Paul Timmers, directeur directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij: Het potentieel

Magazine

pag. 8

Paul Timmers, directeur directoraat Duurzame & Veilige Maatschappij: “Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten” Security in zorg 14 van levensbelang

Magazine over innovatie en ICT in de zorg

Zorgverlening met slimme camera’s 22



BrainGymmer voor een gezonder brein 32

Jaargang 1 • Nr. 2 • www.digitalezorg.nl

Voorwoord

Ik ga op reis en neem mee… De vakantieperiode is weer aangebroken en menig smart-

phone gaat mee op reis. Het aantal smartphones in Nederland blijft stijgen. Het door GfK genoemde aantal van 8,5

miljoen in december 2013 overstijgt het aantal computers. Daarnaast heeft bijna de helft van de Nederlanders een tablet.

Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat apps voor zorg en welzijn als paddenstoelen uit de grond schieten. Tien-

duizenden apps beogen een bijdrage te leveren aan de

gezondheidszorg in Nederland. Maar maken ze dat ook

waar? Ik denk van niet. Los van de vraag of sommige apps kwalitatief wel door de beugel kunnen, zijn de healthapps

minister Schippers als de beleidsmakers in Brussel ge-

die nu in de verschillende appstores te verkrijgen zijn,

ven aandacht aan het onderwerp mHealth. In een aantal

gegevens te registreren, informatie te verkrijgen of gege-

opzetten. Het gaat dus de goede kant op, maar we zijn er

vooral handig en leuk in gebruik. Je kunt ze gebruiken om vens te delen. Maar ze maken nog geen onderdeel uit van

het ‘systeem’. En zolang de apps nog geen onderdeel uit-

Europese regio’s is men nu mHealth ecosystemen aan het nog niet.

maken van het ecosysteem in de zorg, blijven het handige

Het zal dus nog wel even duren voordat ik zal zeggen: ‘ik

maken is nog wel wat nodig. Denk aan kwaliteit, interope-

aan heb’.

apps. Om ze echt nuttig en van toegevoegde waarde te rabiliteit, betrouwbaarheid, bekostiging etc.

Maar het gaat wel hard. Onderzoekers en bedrijven kijken naar de mogelijkheden en kansen van mHealth en zowel

Digitalezorg.nl Magazine verschijnt 5 maal per jaar in een oplage van 3.000. Het magazine biedt interviews, praktijkverhalen en achtergronden over ICT in de zorg en zorg-innovatie in de breedste zin van het woord. Speciaal geschreven voor bestuurders en zorgprofessionals in het algemeen en ICT-professionals binnen het zorgdomein in het bijzonder.

Uitgever Jos Raaphorst 06 - 34 73 54 24 [email protected]

Toezending van Digitalezorg.nl Magazine vindt plaats op basis van abonnementen en controlled circulation. Vraag uw abonnement aan via [email protected].

Advertentie-exploitatie Jos Raaphorst 06 - 34 73 54 24 [email protected]

Colofon

ga op reis en neem mee…mijn healthapps waar ik echt iets

Veel lees- en bladerplezier!

Paul Pelsmaeker

Hoofdredacteur en voorzitter Stichting Digitalezorg.nl

Hoofdredacteur Paul Pelsmaeker 06 - 10 60 96 69 [email protected]

Eindredactie/traffic Ab Muilwijk Vormgeving Studio Kees-Jan Smit BNO Druk Grafia Media Groep Digitalezorg.nl Magazine is een uitgave van Stichting Digitalezorg.nl Postbus 376 3400 AJ IJsselstein

FenceWorks Beatrixstraat 2 2712 CK Zoetermeer Het kopiëren of overnemen van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. © Copyright 2014 Stichting Digitalezorg.nl Uitgeverij FenceWorks

nr. 2 / 2014 3

Inhoud



Congres

8

“Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten” De Europese Commissie heeft de afgelopen maanden een raad-

pleging gehouden over mHealth, ofwel: mobiele gezondheidszorg. Hiervoor werd de hulp van alle Europeanen ingeroepen,

om manieren te zoeken om de gezondheid en het welzijn van

de Europeanen te verbeteren met gebruikmaking van mobiele

apparaten, zoals mobiele telefoons, tablets, patiëntmonitoring-

apparaten en andere draadloze apparatuur. De redactie van Digitalezorg.nl Magazine sprak hierover met directeur Paul

Timmers van het directoraat ‘Duurzame & Veilige Maatschappij’.



