PLAN VAN AANPAK SPEERPUNT ELEKTRONISCH KENTEKEN

PLAN VAN AANPAK SPEERPUNT ELEKTRONISCH KENTEKEN

Uitgebracht aan

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Strategiegroep WAVE en Speerpunttrekkers

Nummer

ATG961015/01

Uitgebracht door

CMG Den Haag

Opgesteld door

ing. P.H. van Koninjgsbruggen en dr.ir. C. de Wijs

Goedgekeurd door

dr. G.R. Meijer

• ^ ^,

Kwaliteitsreview

ir. K.S. de Smet

Datum

15 oktober 1996

Versie

3.0

Status

definitief

®1996

CMG Den Haag B.V. Divisie Advanced Technology

i ;

!V \

j

Figuur 2 telematica-service 'elektronisch kenteken' registratiedeel

drager

l

N) § öO

C

5

i sl o'

ï»Co tb

o

CB

tf ^

beheer& onderhoud

! Bi' 3-

l

identificatiedeel

detectiedeel

regelgeving

register

mobiele dataterminal

l §

Opdrachtgever : Document :

Ministerie van Verkeer&Waterstaat - Strategiegroep WAVE Plan van aanpak speerpunt Elektronisch Kenteken

registratiedeel

detectiedeel

iden tificatiedeel

drager register

mobiele dataterminals beheer & onderhoud

regelgeving

pagina: 6

een aan het voertuig gekoppeld deel: de elektronische kentekenrepresentatie; een aan de bestuurder gekoppeld deel: de kentekenbewijzen; apparatuur waarmee een overtreding van de verkeerswet door de drager kan worden gedetecteerd; apparatuur waarmee gedetecteerd kan worden in hoeverre de voertuigverplichtingen zijn nageleefd; apparatuur waarmee het mogelijk is om deze kentekenrepresentatie van buitenaf uit te lezen; apparatuur waarmee het mogelijk is te detecteren in hoeverre het elektronisch kenteken is 'uitgeschakeld'; voertuigen, welke uitgerust zijn met een elektronisch kenteken; een kentekenregister, van de voertuigen die uitgerust zijn met een elektronisch kenteken; een register met de kentekens van gestolen voertuigen; mobiel toegankelijk maken voor de handhavers (in ieder geval de politie) van de benodigde registers; het gehele proces van registratie, detectie, identificatie zal met vaste tussenperiodes op de betrouwbaarheidsnormen moeten worden gekalibreerd; installatie, onderhoud en controle van het elektronische kenteken in de voertuigen; regelgeving is nodig wanneer actieve opsporing van gestolen voertuigen gewenst is of het elektronisch kenteken verplicht wordt gesteld; de werking van de detectiesystemen zal binnen de kaders van de wetgeving moeten passen (de wijze van detecteren zal als bewijslast geaccepteerd moeten worden); het toegankelijk maken en koppelen van de verschillende registers zal binnen de kaders van de wetgeving moeten passen; vastgelegd moet zijn/worden wie, onder welke omstandigheden en onder welke condities een voertuig mag identificeren; vastgelegd moet zijn/worden welke overige 'incar' systemen gebruik mogen maken van het elektronisch kenteken (denk aan de 'emergency knop' of de 'black-box').

De identificatie wordt verricht aan de hand van het kentekennummer en van het VIN-nummer (chassisnummer). Het uitlezen van deze informatie dient mogelijk te zijn voor zowel een stilstaand als rijdend voertuig. Daarbij moet gebruik gemaakt kunnen worden van: • draagbare apparatuur ('handheld'); • mobiele apparatuur (te gebruiken in rijdend voertuig);

versie: 3.0

tsM"3

15 oktober 1996

j

Figuur 3. Combinatie te identificeren voertuig en identificatieapparatuur Stilstaand voertuig

Rijdend voertuig

! & l ö; Q)

Sb) §

l §

Draagbare apparatuur

O'

I § S

mobiele apparatuur

5

S

l

vaste apparatuur

! l S S'

Q)

verplaatsbare apparatuur

I



• •

pagina: 7

vaste apparatuur (vaste opstelling ten behoeve van regelmatige of incidentele controle); verplaatsbare apparatuur (tijdelijke opstellingen ten behoeve van incidentele controle).

In figuur 3 zijn de gewenste combinaties weergegeven tussen de status van de te identificeren voertuigen en de aard van de identificatie apparatuur. Bij de identificatie van de voertuigen gelden de volgende randvoorwaarden:

toepassingsgebied -

beschikbaarheid

betrouwbaarheid beveiliging

privacy

continuïteit

3.2

selectieve identificatie op meerstrookswegen moet mogelijk zijn; identificatie dient nog mogelijk te zijn, indien het te identificeren voertuig een snelheid heeft van maximaal 250 km/h. detectie en identificatie dient mogelijk te zijn onder extreme,in de praktijk voorkomende weersomstandigheden (sneeuw, hagel, vorst, hevige wind, mist, zware regenval, zomerse temperaturen); de verstrekte identificatiegegevens moeten authentiek en integer zijn; vaste bevestiging aan de voertuigen moet mogelijk zijn, zodanig dat het elektronisch kenteken beveiligd is tegen sabotage, vernieling, beschadiging of verwijdering; het zal niet mogelijk moeten zijn met het systeem het verplaatsingsgedrag noch van de voertuigen noch van de bestuurders vast te leggen; actieve opsporing van gestolen voertuigen via volgacties zal een wettelijke grondslag moeten hebben/krijgen; de periode waarover een individueel detectie- en identificatie apparaat operationeel is, zal op een willekeurig moment ingesteld moeten kunnen worden.

