Werken aan een mooier Dommeldal!
COLOFON Overname uit deze publicatie om nog meer mensen
Deze folder is een initiatief van Natuurpunt en
warm te maken voor de natuur in het Dommeldal is
Natuurmonumenten en werd gerealiseerd met
toegelaten en wordt toegejuicht, wel dient steeds
steun van heel wat partners.
verwezen te worden naar deze publicatie en haar initiatiefnemers.
Jenny Dedoncker
Luc Winters, Veronique De Smedt, Diane Appels
redactie
Joost Dewyspelaere, Liesbet Cleynhens, Gaby Bollen
website
www.natuurpunt.be
[email protected]
verantwoordelijke uitgever
Willy Ibens, Natuurpunt
– 2008
w nt vz
Natuurpunt fotoarchief, Natuurmonumenten, Wim d’Haeseleer
uurpu
foto’s Marc De Clerck en Ciska Castelijns, Hubert Lehaen en PNC,
© Nat
grafische vormgeving
Welkom in het Dommeldal Op de grens van Nederland en Vlaanderen is een uniek stuk natuur bewaard. Hier kan je nog weidsheid van de Kempen beleven. Heide, vennen en zand zijn troef. Op je buik de heidevegetatie bestuderen, staren in het meanderende water van de Dommel of vogels kijken van op de kijktoren, het kan hier allemaal!
Roerdo m
p
De Vlaamse vereniging Natuurpunt
haar
en het herstel van de natuurwaarden in het gebied is
Nederlandse zustervereni-
de uitdaging die Natuurpunt en Natuurmonumenten
ging
en
Dommel en de Lommelse watering. De bescherming
Natuurmonumenten
aangaan!
werken al geruime tijd samen aan het grensoverschrijdende natuurgebied Hageven aan Vlaamse zijde
Met deze brochure willen we je meer uitleg geven
en de Plateaux aan Nederlandse zijde. Deze samen-
over dit project. We nodigen je ook uit om regelmatig
werking krijgt ook de steun van de Europese Unie. Via
ter plaatse een kijkje te nemen. Een blijvend boeiend
LIFE-subsidies wil Europa voorbeeldprojecten onder-
Dommeldal vol natuur willen we immers graag met
steunen die het Natura 2000 netwerk van bescherm-
iedereen delen.
de natuurgebieden helpen uitbouwen. Het Dommeldal is één van de belangrijke schakels in dit netwerk. Het LIFE-project focust niet alleen op het Hageven en de Plateaux, maar ook op de bovenloop van de
Tot kijks in het Dommeldal!
Dommeldal in goed gezelschap Op vakantie zijn we vaak verwonderd over de natuurpracht. Ook het Dommeldal is bijzonder mooi en boeiend en maakt deel uit van het Natura 2000 net-
nje
ana, Spa
n Cota Do
werk. Hiermee staat het Dommeldal in een Europese lijst van topnatuurgebieden zoals Les Camargues in Frankrijk, Ordessa en Cota Donana in Spanje of de Luneburger heide in Duitsland.
In het Natura 2000-netwerk krijgen bijzondere natuurwaarden een veilige plek om ze op lange termijn te behouden. Elke lidstaat stelde op basis van door Europa vastgestelde criteria speciale beschermingszones voor. Na een grondige evaluatie ontstonden zo de vogelrichtlijngebieden en de habitatrichtlijngebieden. Samen vormen zij het Europese Natura 2000 netwerk.
