actieplan Op weg naar duurzaam goederenvervoer

actieplan

Op weg naar duurzaam goederenvervoer

2

Actieplan c,mm,n Cargo // NAtuur & Milieu

NAtuur & Milieu // Actieplan c,mm,n Cargo

duurzaam goederenvervoer: doen, doen, doen! actieplan

C,mm,n cargo is een initiatief van Natuur & Milieu, zie ook www.cmmncargo.org.

Dit actieplan is mogelijk gemaakt door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Havenbedrijf Rotterdam en de RAI Vereniging.

In dit actieplan presenteren we breed gedragen voorstellen voor grootschalige innovaties in het goederenvervoer over de weg. Deze innovaties zijn van essentieel belang voor een economisch gezonde en duurzame ontwikkeling van transport en logistiek. Stijgende olieprijzen, economische kwetsbaarheid door globalisering en nieuwe markten, gebrekkige samenwerking in de hele keten van transport en logistiek en groeiende milieuproblemen rond klimaatverandering en luchtkwaliteit

Dit rapport is gebaseerd op onderzoek door studententeams van de volgende onderwijsinstellingen: Hogeschool Rotterdam Technische Universiteit Delft Technische Universiteit Eindhoven Universiteit Twente Working Tomorrow afstudeerprogramma van Logica Als achtergrondrapportage is er het rapport ‘C,mm,n cargo: op weg naar schoon en zuinig transport’ van TNO. Dit rapport is te vinden op www.tno.nl/mobiliteit en op www.cmmncargo.org. Logica heeft de website www.cmmncargo.org en de visualisatie van C,mm,n cargo op de BedrijfsautoRAI verzorgd.

maken ingrijpende innovaties in deze branche noodzakelijk. Zowel de wereld van later als de wereld van nu vraagt om ingrijpende innovaties in deze branche. Innovaties die alleen kunnen worden gerealiseerd met gezamenlijke actie van alle partijen in de keten, die bereid zijn om daarvoor over hun eigen schaduw heen te springen. Om de innovatiekracht in de branche te versterken stellen wij daarom de oprichting van een Turboteam Transport en Logistiek voor. Met dit Turboteam wordt een praktische koppeling gelegd tussen de logistieke wereld en de wereld van de verladers, de vervoerders en de truck- en trailerbouwers. Het Turboteam bestaat uit vertegenwoordigers van vervoerders, logistieke dienstverleners, verladers, voertuigfabrikanten, brandstof- en energieleveranciers, ICT-bedrijven, overheden, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en maatschappelijke

De volgende partijen zijn ook betrokken geweest bij het proces van C,mm,n cargo: BOVAG, Daf Trucks, EVO, Heineken, IvDM, Kuehne + Nagel, Rotterdam Climate Initiative, Scania, Spar Holding BV, TLN, Topinstituut Dinalog. Dit actieplan is op 19 april 2012 overhandigd aan de minister van Infrastructuur & Milieu tijdens het branchecongres op de BedrijfsautoRAI.

organisaties. Doel van het Turboteam is het realiseren van brede samenwerking in de hele keten, het wegnemen van belemmeringen voor duurzame innovatie en het organiseren van grote ontwikkelprojecten – ‘living labs’ - om kansrijke innovaties snel in praktijk te brengen. Het motto van dit actieplan is: doen, doen, doen! Doet u mee?

3

4



INtro

INHOUD

Is er in 2035 nog een postbode die brieven bezorgt? Hoe ziet de brievenbus van de toekomst eruit en waar staat hij? Wordt er nog geld vervoerd of betalen we

duurzaam goederenvervoer: doen, doen, doen!

3

Intro

4

1 // waarom dit actieplan?

7

2 // Project c,mm,n cargo

9

3 // Belemmeringen voor innovatie

11

4 // Hoe versnellen we de innovatie in deze branche

15

5 // een turboteam voor samenwerking en versnelling

19

alleen digitaal? Kopen we nog een boek in de boekwinkel? Het tempo waarin veranderingen op ons afkomen gaat steeds sneller. Het antwoord op deze vragen is waarschijnlijk nee, nauwelijks. Wat komt daarvoor in de plaats? Hoe ziet goederenvervoer er in de toekomst uit? Een magneettrein die zich als een rollercoaster van de ene naar de andere stad voortbeweegt? Een segway met een koelunit waarmee je supersnel restaurants in de binnenstad kunt bevoorraden? Of een gecombineerde monorail voor transport over zowel korte als lange afstanden? Zichzelf sturende pakketjes? Deze en andere toekomstbeelden hebben we ontwikkeld in het project C,mm,n cargo. Niet om de toekomst te voorspellen, maar wel om samen een route uit te stippelen naar duurzaam en economisch gezond goederenvervoer en daarvoor concrete stappen te zetten. Dit actieplan is het resultaat van het project C,mm,n cargo, waarin studenten van vijf Nederlandse universiteiten en de Hogeschool Rotterdam innovatiekansen in goederenvervoer en logistiek hebben onderzocht. Ze hebben daarbij uiteraard ook goed gekeken naar de vele studies en verkenningen die er op dit gebied door anderen al zijn gedaan. TNO heeft de innovatiekansen, het onderzoek en de achtergronden gebundeld in haar rapportage C,mm,n cargo. Innovatiekansen zijn er volop. Snel op weg naar een economisch gezond en duurzaam goederenvervoer!

