pdf

Finse leiderschapslessen!

h"p://omjs.nl/pres/07112013.pdf  

Leiderschap in Nederland verandert …. Binnen tien jaar met pensioen: •  leraren -> circa 28% PO en 37% VO •  schoolleiders -> circa 32% PO en 38% VO

Feminisering van het onderwijs (2011): onderwijzend personeel = 86% directie = 43,1% Meerscholen directeuren -> gedeeld leiderschap www.stamos.nl

Bezuinigingen: meer doen met minder middelen

Leiderschap in Nederland verandert …. Leerbehoe!es van de leerlingen veranderen (21st CS) Leerverwachtingen van de ouders veranderen -> maatschappelijke status Afrekencultuur: opbrengsten – opbrengsten – opbrengsten!

Leerverwachtingen ouders 20% e f f e c t

80%

school/leraar

maximaal

§  aanleg (erfelijke factoren) §  thuissituatie §  omgevingsfactoren

   Nieuwe leiderschapsprofielen? Elf kernwaarden -> vijf domeinen: a.  visie gestuurd werken b.  in relatie staan tot omgeving c.  vormgeven aan organisatiekenmerken vanuit een onderwijskundige gerichtheid d.  hanteren van strategieën t.b.v. samenwerking, leren en onderzoeken op alle niveaus e.  hogere orde denken Acht competenties, drie profielen per competentie:   uitvoerend, vormgevend, strategisch

 

Zeventien specifieke competenties, drieëndertig criteria

Leiderschap: de afgelopen jaren §   Transformationeel leiderschap §  Transactioneel leiderschap §  Total Quality Management §  Dienend leiderschap §  Situationeel leiderschap §  Onderwijskundig leiderschap §  Opbrengstgericht leiderschap

Leiderschapsstijlen

§  Pedagogisch leiderschap §  Ervaringsgericht leiderschap (betrokkenheid & welbevinden) §  Coöperatief leiderschap (samenwerken) §  Nederlands leiderschap! TIJD VOOR EEN NIEUWE LEIDERSCHAPSAGENDA!

Nederlands leiderschap Ingrediënten?

Goed vakmanschap

§  differentiatie

sturen en herontwerpen programma

§  instructie

didactische aanpak

§  organisatie

klassenmanagement

§  relatie

pedagogisch handelen

Pedagogisch handelen – pedagogisch leiderschap Pedagogisch handelen: 1.  Relatie leraar – leerling 2.  Mentale instelling leraar

Pedagogisch leiderschap 1.  Relatie schoolleider – team 2.  Mentale instelling schoolleider

Marzano ‘What Works in School!’

Pedagogisch leiderschap Schoolleiders zorgen ervoor dat de interactie tussen leraren en leerlingen goed verloopt: natuurlijk gezag à pedagogisch tact (Luc Stevens) To  encourage  las
Schoolleader:  the  one  everybody  knows,  but  nobody  needs……  

De Mooiste Weg (2013): Spitteler/Buijs

Waar zit jouw leiderschapsegel?

De Mooiste Weg (2013): Spitteler/Buijs

Interventies Elke fase van de reis kent een unieke set van interventies

Van zwak naar voldoende

Werken aan de basis

Van voldoende naar goed

Zorgen dat de basis op orde is

Van goed naar steengoed

De professie georganiseerd; de school/het team leert

  Van steengoed naar excellent  

Verbeteren door verbinding en innovatie

Finland

Finland Oppervlakte:

338 145 km2, 188 000 meren, 76 000 eilanden

Populatie:

5.4 miljoen (17 inwoners /km2)

Twee officiële talen: Fins (91.2%), Zweeds (5.5%)

Sámi is the taal van 1800 bewoners (officiële taal in 3 gemeentes)

Religie:

Luthers (81.8%), orthodox (1.1%), overige (1.2%), geen affiniteit met religie (15.9%)

Immigranten:

3,6 % van de bevolking

Gemiddeld inkomen: 37,990 (World Bank) Belangrijkste export: elektronica, land- en bosbouw, veeteelt, machinebouw

Finland: geschiedenis Sinds de 13e eeuw deel van het Zweedse Rijk 1809: veroverd door Rusland (personele unie) 1917: onafhankelijkheid 1940: Tweede Wereldoorlog -> twee oorlogen met Rusland 1995:  lidmaatschap  Europese  Unie  

Finnish Lessons

‘Wat Nederland kan leren van het Finse onderwijs’

Enkele verschillen op een rij • Excellente onderwijsresultaten

Goede onderwijsresultaten (OESO, PISA)

