Persnota 10 september 2012
Crisis raakt voor het eerst geluksgevoel Vlaming 1. Het onderzoek Voor het derde jaar op rij onderzocht de CM-geluksbarometer het geluk van de Vlaming. Met een vragenlijst werd gepolst naar het geluksgevoel, en vooral naar wat bijdraagt tot dit geluk. In vergelijking met 2011 werden de impact van economische omstandigheden en een zelfstandige activiteit extra bevraagd. Het onderzoek was een samenwerking van CM met ISW Limits en UNIZO. De gegevens werden in de zomermaanden verzameld door een elektronische mailing van CM naar een representatief staal van haar leden. Daarnaast werd de bevraging uitgestuurd naar alle leden van UNIZO. Na weging op basis van geslacht, leeftijd, gezinssamenstelling, inkomen en opleidingsniveau in relatie tot de Vlaamse bevolking werden er gegevens van 2694 deelnemers weerhouden voor verdere analyse, waarvan 872 zelfstandigen. 2. Model en instrument Op basis van een wetenschappelijk onderbouwd meetinstrument ‘de Schaal voor Subjectief geluk’ van Sonja Lyubomirsky werd het individueel geluksgemiddelde berekend. De score plaatsten we op een schaal tussen 1 (meest ongelukkig) en 7 (meest gelukkig). Dit is de wetenschappelijk aanvaarde categorisering van geluk. Op basis van onderstaand model van ISW Limits werden de factoren die bijdragen het geluksniveau en algemeen welbevinden onderzocht.
Model ISW Limits werksituatie arbeidsmarkt organisatie team
persoon taken directe omgeving/gezin gemeenschap maatschappij privésituatie
belasting
buffers
taken
Er werd gepolst in welke mate de persoonlijke ingesteldheid (bv. veerkracht, optimisme, gevoel van controle over je eigen leven) bepalend is en in welke mate positieve (buffers) en negatieve factoren (belasting) in de privé- en de werksituatie van de deelnemers bijdragen tot geluk.
Voorbeeld onderdeel vragenlijst
Buffers en belasting privé
Ik heb leuke bezigheden in mijn leven (zoals hobby’s, sporten, ontspannende activiteiten, ...). Ik heb veel belastende taken en verantwoordelijkheden (buiten mijn werk en studies). Ik kan rekenen op de steun van mijn naaste omgeving (partner, gezinslid, boezemvriend(in), ...) die mij steunt door dik en dun. Ik heb een moeilijke relatie met iemand die dicht bij mij staat (partner, gezinslid, ...). Ik heb een goed sociaal netwerk waar ik me thuis voel. De maatschappij geeft me voldoende ondersteuning om mijn leven uit te bouwen (informatie, middelen, hulpdiensten, justitie, ...) Ik zie voor mezelf positieve toekomstmogelijkheden in de maatschappij Ik maak mij zorgen over de huidige economische omstandigheden Ik ervaar de samenleving als een warme samenleving
Helemaal oneens
Oneens
Eerder oneens
Eens noch oneens
Eerder eens
Eens
Helemaal eens
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
7-ptn schaal van helemaal oneens (1) -helemaal eens (7)
3. Resultaten a. Geluksgemiddelde De Schaal voor Subjectief geluk geeft het individueel geluksgemiddelde weer met een score tussen 1 (meest ongelukkig) en 7 (meest gelukkig). Terwijl in 2010 56 procent en in 2011 nog 54 procent van de Vlamingen 5, 6 of 7 scoort en zichzelf dus (zeer) gelukkig noemt, doet dit jaar nog maar 46 procent dat. Opvallend is dat één Vlaming op vier zichzelf als niet gelukkig beschouwt: 25 procent van de Vlamingen haalt een score van slechts 1, 2 of 3. In 2011 was dat maar 19% en in 2010 17%. Het gemiddelde geluksgevoel daalt dan ook: 4,8 op 7 in 2010, 4,87 in 2011 en 4,69 in 2012.
Geluksbarometer (1-7) 2010
1%7%
9%
30%
36%
17%
1%5%
13%
26%
35%
18% 1%
19%
2012
1% 7%
1
4,87
54% 16%
25%
4,8
56%
17%
2011
1%
28%
2
3
27%
4
5
16%
6
3%
4,69
7
46%
Schaal voor subjectief geluk van Sonja Lyubomirsky: 4 geluksvragen b. Onrust over economische omstandigheden, maar meer steun De Vlaming maakt zich meer dan vorig jaar ongerust over de economische omstandigheden, en vreest er meer voor om zijn job of bedrijf te verliezen. Maar hij ervaart wel meer steun van vrienden en collega’s dan vorig jaar.