Onderzoeken C,MM,N cargo

26

5



1 // Waarom dit Actieplan?

Toename vervoer in Europa bij huidig beleid

luchtvaart (binnenlands en binnen EU) vrachtvervoer (weg, rails, binnenvaart) vrachtvervoer over zee personenvervoer korte afstand personenvervoer lange afstand Met uitzondering van luchtvaart van en naar de EU en maritiem transport van en naar de EU.

index (1990 = 100)

500 400 300 200 100 0 1990

Bron: PBL 2011

2000

2010

2020

2030

2040

CO 2

2050

Goederenvervoer is van groot belang voor een wel-

En dat terwijl de verwachting is dat het goederenvervoer

varende samenleving. Wonen, werken, recreëren,

de komende jaren nog sterk zal blijven groeien.

winkelen, consumeren, het zijn allemaal activiteiten

Hoe ziet goederenvervoer er in de toekomst uit? Zowel de

waarvoor een breed scala aan producten moet worden

bereikbaarheidsproblematiek en de economische

aan- en afgevoerd. Goederenvervoer is daarom een

kwetsbaarheid als de klimaatverandering door de uitstoot

belangrijk onderdeel van onze economie. Tegelijk moeten

van broeikasgassen en de problemen rond luchtkwaliteit

we constateren dat de enorme vervoersstromen over de

maken een herbezinning op onze huidige manier van

weg een sterke druk leggen op milieu, natuur en leef-

werken noodzakelijk. Net als congestie hebben ook

omgeving. Het goederenvervoer levert een forse bijdrage

klimaatverandering en milieuschade grote economische

120

aan de klimaatverandering, aan de slechte luchtkwaliteit

effecten. Besparing op energie- en brandstofkosten

en de geluidhinder in steden en dorpen en aan de

wordt steeds belangrijker voor bedrijven. De samenleving

100

verkeersonveiligheid.

accepteert onveiligheid, slechte lucht en geluidshinder

De huidige manier van goederenvervoer is bovendien

steeds minder. Alle betrokken partijen voelen een

economisch kwetsbaar. De forse verkeersstromen dragen

toenemende urgentie om deze problemen aan te pakken.

bij aan de congestie op het wegennet en in de steden,

Die trend zet door. Grootschalige innovatie is daarom een

totale GHG emissies

met tijdverlies en extra kosten als gevolg. De transport-

must, en dat kan op een manier die juist ook economische

transport emissies

sector als geheel is financieel kwetsbaar door de uiterst

en financiële voordelen biedt. Innovatie leidt immers tot

transport Blue-map scenario

geringe marges waarmee men moet werken. Besparing

nieuwe business cases en verdienmodellen die bedrijven

totale GHG doel (-60%)

op de brandstofkosten is daarom van cruciaal belang.

in staat stellen financieel gezond in te spelen op de

Bovendien draait het wegtransport overwegend op olie

veranderende omstandigheden.

en dat maakt deze sector kwetsbaar voor stijgende

Daarover gaat C,mm,n cargo.

EU doelstelling totale CO2-reductie ten opzichte van prognose vrachtvervoer 2050

CO2 emissie 100% = 1990

6

80 60 40 20 0 1990

totale GHG doel (-80%) 2000

2010

2020

2030

2040

2050 Bron: CE Delft 2011

olieprijzen en geopolitieke problemen. Deze schaarsteproblematiek zal een steeds belangrijker effect krijgen op de hele sector transport en logistiek.

7

8



2 // Project C,mm,n cargo: op weg naar duurzaam goederenvervoer Welke innovaties zijn mogelijk om de sector transport en logistiek economisch te versterken en echt te verduurzamen? Hoe brengen we die innovatiekansen in de praktijk en hoe kunnen we die verder versnellen? Hoe ziet de (duurzame) truck van de toekomst eruit? Deze vragen zijn voor Natuur & Milieu aanleiding geweest om het project C,mm,n cargo te ontwikkelen. Het doel van C,mm,n cargo is een vermindering van de CO2-uitstoot van

het goederenvervoer over de weg met 60% in 2035 ten

opzichte van 2005. Daarbij hebben we een sterke nadruk gelegd op de ontwikkeling van nieuwe, gezonde business cases en verdienmodellen. Alleen dan is het bedrijfsleven in staat om de mogelijke, kansrijke innovaties ook daadwerkelijk in praktijk te brengen. In het project C,mm,n cargo is samen met onderwijsinstellingen, bedrijven en organisaties gezocht naar kansrijke innovaties en naar de manier om die innovaties ook te realiseren. In dit actieplan schetsen we de resultaten. Innovatie gaat niet vanzelf. In hoofdstuk 3 analyseren we een aantal structurele belemmeringen voor innovatie die in de hele keten spelen. In hoofdstuk 4 gaan we dieper in op het innovatieproces in de branche van logistiek en transport. Tenslotte doen we in hoofdstuk 5 concrete voorstellen om deze innovaties samen verder te ontwikkelen en echt in praktijk te brengen.