Heide
Landduinen
Heide is de belangrijkste habitat in het projectgebied
Landduinen zijn in Vlaanderen typisch voor de Kem-
Dommeldal. Deze heidegebieden zijn echter maar
pen. Het Hageven ligt aan de oostgrens van een vroe-
een fractie van de heiden die er vroeger voorkwamen.
ger zeer groot landduincomplex. Op de eerste lucht-
In ijltempo sterven typische soorten uit, vooral om-
foto’s van het Hageven zien we dat grote delen van de
dat de resterende oppervlakten te klein zijn om bij-
heide nog uit onbegroeide landduinen bestonden. De
zondere soorten voldoende levenskansen te geven.
laatste jaren raakte het zand volledig begroeid. Wil-
Twee types heide komen voor, namelijk droge heide
len we de landduinen behouden dan zal er terug wat
en natte heide. Natte heide vinden we enkel in het
moeten stuiven! Op de landduinen vinden we twee
Hageven en de Plateaux. Van droge heide vinden we
typische leefgebieden, heide- en buntgrasvegetaties.
buiten het Hageven-Plateaux nog fragmenten in de
Deze bijzonder soortenrijke leefgebieden zijn in ge-
Dommelvallei.
heel Europa zeldzaam en bedreigd.
Dotterbloem Dotterbloemen hebben intens dooiergele bloemen. “Dotter” zou ook etymologisch verband houden met “dooier”. De plant is zeldzaam, maar waar hij voorkomt, is hij vaak zo talrijk dat hij van half april tot half mei het beeld beheerst. IJzerhoudend (kwel)water oefent een bijzondere aantrekkingskracht uit op de dotterbloem. Van nature groeit ze aan de oevers van rivieren en plassen, in elzenbroekbossen en in bronbosjes.
Broekbos Ook broekbossen zijn zeer typisch
nat en worden permanent gevoed
voor de Kempen. In vrijwel alle
met kwelwater. Op sommige plek-
Kempense beekdalen vinden we
ken komt er zoveel mineralenrijk
broekbossen. Elders in Europa is
grondwater aan de oppervlakte
deze leefgemeenschap veel zeld-
dat men eigenlijk over bronbossen
zamer, hij kreeg daarom de hoogst
zou kunnen spreken. Men vindt er
mogelijke beschermingsgraad bin-
bijvoorbeeld naast dotterbloemen
nen de Europese richtlijnen. De
veel bittere veldkers.
broekbossen in de Dommelvallei zijn zeer divers. De meeste zijn heel
Galigaanmoeras Heel bijzonder is de overgang tussen heide en moeras in het Hageven. Opkomend grondwater (kwel) zorgt er voor een speciaal milieu. Heel wat zeldzaamheden komen er voor, zoals galigaan. Deze forse donkergroen gekleurde plant geeft aan dit soort moeras zijn naam. Galigaanmoeras is in heel Europa zeldzaam.
Galigaan Galigaan is de meest robuuste en ‘gewapende’ van de inheemse cypergrassen. De bladranden zijn dicht bezet met zaagtandjes en daardoor snijdend ruw, zoals ieder ervaart die een galigaanveld tracht binnen te dringen. Galigaan is een merkwaardig kieskeurige plant met grillige voorkeuren. Je vindt hem in moerassen, duinvalleien, langs plassen en vennen. Hoewel hij in warme en gematigde klimaten voorkomt, is hij uiterst zeldzaam.
Blauwgrasland
Vloeiweiden
Ook blauwgraslanden zijn voor Vlaanderen typisch Kempense leef-
Bij de heideontginning legde men in
gemeenschappen. Ze komen immers voor op arme zandgronden, die
het noorden van Belgisch Limburg en
vooral in de Kempen aanwezig zijn. Vroeger vond je ze zowat overal
het aangrenzend deel van de provin-
op de overgang tussen heide en de beekdalen. Van deze leefgemeen-
cie Antwerpen vloeiweiden aan. Om
schap blijven momenteel maar enkele tientallen hectaren over. De
de heide te ontginnen maakte men ir-
enkele relicten in de Dommelvallei behoren tot de beste blauwgras-
rigatiesystemen waarbij water uit de
landen. Ze danken hun naam aan de lichtblauwe tint van de aanwe-
kanalen naar de heide gebracht werd
zige planten. Naast verschillende zeggensoorten bloeien er ook heel
om deze te bevloeien. Het kalkrijke
wat bloemen waaronder orchideeën.
kanaalwater, afkomstig uit de Maas, zorgt voor een verrijking van de bodem. Deze hooilanden zijn vooral in de lente kleurrijke natuurpareltjes. Bij de aanleg heeft men hooizaad uit de Alpen gebruikt met o.a. krokus, witte narcis en herfsttijloos, soorten die nog steeds te bewonderen zijn!