Vragen econ.omst+ maatschappij Question 20: De maatschappij geeft me voldoende ondersteuning om mijn leven uit te bouwen (informatie, middelen, hulpdiensten, justitie,...). Question 20: Ik maak mij zorgen over de huidige economische omstandigheden. Question 27: Ik ben bang om mijn job / mijn zaak te verliezen.
Mean 2011 Mean 2012 t-value df
p-waarde
4,706278
4,295455
-8,3220 4026
0,000000
3,642377
4,996435
25,6051 4026
0,000000
2,433862
3,448204
11,6891 2202
0,000000
Econ.omstandigheden 2011-2012 7,00
7,00
6,50
6,50
6,00
6,00
5,50
5,50
5,50
5,00
5,00
5,00
4,50
4,50
4,50
4,00
4,00
4,00
3,50
3,50
3,50
3,00
3,00
3,00
2,50
2,50
2,50
7,00 6,50 6,00
2,00
2,00 ondersteuning dr maatschappij
2,00 zorgen over de huidige econ. omstandigheden
Ik ben bang om mijn job / mijn zaak te verliezen.
De Vlaming maakt zich in 2012 meer zorgen om de econ. omstandigheden en is meer bang job/zaak te verliezen dan in 2011
c. De crisis, of toch niet? Heeft de economische crisis ons dan allemaal ongelukkiger gemaakt? In volgorde van belangrijkheid, zijn dit de factoren die volgens de enquête ons geluk en welbevinden bepalen: 1. De persoonlijke ingesteldheid (bv. veerkracht, gevoel controle te hebben, doelen bereiken, kansen zien, positieve houding tegenover zichzelf hebben). 2. De buffers die men heeft om omstandigheden in de privésituatie op te vangen (bv. steun, goede sociale relaties met anderen en de mate waarin men leuke activiteiten heeft). 3. Maatschappelijke erkenning voor het werk dat men doet en de balans tussen privé en werk. 4. De economische omstandigheden. Hoewel de Vlaming zich dus ongerust voelt over de gevolgen van de crisis en aangeeft dat dit invloed heeft op zijn persoonlijk welbevinden, zijn de economische omstandigheden niet het belangrijkst voor het geluksgevoel. De eigen ingesteldheid en de onmiddellijke sociale omgeving zijn veel bepalender. Erkenning van de maatschappij voor de job en de balans tussen het werk en het leven buiten het werk staan op de derde plaats. Wellicht schept het economische nieuws negatieve verwachtingen over het eigen geluk, die de Vlaming in zijn huidige beleving van geluk veel minder ondervindt. Dit onderzoekt bevestigt nogmaals dat de sleutel tot meer geluk eerder bij jezelf ligt dan buitenaf. Optimisme, het gevoel van controle over het eigen leven, een proactieve levenshouding en veerkracht zorgen voor een groter geluksgevoel.
Welke factoren hangen samen met geluk? Ik heb veel belastende taken en verantwoordelijkheden (buiten mijn werk… Ik voel me thuis in de organisatie waar ik werk.
Ik heb onvoldoende middelen om mijn werk goed uit te voeren of mijn… Ik maak mij zorgen over de huidige economische omstandigheden. Ik kan rekenen op de steun van mijn collega’s. Ik kan rekenen op de steun van mijn naaste omgeving (partner,… Ik ben bang om mijn job / mijn zaak te verliezen. Ik heb problemen met sommige collega’s of mijn directe leidinggevende. Ik moet op mijn werk taken uitvoeren die ik erg belastend vind. Ik heb leuke en interessante taken in mijn job / mijn bedrijf. Ik ervaar de samenleving als een warme samenleving. De maatschappij geeft me voldoende ondersteuning om mijn leven uit te … Ik heb een moeilijke relatie met iemand die dicht bij mij staat (partner,… Ik zie voor mezelf positieve mogelijkheden in de toekomst op de… Ik ervaar erkenning van de maatschappij voor het werk dat ik doe. self-efficacy Ik heb leuke bezigheden in mijn leven (zoals hobby’s, sporten,… Ik zie voor mezelf positieve toekomstmogelijkheden in de maatschappij. Ik ervaar een goede balans tussen mijn werk en mijn leven buiten het … Ik heb een goed sociaal netwerk waarin ik me thuis voel. assertiviteit veerkracht pos.mog. Zien Sterke impact van controle persoonlijke self-liking omstandigheden 0
Beperkte impact van economische
Erkenning door de maatschappij Buffers privé
Balans werkprivé
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Correlatie met geluk 0-1 d. Arbeidsongeschikten minst gelukkig Alle beroepsgroepen (werknemers, ambtenaren, zelfstandigen, gepensioneerden,…) zijn even gelukkig. Er is slechts één significant verschil in geluk tussen de beroepsgroepen: mensen die arbeidsongeschikt zijn, zijn ongelukkiger dan de rest van de bevolking. Dit bleek ook uit de CMgeluksbarometer van 2010. Dit effect hangt sterk samen met hun gezondheid, bleek uit deze studie. Werk is bovendien ook een essentiële bron van sociale contacten, zelfvertrouwen en ontplooiing en geeft het leven structuur en zin.