9

10



3 // Belemmeringen voor innovatie

Naast het verkennen en identificeren van belangrijke

• Op het gebied van voertuigtechniek is er een opval-

innovatiekansen hebben we in het onderzoek veel aan-

lende afstand tussen truckfabrikanten en trailer-

dacht besteed aan de mogelijkheden om die kansen in de

bouwers. Er is vrijwel nooit sprake van een integraal

praktijk te realiseren en aan belemmeringen die realisatie

ontwerp van de voertuigcombinatie. Dat leidt ertoe

juist tegenhouden.

dat een deel van de mogelijke brandstofbesparing bij

We constateren in de huidige situatie een aantal structu-

de inzet van zuiniger trucks verloren gaat, doordat de

rele belemmeringen voor snelle innovatie.

aërodynamische vormgeving van de combinatie truck-trailer te wensen over laat. Hierdoor worden

• Op logistiek gebied zijn versnippering en gebrek-

belangrijke kansen op het gebied van brandstof-

kige samenwerking in de keten de meest in het oog

besparing en CO2-reductie gemist.

springende belemmeringen voor innovatie. Het gaat nog een stap verder: er bestaan binnen een keten

• Bij de materieelkeuze en -inzet door vervoerders en

grote belangentegenstellingen, die in de huidige situ-

logistieke dienstverleners is het meestal “one size fits

atie niet worden overbrugd of opgelost. Dat betreft

all”. Optimalisatie van de inzet van voertuigen naar de

financiële belangen, maar ook bijvoorbeeld barrières

kenmerken van ritprofielen vindt te weinig plaats. Dat

rond de vertrouwelijkheid van gegevens over klanten

betekent dat zware vrachtauto’s worden ingezet op

en marktpositie. Het algemene beeld is dat bestaande

korte ritjes waarvoor ze niet zijn ontworpen. Dat leidt

innovaties vaak deeloplossingen zijn, die - hoe nuttig op zichzelf ook - elders in de keten kosten of andere problemen met zich brengen. Met andere woorden:

tot extra brandstofgebruik en omgevingshinder.

In stedelijk gebied kan men veel beter kleinere eenheden gebruiken.

de winst van de ene partij, leidt tot kosten voor een andere partij. Dit belemmert snelle innovatie bij veel spelers in de keten. Veel partijen ervaren dat “de keten op slot zit”.

“Alleen haast maken als het echt nodig is..... ” Jos van Hillegersberg, Universiteit Twente

11

12



Energieverlies van de vrachtauto .. “Te vaak worden nieuwe ideeEn ontworpen om te functioneren in een bestaand systeem. En dat kan niet, want als je iets verandert in een systeem verandert het systeem zelf ook.”

Totale verlies Stedelijk: 58-60% Lange afstand: 58-59%

Aërodynamisch verlies Stedelijk: 4-10% Lange afstand: 15-22%

Elmer van Grondelle, TU Delft

• Bij de verladers is de verlaging van de kosten van

Apparatuur Stedelijk: 7-8% Lange afstand:1-4%

Rem energie Stedelijk: 15-20% Lange afstand: 0-2%

Rol weerstand Stedelijk: 8-12% Lange afstand:13-16%

Aandrijving Stedelijk: 5-6% Lange afstand: 2-4%

van aërodynamische voorzieningen binnen de

transport en logistiek overheersend. Gegeven de

bestaande voertuiglengtes gaat ten koste van de

marktstructuur bij de vervoerders leidt dat vervolgens

nuttige ladingruimte en is dus geen optie. Een ander

in veel gevallen tot een volstrekt marginale financiële

voorbeeld betreft de problematiek rond de mede-

positie van vervoerders met daardoor uiterst geringe

dingingsregels. Intensievere samenwerking in de

mogelijkheden voor innovatie. Een vervoerder heeft

keten wordt vanwege de mededingingsregels zeer

vaak gewoon niet de financiële mogelijkheid om een

kritisch gevolgd door de overheid (o.a. de NMA). Het is

innovatief - en dus veelal duurder - voertuig aan te

voor ondernemers uiteraard van belang op dit vlak

schaffen. Ook als de exploitatiekosten door brandstof-

geen problemen te krijgen. Daardoor wordt intensi-

besparing geringer zijn dan bij conventionele voertui-

vering van de samenwerking veelal geremd.