Libellen Deze vliegende draken hebben het hier in deze natte gebieden erg naar hun zin. Zo tref je de bandheidelibel aan in de heide, maar ook de indrukwekkende glazenmakers jagen voortdurend over de waterpartijen. Libellen leiden eerst als larve een verborgen leven onder water. Sommige soorten zelfs meer dan twee jaar. Wanneer ze volgroeid zijn, sluipen ze uit het water en kruipen uit hun larvenhuid. De volwassen libellen leven vaak maar enkele weken tot maanden. In tegenstelling tot wat mensen denken, steken libellen niet. Bandheidelibel
Vennen Door de ontginningswerken in het Hageven-Plateaux in de jaren ‘50 verdwenen heel wat vennen. De rechttrekking van de Dommel zorgde voor een verdroging. Hierdoor komen een aantal zeldzame soorten niet meer voor. Toch zijn heel wat vennen nog heel interessant. Ze vormen het belangrijkste biotoop voor libellen.
De redders van het Hageven en De Plateaux
Natuurpunt in 1988, huur van de eigendommen van de gemeente Neerpelt en de aankoop door de provincie Limburg. Hubert overleed helaas
In het Hageven-Plateaux bleef het
vlak na de start van het Life-project,
heidelandschap vrijwel intact tot na
in 2006.
de tweede wereldoorlog. Een vernietigende stap was de rechttrekking en verdieping van de Dommel op Belgisch grondgebied. Daardoor ging
Life-project herstelt belangrijke leefgemeenschappen
het eertijds allesoverheersende natte karakter van het grensgebied verlo-
Via het Life-project willen we Euro-
ren. Vennen werden door middel van
pees belangrijke leefgemeenschap-
greppels drooggelegd. Een pioniers-
pen herstellen. Het landschap in
groep natuurbeschermers waaron-
de Dommelvallei zal opnieuw meer
der Hubert Lehaen zorgde voor een
kleur krijgen. Een mozaïek van heide
hele reeks initiatieven waaronder
en vennen, graslanden en broekbos-
de veiligstelling van de Plateaux in
sen, daar gaan we voor!
1982 (start samenwerking Natuurpunt en Natuurmonumenten) en de eerste aankoop van een perceel door
Meer moeras! In het hart van het Hageven bevindt zich een moerassige kern, die voor de rechttrekking en het verdiepen van de Dommel veel groter was. Een deel van het moeras wordt gevoed door het kwelwater. Samen met het kalkrijkere water van de vloeiweiden geeft dit een ontzettend gevarieerd en boeiend moeras. Een hele reeks van voor Europa belangrijke leefgemeenschappen komen in deze zone voor. Dit deel wordt heel voorzichtig beheerd. Het moeras mag nooit droogvallen. Galloway-runderen peuzelen hier in de vroege lente aan de eerste groene rietstengels. Hierdoor wordt het riet onderdrukt en ontstaat een ideale situatie voor het kiemen van galigaan, zonnedauw en het zeer bijzondere moeraszoutgras. De watersnip vindt die modderpartijen ook aantrekkelijk en broedt hier nu opnieuw.
