Melle, 1 december 2011
Perstekst: Actieplan “ De Vlaamse varkenshouderij op weg naar 2020” Minister-president Kris Peeters tijdens de studiedag:
“ Vlaanderen in Actie: Vlaanderen investeert in onderzoek en kennis voor de varkenshouderij.” (01/12/2011, ILVO PLANT,Caritasstraat 21, 9090 Melle.)
Op 1 december 2011 maakte Vlaams minister-president Kris Peeters in Melle (ILVO, Caritasstraat 21) het “Vlaams actieplan voor de varkenshouderij” bekend. Het plan bevat 22 maatregelen die de Vlaamse varkenshouderij op middellange termijn duurzaam zullen maken. Het actieplan komt bovenop eerdere initiatieven van de Vlaamse overheid om op korte termijn verbeteringen in de situatie van de varkenshouders aan te brengen. De 22 punten in het actieplan zullen gerealiseerd worden door de Vlaamse overheid, maar ook door de varkenssector, de slachterijsector, de distributeurs en handelaars, de veevoedersector en de wetenschappelijke wereld. Voor de varkenssector in Vlaanderen is het de eerste keer dat een actieplan van deze omvang, samenhang en gedragenheid tot stand kwam.
Ontstaan van het “Vlaams actieplan voor de varkenshouderij”. Sinds 2007 heeft de Vlaamse varkenssector, één van de belangrijkste deelsectoren binnen de Vlaamse land- en tuinbouw, het hard te verduren. Dalende varkensprijzen en structureel sterk toegenomen voederkosten torpederen de winstmarges. Sommige bedrijven draaien met verlies. De periode van laagconjunctuur houdt bovendien reeds zeer lang aan. Gezien het belang van de sector en de wijzigende marktomstandigheden riep minister-president Kris Peeters vanaf begin 2011 alle actoren en experts uit de sector bijeen in een reeks varkensdialoogdagen. Doel was de pijnpunten en de mogelijke oplossingen te inventariseren en te evalueren. Zo zijn er op de middellange termijn nieuwe strategieën ontstaan die de sector een competitief, rendabel en duurzaam perspectief bieden.
Economische aspecten van de varkenshouderij Economische aspecten van voeders Marktstrategieën: afzet, kwaliteit en labelling Rentabiliteit op het varkensbedrijf Marktstrategieën (vervolg) Toekomst van de zeugenhouderij en bespreking van strategienota Boerenbond
30 januari 2011 23 februari 2011 23 maart 2011 6 april 2011 27 april 2011 22 juni 2011
Het document “Dialoogdagen varkenshouderij: de Vlaamse Varkenshouderij op weg naar 2020” bevat de discussienota‟s en verslagen van alle dialoogdagen.
Op basis van de uitkomst van elk van de 6 dialoogdagen werden concrete acties gedistilleerd en becijferd. Het finale “Vlaams actieplan voor de varkenshouderij” telt 22 acties. Hun oogmerk voor de middellange termijn is drieledig: -
Verhogen van de transparantie
-
Bevorderen van afzet, kwaliteit en onderhandelingspositie
-
Investeren in onderzoek en kennis
Het actieplan komt bovenop een pakket eerder genomen korte termijnacties, die de Vlaamse overheid (binnen het Europees en Vlaams toegelaten kader) sinds anderhalf jaar uitwerkte: - Overbruggingskredieten - Vervroegde uitbetaling van VLIF kapitaalpremies - Stimulering tot aansluiting bij erkend kwaliteitssysteem - Verbetering van transparantie via ex-ante bekendmaking van slachthuisprijzen - Europese reflectiedag onder BE voorzitterschap met uitgebreid EU adviescomité als gevolg en impact op besluitvorming GLB post 2013 - Steunregeling voor private opslag