gen ervaart men dit toch als een risicovolle, namelijk nog onbekende, investering. Het is van belang om de

• De financiële ondersteuning vanuit de overheid voor

extra kosten en risico’s met andere ketenpartijen te

innovaties is te beperkt. Innovaties zijn in eerste

kunnen delen en daarvoor samen nieuwe verdien-

instantie veelal duurder door de kleine aantallen en

modellen overeen te komen.

ze bevatten een risico vanwege o.a. hun vernieuwend karakter. Dat vraagt om een (tijdelijke) financiële

Bij huidige vrachtauto’s wordt een klein deel van de gebruikte energie omgezet in beweging van het voertuig. De energieverliezen op allerlei onderdelen zijn net zoveel mogelijkheden voor innovatie en vermindering van de CO2-uitstoot per kilometer. Bron: National Research Council, Transportation Research Board, USA 2011.

• Wet- en regelgeving vormen in bepaalde gevallen een

bijdrage van de overheid en om een bereidheid bij de

belemmering voor toepassing van innovatieve concepten. Een flexibele ‘boat tail’ achteraan een

overheid om de financiële risico’s mede te dragen.

Er zijn enkele instrumenten zoals de energie-investe-

trailer ter verbetering van de aërodynamische

ringsaftrek en de milieu-investeringsaftrek, maar de

prestaties stuit momenteel op problemen, omdat de

mogelijkheden worden als te beperkt ervaren. Als een

Europese regelgeving over maten en gewichten een

bedrijf geen winst maakt, zijn deze regelingen niet

dergelijke verlenging niet toestaat. Het aanbrengen

van toepassing.

13

14



4 // Hoe versnellen we de innovatie in deze branche?

Als we de resultaten uit alle onderzoeken met elkaar

maar voorlopig is het nog onduidelijk hoe Nederland

verbinden constateren wij dat er een cruciale omslag

daarop wil sturen op korte en middellange termijn. Een

noodzakelijk is om de grote innovaties naar een forse

duidelijk sturend gemeentelijk beleid met beperkte

CO2-reductie van 60% te realiseren. De vraag dringt zich

toegang tot de (binnen)steden voor milieubelastende

daarbij op of er wel voldoende krachten aanwezig zijn die

vrachtauto’s staat nog in de kinderschoenen.

leiden tot de benodigde versnelling en opschaling van innovatie in de branche. Aan de pull-kant ontbreekt tot

In deze situatie zijn belangrijke nieuwe initiatieven nodig

nu toe veelal een business case voor innovatie. En zonder

om de noodzakelijke grote innovaties te realiseren, en

duidelijk zicht op een goed verdienmodel aarzelen onder-

wel op de volgende gebieden:

nemers begrijpelijk om grote stappen te zetten. Daarbij komt dat bij sommigen het urgentiegevoel – noodzakelijk

Verbinden en opschalen

om te willen experimenteren en risico te willen nemen –

In ons onderzoek zijn we allerlei heel interessante en

beperkt aanwezig lijkt.

inspirerende innovaties tegengekomen. Kenmerkend is

Aan de push-kant zijn er ook nog onvoldoende krachten

echter dat ze meestal een incidenteel karakter hebben.

om die veranderingen in gang te zetten. Concrete en

Ze hebben betrekking op een klein deel van de keten of

ambitieuze Europese normen voor de CO2-uitstoot per

op een bepaald aspect van het voertuig: kortom een

kilometer – zeer effectief gebleken bij personenauto’s –

puntoplossing. Voor de echt grote benodigde innovaties

zijn in ontwikkeling voor vrachtauto’s, maar ontbreken

– de sprongen – is echter bundeling van initiatieven

op dit moment nog. Het Witboek Transport van de

nodig. Voor grootschalige verandering is het nodig om

Europese Commissie zet ambitieuze beleidslijnen uit,

innovaties op vele aspecten met elkaar te verbinden en in

15

16



samenhang te ontwikkelen. Daarbij denken we met name aan het combineren van logistiek en voertuigontwikkeling vanuit een integrale visie op samenwerking en afstemming in de hele keten. Aparte aandacht is daarbij nodig voor opschaling van veelbelovende initiatieven. Wat is er nodig aan de pull- en de push-kant om die opschaling te bereiken? Wie neemt daarvoor de verantwoordelijkheid? Samenwerking en regie Een essentiële voorwaarde voor innovatie in deze branche is betere samenwerking en duidelijker regie in en vooral over alle ketens heen. De wereld van transport en logistiek is versnipperd. Er is sprake van deeloplossingen en suboptimalisaties. Meestal leidt winst voor de ene partij tot verlies voor een andere partij. Dat leidt tot stilstand en vertraging en werkt snelle innovaties tegen. Wij pleiten voor het doorbreken van deze verstarde situaties. Voor vergaande innovaties is een integratie tussen voertuigtechniek, brandstof-/energievoorziening en logistieke vernieuwing van groot belang. Wij willen met de voorstellen in het volgende hoofdstuk inspiratie bieden om de bestaande ‘lock in’ te doorbreken en innovatie voor duurzaamheid te versnellen.