Doordat de Dommel langzaam weer natuurlijker en het Dommel-moeras groter wordt, zien we dat de kwaliteit verhoogt. Verschillende stukken van het voormalige Dommelmoeras kunnen mits het dempen van ontwateringsloten, het plaggen en het heraanleggen van dijken en sluizen, sterk in kwaliteit verbeteren. Hieraan willen we vooral in de laatste jaren van het project werken (2010).
f
e kendi
kie Bruine
ras
g zout
ras Moe
Heidekartelbl
ad
Meer paars in het landschap Natuurpunt en Natuurmonu-
wijderd en werd er geplagd (= de
Naast uitbreiden van de opper-
menten zorgen er voor dat meer
toplaag afgeschraapt) waardoor
vlakte heide willen we ook aan
heide het Dommeldal paars zal
de zaden in de zaadbank kunnen
de kwaliteit werken. Op heel
kleuren. Het herstel van de heide
kiemen en de heide verjongen.
wat plekken zien we dat de hei-
in het Hageven en de Plateaux
Ook aan Belgische zijde werd
de erg vergrast is. Door plaggen
wordt op twee manieren aange-
een erg monotone aanplant van
of maaien willen we de grassen
pakt: door uitbreiding en door
Corsicaanse dennen verwijderd.
onderdrukken zodat de typische
kwaliteitsverbetering.
Verder werd de verboste heide
soorten van de heide weer kan-
op de rechteroever van de Dom-
sen krijgen.
Op een groot deel van de Pla-
mel tussen de Stenen brug en het
teaux werden recent bomen ver-
Lommels Schoor geplagd.
Klokjesgentiaan & gentiaanblauwtje In het Hageven groeien en bloeien op heel wat plaatsen klokjesgentianen, de voedselplant van de rups van het gentiaanblauwtje, één van de zeldzaamste dagvlinders.
Op de meeste bloemhoofdjes en steeltjes vinden we in de zomermaanden hagelwitte eitjes terug. Op het moment dat de rups voldoende gegeten heeft, laat ze zich op de grond vallen en wacht op… een mier. Een klierafscheiding van de rups scheidt een zoete stof af en daar is de knoopmier op verlekkerd. Deze mieren nemen de zoetigheid mee naar het nest waar de rups zich als een volleerde parasiet te goed doet aan de mierenlarven. De hele winter verblijft de rups in het mierennest en komt dan begin juli als vlinder naar buiten om de hele cyclus opnieuw te laten starten.
Meer blauw op de kaart! Een groot aantal vennen, zowel aan Neder landse zijde als aan Vlaamse zijde, werden in het verleden drooggelegd om natte heide om te zetten naar weiland en akker.
Dit gebeurde meestal door de vennen met elkaar te verbinden en door in de venbodem een netwerk van greppels te graven. Het eeuwenoude bodemprofiel met ondoorlatende laag, werd daardoor beschadigd. We herstellen deze vennen door ze uit te graven tot de watervoerende
In de kern van het gebied op Nederlands grondgebied
laag. Wegens de cultuurhistorische waarde heb-
ging de ontginning naar landbouwgrond nog verder en
ben we ervoor gekozen enkele van de in de zomer
ontstond de 30 hectare grote ‘landbouwenclave’. Hier
droog vallende begreppelde vennen te bewaren.
bevonden zich voor de ontginning meerdere grote vennen. Dit is nog mooi te zien op de luchtfoto van 1936. Deze zone was toen het mekka voor typische broedvogels van heide en vennen zoals de zwarte stern, grutto, watersnip en tureluur. Op deze plaats waar de vennen helemaal verdwenen zijn, creëren we op basis van de luchtfoto nieuwe vennen
De wulp Wulp, kievit en grutto worden vaak weidevogels genoemd. In feite zijn het oorspronkelijk typische heidesoorten die door het verdwijnen van de heide het zeer zwaar te verduren kregen. Over verschillende generaties hebben een aantal dieren hun kans gewaagd in natte weilanden, een biotoop dat in hun ogen het meest lijkt op natte heide. Hier en daar lukte dat ook en nam het aantal vogels toe. Helaas slagen de vroegere heidevogels er zich niet in om de verdere industrialisatie van de landbouw te volgen. Ze sterven langzaam maar zeker uit.
Hopelijk kan de geadopteerde soort van de gemeente Neerpelt, de wulp, stand houden op de heide in het Hageven en de Plateaux. Deze adoptie van de wulp door de gemeente Neerpelt kadert in een ruimer project waarbij Limburgse gemeenten soorten adopteren.
