Persoonlijke zorg. Toptips.
Pagina | 1
Weet jij alles van persoonlijke zorg? Hoe verzorg je jezelf; in het algemeen of tijdens je werk? Wat weet je van andere culturen of religies als het aankomt op overlijden? Doe de testjes en kijk of jij een kei bent!
1.
Zorg
Vragen Wat vind jij? Waardeer onderstaande stellingen met eens of oneens. Of, nog leuker: maak groepjes van vier studenten. Bespreek de onderstaande stellingen met elkaar en ga de discussie aan: hoe waarderen jullie de stellingen uiteindelijk?
2.
Zorgen is steeds gericht op onszelf. Een optimale zelfbeleving bestaat niet: iedereen moet hier steeds aan blijven werken. De wijze waarop we ons zelf verzorgen is afhankelijk van onze directe omgeving. Zelfzorg leren we vrijwel altijd door de mantelzorg van anderen. Mantelzorg is gebaseerd op deskundigheid. Verzorgenden worden ervoor betaald om professionele zorgverleners te zijn. Daarom moeten zij instaan voor de kwaliteit van de zorg. Binnen zorginstellingen weegt het medisch belang zwaarder dan de persoonlijke belangen van zorgvragers. Het aanleren van alle benodigde vaardigheden is voldoende om zorgvragers te helpen bij de persoonlijke verzorging. Verzorgenden richten zich alleen op ziekte en behandeling ervan. De verzorgende levert zorg op maat als ze van elke zorgvrager alle handelingen overneemt. Er is een optimale balans als er sprake is van evenveel draagkracht als draaglast. De beste relatie tussen een verzorgende en de zorgvrager is een relatie op basis van gelijkheid. Het doel van begeleiding is, dat de zorgvrager zo optimaal mogelijk functioneert.
Echt vet!
Vragen Doe de vettest; hoe gezond eet je? Maak de onderstaande vragen en en kijk hoe gezond jij eet! Beantwoord elke vraag met je, nee of soms. Tel aan het einde hoe vaak je ja, nee of soms hebt geantwoord en kijk hoe gezond jij eet! 1. Ik gebruik halfvolle of magere melkproducten in plaats van volle melkproducten. 2. Als ik kaas eet, neem ik minder vette kaas, dus 20+ of 30+. 3. Als ik mijn brood met vleeswaren beleg, dan kies ik uit de volgende soorten: achterham, casselerrib, fricandeau, kipfilet, rookvlees, rosbief, rollade of schouderham. 4. Ik besmeer mijn brood met halvarine in plaats van margarine of roomboter. 5. Het bakken en braden van vlees, vis of aardappelen doe ik in plantaardige olie of boter en niet in margarine of bak- en braadvet. 6. Ik eet minimaal één keer per week vis in plaats van vlees. 7. Ik eet minder dan twee keer per maand snacks. 8. Ik eet gemiddeld minder dan twee koekjes of chocolaatjes per dag. 9. Ik eet niet meer dan twee keer per week een stuk taart of een grote koek 10. Ik eet minder dan zeven handjes zoutjes of chips per week .
Pagina | 2
Score Tel hoeveel keer je ja, nee en soms hebt ingevuld. Voor elke keer ja krijg je 2 punten. Voor elke keer soms krijg je 1 punt. Voor elke keer nee krijg je 0 punten. Resultaat 20 punten: geweldig, je eet niet te veel vet en ook nog het juiste vet! 10-19 punten: niet slecht, maar let op vet. Kies magere producten en bak in plantaardige olie. 0-9 punten: jij eet echt te veel vet! Dat gaat niet goed. Eet minder vet, kies magere producten en bak in plantaardige olie.
3.