• Lesuren PO en VO: 600 – 700 uur

Lesuren PO en VO: 940 – 1040 uur

•  Maximum aantal lesuren leraar = 4 uur

Maximaal aantal lesuren leraar = 5,5 uur

• Start basisonderwijs: 7 jaar

Start basisonderwijs: 4 jaar

• Onderwijsbudget (5,6 % BNP)

Nederland 5,1 % (OESO- gem. = 5,7%)

• Geen gestandaardiseerde toetsen

Toetsbatterij -> monopolie CITO (95)

• Geen onderwijsinspectie • Kleine(re) scholen • Geen doublures • Meer leerlingen (parttime) SBO • Universitaire opleiding (wachtlijsten)

HBO (inclusief zij-instromers)

• Onderwijskoers los van kabinet

Nieuwe onderwijskoers na verkiezingen

Enkele verschillen op een rij •  Geen gestandaardiseerde methodes •  Continurooster •  Leraren gaan mee met de groep

Vaak ieder jaar een nieuwe leraar

•  Leraren in dienst van de overheid

Leraren in dienst van bestuur

•  Hoge mate autonomie leraar •  Erkenning voor het vak

Erkenning voor de (werk)druk?

•  Publiek vertrouwen

Kritischer, mondiger publiek/opinie

•  Gratis onderwijs (incl. boeken en maaltijd) •  Lokaal

Regionaal

•  Rapportgesprekken

Rapportcijfers

Enkele leiderschapsverschillen op een rij •  Directeuren hebben lesbevoegdheid •  Masteropleiding (3 jaar universiteit) •  Lokaal overleg

Regionaal overleg (bestuur, WSNS)

•  District

School

•  Collegiaal overleg

Competentiecyclus

•  Schoolleiders geven les •  Beperkt scholingsaanbod

Onbeperkt scholingsaanbod

•  Aanstelling gemeente/district

Bestuursaanstelling

•  Profileren

concurreren

•  ‘Ranking the stars’

‘ranking the schools’

•  Sturen op feiten

sturen op getallen

Finse leraren

Vijf soorten leraren: 1.  Kleuterleid(st)ers 2.  Leraren primair onderwijs (peruskoulu - grade 1 to 6) 3.  Vakleraren: hogere groepen (peruskoulu, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs) 4. Leraren speciaal onderwijs 5.  Leraren beroepsonderwijs (minstens drie jaar ervaring voor toelating) *

Toelating opleiding: 10% per jaar

Het voordeel van de Finnen: VERTROUWEN

De 21 essentiële leiderschapstaken 1. Bevestiging 2. Veranderaar 3. Persoonlijke waardering 4. Communicatie 5. Cultuur 6. Beschermen /bewaken 7. Flexibiliteit 8. Focus 9. Idealen / overtuigingen 10.Invloed geven

11. Intellectuele uitdaging 12. Betrokkenheid progr., did.aanpak, toetsing 13. Kennis van progr. & did.aanpak, toetsing 14. Monitoring/ evaluatie 15. Optimisme 16. Structuur 17. Woordvoerder 18. Relaties 19. Voorwaarden 20. Situationeel bewustzijn 21. Zichtbaarheid

  Robert Marzano: Schoolleadership that works

Global Education Reform Movement(GERM) GERM

FERM (= Finnish Way)

Standaardisatie van het leren en lesgeven (voorgeschreven)

‘Op maat’ leren en lesgeven (flexibel nationaal curriculum)

Focus op taal- en rekenvaardigheid

Focus op creatief leren

Werken met een voorgeschreven curriculum

Aanmoedigen van risico’s nemen

Lenen van hervormingsideeën uit het bedrijfsleven

Eigenaar blijven van de eigen innovatietraditie (good practice!)

Verantwoording op basis van toetsen en controle

Gedeelde verantwoordelijkheid en vertrouwen (ondersteuning geven)

Fins klaslokaal …..

Finse gang ……

Traditie en culturele identiteit als waardevolle ankers Finland blij" trouw aan zijn traditie en culturele identiteit: Gelijke onderwijskansen, respecteren en benutten van diversiteit als basis voor leren, maatschappelijk vertrouwen in de professional Wat zijn de Nederlandse verworvenheden van het onderwijs? •  Artikel 23 van de grondwet: Vrijheid van Onderwijs •  Nederlandse kinderen zijn de gelukkigste kinderen van de wereld -> veel aandacht voor pedagogisch klimaat •  Het bevoegd gezag benoemt haar personeel -> hoge eisen vakbekwaamheid •  Nederland hee! van oudsher een open, democratische samenleving MAAR WAT IS ONZE CONTEXT?

