PGS 33-1 Veiligheid rondom tanken van LNG

PGS 33-1 Veiligheid rondom tanken van LNG Publicatiereeks Gevaarlijke stoffen

Informatie over de PGS-reeks

Veilige opslag van gevaarlijke stoffen met PGS De Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) heeft een grote waarde bij het vergroten van de veiligheid bij opslag van gevaarlijke stoffen. Dit gebeurt op een integrale wijze voor arbeidsomstandigheden, milieukwaliteit en brandpreventie. De publicaties richten zich op brandbare stoffen (LPG, propaan, aardolie, aardgas en LNG), vloeibare chemicaliën, specifieke stoffen zoals zuurstof, ammoniak, explosieven en organische peroxiden. De meest gebruikte publicatie is voor verpakte gevaarlijke stoffen (PGS 15).

Wat is een PGS? Een PGS publicatie is een handreiking over het opslaan, transporten en gebruiken van gevaarlijke

33

stoffen. De publicatiereeks geeft de stand van de techniek weer en daar waar relevant wordt verwezen

Aardgas: afleverinstallaties van vloeibaar aardgas (LNG) voor motorvoertuigen

naar regelgeving en voorschriften. De publicatiereeks is het referentiekader, ter invulling van de eigen verantwoordelijkheid van de bedrijven, en kan gebruikt worden bij vergunningverlening, het opstellen van algemene regels en het toezicht

PUBLICATIEREEKS

GEVAARLIJKE STOFFEN

op bedrijven.

Voor wie is een PGS? De Publicatiereeks is geschreven voor bedrijven die gevaarlijke stoffen produceren, transporteren, opslaan of gebruiken en voor overheden die zijn belast met de vergunningverlening en het toezicht op deze bedrijven. Daarnaast kan de reeks gebruikt worden door installateurs, adviesbureaus, onderzoekbureaus, ontwerpers en brandweer.

Alle informatie via internet De website www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl speelt een centrale rol in het beschikbaar stellen van informatie over de publicatiereeks. Alle publicaties kunnen er gratis worden gedownload. Daarnaast staat op de website alle informatie over de PGS-beheerorganisatie en hoe het proces van het samenstellen van nieuwe uitgaven verloopt. Ook het meest recente actualisatie programma is hier te vinden.

02

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN

Organisatie De reeks (eerst CPR) werd voorheen door het ministerie van VROM opgesteld en uitgegeven, maar

Programmaraad

Projectbureau

Publicaties

dat is veranderd. Vanaf 2009 is een beheer­organisatie bestaande uit bedrijfsleven en overheden verantwoordelijk voor de werkzaamheden. Normalisatie-instituut NEN geeft ondersteuning. Het ministerie van InfraDeskundigenforum

structuur en Milieu stelt, namens de Rijksoverheid, voor de uitvoering jaarlijks een budget beschikbaar.

Infomil Helpdesk

Programmaraad De programmaraad is inhoudelijk en financieel verantwoordelijkheid voor de reeks. In de raad zitten vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven (VNO-NCW, MKB Nederland), werknemersorganisaties

PGSteam

PGSteam

PGSteam

PGSteam

en overheden (Brandweer NL), provincies (IPO), gemeenten (VNG) en Inspectie SZW. De programma­ raad bespreekt elk kwartaal het werkprogramma en

zijn evenwichtig samengesteld uit bij het onderwerp

het functioneren van de beheerorganisatie.

betrokken vertegenwoordigers van bedrijfsleven en overheden. Als het nodig is, wordt een team

Deskundigenforum

aangevuld met deskundigen vanuit kennisinstituten

Het deskundigenforum ondersteunt de programma­raad.

of de wetenschap.

Het forum bestaat uit praktijkmensen vanuit bedrijfsleven (VNO-NCW, MKB Nederland, VNCI), overheden

Projectbureau

(Brandweer NL, IPO, VNG, Inspectie SZW, Inspectie

NEN ondersteunt de werkzaamheden en zorgt dat de

Leefomgeving en Transport (ILT)) en Helpdesk Infomil.

PGS-reeks wordt onderhouden en gepubliceerd. Het

De forumleden formuleren antwoorden op veel gestelde

projectbureau bestaat uit een programma manager,

vragen en doen voorstellen om bestaande publicaties

een programma coördinator en een administratieve

aan te passen of nieuwe publicaties te maken.

ondersteuning. Het projectbureau zorgt ervoor dat de beheerorganisatie als geheel goed kan functioneren

PGS-teams

en dat de gebruikers steeds kunnen beschikken over

De organisatie stelt PGS-teams samen om bepaalde

de meest actuele publicaties. Het projectbureau zet

publicaties op te stellen of te actualiseren. De teams

NEN consultants in om de teams te begeleiden.

