COIG cursusdag
klinische genetica in de interne geneeskunde
Mee-naar-huis-neem boodschappen 2013
Bredenoord, Bredenoord, Deegens, Deegens, Helderman-van Helderman-van der der Enden, Enden, Hes, Hes, Knoers, Knoers, Menko, Menko, Rennenberg, Rennenberg, van van Tintelen, Tintelen, Vasen, Vasen, Wilde Wilde & & Oosterwijk Oosterwijk
Take home message
Take home message
klinisch genetisch redeneren nieuw paradigma elke aandoening heeft een erfelijke kant multifactorieel / polygeen
(familie) anamnese en fysische diagnostiek zijn de basis, ook voor indicatiestelling verwijzing / DNA onderzoek genetische heterogeniteit is de regel, wat nu gemist wordt is volgende maand misschien wel te vinden
Take home message
klinisch genetisch redeneren ‘beyond Mendel’ epigenetica, mitochondriaal, mozaicisisme, GWAS, SNP’s, NextGen diagnostiek: blijf lezen! ‘Test to treat’ genetische diagnose (+ familiaire consequenties) als bijproduct van klinische diagnostiek
Take home message
klinisch genetisch redeneren ‘beyond Mendel’ epigenetica, mitochondriaal, mozaicisisme, GWAS, SNP’s, NextGen diagnostiek: blijf lezen! ‘Test to treat’ genetische diagnose (+ familiaire consequenties) als bijproduct van klinische diagnostiek
Take home message
minder bekende erfelijke tumor syndromen Gebruik je gezonde klinische verstand. ‘Niet pluis’ gevoel: • jonger dan gebruikelijk • multiple primaire tumoren in één patiënt • gekende combinaties van kanker in de familie • teveel in de familie • niet-oncologische symptomen: fysische diagnostiek!
Take home message
minder bekende erfelijke tumor syndromen Genetische heterogeniteit is regel in de oncogenetica Een oncogenetische diagnose bij uw patiënt kan van levensbelang zijn voor verwanten Peutz was Haags internist en opleider van de opa van Frederik Hes www.geneclinics.org www.facd.info
Ethische aspecten van genetische diagnostiek in de praktijk Over een paar jaar is diagnostiek via ‘genen-panels’, exome- of genome-sequencing de regel: toenemende bijvangst NextGen diagnostiek: consent ‘pakketten’? Denk bij diagnostiek en bijvangst niet alleen aan de behandel/preventie consequenties voor de patiënt, maar ook aan (het belang van) familieleden.
Ethische aspecten van genetische diagnostiek in de praktijk
Ethische aspecten van genetische diagnostiek in de praktijk Stel presymptomatisch DNA-onderzoek liefst uit tot de leeftijd waarop uitslag medische consequenties heeft / het kind zelf kan meebeslissen (12, 16, 18……jaar) Ja, u heeft ook een ethische verantwoordelijkheid voor familieleden: pleidooi voor zorgvuldigheid!
Take home message
vasculaire geneeskunde Neem bij diabetes mellitus een uitgebreide familieanamnese af. Overweeg een erfelijke (monogene) vorm van diabetes bij atypische presentatie (MODY) of bijkomende verschijnselen (doofheid) Onbegrepen arteriële of orgaanruptuur: Ehlers-Danlos, Marfan Onbegrepen arteriële / veneuze trombose + osteoporose: homocystinurie
Take home message
oncogenetica Alle patiënten met darmkanker onder de 50 jaar komen in aanmerking voor genetische diagnostiek. Opgeteld meer dan 10 poliepen in de darm (lifetime): sluit een erfelijke oorzaak uit! Anno 2013 is de diagnose Lynch syndroom (HNPCC) gebaseerd op de aanwezigheid van een mutatie in een van de mismatch repair genen, en niet meer op de Amsterdam criteria. Een patiënt met 4 verschillende tumoren die nog nooit bij de genetica is geweest: ‘dat kan niet anno 2013!’
Take home message
oncogenetica Vraag bij borstkanker ook naar ovariumkanker in de familie (en vice versa) Vraag bij darmkanker ook naar endometrium en ovariumkanker in de familie. (en vice versa) Anno 2013 hebben alle vrouwen met borstkanker gediagnosticeerd onder de 50 jaar recht op een adequate familieanamnese.
Nefrogenetica 1
Take home message
Nierziekten: Vaak erfelijke component, - bij volwassen zelden mono-genetisch, - bij kinderen wel.
Erfelijke nierziekten: - Familieanamnese / stamboom belangrijk - Vraag niet alleen naar nierziekten in de familie - Denk aan: doofheid, visusstoornissen, diabetes, cardiale stoornissen, myopathie, neurologische stoornissen
Take home message
Nefrogenetica 2 - DNA diagnostiek voor steeds meer erfelijke nierziekten beschikbaar - ”Geen mutatie(s)” sluit erfelijke nierziekte niet uit - Verwijzing naar/overleg met klinische genetica is bij meeste erfelijke nierziekten (ook bij ADPKD !) zinvol - Komende jaren: ziekte-specifieke arrays en/of exome sequencing: diagnostiek efficiënter en sneller
Take home message
Cardiogenetica
Van veel erfelijke hartziekten kan inmiddels het moleculair-genetische substraat (‘de mutatie’) worden geïdentificeerd, zodat dragerschapsbepaling in de familie mogelijk wordt.
De meeste erfelijke hartziekten zijn goed behandelbaar: Actief opsporen van dragers heeft dus zin (zie ook: cascade-screening).
Take home message
Cardiogenetica Plotse dood <40 jaar wordt meestal veroorzaakt door een erfelijke hart/vaatziekte. In die gevallen zijn: - obductie en opslag van DNA van de overledene, en - verwijzing van verwanten voor genetic counseling en cardiologische onderzoek dus essentieel voor preventie.
Take home message
Nog vragen? uw locale / regionale UMC afdeling klinische genetica !
Denk aan uw evaluatie formulier: geef niet alleen aan •
wat u goed vond
•
of beter moet
•
maar ook wat u gemist heeft
Take home message
Certificaten Krijg je bij inlevering evaluatieformulier en badge! • A t/m K: in de gang bij de inschrijfdesk • L t/m Z: hier links voor in de zaal Ps. Geen uitrij-kaarten nodig: het hek staat open!
Wel thuis