22



32

Zorgverlening met slimme camera’s

De zorg staat voor een grote uitdaging. De mens wordt toenemend ouder, het aantal chronisch zieken is groeiende, de kosten nemen steeds meer toe en de bekostiging wordt steeds lastiger. Daarnaast ken de Zorg ICT grote technische uitdagingen, beperkte interoperabiliteit, een versnipperd ICT-landschap en onvoldoende succes bij eHealth implementaties. Voor Nictiz en Stichting Digitalezorg.nl voldoende redenen om aan het eind van dit jaar een symposium op het gebied van eHealth ecosystemen te organiseren. tekst: Martijn Claus, secretaris van Stichting Digitalezorg.nl

In het nieuw gebouwde verpleeghuis Willibrord in Middelburg

Organisaties zijn als mensen. Wij willen allemaal graag

Nictiz en Stichting Digitalezorg.nl organiseren aan het eind

houden slimme camera’s in de gaten of de bewoners zich

als individu door het leven maar streven daarnaast naar

van dit jaar een symposium op het gebied van eHealth

zelfstandig kunnen redden, ‘s nachts niet uit bed vallen en

samenwerking en cohesie. Om een samenleving mogelijk

ecosystemen. Doelstelling is om tijdens een intensieve dag

na een toiletbezoek daar weer in terugkeren. Een innovatief

te maken moeten wij ons houden aan gemeenschappelijke

met betrokken stakeholders te onderzoeken waar de kan-

praktijkvoorbeeld van hoe camera’s de zorgverlening aan

regels. Om deze regels te maken moeten wij allen goed

sen voor ecosystemen liggen. Tijdens het eerste gedeelte

oudere mensen kunnen ondersteunen, als hulpmiddel voor

samenwerken en consensus bereiken. Bereiken wij geen

zullen wij de term ‘ecosysteem’ exploreren. Aan de hand

het personeel.

consensus dan maakt dat het lastiger om in cohesie samen

voor voorbeelden, gerenommeerde binnen- en buitenland-

te leven. Goed overleg en afstemming van gemeenschappe-

se sprekers zal een duidelijk beeld ontstaan wat een eco-

lijke doelstellingen is het beginpunt.

systeem in de zorg is. Hierop volgend zullen in verschil-

BrainGymmer - voor een gezonder brein

lende tracks workshops plaatsvinden om met de opgedane De Engelse term Ecosystem is geïntroduceerd door de

kennis aan de slag te gaan. De workshops worden verdeeld

50 jaar geleden was het naar de sportschool gaan om te trainen een een abonnement op de plaatselijke sportschool heeft of een

ecologische botanist, Sir Arthur Tansley, in 1935 als het

in professionals en beleidsmakers. De workshops worden

geen doorsnee activiteit. Tegenwoordig lijkt het erop dat ieder-

gehele systeem, inclusief maar niet alleen de organismen

gegeven door internationale experts op het gebied van eco-

maar ook het gehele complex van fysieke factoren wat wij

systemen die hun internationale ervaring kunnen vertalen

andere manier zoekt om regelmatig te bewegen. Dit komt door

de omgeving noemen.

naar de Nederlandse markt. In de namiddag zullen plenair

allemaal geleerd hoe belangrijk lichaamsbeweging is voor onze

Binnen de gezondheidszorg wordt de term ecosystemen als

een revolutie die recentelijk heeft plaatsgevonden: we hebben algehele gezondheid en welzijn.