Uitscheiding
Vragen Weet je alles van uitscheiding… of niet? Doe de test en kom erachter. Let op: soms kan er meer dan 1 antwoord goed zijn! 1. Welke bewering(en) is (zijn) juist? a. Een lauwwarme po kan het urineren bevorderen. b. Een kraan laten lopen op het toilet vergemakkelijkt het plassen. c. In een kamer vol bekenden heeft een peuter voldoende rust om te urineren. d. De deur van het toilet op slot doen is bevordert de urineproductie. 2. Onderstaande stoornissen komen vaak voor bij de menstruatie; juist of onjuist? a. De cyclus blijft uit. b. Er is bloedverlies op normale tijdstippen. c. Tijdens de menstruatie zijn er meer pijnklachten dan gemiddeld. d. Aan het begin is de menstruatie zwaarder dan aan het eind. 3. Bij nycturie is er overdag een urineproductie van: a. Meer dan 100 ml van 8.00 uur tot 20.00 uur. b. Meer dan 2500 ml per 24 uur. c. Minder dan 50 ml per 24 uur. d. Minder dan 50 ml van 8.00 uur tot 20.00 uur. 4. Wat is fecaal braken? a. Bloed bij braaksel. b. Ontlasting bij braaksel. c. Galsappen bij braaksel. d. Onverteerde voeding bij braaksel. 5. Braken is een: a. Symptoom. b. Ziekte. c. Waarschuwing. 6. Welke van de onderstaande onderwerpen zijn laxantia? a. Fruit. b. Microlax.
Pagina | 3
c. Lactulose. d. Bisacodyl. 7. Hieronder zie je een rijtje met soorten sputum en een rijtje met ziektebeelden. Welk soort sputum hoort bij welk ziektebeeld? Soorten sputum 1. Helderrood schuimend sputum. 2. Rode bloedpluimpjes bij sputum. 3. Roestkleurig taai sputum. Ziektebeelden a. Bronchitis. b. Longbloeding. c. Longembolie. d. Longontsteking. 8. Zweten is: Gezond Ongezond Score Voor elk juist antwoord mag je jezelf 3 punten geven. Ook als er meerdere juiste antwoorden zijn, mag je telkens drie punten optellen. 1. b en c zijn juist. 2. a en c zijn juist. 3. c is juist. 4. b is juist. 5. a en b zijn juist. 6. a, b, c en d zijn juist. 7. 1-b, 2-c, 3-d. 8. a is juist. Resultaat 0-9 punten: 12-21 punten: 24-33 punten: 36-45 punten:
oeps, duik weer terug de theorie in! extra studeren kan geen kwaad! je bent goed op weg om veel te weten over uitscheiding! je weet super veel over uitscheiding!
Pagina | 4
4.
Arbo, mij een zorg!
Vragen Weet jij lichamelijke klachten bij jezelf te voorkomen? Voor alle vragen geldt dat er per vraag 1 antwoord het beste is, daarmee verdien je de meeste punten: 10. Er is altijd een antwoord dat helemaal fout is; dat levert je dus geen punten op. Kies je een van de antwoorden die een beetje goed zijn; dan verdien je toch nog 2 punten. 1. Voorkom overbelasting! Welk van de onderstaande uitspraken zijn waar? a. Bij het omrollen van een zorgvrager die zich in rugligging op bed bevindt, kun je gebruik maken van de krachtenleer. b. Het helpen bij de toiletgang is een van de vier handelingen die door verzorgenden als het meest belastend voor hun rug wordt ervaren. c. Wanneer je een kleine zorgvrager van 70 kg. tilt is dit even belastend als wanneer je een zorgvrager met een groter postuur met hetzelfde gewicht tilt. d. Bij iemand die moet revalideren, is het zinnig om voor PDL te kiezen. a en b zijn waar b en c zijn waar c en d zijn waar a en c zijn waar b en d zijn waar 2. Kies de juiste hulpmiddelen. Je wilt een zorgvrager die nog een matige sta-functie heeft van het bed in de stoel helpen. Welke hulpmiddelen kun je daar het beste voor gebruiken? a. een draaischijf b. een papegaai c. een kleine glijplank d. een passieve tillift a. b. c. d. e.
