&
PIERRE & MARBRE STEEN & MARMER
BELGIQUE - BELGÏE P.P. - P.B. 1000 Bruxelles x Brussel BC 31230 P008512 Bureau de dépôt / Afgiftebureau : 1000 Bruxelles x Brussel - ER / VU : Sabine Piedboeuf - rue du Lombard Lombardstraat 34-42 B-1000 - Bruxelles / Brussel
périodique trimestriel édité par la fédération belge des entrepreneurs de la pierre naturelle driemaandelijks tijdschrift uitgegeven door de belgische federatie van aannemers van natuursteenbewerking
septembre / september 2012-3
Projet : Overijse Project : Overijse De Leegheid
Architecture / Architectuur
De leegheid - Overijse
Actualité / Actueel Journée be stone Studiedag be.stone
Juridique / Juridisch Remplir un constat européen Het invullen van het europees aanrijdingsformulier
Agenda / Agenda Euroskills 2012
MADE IN BELGIUM
La Pierre Bleue Belge, pour bâtir beau et durable i Carrière du Clypot (Neufvilles) o Cité du design (Saint Etienne) – Arch. F. Geipel p Hôtel Royal Selys (Liège) – Arch. P. Brisi
Sur trois sites d’extraction situés dans le bassin de Soignies (Carrières Gauthier & Wincqz, Clypot et Tellier des Prés), les 230 travailleurs du groupe familial « Les Carrières de la Pierre Bleue Belge SA » perpétuent et enrichissent un savoir-faire unique et ancestral pour extraire, sélectionner, scier et façonner le petit granit – pierre bleue de Belgique.
www.pierrebleuebelge.be
Revuepierre&marbre190x134mm.indd 1
6/09/12 14:42
MADE IN BELGIUM
Belgische Blauwe Hardsteen. Voor mooi en duurzaam bouwen i Steengroeve Clypot (Neufvilles) o Cité du design (Saint Etienne) – Arch. F. Geipel p Hôtel Royal Selys (Liège) – Arch. P. Brisi
Op drie exploitatiesites in de provincie Henegouwen (Steengroeve Gauthier & Wincqz, Clypot en Tellier des Prés), garanderen de 230 werknemers van de familiebedrijf « Les Carrières de la Pierre Bleue Belge NV » dat de unieke en eeuwige vakkennis van het ontginnen, selecteren, zagen en bewerken van de Belgische Blauwe Hardsteen wordt doorgegeven en verrijkt .
www.pierrebleuebelge.be
Editorial / Editoriaal
&
PIERRE & MARBRE STEEN & MARMER
Publication trimestrielle éditée par la Fédération Belge des Entrepreneurs de la Pierre Naturelle et Febenat / Driemaandelijks tijdschrift uitgegeven door de Belgishe Federatie van Aannemers van Natuursteenbewerking en Febenat : Rue du Lombardstraat 34-42 B-1000 Bruxelles / Brussel T +32(0)2 545 57 58 F +32(0)2 513 24 16 pierrenaturelle@ confederationconstruction.be www.confederationconstruction.be/ pierrenaturelle
[email protected] www.confederatiebouw.be/ natuursteen
[email protected] - www.febenat.be En collaboration avec / In samenwerking met Pierres et Marbres de Wallonie asbl / vzw 11, rue des Pieds d’Alouette 5100 Naninne T +32 (81) 227 664 F +32(81) 745 762
[email protected] www.pierresetmarbres.be Coordination / Coördinatie Editeur responsable / Verantwoordelijke uitgever : S. Piedboeuf, Rue du Lombardstraat 34-42, B-1000 Bruxelles/Brussel
Editorial Ré-industrialisation ?... Un ouvrage récent, « L’urgence industrielle ! » (éditions du Bord de l’Eau, 2012), rédigé par Gabriel Colletis, professeur d’économie à l’Université de Toulouse, est interpelant ! Sa réflexion approfondie sur la crise l’amène à proposer un « changement de paradigme » pour sortir du marasme actuel, par l’indispensable relance industrielle ! Il faut revoir complètement nos modes de fonctionnement et d’existence même, promouvoir une autre conception du travail, à revaloriser, remettre la finance au service du développement économique et social, réorienter la production économique vers les besoins fondamentaux de la société (dont le logement, bien sûr), et ancrer les activités dans les territoires (notamment par la mise en place de protections douanières) ! Vaste programme certes, mais c’est peut-être au prix de tels efforts que l’on reverra une lueur d’espoir – notre société ne peut pas vivre que du secteur tertiaire, il y a vraiment urgence à penser à une ré-industrialisation bien menée ! Et nos métiers en sortiront sauvés, voire grandis !... FT
Editoriaal Re industrialisering?... Een recent verschenen boek, « L’urgence industrielle ! » (éditions du Bord de l’Eau, 2012), van de hand van Gabriel Colletis, professor economie aan de Universiteit van Toulouse, stemt tot nadenken! Een diepgaande reflectie bracht hem op het idee een “paradigmaverandering” voor te stellen om de huidige stilstand in de economie te doorbreken door een hoogstnoodzakelijke industriële opleving ! Wij moeten het roer volledig omgooien in onze manier van werken en zelfs van leven, nieuwe werkopvattingen promoten, daarna herevalueren, geldmiddelen moeten dienen voor economische en sociale ontwikkeling, om de economische productie te herzien in het belang van fundamentele maatschappijbehoeften (waaronder huisvesting natuurlijk), en het werk op de grondgebieden aanhangen (onder andere door te voorzien in douanebescherming)! Dat is beslist een uitgebreid programma, maar het is misschien door deze inspanningen te leveren dat we eindelijk weer een greintje hoop zullen hebben – onze maatschappij kan niet enkel leven van de dienstverlenende sector, er moet dringend nagedacht worden over een goed gestuurde re industrialisering! En onze beroepen zullen er weer bovenop komen, er zelfs beter van worden! FT
Comité de rédaction / Redactiecomité C.Bonhomme - N.Carpentier R.De Battice D.De Haen - G. Legein S.Piedboeuf - Fr. Tourneur Mise en page / Lay out Impression / Druk Van Ruys Printing 02 647 33 20 www.vanruys.be/
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
3
Table des matières / Inhoudstafel Editorial / Editoriaal Editorial / Editoriaal
3
Architecture / Architectuur Projet : Overijse Project : Overijse
6 7
Actualité / Actueel Première journée « be.stone » à Soignies Eerste studiedag « be.stone » in Soignies Rencontres de sculpture monumentale à Soignies Ontmoetingen monumentaal beeldhouwwerk in Soignies 19e Rencontres Internationales de Sculpture de Sprimont 19e Internationale bijeenkomst van beeldhouwers te Sprimont
8 10 12 14 16 17
Juridique / Juridisch Remplir un constat européen d’accident Het invullen van het europees aanrijdingsformulier
18 19
Agenda / Agenda Les marbres jaspés à l’honneur en province de Namur Jaspismarmer in de kijker in de provincie Namen Le Building Heroes Village à EuroSkills 2012 Les Carrières de la Pierre Bleue Belge, partenaire officiel de Skills Belgium Building Heroes Village op EuroSkills 2012 Les Carrières de la Pierre Bleue Belge, officieel partner van Skills Belgium
20 21 22 22 23 23
Bibliothèque / Bibliotheek Pour votre bibliothèque / Voor uw bibliotheek
24
Annonces / Aankondigingen Annonces / Aankondigingen
Une fédération à votre service Een federatie tot uw dienst
4
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
27
31 31
De tegels maken ‘t huis.
keramische tegels • buitenbevloering • natuursteen • schouwen • maatwerk DALLES CéRAMIQUES • CARRELAGE EXTéRIEUR • PIERRE NATURELLE • CHEMINéES • TRAVAIL SUR MESURE Open iedere werkdag van 9 tot 12 uur en van 13.30 tot 18.30 uur, zaterdag van 9 tot 12 uur. Gesloten op dinsdagvoormiddag. Ouvert chaque jour de la semaine de 9h00 à 12h00 et de 13h30 à 18h30, le samedi de 9h00 à 12h00. Fermé le mardi avant-midi.
Armoedestraat 15 - 8800 Roeselare - T. 051 263 263 - www.westvlaamstegelhuis.be
Architecture Technique//Architectuur Techniek
Projet : Overijse De Leegheid : auteur de projet : arch. Sylvie Laenen/bureau JPLX – ARCADIS
Aménagement ‘De Leegheid’ en zone à trafic réduit Réaménagement du ‘Stationsplein’ : arch. Sylvie Laenen/bureau JPLX – ARCADIS
A la demande de la Commune d’Overijse, le quartier ‘De Leegheid’ a été (ré)aménagé en une zone à trafic réduit. La volonté a été clairement de renforcer le caractère vert du site, ainsi que le caractère résidentiel. L’architecte a eu l’idée de travailler principalement avec des ‘talus’. Ceuxci forment également une barrière naturelle entre l’espace publique et la zone ‘moins’ publique. Le long des habitations, se trouve une zone semi-carrossable en Pierre Bleue de Belgique, avec entre autre des joints en herbe. L’aménagement a un caractère extrêmement ‘vert’ . A l’hauteur des accès, on a prévu un ‘durcissement’ : pavés jointoyés et pierre bleue jointoyée. L’aménagement a été fait principalement en pierre bleue des ‘Carrières du Hainaut’. Le choix des matériaux s’est porté sur des ‘moellons clivés’, avec une face vue en brute de sciage, et en épaisseur de 12 cm. Les deux ’long chants’ sont sciés. Pour le réaménagement du ‘Stationsplein’, les mêmes matériaux ont été choisis. Une partie de la pierre bleue est , en plus , carrossable pour la circulation journalière. Pour ce chantier, on a également opté pour de la pierre bleue, avec une épaisseur de 15 cm et une finition ‘flammé bleue’ sur la face vue.
6
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
fr
nl
Architecture CSTC // WTCB Architectuur
Project : Overijse
De Leegheid : arch. Sylvie Laenen / bureau JPLX - ARCADIS
Inrichting Verkeersluwe as ‘De Leegheid’ Herinrichting Stationsplein : arch. Sylvie Laenen / bureau JPLX - ARCADIS
De Leegheid werd ingericht als langzame verkeersas. Het groene karakter van de site is maximaal versterkt, net als het verblijfskarakter. Er werd voornamelijk gewerkt met verhoogde plantvakken, onder vorm van ‘taluds’, die eveneens een buffer vormen tussen de publieke en minder publieke ruimte. Langs de woningen werd een ‘halfverharding – in Belgische blauwe hardsteen - voorzien, met onder andere een aanleg met grasvoegen. De aanleg heeft een uitgesproken ‘groen’ karakter. Ter hoogte van de toegangen is er een verharding voorzien ( gevoegde kasseien en gevoegde blauwe hardsteen ) De aanleg is voornamelijk gebeurd in Blauwe hardsteen uit de ‘Carrières du Hainaut’. Er is geopteerd voor gekloofde breuksteen, met een zichtkant in gezaagde afwerking, op een dikte van 12 cm . De twee ‘lange’ zijkanten zijn gekloven, de twee korte gezaagd. Voor de heraanleg van het Stationsplein heeft men gekozen voor dezelfde materialen. Een deel van de blauwe hardsteen is daarenboven overrijdbaar voor het doorgaande verkeer. Voor het Stationsplein werd eveneens geopteerd voor gekloven breuksteen, met een dikte van 15 cm, en een ‘blauw gevlamde’ afwerking op de zichtbare kant.
