Plane-triade Van Kako- naar symfonie
21-9-2012
Giel Verhaegh
1
What is een (dynamische) triade? Client
Professional
Family
2
Naasten betrekken? • Family members can play an essential role in planning treatment and care. They can also give mental health professionals a history of their relative’s problems when an assessment is being made. Family members and carers should be involved in planning treatment and care, and consulted by mental health professionals, unless their relative says he or she does not want that to happen . • Mental health professionals should give family members clear information about their relative’s diagnosis and how they can help promote recovery. • Family members may also be involved in family therapy. http://www.mentalhealthcare.org.uk/treatment_and_care__not_i ncluding_medication_ 21-9-2012
Giel Verhaegh
3
Naamgeving • Familiebeleid, Familie als Bondgenoot, naasten, betrokkenen, familieparticipatie, triadisch werken, systemisch werken • The definition of family includes all those who are living with someone who is unwell and/or all those who are involved in supporting them. This can include extended family members, and people who aren’t blood relatives. (http://www.mentalhealthcare.org.uk/family_ther apy) 21-9-2012
Giel Verhaegh
4
Hoe families kunnen helpen? Families can help by learning about the illness, symptoms, and signs of relapse. Depending on the situation, you may be able to keep track of appointments, medications, side effects in a journal so you and your relative can look back and understand what works and what doesn't. Encourage participation in hobbies, support and social groups. But most of all, be supportive and let your relative know that you are there for them. http://www.world-schizophrenia.org/
21-9-2012
Giel Verhaegh
5
Mijn zoon/dochter doet raar, je merkt iets dat ‘niet pluis’ is……. • Hulpverlening is in het geheel niet aan de orde • Als ouder weet je niets over psychiatrische ziekte(n) • Je weet niet naar wie je toe moet gaan: buren, familie, pastoor/dominee/imam, trainer van de sportclub, school, politie? • Je weet niet wat het betekent, hoe je het in moet schatten, dat je familielid zich vreemd gedraagt
21-9-2012
Giel Verhaegh
6
…….., vervolg • Heftige emoties maken je bang • Je eerste contact met hulpverleners is vaak vanwege een crisissituatie • Maatregelen die nodig kunnen zijn ken je niet (IBS, RM) • Voor 50% van de mensen zijn al 2 moeilijke jaren achter de rug voordat zij het gevoel hebben geholpen te worden
21-9-2012
Giel Verhaegh
7
Pessimisme weerlegd • Over het verloop van een psychiatrische ziekte en in het bijzonder over schizofrenie was men vroeger (Kraepelin, 1905) erg pessimistisch. Men dacht aan een aftakelingsproces van de hersenen (dementia praecox) • Enkele jaren later meende men, dat bij elke nieuwe psychose iemands functioneren terugviel tot een lager niveau (schizofrene Schubs) 21-9-2012
Giel Verhaegh
8
Nadruk op: herstel is mogelijkheid Moderne lange termijn onderzoeken (studies waarbij patiëntengroepen 30-40 jaren zijn gevolgd): van de meest ernstige psychiatrische ziekten (schizofrenie) herstelt of verbetert meer dan de helft van de mensen
21-9-2012
Giel Verhaegh
9
Herstellen van/met een ziekte? • Herstel is niet hetzelfde als genezen • Herstel is een proces • Herstel betekent: een andere kijk op het leven ontwikkelen; een doel in je leven (her)vinden waarmee de ziekte wordt overstegen • Herstel kan dus betekenen: leren leven met je ziekte • Herstellen is: je actief aan een nieuwe werkelijkheid aanpassen
21-9-2012
Giel Verhaegh
10
Herstel is dus mogelijk, maar ook voor en door families?
21-9-2012
Giel Verhaegh
11
Belangrijke bronnen • Modelreglement: http://archief.ypsilon.org/psychoseplein/hulp/ advies/modelreg.pdf • Familie in GGz http://www.expertisecentrummantelzorg.nl/Sit e_EM/docs/pdf/familie%20in%20de%20GGZ.pdf • Familie als bondgenoot: http://www.familiealsbondgenoot.nl/?p=Home 21-9-2012
Giel Verhaegh
12
Deskundigheid voor professionals 1. Ervaringen van families 2. Veranderende taken, rollen en verhoudingen binnen gezinnen 3. Het juridisch kader van samenwerking in de triade 4. Het opbouwen van samenwerking in de triade 5. Het onderhouden of herstellen van een samenwerking in de triade 21-9-2012
Giel Verhaegh
13
Gezinnen herstellen in fasen • Fase 1 - Shock, ontkenning, ongeloof • Fase 2 – Erkenning, acceptatie, verlies (rouwen) • Fase 3 – Leren omgaan met, verder leven • Fase 4 – Nieuw zelfbewustzijn
21-9-2012
Giel Verhaegh
14
Een familielid: Herstel van ons familielid kan niet plaatsvinden wanneer wij niet zelf herstellen, ons aan leren passen aan onze nieuwe werkelijkheid.