Relevante ontwikkelingen

Het identificatiedeel van het 'elektronisch kenteken' kan op twee manieren worden vormgegeven, namelijk: (a)

automatische videoregistratie en - herkenning van de huidige

(b)

kentekenplaat; automatische uitlezen van data opgeslagen op een label.

De eerste optie 'videoherkenning' heeft als nadeel dat veel van de voertuiggebonden informatie centraal opgeslagen moet worden. Dit betreft ondermeer de naleving van de voertuigverplichtingen. Een tweede nadeel is de betrouwbaarheid van het systeem. Het voordeel is dat, los van de betrouwbaarheid, op korte termijn reeds een systeem operationeel kan zijn.

versie: 3.0

1 5 oktober 1 996



pagina: 8

De technieken voor automatisch video-herkenning bestaan reeds en zijn ook lokaal geïmplementeerd. Deze technieken voldoen echter nog niet aan de hoge eisen ten aanzien van beveiliging, betrouwbaarheid en beschikbaarheid.

Opmerkelijk is overigens dat de betrouwbaarheid in hoge mate wordt bepaald door de kwaliteit van het uitlezen van de traditionele kentekenplaat. Bij de tweede optie 'uitlezen label' worden de genoemde nadelen ondervangen, zij het dat een operationeel systeem op korte termijn niet haalbaar zal zijn. Ook voor de tweede optie geldt dat de basistechnologieën in principe beschikbaar zijn: • Label/TAG Identificatie-label middels een geheugenchip met draadloze zend- en ontvangstfunctionaliteit. Er bestaan reeds passieve (voedingsloos) en actieve labels (voorzien van een spanningsbron). • Uitleesapparatuur Er zijn diverse typen van uitleesapparatuur beschikbaar, steeds in combinatie met een type label. De volgende combinaties zijn beschikbaar: Inductieve labels - geeft problemen bij het uitlezen van rijdende voertuigen met mobiele/draagbare uitleesapparatuur. Dit vergt de installatie extra lussen ten behoeve van multi-lane identificatie; Microgolf communicatie (5.8 GHz) Redelijk betrouwbaar bij multi-lane identificatie, niet op grote afstand, betrouwbaarheid van mobiele units onbekend; Infrarood Performance minder bij slechte weersomstandigheden, relatief goedkoop ten behoeve van draagbare/mobiele eenheden, 'line-ofsight' problemen bij obstakels tussen voertuig en leesapparatuur. • Initialisatie label/TAG Initialisatie van het label zal via strakke authorisatieprocedures moeten gebeuren. Dergelijke authorisatieregels zijn nog niet vastgesteld. Opslag van gegevens kan zogewenst cryptografisch worden beveiligd of 'read-only' worden gemaakt. Hiervoor bestaan betrouwbare technieken. • Beveiliging Het elektronisch kenteken moet worden beveiligd tegen: (a) beschadiging, molest en verwijdering, (b) gebruik van het elektronisch kenteken op een ander voertuig, (c) namaken of dupliceren, (d) veranderen van de identificatiegegevens op de label en (e) simulatie (imitatie) van het identificatiebericht. Met uitzondering van sabotage, zijn er technieken beschikbaar om een dergelijke beveiliging te realiseren. Deze technieken zijn echter nog niet uitgewerkt voor het elektronisch kenteken. •

Regelgeving

De regelgeving zal verder moeten worden aangescherpt voor de in

paragraaf 2.3 genoemde aandachtspunten. •

Standaardisatie Er zal moeten worden aangesloten bij de (voorlopige) Europese standaards ten aanzien van Automatic Vehicle Identification (AVI).

Identificatielabels worden reeds gebruikt binnen het assemblageproces van voertuigen. Belangrijke onderdelen worden voorzien van een identificatielabel zodat ze binnen het proces van assembleren, dat in grote mate is geautomatiseerd, worden herkend en de juiste plaats krijgen in/op het voertuig. versie: 3.0

i EEJQ ^]; EFJ

15 oktober 1996



pagina: 9

Door gebruik te maken van deze labels wordt het elektronisch kenteken verdeeld over zo'n twaalf tot vijftien labels (chips) in het voertuig. Fraude of sabotage wordt daarmee aanzienlijk moeilijker gemaakt.

3.3

Standaardisatie en noodzakelijke Europese afstemming Europese afstemming is een noodzaak, wanneer het elektronisch kenteken wordt gebruikt voor handhaving van de verkeerswetgeving en opsporen van gestolen voertuigen. Op dat moment is het wenselijk ook buitenlandse auto's te kunnen identificeren, die gebruik maken van het Nederlandse wegennet. Ook zal het op dat moment voor de private sector interessanter worden het elektronisch kenteken te gebruiken als platform voor aanvullende toepassingen. Verder is Europese afstemming gewenst vanuit de volgende aspecten: •

•

•

mogelijk maken van de gewenste eindsituatie (voertuiggebonden gestandaardiseerd elektronisch kenteken, waarvoor een vaste plek is ingebouwd in het voertuig). Dit betekent dat het kenteken in geheel Europa aan de auto gekoppeld moet zijn, hetgeen op dit moment niet in alle landen het geval is (bijvoorbeeld in België niet); de noodzaak tot behoud van een fysiek waarneembare identificatie van het voertuig om registratie mogelijk te maken in uitzonderlijke situaties (bijvoorbeeld het doorrijden na een ongeval); grip te houden op wat internationaal gedragen is. Nederland zal geen buitenbeentje moeten (willen) zijn.

Dit betekent dat parallel aan het Nederlandse ontwikkelingspad de Europese Unie gestimuleerd moet worden voor een Europees plan van dezelfde aard.