17

18



19

5 // Een Turboteam voor samenwerking en versnelling in de hele keten

Het Turboteam Transport en Logistiek

Wat is het doel van het Turboteam? Doel van het Turboteam is het realiseren van brede

De kern van ons voorstel is het daadwerkelijk ontwikkelen

samenwerking in de hele keten, het wegnemen van

en versnellen van innovaties. De belangrijkste stap is

belemmeringen voor duurzame innovatie en het organi-

verbeterde regie over het hele veld heen. Strakkere regie,

seren van grote ontwikkelprojecten – ‘living labs’ - om

verbetering van de samenwerking en afstemming en een

kansrijke innovaties snel in praktijk te brengen.

betere verdeling van winst en verlies in de hele keten zijn van doorslaggevend belang. Het gaat daarbij met name

Wat is de werkwijze?

om een combinatie van de logistieke wereld met de

Dit Turboteam maakt een concrete innovatieagenda,

wereld van de verladers, de vervoerders en de truck- en

stimuleert partijen tot integrale samenwerking, identifi-

trailerbouwers.

ceert belemmeringen en onevenwichtigheden in de

Wij stellen daarom voor een Turboteam te vormen, waar

keten, ontwikkelt oplossingen daarvoor, geeft adviezen

vertegenwoordigers van de relevante partijen aan

over de ontwikkeling en aanpassing van overheidsbeleid

deelnemen: vervoerders, logistieke dienstverleners,

op alle niveau’s en stimuleert een aantal ontwikkelprojec-

verladers, voertuigfabrikanten, brandstof- en energie-

ten om innovaties daadwerkelijk in praktijk te brengen.

leveranciers, ICT-bedrijven, overheden, onderwijs- en

De scope van het Turboteam is daarmee tweeledig:

onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties.

enerzijds samenwerking in de keten bevorderen en

We noemen dit sturing 3.0: geen overheidsnota, geen

belemmeringen opheffen en anderzijds samen met

commissie van wijze mannen, maar een brede coalitie van

relevante partijen concrete oplossingen in de praktijk

direct betrokkenen die zelf de hoofdlijnen uitzet en de

testen.

innovaties in praktijk brengt.

20



Wat is de meerwaarde van het Turboteam? Er bestaan in de wereld van logistiek en onderzoek al

De Agenda van het Turboteam Transport en Logistiek

diverse belangrijke organisaties die zich met de toe-

2. Neem belemmeringen weg en ontwikkel stimulansen: aanpassing wet- en regelgeving, regeling financiële steun en risico’s delen in de

komstontwikkelingen en innovaties rond logistiek en

aanloopfase.

transport bezighouden. Te denken valt aan het Topteam

De wereld van logistiek en transport is veelzijdig en com-

Op diverse terreinen werkt de bestaande wet- en

Logistiek, Dinalog, Connekt en AutomotiveNL en andere.

plex. Daarom is voor het welslagen van het Turboteam

regelgeving belemmerend voor innovaties. Dat geldt voor

Voegt een Turboteam dan wat toe?

een duidelijke focus van groot belang. Wij stellen daarom

alle overheidsniveaus: Europees, nationaal en gemeente-

Wij menen van wel. Anders dan andere gremia is het

de volgende agendapunten voor.

lijk. Voorbeelden zijn: mededingingsregels bij ketensamen-

Turboteam primair gericht op afstemming en samenwerking vanuit de truckfabrikanten, de trailerbouwers, de vervoerders en de verladers zelf. Het accent ligt op de

werking; EU-regelgeving bij aërodynamische oplossingen. 1. Ontwikkel nieuwe business cases en verdienmodellen

Daarnaast zijn er ook overheidsmaatregelen die innovatie juist stimuleren, zoals ambitieuze Europese normen voor

praktische koppeling tussen deze sectoren, en op de

Het is belangrijk om snel de innovatiekansen en -

intentie om samen met ondernemers kansrijke innovaties

initiatieven in kaart te brengen en deze gezamenlijk

toelatingsbeleid in (binnen)steden. Inventariseer die

de CO2-emissie van vrachtwagens en een selectief

in de praktijk te brengen en uit te testen.

te beoordelen op hun potentie (economisch, bedrijfs-

kansen en belemmeringen, en ontwikkel voorstellen.

