PBS: Preventief werken aan een positief schoolklimaat

‘Alles wat je aandacht geeft, versterkt zich!’

PBS: Preventief werken aan een positief schoolklimaat Probleemgedrag in het onderwijs, het komt bijna overal voor. Veel personeelsleden op scholen voelen zich hierdoor machteloos. Ook kan het de prestaties van leerlingen negatief beïnvloeden. Herkent u dit? Misschien is het dan ook voor uw schoolorganisatie tijd voor een andere aanpak, die duurzame oplossingen biedt voor de problemen waar

uw personeel mee worstelt. Graag wijzen we u op Positive Behavior Support als mogelijk alternatief. Verschillende scholen in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs en het mbo hebben met ondersteuning van Fontys OSO en

Windesheim succesvol het PBS-model geïmplementeerd. Deze brochure biedt u informatie over de opleidingen die het Expertisecentrum PBS van Windesheim samen met Fontys OSO vanaf september 2012 aanbiedt op het gebied van PBS. Met een verhit hoofd komt Heleen, docent Nederlands op het vmbo, de personeelskamer binnen.

‘Zo kan ik geen les meer geven. Klas 3C gedroeg zich weer eens onmogelijk. Ik heb er drie uitgestuurd! Als het zo doorgaat ben ik morgen ziek.’

Wat is PBS?

Opleidingen PBS

Positive Behavior Support (PBS) is een schoolbrede en

PBS is geen methodiek. Het is een open schoolontwikkelingsmodel, dat rust op 5 pijlers:

systematische aanpak, die toepasbaar is in het primair on-

1. Schoolbreed werken aan leren en gedrag vanuit gedeelde

onderwijs. De aanpak is gericht op het creëren van een

2. Preventie staat centraal: zoveel mogelijk voorkomen van

derwijs, voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepspositief, veilig en voorspelbaar schoolklimaat, waardoor het leren wordt bevorderd en gedragsproblemen zoveel mogelijk worden voorkomen.

De PBS-piramide is hierbij het richtsnoer, met drie niveaus van interventies en ondersteuning. Interventies op het

groene niveau (heldere gedragsverwachtingen, positieve



waarden.



gedrags- en leerproblemen.



hand van heldere, eenduidige verwachtingen t.a.v. gedrag.

3. Positieve insteek: versterken van goed gedrag aan de

4. Planmatige, systematische aanpak op basis van data.

5. Partnerschap met ouders en samenwerking met de keten

(bijvoorbeeld jeugdzorg).

benadering, goed klassenmanagement, passend onderwijs-

Effecten van PBS

blijkt hieraan voldoende te hebben. Ongeveer 15% van de

PBS-model, mits goed geïmplementeerd, onder andere

aanbod) gelden voor iedereen. Circa 80% van de leerlingen

Onderzoek uit de Verenigde Staten toont aan uit dat het

leerlingen loopt een beperkt risico op het ontstaan van

de volgende positieve effecten heeft:

gedrags- en leerproblemen. Voor hen worden (gele) groepsinterventies ingezet (bijvoorbeeld check in check out,

sociale vaardigheidstraining). Een klein deel (1-5%) van de

leerlingen ervaart ernstige problematiek. Voor hen worden (rode) individuele interventies ingezet. Alle interventies

hebben altijd hun basis in het groene interventieniveau.

Leertaken

Schoolbrede aanpak om succes op leer- en gedragsgebied bij leerlingen te bevroderen

• Het aantal gedragsincidenten neemt af; • Leerresultaten verbeteren;

• Effectiviteit en efficiëntie van organisaties verbeteren; • Betrokkenen ervaren het schoolklimaat als positief,

veilig en voorspelbaar;



gezonder werkklimaat.

• Leraren rapporteren minder pestgedrag en ervaren een

Gedragstaken

Blonk (2010), afgeleid van www.pbis.org

U komt deze benadering ook wel tegen onder de naam SWPBS (SchoolWide Positive Behavior Support) of PBIS (Positive Behavior Interventions in Schools). Wij gebruiken de term PBS, waarmee we al deze benamingen bedoelen.

‘Alles wat je aandacht geeft, versterkt zich!’