0,7
e. Zelfstandigen: meer onder druk, maar wel weerbaarder
Gelukscore bij niet-zelfstandigen en zelfstandigen 5,000 4,900 4,800
4,750 4,695
4,700
Gemiddelde gelukscore op gelukschaal:
4,600
Geen significant verschil !!
4,500 4,400 4,300
4,200 4,100 4,000 1
Niet-Zelfst.
2
Zelfstandigen
De enquête ging na wat het verschil was tussen mensen die een zelfstandige activiteit uitvoeren en wie dat niet doet. Blijkt dat ze hun job als belastender ervaren, werk en privé moeilijker kunnen combineren en meer last hebben van stress. Toch zijn zelfstandigen niet minder gelukkig dan de rest van de bevolking, want vanuit hun beroepssituatie tonen ze meer mentale veerkracht en zijn ze positiever ingesteld. Ze zijn ook iets enthousiaster over hun job en hun leven.
Meer stressklachten bij zelfstandigen Ik heb regelmatig last van psychische klachten (zoals stress, angst, slapeloosheid, neerslachtigheid, concentratieproblemen, agressie, irritatie,...) door mijn werk. 4,00 3,90 3,80
3,80 3,70 3,60
3,54
3,50 3,40 3,30 3,20 3,10 3,00 niet zelfst.
zelfstandigen
Enthousiaster over leven en werk Ik sta energiek en enthousiast in het leven. 5,25 5,20
5,20
5,15
Ik voel me gemotiveerd en enthousiast op mijn werk. 5,60
5,56
5,50
5,40
5,10 5,30 5,05 5,20 5,00
5,14
4,97 5,10
4,95
5,00
4,90 4,85 niet zelfst.
zelfst.
4,90 niet zelfst.
zelfst.
Bij zelfstandigen bepaalt de tevredenheid over de job meer het geluk en de tevredenheid over het leven (zie tabel voor correlatie tussen geluk en tevredenheid op het werk bij zelfstandigen in vergelijking met de doorsnee Vlaming). Tevredenheid over de job hangt bij deze groep sterker samen met erkenning door de maatschappij en een positief toekomstperspectief dan bij nietzelfstandigen.
Correlatie:
geluk
geluk
Ik heb Ik voel me Ik voel me Ik heb Ik voel me in het Ik sta gemotiveerd regelmatig regelmatig in het last van algemeen energiek en en last van algemeen tevreden enthousiast enthousiast psychische psychische tevreden klachten over mijn in het leven over mijn klachten over mijn job door mijn leven werk werk ,795
,731
-,392
,583
,634
-,443
,768
-,307
,545
,596
-,343
-,301
,632
,686
-,368
-,219
-,278
,725
,855
-,275
Ik voel me in het algemeen tevreden over mijn leven
,795
Ik sta energiek en enthousiast in het leven
,731
,768
Ik heb regelmatig last van psychische klachten
-,392
-,307
-,301
Ik voel me in het algemeen tevreden over mijn job
,583
,545
,632
-,219
Ik voel me gemotiveerd en enthousiast over mijn werk
,634
,596
,686
-,278
,855
Ik heb regelmatig last van psychische klachten door mijn werk
-,443
-,343
-,368
,725
-,275
-,331 -,331
vraag Ik beschouw mijn gezondheid in het algemeen als:
Mean nt zelfst
Mean zelfst t-value
df
p
4,93
5,35
-5,23 1604,00
0,00
Ik beschouw mezelf in het algemeen als:
5,04
5,00
0,63 1604,00
0,53
Vergeleken met mijn leeftijdsgenoten ben ik:
4,80
4,71
1,22 1604,00
0,22
Sommige mensen zijn doorgaans heel gelukkig. Ze genieten van het leven, wat er ook gebeurt, en halen er alles uit. In welke mate gaat dit voor jou op ?