Vragen en opmerkingen? De Helpdesk van Kenniscentrum Infomil geeft antwoorden op technisch inhoudelijke vragen over de PGS-publicaties. Het PGS-projectbureau is het adres voor suggesties en ideeën over de reeks, vragen over de PGS-beheerorganisatie en over het tot stand komen van de publicaties. Op de websites van beide organisaties staan antwoorden op veelgestelde vragen. PGS-projectbureau: E-mail: [email protected]

Infomil: www.infomil.nl/helpdesk

telefoon (015) 269 01 20, www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN

03

PGS voor aflevering van LNG aan voer- en vaartuigen De introductie van LNG in de small-scale keten heeft

Vertaling

de afgelopen jaren een toevlucht genomen. Er waren

Nederland loopt, ook op het gebied van veiligheid,

echter nog hiaten op het gebied van wet- en regelge-

voorop in de uitrol van small-scale LNG. PGS 33-1

ving. Er was dan ook dringend behoefte aan voor-

is daarom vertaald in het Engels en er wordt nu ook

schriften om bij de aflevering van LNG aan voer- en

gewerkt aan de vertaling van deel 2.

vaartuigen veiligheid en milieuvriendelijke aspecten te borgen. Dergelijke voorschriften kunnen worden

Nieuwe ontwikkelingen – stalling en onderhoud

gebruikt ten behoeve van vergunningverlening op

Nu steeds meer voertuigen gaan rijden op LNG is

het gebied van de bouw, beheer en onderhoud van

de stalling en het onderhoud ook een belangrijk aan-

LNG afleverinstallaties.

dachtspunt als het gaat om veiligheid. Hoe moet worden omgegaan met ventilatie en wat te doen als ook

In de PGS-reeks zijn inmiddels de volgende

voertuigen met andere brandstoffen staan gestald?

publicaties opgenomen op het gebied van LNG: PGS 33-1:2013 Aardgas: Afleverinstallaties van

Dit soort vragen wordt aangepakt in PGS 26:

vloeibaar aardgas (LNG) voor motorvoertuigen

‘Gecomprimeerd aardgas, veilig stallen en repareren

http://www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl/

van motorvoertuigen’ waarvan de herziening binnen­

publicaties/PGS33-1

kort van start gaat. De huidige publicatie is alleen

PGS 33-2: 2014 Aardgas: Afleverinstallaties van

geschikt voor CNG, maar wordt uitgebreid met LNG.

vloeibaar aardgas (LNG) voor vaartuigen http://www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl/ publicaties/PGS33-2 Deze publicaties zijn gratis te downloaden op bovengenoemde PGS-website.

(Pre-)normalisatie ten behoeve van LNG-infrastructuur Naast het ontwikkelen van PGS-richtlijnen op het gebied van LNG is NEN betrokken in normontwikkelingsactiviteiten en pre-normatief onderzoek ter ondersteuning van de uitrol van een veilige en verantwoorde LNG-infrastructuur.

internationale en Europese normen die zijn gepubliceerd of in ontwikkeling zijn. NEN begeleidt het maken van afspraken, onder meer op het gebied van LNG. We ondersteunen dit proces als onafhankelijk en betrouwbaar partner.

Normalisatie

Wie meedoet aan normalisatie, deelt zijn kennis om

Veel normen op het gebied van LNG worden op

er samen met anderen voordeel uit te halen. Op een

internationaal niveau afgesproken; handel en trans-

slimme manier worden meerdere belangen met elkaar

port vinden immers op mondiaal niveau plaats en

verenigd. Deelname kan op verschillende manieren.

producenten en dienstverleners opereren over de hele

Als expert kan men meedraaien in de ISO-commissies

wereld. Wereldwijd geaccepteerde afspraken helpen

om de inhoud van de norm te bepalen door zelf mee

hierbij om deze activiteiten te bevorderen. Binnen ISO,

te schrijven. Men kan er ook voor kiezen lid te worden

de internationale organisatie voor normalisatie, wordt

van een normplatform om zodoende vroegtijdig toe-

in verschillende commissies gewerkt aan normen

gang te krijgen tot informatie en invloed uit te oefenen

op het gebied van LNG. In het kader (op pagina 5)

via standpuntbepaling en commentaarrondes.

wordt een (niet-limitatief) overzicht gegeven van

04

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN

Een van de redenen om PGS 33-1 te vertalen naar

Het dissemineren van de onderzoeksresultaten

het Engels is om de Nederlandse kennis en ervaring

naar normen wordt hiermee vergemakkelijkt. We

in te brengen in internationale normalisatie. Op deze

hebben verder ervaring met het uitvoeren van ‘gap

manier wordt getracht de Nederlandse “norm” zoveel

analyses’ op het gebied van ‘regulations, codes and

mogelijk te verheffen tot de mondiale norm.