PBS: Preventief werken aan een positief schoolklimaat Probleemgedrag in het onderwijs, het komt bijna overal voor. Veel personeelsleden op scholen voelen zich hierdoor machteloos. Ook kan het de prestaties van leerlingen negatief beïnvloeden. Herkent u dit? Misschien is het dan ook voor uw schoolorganisatie tijd voor een andere aanpak, die duurzame oplossingen biedt voor de problemen waar

uw personeel mee worstelt. Graag wijzen we u op Positive Behavior Support als mogelijk alternatief. Verschillende scholen in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs en het mbo hebben met ondersteuning van Fontys OSO en

Windesheim succesvol het PBS-model geïmplementeerd. Deze brochure biedt u informatie over de opleidingen die het Expertisecentrum PBS van Windesheim samen met Fontys OSO vanaf september 2012 aanbiedt op het gebied van PBS. Met een verhit hoofd komt Heleen, docent Nederlands op het vmbo, de personeelskamer binnen.

‘Zo kan ik geen les meer geven. Klas 3C gedroeg zich weer eens onmogelijk. Ik heb er drie uitgestuurd! Als het zo doorgaat ben ik morgen ziek.’

Wat is PBS?

Opleidingen PBS

Positive Behavior Support (PBS) is een schoolbrede en

PBS is geen methodiek. Het is een open schoolontwikkelingsmodel, dat rust op 5 pijlers:

systematische aanpak, die toepasbaar is in het primair on-

1. Schoolbreed werken aan leren en gedrag vanuit gedeelde

onderwijs. De aanpak is gericht op het creëren van een

2. Preventie staat centraal: zoveel mogelijk voorkomen van

derwijs, voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepspositief, veilig en voorspelbaar schoolklimaat, waardoor het leren wordt bevorderd en gedragsproblemen zoveel mogelijk worden voorkomen.

De PBS-piramide is hierbij het richtsnoer, met drie niveaus van interventies en ondersteuning. Interventies op het

groene niveau (heldere gedragsverwachtingen, positieve



waarden.



gedrags- en leerproblemen.



hand van heldere, eenduidige verwachtingen t.a.v. gedrag.

3. Positieve insteek: versterken van goed gedrag aan de

4. Planmatige, systematische aanpak op basis van data.

5. Partnerschap met ouders en samenwerking met de keten

(bijvoorbeeld jeugdzorg).

benadering, goed klassenmanagement, passend onderwijs-

Effecten van PBS

blijkt hieraan voldoende te hebben. Ongeveer 15% van de

PBS-model, mits goed geïmplementeerd, onder andere

aanbod) gelden voor iedereen. Circa 80% van de leerlingen

Onderzoek uit de Verenigde Staten toont aan uit dat het

leerlingen loopt een beperkt risico op het ontstaan van

de volgende positieve effecten heeft:

gedrags- en leerproblemen. Voor hen worden (gele) groepsinterventies ingezet (bijvoorbeeld check in check out,

sociale vaardigheidstraining). Een klein deel (1-5%) van de

leerlingen ervaart ernstige problematiek. Voor hen worden (rode) individuele interventies ingezet. Alle interventies

hebben altijd hun basis in het groene interventieniveau.

Leertaken

Schoolbrede aanpak om succes op leer- en gedragsgebied bij leerlingen te bevroderen

• Het aantal gedragsincidenten neemt af; • Leerresultaten verbeteren;

• Effectiviteit en efficiëntie van organisaties verbeteren; • Betrokkenen ervaren het schoolklimaat als positief,

veilig en voorspelbaar;



gezonder werkklimaat.

• Leraren rapporteren minder pestgedrag en ervaren een

Gedragstaken

Blonk (2010), afgeleid van www.pbis.org

U komt deze benadering ook wel tegen onder de naam SWPBS (SchoolWide Positive Behavior Support) of PBIS (Positive Behavior Interventions in Schools). Wij gebruiken de term PBS, waarmee we al deze benamingen bedoelen.

Scholing PBS De implementatie van PBS vraagt betrokkenheid en inzet van alle betrokkenen binnen, maar ook buiten de school.