a en b zijn bruikbaar b en c zijn bruikbaar c en d zijn bruikbaar a en c zijn bruikbaar b en d zijn bruikbaar
3. Wat is de beste lichaamshouding? Mevrouw Wemel is een oudere dame in het verpleeghuis. Ze zit in een rolstoel, omdat ze vanwege overgewicht niet meer zelf kan lopen. ’s Middags wil ze gaan rusten op bed. Welke lichaamshoudingen zijn geschikt voor haar? a. een zijligging b. een halfzittende houding c. een voorovergebogen rechtopzittende houding d. een Trendelenburgpositie a. b. c. d. e.
a en b zijn geschikt b en c zijn geschikt c en d zijn geschikt a en c zijn geschikt b en d zijn geschikt
Pagina | 5
Score 1. a. 10 punten b. 2 punten c. 0 punten d. 2 punten e. 2 punten. 2. a. 2 punten b. 2 punten c. 2 punten d. 10 punten e. 0 punten. 3. a. 10 punten; b. 2 punten; c. 0 punten; d. 2 punten; e. 2 punten. Resultaat 24-30 punten: 16-22 punten: 8-14 punten: 0-6 punten:
Wauw, we zijn onder de indruk. Je bent een expert en een vraagbaak voor je collega’s. Niet verkeerd. Je bent op de goede weg, maar sla je theorieboek er nog eens op na. Je moet nog veel leren. Stug doorzetten, dan kom je er wel. Oeps, terug naar de schoolbanken!
Zzz…
4. Vragen
En, slaap jij voldoende? Maak snel de test! Beantwoord de volgende vragen met ja of nee. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Duurt het lang voordat je in slaap valt? Heb je moeite met opstaan? Heb je een wekker nodig om wakker te worden? Zo ja, druk je dan meestal de repeteerknop in? Word je overdag slaperig van een boek lezen? Krijg je slaap als je veel gedronken en gegeten hebt? Slaap je in het weekend langer? Dut je bij een lezing vaak in?
Score Tel het aantal keren dat je ‘Ja’ hebt geantwoord bij elkaar op. Resultaat Als je meer dan drie vragen met ‘Ja’ hebt beantwoord, slaap je te weinig.
5.
Medisch in de media
Vragen Problemen of een gebrek aan medische kennis? In de media worden vaak medische problemen of situaties beschreven. Deze zijn echter niet altijd juist... Geef bij de volgende beschrijvingen aan of ze medisch gezien juist of onjuist zijn. 1. De bestuurder had veel geluk, hij kwam met een shock vrij. 2. De meeste moeders reageren adequaat bij vergiftigingen: zij laten hun kind direct braken. 3. De vader en zijn 3-jarige zoontje zijn beiden even ernstig verbrand – bij beiden is de gehele romp en een been verbrand.
Pagina | 6
Score 1. Onjuist. Onjuist hier wordt geen shock bedoeld in de zin van een ondervulling van het vaatstelsel. Er wordt bedoeld dat de bestuurder met een flinke schrik vrijkwam. 2. Onjuist, in sommige gevallen vergroot dit zelfs de schade 3. Onjuist, de ernst van een verbranding wordt berekend met de regel van negen en die is bij kinderen anders dan bij volwassenen. Resultaat 0 fout: Super! 1 fout: Bijna alles goed. 2 fout: Kijk nog maar eens goed. 3 fout: Snel terug naar de boeken!
6.