Ecosystemen; een community van stakeholders

En verder

de opgedane inzichten in perspectief worden gebracht. een metafoor gebruikt voor de onderlinge afhankelijkheden

Onze ambitie is om bezoekers, of dat nu individuele hulp-

die er bestaan in de zorg. Het omschrijft een systeem waarin

verleners , beleidsmakers, private organisaties of regiover-

alle belangen en belanghebbenden in de gezondheidszorg

tegenwoordigers zijn, bewust te maken van de voordelen

bij elkaar worden gebracht. Binnen een ecosysteem werken

van ecosystemen. Misschien zullen sommige bezoekers

ideaal gezien alle belanghebbenden sluitend met elkaar

wel ontdekken dat zij al een goed eind op weg zijn een

samen. Dit betreft alle belanghebbenden van zorgprofes-

ecosysteem te vormen.

sionals, ICT-bedrijven, apothekers, onderwijs, beleidsmakers

3

Voorwoord



6

Kort nieuws



5



12



16













14

20

24

28

36

38

maar ook patiënten zouden binnen (mHealth/eHealth) eco-

Ecosystemen hebben in zich besloten dat alle stakehol-

Ecosystemen; een community van stakeholders

systemen een centralere rol moeten gaan spelen.

ders met elkaar samenwerken om een gemeenschappelijk

Zorginstellingen zitten in een spagaat

doel te vervullen. Als u geïnteresseerd bent geraakt in Daar waar wij in het Europese domein ecosystemen zien

het onderwerp of u heeft bijvoorbeeld ideeën hoe u kunt

Security in de zorg van levensbelang

functioneren worden ook successen geboekt op het gebied

ondersteunen of bijdragen dan nodigen wij u van harte uit

Hoe innovatie van de zorgbekostiging mHealth eindelijk gaat stimuleren

van eHealth. Denk hierbij aan Finland, het Verenigd Ko-

om te reageren. U kunt een mailtje sturen naar redactie@

Future Internet CHallenge eHealth

ninkrijk, Frankrijk en Spanje. Welke kritische succesfacto-

digitalezorg.nl of bellen met Martijn Claus op nummer

Europese Commissie schetst juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps

ren hier bijvoorbeeld eHealth succesvol maken is nog niet

+31(0)6 243 727 61.

Technologie als aanjager van betere zorg

uitgekristalliseerd maar het laat zich raden dat aspecten

Module eHealth en zelfmanagement binnenkort van start

als interoperabiliteit, samenwerking en draagvlak een be-

Wij ontmoeten u graag aan het eind van het jaar op ons

Agenda

langrijke rol spelen.

congres, wij houden u op de hoogte!

4 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 5

Kort nieuws

Alle SRZ-ziekenhuizen over op de ZorgDomein Verwijsapplicatie

De ziekenhuizen, de medisch specialisten en de huisartsen

Ikazia Ziekenhuis, Maasstad Ziekenhuis, Havenziekenhuis,

en hun patiëntenzorg verbeteren door het inzetten van

ziekenhuis, Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis (Dirksland),

in de regio Rijnmond willen de onderlinge samenwerking een intelligente digitale verwijsapplicatie die het werk en de communicatie van de zorgverleners ondersteunt. In

de loop van 2014 en 2015 gaan alle ziekenhuizen van de Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ)

IJsselland Ziekenhuis, Spijkenisse Medisch Centrum, OogVlietland Ziekenhuis en Rijndam Revalidatie. Bron: ZorgDomein

gebruik maken van ZorgDomein. In deze stichting werken

te bedenken

Ziggo, de Connected Health Challenge. Met deze Challenge worden personen, organisaties en/of samenwerkingsver-

een online praktijk (Healthspace) via karify. De online praktijk is ontwikkeld door e-health leverancier IPPZ en maakt

het mogelijk dat de huisartsen online spreekuur (e-consult)

met het proactief bezig zijn met hun gezondheid. Bron: Karify

patiënt wie toegang krijgt tot zijn medische gegevens.