Goed opgeleide professionals spelen hierin een cruciale rol. Daarom bieden Fontys OSO en het Expertisecentrum PBS

Praktische informatie

Windesheim de volgende modulair opgebouwde cursussen aan:

PBS-coach

De PBS-coach is een ervaren begeleider op het terrein van veranderprocessen in scholen. De cursus voor PBS-coach biedt een gedegen inhoudelijke basis om scholen gedurende een aantal jaren te begeleiden bij de implementatie van PBS. De PBS-coach werkt daarbij vanuit het principe dat de school zelf in toenemende mate de leiding neemt in het realiseren van duurzame veranderingen door middel van de PBS-aanpak.

Opbouw cursussen Module A:

4 dagen PBS + 1 dag landelijke PBS-conferentie Module B:

2 dagen differentiatie (opleidingsspecifiek) Module C:

PBS-coördinator in de school

De PBS-coördinator is een functionaris die het PBS-proces in de school ondersteunt en aanstuurt. Hij of zij is voorzitter van het PBS-team. De cursus biedt de coördinator een gedegen basis om de ontwikkeling tot PBS-school optimaal te laten verlopen.

6x begeleide intervisie Module D:

gele interventies met begeleide intervisie Module E:

rode interventies met begeleide intervisie

PBS-coördinator

PBS-datamanager

PBS-specialist

Leraren

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

optioneel

x

x

optioneel

x

Cursisten ontvangen een bewijs van deelname en kunnen in aanmerking komen voor certificering.

De lesplaatsen zijn: Zwolle (Windesheim), Den Bosch (Fontys OSO) en bij voldoende belangstelling in de omgeving van Amsterdam. Meer informatie over locaties, data, inhoud en prijzen treft u aan in de bijlagen van deze brochure.

PBS-specialist

De PBS-specialist is expert in het analyseren van gedragsvraagstukken en vraagstukken op het gebied van leren. Hij of zij biedt ondersteuning bij het ontwerpen en uitvoeren van interventies voor specifieke groepen leerlingen (‘gele interventies’) of individuele leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeftes (‘rode interventies’) op school en desgewenst in de thuissituatie.

(Leerkracht basisonderwijs)

‘Hoe ga je om met kinderen die niet gevoelig lijken voor gezag? Als de kinderen het gezag in de klas en thuis niet accepteren, dan ontstaat er behoefte aan hulp voor leerkracht en kind.’ (Leerkracht basisonderwijs)

Ondersteunende ELO

PBS-datamanager

De datamanager is een functionaris met specifieke taken op het terrein van systematische gegevensverzameling, -verwerking en analyse van data. De cursus is gericht op het gebruik van verschillende soorten data en toepassingen.

PBS-coach

‘Belangrijk is dat je benoemt waarom je bepaald gedrag beloont; bewustwording van gewenst gedrag is niet vanzelfsprekend.’

‘Hoe zorg ik voor een goede werksfeer tussen de ‘reguliere’ leerlingen en de leerlingen met een concentratieprobleem, zodat de reguliere leerlingen zich wel op hun taak kunnen blijven focussen?’ (Leerkracht basisonderwijs)

Contactinformatie

Voor meer informatie over de opleidings- en ondersteuningstrajecten neemt u contact op met:

PBS op maat

Naast deze cursussen voor PBS-functionarissen bieden Windesheim en Fontys nascholing aan voor regiomanagers en leidinggevenden. Ook is het mogelijk om een maatwerktraject voor ondersteuning door een gekwalificeerde PBS-coach bij de implementatie van PBS aan te vragen bij één van beide organisaties. Meer informatie daarover kunt u verkrijgen bij de contactpersonen van Fontys en Windesheim (zie Contactinformatie).

Expertisecentrum PBS Windesheim

Fontys OSO

Tel. 06-20 00 54 69

E-mail [email protected]

Drs. Erica de Bruïne

E-mail [email protected]

Tel. 088-507 71 33

‘Je bent je meer bewust van en expliciet in wat je van leerlingen verwacht.’ (Leerkracht basisonderwijs)

Scholing PBS De implementatie van PBS vraagt betrokkenheid en inzet van alle betrokkenen binnen, maar ook buiten de school.