7
fr
Technique Actualité CSTC / /WTCB Actueel Techniek
Première journée « be.stone » à Soignies Le 22 août dernier avait lieu la première journée « be.stone » à Soignies. Cet événement, organisé par les carrières de pierre bleue sonégiennes (Carrières de la Pierre Bleue Belge et Carrières du Hainaut) en partenariat avec l’ASBL Pierres et Marbres de Wallonie, s’adressait principalement aux architectes, architectes paysagistes et prescripteurs au sens large du terme. L’objectif était de faire découvrir la pierre bleue sous un angle nouveau et surtout de mettre en avant les possibilités du matériau dans le cadre de la construction durable. La journée était dense, le débat était riche et les visiteurs étaient fort intéressés. Les organisateurs sont donc ravis. Revenons sur les points forts de cette journée…
Les conférences La journée débutait par une série de conférences données dans la nouvelle salle culturelle de Soignies. Après l’introduction de Francis Tourneur résumant le contexte des pierres wallonnes, Sandra Belboom a présenté l’analyse du cycle de vie réalisée par l’Université de Liège (Laboratoire de Génie Chimique, service Procédés et développement durable). Cette analyse a étudié et comparé l’impact environnemental de la pierre bleue de Belgique et la pierre de Chine et le grès belge et les pavés provenant d’Inde. Nous avons appris, entre autres, que la seule étape du transport Chine-Belgique est au moins aussi impactante que
8
tout le cycle de vie de la pierre de Belgique (« du berceau à la tombe ») ! Outre la démonstration de l’intérêt de l’achat de produits locaux dans une optique de développement durable, Sandra Belboom a insisté sur l’apport de l’analyse du cycle de vie afin de diminuer l’impact environnemental de l’extraction de la pierre en Belgique. En effet, grâce à cette étude, le secteur carrier peut se rendre compte des points à améliorer afin de réduire ces impacts (ex. : amélioration des procédés, réduction des emballages, optimisation énergétique, remplacement de machines anciennes,…). Ensuite, la parole a été donnée à différents maîtres d’œuvre sensibles au développement durable. Guy Adant, architecte (groupe Gamma) et chargé de cours à l’U.L.B., nous a parlé avec passion d’un projet d’écoconstruction intitulé « les gîtes de la Ligule » à Mignault, près de Soignies. Les murs de ce bâtiment ont été réalisés en ballots de paille recouverts d’un enduit en argile. La plupart du chantier a été effectué à l’aide de matériaux locaux et de récupération. Les accès ont été réalisés avec des morceaux de pierre bleue de Soignies mais pas de simples cassons. Il s’agit d’éléments de tables de sciage, la pierre qui sert de support au débitage des tranches de pierre bleue en carrière. La surface est donc criblée d’une multitude des traits de sciage, témoignage du travail carrier. Joël Coupez, Ing. architecte, Président du Cluster CAP2020, nous a, entre autres, présenté le cas de la restauration de l’abbaye cistercienne de Grand pré à Gesves, bâtiment classé, où la demande du maître de l’ouvrage privé était de rencontrer un bâtiment à performance énergétique tout en préservant l’esprit du lieu (construction en moellons de pierre calcaire). En fil
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
conducteur : comment la Pierre bleue peut-elle rencontrer la démarche de conception durable ? La solution pour cette rénovation ? Une nouvelle boîte dans la boîte ! Soit, considérer le bâtiment à rénover comme le parement de l’édifice. Thierry Henrard, architecte associé au Bureau Samyn, a présenté une application nouvelle de la pierre bleue sous forme de granito pour réaliser une façade pour maison unifamiliale à Bruxelles. Une application simple et surprenante qui a certainement de l’avenir. Peter Lubbers, architecte paysagiste hollandais (Buro Lubbers) a présenté un catalogue de ses meilleurs aménagements urbains en pierre bleue ! La pierre bleue sous toutes ses coutures pour des aménagements urbains développés du même maître mot : la convivialité des espaces… Dominique Guerrier-Dubarle, ingénieur agronome spécialisée dans l’histoire des jardins et du paysage, nous a ensuite présenté les « Carnets de la pierre », une série de brochures éditées par l’ASBL Pierres & Marbres de Wallonie. Ces documents ont pour objectif de présenter les richesses et la diversité des pierres belges pour l’aménagement du paysage et du bâtiment. Grâce à des réalisations triées sur le volet par Dominique Guerrier Dubarle et Cristina Marchi, les Carnets de la pierre fournissent une information technique et visuelle de grande qualité. Ces livrets sont disponibles sur demande auprès de l’ASBL Pierres & Marbres de Wallonie. ***
Technique Actualité CSTC / /WTCB Actueel Techniek
Rencontre avec les sculpteurs : Cette journée be.stone trouvait sa place dans le programme des quatrièmes rencontres de sculpture monumentale qui se sont déroulées à Soignies du 6 au 25 août. (voir l’article p. 12). Durant les différentes interruptions de la journée be.stone, les participants ont pu aller à la rencontre d’une dizaine de sculpteurs travaillant sur le parking situé à côté de la salle de conférence. Cet événement était une belle occasion d’illustrer d’autres aspects de la pierre.
Le repas En axant la journée sur la construction durable, le repas devait inéluctablement faire écho au goût et aux saveurs locales. En synergie avec le Convivium Slow Food de Silly, les carrières ont proposé un menu choisi de produits régionaux de qualité. C’est Sabine Storme, la Présidente du Convivium, qui a présenté ce mouvement italien avec le traiteur, Claude Pohlig. Au-delà de ce Convivium, Silly s’est également engagé dans le Cittaslow, programme de « développement de la qualité de vie globale dans ma ville ».
Le jeu Après le repas, les participants avaient l’occasion de participer à un jeu intitulé « be.stone » et inspiré des
traditionnels Kapla. A partir de 100 petits parallélépipèdes en pierre, les participants devaient réaliser leur vision personnelle de la pierre bleue, matière actuelle. Ils pouvaient s’installer où ils le désiraient (table, sol, escaliers, terrasse,…), ils étaient libres de s’étendre, ne pouvaient pas utiliser le liant et la limite de temps était fixée à 20 minutes.
Cela permet d’éviter un charroi très important. Aux Carrières du Hainaut, les visiteurs ont été marqués par l’immensité du site. Ils ont pu admirer l’ensemble de la carrière grâce à un beau point de vue. Ensuite, le car est descendu dans le fond de la carrière, parmi les blocs et les bulldozers, c’était très impressionnant. Emilie Abraham Photos: ©photo : Bernard Boccara
L’intérêt a été immédiat. De nombreuses personnes se sont prises au jeu. Ci-dessous une image de ce moment enthousiasmant.
Les visites Pour clôturer la journée, les participants ont pu découvrir le monde concret des carrières en visitant le site du Tellier des Prés et les Carrières du Hainaut. Le Tellier des Prés est une jeune carrière qui fait partie du groupe familial « Les Carrières de la Pierre Bleue Belge SA » et gérée en partenariat avec Sagrex. Les premiers blocs de pierre y ont été extraits en 2008. La particularité de cette carrière, située à cheval sur les commune de Soignies, Braine-leComte et Ecaussinnes, est son système de découverture. Les ingénieurs de la société ont mis au point un système d’évacuation des terres de découverture par voie hydraulique souterraine. Les boues sont acheminées grâce à une pompe et un système de canalisation vers l’ancienne carrière du Perlonjour aujourd’hui désaffectée.
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
9
Actualité CSTC / /WTCB Actueel
Eerste studiedag « be.stone » in Soignies Op 22 augustus heeft in Soignies de allereerste studiedag « be.stone » plaatsgehad. Dit evenement werd georganiseerd door de Blauwe Hardsteengroeven uit de streek (Carrières de la Pierre Bleue Belge en Carrières du Hainaut) in samenwerking met de VZW Pierres et Marbres de Wallonie, en mikte op architecten, landschapsarchitecten en voorschrijvers. De bedoeling was de blauwe hardsteen vanuit een nieuwe gezichtshoek te bekijken, en vooral de nadruk te leggen op de mogelijkheden van dit materieel in het kader van de ontwikkeling duurzaam bouwen. Het was een geslaagde dag met vruchtbare debatten en erg geïnteresseerde deelnemers. De organisatoren zijn dus zeer tevreden. Laten we even terugkomen op het programma.
Uiteenzettingen De dag startte met een reeks uiteenzettingen in de nieuwe culturele zaal van Soignies. Na de inleiding door Francis Tourneur die het over de Waalse steen had, presenteerde Sandra Belboom de analyse van de levenscyclus gerealiseerd door de Universiteit van Luik (Afdeling toegepaste scheikunde en duurzame ontwikkeling). Deze analyse bestudeert en vergelijkt de milieu-impact van Belgische blauwe hardsteen en Chinese steen en het Belgisch gres en plaveistenen uit India. Wij hebben onder andere vernomen dat de impact van het vervoer China-België op zich alleen minstens even groot is als de levenscyclus van de Belgische
10
nl
steen (“van de wieg tot het graf”). Sandra Belboom wees dan ook op het belang van de aankoop van Belgische producten in het kader van duurzame ontwikkeling en op de noodzakelijkheid van de analyse van de levenscyclus om de milieuinvloed van de ontginning van natuursteen in België te verbeteren. Inderdaad, door deze studie kan de groefsector zien welke punten moeten bijgestuurd worden om de omgevingsimpact te verminderen (vb. verbetering van werkwijzen, minder verpakking, efficiënt energiebeleid, vervanging van oude machines,…) Nadien volgden toespraken van verschillende bouwheren betrokken bij duurzame ontwikkeling. Guy Adant, architect (groupe Gamma) en docent aan de U.L.B., presenteerde met veel enthousiasme een ecobouw project « les gîtes de la Ligule » in Mignault, dichtbij Soignies. De muren van dit gebouw bestaan uit strobalen bedekt met een bepleistering in klei. Voor deze bouw werden grotendeels lokale- en recuperatiematerialen gebruikt. De toegangen werden uitgevoerd met stukken blauwe steen van Soignies. Geen gewone, maar elementen van zaagtafels, de steen die dient als ondersteuning bij het zagen van blauwe hardsteenplaten in de groeve. Het oppervlak is helemaal doorzeefd met zaagsneden, een ware getuige van het groefwerk. Joël Coupez, ingenieur architect, Voorzitter van de Cluster CAP2020, besprak onder andere het renovatievoorbeeld van de cisterciënzerabdij van “Grand pré” in Gesves. Het is een geklasseerd gebouw waar de bouwheer vroeg om een energievriendelijk project te ontwikkelen, maar het karakter van de omgeving te bewaren (bouwen met ruwe breukstenen). De leidraad was: hoe kan blauwe steen bijdragen tot duurzame ontwerpen? Oplossing voor deze renovatie? Een nieuw huis in het huis! In dat geval wordt het bestaande
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
gebouw beschouwd als het parament van het gebouw. Thierry Henrard, architect en vennoot van het Bureau Samyn, presenteerde een nieuwe toepassing van blauwe steen als granito voor de realisatie van de voorgevel van een eengezinswoning te Brussel. Een eenvoudige en onverwachte uitvoering die zeker toekomst heeft. Peter Lubbers, landschapsarchitect uit Nederland (Buro Lubbers) stelde een catalogus voor van zijn beste stadsvernieuwingen in blauwe steen! Nauwkeurig onderzoek van de steen voor stadsvernieuwingen ontwikkeld vanuit hetzelfde kernidee: gezelligheid van de ruimten… Dominique Guerrier-Dubarle presenteerde ons daarna de « Boekjes NATUURSTEEN », een reeks werkjes uitgegeven door de VZW Pierres & Marbres de Wallonie. Deze publicaties hebben tot doel de rijkdom en de diversiteit van Belgische steen voor de inrichting van een woning en voor de landschapsinrichting aan te tonen. Dankzij de realisaties met zorg uitgekozen door Dominique Guerrier Dubarle en Cristina Marchi leveren de Boekjes NATUURSTEEN technische en visuele informatie van de bovenste plank. De boekjes zijn te verkrijgen bij de VZW Pierres & Marbres de Wallonie.
Actualité CSTC / /WTCB Actueel Spel
Ontmoeting met de beeldhouwers : Deze studiedag vond plaats in het kader van het programma van de 4de ontmoeting monumentaal beeldhouwwerk die doorging in Soignies, van 6 tot 25 augustus 2012. (zie artikel Pag 14). Tijdens de onderbrekingen op de studiedag be.stone konden de deelnemers een tiental beeldhouwers aan het werk zien op de parking naast de conferentiezaal. Het was een mooie gelegenheid om andere aspecten van de steen te laten zien.
Lunch Aangezien de studiedag rond duurzaam bouwen draaide, lag het voor de hand dat de plaatselijke smaken en gerechten aan bod moesten komen. Met medewerking van het Convivium Slow Food de Silly, kozen de groeven een menu met kwaliteitsvolle streekgerechten. Het was Sabine Storme, Voorzitster van het Convivium, die deze Italiaanse filosofie uit de doeken deed met de traiteur, Claude Pohlig. Silly is niet alleen betrokken bij het Convivium, ze neemt ook deel aan het Cittaslow programma « ontwikkeling van de kwaliteit van het leven in mijn stad ».
Na de lunch kregen de deelnemers de kans om mee te doen aan een « be-stone » spel geïnspireerd op het traditionele Kapla speelgoed. Met 100 kleine stenen parallellepipedums moesten ze hun eigen visie van de blauwe steen, als actueel materiaal, verwezenlijken. Ze mochten gelijk waar plaatsnemen (tafel, vloer, trappen, terras..) en zich vrij bewegen, verbindingsmaterialen waren verboden en de toegestane tijd was 20 minuten maximum.