Het is uiteraard van groot belang om dit in nauw overleg

matig en milieukundig). De financiële en economische

Innovatieprocessen kennen vaak een onrendabele

en samenwerking te organiseren met de andere organi-

mechanismen in de keten verdienen daarbij de hoogste

aanlooptijd. De overheid kan - eventueel samen met het

saties. Dit biedt naar onze mening goede kansen

prioriteit. Hoe bereiken we een andere (en evenwich-

bedrijfsleven - deze belemmeringen wegnemen door

gezamenlijk innovaties te versnellen.

tiger) verdeling van de winst door innovaties binnen

gedurende langere tijd garant te staan voor een risico-

de hele keten? Hoe ziet de business case eruit als de

dragende financiële bijdrage. Ontwikkel creatieve

Hoe realiseren we het Turboteam?

verhouding tussen investering en exploitatiekosten bij

financieringsvormen. Continuïteit in overheidsbeleid is

Wij stellen voor dat een kleine groep kwartiermakers

innovatieve oplossingen verschuift naar hogere up front

daarbij essentieel.

vanuit relevante partijen binnen drie maanden een

kosten? Hoe verdelen we de financiële risico’s beter

Ook innovatie in de aard en het gebruik van de infrastruc-

concreet voorstel hiervoor ontwikkelt.

over de verschillende partijen in de keten? Ontwikkel

tuur kan belangrijk bijdragen aan innovatie. Te denken valt

Het is van groot belang om snel resultaten te boeken. Het

nieuwe business cases en verdienmodellen om deze

aan nieuwe methoden voor soepeler intermodale overslag

motto is daarom: doen, doen, doen.

problemen aan te pakken. Een belangrijke taak voor het

en aan gedifferentieerd toelatingsbeleid door gemeenten

Turboteam.

(privilegebeleid).

21

22



“Waar we het hebben over een vrachtwagen zou het ook zomaar een trein of binnenvaartschip kunnen zijn...’’ Hans Moonen, Universiteit Twente en Logica

3. Breng innovatie in de praktijk: organiseer ontwikkelprojecten (‘living labs’)

ketenregie en samenwerking, gericht op kortere

• Stad en distributie

wachttijden, minder interne overslag en ontwikkeling

Ontwikkeling van de smart city, proefgebieden voor

Het is belangrijk om kansrijke innovaties snel in praktijk

van dedicated voertuigen voor intern containerver-

distributie 2.0. Een gebied waar de planning van

te brengen en uit te proberen. Daarom stellen we voor om

voer.

goederenvervoer, het transport en de ontvangst van

snel met drie integrale ontwikkelprojecten - living labs – aan de slag te gaan.

goederen CO2-neutraal gebeurt. Een pilot met combinatie van logistieke vernieuwing in de detailhandel,

Deze projecten zijn uit het C,mm,n cargo onderzoek als

stadsdistributiecentra, afhaalpunten en dedicated

• Lange afstandsvervoer: de truck van de toekomst

kansrijke en zinvolle innovaties naar voren gekomen.

elektrische voertuigen. Er is ook een belangrijke rol

In het onderzoek worden drie innovatiegebieden onder-

voor ICT-toepassingen rondom home-delivery. Een

ontwikkelplatform “High tech systems trucks”

scheiden met verschillende ritprofielen: intern container

centrale vraag is: Waarom kwamen plannen voor

ontwikkelt binnen 5 jaar een werkend prototype van

transport in en rond het Havengebied Rotterdam, goede-

stadsdistributie tot nu toe niet van de grond? Aan-

een integrale modulaire truck-en trailercombinatie

renvervoer over langere afstanden en stedelijke distribu-

dacht voor grotere afstemming en uniformiteit van

(integraal ontwerp truck en trailer, hybride aandrij-

tie. Deze drie gebieden hebben qua problematiek en qua

het beleid van de diverse gemeenten zijn van belang.

ving, alternatieve brandstoffen, etc.). Essentieel

innovatiekansen duidelijk verschillende karakteristieken.

De ontwikkelingen rond de sterke groei van internet-

hierbij is dat deze HTS Truck een integraal onderdeel

Kenmerkend voor elk van de projecten is de integrale

bestellingen bieden daarbij nieuwe kansen voor een

is van de logistieke systeeminnovatie waarbij er door

benadering door verbinding van vraagstukken die op heel

compleet andere aanpak.

middel van Truck-2-Truck en Truck-2-infrastructuur

verschillende punten in de keten spelen. Het gaat om de volgende projecten: • Slimme containers in Rotterdam

700.000 Containers blijven jaarlijks in het Rotterdamse Havengebied binnen een straal van 20 kilometer.

In dit innovatieproject worden deze containers binnen 10 jaar innovatief en CO2-neutraal vervoerd door verbeterde logistiek binnen het Rotterdamse Havenge-

bied, te starten op de Maasvlakte. Op basis van sterke

Een in 2012 op te richten merkonafhankelijk R&D-

communicatie real-time kan worden gestuurd op de

“Als alle vrachtwagens voor de lange afstanden in Europa worden vervangen door BlueLiners , bespaart dat 7,6 a 10,8 miljard liter brandstof per jaar.” Gandert Van Raemdonck, TUDelft

beschikbaarheid van de multimodale infrastructuur en de bijbehorende vervoerscapaciteit. Hierdoor kan de totale goederenstroom veilig, schoon, betrouwbaar en effectief worden gestuurd. Een succesvol voorbeeld is de onderzoekspool voor de halfgeleiderindustrie (Holst Centre op de High Tech Campus), waar preconcurrentieel technologie en apparatuur(investeringen) gezamenlijk worden gedeeld en gezamenlijke programmalijnen worden ontwikkeld.