Goed opgeleide professionals spelen hierin een cruciale rol. Daarom bieden Fontys OSO en het Expertisecentrum PBS

Praktische informatie

Windesheim de volgende modulair opgebouwde cursussen aan:

PBS-coach

De PBS-coach is een ervaren begeleider op het terrein van veranderprocessen in scholen. De cursus voor PBS-coach biedt een gedegen inhoudelijke basis om scholen gedurende een aantal jaren te begeleiden bij de implementatie van PBS. De PBS-coach werkt daarbij vanuit het principe dat de school zelf in toenemende mate de leiding neemt in het realiseren van duurzame veranderingen door middel van de PBS-aanpak.

Opbouw cursussen Module A:

4 dagen PBS + 1 dag landelijke PBS-conferentie Module B:

2 dagen differentiatie (opleidingsspecifiek) Module C:

PBS-coördinator in de school

De PBS-coördinator is een functionaris die het PBS-proces in de school ondersteunt en aanstuurt. Hij of zij is voorzitter van het PBS-team. De cursus biedt de coördinator een gedegen basis om de ontwikkeling tot PBS-school optimaal te laten verlopen.

6x begeleide intervisie Module D:

gele interventies met begeleide intervisie Module E:

rode interventies met begeleide intervisie

PBS-coördinator

PBS-datamanager

PBS-specialist

Leraren

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

optioneel

x

x

optioneel

x

Cursisten ontvangen een bewijs van deelname en kunnen in aanmerking komen voor certificering.

De lesplaatsen zijn: Zwolle (Windesheim), Den Bosch (Fontys OSO) en bij voldoende belangstelling in de omgeving van Amsterdam. Meer informatie over locaties, data, inhoud en prijzen treft u aan in de bijlagen van deze brochure.

PBS-specialist

De PBS-specialist is expert in het analyseren van gedragsvraagstukken en vraagstukken op het gebied van leren. Hij of zij biedt ondersteuning bij het ontwerpen en uitvoeren van interventies voor specifieke groepen leerlingen (‘gele interventies’) of individuele leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeftes (‘rode interventies’) op school en desgewenst in de thuissituatie.

(Leerkracht basisonderwijs)

‘Hoe ga je om met kinderen die niet gevoelig lijken voor gezag? Als de kinderen het gezag in de klas en thuis niet accepteren, dan ontstaat er behoefte aan hulp voor leerkracht en kind.’ (Leerkracht basisonderwijs)

Ondersteunende ELO

PBS-datamanager

De datamanager is een functionaris met specifieke taken op het terrein van systematische gegevensverzameling, -verwerking en analyse van data. De cursus is gericht op het gebruik van verschillende soorten data en toepassingen.

PBS-coach

‘Belangrijk is dat je benoemt waarom je bepaald gedrag beloont; bewustwording van gewenst gedrag is niet vanzelfsprekend.’

‘Hoe zorg ik voor een goede werksfeer tussen de ‘reguliere’ leerlingen en de leerlingen met een concentratieprobleem, zodat de reguliere leerlingen zich wel op hun taak kunnen blijven focussen?’ (Leerkracht basisonderwijs)

Contactinformatie

Voor meer informatie over de opleidings- en ondersteuningstrajecten neemt u contact op met:

PBS op maat

Naast deze cursussen voor PBS-functionarissen bieden Windesheim en Fontys nascholing aan voor regiomanagers en leidinggevenden. Ook is het mogelijk om een maatwerktraject voor ondersteuning door een gekwalificeerde PBS-coach bij de implementatie van PBS aan te vragen bij één van beide organisaties. Meer informatie daarover kunt u verkrijgen bij de contactpersonen van Fontys en Windesheim (zie Contactinformatie).

Expertisecentrum PBS Windesheim

Fontys OSO

Tel. 06-20 00 54 69

E-mail [email protected]

Drs. Erica de Bruïne

E-mail [email protected]

Tel. 088-507 71 33

‘Je bent je meer bewust van en expliciet in wat je van leerlingen verwacht.’ (Leerkracht basisonderwijs)

Scholing PBS De implementatie van PBS vraagt betrokkenheid en inzet van alle betrokkenen binnen, maar ook buiten de school.

