COIG cursusdag
klinische genetica in de interne geneeskunde
Mee-naar-huis-neem boodschappen 2014
Hes Hes Bredenoord Bredenoord Bongers Bongers & & Deegens Deegens Helderman-van Helderman-van der der Enden Enden & & Rennenberg Rennenberg Meijers-Heijboer Meijers-Heijboer & & Hoogerbrugge Hoogerbrugge van van Tintelen Tintelen & & Wilde Wilde Oosterwijk Oosterwijk
Take home message
klinisch genetisch redeneren 1 nieuw paradigma elke aandoening heeft een erfelijke kant multifactorieel / polygeen
(familie) anamnese en fysische diagnostiek zijn de basis, ook voor indicatiestelling verwijzing / DNA onderzoek genetische heterogeniteit is de regel, wat nu gemist wordt is volgende maand misschien wel te vinden
Take home message
klinisch genetisch redeneren 2 ‘beyond Mendel’ epigenetica, mitochondriaal, mozaicisisme, GWAS, SNP’s, miRNA, NextGen diagnostiek: blijf lezen! ‘Test to treat’ genetische diagnose (+ familiaire consequenties) als bijproduct van klinische diagnostiek
Take home message
minder bekende erfelijke tumor syndromen 1 Gebruik je gezonde klinische verstand. ‘Niet pluis’ gevoel: • jonger dan gebruikelijk • multiple primaire tumoren in één patiënt • gekende combinaties van kanker in de familie • teveel in de familie • niet-oncologische symptomen: lichamelijk onderzoek!
Take home message
minder bekende erfelijke tumor syndromen 2 Genetische heterogeniteit is regel in de oncogenetica Een oncogenetische diagnose bij uw patiënt kan van levensbelang zijn voor verwanten Peutz was Haags internist (en opleider van de opa van Frederik Hes) www.geneclinics.org www.facd.info
Ethische aspecten in de praktijk 1 ‘Eerst praten, dan prikken’ Over een paar jaar is diagnostiek via genen-panels, exome- of genome- sequencing de regel: toenemende bijvangst NextGen diagnostiek: consent ‘pakketten’? Grensgebied tussen wetenschap en diagnostiek
Ethische aspecten in de praktijk 2 Denk bij diagnostiek en bijvangst niet alleen aan de behandel/preventie consequenties voor de patiënt, maar ook aan (het belang van) familieleden. Ja, u heeft ook een ethische/morele verantwoordelijkheid voor familieleden: pleidooi voor zorgvuldigheid! Stel presymptomatisch DNA-onderzoek uit tot de leeftijd waarop uitslag medische consequenties heeft / het kind zelf kan meebeslissen (12, 16, 18, 24, ……jaar)
Take home message
vasculaire geneeskunde 1 Twee keer een zeldzame aandoening in de familie: denk aan genetica! Vrouwen met trombose is de voorgeschiedenis en kinderwens: Denk aan erfelijke oorzaken / profylaxe
Aneurysma van de thoracale aorta? Denk aan TAAD en potentiele consequenties voor behandeling/follow up FH, denk aan leeftijd en geslachtsafhankelijke referentiewaarden
Take home message
Oncogenetica 1 Alle patiënten met darmkanker onder de 50 jaar komen in aanmerking voor genetische diagnostiek. Opgeteld >10 poliepen in de darm (lifetime): sluit een erfelijke oorzaak uit! Anno 2014 is de diagnose Lynch syndroom (HNPCC) gebaseerd op de aanwezigheid van een mutatie in een van de mismatch repair genen, en niet meer op de Amsterdam criteria. Een patiënt met 4 verschillende tumoren die nog nooit bij de genetica is geweest: ‘dat kan niet anno 2014!’
Take home message
Nefrogenetica 1
Take home message
Nierziekten: Vaak erfelijke component, - bij volwassen minder vaak dan bij kinderen
Erfelijke nierziekten: - Familie-anamnese / stamboom belangrijk - Vraag niet alleen naar nierziekten in de familie - Denk aan: doofheid, visusstoornissen, diabetes, cardiale stoornissen, myopathie, neurologische stoornissen
Take home message
Nefrogenetica 2 - DNA diagnostiek voor steeds meer erfelijke nierziekten beschikbaar - ”Geen mutatie(s)” sluit erfelijke nierziekte niet uit - Verwijzing naar/overleg met klinische genetica is bij meeste erfelijke nierziekten (ook bij ADPKD !) zinvol - Inmiddels: ziekte-specifieke arrays en/of exome sequencing: diagnostiek efficiënter en sneller
Take home message
Cardiogenetica 1
Van veel erfelijke hartziekten kan inmiddels het moleculair-genetische substraat (‘de mutatie’) worden geïdentificeerd, zodat dragerschapsbepaling in de familie mogelijk wordt.
De meeste erfelijke hartziekten zijn goed behandelbaar: Actief opsporen van dragers heeft dus zin (zie ook: cascade-screening).
Take home message
Cardiogenetica 2 Plotse dood <40 jaar wordt meestal veroorzaakt door een erfelijke hart/vaatziekte. In die gevallen zijn: - obductie en opslag van DNA van de overledene, en - verwijzing van verwanten voor genetic counseling en cardiologische onderzoek dus essentieel voor preventie.
Take home message
Nog vragen? bel uw locale / regionale UMC afdeling klinische genetica !