Palliatieve zorg
Vragen Hoe ga jij om met situaties rond zorgvragers die palliatieve zorg behoeven? Wat moet je beslist niet doen, en wat juist wel? En waarom? Als je wilt kun je hierover ook met studiegenoten of collega’s een discussie over beginnen. Bijvoorbeeld: Kies uit onderstaande opsomming twee situaties waar je jezelf het meest in herkent of waar je het helemaal mee eens bent, én twee waar je het helemaal niet mee eens bent of waar je niets bij voelt. Ga daarna met twee of meer studiegenoten/collega’s in gesprek: zou jij hetzelfde reageren of hetzelfde doen? Wat zou jij anders doen? En, waarom? Wat vinden zij van jouw argumenten? Situaties 1. Je merkt dat een terminale zorgvrager niet meer wil drinken. Je weet dat hij dan snel zal uitdrogen. Zolang jij dienst hebt, zorg je ervoor dat hij voldoende vocht binnenkrijgt. 2. Een terminale zorgvrager vraagt of je ervoor kunt zorgen dat er vannacht niemand in zijn kamer komt, omdat hij het liefst ongestoord wil overlijden. Jij vraagt de wachten die nacht de wens te respecteren en om niet bij de zorgvrager te gaan kijken. 3. Een zorgvrager maakt duidelijk géén pijnstillers te willen, omdat hij van mening is dat lijden loutert. Hij accepteert wel een infuus om voldoende vocht binnen te krijgen. Jij (en jouw collega’s) zien dat hij vreselijk veel pijn heeft, en je weet dat dit helemaal niet nodig is. En eigenlijk is ook niemand het met de zorgvrager eens. ‘Lijden loutert niet, maar ontluistert!’, zegt iemand. Jij zorgt er nu voor dat de zorgvrager stiekem toch een pijnstiller via het infuus toegediend krijgt. 4. Een zorgvrager wil geen geestelijk verzorger aan zijn bed, maar wil van jou weten wat jij denkt: is er na de dood wél of niet iets? Hij wil jouw eerlijke mening. (Jij weet inmiddels dat hij daar totaal anders over denkt dan jij!) Je geeft een antwoord dat zijn mening ondersteunt. 5. Het lijkt alsof het meer dan toevallig is: altijd wanneer er iemand overlijdt, heeft dezelfde collega dienst! Deze collega vindt dat zelf ook heel vervelend. Nu ziet ernaar uit dat er weer iemand zal overlijden als zij dienst heeft. Jij hebt vrije dagen. De collega wil graag met je ruilen. Zij wil deze keer niet wéér … Je stemt toe. 6. Je merkt dat een zorgvrager pillen spaart! Hij wil niet dat je daar iets van doorvertelt. Hij heeft de pillen voor als het té erg wordt. Dan kan hij ze allemaal ineens innemen. Hij gaat toch dood, en dan maar liever snel. Je belooft niets te zeggen. Je zegt dat het zijn eigen verantwoordelijkheid is, maar dat hij ze dan wel beter moet verstoppen. 7. Je merkt dat een zorgvrager pillen spaart! Hij wil niet dat je daar iets van doorvertelt. Hij heeft de pillen voor als het té erg wordt. Dan kan hij ze allemaal ineens innemen. Hij gaat toch dood, en dan maar liever snel. Je zegt dat je dat niet kunt toestaan, neemt de pillen mee, en legt de kwestie voor aan de behandelend arts.
Pagina | 7
8. De familie van een zorgvrager vindt dat de verzorging te wensen overlaat. De familie wil dat jullie méér doen om de zorgvrager te helpen, want hij gaat zo veel te hard achteruit. Het is een schande. Je blijft geduldig tot een dochter van de zorgvrager zegt: ‘Het interesseert jullie gewoon niets. Wacht maar … we maken er wel werk van.’ Je antwoord met: ‘Zal ik een afspraak voor u maken met ons afdelingshoofd?’ 9. Een zorgvrager verspreidt door de ziekte die zij heeft een onaangename geur, en je merkt dat zowel bezoekers als collega’s daarom maar kort bij haar blijven. Je vindt het zelf ook niet prettig, maar je weet dat mevrouw er erg onder lijdt. Je gaat daarom toch maar wat vaker en wat langer naar haar toe. 10. Een zorgvrager heeft veel verdriet en vertelt jou haar zielenpijn. Het raakt je diep, maar omdat jij vindt dat jij je als verpleegkundige niet door emoties mag laten meeslepen, verbijt jij je en zorg je dat je gauw weer buiten staat. Toelichting bij de situaties 1. Je merkt dat een terminale zorgvrager niet meer wil drinken. Commentaar: Je behoort iedere zorgvrager te beschouwen als een autonoom persoon, aan wie je géén zorg of behandeling mag opdringen die door deze persoon niet wordt gewenst. Doe je dat toch, dan schend je het recht van de ander op zelfbeschikking. 