Goed opgeleide professionals spelen hierin een cruciale rol. Daarom bieden Fontys OSO en het Expertisecentrum PBS

Praktische informatie

Windesheim de volgende modulair opgebouwde cursussen aan:

PBS-coach

De PBS-coach is een ervaren begeleider op het terrein van veranderprocessen in scholen. De cursus voor PBS-coach biedt een gedegen inhoudelijke basis om scholen gedurende een aantal jaren te begeleiden bij de implementatie van PBS. De PBS-coach werkt daarbij vanuit het principe dat de school zelf in toenemende mate de leiding neemt in het realiseren van duurzame veranderingen door middel van de PBS-aanpak.

Opbouw cursussen Module A:

4 dagen PBS + 1 dag landelijke PBS-conferentie Module B:

2 dagen differentiatie (opleidingsspecifiek) Module C:

PBS-coördinator in de school

De PBS-coördinator is een functionaris die het PBS-proces in de school ondersteunt en aanstuurt. Hij of zij is voorzitter van het PBS-team. De cursus biedt de coördinator een gedegen basis om de ontwikkeling tot PBS-school optimaal te laten verlopen.

6x begeleide intervisie Module D:

gele interventies met begeleide intervisie Module E:

rode interventies met begeleide intervisie

PBS-coördinator

PBS-datamanager

PBS-specialist

Leraren

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

optioneel

x

x

optioneel

x

Cursisten ontvangen een bewijs van deelname en kunnen in aanmerking komen voor certificering.

De lesplaatsen zijn: Zwolle (Windesheim), Den Bosch (Fontys OSO) en bij voldoende belangstelling in de omgeving van Amsterdam. Meer informatie over locaties, data, inhoud en prijzen treft u aan in de bijlagen van deze brochure.

PBS-specialist

De PBS-specialist is expert in het analyseren van gedragsvraagstukken en vraagstukken op het gebied van leren. Hij of zij biedt ondersteuning bij het ontwerpen en uitvoeren van interventies voor specifieke groepen leerlingen (‘gele interventies’) of individuele leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeftes (‘rode interventies’) op school en desgewenst in de thuissituatie.

(Leerkracht basisonderwijs)

‘Hoe ga je om met kinderen die niet gevoelig lijken voor gezag? Als de kinderen het gezag in de klas en thuis niet accepteren, dan ontstaat er behoefte aan hulp voor leerkracht en kind.’ (Leerkracht basisonderwijs)

Ondersteunende ELO

PBS-datamanager

De datamanager is een functionaris met specifieke taken op het terrein van systematische gegevensverzameling, -verwerking en analyse van data. De cursus is gericht op het gebruik van verschillende soorten data en toepassingen.

PBS-coach

‘Belangrijk is dat je benoemt waarom je bepaald gedrag beloont; bewustwording van gewenst gedrag is niet vanzelfsprekend.’

‘Hoe zorg ik voor een goede werksfeer tussen de ‘reguliere’ leerlingen en de leerlingen met een concentratieprobleem, zodat de reguliere leerlingen zich wel op hun taak kunnen blijven focussen?’ (Leerkracht basisonderwijs)

Contactinformatie

Voor meer informatie over de opleidings- en ondersteuningstrajecten neemt u contact op met:

PBS op maat

Naast deze cursussen voor PBS-functionarissen bieden Windesheim en Fontys nascholing aan voor regiomanagers en leidinggevenden. Ook is het mogelijk om een maatwerktraject voor ondersteuning door een gekwalificeerde PBS-coach bij de implementatie van PBS aan te vragen bij één van beide organisaties. Meer informatie daarover kunt u verkrijgen bij de contactpersonen van Fontys en Windesheim (zie Contactinformatie).

Expertisecentrum PBS Windesheim

Fontys OSO

Tel. 06-20 00 54 69

E-mail [email protected]

Drs. Erica de Bruïne

E-mail [email protected]

Tel. 088-507 71 33

‘Je bent je meer bewust van en expliciet in wat je van leerlingen verwacht.’ (Leerkracht basisonderwijs)