Visie, inhoud van het „Vlaams actieplan voor de varkenshouderij‟. In een vrije marktomgeving is het onmogelijk voor de Vlaamse overheid om tussen te komen in de prijsvorming zelf. De overheid kan wel faciliterend optreden om het structureel overleg tussen alle schakels van de keten aan te sporen en om de marktwerking transparanter te maken. Met dit geïntegreerd actieplan wil de Vlaamse overheid extra kansen bieden voor alle soorten varkensbedrijven: voor grote en voor kleine bedrijven, voor biologische, voor niche- of voor bulkproducenten. Het product dat de Vlaamse varkenshouderij aflevert, het „Vlaams varken‟ kenmerkt zich door een uitzonderlijke conformiteit, een zeer hoog mager vleespercentage en een uitzonderlijk slachtrendement. Op unaniem verzoek van de sector worden acties ondernomen om het unieke karakter van dit product te versterken en beter in de markt te zetten, zowel in binnen- als buitenland. Het actieplan heeft de ambitie om met weloverwogen en door de sector gesteunde maatregelen de varkenshouder zo te begeleiden en te versterken dat hij zijn bedrijf rendabeler kan laten presteren. Het actieplan focust op 2 speerpunten ter verbetering van de positie van de varkenshouder: Het marktaandeel vergroten:
door referentiegetallen voor een betere bedrijfsvoering aan te bieden (actie 1: richtwaarden voor de varkenshouderij) door het behoud van ons specifiek Vlaams fokzeugenbestand (actie 11) door de fokwaarde als kengetal op de bedrijven op te waarderen (actie 19: integratie van beschikbare technologieën voor data uitwisseling in de fokwaardeschatting)
door het slachtgebeuren te optimaliseren (actie 8: opmaak code van goede praktijken m.b.t. het slachtgebeuren) door te streven naar kostprijsbeheersing van de voedergrondstoffen (actie 15: actieplan alternatieve eiwitbronnen) door de troeven van het uniek karakter van ons Vlaams varkensvlees (Piétrain) te promoten (actie 9: VLAM promotie)
Het marktaandeel herverdelen:
door initiatieven ter verhoging van de transparantie (actie 1: opmaken richtwaarden voor de varkenshouderij in Vlaanderen) door verheldering van de financieringsstromen (actie 3: afspraken tussen BEMEFA en de financiële instellingen) door het slachtgebeuren te optimaliseren (actie 4: ijking klasseertoestellen en verbetering van de transparantie van de slachtgegevens) door de nuanceverschillen in de diverse lastenboeken voor kwaliteitslabels te rationaliseren en dusdanig de rapporteringskosten te verlagen (actie 10: vereenvoudiging van de kwaliteitssystemen)
Ter ondersteuning van beide speerpunten investeert het beleid in de uitbouw van het onderzoek rond varkenshouderij en het versterken van de doorstroming naar de sector.
door voor de varkenshouders een dispatchend aanspreekpunt van het varkensonderzoek te organiseren, het zogenaamde “varkensloket” (actie 16: versterken van het Praktijkcentrum Varkens) door gemonitorde kengetallen als richtinggevend voor de bedrijfsvoering te promoten (actie 17: demonstratieproject kengetallen) door de onderzoeksinstellingen rationeler en intensiever te laten samenwerken (actie 18: vernieuwing en uitbouw van de onderzoeksinfrastructuur)
Achtergrondcijfers bij de varkenssector en de varkenscrisis. De situatie van de varkenssector is sinds 2007 problematisch te noemen. In de periode 2007-2008 werd de sector geconfronteerd met lage marktprijzen en zeer hoge voederkosten. Dit resulteerde in slinkende winstmarges en voor vele varkenshouders zelf verlieslatende productie. De voederkosten zijn de belangrijkste kostenfactor: voor een gesloten bedrijf maken zij ongeveer 70% uit van de totale kosten. De Europese marktsteun (uitvoersteun en private opslag) heeft de sector in beperkte mate geholpen, maar niet voldoende om de crisis te bedwingen. In 2009 zijn de voederkosten terug gedaald, maar nooit meer tot het niveau van voor de prijsstijging in 2007. Het kostenniveau van de varkensproducent bevindt zich structureel op een hoger niveau. Sinds midden 2010 zijn de voederprijzen opnieuw fors gestegen. Momenteel is er een lichte daling, maar het voeder blijft op een historisch duur peil hangen.