2. Een terminale zorgvrager vraagt of je ervoor kunt zorgen dat er vannacht niemand in zijn kamer komt. Commentaar: Het komt vaker voor dat mensen er de voorkeur aan geven om alleen te sterven. Ga hier verstandig mee om. Dat houdt in dat je met de zorgvrager ook afspraken moet maken wanneer jullie de kamer wel weer kunnen betreden. Vraag ook hoe je zult handelen als er familie of ander bezoek komt? Mag en kun je die buiten de deur houden? Blijf de zorgvrager aanspreken op zijn verantwoordelijkheid voor eigen keuzes! Zorg er daarom voor dat de zorgvrager kan bellen, mocht hij van gedachten veranderen. En licht collega’s goed in over gemaakte afspraken. 3. Een zorgvrager maakt duidelijk géén pijnstillers te willen. Commentaar: Niemand hoeft te lijden, maar het is evenmin verboden om te willen lijden! Voor sommige mensen kan het lijden een diepe religieuze betekenis hebben. Wanneer jij stiekem of onder valse voorwendselen voor pijnstilling zou zorgen, doe je de zorgvrager onrecht! Je dient alleen jouw eigen belang (omdat jij het kennelijk niet kunt aanzien). 4. Een zorgvrager wil geen geestelijk verzorger aan bed, maar wil van jou weten wat jij denkt… Wees eerlijk, zonder jouw mening beter te vinden dan die van de zorgvrager. Ga niet in discussie, maar zorg voor een dialoog. Het verschil is: in een discussie probeer je elkaar te overtuigen van het gelijk (dat is hier niet aan de orde). In een dialoog probeer je nader tot elkaar te komen in wederzijds begrip (en dat is precies waar het hier om gaat). 5. Het lijkt alsof het meer dan toevallig is: altijd wanneer er iemand overlijdt, heeft dezelfde collega dienst! Commentaar: Hier is geen goed of fout, zolang je maar handelt op basis van redelijkheid. 6. Je merkt dat een zorgvrager pillen spaart! …Je belooft niets te zeggen. Commentaar: Dit is een kwestie van persoonlijke integriteit! Niet alleen de zorgvrager is verantwoordelijk voor eigen doen en laten én voor de gevolgen daarvan, jij bent dat ook! Hulp bij zelfdoding is wettelijk strafbaar. Niets zeggen valt daar waarschijnlijk niet onder. Advies: zoek zelf een vertrouwenspersoon om te overleggen wat wijsheid is. 7. Je merkt dat een zorgvrager pillen spaart! Dat kun je niet toestaan en neemt de pillen mee. Commentaar: Je behandelt de zorgvrager als een onmondige en onverantwoordelijke persoon. Je mag de pillen niet zomaar meenemen. Je kunt hem beter duidelijk maken dat jij met de kwestie in je maag zit en dat je er met een vertrouwenspersoon over gaat praten. Beloof de zorgvrager in ieder geval dat je er daarna met hem op terug zult komen. 8. De familie van een zorgvrager vindt dat de verzorging te wensen overlaat. Commentaar: Neem mensen altijd serieus, zelfs als ze onredelijk zijn. Een afspraak maken met het hoofd kan wel eens een goede aanpak blijken. 9. Een zorgvrager verspreidt door de ziekte die zij heeft een onaangename geur… Commentaar: Prima instelling. De zorg mag echter niet uitsluitend op jouw schouders komen te rusten. Het is daarom aan te bevelen dit onderwerp binnen het zorgteam bespreekbaar te maken. 10. Een zorgvrager heeft veel verdriet en vertelt jou haar zielenpijn. Het raakt je diep, maar omdat jij vindt dat jij je als verzorgende/verpleegkundige niet door emoties mag laten overmannen, verbijt jij je en zorg je dat je gauw weer buiten staat. Commentaar: In sommige situaties is het noodzakelijk om je niet door emoties te laten overmannen. In andere situaties is het juist beter om te laten merken dat je een mens van vlees en bloed bent en dat je ook emotioneel geraakt kunt zijn. Door in deze situatie jezelf te verbijten en met alle onderdrukte
Pagina | 8
emoties weg te vluchten, doe je zowel de zorgvrager als jezelf tekort. Laat maar zien dat het je raakt! Iets anders is het wanneer je je door de emoties laat meeslepen. Het is zaak om ondanks de emoties met beide benen op de grond te blijven staan. Het leed van de zorgvrager is niet jouw leed! Eigen het je dus ook niet toe.