Kievit
Buntgras
Bastaardzandloopkever
Meer open zand! Stuivend zand van landduinen is een belangrijke en
soorten kunnen enkel hier leven. Doordat dit biotoop
zeldzame biotoop. De landduinen in het Hageven en
steeds zeldzamer wordt, staan de meeste soorten op
de Plateaux zijn het restant van een zeer groot land-
de rode lijst.
duinencomplex dat van de Zuiderkempen (Geel) tot hier reikte. Op de eerste luchtfoto’s van het gebied
Om de landduinen te behouden, gaan we een aantal
zien we dat ongeveer een vijfde van het gebied nog uit
nieuwe technieken toepassen. Een deel van de gras-
actief stuivende landduinen bestond. Eind jaren tach-
sen (vooral pijpenstrootje) verwijderen we zodat er
tig viel het stuiven stil. Binnen Europa zijn stuivende
meer open zand is. Met een tractor zullen we het zand
landduinen beperkt tot een gordel van Vlaanderen
opwoelen, zodat het zand niet te snel begroeid raakt
tot het oosten van Duitsland. Een hele reeks typische
met mossen en korstmossen.
De alpenweiden van de Lage Landen Vanaf 1850 werden in Belgisch & Ne-
Herentals. Vanaf de introductie van
derlands Noord-Limburg uitgestrekte
kunstmest begin twintigste eeuw ver-
heideterreinen ontgonnen. Dankzij een
minderde de belangstelling voor de
ingenieus bevloeiingssysteem werden
graslanden van de vloeiweiden omdat
de arme Kempense zandgronden om-
nu ook elders eenvoudiger hooi kon
gevormd tot vruchtbare "vloeiweiden".
worden geproduceerd. Hierdoor dreig-
Het vruchtbare water was afkomstig
de het cultuurlandschap met zijn spe-
uit de Maas en werd aangevoerd via
cifieke fauna en flora te verdwijnen.
Krokus
het nieuwe Kempens kanaal Bocholt-
Herfsttijloos en krokus Krokus is een soort die in Zuid-Europa en/of Zuid-Azië inheems is en dus van nature niet voorkomt in onze streken. De bonte krokus is een stinzenplant, dat wil zeggen dat ze in het verleden van elders aangevoerd is en heeft weten stand te houden. Duizenden herfsttijlozen tooien de vloeiweiden in september paars. Herfsttijloos lijkt sterk
Herfsttijloos
op krokus, maar bloeit in het najaar. Het is een zogenaamde droogbloeier, de bol neemt geen water op en vormt geen wortels tijdens de bloei. In de lente vormt de plant wel bladeren die op die van een tulp lijken. Eigenlijk is de herfsttijloos wel een lenteplant, maar heeft ze haar bloei alleen naar een vroeger tijdstip verlegd.
Broekbossen Vlaanderen (en ook Nederland) hebben op Europese
vervolgens spontaan te laten evolueren, zullen naar
schaal bekeken relatief veel broekbossen, een habi-
verwachting mooie nieuwe broekbossen ontstaan.
tat dat door de Europese commissie als heel belang-
Hier en daar, vooral op plekken waar afwisselend
rijk wordt beschouwd. In de Dommelvallei bevinden
drogere zones voorkomen, willen we met extensieve
zich nu al heel mooie broekbossen. Er zijn bovendien
begrazing een mooi mozaïek van broekbos, ruigte en
nog heel wat mogelijkheden om de oppervlakte en de
bloemrijk grasland zien ontstaan. Hiervoor zullen bin-
kwaliteit te vergroten. Heel wat voor broekbos ge-
nen het Life-project rasters worden geplaatst.