3.4

Huidige projecten

Op dit moment worden verschillende projecten uitgevoerd door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat in samenwerking met de KLPD op het Nederlandse snelwegennet, welke een link hebben met het elektronisch kenteken. Een tweetal voorbeelden zijn: • het experiment op de A2 met automatische videoregistratie van Snelheidsovertreders; • het experiment op de A28 met eveneens automatische videoregistratie van Snelheidsovertreders en directe terugkoppeling van de geregistreerde overtreding op de overtreders zelf.

PROJECTFASERING Dit hoofdstuk beschrijft de projectfasering, c.q. het stappenplan ter realisatie van de projectdoelstellingen. Tevens worden de kritische succesfactoren en afbreukrisico's in kaart gebracht.

versie: 3.0

'ËÊdt. ia

15 oktober 1996


4.1


pagina: 10

Stappenplan Het stappenplan is gericht op een opdeling van het project in beheersbare

werkpakketten. Aangezien met het 'elektronisch kenteken' uiteindelijk een vereenvoudiging wordt nagestreefd van de handhaving van de verkeerswetgeving en de controle op naleving van voertuigverplichtingen, kan niet voorbij worden gegaan aan een verplichting van het elektronisch kenteken op termijn. Voor dit speerpunt kan dan ook worden volstaan met één stappenplan. Een mogelijk scenario voor het implementeren van het elektronisch kenteken is: •

De onzekerheden, die nu nog spelen met name ten aanzien van de privacy-aspecten en fout-tolerantie van een elektronisch kenteken, worden in kaart gebracht en ingevuld. Planning:

gereed april 1997

•

In Europees verband wordt consensus gevonden over een elektronisch kenteken en wordt een datum vastgesteld waarop het kenteken verplicht wordt gesteld.

•

De architectuur voor het elektronisch kenteken wordt ontworpen, waarbinnen alle gewenste functies een plaats krijgen. Deze architectuur wordt eerst vanuit het WAVE-belang ontworpen en vervolgens afgestemd op het lopende project.

Planning: •

gereed december 1997

In Europees verband worden de standaards vastgesteld ten aanzien van AVI, alsmede de authorisatieprocedures en zogewenst de te hanteren cryptografische technieken. eerste mijlpaal

Planning:


Er worden voorstellen opgesteld voor de benodigde regelgeving. Met oog op het grote aantal voertuigen, wordt reeds in een vroegtijdig stadium de organisatie voor de registratie van het elektronisch kenteken ingericht bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer. Planning:


Met oog op de handhaving van de verkeersregels met behulp van het elektronisch kenteken worden de trajectcontroles en grootschalige elektronisch handhaving verder ingevoerd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van ondermeer video-herkenning. Op deze wijze wordt de weggebruikers duidelijk gemaakt dat vanuit de overheid de teugels strakker worden aangetrokken.

versie: 3.0

i ^fT 71 3

15

oktober 1996



pagina: 11

De basis is nu gelegd en de eerste versie van het elektronisch kenteken wordt ontwikkeld, waarbij nu nog wordt uitgegaan van vrijwillig gebruik. Deze versie zal benut kunnen worden bij, bijvoorbeeld:

verkrijgen van individuele ritinformatie (feitelijke rittijden, voorspellen van congestie) welke geaggregeerd kan worden tot verkeersinformatie; toegang verkrijgen tot besloten terreinen, zoals parkeergarages of bedrijfsterreinen;

opsporen van gestolen voertuigen. Opmerking 1: hier ligt een mogelijke koppeling met het speerpunt 'in-car' verkeersinformatiesystemen. Het 'elektronisch kenteken' kan eventueel gaan fungeren als platform voor tweeweg communicatie tussen voertuig en wegkant. Opmerking 2: Hier ligt ook een mogelijke koppeling met het speerpunt 'emergency' knop. Het elektronisch kenteken kan daarbij worden gebruikt

voor de identificatie van het type voertuig en zonodig van de houder van het kenteken. Planning:


——————————————*• tweede mijlpaal Op dit moment zal de regelgeving aanscherpt moeten zijn, zullen de organisaties ingericht moeten zijn op een vrijwillig elektronisch kenteken en opsporingsactiviteiten;

De eerste versie van het elektronisch kenteken wordt dan geïntroduceerd. Daarvoor wordt een stimuleringsregeling ingesteld om de eerste niche te creëren; het mag nu in ieder geval nog geen investering met zich meebrengen voor de autobezitter. De eerste versie van het elektronisch kenteken zal nadrukkelijk worden gebruikt om ervaring op te doen met de privacy-aspecten en de gestelde randvoorwaarden ten aanzien van betrouwbaarheid, beschikbaarheid en beveiliging. Op basis van de ervaringen van de eerste versie van het kenteken, wordt de tweede versie ontwikkeld. Deze versie is gericht op het verplichte gebruik en zal bij voorkeur een vaste plaats krijgen in het voertuig. Met de industrie worden afspraken gemaakt omtrent inbouw in nieuwe voertuigen. Planning:


De tweede versie van het elektronisch kenteken wordt nu geïntroduceerd, in beginsel nog steeds op vrijwillige basis. Ook nu wordt een stimuleringsregeling ingesteld om de eerste niche te creëren. Daarnaast wordt de inbouw in bestaande voertuigen verder gestimuleerd. Nu de techniek bestaat en geleidelijk wordt ingevoerd, zal de organisatie worden ingericht rondom de handhaving van de verkeersregels.