21-9-2012
Giel Verhaegh
15
Herstelprocessen zijn individueel • Niet een gezin herstelt, maar een individu in een gezin herstelt • Een vader kan er niet aan toe zijn de werkelijkheid onder ogen te zien (fase 1) • Een moeder kan op hetzelfde moment erg verdrietig zijn (rouwen in fase 2) • Heb in de gaten, dat heftige emoties te maken kunnen hebben met fases van herstel waarin iemand zich bevindt 21-9-2012
Giel Verhaegh
16
Ziekte en de familie • Familie draagt geen schuld aan de ziekte van hun familielid • De ziekte, die 1 familielid treft, heeft grote invloed op de andere familieleden • Ook met andere familieleden veranderen verhoudingen • De draaglast kan soms teveel zijn; familieleden hebben ook zelf hulp nodig voor hun noden en behoeften (ze doorlopen hun eigen herstelproces) • GGz en Gemeenten hebben een belangrijke rol om de draagkracht van gezinnen (mantelzorgers) te verbeteren. Mantelzorg is 1 van de 9 prestatievelden in de WMO 21-9-2012
Giel Verhaegh
17
Aard van de belasting in gezinnen • Objectieve belasting: – een oogje in het zeil houden – huishoudelijke taken verrichten – sociale contacten stimuleren – financiële ondersteuning bieden – relaties/verhoudingen binnen het gezin, gezinsatmosfeer – hoeveelheid van symptomen • Subjectieve belasting: – mentale druk – zorgen om de toekomst – onvoorspelbaarheid van ziektebeloop 21-9-2012
Giel Verhaegh
18
Verandering in rollen • Mensen adapteren aan nieuwe situaties • Aanpassen gaat als het ware automatisch • Van de nieuwe rol, die een gezinslid aanneemt is hij zich ternauwernood bewust: ‘normaal toch, dat doe je als vader!’ • Het gaat om nieuwe rollen en om een verschuiving in bestaande rollen
21-9-2012
Giel Verhaegh
19
Om welke rollen gaat het?
(1/2)
• De rol van iemand die moet leren omgaan met trauma, verlies en herstel • Rol als ouder of partner • ‘Caretaker’: iemand moet erin stappen, zorgzaamheid bieden, een hand uitsteken • Mantelzorger • Broer, zus, kind • Projectmanager voor het leven • Kenner van levensgeschiedenissen van cliënt
21-9-2012
Giel Verhaegh
20
….rollen (2/2) • Leraar / adviseur • Ondersteuner van andere gezinnen • Vroeg signalering, hulpvrager voor je familielid (bij crisis) • Hulpvrager voor jezelf (schiet er vaak bij in) • Belangenbehartiger (maatschappelijke instanties rond uitkeringen, wonen, opleiding, werk) • Co-diagnosticus
21-9-2012
Giel Verhaegh
21
Aangrijpingspunten voor triade Symptoom management
(1/3)
Positief Negatief Cognitief
Emotioneel welzijn
Betekenisvolle activiteiten
Angst en depressie beheersing Rolfunctioneren
Werk /school
Ouderschap Echtgenoot/partner Gastheer/huiselijkheid Collega Vriend/vriendin 21-9-2012
Giel Verhaegh
22
Aangrijpingspunten voor triade Vrijetijdsbesteding
(2/3)
Hobby’s Sport Muziek, kunst (actief/passief) Schrijven, poëzie Lezen
Zelfzorg en ADL/BDL
Zelfverzorging
Financiën Vervoer
Winkelen, (gezond) eten, wassen Veiligheid Woonvaardigheid 21-9-2012
Giel Verhaegh
23
Aangrijpingspunten voor triade Lichamelijke gezondheid
(3/3)
Reguliere huisarts controle Tandarts bezoek
Veilig seksueel gedrag Roken Permanente alertheid op risico’s
Alcohol/drugs
Voorlichting over risico’s IDD
Spirituele, alternatieve aspecten
Religie,
overtuigingen, meditatie Herstel
Eigen herstelproces verwoorden Eigen doelen formuleren
21-9-2012
Giel Verhaegh
24
Communicatie door naastbetrokkenen type communicatie
voorbeeld
Dwingende, “moet” en “zal” boodschappen
Je zou toch moeten weten dat…
Combinatie van +/-
Goed gedaan, maar…..
“wij” boodschappen
We zijn van mening dat…..
Generaliseren
Je bent nooit op tijd aan tafel
Ouwe koeien…..
Je hebt me voor gek gezet, net als toen en toen
Discussies over psychotische ervaringen
Je hoeft je echt geen zorgen te maken, de politie is niet gevaarlijk
Meervoudige problemen te sprake brengen
Je bent laat, onverzorgd, je huiswerk niet af, te veel gedronken
dubbele boodschappen
Het lijkt me een zeer verstandig keuze (met een cynische blik)
21-9-2012
Giel Verhaegh
25
...is dit allemaal wel bewezen waar? • Evidence based practices: – L. Spaniol: www.bu.edu/cpr – C. Harding: www.mhrecovery.com/definition.htm – Ian Falloon: http://www.world-schizophrenia.org/publications/index.html
• Practice based evidence: – The outcome criteria: • Quality of live • Social functioning • Relapses • Reduction of costs in mental healthcare 21-9-2012
Giel Verhaegh
26
Bewezen effecten triadisch werken • • • • • • •
Invloed op de kans van herstel Invloed op de kwaliteit van leven Invloed op sociaal functioneren, integratie Invloed op aantal/duur van opnamen en terugval Invloed op therapie-trouw Invloed crimineel gedrag Effecten op kosten in de GGz 21-9-2012
Giel Verhaegh
27
Essentiële elementen • Mindset van professionals • Confronteren met ervaringsverhalen • voorbeelden: – U mag me morgen om 12.00 uur terug bellen…. – ………ik kan u zeggen: bent u gerust, u hoeft zich geen zorgen te maken!!
21-9-2012
Giel Verhaegh
28
Samengevat • • • • • • • •
Ingrijpende gebeurtenis Herstel bestaat, ook voor familie Triade meteen betrekken, is niet vrijblijvend Aandacht voor familie zelf (eigen herstel-proces) Het werkt, maar ook hier, op de zelfde wijze? De bijdrage van ervaringsdeskundigheid Effect-onderzoek: practice based evidence Kosten-onderzoek 21-9-2012
Giel Verhaegh
29
Dank voor uw aandacht
21-9-2012
Giel Verhaegh
30