23

24


NAtuur& NAtuur &Milieu Milieu// //Actieplan Actieplanc,mm,n c,mm,nCargo

Wij stellen voor dat voor elk project een groep initiatief-

Deze ontwikkelprojecten worden - als ‘show cases’ - uit-

nemers (“het consortium”) wordt gevormd die de komen-

gevoerd onder auspiciën van het Turboteam. De project-

de jaren samen het innovatieproject willen realiseren. De

partners brengen hun ervaringen ter bespreking en

trekkers zorgen voor een breed gedragen projectplan in

evaluatie in bij het Turboteam. Het Turboteam zoekt op-

oktober 2012. Deze plannen bouwen voort op wat er al

lossingen voor ondervonden generieke belemmeringen

eerder onderzocht is en nemen de leerervaringen mee.

en problemen. Project specifieke problemen worden in

De innovatieprojecten of living labs vormen een nieuwe

eerste instantie door de projectpartners zelf aangepakt.

aanpak waarmee grote innovaties in de totale keten van logistiek en transport in de praktijk worden ontwikkeld

Naast deze drie ontwikkelprojecten zijn er andere be-

en uitgeprobeerd.

langrijke initiatieven in de branche die ook in het Turbo-

Bij ons onderzoek is gebleken dat een aantal relevante

team zouden kunnen worden opgenomen. We denken

partijen graag bereid is om aan deze projecten deel te

o.a. aan het initiatief van TLN voor meer regieontwikke-

nemen om de beoogde intensieve samenwerking en

ling rond het thema alternatieve brandstoffen. Dat zou

nieuwe ideeën in de praktijk verder uit te werken.

ook een van de projecten of werkgroepen op de agenda van het Turboteam kunnen zijn. Het is zinvol als de kwar-

Het is essentieel om deze living labs echt een multi-

tiermakers op deze manier de agenda samenstellen.

disciplinair karakter te geven, om boven de puntoplossingen uit te stijgen. Studenten kunnen een essentiële rol spelen in deze living labs, bijvoorbeeld

4. Tenslotte; communiceer!

middels afstudeer-projecten, of beter nog studie-

Innovatie moet worden gedragen door mensen. Geef

programma’s waarbinnen studenten van verschillende

daarom veel aandacht aan communicatie naar alle

opleidingen samen aan de slag gaan met de wereld,

betrokkenen, zowel ter informatie als ter vergroting van

hun wereld, in 2035.

het draagvlak voor nieuwe, duurzame oplossingen.

25

26



De onderzoeken voor C,mm,n cargo In deze bijlage vindt u een kort overzicht van de verschillende C,mm,n cargo onderzoeken. In de overkoepelende rapportage van TNO ‘C,mm,n cargo: op weg naar schoon en zuinig transport’ zijn de onderzoeken uitgebreider weergegeven. De volledige onderzoeksrapporten staan op de C,mm,n cargo website: www.cmmncargo.org.

Modal shift in de Rotterdamse haven –

BlueLiner – TU Delft Luchtvaart- en

Stedelijke ontwikkeling Rotterdam – TU Delft

Chauffeurs beïnvloeding – Logica

Hogeschool Rotterdam

Ruimtevaarttechniek

Industrieel Ontwerpen

Zijn vrachtwagenchauffeurs middels gamification

Het project ‘Thinking outside the container’ verschaft

Ontwerp een ‘truck van de toekomst’, waarbij het verla-

Dit project van Architecture en Automotive Design gaat

elementen te bewegen tot zuiniger rijgedrag? Brandstof

inzicht in de current state en future state van de con-

in op stedelijke ontwikkeling van Rotterdam in de toe-

maakt een significant deel uit van de kosten van weg-

tainerstromen in- en vanuit de Rotterdamse haven naar

gen van de energiekosten, het verminderen van de CO2-

uitstoot en het bevorderen van de verkeersveiligheid en

komst vanuit drie verschillende gebruiksperspectieven:

transport en onzuinig rijden zorgt voor een hoger brand-

het achterland. Er wordt onderscheid gemaakt tussen

de werkomstandigheden voor de chauffeur de belangrijk-

Business2Business, Business2Consumer en Consumer-

stofgebruik. Het positief beïnvloeden van chauffeurs

de verschillende modaliteiten. Per modaliteit wordt er

ste ontwerpdrijfveren zijn. Met die opdracht gingen tien

2Consumer. Voorbeelden zijn: een magneettrein die zich

om tot een lager brandstofgebruik te komen is daarmee

onderzoek gedaan naar de milieu, infrastructurele be-

studenten aan de slag. Het resultaat is de BlueLiner, een

als een rollercoaster van de ene naar de andere stad

uiterst relevant en interessant. Het resultaat van deze

lasting, betrouwbaarheid en veiligheid. Dit resulteert in

voertuigconcept voor langeafstandstransport dat radi-

voortbeweegt; de segway met een koelunit waarmee je

ontwerpopdracht wordt door een truckfabrikant en logis-

aanbevelingen voor grotere efficiency, kostenbesparing

caal afrekent met het traditionele denken over transport.