Planning:

versie: 3.0


i'^CyTJ' 3

15 oktober 1 996

PLANNING SPEERPUNT ELEKTRONISCH KENTEKEN

ID

Task Name Besturing Speerpunt

1996

1997

1998

'96

'97

'98

1999 '99

2000

2001

'00

'01

K100 Architectuur en functioneel ontwerp

K110. Interdepartementaal overleg K120. Functionele specificatie K130. Haalbaarheidsonderzoek ism industrie K140. Opstellen Impementatieplan

K200 Regelgeving vaststellen 10 11

K300 Europese afstemming

12

K310 Vaststellen inbreng

13

K320. Ned. inbreng op europees niveau

14 15

K400 Systeemontw. plus kleinschalige invoering

16

K410. Pilot opzet

17

K420. Inrichting en Uitvoering Pilot

CMG Division Advanced Technology 24-10-96 1

2002 '02

2003

'03

2004 '04

2005 '05



pagina: 12

Op het moment dat de regelgeving is aanscherpt en er een voldoende 'afdekking van de markt' is bereikt, zal het elektronisch kenteken verplicht worden gesteld. Pas op dat moment zal het elektronisch

kenteken ook gebruikt kunnen worden voor handhavingsaspecten. Planning:

4.2


Activiteitenplan voor WAVE Door samenvoeging van bovengenoemde deelactiviteiten binnen werkpakketten ontstaat een beeld van de kernactiviteiten in het vervolgtraject van WAVE. De volgende werkpakketten zijn te onderscheiden: Werkpakket K100: Werkpakket K200:

Werkpakket K300: Werkpakket K400: Werkpakket K500: Werkpakket K600:

Architectuur vaststellen en opleveren van functionele specificaties; Regelgeving gericht op randvoorwaarden voor publiekprivate samenwerking en bescherming van de privacy van de weggebruiker; Europese samenwerking gericht op interoperabliteit en standaardisatie-afspraken; Systeemontwikkeling en kleinschalige implementatie Stimuleringsregelingen instellen Grootschalige implementatie en exploitatie

De overheid dient samen met de industrie invulling te geven aan Werkpakket K100. Waarbij de overheid sterk moet sturen op het functioneel ontwerp van de telematica-service, gebruik makend van ervaring vanuit lopende projecten op het terrein van handhaving (HWI). De industrie dient op basis van functionele specificaties te komen tot een technisch ontwerp van benodigde componenten aan zowel wegkant als voertuigkant. (pro-)actief meewerken aan standaardisatie op europees niveau. Daarnaast wordt van de overheid een actief rol verwacht binnen de Werkpakketten K200 en K300. Deze actieve rol van de overheid (Ministerie V&W en Ministerie van Justitie) dient zich te richten op europese consensus over 'elektronisch kenteken' en vaststellen richtdatum voor verplicht stelling. Dit levert het volgende activiteitenplan op:

Trekken speerpunt Planning: continu, vanaf november 1996 Inspanning: 20 dagen per jaar Budget: H 00.000,-WerkpakketKIOO Activiteit 101. Zoek aansluiting bij het interdepartementale project Elektronisch kenteken. Binnen dit project zijn vanuit het ministerie van Verkeer en Waterstaat betrokken de RDW, de Hoofddirectie hoofdafdeling R , het Coördinatiepunt Telematica. Het project heeft in 1995 een haalbaarheidsstudie opgeleverd. Het onderhavige plan van aanpak is voor een belangrijk deel gebaseerd op deze studie. versie: 3.0

,;= [yj:c_g

1 5 oktober 1996



pagina: i

Voorwoord Telematica en Verkeersveiligheid is één van de nieuwe aandachtsgebieden binnen het Meerjarenprogramma Verkeersveiligheid 1996-2000. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft diverse belangenorganisaties en marktpartijen betrokken bij de beleidsvoorbereiding voor dit nieuwe onderdeel. Uit deze contacten is (ondermeer) het project Werken aan Verkeersveilige voertuig Elektronica (WAVE) ontstaan. Binnen dit project proberen het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, ASTRIN, RAI, TLN, ANWB, Philips, PTT en Robert-Bosch gezamenlijk vorm te geven aan een vijftal speerpunten, te weten: het elektronisch kenteken, de 'emergency' knop, de 'black-box', 'in-car' verkeersinformatiesystemen en formuleren van 'visie, kansen en bedreigingen' De speerpunten zijn in onderling overleg gekozen. Als vervolgstap is voor elk speerpunt een plan van aanpak opgesteld, plus een 'over-all' plan van aanpak dat de samenhang tussen de speerpunten en de relatie tot het vigerende beleid beschrijft. Het onderliggende plan van aanpak betreft het elektronisch kenteken. Dit plan is tot stand gekomen in directe interactie met de momentane speerpunttrekker de heer ing. W.F. van Eijkelenburg (RAI Vereniging). Voor de inhoud van het plan is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van een haalbaarheidsstudie naar het elektronisch kenteken, zoals deze door Intercai is uitgevoerd in opdracht van een interdepartementale werkgroep onder leiding van de RDW.

versie: 3.0

- ^;7 " 3

1 5 oktober 1996

Opdrachtgever Document


Planning: Inspanning:

pagina: 13

oktober 1996 1 dag

Werkpakket K100 Activiteit 102. Stel binnen het interdepartementale project de beoogde functionaliteit van het elektronisch kenteken vast. Deze functionaliteit zal het verkeersveiligheidsbelang moeten afdekken. Planning: december 1996 - februari 1997 Inspanning: 10 dagen Budget: f50.000,-Werkpakket K100 Activiteit 103. Stel in een sessie met producenten/leveranciers vast welke functionaliteiten wel/niet kunnen worden gebouwd en tegen

welke kosten. Planning:

februari 1997 - maart 1997

Inspanning: Budget:

5 dagen n 0.000,-

Werkpakket K200 Activiteit 201. Stel in een aantal sessies met rechtsgeleerden, de

Planning: Inspanning: Budget:

Registratiekamer en belangenorganisaties vast welke aanvullende regelgeving nodig is voor het elektronisch kenteken. Kom met eerste, premature voorstellen voor deze regelgeving. december 1997 - maart 1997 20 dagen H 50.000,»

Werkpakket K300 Activiteit 301. Stel vast op welke wijze het elektronisch kenteken op Europees niveau wordt ingebracht. Voor wat betreft de standaards kan gebruik worden gemaakt van de CEN werkgroep 1 2 AVI/AEI automatic vehicle/equipment identification. Planning: oktober 1996 - december 1996 Inspanning: 5 dagen Werkpakket 300 Activiteit 302. Breng het elektronisch kenteken in op Europees niveau conform de afspraken uit de activiteit 4. Planning: Continu, vanaf januari 1997 Inspanning:

20 mensdagen per jaar

Budget:

f60.000,- per jaar

Werkpakket WO Activiteit 104. Werk een implementatieplan uit voor het elektronisch kenteken in Nederland, waarin een visie wordt gegeven op;

de termijn waarop het elektronisch kenteken verplicht wordt gesteld; de verschillende doelgroepen en de volgorde waarin zij verplicht worden gesteld het elektronisch kenteken in te bouwen;

versie: 3.0

DÜi Ü: 3]

15 oktober 1996



Planning: Inspanning: Budget:

pagina: 14

een stimuleringsregeling om de eerste drempel weg te halen voor het implementeren van het elektronisch kenteken. Het stappenplan uit de voorafgaande paragraaf is een eerste aanzet voor dit implementatieplan. februari 1997 - april 1997 15 dagen f 100.000,--

Werkpakket 400 Activiteit 401. Stel het doel en de criteria vast voor een pilot-project. Geef ook de plaats aan van deze pilot binnen het na te streven implementatietraject, alsmede de mogelijke vervolgstap(pen). Planning: april 1997 - juni 1997 Inspanning: 10 dagen Budget: ƒ40.000,-

Werkpakket 400 Activiteit 402. Richt het gedefinieerd pilot-project in en voer dit project uit. Planning: september 1997 - december 1998 Inspanning: ligt in de orde van grootte van 30 dagen Budget: ligt in de orde van grootte van k f 1.000,-

5

PROJECTORGANISATIE

De projectorganisatie identificeert de belangrijkste partijen en relaties tussen deze partijen. De relaties tussen partijen zijn gebaseerd op gemeenschappelijke belangen.

5.1

Betrokken partijen De betrokken partijen kunnen worden geclusterd naar het belang dat de partijen hebben bij het 'elektronisch kenteken', en wel als volgt: • benutting - Ministerie van Justitie; Ministerie van Binnenlandse Zaken, politiediensten, parkeerwachten en stadswachten; • privacy - Consumentenbond, ANWB, TLN, KNV; Registratiekamer; • voertuigen - RAI, Philips, Robert-Bosch, BOVAG, KNAC, MAG, KNMV; • beheer&onderhoud - RDC, RCC, BOVAG; • regelgeving - Ministerie van Justitie, Ministerie van Verkeer en Waterstaat; • belanghebbenden - Verbond van Verzekeraars; Ministerie van Verkeer en Waterstaat; - ASTRIN (parkeren, slagboominstallaties, autowerende voorzieningen, detectieapparatuur, etcetera); vlooteigenaars (zoals lease-maatschappijen of wegvervoerders); - Havenbedrijven ('cargo-card').

versie: 3.0

;^E[fy{](5]

1 5 oktober 1 996

Opdrachtgever :

Ministerie van Verkeer&Waterstaat - Strategiegroep WAVE

Document

:

Plan van aanpak speerpunt Elektronisch Kenteken

5.2

De verantwoordelijkheden van de betrokkenen partijen

pagina: 1 5

De verantwoordelijkheden van de verschillende betrokkenen kunnen per werkpakket worden aangegeven. •

Speerpunttrekker

-

verantwoordelijk voor de regie van het speerpunt en voor de afstemming met de overige activiteiten binnen WAVE; projectmanagement.

•

Werkpakket K100

-

vaststellen normen ten aanzien van beveiliging, betrouwbaarheid en beschikbaarheid, vormgeven architectuur; functioneel ontwerp van de telematica-service 'elektronisch kenteken'; maatschappelijke discussie omtrent 'elektronisch kenteken' (ondermeer privacy-aspecten en vereenvoudigde handhaving);

Binnen dit werkpakket zijn actief: overheid, industrie, systeemhuizen, telecom-bedrijven, belangenorganisaties en instituten voor maatschappij onderzoek. •

Werkpakket K200

-

voorstellen voor aanvullende of aangescherpte regelgeving.

Binnen dit werkpakket zijn actief: overheid en belangenorganisaties. Werkpakket K300

-

Europese consensus over 'elektronisch kenteken' en vaststellen richtdatum voor verplicht stellen;

(pro-)actief meewerken aan standaardisatie op europees niveau. Binnen dit werkpakket zijn actief: overheid, industrie, service providers en

belangenorganisaties. Werkpakket K400

-

technisch ontwerp van benodigde componenten aan zowel wegkant als voertuigkant; inrichten organisaties op 'elektronisch kenteken'; via veldproeven kennis en ervaring opdoen met de eerste generatie(s) van het elektronisch kenteken; verder ontwikkelen benodigde basistechnologieën.

Binnen dit werkpakket zijn actief: overheid, industrie, telecom-bedrijven, systeemhuizeN, belangenorganisaties en havenbedrijven. Werkpakket K500

-

ontwerpen stimuleringsregelingen. instellen stimuleringsregelingen.