4,63
4,57
0,66 1604,00
0,51
Sommige mensen voelen zich meestal niet zo gelukkig. Ze zijn weliswaar niet depressief, maar niet zo gelukkig als ze zouden kunnen zijn. In welke mate gaat dit voor jou op ?
3,47
3,49
-0,26 1604,00
0,80
Wetenschappelijke geluksschaal
4,75
4,70
0,83 1604,00
0,41
Question 13: ontmoedigd door tegenslag
4,59
5,12
-6,21 1604,00
0,00
Question 14: overkomen-leven zelf in handen
4,58
4,87
-3,55 1604,00
0,00
Question 15: bedreigingen of kansen zien
4,70
4,98
-3,52 1604,00
0,00
Question 16: neg-pos houding tov zelf
4,86
5,12
-3,34 1604,00
0,00
Question 17: doelen bereiken
4,94
5,30
-4,88 1604,00
0,00
Question 18: opkomen voor jezelf
4,36
4,66
-3,49 1604,00
0,00
Ik voel me in het algemeen tevreden over mijn leven.
5,17
5,20
-0,50 1604,00
0,62
Ik sta energiek en enthousiast in het leven.
4,97
5,20
-3,07 1604,00
0,00
Ik heb regelmatig last van psychische klachten (zoals stress, angst, agressie, irritatie, neerslachtigheid, slapeloosheid, concentratieproblemen,...)
3,70
3,60
1,01 1604,00
0,31
vraag Ik heb leuke bezigheden in mijn leven (zoals hobby’s, sporten, ontspannende activiteiten,...). Ik heb veel belastende taken en verantwoordelijkheden (buiten mijn werk en studies). Ik kan rekenen op de steun van mijn naaste omgeving (partner, boezemvriend(in), gezinslid,...) die mij steunt door dik en dun. Ik heb een moeilijke relatie met iemand die dicht bij mij staat (partner, gezinslid,...). Ik heb een goed sociaal netwerk waarin ik me thuis voel. De maatschappij geeft me voldoende ondersteuning om mijn leven uit te bouwen (informatie, middelen, hulpdiensten, justitie,...). Ik zie voor mezelf positieve toekomstmogelijkheden in de maatschappij. Ik maak mij zorgen over de huidige economische omstandigheden. Ik ervaar de samenleving als een warme samenleving.
Mean nt zelfst
Mean zelfst
t-value
df
p
4,76
4,46
3,27 1604,00
0,00
3,79
4,32
-5,64 1604,00
0,00
5,31
5,45
-1,63 1604,00
0,10
2,78
2,59
2,02 1604,00
0,04
4,72
4,72
0,04 1604,00
0,97
4,30
3,58
8,23 1604,00
0,00
4,43 4,71 3,96
4,71 5,34 3,35
-3,37 1604,00 -7,03 1604,00 7,93 1604,00
0,00 0,00 0,00
De huidige economische omstandigheden hebben impact op mijn persoonlijk geluk. De huidige economische omstandigheden hebben impact op het geluk van de samenleving.
3,90
4,45
-6,28 1604,00
0,00
4,81
5,35
-7,40 1604,00
0,00
Ik voel me in het algemeen tevreden over mijn job.
5,20
5,53
-3,79 945,00
0,00
Ik voel me gemotiveerd en enthousiast op mijn werk.
5,14
5,56
-4,81 945,00
0,00
Ik heb regelmatig last van psychische klachten (zoals stress, angst, slapeloosheid, neerslachtigheid, concentratieproblemen, agressie, irritatie,...) door mijn werk.
3,54
3,80
-2,05 945,00
0,04
Ik heb leuke en interessante taken in mijn job / mijn bedrijf.
5,35
6,09
-8,82 945,00
0,00
Ik moet op mijn werk taken uitvoeren die ik erg belastend vind.
3,92
4,17
-1,97 945,00
0,05
Ik kan rekenen op de steun van mijn collega’s.
5,17
5,64
-3,56 945,00
0,00
Ik heb problemen met sommige collega’s of mijn directe leidinggevende.
3,56
4,57
-5,81 945,00
0,00
Ik voel me thuis in de organisatie waar ik werk.
5,45
6,43 -10,80 945,00
0,00
3,67
3,95
-2,00 945,00
0,05
4,91
5,29
-3,25 945,00
0,00
Ik ben bang om mijn job / mijn zaak te verliezen.