supersnel restaurants in de binnenstad kunt bevoorra-

tiek dienstverlener op de markt gebracht. Maar uit de

en verduurzaming.

Substantiële efficiëntiewinst wordt behaald door een

den; of een gecombineerde monorail voor transport over

afstudeeropdracht is duidelijk geworden dat we pas aan

verbeterde aërodynamica, een lichtgewicht constructie

zowel korte als lange afstanden.

het begin staan van de mogelijkheden en dat (positief)

Nieuwe planning afhandeling containertrucks

in combinatie met een hybride aandrijflijn en intelligente

Rotterdamse haven – Logica

IT-subsystemen. De komende jaren zal het BlueLiner

S-HEV, remenergie terugwinning – TU Eindhoven

In dit project is onderzocht hoe door beter gebruik te

concept verder ontwikkeld moeten worden.

Dit project gaat over de optimale aandrijflijn van een

maken van informatie in de keten het afhandelingspro-

beïnvloeden van menselijk gedrag een van de belangrijkste sleutels naar duurzaamheid is.

truck ten behoeve van stedelijke distributie in Nederland.

4C : Cross Chain Control Center – Logica

ces van containers in het Rotterdamse havengebied kan

Autonome elektrische vrachtvoertuigen in

Onderzoek onder andere door middel van simulaties van

Een 4C is een Cross Chain Control Center, ofwel een

worden verbeterd. Uit een eerste studie werd duidelijk

Rotterdam – TU Eindhoven

het besparingspotentieel bij toepassing van een serie

regiecentrum (fysiek of virtueel) dat optimaliseert over

dat het gebruiken van informatie met betrekking tot

Onderzoek naar de optimale aandrijflijn van een truck

hybride elektrische truck en neem daarbij verdergaande

meerdere supply chains heen. In deze afstudeeropdracht

wachttijden op de terminals tot op specifiek stackniveau

ten behoeve van containervervoer in de regio Rotterdam

elektrificatie, terugwinning remenergie, plug-in hybride,

is gewerkt aan een proof-of-concept voor een informatie-

voor sommige terminals en informatie omtrent file-

door middel van simulaties van het besparingspotentieel

etc.. Ontwikkeling van voorstellen voor grotere efficiën-

dashboard waarmee een logistiek dienstverlener gemak-

verwachtingen bijzonder nuttig kan zijn om de wegaf-

bij toepassing van een volledig autonome elektrische

tie van de aandrijflijn door reductie van de lastverliezen

kelijk orders en ritten identificeert als kandidaat voor

handeling te verbeteren. Minder kosten en duurzamer.

truck. Daarbij is verdergaande elektrificatie, terugwin-

(lucht- en rolweerstand, massa), hybride aandrijving,

uitwisseling met andere logistieke dienstverleners. Er

Middels simulatie is onderzocht wat de beste besturings-

ning remenergie, plug-in, etc. in beschouwing genomen.

terugwinning remenergie, terugwinning thermische

wordt gekeken naar onnodige kilometers, leegrijden, hoge

methodiek is.

Trefwoorden: optimale battery packet, terugwinning

energieverliezen. Aandacht voor energiemanagement.

emissies en type voertuig. Per saldo resulteert dit in

remenergie, energy management.

reductie van voertuigkilometers met besparingen op kosten en uitstoot.

27

gezond voedsel en een mooie natuur. Steun ons hierin en ga naar www.natuurenmilieu.nl

Postbus 1578 3500 BN Utrecht 030-2331328 [email protected]

www.natuurenmilieu.nl

Uitgave: Natuur & Milieu, Utrecht, april 2012 | Tekst: Natuur & Milieu | Beeld: Natuur & Milieu, De Hondsdagen - Utrecht, TU Delft Industrieel Ontwerpen, Jilles Sloos - K\P Bureau Visueel, Eelke Dekker. | Ontwerp: De Hondsdagen, Utrecht | Druk: Drukkerij Groenewoud bv | Deze brochure is duurzaam geproduceerd in waterloos offset.

Natuur & Milieu is een onafhankelijke organisatie die zich met hart en ziel inzet voor schone energie, slimme mobiliteit,

actieplan Op weg naar duurzaam goederenvervoer

Recommend Documents