schikte percelen werden beplant met populieren of sparren. Door deze aanplantingen te verwijderen en ze
Blauwgraslanden Blauwgraslanden, mooie bloemrijke hooilanden zijn de trots van de Dommelvallei. Op de overgang van heide naar beekvallei kwamen vroeger over grote oppervlakten blauwgraslanden voor. Van deze Europees zeldzame leefgemeenschap resten er in Vlaanderen nog maar een paar hectaren. Sinds begin jaren negentig beheert Natuurpunt enkele van de laatste blauwgraslanden. Na een jarenlange verwaarlozing zijn het intussen weer pareltjes geworden. Brede orchis
Om blauwgraslanden te herstellen moeten we hier en daar jong bos kappen en terug maaiklaar maken, zodat het terug als hooiland kan beheerd worden. Onbeheerde blauwgraslanden verbossen snel omdat de afwisseling van droog en nat de kieming van elzen bevordert. In de toekomst zullen deze graslanden opnieuw een thuis zijn voor tal van zeldzame planten!
Op stap! Heb je zin gekregen om het gebied zelf te gaan verkennen? Het Dommeldal staat klaar om jou te ontvangen! Talrijke bewegwijzerde routes zijn hier uitgestippeld. Een vogelkijktoren en –wanden stellen je in staat om vogels ongezien waar te nemen.
Dommelvallei Het best ontsloten deel is het brongebied van de Bolissenbeek. Met de wandelkaart Resterheide van Regionaal Landschap Lage Kempen kan je hier op stap. De oranje wandeling van 5,5 km, die start aan het onthaalcentrum, Begijnenstraat, Hechtel-Eksel, geeft je het mooiste beeld van het gebied. Op het einde van het Life-project (2010) hopen we nog een aantal wandelpaden aan te leggen zodat u nog meer kan genieten van de natuur in dit prachtig gebied.
Hageven-Plateaux en Lommelse Watering Het Wateringpad (9 km) verbindt de twee grote wa-
delingen in het Hageven (2 tot 8 km), die starten aan
teringen van de streek: de Lommelse watering en de
het bezoekerscentrum Hageven.
vloeiweiden van de Plateaux. De wandeling is grensoverschrijdend. Vroeger was de grens hier een echte barrière, waar niemand zomaar over kon. Smokkelen was populair bij de bevolking. De wandeling start aan het Wateringhuis en loopt ook langs Museum De Kolonie, eetcafé De Hutten en de werkschuur van Natuurmonumenten. Je kan ze combineren met de wan-
De wandelpaden zijn in volle ontwikkeling, voor de meest recente situatie: www.natuurpunt.be/life/dommeldal
Bezoekerscentrum Hageven (De Wulp)
Wateringhuis
Onder het motto “Binnen even kijken, om buiten meer
bewoond door de ”waterbazen”. In het kleine natuur-
te zien” krijg je hier informatie over het Hageven en de
museum worden op een educatieve manier de ont-
Plateaux. De vernieuwde vaste tentoonstelling laat je
staansgeschiedenis en natuurwaarden van De Vloei-
kennis maken met de dieren en planten in het gebied
weiden tentoongesteld. Als het bezoekerscentrum
en geeft tevens een goed en actueel beeld van de her-
open is, staat de koffie klaar. In de winter kan je hier
stelwerken. Aan het centrum ligt een grote tuin die
even komen opwarmen na de wandeling.
Het gerestaureerde Wateringhuis werd oorspronkelijk
speciaal ingericht is voor insecten. Het hele jaar kan je vlakbij het bezoekerscentrum genieten van vogels, ha-
De eerste zondag van elke maand geven deskundige
gedissen en insecten. Een grote wand met houtblok-
natuurgidsen uitleg over de historiek, flora en fauna
ken geeft onderkomen aan tientallen soorten solitaire
en het bevloeiingsysteem van De Vloeiweiden. Om
bijen en wespen en onder het overhangende dak van
14u vertrek aan het Wateringhuis. De beste periode is
het gebouw kan je de mierenleeuw bezig zien als hij of
maart tot juni wanneer de hooilanden in bloei staan.
zij een mier probeert te verschalken.