3,12
4,06
-6,59 945,00
0,00
Ik ervaar een goede balans tussen mijn werk en mijn leven buiten het werk (vrije tijd, gezin,…).
4,89
3,95
7,84 945,00
0,00
Ik ervaar erkenning van de maatschappij voor het werk dat ik doe.
4,31
4,19
1,00 945,00
0,32
Ik heb onvoldoende middelen om mijn werk goed uit te voeren of mijn bedrijf te runnen (informatie, werkorganisatie, veilige en hygiënische werkomstandigheden,...). Ik zie voor mezelf positieve mogelijkheden in de toekomst op de (arbeids)markt.
Factoren die samenhangen met geluk: belangrijkste factoren die verschillen voor zelfstandigen en niet-zelfst. Ik ervaar erkenning van de maatschappij voor het werk dat ik doe. Ik zie voor mezelf positieve mogelijkheden in de toekomst op de (arbeids)markt. Ik heb leuke en interessante taken in mijn job / mijn bedrijf. Ik ervaar de samenleving als een warme samenleving. Ik maak mij zorgen over de huidige economische omstandigheden. Ik zie voor mezelf positieve toekomstmogelijkheden in de maatschappij. De maatschappij geeft me voldoende ondersteuning om mijn leven uit te bouwen (informatie, middelen,… Ik heb een goed sociaal netwerk waarin ik me thuis voel. Ik heb leuke bezigheden in mijn leven (zoals hobby’s, sporten, ontspannende activiteiten,...). self-efficacy controle niet-zelfst
zelfst
0
0,1
0,2
0,3
0,4
Correlatie met geluk (0-1)
0,5
0,6
0,7
4. Positieve ingesteldheid bevorderen Pluk je geluk en de 7 gelukslijnen Dit is precies wat de CM-preventiecampagne Pluk je geluk beoogt. In september 2010 lanceerde CM de campagne Pluk je geluk. CM wil hiermee Vlaanderen aanzetten om actief werk te maken van mentale veerkracht en geluk en zo ook meewerken aan de realisatie van de Vlaamse gezondheidsdoelstelling rond suïcidepreventie. Pluk je geluk steunt op de positieve psychologie en het versterken van de draagkracht in tegenstelling tot de meeste interventies rond mentale gezondheid die er op gericht zijn om de lasten weg te nemen. Het CM-geluksplan met zeven gelukslijnen geeft de richting aan voor alle initiatieven. De gelukslijnen zijn gebaseerd op ‘de zeven principes van geluk’ beschreven door het Nederlandse Trimbos-instituut, een gerenommeerd expertisecentrum voor geestelijke gezondheid. Het CMgeluksplan is opgevat als een metroplan met zeven gelukslijnen. Elke gelukslijn bevat een aantal haltes met concrete tips. Het geluksplan
De gelukscoach Vlamingen kunnen sinds vorig jaar ook online aan hun geluk en mentale gezondheid werken via de CM-gelukscoach op www.plukjegeluk.be. De coach helpt de gebruikers om op basis van de zeven gelukslijnen hun mentale fitheid te verhogen via oefeningen, getuigenissen, advies en informatie. Tot vandaag registreerden bijna 12.000 mensen zich op de coach. Met resultaat, want een onderzoek in samenwerking met ISW Limits toonde aan dat na zes weken een verbetering op alle geluksindicatoren gemeten werden bij deelnemers op de coach. ISW Limits onderbouwt deze campagne met haar expertise in het domein van welzijn en engagement. ISW Limits richt zich in de eerste plaats naar bedrijven met een aanbod gebaseerd op positieve psychologie. In de workshops ‘Sterk aan het werk’ en ‘Positief op de werkvloer’ leren medewerkers positief naar zichzelf en hun job kijken, staan ze stil bij hun sterkten en leren ze constructief en pro-actief problemen aanpakken. Daarnaast geeft ISW Limits beleidsadvies op basis van screenings over de onderliggende factoren die in een bedrijf een cruciale rol spelen bij engagement, welzijn en tevredenheid van medewerkers en werkt hierbij samen met de betrokken organisatie een actieplan uit naar verbetering. UNIZO blijft inzetten op een sterke begeleiding van een degelijk bedrijfsbeleid en van het harmonieus combineren van bedrijf-gezin. Een belangrijk instrument hierbij is de
www.ondernemerscoach.be dat verder zal worden uitgebreid.