Op die manier wordt heel wat verkeer vermeden. In de Carrières du Hainaut stonden de bezoekers versteld van de immense oppervlakte van de site. Ze konden de groeve bekijken vanuit een mooi hoog punt. Daarna reed de bus helemaal naar beneden tussen de blokken en bulldozers. Dat was heel indrukwekkend. Emilie Abraham fotos: ©foto : Bernard Boccara
Dat sloeg meteen aan. Verschillende personen leefden zich uit in het spel. Zie onderaan links een kiekje van dit enthousiast moment.
Bezoeken De dag werd afgesloten met een ontdekkingsbezoek aan de steengroeven. Het begon met de site van de « Carrière du Tellier des Prés, een jonge uitbating van de familiale groep « Les Carrières de la Pierre Bleue Belge SA » in samenwerking met Sagrex. De eerste steenblokken werden er ontgonnen in 2008. Deze groeve ligt schrijlings tussen de gemeenten Soignies,Braine-le-Comte en Ecaussinnes en het opmerkelijke in deze groeve is haar afgravingsysteem. De ingenieurs van de maatschappij hebben een systeem bedacht om de afgegraafde grond te verwijderen via een ondergrondse waterweg. Door middel van een pomp en een leidingensysteem wordt de modder afgevoerd naar de oude groeve Perlonjour die niet meer in gebruik is. Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
11
Technique Actualité CSTC / /WTCB Actueel Techniek
Rencontres de sculpture monumentale à Soignies L’édition 2012 de l’opération a eu lieu du 6 au 25 août.
diplômé de l’Institut des Beaux-Arts de St Luc à Liège en section peinture. Il est également un sculpteur autodidacte
Dix artistes sculpteurs étaient présents lors des rencontres 2012: Fabrice Bellery (Belgique) Tailleur de pierre de formation, ce jeune artiste a suivi l’enseignement de son mentor, le sculpteur Tonio Torres. Autodidacte, il sculpte depuis maintenant plus de 10 ans. Il a participé, en 2010, au symposium de Durbuy. «Toujours plus haut» est le titre de la sculpture monumentale qu’il a créée a Soignies. Cristobal Delgado Palacios (Espagne) Cet artiste nous vient de Valence en Espagne et a suivi sa formation artistique à l’Université de Valence puis à l’Académie de Carrare en Italie. Il a déjà participé à des symposiums en argentine, Espagne, Italie et Belgique. Henri Hardy (Belgique) Henri Hardy a suivi plusieurs formations; métiers du bois, forgeron, taille et sculpture de la pierre au Cenam de Namur, étude de la stéréotomie à Soignies. Il travaille en tant qu’artisan dans la restauration du patrimoine monumental en Belgique, Hollande et en France. Pour ce qui concerne la sculpture sur pierre, les œuvres de Henri Hardy sont quasiment toujours philosophiques, métaphysiques ou mystiques, en tous les cas empreintes de sacré. Il a de nombreuses expositions à son actif tant en Belgique qu’à l’étranger. Henri réside à Eben-Emael, non loin de Visé et est revenu cette année à Soignies avec un projet intitulé «Equilibre» représentant 3 alvéoles symbolisant les 3 étapes de la vie des tailleurs de pierre et des artisans en général.
et s’adonne également à la gravure. En 2000, pour sa première participation, émergeant parmi 24 artistes issus de toutes les régions du pays, il est lauréat de la Fondation Lecrenier. La même année il remporte le deuxième prix du concours H. Magotte au Mamac à Liège. Il expose fréquemment depuis fin 1997. C’est une recherche permanente qui guide
Olivier Humier (Belgique) Né en 1976, Olivier Humier est
12
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
fr son travail. Présent lors de l’édition 2006 de “La Pierre bleue s’éclate à Soignies”, sa sculpture a été achetée par la Ville afin de l’intégrer dans le projet de rénovation de la Place Van Zeeland. «Passe-Temps» est le titre de la sculpture qu’il a présentée cette année chez nous. Henk Korthuys (Belgique) Henk Korthuys nous vient du Coq et a longtemps travaillé comme paysagiste. Maintenant, il s’est concentré sur la fabrication de sculptures en pierre. Son travail en trois dimensions est tel que l’image réelle est toujours en évolution. Ses créations prennent de nombreuses formes et laissent beaucoup de place à l’imagination du spectateur. Bernard Larivière (Belgique) Ce sculpteur autodidacte résidant à Ville-Pommeroeul a été fortement marqué durant son enfance et son adolescence par les tailleurs de pierre des carrières d’Eben-Emael où il vécut. Dès 1994, il suit les cours de modelage des “Métiers d’Art du Hainaut” et, en 2009, après une visite au Symposium de Comblain-au-Pont, il trouve sa voie. Depuis, il se consacre exclusivement à son rêve de jeunesse, la sculpture de la pierre. Une de ses œuvres axée sur la “symbolique du cercle” et acquise par la Ville de Soignies, se trouve exposée à proximité de la gare et du Square Bordet. Il a présenté cette année un projet inspiré de l’observation de divers fossiles «crinoïdiques». Georgi Minchev (Bulgarie) Georgi Minchev est né à Popovo en 1965. En 1991, il est diplômé de les Beaux-Arts de l’Université de Veliko Turnovo. Le projet présenté à Soignies abordait le thème de l’infini en mathématiques. Sylvain Patte (Belgique) Jeune sculpteur, Sylvain Patte a
Technique Actualité CSTC / /WTCB Actueel Techniek suivi différentes formations artistiques (ébénisterie, sculpture sur bois, sculpture sur pierre) et exerce actuellement le métier de tailleur de pierre. Déjà présent lors des rencontres de 2010, il nous revient avec un projet de sculpture qui exprime sa perception de l’architecture, avec ses lignes droites, ses angles et son style à la fois simple mais complexe. La pièce donne une impression de déséquilibre la force de la gravité, faisant écho aux enjeux et à la fragilité apparente de la société, alors qu’elle est en fait stable et solide. Ses formes et ses volumes créent un jeu d’ombres et de lumières, plongeant le spectateur dans une confusion de force et de douceur.
Cette opération s’inscrit dans le cadre de «La Louvière, Métropole Culture 2012». En partenariat avec l’Office communal du Tourisme de Soignes, la «Pierre bleue belge» et les «Carrières du Hainaut».
Photos: ©photo : Bernard Boccara
www.sizecommunication.com
Fabien Saeren (Belgique) Ce sculpteur qui nous vient de Leopoldsburg a déjà participé à plusieurs symposiums (Sprimont et Beograd) et a suivi les cours des académies de Heusden-Zolder et Mol. Il sera présent pour la première fois à Soignies.
Nadine Serck (Belgique) La sculpture est, pour Nadine Serck, un jeu, une respiration, une réalisation concrète de soi, un combat pacifique, une vibration, une joie, du bonheur. Pour cette artiste, la sculpture sur pierre va à l’essentiel, elle synthétise tout. Le passé, le présent, la création, l’énergie, la pensée, la contemplation, l’action, la forme, la matière, l’expression, la grâce, l’espoir. Son projet pour ces rencontres 2012 a pour titre «la liberté d’expression» et symbolise la délivrance et la réception d’un message, le bonheur de s’exprimer et la satisfaction d’être entendu.
Blauwe Steen uit Henegouwen , ®
een stukje eeuwigheid Blauwe Steen uit Henegouwen®… Laat u verleiden door zijn verfijnde elegantie. Zowel binnen als buiten weerstaat hij met glans aan het dagelijks leven. Hij is niet poreus en dus uitermate hygiënisch. Met zijn natuurlijk karakter getuigt hij van duurzaamheid en respect voor het milieu. Bovendien is hij in België ontgonnen en met lokaal ambachtelijk vakmanschap bewerkt. Zijn esthetiek trotseert de tijd, zoals een schitterend juweel. Blauwe Steen uit Henegouwen®… Laat de eeuwigheid beginnen !
La Pierre Bleue du Hainaut , ®
un morceau d’éternité Comment ne pas être charmé par l’élégance de la Pierre Bleue du Hainaut ? Tant en aménagements intérieurs qu’extérieurs, elle résiste aux aléas de votre quotidien. Hygiénique, car non poreuse, elle est un matériau naturel et durable qui respecte l’environnement. Produit 100% belge, elle est extraite et transformée grâce au savoir-faire local. Elle offre une esthétique qui traverse le temps tel un joyau. Parce que la Pierre Bleue du Hainaut, elle aussi, est éternelle…
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
13
www.carrieresduhainaut.com
Actualité CSTC / /WTCB Actueel
Ontmoetingen monumentaal beeldhouwwerk in Soignies De editie 2012 vond plaats van 6 tot 25 augustus. Tien artiesten hebben aan de ontmoetingen 2012 deelgenomen. Fabrice Bellery (België) Deze artiest en steenhouwer van opleiding volgde de aanwijzingen van zijn mentor, beeldhouwer Tonio Torres. Hij is autodidact en al meer dan 10 jaar bezig met beeldhouwwerk. Hij nam deel aan het symposium van Durbuy. « Altijd hogerop» luidt de titel van het monumentaal beeldhouwwerk dat hij in Soignies creëerde. Cristobal Delgado Palacios (Spanje) Deze deelnemer komt uit Valencia in Spanje. Hij genoot een artistieke opleiding aan de Universiteit van Valencia en daarna aan de Academie van Carrara in Italië. Hij nam eerder deel aan de symposia van Argentinië, Spanje, Italië en België.
Olivier Humier (België) Olivier Humier , geboren in 1976, is gediplomeerde van het Institut des
Beaux-Arts de St Luc à Liège, afdeling schilderkunst. Hij is ook een “self made” beeldhouwer en actief in graveerwerk. Bij zijn eerste deelname aan de Lambert Lecrenier prijs, in 2000, wordt hij meteen tot laureaat gekozen tussen 24 artiesten uit het hele land. Datzelfde jaar behaalt hij de tweede prijs op de wedstrijd H. Magotte in het Mamac
Henri Hardy (België) Henri Hardy volgde verschillende vakopleidingen: houtbewerking, smeedwerk, houwen en sculpteren van steen, in het Cenam te Namen en de lessen stereotomie in Soignies. Hij werkt als ambachtsman in de restauratie van het monumentaal patrimonium in België, Holland en Frankrijk. Zijn beeldhouwwerk in steen is bijna altijd filosofisch, metafysisch of mystiek getint. Het heeft in ieder geval altijd iets sacraals. Hij realiseerde al verschillende tentoonstellingen, zowel in België als in het buitenland. Henri woont in Eben-Emael, niet ver van Visé en wij zagen hem dit jaar terug in Soignies met een project genaamd “Evenwicht” bestaande uit 3 uithollingen die de 3 mijlpalen in het leven van steenhouwers en artiesten uitbeelden.
14
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
nl te Luik. Sinds eind 1997 stelt hij vaak werken tentoon. Hij is voortdurend op zoek naar nieuwe ideeën. Tijdens zijn deelname aan de editie 2006 van “La Pierre bleue s’éclate à Soignies” maakte hij een beeldhouwwerk dat de stad heeft aangekocht om het te integreren in het renovatieproject Place Van Zeeland. Dit jaar maakte hij een beeldhouwwerk onder de titel “Tijdverdrijf”. Henk Korthuys (België) Henk Korthuys woont in De Haan en heeft lange tijd gewerkt als tuinarchitect. Nu legt hij zich toe op het beeldhouwen in steen. Zijn driedimensionaal werk maakt dat het echte beeld altijd verandert. Zijn creaties nemen tal van vormen aan en laten veel ruimte voor de verbeelding van de toeschouwer. Bernard Larivière (België) Deze autodidacte beeldhouwer, woonachtig te Ville-Pommeroeul , keek in zijn kinderjaren en tienertijd fel op naar de steenhouwers van de groeven van Even-Emael waar hij opgroeide. Vanaf 1994 volgt hij modelleerlessen in de “Métiers d’Art du Hainaut” en in 2009, na een bezoek aan het Symposium van Comblain-au-Pont, wordt het hem duidelijk welke weg hij wil inslaan. Sindsdien wijdt hij zich volledig aan zijn kinderdroom, het beeldhouwen in steen. Een van zijn werken gericht op de « symboliek van de cirkel » werd aangeschaft door de stad en staat te kijk vlakbij het station en de Square Bordet. Dit jaar presenteerde hij een ontwerp geïnspireerd door de observatie van crinoïdische kalksteen. Georgi Minchev (Bulgarije) Georgi Minchev is geboren in Popovo, in 1965. In 1991 behaalt hij zijn diploma in de Schone Kunsten aan de Universiteit van Veliko Turnovo. Het ontwerp dat hij in Soignies voorstelde draaide rond het thema van de oneindigheid in de wiskunde.