Binnen dit werkpakket zijn actief: overheid en service providers.

versie: 3.0

:=y 71 ^

15 oktober 1996



Werkpakket K600

-

pagina: 16

ontwikkelen en inbouwen van het elektronisch kenteken; (verder) inrichten organisatie(s) op handhavings-, controle en opsporingstaken met behulp van 'elektronisch kenteken'.

Binnen dit werkpakket zijn actief: overheid, industrie en service providers.

versie: 3.0

.r=RV,5!

1 5 oktober 1996



pagina: H

INHOUDSOPGAVE

versie: 3.0

1

STREEFBEELD EN DOELSTELLING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1 Streefbeeld speerpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2 Doelstelling speerpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 1 1

2

AFBAKENING VAN HET SPEERPUNT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1 Functionaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2 Relaties met overige speerpunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3 Kritische succesfactoren en afbreukrisico's . . . . . . . . . . . . .

1 2 2 3

3

STAND VAN ZAKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1 Het implementatie-concept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2 Relevante ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 Standaardisatie en noodzakelijke Europese afstemming . . . . 3.4 Huidige projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 5 7 9 9

4

PROJECTFASERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 4.1 Stappenplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 4.2 Activiteitenplan voor WAVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

5

PROJECTORGANISATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 5.1 Betrokken partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 5.2 De verantwoordelijkheden van de betrokkenen partijen . . . . . 15

1 5 oktober 1 996

J

ï

figuur l

5

Q) Q>

3

l a-

ro

verkeersveiligheid -<->- benutting

l

! 5' beperken groei autoverkeer

i

verkeersbeheersing \

l -

spreiding autoverkeer

^

effectieve hulpverlening

i l

vraagbeheersing tripbeheersing beheersing beheersing (tijd, route, vervoermiddel, gedrag) samenstel van trips incidenten

i

reisinformatie >..

bestuurdersbegeleiding

voertuiggeleiding

verkeersgeleiding

ELEKTRONISCH KENTEKEN

ongevalsgeleiding

& >i§ l

3

3' §

& taai

n>

l & (tl

l



1

STREEFBEELD EN DOELSTELLING

1.1

Streefbeeld speerpunt

pagina: 1

Het streefbeeld achter het elektronisch kenteken is automatische voertuigidentificatie mogelijk te maken van alle kentekenplichtige voertuigen, ongeacht of ze rijden of stilstaan. Daarmee wordt een vereenvoudiging nagestreefd van: • de handhaving van de verkeerswetgeving; • de opsporing van gestolen voertuigen en daarmee indirect het bestrijden van voertuigcriminaliteit; • de controle op naleving van voertuigverplichtingen (APK, belasting, verzekering); • controle op selectieve toegankelijkheid, bijvoorbeeld van besloten terreinen. De achterliggende verkeersveiligheidsdoelstelling is een homogener snelheidsprofiel en meer in het algemeen een veiliger rijgedrag. De automatische voertuigidentificatie moet bij voorkeur een zodanig open structuur hebben dat ook aanvullende toepassingen mogelijk zijn bij aanverwante publiek/private dienstverlening. Daarmee kan het elektronisch kenteken ook gebruikt gaan worden, bijvoorbeeld voor het verkrijgen van ritinformatie (zoals feitelijke rittijden of de aanloop tot congestie) of voor het toegang krijgen tot bedrijfsterreinen of parkeergarages. Vanuit het verkeers- en vervoerbeleid gezien is het elektronisch kenteken een middel en geen doel op zich. In figuur 1 is de relatie van het elektronisch kenteken tot de beleidsdoelen weergegeven.

1.2

Doelstelling speerpunt

Als motto wordt gehanteerd: 'het merendeel van de ingrediënten (de technologische en organisatorische componenten) is er, het zoeken is naar een goed recept'. Daarmee krijgt het speerpunt 'elektronisch kenteken' specifiek tot doel, achtereenvolgens: • een visie op te stellen op het elektronisch kenteken, vanuit het belang van WAVE; • te monitoren in hoeverre deze visie reeds wordt ingevuld door lopende ontwikkelingen; • lopende ontwikkelingen te stimuleren waar vanuit WAVE om een hoger tempo wordt gevraagd; •

eventueel geconstateerde lacunes vanuit WAVE in te vullen;

•

de samenhang tussen het elektronisch kenteken en de overige speerpunten te bewaken.

AFBAKENING VAN HET SPEERPUNT

Dit hoofdstuk omschrijft de benodigde functionaliteit en services. Daarnaast komen de te verwachten effecten/consequenties aan de orde.

versie: 3.0

i^[H]-^

1 5 oktober 1 996


2.1


pagina: 2

Functionaliteit

Voor automatische voertuigidentificatie wordt in een ideaalsituatie gebruik gemaakt van een telematicaservice, waarmee het mogelijk is om: • een rijdend of stilstaand voertuig te identificeren, al dan niet na detectie van een verkeersovertreding; • een verkeersovertreding te detecteren; • te detecteren in hoeverre aan de voertuigverplichtingen is voldaan; • te achterhalen wie de rechtmatige houder is en in hoeverre het een gestolen voertuig betreft. Deze telematicaservice wordt onder de noemer 'elektronisch kenteken' geplaatst.