standards’ en het identificeren van normbehoeften. Voorts coördineren we onderzoeksprogramma’s

Pre-normalisatie

die antwoord moeten geven op vragen teneinde

LNG is een markt die snel in ontwikkeling is en

aannames beter te onderbouwen en beter inzicht

hierdoor ook tegen barrières aanloopt. Normen zijn

te verkrijgen in scenario’s.

bij uitstek een nuttig instrument om bepaalde barrières te beslechten door de stand der techniek vast te

Meer informatie

leggen op basis waarvan een ieder weer verder kan

NEN is de ‘gateway to Europe and beyond’ voor

bouwen. Sommige (veiligheids)aspecten dienen echter

wat betreft normalisatie. Meer informatie over

eerst nader te worden onderzocht alvorens deze in een

normalisatie op het gebied van LNG is te verkrijgen

norm kunnen worden vastgelegd. NEN doet als partner

bij NEN Energie, via e-mail [email protected] of

mee in dergelijke onderzoeksprojecten en -trajecten.

per telefoon (015) 2 690 326.

Gepubliceerde normen • ISO 12614:2014, Road vehicles - Liquefied natural gas (LNG) fuel system components [18-delig] • ISO 12991:2012, Liquefied natural gas (LNG) - Tanks for on-board storage as a fuel for automotive vehicles • ISO 28460:2010, Ship to shore interface and port operations • EN 13645:2001, Installations and equipment for liquefied natural gas - Design of onshore installations with a storage capacity between 5 t and 200 t • EN 1473:2007, Installation and equipment for liquefied natural gas - Design of onshore installations • EN 1474:2008, Installation and equipment for liquefied natural gas - Design and testing of marine transfer systems [3-delig]

In ontwikkeling zijnde normen • ISO 12617, Road vehicles - Liquefied natural gas (LNG) refuelling connector - 3.1 MPa connector • ISO/TS 16901, Guidance on performing risk assessments in the design of onshore LNG installations including the ship/shore interface • ISO 16903, Characteristics of LNG, influencing the design, and material selection • ISO 16904, Design and testing of LNG marine transfer arms for conventional onshore terminals • ISO 16924, Natural gas fuelling stations - LNG stations for fuelling vehicles • ISO/TR 17117, Unconventional LNG transfer systems • ISO/TR 18624, Guidance for conception, design and testing of LNG storage tanks • ISO/TS 18683, Guidelines for systems and installations for supply of LNG as fuel to ships • ISO 18684, Conception, design and testing of LNG storage tanks • ISO 19489, Determination of the resistance to cryogenic spillage of insulation materials • ISO 19723, Road vehicles - Liquefied natural gas (LNG) fuel systems [2-delig]

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN

05

Training:

Introductie LNG vulstations voor motorvoertuigen met PGS 33-1 Vloeibaar gemaakt aardgas, Liquified Natural Gas

Docenten

(LNG), is een sterk opkomende brandstof voor de

• Erik Buthker van Ballast-Nedam

transportsector aangezien LNG een hoge energie-

• Koos Ham van TNO

dichtheid heeft en relatief lagere uitstoot aan luchtvervuilende stoffen.

Voor wie De training is nuttig voor het bevoegd gezag bij ge-

In PGS 33-1 “LNG vulstations” zijn richtlijnen opge-

meentes, Regionale Uitvoeringsdiensten en provincies

nomen voor het ontwerpen, bouwen, en functioneren

die vergunningen verlenen, brandweer en beheerders,

van LNG vulstations. Hieronder vallen onder meer de

exploitanten van vulstations.

ontwerpeisen die worden gesteld aan de installatie, de toegepaste componenten en de gebruiksomstan-

Voorkennis

digheden. Daarnaast zijn interne en externe risico’s

We adviseren u om de PGS 33-1 voorafgaande aan de

en veiligheidsafstanden belangrijk. Tevens worden de

bijeenkomst in hoofdlijnen te lezen. PGS 33-1 is gratis

operationele aspecten en inspecties beschreven. Ook

te downloaden op www.publicatiereeksgevaarlijke­

de bevoorrading en de daarbij behorende procedures

stoffen.nl.

zijn aangegeven.

Duur en kosten: Tijdens de training wordt duidelijk wat LNG nu precies

Eén dag van 09.30 – 16.30 uur

is, welke eisen PGS 33-1 stelt en hoe deze eisen in

Prijs: € 495,= per deelnemer

de praktijk toe te kunnen passen. Wat komt er kijken bij het verlenen van een vergunning, wat zegt de PGS

Data

over afleverinstallatie in werking, welke verantwoor-

• 25 september 2014 - Delft

delijkheden en rollen zijn er en hoe zit het met de

• 25 november 2014 - Utrecht

veiligheidsmaatregelen.