Actualité CSTC / /WTCB Actueel Sylvain P atte (België) De Jonge beeldhouwer, Sylvain Patte, heeft verschillende artistieke opleidingen genoten (meubelmaker, houtsnijkunst, beeldhouwen in steen) en beoefent tegenwoordig het vak van steenhouwer. Hij nam deel aan de ontmoetingen van 2010 en maakt nu zijn opwachting met een beeldhouwproject dat zijn visie op de architectuur vertolkt, met zijn rechte lijnen, zijn hoeken en zijn stijl, tegelijk eenvoudig maar complex. Het werkstuk geeft de indruk van een broos evenwicht dat de zwaartekracht tart en verwijst zo naar de beproevingen en de breekbaarheid van onze maatschappij, terwijl de sculptuur in wezen stabiel en stevig is. Zijn vormen en volumes creëren een spel van licht en schaduw dat de toeschouwer doet bezinken in een chaos van kracht en rust.
een spel, zich helemaal uitleven, een vreedzaam gevecht, ontroering, vreugde, geluk. Voor deze kunstenares dringt het beeldhouwen door tot de kern, ze heeft oog voor alles. Verleden, heden, creatie, energie, gedachte, beschouwing, actie, vorm, materie, uitdrukking, bevalligheid, hoop. De titel van haar ontwerp voor de ontmoetingen 2012 luidde ”Vrijheid van uitdrukking” . Het symboliseert de verlossing en de ontvangst van een bericht, de vreugde om zich te kunnen uitdrukken en het genoegen om gehoord te worden.
Dit gebeuren vindt plaats in het kader van “La Louvière, Métropole Culture 2012”. In partnership met l’Office communal du Tourisme de Soignes, en de groeven “Pierre bleue belge” en “Carrières du Hainaut”.
Photos: ©photo : Bernard Boccara
Fabien Saer en (B elgië) Deze beeldhouwer komt uit Leopoldsburg. Hij heeft er al enkele symposia opzitten (Sprimont en Beograd) en is oud-leerling van de academies van Heusden-Zolder en Mol. Zijn deelname in Soignies was een primeur voor hem. Nadine Ser ck ( België) Beelhouwen is voor Nadine Serck
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
15
Technique Actualité CSTC / /WTCB Actueel Techniek
19 Rencontres Internationales de Sculpture de Sprimont. e
Du 7 au 31 août 2012. Lors d’une visite, me promenant parmi les sculpteurs au travail, je croisai un spectateur maussade que je surpris à marmonner : « Et plus ça change, et plus c’est la même chose ! » Ben oui, plus ça change et plus c’est la même chose. Toutes les années, le comité, composé d’à peu près les mêmes membres, se réunit pour sélectionner parmi les nombreuses demandes les candidats qu’il sera possible de retenir. Notre budget ne nous permet en effet pas d’accueillir plus de quinze sculpteurs, auxquels nous offrons en sus de la matière première (dons des carrières de Sprimont et de la Préale), le pont roulant, l’air comprimé et l’électricité,
16
et, s’ils le désirent : le logement, le repas de midi, douches et toilettes et du matériel.. Et plus ça change, et plus c’est la même chose, nous constatons chez les sculpteurs le même enthousiasme, la même complicité, le même bonheur de partager leur savoir et leur expérience, la même camaraderie, entre gens de nationalités différentes et dont peu se connaissent. Et plus ça change, et plus c’est la même chose, nous constatons chez les nombreux visiteurs, simples curieux, praticiens ou amateurs d’art, le même intérêt, le même désir chez l’un de s’entretenir avec un ou des sculpteurs, chez l’autre de photographier, chez un troisième de commenter. Oh oui, je sais, j’ai commencé en mentionnant la remarque désabusée d’un visiteur. Mais, là aussi, plus ça change et plus
fr c’est la même chose, où que vous alliez, quoi que vous fassiez, quoi que vous disiez, il y aura toujours le désabusé, le revenu-de-tout-à-quion-ne-la-fait-plus, pour grommeler les réflexions acerbes que lui dicte sa neurasthénie. Ben oui, plus ça change et plus c’est la même chose. Comment s’en étonner, quand on sait que la pierre est éternelle ? Et si, décidément, contrairement à ce que prétend effrontément une corporation en l’occurrence concurrente, le métier de tailleur de pierres est bien «le plus vieux métier du monde», remercions le Musée de la Pierre de Sprimont de nous rappeler son actualité à travers son éternité ! Claude Bonhomme.
nl Van 7 tot 31 augustus 2012 Toen ik de werkende beeldhouwers ging bekijken tijdens een bezoek, kwam ik een humeurige toeschouwer tegen die in zichzelf mompelde : « Alles verandert en blijft hetzelfde !» Dat is ook zo. Elk jaar komt het Comité met ongeveer dezelfde leden bijeen om tussen de talrijke aanvragen het aantal kandidaten te kiezen die kunnen weerhouden worden. Ons budget laat ons immers niet toe meer dan vijftien beeldhouwers aan te nemen en ze al het nodige te bieden: materiaal (giften van de groeven van Sprimont en La Préalle) plus een rolbrug, perslucht en elektriciteit en, indien gewenst: huisvesting, middagmaaltijd, stortbad + toilet en gereedschap..
Actualité CSTC / /WTCB Actueel
19e Internationale bijeenkomst van beeldhouwers te Sprimont. Alles verandert en blijft hetzelfde. Dat merken wij bij de beeldhouwers die blijk geven van hetzelfde enthousiasme, dezelfde verstandhouding, dezelfde blijdschap om ervaring en kennis te delen met andere beeldhouwers, dezelfde kameraadschap, onder mensen van verschillende nationaliteiten die meestal vreemden zijn voor elkaar. Alles verandert en blijft hetzelfde. Dat merken wij ook bij de talrijke bezoekers, gewone nieuwsgierigen, kunstenaars of kunstliefhebbers, met dezelfde belangstelling, dezelfde wensen, de ene om een babbeltje te slaan met een beeldhouwer, de andere om foto’s te maken of nog een andere om commentaar te leveren. Ik weet het, ik begon met te verwijzen naar een ontgoochelde bemerking van een
bezoeker. Maar hier is de uitspraak eveneens toepasselijk, waar men ook gaat, wat men ook doet of zegt, er zal altijd wel iemand zijn die misnoegd is, een scepticus die het voor gezien houdt, die scherpe kritiek zal uiten ingegeven door zijn zwartgalligheid. Inderdaad, alles verandert en blijft hetzelfde. Niet te verwonderen toch als men weet dat de steen eeuwigdurend is? Bovendien, als het vak van steenhouwer echt « het oudste vak ter wereld » is, in tegenstelling tot wat een, weliswaar concurrerende, vereniging schaamteloos beweert, laten wij het Museum van de Steen van Sprimont dan danken om ons eraan te herinneren hoe actueel het in zijn eeuwigheid is! Claude Bonhomme.
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
17
fr
Juridique / Juridisch
Remplir un constat européen d’accident Lors d’un accident de voiture, vous devez compléter un constat européen d’accident. En principe, un exemplaire se trouve dans votre véhicule. Dans le cas contraire, vous pouvez en télécharger un sur Internet. Si aucun des conducteurs impliqués dans le sinistre ne dispose de constat, vous pouvez également noter les informations requises sur une feuille de papier vierge, pour autant que les différentes parties signent ce document. Il est particulièrement important de bien remplir le constat, car celui-ci jouera un rôle prépondérant pour déterminer la responsabilité dans un accident. Il est d’ailleurs vivement conseillé d’informer votre personnel, ainsi que les chauffeurs et autres conducteurs de chantiers sur les points importants à prendre en compte lorsqu’on est amené à remplir un constat. Le recto du formulaire doit être rempli conjointement avec les autres conducteurs impliqués dans l’accident. Le verso est personnel et peut être complété tranquillement à la maison. Sur le recto, commencez par compléter les cases 1 à 5, à savoir la date, l’heure, la localisation, le lieu, ainsi que la présence de blessés et de témoins. Ensuite, passez aux cases 6 à 9 en indiquant les informations par conducteur des véhicules A et B (en lettres capitales lisibles). Le conducteur peut être une autre personne que le preneur d’assurance. Dans ce cas, il convient de vérifier la concordance de la carte d’identité et de la carte verte de l’autre conducteur avec les données indiquées sur le constat. La carte verte renseigne également la durée de validité de l’assurance, ce qui vous permet de savoir si l’autre conducteur est bien assuré. Si ce dernier n’a pas sa carte verte sur lui, pensez à l’indiquer sur le constat. Il importe particulièrement que chaque conducteur des véhicules A et B décrive, de la manière la plus détaillée qui soit, les dégâts occasionnés à son véhicule dans les cases 10 et 11 prévues à cet effet. Si un dégât visible
18
n’a pas été mentionné dans le constat, il n’est pas possible de revenir dessus par la suite. En effet, dans pareille situation, vous ne pouvez pas prouver que ce dégât a été provoqué par l’accident en question. Dans le bas du constat, la case n° 14 est prévue pour les «observations». Vous pouvez y indiquer votre opinion sur la responsabilité de l’accident. Par exemple: le conducteur B a subitement tourné à gauche sans actionner son clignotant, ou encore, le conducteur B a soudainement fait marche arrière. Vous pouvez également y inscrire les raisons pour lesquelles vous n’êtes pas d’accord avec la version du conducteur B. Dans le croquis de l’accident (case 13), il est primordial d’indiquer la position exacte et la direction des deux véhicules. N’oubliez pas non plus de préciser les éléments autour des véhicules, par exemple: où il y avait des véhicules stationnés, des panneaux de signalisation, des noms de rues, des lignes blanches, des obstacles, etc. Attention à l’espace n° 12 qui se trouve au milieu du constat (colonne du milieu) car il est souvent oublié lorsque l’on remplit un constat. À cet endroit, vous pouvez cocher les cases qui correspondent à votre situation, par exemple: le véhicule A était à l’arrêt, le véhicule B doublait, etc. Cette colonne reflète en réalité les circonstances dans lesquelles l’accident s’est produit. Elle est très importante et permet de comprendre pourquoi l’un ou l’autre conducteur est en tort. Pour finir, les deux conducteurs doivent signer le constat. Si l’un des conducteurs refuse de signer le constat ou quitte les lieux de l’accident, il est conseillé de prévenir les services de police qui dresseront un procèsverbal, mais aussi de remplir quand même votre propre constat. Même s’il n’y a pas d’autre conducteur impliqué dans l’accident (si vous avez glissé sur une tache d’huile, p. ex.), il est recommandé de compléter un constat. Vous devez remplir le constat même si les services de police se sont rendus
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
sur place et qu’un procès-verbal a été dressé. Il peut en effet s’écouler des mois avant que vous ne receviez une communication sur le dossier répressif ou le procès-verbal. Lors de votre déclaration à la police, demandez toujours d’avoir une copie de votre déclaration, car vous devrez également la remettre à votre assureur. Le constat doit être remis au courtier ou à la compagnie d’assurance dans les 8 jours. Sur ce document, n’indiquez jamais que vous reconnaissez être en tort. Il revient en effet à la compagnie d’assurance de juger si elle doit payer des indemnités. Si vous avez un appareil photo ou un GSM à portée de main, l’idéal est de prendre quelques photos des véhicules et de leur position. Par ailleurs, chaque conducteur doit recevoir un exemplaire signé du constat. Et n’oubliez pas: un constat bien complété permet d’accélérer le traitement des dossiers d’assurance et d’éviter des discussions ou interprétations ultérieures. Dominique Abbeloos CABINET D’AVOCATS ABBELOOS & SIERJACOBS, Maaltebruggestraat 298, 9000 GAND - Tél.: 09/233.04.46 Fax: 09/225.31.12
[email protected] www.advodias.be
nl
Juridique / Juridisch
Het invullen van het europees aanrijdingsformulier
Bij elk auto ongeval dient u een Europees Aanrijdingsformulier in te vullen. In principe heeft u een exemplaar in uw wagen liggen, zo niet kan u dit ook downloaden via internet. Indien geen der bestuurders een aanrijdingsformulier ter beschikking heeft bij een schadegeval, kan u ook de nodige gegevens noteren op een blanco blad papier, zolang beide partijen dit ondertekenen. Het goed invullen van een aanrijdingsformulier is zeer belangrijk en is essentieel in de beoordeling van de aansprakelijkheid voor een schadegeval. Ook voor uw personeelsleden, chauffeurs, werfleiders,… is het aangewezen hen te wijzen op de belangrijke tips bij het invullen van een aanrijdingsformulier. De voorzijde van het formulier dient u in te vullen samen met de andere bestuurders met wie de aanrijding heeft plaats gehad. De achterzijde is persoonlijk en kan u rustig thuis invullen. Op de voorzijde start u met de in te vullen gegevens in de vakjes 1 t.e.m. 5 bovenaan, zijnde datum, uur, locatie, plaats, zijn er gewonden, getuigen. Vervolgens vult u op in de vakjes 6 t.e.m. 9 de gegevens per bestuurder in bij voertuig A en B (in duidelijk leesbare blokletters). De bestuurder kan een andere persoon zijn dan de verzekeringsnemer.