De consequenties van het invoeren van een elektronisch kenteken zijn afhankelijk van de na te streven doelen. Zo hebben 'handhaving van de verkeerswetgeving' en 'controle op naleving van voertuigverplichtingen (APK, belasting, verzekering)' als consequentie dat ieder kentekenplichtig voertuig verplicht voorzien dient te zijn van een elektronisch kenteken. Ten behoeve van de andere twee doelen 'opsporen van gestolen voertuigen' en 'mogelijke aanvullende toepassingen' kan volstaan worden met vrijwillige toepassing van het elektronisch kenteken, al dan niet gestimuleerd door de verzekeraar of een vlooteigenaar (zoals lease-maatschappijen).

2.2

Relaties met overige speerpunten Het elektronisch kenteken kan in principe als losstaand systeem worden bezien dat geen relatie kent met de overige speerpunten uit WAVE of 'in-car' systemen. Los daarvan zijn de volgende koppelingen denkbaar, mist ze geen afbreuk doen aan de beveiliging, betrouwbaarheid of beschikbaarheid van het 'elektronisch kenteken': •

•

•

'emergency knop' - gelijktijdig met het 'emergency' of 'road assistance' signaal wordt meegezonden het kenteken van het voertuig, opdat bij de alarmcentrale direct bekend is wat voor voertuig het betreft (zowel 'emergency' als 'road assistance') en eventueel wie de kentekenhouder is ('emergency'); 'emergency knop' - het meezenden van het kenteken van het voertuig kan worden gebruikt (binnen de randvoorwaarden die de regelgeving stelt) bij het achterhalen van een persoon die misbruik heeft gemaakt van de 'emergency' knop (valse melding). 'in-car verkeersinformatiesystemen' - voertuigen uitgerust met een

elektronisch kenteken kunnen worden benut voor het anoniem verkrijgen van individuele ritinformatie (feitelijke rittijden, voorspellen van congestie)

welke geaggregeerd kan worden tot verkeersinformatie; •

versie: 3.0

verplicht gestelde speerpunten - het elektronisch kenteken zou kunnen herkennen in hoeverre de verplicht gestelde speerpunten (bijvoorbeeld de 'black-box' ook daadwerkelijk operationeel zijn in het voertuig. Daarmee wordt het controleren op de naleving van voertuigverplichtingen verder ondersteund.

' ^[11 tl'Sa

15 oktober 1996



pagina: 3

Een koppeling met rekening rijden of tolheffing ligt vooralsnog minder voor de hand. In de beleidsvoorbereiding van deze maatregelen is namelijk de beslissing genomen dat uitgegaan moet worden van anonieme betaling. De vraag blijft echter waar deze anonimiteit moet worden bewaakt. Er kunnen twee opties worden onderkend, te weten: •

•

het label bevat een tweetal identificatiecodes (ID's): het kenteken-ID en het rekeningrijden-ID. Het systeem 'elektronisch kenteken' krijgt alleen toegang tot het kenteken-ID. Het rekeningrijden systeem mag primair alleen gebruik maken van het rekeningrijden-ID. Dit systeem krijgt pas toegang tot het kenteken-ID, indien een overtreding wordt begaan jegens het rekeningrijden; het voertuig zal uiteindelijk over een tweetal labels moeten beschikken: een kenteken-label en een rekeningrijden-label.

De gewenste uitvoering zal vastgesteld moeten worden in overleg met de betrokken partners voor de onderwerpen: benutting, privacy, voertuigen en regelgeving.

2.3

Kritische succesfactoren en afbreukrisico's

In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de bedreigingen die spelen rondom het 'elektronisch kenteken'. In het vervolg zullen acties moeten worden gedefinieerd, waarmee deze bedreigingen hanteerbaar worden gemaakt.

Maatschappelijke haalbaarheid • Ondersteuning van een handhavingsfunctie is op zichzelf geen sterk argument voor maatschappelijke acceptatie/draagvlak; • De maatschappelijke acceptatie valt of staat met: de kans op fraude - een elektronisch kenteken zal nooit doorgevoerd moeten worden indien de kans op fraude boven de gewenste norm uitstijgt; tenslotte zit hier de toegevoegde waarde van een elektronisch kenteken; betrouwbaarheid - een elektronisch kenteken moeten gewoonweg werken, ongeacht de omstandigheden; • De bestuurder zal bij voorkeur nadrukkelijk geconfronteerd moeten worden met de voordelen ervan. Zo zal bijvoorbeeld verkocht moeten worden dat een elektronisch kenteken versoepeling betekent van toegangscontroles bij parkeerplaatsen of (toekomstige) doelgroepstroken. • Het 'elektronisch kenteken' zal nadrukkelijk ingezet moeten worden bij bestrijden van autodiefstal. Er zal een sfeer moeten worden gecreëerd, waarin mensen vrijwillig een elektronisch kenteken aanschaffen, bijvoorbeeld met het idee 'dan heb ik er tenminste aantoonbaar wat aan gedaan'. Net als mensen nu overgaan tot het vrijwillig laten graveren van de postcode in de autoruiten; • Bij een elektronisch kenteken zal geen afbreuk mogen doen aan de gangbare sociale controle (een willekeurige omstander 'registreert' het kenteken van de auto van een persoon die zich 'verdacht' gedraagt of die doorrijdt na een ongeluk);

•

versie: 3.0

Het principe dat een elektronisch kenteken een bestuurder aan tijd en plaats koppelt wordt (op de lange termijn bezien) als een minder groot probleem gezien. De moderne mens zal tenslotte toch moeten accepteren