170
290
160
270
150
250
140
230
130
210
120
190
€/t
€/100kg
Evolutie van de prijs van de varkenskarkassen en het vleesvarkensvoeder
110
prijs varkenskarkas (linkse as)
170
prijs vleesvarkensmeel (rechtse as) okt/11
jul/11
apr/11
jan/11
okt/10
jul/10
apr/10
jan/10
okt/09
jul/09
apr/09
jan/09
okt/08
jul/08
apr/08
jan/08
okt/07
jul/07
apr/07
150 jan/07
100
Bron: BEMEFA en Departement Landbouw en Visserij
De varkenssector is één van de belangrijkste sectoren van de Vlaamse land- en tuinbouw. Met bijna 60% van de totale productiewaarde is de veeteelt de belangrijkste sector binnen de Vlaamse land- en tuinbouw. De varkenshouderij maakt bijna de helft uit van de Vlaamse veeteelt. Volgens de mei-enquête 2010 zijn er in België 6,5 miljoen varkens (6.429.566). 94% van deze varkensstapel bevindt zich in Vlaanderen. Er zijn momenteel zowat 5000 varkensbedrijven in Vlaanderen. Het aantal varkenshouders vertoont de laatste 10 jaar een continu dalende tendens. Het aantal varkens is minder sterk gekrompen, zodat het gemiddelde aantal varkens per bedrijf steeg van 789 in 2000 tot 1.174 in 2010.
12.000
1200
10.000
1000
8.000
800
6.000
600
4.000
400 2000
2001
2002
2003
2004
aantal bedrijven met varkens
2005
2006
2007
2008
2009
2010
aantal varkens per bedrijf
Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van FOD Economie
aantal varkens per bedrijf
aantal bedrijven met varkens
Evolutie van het aantal bedrijven met varkens en het gemiddelde aantal varkens per bedrijf, 2000-2010
In 2010 zijn er in België 11,9 miljoen varkens geslacht, met een geslacht gewicht van 1.129.063 ton. In de Europese Unie werden er datzelfde jaar ongeveer 250 miljoen varkens geslacht, wat inhoudt dat de Belgische varkensproductie goed is voor zo‟n 5% van het totaal aantal slachtingen in Europa. De handelsbalans van varkensvlees voor België in 2010 vertoont een overschot. In totaal is er een export van ongeveer 1.8 miljard euro en een positief handelssaldo van 1.2 miljard euro. Dit is in grote mate te danken aan de omvangrijke uitvoer van vers vlees. De meeste handel gebeurt met landen van de Europese Unie. Bij de invoer bedraagt het aandeel van de intracommunautaire handel bijna 100%, bij de uitvoer is dit 91%.
Handel in varkensproducten (in miljoen euro), België 2010 Uitvoer
Invoer
Saldo
Levend
104,5
94,9
9,7
Vers
983,2
94,1
889,1
Bevroren
177,0
16,0
161,0
Worsten & bereidingen
349,0
259,9
89,0
Gezouten, gedroogd of gerookt vlees
97,2
104,6
-7,4
Afvallen
72,7
24,3
48,4
Vet en spek
58,9
22,4
36,4
TOTAAL Bron: Comext
1.842,4
616,2
1.226,2
Meer informatie: Het volledige actieplan kan u vinden op www.vlaanderen.be/landbouw/actieplanvarkenshouderij Luc De Seranno, woordvoerder minister Kris Peeters Tel. 02/552.60 12 GSM 0477/38.23.37 e-mail:
[email protected] Greet Riebbels, communicatie ILVO GSM 0486 26 00 14 e-mail:
[email protected]