Het is dan ook aangewezen dat u de identiteitskaart en de groene verzekeringskaart van de andere bestuurder controleert met de ingevulde gegevens op het formulier. Op de groene verzekeringskaart staat ook de looptijd van de verzekering zodat u weet of de andere bestuurder wel nog verzekerd is. Indien de andere bestuurder de groene kaart niet bij zich heeft, dan moet u dit invullen op het aanrijdingsformulier. Zeer belangrijk is dat elke bestuurder bij de voertuigen A of B de schade aan zijn/haar voertuig omschrijft in de vakjes 10-11, bij voorkeur zo gedetailleerd mogelijk. Indien een bepaalde zichtbare schade niet is vermeld op het aanrijdingsformulier, kan u hierop daarna niet meer terug komen. U kan dan immers niet bewijzen of deze schade veroorzaakt is bij het bewuste auto ongeval. Onderaan is ook een ruimte vak 14 voorzien voor “opmerkingen”. Hierin kan u uw visie op de aansprakelijkheid noteren bv bestuurder B sloeg plots naar links af zonder richtingaanwijzer, bestuurder B reeds plots achteruit,….. U kan ook de reden noteren waarom u niet akkoord bent met de versie van bestuurder B. Bij de situatieschets vak 13 is het zeer belangrijk de exacte positie van de beide voertuigen en hun richting weer te geven. Ook de omstandigheden rondom de voertuigen niet vergeten tekenen, bv waar stonden er auto’s geparkeerd, verkeersborden, straatnamen, witte lijnen, obstakels, … Wat vaak vergeten wordt bij het invullen, is de middelste kolom vak 12. Hierin kan u een aantal vakjes aankruisen die van toepassing zijn zoals bv voertuig A stond geparkeerd, voertuig B haalde in,…. Deze kolom geeft de omstandigheden weer waarin het schadegeval is ontstaan. Deze kolom is zeer belangrijk en kan aantonen waarom de ene of de andere bestuurder in fout is.
of zou doorrijden, is het aangewezen de politiediensten te verwittigen en een proces-verbaal te laten opstellen. Maar ook dan uw eigen aanrijdingsformulier invullen. Ook als er geen andere bestuurder betrokken is bij het schadegeval, bv slippen op een olievlek, is het aangewezen het formulier in te vullen. Zelfs als de politiediensten ter plaatse zijn geweest en een proces-verbaal hebben opgesteld, dient u het aanrijdingsformulier in te vullen. Het kan immers maanden duren vooraleer u inzage kan krijgen in het strafdossier of proces-verbaal. Vraag bij het afleggen van uw verklaring aan de politie altijd een kopij van uw verklaring. Dit dient u dan ook over te maken aan uw verzekeraar. Een aanrijdingsformulier moet u binnen de 8 dagen overmaken aan uw verzekeringsmaatschappij of makelaar. Op dit formulier mag u nooit erkennen dat u in fout bent. Het is immers de verzekeringsmaatschappij die zal oordelen of zij vergoedingen moet uitbetalen. Indien u een fototoestel of gsm ter beschikking heeft, best ook een aantal foto’s nemen van de voertuigen en hun positie. Elke bestuurder dient een exemplaar te krijgen van het ondertekende aanrijdingsformulier. Een goed ingevuld aanrijdingsformulier bespoedigt de afhandeling van verzekeringsdossiers en vermijdt ook latere discussies of interpretaties. Dominique Abbeloos ADVOCATENKANTOOR ABBELOOS & SIERJACOBS Maaltebruggestraat 298 9000 GENT Tel. : 09/233.04.46 Fax : 09/225.31.12
[email protected] www.advodias.be
Tenslotte dienen beide bestuurders het formulier te ondertekenen. Indien één der bestuurders dit zou weigeren Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
19
fr
Technique Agenda CSTC ///WTCB Agenda Techniek
Les marbres jaspés à l’honneur en province de Namur Le sous-sol de nos régions est très riche, on le sait, en roches marbrières d’une grande variété, qui ont fait l’objet depuis toujours d’une exploitation intense et sont à l’origine d’une tradition marbrière remarquable, d’une réputation autrefois universelle. Même si l’extraction est aujourd’hui réduite, le savoir-faire se perpétue et de nombreuses réalisations sont encore là pour témoigner de la splendeur passée. Aux côtés des noirs d’une pureté inégalée, des noirs zébrés de blanc et de la gamme plus douce des gris, ce sont incontestablement les « marbres rouges » au sens large qui ont connu la plus grande faveur et ont été exportés partout à travers le monde – de Saint-Pierre à Rome au harem de Topkapi à Istanbul en passant par la référence absolue de Versailles ! Ces marbres rouges ont été exploités en de nombreux endroits mais trois localités émergent nettement par leur importance historique, Rance à l’Ouest, Philippeville et ses environs, et Rochefort à l’Est (avec quelques gisements encore au-delà). Le Musée des Arts anciens du Namurois et la Société archéologique de Namur, dont on connaît l’activité trépidante pour rendre justice aux artistes et artisans de notre passé, ont décidé, en collaboration avec « Pierres et Marbres de Wallonie », le Centre culturel et historique de Rochefort, la Ville de Rochefort, l’abbaye NotreDame de Saint-Remy et le Service public de Wallonie, de mettre cette année à l’honneur les « marbres jaspés de Saint-Remy et de la région de Rochefort » - c’est le titre d’un très beau volume tout récemment sorti de presse (ISBN 978-2-87502-0376). En 240 pages largement illustrées de somptueuses photographies en couleurs, beaucoup de sujets sont abordés – l’histoire de ce haut lieu de la vie monastique dans nos régions (des moniales cisterciennes originelles aux actuels pères trappistes, avec un hommage particulier au père Albert van Iterson, grand historien), les aspects géologiques (sur la genèse de ces gisements d’origine récifale et sur les particularités des carrières rochefortoises), les
20
questions techniques (sur les méthodes d’extraction depuis l’ancien régime jusqu’à la fin des activités dans les années 1970), l’intérêt biologique de l’ancienne carrière (retournée à la Nature, rangée d’ailleurs en réserve naturelle avec faune et flore exceptionnelles), une notice très détaillée sur le célèbre tableau de Léonard Defrance, un aperçu sur les nombreuses applications en architecture, décoration et sculpture – le tout est couronné par un très beau texte de Sophie Mouquin, « Pour Dieu et pour le roi », sur la symbolique du marbre dans l’ancien régime. Il s’agit donc d’une référence sans conteste incontournable pour tout amateur de marbres, modernes et anciens ! Mais l’aventure ne s’arrête pas là : une exposition est couplée au livre et un colloque international s’est tenu à la Maison de la Culture de Namur les 4 et 5 septembre dernier. L’exposition se tient à l’abbaye Notre-Dame de Saint-Remy, dans les salles de « La Trappe », jusqu’au 9 décembre 2012 (détails pratiques sur le site www.province.namur.be). Conçue de façon très didactique, elle explique tout le cheminement, depuis la genèse de la roche dans les eaux tropicales avec leur faune corallienne, jusqu’aux réalisations marbrières, en passant par la longue histoire géologique et ses accidents tectoniques, la disposition des gisements et la façon de les exploiter (avec de belles collections d’outils), le travail du marbre, son contexte et son histoire socio-économiques, la vie des gens du marbre autrefois, etc. De nombreux objets d’une grande diversité illustrent les applications dans les domaines religieux (bénitiers, fonts, socles de croix…) et civil (cheminées, écritoires, encriers, presse-papiers, bibelots variés). La reproduction en très grand du tableau de Léonard Defrance figurant une carrière peu avant 1800 permet de visualiser les gestes anciens d’une façon saisissante. Beaucoup de documents anciens, originaux et copies, présentent toute les facettes de l’industrie autrefois florissante – la plupart de ces pièces n’ayant jamais été montrées auparavant. Bref, un but
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
de promenade idéal pour l’automne !... Le colloque qui s’est tenu à Namur a réuni un panel impressionnant de spécialistes et d’amateurs. Geneviève Bresc-Bautier, Directrice du Département des sculptures au Musée du Louvre, a présenté une magistrale conférence inaugurale sur la politique des marbres sous Louis XIV, en particulier sur les relations avec Carrare et les difficultés de fournitures de marbres blancs pour la statuaire. On a mieux saisi alors tous les enjeux de cette industrie, qui bénéficiait à cette époque d’un privilège royal. Ensuite ont été abordés de nombreux autres sujets tels que les techniques d’extraction, les aspects géologiques, les applications (en particulier dans l’ancienne abbaye de Saint-Hubert), les marbres dans les traités d’architecture et dans les grandes expositions universelles du XIXe siècle, les débuts de l’utilisation du « petit granit » comme matériau marbrier et des considérations théoriques et pratiques sur la restauration de ces fameux marbres jaspés. De nombreuses questions et des débats passionnés ont prouvé tout l’intérêt du public pour ces thématiques variées. Des actes, à publier en 2013, pérenniseront les contributions originales présentées lors du colloque. Les « marbres jaspés » à l’honneur, une série d’évènements à ne pas manquer ! FT
nl
Agenda CSTC // WTCB Agenda
Jaspismarmer in de kijker in de provincie Namen In onze streken is de ondergrond zeer rijk aan marmergesteente in verschillende variëteiten. Het werd altijd intens uitgebaat en ligt aan de basis van een bijzondere marmertraditie, een reputatie die ooit wereldwijd bekend was.