innovatie verder te ontwikkelen. De Challenge wordt mede ondersteund door NL Kabel en UMC Utrecht. Meer infor-

matie over de Connected Health Challenge is te vinden op

VitaValley lanceerde onlangs, in samenwerking met UPC en

ting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG), is gestart met

verbeteren. Bovendien laten ze de patiënt ervaring op doen

het persoonlijk gezondheidsdossier (PGD) en bepaalt de

Inschrijving Connected Health Challenge van start Challenge om digitale oplossingen voor de zorg thuis

Gezondheidscentrum Helmersstraat, onderdeel van Stich-

houden. In de beveiligde Healthspace beheert de patiënt

samen: Erasmus Universitair MC, Sint Franciscus Gasthuis,

VitaValley, UPC en Ziggo organiseren Connected Health

Eerste e-consult via karify in gezondheidscentrum Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra

http://www.connectedhealthchallenge.nl Bron: VitaValley

banden uitgedaagd dé digitale oplossing voor de zorg te

Tijdens de pilot van 1 jaar bekijkt het gezondheidscentrum met welke e-tools en apps ze de patiëntenzorg kunnen

Ilionix implementeert oplossing voor digitale ondersteuning medicatietoediening ICT-dienstverlener ilionx heeft een oplossing in huis ge-

haald voor digitale ondersteuning bij medicatietoediening:

bedenken. Het beste idee dat binnen een jaar grootschalig

Med-OK. Med-OK is een applicatie die zorgmedewerkers

in te voeren is op de Nederlandse markt krijgt een vliegen-

ondersteunt en controleert bij het inplannen en toedienen

de start: € 20.000,- en professionele ondersteuning om de

van medicatie. Op deze manier kunnen zorgverleners de

risico’s op fouten bij het inplannen en toedienen van medicijnen verminderen.

Nieuwe ICT-standaard voor betere samenwerking in geboortezorg Het CPZ, de KNOV, NVOG, NVK, PRN, het RIVM-CvB en

verleners niet apart (en handmatig) gegevens hoeven

ICT-standaard voor een betere digitale gegevensoverdracht

bloedverlies, maar ook praktische zaken als de telefoon-

Nictiz hebben op 10 juli voor het gebruik van een nieuwe

en –uitwisseling tussen verloskundigen, gynaecologen en kinderartsen getekend. De ‘PWD standaard’ verbetert de

communicatie onder meer bij (acute) overdrachtsmomenten. PWD standaard De informatie-uitwisseling bij (acute) overdrachts-

momenten kan snel, betrouwbaar en locatie onafhankelijk plaatsvinden door de PWD standaard, omdat de zorg6 Digitalezorg.nl Magazine

door te geven. Medische gegevens als bloeddruk en

Med-OK is op een tablet te gebruiken en mee te nemen bij medicatierondes. Daarbij begeleidt, stuurt en regis-

van medicijnen in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en

doorlopend instructies. Daarnaast zijn afspraken over de

voerd”, aldus Remmert Remmerts de Vries, Business Unit

treert Med-OK de toediening en krijgen zorgmedewerkers medicatietoediening tussen zorginstelling, apotheker, arts en cliënt continu beschikbaar, zodat medewerkers hier altijd van op de hoogte zijn.

nummers van de zorgverleners zijn in acute overdrachts-

De applicatie verbetert de kwaliteit en efficiëntie van het

basis voor de berichten aan het RIVM-CvB en de Perinatale

is voor de medicatietoediening up-to-date en continu

situaties direct beschikbaar. De PWD standaard is ook de Registratie Nederland (PRN). CPZ, de KNOV, NVOG, NVK,