Aanmelden via www.nen.nl/trainingPGS33-1

Programma

• Inleiding PGS: algemeen; strekking PGS 33-serie

• LNG afleverinstallatie in werking

• LNG: wat is het? Eigenschappen en gevaar

- vullen

setting

- afleveren

• LNG Infrastructuur:

- werkzaamheden

- huidig

• Verantwoordelijkheden en rollen van gebruiker(s):

- (mogelijke) ontwikkelingen en lopend onderzoek

- beheerder/exoploitant

• Ontwerp, constructie en uitvoering

- LNG leverancier (chauffeur tankauto)

LNG tankstation (PGS 33-1) • Keuring, onderhoud, registratie, inspectie en handhaving (NoBo, AKI)

- Cliënt • Veiligheidsmaatregelen - interne veiligheidsafstanden

• Overheid:

- externe risico’s

- milieu en veiligheid: vergunning Wm

- elektrische installaties, brand, noodstop

- incidenten: brandweer en veiligheidsregio

- incidenten en calamiteiten • Enkele relevante bijlagen uit PGS 33-1

06

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN

Meerjarenplanning

Actualisatie programma Deze tabel geeft een indicatie wanneer een herziening

Planning

gepland is of wanneer een nieuwe PGS wordt ontwikkeld.

Huidige herzieningen

De tabel wordt jaarlijks bijgewerkt PGS

2013

2014

2015

6:2006

Aanwijzingen voor implementatie van Brzo 1999

7:2007

Opslag van vaste minerale anorganische meststoffen

8:2011

Organische peroxiden: opslag

9:1983

Cryogene gassen: opslag van 0,15 m3 - 100 m3

10:1983

Vloeibaar zwaveldioxide: opslag en gebruik

2016

2017

2018

2015 2015 2016 2018 2016 11

Ingetrokken Chloor: opslag en gebruik (eind 2006 ingetrokken)

12:1999

Ammoniak: opslag en verlading

13:2009

Ammoniak als koudemiddel in koelinstallaties en warmtepompen

2018 2015 14:1993

Handboek brandbestrijdingssytemen 2014

15:2011

Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen 2015

16:2010

LPG: afleverinstallaties

17:1984

LPG tankwagens

18:1991

LPG: depots

2016

2018 19:2008

Propaan en butaan: opslag 2018

20

Propaan: stationaire bovengrondse opslag (vervallen)

21

Propaan: stationaire opslag (vervallen)

22:2008

Toepassing van propaan (in wegenbouw- en onkruidbestrijdingsmachines)

23:1994

LPG: vulstations voor flessen en ballonvaarttanks

24

Ingetrokken (2013) Propaan: vulstations voor spuitbussen met propaan, butaan en dimethyl-ether als drijfgas

2016 2018 (vervallen) 25:2009

Aardgas: afleverinstallaties voor motorvoertuigen

26:1998

Gecomprimeerd aardgas: veilig stallen en repareren van voertuigen

2015 2015 27

Gecomprimeerd aardgas: afleverinstallatie inpandig (integratie in 25) (vervallen)

28:2011

Vloeibare brandstoffen: ondergrondse tankinstallaties en afleverinstallaties

29:2005

Richtlijn voor bovengrondse opslag van brandbare vloeistoffen in verticale cilindrische tanks

2015 2015

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN

07

PGS

2013

2014

2015

2016

30:2011

Vloeibare brandstoffen: bovengrondse tankinstallaties en afleverinstallaties

31 nieuw

Opslag chemicaliën in tanks

32 nieuw

Explosieven voor civiel gebruik: opslag

2017

2018

2015 2014

2018

2014 33-1:2013

2018

Aardgas: afleverinstallaties van vloeibaar aardgas (LNG) voor motorvoertuigen 2016

33-2 nieuw

Aardgas: afleverinstallaties van vloeibaar aardgas (LNG) voor vaartuigen 2016

34 nieuw 35 nieuw

Drukapparatuur <0,5 bar 2014

2018

2014

2018

Waterstoftankstations

Deze tabel geeft een indicatie wanneer een actualisatie gepland is of wanneer een nieuwe PGS wordt ontwikkeld. Dit schema kan nog veranderen. Voor de meest recente informatie kunt u het PGS projectbureau benaderen.

Versie juni 2014

Meer informatie over de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen PGS projectbureau Bezoekadres:

Postadres:

Vlinderweg 6

Postbus 5059

2623 AX Delft

2600 GB Delft

Telefoon secretariaat: +31 (0)15 2690 120 (Maryam Pirovano) e-mail: [email protected]

www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl

08

PUBLICATIEREEKS GEVAARLIJKE STOFFEN