Vandaag is de ontginning beperkt, maar de kennis leeft voort en er zijn nog talrijke realisaties die van de vroegere glorietijd getuigen. Naast de zwarte marmersoorten van een ongeëvenaarde zuiverheid, de witgestreepte en de lichtere grijze gamma, zijn het ontegensprekelijk de vele “rode marmers” die het meest gevraagd werden en naar alle hoeken van de wereld werden uitgevoerd – van Sint- Pieter in Rome tot de harem van Topkapi in Istanbul over de absolute top Versailles! Die marmers werden op verschillende plaatsen ontgonnen, maar de drie belangrijkste vindplaatsen op historisch gebied bevonden zich in het westelijk deel van Rance, in Philippeville en omstreken, en het gebied ten Oosten van Philippeville (met verderop nog enkele uitbatingen). Het Musée des Arts anciens du Namurois en de Société archéologique de Namur, waarvan men weet dat ze zich uit de naad werken om kunstenaars en ambachtslui uit het verleden alle aandacht te geven, hebben besloten om dit jaar het jaspismarmer in de kijker te zetten, in samenwerking met de vzw « Pierres et Marbes de Wallonie », het Centre culturuel et historique de Rochefort, de stad Rochefot, de abdij Notre-
Dame de Saint-Rémy en de Openbare dienst van Wallonië. Zo is er onlangs een zeer mooi boek verschenen onder de titel « marbres jaspés de Saint-Remy et de la région de Rochefort » (ISBN 978-2-87502-037-6). Het boek telt 240 pagina’s en is geïllustreerd met prachtige kleurenfoto’s. Verschillende onderwerpen worden aangesneden, de geschiedenis van dit belangrijk centrum van het kloosterleven in onze streken (van de cisterciënzerorden tot de huidige trappistenbroeders, met een speciaal eerbetoon aan eerwaarde vader Albert van Iterson, een groot historicus), geologische aspecten (over het ontstaan van deze ontginningen en over de bijzondere kenmerken van de groeven van Rochefort), technische gegevens (over de ontginningsmethoden vanaf het ancien regime tot het einde van de activiteiten in de jaren 1970), de biologische belangrijkheid van de oude groeve (heropgenomen in de Natuur en overigens gerangschikt bij de uitzonderlijke fauna en flora) een gedetailleerde uitleg over het beroemde schilderij van Léonard Defrance, een overzicht van de vele toepassingen in de architectuur, de decoratie en het beeldhouwwerk – het geheel wordt bekroond met een zeer mooie tekst van Sophie Mouquin, « Pour Dieu et pour le roi », over de marmersymboliek in het ancien regime. Het gaat hier dus over een absolute aanrader voor elke amateur van moderne en oude marmers! Maar het blijft niet bij dit avontuur : het boek gaat gepaard met een tentoonstelling en verder werd er op 4 en 5 september een internationaal colloquium gehouden in het Maison de la Culture de Namur. De tentoonstelling loopt door tot 9 december 2012 in de abdij NotreDame de Saint-Rémy, in de zalen « La Trappe » (Meer info : www.province. namur.be). Op een zeer didactische wijze wordt hier de hele ontwikkeling getoond, van bij het gesteente in de tropische wateren met hun koraalfauna, tot de marmerrealisaties, over de lange geologische geschiedenis en zijn tektonische deformaties, de indeling van de ontginningen en de uitbatingswijze (met een hele mooie
werktuigencollectie), het marmerwerk, de context ervan en zijn socioeconomische geschiedenis, het leven van de mensen in die marmerwereld van vroeger, enz. Er worden talrijke zeer diverse voorwerpen getoond over de gebruiken, religieuze (wijwatervaten, doopvonten, sokkels van kruisen…) en burgerlijke (schouwen, schrijfdozen, inktpotten, presse- papiers, allerhande kleine voorwerpen). Er is een reproductie, in erg groot formaat, van de schilderij van Léonard Defrance die een groeve van iets vóór 1800 voorstelt en waarop oude gebaren verrassend goed te zien zijn. Heel wat oude documenten, originele en kopieën, geven alle facetten weer van een industrie die ooit erg bloeiend was – de meeste van die stukken werden nooit eerder getoond. Kortom, een goede reden voor een ideale uitstap in de herfst! Het colloquium gehouden in Namen heeft een indrukwekkend panel van specialisten en amateurs bijeengebracht. Geneviève BrescBautier, Directrice van het Département des sculptures au Musée du Louvre, hield een geweldige openingsrede over de marmerpolitiek onder Lodewijk XIV, meer bepaald over de relaties met Carrara en de leveringsproblemen van het wit marmer voor beeldhouwwerk. Zo kregen we een beter inzicht in een industrie die de voorkeur kreeg in koningskringen. Daarna kwamen vele andere thema’s aan bod: ontginningstechnieken, geologische aspecten, toepassingen (meer bepaald in de oude abdij van Saint-Hubert), marmer in de architectuur van de 19de eeuw, het begin van het gebruik van « petit granit » als marmermateriaal en een praktische kijk op de restauratie van die beruchte jaspismarmers. De grote interesse van het publiek werd aangetoond door de talrijke vragen en felle debatten uitgelokt door de behandelde thema’s. De verschillende interventies zal men terugvinden in de verslagen van het colloquium waarvan de publicatie is voorzien voor 2013. Het « Jaspismarmer » in de kijker, een aantal niet te missen evenementen!
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
21
fr
Technique Agenda CSTC ///WTCB Agenda Techniek
Le Building Heroes Village à EuroSkills 2012 L’occasion offerte aux jeunes de (re-)découvrir les métiers de la construction. Les 04, 05 et 06 octobre prochains se tiendra sur le site du circuit de Spa-Francorchamps le championnat européen des métiers techniques et manuels : EuroSkills 2012. A côté d’une compétition à laquelle prendront part 36 espoirs belges (dont 16 auront à cœur de démontrer leur maîtrise spécifique d’un métier de la construction), EuroSkills 2012 permettra également à ses visiteurs de parcourir les allées d’une zone «Curiocity » permettant à tout un chacun et plus particulièrement aux jeunes de (re-)découvrir les métiers techniques et manuels de façon ludique et proactive.
Building Heroes Village : 3 jours d’animations ludiques et didactiques C’est dans ce cadre que le secteur de la construction ouvrira les portes du Building Heroes Village. Un espace de
plus de 1.500 mètres carrés dans lequel les jeunes pourront : • S’essayer dans les espaces « try a skill » à plus de 12 métiers de la construction en compagnie d’autres jeunes en formation et de professionnels. • Vivre de manière active et surprenante la construction en direct d’une maison à ossature bois depuis les gradins de la zone « maison live »
est totalement gratuite et les jeunes de l’enseignement primaire se verront accueillis spécifiquement (chacun recevra notamment un lunch packet à l’entrée du circuit) par le secteur de la construction. Attention : afin de préserver au maximum la fluidité de l’accès à EuroSkills 2012, l’inscription via le http://www.euroskills2012.info/ fr/inscriptions est obligatoire pour tous les visiteurs.
Découvrir en primeur le jeu online « Building Heroes (www. buildingheroes.be, en ligne à partir du 04 octobre 2012) et saisir de manière ludique l’importance de la bonne pratique des métiers de la construction dans l’édification d’une habitation.
EuroSkills 2012 : déjà plus de 14.000 jeunes inscrits ! Les 4,5 et 6 octobre prochains, Spa-Francorchamps accueillera des milliers de jeunes de tous âges, en plus des délégations participant à la compétition. L’entrée à l’événement
Les Carrières de la Pierre Bleue Belge, partenaire officiel de SkillsBelgium La Pierre Bleue Belge est partenaire officiel de SkillsBelgium, association chargée de la promotion transversale des métiers techniques et manuels. Nous soutenons le jeune tailleur de pierre belge germanophone qui va concourir en automne prochain à Spa Francorchamps lors d’EuroSkills 2012, le plus grand concours d’excellence réservé aux métiers techniques et manuels organisé à l’échelle européenne.
22
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
nl Een unieke kans voor jongeren om de bouwsector te (her)ontdekken Op 4, 5 en 6 oktober wordt op het circuit van Spa Francorchamps het grootschalig Europees evenement voor de promotie van manuele, technische en technologische beroepen, EuroSkills 2012 georganiseerd. Naast het bijwonen van een competitie waar 36 Belgische kandidaten aan zullen deelnemen (16 van de kandidaten zullen zich binnen de competitie wijden aan een beroep binnen de bouwsector) biedt EuroSkills 2012 ook de mogelijkheid aan zijn bezoekers om binnen de “Curiosity zone” op ludieke en didactische wijze kennis te maken met de verschillende technische beroepen.
Building Heroes Village: 3 dagen ludieke en didactische animaties Binnen de “Curiosity zone” opent de bouwsector de deuren van haar “Building Heroes Village”. Een terrein van meer dan 1500m2 waar de
Agenda CSTC // WTCB Agenda
Building Heroes Village op EuroSkills 2012 jongeren aan verschillende activiteiten kunnen deelnemen zoals: • In het gezelschap van professionele bouwvakkers en jongeren die een bouwopleiding volgen zich inwijden in meer dan 12 bouwberoepen in de “Try a skill” zone • 3 dagen lang de live-bouw van een huis zien in de vorm van verschillende etappes opgezet als een televisieshow waar de jongeren aan kunnen deelnemen
duizenden jongeren van alle leeftijden. De toegang is gratis en de jongeren van het lager onderwijs zullen op specifieke wijze door de bouwsector worden verwelkomt (elke jongere krijgt bij de ingang van EuroSkills 2012 een lunchpakket door de bouwsector aangeboden). Opgelet: om de toegang tot het evenement EuroSkills 2012 zo vlot mogelijk te laten verlopen, is inschrijving via de website www. euroskills2012.info/nl/inschrijvingen verplicht.
• Als eerste in primeur het online spel “Building Heroes (www. buildingheroes.be - online 4 oktober 2012) spelen en in een ludieke en dynamische context krijgen ze allerhande informatie rond het belang van de beroepen in het alledaagse leven.
EuroSkills 2012: nu al meer dan 14 000 jongeren ingeschreven EuroSkills 2012 verwelkomt deze editie naast de delegaties van de verschillende deelnemers reeds
Les Carrières de la Pierre Bleue Belge, officieel partner van SkillsBelgium De steengroeve « Les Carrières de la La Pierre Bleue Belge « is officieel partner van SkillsBelgium, vereniging belast met de transversale promotie van technische en manuele beroepen. Wij steunen de jonge Belgische Duitstalige steenhouwer die komende herfst in Spa Francorchamps zal meedoen aan EuroSkills 2012, de grootste op Europees niveau georganiseerde meesterschapwedstrijd voorbehouden aan technische en manuele beroepen.
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
23
Bibliothèque / Bibliotheek
Pour votre bibliothèque / Voor uw bibliotheek Ex quadris lapidibus. Les éditions Brepols sont universellement réputées par le sérieux de leurs publications et celle-ci fait honneur à cette réputation ! De nombreux auteurs ont apporté leur contribution à ce monumental volume d’hommage à Eliane Vergnolles, dont la carrière de recherche et d’enseignement, à Paris et à Besançon, a touché très fréquemment la pierre – dans toutes ses applications anciennes, architecture comme sculpture. C’est dire si les sujets ici abordés sont extrêmement diversifiés – de la symbolique (« sur cette pierre, je bâtirai mon église… ») à la technique constructive (voûtes en pierre, mixité d’appareils…), de l’organisation des chantiers médiévaux aux traités d’architecture, du relevé architectural à l’archéologie du bâti, de la pierre sculptée à la problématique des réemplois, des « arts de la couleur » à des considérations sur les corporations et le compagnonnage, ainsi que quelques contributions sur des thèmes post-médiévaux (« la magie de la pierre chez l’architecte Ledoux »…). Une de ces contributions émane d’un brillant chercheur belge, Thomas Coomans, professeur à la KUL, et son propos est fascinant : « ‘Produits du terroir’ et ‘appellations contrôlées’ : le rôle des pierres à bâtir dans la définition des écoles régionales d’architecture médiévale en Belgique »… L’auteur analyse de façon très détaillée l’historiographie de l’approche de l’architecture en nos régions au cours des deux derniers siècles. On sait combien les matériaux ont été utilisés par les chercheurs pour distinguer des « écoles » - par exemple, les très classiques « roman mosan » et « roman scaldien », reposant sur deux régions de très longue tradition dans le domaine des pierres bleues – ou des « bassins » - le fameux « gothique du Demer » et ses liens étroits avec le grès ferrugineux du Diestien qui colore ces édifices. Au fil des temps, depuis l’indépendance du pays, des considérations fort diverses ont animé les recherches des historiens de l’architecture – avec parfois des relents nationalistes ou régionalistes très présents… La parfaite connaissance de la littérature et la large expérience directe du terrain permettent à Thomas Coomans d’interpréter d’une façon très convaincante ces 200 ans d’histoires belges ! En bref, un ouvrage d’aspect fort savant certes, mais une source très appréciable d’informations sur une multitude de sujets ! Yves Gallet (éditeur) – Ex quadris lapidibus. La pierre et sa mise en œuvre dans l’art médiéval. Mélanges d’histoire de l’art offerts à Eliane Vergnolle. – Turnhout (éditions Brepols), 550 pages, 2011, ISBN 978-2-503-53563-0
24
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