Nederland, het land van: Polderen

Ruilverkavelen

Maar vanuit welke context? 1.  Wie de baas is mag het zeggen

Wie het weet mag het zeggen

2. Mensbeeld: individualisme

Mensbeeld: solidariteit

3. Doelstelling is vertrekpunt

‘Hier en nu’ als vertrekpunt

4. Organisatie als geldmachine

Organisatie is werkgemeenschap

5. Zelf willen schitteren

Samen schitteren: team play

6.  Regelgedreven

Principegedreven

7. Regels zijn regels

Contextgevoelig

8. Functiesplitsing als norm

Vakmanschap als basis

   

9. Coördinatie van bovenaf 10. Staf(aan)gestuurd

   

Coördinatie vanaf de werkvloer Primair proces centraal

11.  Standaardisering

Maatwerk

12. Weten is meten

Meten is weten

Het Rijnlandboekje: Matthieu Weggeman, Jaap Peters

De Anglo-Amerikaanse school

De Rijnlandse school

1. Gericht op leerstof

Gericht op kwaliteiten en talenten

2. Leerstofopbouw->makkelijk naar moeilijk

Interesse en talent sturen het leren

3. Leerstof centraal

Kinderlijke ontwikkeling centraal

4. Standaardisering

Pluriformiteit

5. Toets is er voor de leraar

Toets voor de leerling

6. Eerst theorie, dan praktijk

Praktijk en theorie gaan samen

7. Leren voor later

Leren voor nu

8. Zinvol

Betekenisvol

   

9. Alleen leren 10. Leerkracht als uitvoerder

   

Samen leren Leerkracht als vakman

11. Leerkracht stuurt het proces

Zelfsturing/verantwoordelijkheid leerling

12. Directie als beheerder

Directie als onderwijskundig leider

Het Rijnland praktijkboekje: Matthieu Weggeman, Jaap Peters

Nederland: het land van leuk en aardig, van ruilverkaveling en ruilhandel De Finse onderwijsconsensus: Gemeenschappelijk ideaal: algemeen toegankelijk onderwijs voor iedereen Nederlandse belemmeringen: Regieverlegenheid en vrijblijvendheid: sectoren, koepels, organisaties, instituten, adviesorganen, stuur-, werk-, actie- en klankbordgroepen, klachten-, bezwaren-, geschillen- of tuchtcommissies, beroepsorganen, parlementaire enquêtes Machten en krachten overheid: Ontwikkeling van (jonge) kinderen bij diverse ministeries, beleid afhankelijk van kabinet(speriode) en middenveld (positiemacht) Uitgevers (kennismacht), ruilhandel -> “wij laten elkaar met rust”

Nederland: het land van leuk en aardig, van ruilverkaveling en ruilhandel Nodig:

Erkenning van de professionaliteit van de leraar! * beroepsethos: “Het is een intensief en prachtig vak” * scherpe, professionele dialoog: in en tussen scholen * sturen op pedagogiek en didactiek, fors investeren in vakmanschap en professioneel leren in en tussen scholen

VERTROUWEN!

TOEGANKELIJKHEID!

SAMENWERKING!

Cirkel van invloed §  Studenten en invallers ‘strenger beoordelen -> zwarte lijst, in samenwerking met de PABO’s/ lerarenopleidingen §  Onvoldoende, incompetente leraren beoordelen -> competentiecyclus? §  Lokale samenwerking met gemeente, pedagogische partners en collega- scholen uitbouwen §  Expertise van het S(B)O/VSO veel meer benutten -> parttime SBO op de eigen school creëren §  Minimum toets-programma opstellen: meten of weten? §  Essenties van leerstof bepalen -> keuzes (durven) maken binnen bestaande methodes §  Leerlingen laten samenwerken!

Cirkel van invloed §  Focus op de collegiale dialoog -> vergadercultuur en –structuur §  Is het kind klaar voor de school - Is de school klaar voor het kind? §  Gesprekken over de leerling – gesprekken over de cijfers van de leerling §  Meer draagvlak door het stimuleren van ‘bottom-up’ initiatieven à good practice §  Blijven lesgeven, ook interne begeleiders en directies §  Meegaan met je leerlingen (ped. klimaat – doorgaande lijn) §  Studeren uit de taboesfeer halen/houden: kennis delen §  Positief over je vak praten -> vertrouwen creëren, ook bij je omgeving!

Finse lessen voor Nederland 1.  Meer samenwerking – minder competitie 2.  Meer verantwoordelijk, gebaseerd op vertrouwen – minder afrekening door toetsen 3. Meer eigenaarschap bij het lesgeven - minder externe controle 4. Meer focus op gelijke kansen - minder op marktwerking 5. Meer beleid, gebaseerd op succeservaringen – minder experimenteren met mensen

Nederlands leiderschap = pedagogisch leiderschap? VERTROUWEN: 1.  2.  3.  4. 

verdienen geven uitstralen krijgen