Info: In het centrum is een gezellige cafetaria ingericht,
Wateringhuis, Oude Maai 80, Lommel,
waar je na de wandeling kan genieten van een lekkere
+3211-64 94 00, juni-sept: elke zondag 14-18u,
kop koffie of een frisse pint. In de zomer is het heerlijk
okt-mei, elke eerste zondag van de maand van
genieten van de rust op het buitenterras.
14-18u.
Info: Bezoekerscentrum Hageven, Tussenstraat 10, Neerpelt, +3211-80 26 77
Het belangrijke werk van NATUURMONUMENTEN Gezonde en vitale natuur is niet vanzelfsprekend. Regelmatig onderhoud aan bossen, vloeiweiden, vennen en heide is belangrijk om de natuur in evenwicht te houden. Waar nodig renoveert of reconstrueert Natuurmonumenten ook cultuurhistorische landschapselementen.
Vereniging Natuurmonumenten • Postbus 9955 • 1243 ZS ’s-Graveland Nederland Telefoon +31 35 655 99 11• www.natuurmonumenten.nl
Doe mee met Natuurmonumenten Natuurmonumenten is een Nederlandse vereniging van 879.000 leden, verzameld rond één idee. Dat idee is: samen zorgen voor natuur. Daarom verwerven we natuurgebieden –het zijn er inmiddels 345 met een gezamenlijke oppervlakte van 100.000 hectare – die we zorgvuldig beheren. En daarom wegen we ook op de politiek voor bescherming van natuur, landschap en cultuurhistorie. Zo blijft steeds meer bos, heide en duin behouden en kunnen we ervan blijven genieten. Uw steun is daarbij hard nodig. Doe mee, geef op giro 9933. Of word lid, het kan al vanaf twee euro per maand. Leden ontvangen Natuurbehoud, het kwartaalmagazine en ook het Natuurboek met informatie over de gebieden van Natuurmonumenten. Dankzij uw steun kunnen wij dit mooie landschap behouden.
vereniging voor natuur en landschap De natuurgebieden in de Dommelvallei zijn maar enkele van de vele gebieden die Natuurpunt beheert. Duizenden enthousiaste vrijwilligers vormen het kloppend hart van Natuurpunt. Helpende handen zijn altijd welkom, maar ook als gewoon sympathiserend lid hebben we je nodig. Lid worden kan door overschrijving van 20 euro op rekening 230-0044233-21 van Natuurpunt, met vermelding ‘nieuw lid actie Dommeldal’. In Nederland is het lidmaatschap 22,50 euro, over te schrijven op giro 51.11.35.300 van Natuurpunt bij ABN-Amro
Natuurpunt Coxiestraat 11 • 2800 Mechelen 015-29 72 20 •
[email protected] www.natuurpunt.be
Samen met ruim 73.000 gezin nen geef je zo een krachtig signaal aan de overheid. Jouw lidmaatschap stelt ons in staat om méér natuur te beschermen. Het lidgeld bedraagt 20 euro voor het hele gezin. Je geniet van volgende voordelen: • Je ontvangt 4 x per jaar Natuur. blad, ons ledenblad boordevol informatie over de natuur in Vlaanderen. Met een bijhorende activiteitenkalender. • Natuurpunt nodigt je uit om deel te nemen aan de plaatselijke werking. Je blijft op de hoogte via het ledenblad van de plaatselijke afdeling. • Je kunt – met het hele gezin – gratis deelnemen aan alle geleide wandelingen en fiets tochten van Natuurpunt.
• Je geniet 10 % ledenkorting bij aankoop van boeken, verrekijkers e.a. in de Natuurpunt -winkel. • Je ontvangt een welkomst pakket met daarin onze fraaie Fiets- en Wandel gids met uitgestippelde wan delingen en fietstochten in de mooiste natuurgebieden van Vlaanderen en Wallonië. Je vindt er handige kaarten en heel wat praktische informatie. • In het welkomstpakket vind je ook een CD met de meest voorkomende vogelgeluiden.
Gratis! Jouw geschenk als nieuw lid.