Ex quadris lapidibus. De uitgeverij Brepols is wereldwijd bekend voor haar genre ernstige publicaties en dit werk doet haar reputatie alle eer aan! Verschillende auteurs leverden hun bijdrage aan dit gigantisch boek opgedragen aan Eliane Vergnolles wiens carrière van opzoekingen en onderricht, in Parijs en Besançon, vaak te maken had met steen, in al zijn oude toepassingen, zowel in de architectuur als in het beeldhouwwerk. Hier komen dus zeer uiteenlopende onderwerpen aan bod – van symboliek (“op deze rots zal ik mijn kerk bouwen…”) tot bouwtechnieken (stenen gewelven, gemengd steenverband), van Middeleeuwse bouwplaatsinrichting tot architectuurcontracten, van architectuurschetsen tot archeologie, van gebeeldhouwde steen tot problemen van hergebruik, van kleurkunst ”tot beschouwingen over vakgenootschappen en de compagnonnage, plus nog enkele postmiddeleeuwse bijdragen (“ de magie van steen bij architect Ledouw”…). Een van deze bijdragen is afkomstig van een briljante Belgische onderzoeker, Thomas Coomans, professor aan de KUL. Zijn schrijfsels zijn fascinerend: “streekproducten” en “herkomstbenaming”: de rol die bouwsteen speelt in de bepaling van de regionale middeleeuwse architectuurstromingen in België”…De auteur beschrijft nauwkeurig de historiografie van de architectuurbeleving in onze streken gedurende de twee voorbije eeuwen. Men weet dat onderzoekers heel vaak materialen gebruikten om stromingen te onderscheiden “Romaans - Maasgotiek” en “ Romaans- Scaldisiaan” , gebaseerd op twee streken met een zeer oude traditie op het vlak van blauwe hardsteen – of “bekkens” – de beruchte “Demergotiek” en haar nauw verband met de ijzerhoudende zandsteen van de Distiaan die deze gebouwen opfleurt. Door de jaren heen, vanaf de onafhankelijkheid van het land, waren de opzoekingen van architectuurhistorici doorspekt met zeer verschillende beschouwingen soms met een voelbare ondertoon van nationalisme of regionalisme… Met zijn perfecte literatuurkennis en rijke ervaring op het terrein heeft Thomas Coomans alles in huis om deze 200 jaar Belgische geschiedenis uit de doeken te doen ! Kortom, het ziet er een erg moeilijk boek uit, maar het is ongetwijfeld een belangrijke bron van informatie over een massa onderwerpen! Yves Gallet (auteur) – Ex quadris lapidibus. La pierre et sa mise en œuvre dans l’art médiéval. Mélanges d’histoire de l’art offerts à Eliane Vergnolle. – Turnhout (drukkerij Brepols), 550 pagina’s, 2011, ISBN 978-2-503-53563-0
Bibliothèque / Bibliotheek Le plaisir de l’art du Moyen Âge. Encore un volume d’hommage, cette fois au Professeur Xavier Barral i Altet, médiéviste de réputation internationale, dont les nombreuses publications couvrent quasiment tous les volets de l’histoire et de l’histoire de l’art. Presque cent trente contributions reprises en ce fort volume disent assez l’aura universelle dont bénéficie le dédicataire ! A nouveau, de multiples facettes sont abordées, de l’Antiquité à nos jours (à peu de choses près), avec évidemment un net accent médiéval – et des thématiques de prédilection, comme les rapports entre maîtres d’ouvrages, artistes et artisans, les réseaux d’influences et d’échanges à travers l’Europe voire le monde, les sculpture et architecture religieuses, l’iconographie et le décor à travers les arts, etc. Pour n’en citer qu’une, l’originale contribution d’Elizabeth den Hartog, de l’université de Leiden), sur le sculpteur montois Gille le Cat et ses travaux à Haarlem ! Sous la sobriété quasi monacale chère aux éditeurs Picard (notamment dans le choix du noir et blanc pour les illustrations), une somme qui fera date dans la littérature spécialisée sur le Moyen Âge ! Le plaisir de l’art du Moyen Âge. Commande, production et réception de l’œuvre d’art. Mélanges en hommage à Xavier Barral i Altet. – Paris (éditions A. et J. Picard), 1208 pages, 2012, ISBN 978-2-7084-0920-0
Le peuple des carrières
Ook dit werk is een eerbetoon, ditmaal aan Professor Xavier Barral i Altet, een Internationaal befaamd Middeleeuwenkenner en auteur van talrijke publicaties die nagenoeg alle fasen van de geschiedenis en kunstgeschiedenis bestrijken. Bijna honderd dertig personen hebben meegeschreven aan dit sterk boek en dat zegt genoeg over de universele uitstraling van degene aan wie het is opgedragen! Ook hier komen veelvuldige facetten aan bod, van de Oudheid tot nu (op een paar punten na), met natuurlijk een zuiver middeleeuws accent – en favoriete thematieken, zoals de relaties tussen bouwheren, artiesten en ambachtmannen, de invloedssferen en uitwisselingsnetten doorheen Europa en zelfs de wereld, religieus beeldhouwwerk en architectuur, de iconografie en het decor in de kunsten, enz. Zo is er onder andere de originele bijdrage van Elizabeth den Hartog, van de Universiteit van Leiden, over de beeldhouwer Gille le Cat en zijn werken in Haarlem ! Hoe sober ook van stijl, eigen aan de uitgeverij Picard (meer bepaald in de keuze voor zwart/wit afbeeldingen), een publicatie die van grote betekenis zal zijn in de gespecialiseerde literatuur over de Middeleeuwen. Le plaisir de l’art du Moyen Âge. Commande, production et réception de l’œuvre d’art. Mélanges en hommage à Xavier Barral i Altet. – Parijs (éditions A. et J. Picard), 1208 pagina’s, 2012, ISBN 978-2-7084-0920-0
Un sympathique ouvrage largement illustré, facilement accessible à un grand public, mais suffisamment détaillé et rigoureux pour intéresser les professionnels et les spécialistes ! Le bassin granitier développé au Sud-Ouest de Dinan, dans les Côtes-d’Armor, fait preuve d’une belle tradition d’extraction et de façonnage de ce matériau dur et rebelle à la taille. Toutes les facettes des métiers liés à cette industrie sont ici abordées, aspects techniques, histoire sociale et économique, mais aussi syndicats, femmes de carriers, éducation populaire, ou considérations très actuelles telles que « paysages de carrière et environnement » ! Une lecture agréable, une illustration foisonnante, qui fait la part belle aux documents d’archives mais aussi aux photos d’amateurs – bref une approche originale et un propos instructif !
Dit sympathieke en rijk geïllustreerd werk is vlot leesbaar voor een breed publiek, maar het bevat genoeg gedetailleerde en nauwkeurige beschrijvingen waar vaklui en specialisten ook iets zullen aan hebben! Het granietbekken uitgebaat ten Zuidoosten van Dinan in het Franse departement Côtes-d’Armor, geeft blijk van een mooie traditie in de ontginning en bewerking van dit hard en weerbarstig materiaal. Alle aspecten van de beroepen uit deze industrie worden hier aangekaart, technische aspecten, sociale en economische geschiedenis, maar ook syndicaten, groefwerkersvrouwen, volksopvoeding, of zeer actuele beschouwingen over het groevelandschap en het milieu! Het is aangenaam om lezen met een overvloed aan illustraties van archiefdocumenten en kiekjes genomen door amateurfotografen. Kortom, een frisse aanpak en leerzaam van inhoud !.
Ouvrage collectif du bassin granitier en Pays de Dinan – Le peuple des carrières. Voyage dans la culture granitière. – Rennes (éditions Apogée), 142 pages, 2011, ISBN 978-2-84398-385-6
Ouvrage collectif du bassin granitier en Pays de Dinan – Le peuple des carrières. Voyage dans la culture granitière. – Rennes (éditions Apogée), 142 pagina’s, 2011, ISBN 978-2-84398-385-6 Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
25
Bibliothèque / Bibliotheek
Belgium best buildings Un petit livre étrange, format de poche, présentation à la mode, clichés en pleine page à droite, textes à gauche, édition bilingue néerlandais-anglais… Le propos interpelle ! Un choix de 75 réalisations architecturales pour illustrer un large siècle d’architecture en Belgique – de 1902 à 2011 ! L’écueil de ce genre d’anthologie, c’est évidemment le choix des réalisations… Ici, une enquête a été menée auprès d’une trentaine de bureaux d’architecture en Belgique, leur demandant de lister précisément une dizaine de références jugées par eux exemplaires – tous ces bureaux interrogés sont recensés en annexe de façon détaillée, chacun avec sa liste privilégiée… La sélection s’est opérée de façon démocratique en décomptant le nombre de votes et les 75 premiers élus font l’objet chacun d’une double page. Le choix est très varié, de la passerelle Mativa au musée Hergé, d’un crématorium à un ensemble résidentiel, d’un bâtiment industriel à une infrastructure sportive, quasi tous les types possibles de constructions sont représentés – une brève description, la localisation, le nom de l’architecte et la chronologie – sur un ton volontairement neutre, juste ce qu’il faut pour « justifier » la sélection du bien dans ce contexte. La carte de Belgique présentée en entrée de jeu est significative, localisant les références : rien au Sud d’une ligne allant du Grand Hornu à Liège, niant ainsi l’existence d’une architecture de quelque intérêt au Sud du pays ! C’est évidemment un peu court, pourraiton dire – mais bien dans la lignée de ce que présentent certains critiques d’architecture actuels… Image à corriger, certainement ! On aurait aimé, dans ce genre d’ouvrage, trouver un index des auteurs des projets recensés – la seule entrée étant la carte et les projets numérotés en continu d’Ouest en Est… Hadewijch Ceulemans (éditeur) – Belgium best buildings. – Antwerpen (éditions Luster), 177 pages, 2012, ISBN 978-94-6058-0819
Een klein ongewoon werk, in zakformaat, modieuze presentatie, clichés op elke rechterpagina, teksten op de linkerpagina’s, tweetalige editie Nederlands - Engels…De visie roept vragen op. Een selectie van 75 gebouwen voor het duiden van de architectuur in België over een periode van meer dan een eeuw ( van 1902 tot 2011). Het risico van zo een bloemlezing ligt natuurlijk in de keuze van de realisaties…Hier werd aan een dertigtal Belgische architectuurbureaus gevraagd om een top tien lijstje van toonaangevende projecten samen te stellen. In een bijvoegsel vindt men een beschrijving van al deze bureaus samen met de lijst van hun keuzes. De selectie van de gebouwen gebeurde op democratische wijze door stemtelling en de 75 eerst gekozenen worden stuk voor stuk voorgesteld op een dubbele pagina. De keuze is zeer gevarieerd, onder andere de voetgangersbrug Mativa, het Hergé museum, een crematorium, een wooncomplex, een industriegebouw en een sportinfrastructuur, quasi alle mogelijke gebouwsoorten zijn vertegenwoordigd – elk gebouw wordt beschreven met vermelding van de ligging, de naam van de architect en de chronologie, opzettelijk neutraal gehouden, enkel het nodige om de selectie van het gebouw in de context te “verdedigen”. De kaart van België die in het begin wordt getoond om de gekozen gebouwen te situeren, is veelzeggend: niets ten zuiden van een lijn gaande van Grand Hornu tot Luik, waardoor een vrij belangrijke architectuur ten zuiden van het land wordt genegeerd! Dat is natuurlijk een beetje bekrompen, zou men kunnen zeggen – maar het ligt toch in de lijn van wat de huidige architectuurkritieken aangeven… een beeld dat zeker moet bijgestuurd worden! In dit soort werk zou een index van de auteurs van de besproken projecten op zijn plaats zijn – als inleiding is er nu enkel de kaart en de projecten gewoon genummerd van het Westen naar het Oosten… Hadewijch Ceulemans (Auteur) – Belgium best buildings. – Antwerpen (uitgeverij Luster), 177 pagina’s, 2012, ISBN 978-94-6058-0819
26
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
Annonces / Aankondigingen Account manager Les Carrières de la Pierre Bleue Belge nv, een familiale onderneming welke behoort tot één van de toonaangevende arduingroeves in België met ontginningssites te Soignies (Gauthier Wincqz) Neufvilles (Site Clypot) en Ecaussinnes (site Tellier des Prés) telt meer dan 200 medewerkers en is momenteel ter uitbreiding en versterking van haar commercieel team op zoek naar (M/V)
ACCOUNT MANAGER Regio Antwerpen/Limburg/ Vlaams Brabant Na een intensieve interne opleiding doorheen het ganse productieproces wordt u verantwoordelijk voor het beheer en de verdere ontwikkeling van het klantenbestand binnen de regio Antwerpen-Limburg-Vlaams Brabant. Naast het onderhouden van de bestaande relaties in ons netwerk van steenhouwers en verdelers doet u daarnaast ook aan een actieve prospectie bij architecten, wegenbouwaannemers en openbare besturen met als doel het promoten van onze producten.
en fungeert u als aanspreekpunt voor de vragen en/of probleemstellingen. Bij de uitoefening van uw taak volgt u nauwgezet de evoluties op de voet binnen de sector en uw regio en rapporteert u rechtstreeks aan de sales manager. U genoot een technisch-commerciële opleiding of kan terugblikken op een relevante werkervaring bij voorkeur binnen de bouwsector. Supplementaire kennis van de natuursteenbranche strekt tot aanbeveling. U werkt autonoom en bent organisatievaardig. Uw klantgerichte aanpak uit zich in een strikte follow-up met als einddoel een klanttevredenheid. Daarenboven beheerst u beide landstalen (NL/ FR) en kunt u vlot overweg met de gekende Officetoepassingen (Word, excel, outlook)
Entreprise à remettre
Entreprise de taille de Pierres à remettre ou à vendre pour cause de fin de carrière. Située au nord de Bruxelles (BHV) – Accès facile Clientèle fidèle (Entrepreneurs et particuliers) Renseignements : T. 02 460 60 50 GSM 0473 24 12 72
Het interessante remuneratiepakket wordt verder aangevuld met een bedrijfswagen. Interesse ? Stuur dan uw kandidatuur met gedetailleerd curriculum vitae naar
[email protected].