7.
Doodgewoon
Vragen In Nederland wonen mensen met allerlei opvattingen over de dood. Hoe goed ben jij op de hoogte van wat mensen zoal belangrijk vinden als het gaat over de dood? Lees de stellingen en geef aan of ze wel of niet waar zijn. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Islamitische graven mogen na vijftig jaar worden geruimd. Soms laten nabestaanden een overledene door een schoonheidsspecialist en kapper opmaken en verzorgen. De joden begraven hun overledenen bij voorkeur zonder kist. Hindoes verstrooien de as van een overledene traditioneel boven stromend water. Een 'engelenmis' is een katholieke eredienst voor overleden kinderen. Om hygiënische redenen is het wettelijk verboden een overledene thuis op te baren. Het is mogelijk om na een crematie van de as van de overledene een diamant te laten maken. In Nederland moeten overledenen tegenwoordig door professionele uitvaartverzorgers worden afgelegd. Het is verstandig om jonge kinderen bij overledenen weg te houden. In plaats van begraven en cremeren, bestaat nu ook de mogelijkheid om een overleden te bevriezen en vervolgens met geluidsgolven te verpulveren.
Score 1. Niet waar. Islamitische graven mogen nooit worden geruimd. Daarom bouwen islamieten soms graven in etages om ruimte te winnen. 2. Waar. Men maakt daarbij vaak gebruik van een foto als voorbeeld, om de overleden er uit te laten zien zoals de nabestaanden deze persoon vroeger kenden. 3. Waar. Maar vanwege de regels die tot voor kort in Nederland golden, gebruiken joden een eenvoudige ruwe vurenhouten kist zonder handvatten. De eenvoudige kist is voor iedereen hetzelfde. 4. Waar. In Nederland verstrooit de familie de as echter meestal bij het crematorium, in het besef dat de elementen van de as zo uiteindelijk ook in het water naar de oneindigheid terechtkomen, zeker in Nederland. 5. Waar. 6. Niet waar. Tegenwoordig kan men ook thuis worden opgebaard, omdat er speciale mogelijkheden zijn de overledene koel te houden. 7. Waar. De as van een gecremeerde overledene bestaat voor een groot deel uit koolstof. Wanneer die koolstof onder hoge druk wordt samengeperst, ontstaat er een diamant (zie ook: www.lifegem.nl). 8. Niet waar. Natuurlijk is het belangrijk dat het afleggen zorgvuldig gebeurt, maar als familieleden, goede vrienden of leden van een geloofsgemeenschap dat zelf willen doen, mag dat. 9. Niet waar. Het is belangrijk kinderen goed te begeleiden, maar het kan geen kwaad hen afscheid van een overledene te laten nemen. Integendeel. Door hen weg te houden bij overleden bekenden (opa, oma) wordt de dood eerder iets vreemds en daardoor bedreigender dan nodig is. 10. Waar. Deze methode bestaat pas sinds kort. Of van deze mogelijkheid vaak gebruik zal worden gemaakt, moet de toekomst uitwijzen. Resultaat 0-1 fout: 2-3 fout: 4-5 fout: 6-7 fout: 8-10 fout:
Je bent een expert! Goed gedaan! Misschien nog eens iets over het onderwerp nalezen? Dat is nog niet in orde... Snel terug naar de boeken!
Pagina | 9