<'_.____.[-1'7-:'Sa

15 oktober 1996



pagina: 4

dat de maatschappij zelf de middelen presenteert om 'de zaak' onder controle te houden. De maatschappij biedt tenslotte de bestuurder een infrastructuur om gebruik van te maken en mag zichzelf het recht voorbehouden te controleren op de aard van het gebruik. Mensen lijken ook steeds weer aan te geven behoefte te hebben aan controle. Het alternatief voor het elektronisch kenteken is dan ook de weg vol te hangen met camera's, waardoor de bestuurder de positieve aspecten van het elektronisch kenteken mist (hoe klein deze ook zijn). Economische haalbaarheid Er zal een mechanisme moeten worden gezocht om voertuigbezitters te stimuleren over te gaan tot aanschaf en installatie van een elektronisch kenteken (het label). Voorbeelden zijn: de kentekenregistratiekosten worden achterwege gelaten wanneer iemand voor een elektronisch kenteken kiest; de prijs van het elektronisch kenteken wordt buiten de BPM (belasting op personenauto's en motorfietsen) gehouden, bijvoorbeeld in de zin van een forfaitaire aftrek van de kosten op de nieuwprijs van de auto (waarover de BPM wordt berekend). Op deze wijze kan worden bereikt dat (A) het voor de autoproducent aantrekkelijk wordt het systeem in te bouwen en (b) het voor de koper aantrekkelijk wordt het systeem te kopen. Logistieke haalbaarheid Nederland beschikt reeds over een aantal organisaties, weke noodzakelijk zijn voor het 'elektronisch kenteken'. Zo kent Nederland de Rijksdienst voor het Wegbeheer, welke kentekens uitgeeft, registreert en beheert. De handhavingsactiviteiten worden op dit moment verricht door de politie. De toestand van de voertuigen ouder dan drie jaar wordt jaarlijks gecontroleerd via de APK-keuring. Het 'elektronisch kenteken' biedt verder het voordeel dat het mogelijk wordt dat andere instanties dan alleen de politie een deel van de handhavingsinspanningen (namelijk het constateren van onrechtmatigheden) uitvoeren. Ook hiervoor bestaan reeds organisaties zoals parkeerwachten en stadswachten. Het feitelijke ingrijpen zal bij de politie moeten blijven liggen.

Deze diensten zullen verder toegerust moeten worden met de taakgebieden specifiek voor het 'elektronisch kenteken'. Organisatorisch haalbaarheid • Samenwerking tussen Ministerie Verkeer en Waterstaat en Ministerie van Justitie. De nauwe contacten tussen beide ministeries dienen optimaal te worden ingezet om een optimaal gebruik van de reeds bestaande signaleringsinfrastructuur binnen nieuwe handhavingsconcepten te waarborgen. • Vastlopen justitiële apparaat. De huidige handhaving is door de Wet Mulder sterk vereenvoudigd. Toch loopt de handhaving nog steeds vast in de verwerkingscapaciteit van het justitiële apparaat. Gemiddeld verzet zo'n 7% zich tegen een bekeuring (of andersoortige strafmaat); 7% van een paar honderd duizend automobilisten is veel en wordt nog veel meer als meer overtredingen worden geregistreerd. • Gebrek aan internationale uitwisseling kentekengegevens.

versie: 3.0

.l="T.,..-7\(E?,

1 5 oktober 1 996


•


pagina: 5

Bewijslast (de detectie- en identificatiemethode dienen als bewijslast te worden geaccepteerd; hoe om te gaan met een redundantie registratie van elektronisch kenteken en bijbehorend videobeeld?)

Binnen de kaders die Europa stelt • Er zal een Europese standaardisatie moeten worden nagestreefd op het gebied van Automatic Vehicle Identification (AVI); • Binnen Europa bestaan twee vormen van kentekenregistratie, namelijk voertuiggebonden en persoonsgebonden kentekens. Het 'elektronisch kenteken' gaat uit van een voertuiggebonden kenteken; • Europese ontwikkelingen ten aanzien van een 'elektronisch kenteken'. Technische haalbaarheid • Eventuele koppeling met overige 'in-car' systemen; • Optie open houden voor een koppeling met 'smart-card'-achtige voordelen. • In principe kunnen een drietal technieken worden gehanteerd voor voertuigidentificatie, namelijk: chip met unieke voertuigcode - bijvoorbeeld voor opsporing van gestolen voertuigen; smart-card - bijvoorbeeld als vervanging van de bestaande papieren kentekenbewijzen; elektronisch kenteken (gekoppeld aan kentekenregistratie) onderhavige speerpunt. Alle drie de technieken hebben zoals aangegeven een potentie om ingevoerd te worden. De ontwikkelingen rondom het elektronisch kenteken zullen aansluiting moeten vinden bij de ontwikkelingen en ideeën rondom de andere twee technieken. Het risico bestaat dat, indien de ontwikkelingen rondom het elektronisch kenteken achter gaan lopen in de tijd, de overige twee technieken normstellend gaan worden voor het elektronisch kenteken.

Acceptabele fout-tolerantie • De huidige technieken sluiten nog niet aan op de hoge eisen die worden gesteld ten aanzien van beveiliging, beschikbaarheid en betrouwbaarheid van het 'elektronisch kenteken'.

3

STAND VAN ZAKEN

Dit hoofdstuk beschrijft de stand van zaken rond het speerpunt voor wat betreft: • • • •

3.1

het implementatie-concept; relevante ontwikkelingen, c.q. onderzoeks/pilot projecten al dan niet in Europees verband waarop kan worden ingehaakt; standaardisatie; bestaande en in ontwikkeling zijnde regelgeving of afspraken.

Het implementatie-concept Het concept elektronisch kenteken behelst de volgende entiteiten (alsmede interfaces tussen deze entiteiten), zoals afgebeeld in figuur 2:

versie: 3.0

<-=^v~<,3

1 5 oktober 1996

PLAN VAN AANPAK SPEERPUNT ELEKTRONISCH KENTEKEN

Recommend Documents