Bedrijf over te nemen
Tijdens het aanbestedingsproces binnen bepaalde projecten legt u de nodige kennis en invloed aan de dag
Steenhouwersbedrijf over te nemen of te kopen wegens stopzetting Gesitueerd in het noorden van Brussel (BHV) – gemakkelijk te bereiken Trouw cliënteel (ondernemers en particulieren)
Porosité / Porositeit
Inlichtingen: T. 02 460 60 50 GSM 0473 24 12 72
Quelques précisions…. « Nous tenons à préciser que l’auteur de l’article Porosité (Pierre et Marbre n°2012/02) est Monsieur Geert Legein. Des informations complémentaires sur la porosité des pierres naturelles et les comportements qui y sont liés peuvent être trouvées dans la NIT 228 du CSTC »
Enkele verduidelijkingen… De auteur van het artikel Porositeit (Steen en Marmer n°2012/02) is de heer Geert Legein. Bijkomende informatie over porositeit bij natuursteen en de kenmerken die hieraan gelinkt zijn, bevinden zich in TVN 228 van het WTCB.
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
27
faites du passé votre avenir ! conseiller en restauration et rénovation de bâtiments anciens Formation de chef d’entreprise en 1 an
se former Pour eXercer ce métier l’ifaPme et l’iPW (institut du Patrimoine Wallon) proposent une formation d’une année (conseiller) ou de deux années (entrepreneur) répondant à la demande d’un secteur en plein essor. Organisée le samedi en journée de 6 heures, cette formation se décline en différents cours assurés par des professionnels en activité dans ce secteur. Plus qu’un métier, une Passion
institut wallon de formation en alternance et des indépendants et Petites et moyennes entreprises Un réseau de Services et de Centres de formation répartis sur 14 sites dans toute la Wallonie.
www.ifapme.be Tout sur les formations et l’alternance
0800 90 133 Appelez gratuitement nos conseillers (du lundi au vendredi, de 8h à 17h). Avec l’aide de l’Union Européenne, de la Wallonie et du Plan Marshall 2.vert
avec 2.800 monuments classés et plus de 100.000 biens présentant un intérêt patrimonial*, la Wallonie est plus que jamais une terre riche de son histoire et du patrimoine que lui ont légué ses ancêtres. Les chantiers de rénovation et de restauration des bâtiments anciens nécessitent une expertise professionnelle pour identifier et mettre en oeuvre des solutions techniques originales préservant et améliorant l’espace bâti. Dans ce domaine spécifique d’activité de la construction, ce sont souvent des artisans passionnés qui travaillent pour le maître de l’ouvrage ou en sous-traitance d’entreprises générales spécialisées en restauration du patrimoine.
patrimoine. Passionné par le bâti ancien, il a à coeur de conseiller sa propre entreprise ou toute autre entreprise oeuvrant dans le domaine. (Formation en 1 an) entrePreneur en restauration et rénoVation l’entrepreneur en restauration et rénovation de bâtiments anciens est la personne qui, sur base de compétences professionnelles métier, a développé des compétences en analyse et mise en oeuvre de techniques de restauration. il travaille sur des chantiers de restauration et de rénovation et, tout en respectant un cahier des charges, veille à la préservation du patrimoine. il assure également la gestion de son entreprise pour les volets administratif et financier.
intéressé(e) Par cette formation ? Retrouvez nos coordonnées complètes au verso de cette page
une formation organisée en partenariat avec :
conseiller en restauration et rénoVation le conseiller en restauration et rénovation de bâtiments anciens est un professionnel en activité dans le secteur de la construction qui désire parfaire sa formation en la déclinant vers la sauvegarde et la conservation du
et le soutien de :
*cfr inventaire du patrimoine architectural
Le programme ambitieux et pointu de cette formation dédiée à la sauvegarde des joyaux de notre Région : - Philosophie du Patrimoine - Législation et procédure du Patrimoine - Application de la PEB au Patrimoine - Histoire et principes constructifs de nos régions - Etudes préalables Techniques de restauration - Stages
PhilosoPhie du Patrimoine • Emergence et évolution de la notion de conservation
• Les styles et les caratéristiques régionales dans l’architecture
• Les concepts de la restauration
• Le bois : principes constructifs, pathologies et remèdes
• Définitions et inventaires • Chartes, conventions, déclarations, résolutions internationales • Les acteurs du patrimoine et du bâti ancien • Notions d’authenticité, valeur d’usage, de conservation intégrée • Mise en valeur du patrimoine • Réutilisation dans l’histoire de l’architecture • Problèmes spécifiques à la conservation du patrimoine moderne et contemporain
intéressé(e) Par cette formation ? Prenez contact avec le centre ifaPme huy-Waremme : Rue de Waremme, 101 4530 Villers-le-Bouillet Tél : 085 271340 Pour gérer votre convention de stage associée à votre formation, prenez contact avec le service ifaPme de huy : Rue de Waremme, 101 4530 Villers-le-Bouillet Tél : 085 274242 Vous pouvez également entrer en contact avec le Centre des métiers du Patrimoine de la Paix-Dieu - Institut du Patrimoine Wallon - www.paixdieu.be
histoire et PrinciPes constructifs de nos régions
législation et Procédure du Patrimoine • Les procédures de classement • Les organismes de conseil en matière de patrimoine • Les primes et aides à la restauration du patrimoine et du bâti ancien • La législation en RW • Les législations au niveau européen • Les marchés publics et privés du patrimoine
aPPlication de la Peb au Patrimoine • Les exigences du PEB en lien avec le respect du patrimoine • Techniques d’amélioration de la performance énergétique d’un bâtiment ancien
• La pierre : reconnaissance des différentes pierres et marbres, principes constructifs, pathologie et remèdes • Le béton : principes constructifs, pathologies et remèdes • La terre cuite : principes constructifs, pathologies et remèdes • La chaux : (mortier de pose, de rejointoiement, enduit et badigeon : composition, principes physiques, chimiques et constructifs • Les métaux : principes constructifs etudes Préalables - techniques de restauration • Archéologie du bâtiment • Etudes sanitaires, diagnostics et techniques de conservation et de restauration des monuments au point de vue de la stabilité • Le bois, la pierre, le béton, la terre cuite, la chaux et les métaux : techniques de reconnaissance et d’auscultation, examen des désordres et des pathologies, techniques de réparation et de protection
www.stonesenses.eu
[email protected]
Tuytelaers Natuursteen - Pierre Naturelle
Tuytelaers Keramische steen - Céramiques
Tuytelaers Composietsteen - Pierre composite
Tuytelaers. De nummer 1 in natuursteen, keramiek en composiet. Tuytelaers. Le numéro 1 en pierre naturelle, céramiques et pierre composite.
Tuytelaers n.v. - Klein Ravels 87 - B-2380 Ravels - Tel. +32 (0)14 65 44 44 - Fax +32 (0)14 65 44 22 - www.tuytelaers.be
Féderation / Federatie
Une fédération à votre service Gratuitement, la fédération offre à ses affiliés un outil utile : l’Ombudsman. Un entrepreneur en pierre naturelle qui a un litige d’ordre technique avec l’un de ses clients, peut demander à la Fédération de déléguer un ombudsman sur le chantier pour apprécier et donner un avis technique sur le problème rencontré. La Fédération met à disposition gratuitement un logiciel de calcul de prix de vente du petit granit. La Fédération c’est aussi service juridique global. Il intervient en cas de contestation de factures. Il récupère, à la demande, les créances retardataires. Il répond aussi à toutes les questions relatives : à l’accès à la profession, au droit social , à la fiscalité, au droit des entreprises, à la sous-traitance, à la réglementation des marchés publics, à l’agréation, à la sécurité pour les ouvriers…. Pour tous ces services une seule adresse : Fédération Belge des Entrepreneurs de la Pierre Naturelle asbl Rue du Lombard 34-42 1000 Bruxelles Tél : +32 2 545 57 58 - Fax : +32 513 24 16 Email :
[email protected] Vous organisez des journées portes ouvertes ; Vous désirez nous informer au sujet d’une belle réalisation ou d’un beau projet ; Votre entreprise fête ses 10 ans, 20 ans… N’hésitez pas à nous contacter pour la publication d’une annonce, d’un article ou de quelques photos.
Besoin d’un conseil ? N’hésitez pas à nous contacter….
Een federatie tot uw dienst De Federatie biedt kosteloos aan haar leden een nuttige dienst : de ombudsman. Een aannemer van natuursteenwerken heeft een technisch geschil met een klant. Hij kan bij de Federatie terecht voor een ombudsman die de werf evalueert en een technisch advies uitbrengt over het betrokken probleem. De Federatie biedt ook gratis een programma aan voor de berekening van de kostprijs van courante blauwe steen. Daarnaast biedt zij ook een globale juridische dienstverlening aan. De juridische dienst komt tussenbeide in geval van achterstallige betalingen. Zij verstrekt tevens een antwoord op vragen in verband met de vestigingsreglementering, het sociaal recht, de fiscaliteit, het ondernemingsrecht, de onderaanneming, de reglementering in verband met overheidsopdrachten, de erkenning, de veiligheid van de arbeiders….. Belgische Federatie van Aannemers van Natuursteenbewerking vzw Lombardstraat 34-42 1000 Brussel Tel : +32 2 545 57 58 - Fax : +32 513 24 16 Email :
[email protected] U organiseert opendeurdagen! U wenst ons informatie te bezorgen over een mooie realisatie of een mooi project! Uw bedrijf viert zijn 10-jarig, 20-jarig bestaan… Contacteer ons gerust voor de publicatie van een aankondiging, een artikel of enkele foto’s.
Een advies nodig ? aarzel niet om ons te contacteren….
West-Vlaanderen
Herwig CALLEWIER, Venetiëlaan 22, 8530 Harelbeke T. 056 23 70 00 - Fax 056 23 70 02 E-mail:
[email protected]
Liège
Danielle DEELEN, Juul Moretuslei 480, 2610 Wilrijk T. 03 827 10 47 – F. 03 825 81 31 E-mail:
[email protected]
Bruxelles-Hal-Vilvorde - Brussel Halle-Vilvoorde
Hans BERTH, Tenhole 10, 9681 Nukerke T. 0477 81 30 27 – F. 057/21 23 11 E-mail
[email protected]
Joseph PESSER, rue de Battice 120, 4880 Aubel T. 087 68 74 76 – F. 087 68 63 22 E-mail:
[email protected]
Oost-Vlaanderen
Jean-Pierre FOSCARO, Rue du Bois-de-Breux 229 4020 Liège T. 04 370 12 48 – F. 04 370 12 84 E-mail :
[email protected]
Antwerpen
Marc BRAMS (Vice-Président / Ondervoorzitter), Rue au Bois – Bosstraat 569 1150 Bruxelles-Brussel - T. 02 770 52 78 F. 02 770 04 11 Email :
[email protected]
Henri VANDERLINDEN (Président /Voorzitter), Rue de l’Industrie 4, 1301 Bierges. T.010 41 11 17 – F. 010 41 01 60 E-mail:
[email protected]
Robert DE BATTICE, Rue de l’Etang 24, 4102 Ougrée T. 04 337 23 49 – F. 04 336 73 66 E-mail:
[email protected]
Georges CORNELIS, Bassebeekwegel 10, 9031 Drongen T. /F. 09 226 12 29 Jos EGGERMONT, Oude Brugsepoort 95, 9800 Deinze T. 09 386 21 72 – F. 09 386 97 84 E-mail:
[email protected]
Namur
Emile BUZIN, rue de la Pompe 22, 5501 Lisogne T. 082 22 86 02 F. 082 22 31 46 E-mail:
[email protected]
Luxembourg
Francis COGNAUX c/SA Design Stone, Rue de Saint-Hubert 56, 6800 Recogne T. 061 27 02 98 – F. 061 27 02 99 - E-mail :
[email protected]
Pierre et Marbre / Steen en Marmer 2012-3
31
Croquer local, c’est bon pour l’environnement.
Craquer pour les pierres wallonnes également.
Plus de 300 millions d’années de maturation pour acquérir leurs performances : les 17 variétés de pierres wallonnes sont nobles et magnifiques. Analyses de cycles de vie à l’appui (ULg 2010), elles s’inscrivent dans la politique globale de développement durable, contrairement à tout autre matériau qui tenterait de les imiter. En optant pour elles, vous pérennisez un savoir-faire ancestral et consolidez l’emploi local. La pierre wallonne n’a pas d’égale, que ce soit en termes de qualité ou de respect de l’environnement.
| www.pierresetmarbres.be |