PRN, het RIVM-CvB hebben de PWD standaard ontwikkeld en Nictiz heeft het proces gefaciliteerd. Bron: Nictiz

medicatieproces, doordat alle informatie die van belang

beschikbaar is. Ook verminderen de administratieve lasten

instellingen conform de veiligheidsnormen worden uitgeManager bij ilionx. “Met een optimale medicatieveiligheid zijn jaarlijks maar liefst 16.000 acute ziekenhuisopna-

mes te voorkomen. Med-OK helpt hierbij. Het vermindert

risico’s op fouten aanzienlijk en het ontlast zorgmedewerkers en managers.” Bron: ilionx

door het digitaliseren van papierwerk en is meer inzicht

mogelijk door het automatisch uitrollen van rapportages. “Het is erg belangrijk dat het inplannen en toedienen nr. 2 / 2014 7

Interview

Gezondheidszorg onder handbereik:

Het potentieel van mobiele gezondheidszorg benutten

De Europese Commissie heeft de afgelopen maanden een raadpleging gehouden over mHealth, ofwel: mobiele gezondheidszorg. Hiervoor werd de hulp van alle Europeanen ingeroepen, om manieren te zoeken om de gezondheid en het welzijn van de Europeanen te verbeteren met gebruikmaking van mobiele apparaten, zoals mobiele telefoons, tablets, patiëntmonitoringapparaten en andere draadloze apparatuur. De redactie van Digitalezorg.nl Magazine sprak hierover met directeur Paul Timmers van het directoraat ‘Duurzame & Veilige Maatschappij’. tekst: Paul Pelsmaeker, hoofdredacteur Digitalezorg.nl Magazine

Paul Timmers is directeur van het directoraat ‘Duur-

in theoretische fysica van de Katholieke Universiteit

zame & Veilige Maatschappij’, dat deel uitmaakt van het

Nijmegen en een MBA van Warwick Business School

Directoraat-generaal Communicatienetwerken, Inhoud en

(Groot-Brittannië). Hij heeft heel wat publicaties op zijn

Technologie (DG CONNECT) in de Europese Commissie.

naam staan op het gebied van technologie en beleid,

Het directoraat van Timmers houdt zich bezig met beleid,

inclusief een boek over elektronische handelsstrategieën

onderzoek en innovatie in informatie- en communicatie-

en bedrijfsmodellen. Hij was gastprofessor en lector op

technologie (ICT) voor welzijn en gezondheid, ouder wor-

meerdere universiteiten en business schools over de hele

den, openbare diensten, ‘smart cities’ (intelligente steden)

wereld inclusief een EU Research Fellow op de Universiteit

en cyber-security.

van North Carolina in de VS.

Hiervoor leidde Timmers de ICT voor Inclusie en de

Waarom denkt u dat het nodig was een Green Paper en een

‘eGovernment’ eenheden. Hij was ook kabinetslid van

raadpleging over mobiele gezondheid (mHealth) te publice-

de Europese Commissaris voor Onderneming en Informa-

ren?

tiemaatschappij Erkki Liikanen, verantwoordelijk voor

mHealth is een snel groeiend veld dat de kwaliteit en effici-

de portefeuilles informatiemaatschappij en telecom-

ëntie van de zorg ten goede kan komen. Het kan zorgpro-

municatie.

fessionals ondersteunen bij het behandelen van patiënten en het kan de continuïteit van de zorg makkelijker maken.

Voordat hij bij de Europese Commissie aan de slag ging,

Mobiele technologieën die zorg en diagnose op afstand

was hij manager productmarketing en software ontwikke-

mogelijk maken, kunnen patiënten helpen onafhankelijk te

ling bij een groot IT-bedrijf. Hij was ook betrokken bij de

blijven leven in hun eigen huis terwijl ze wel de beste zorg

oprichting van een software start-up. Hij heeft een PhD

krijgen.

8 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 9

Maar hoewel het potentieel ervan duidelijk is, wordt

verbeteren en te managen. Het is mijn ambitie om het aan-

mHealth in de Europese Unie nog steeds maar in beperkte

tal mensen dat deze technologieën gebruikt in de toekomst

mate ingezet. Er is vraag naar meer bewijs voor de effecti-

drastisch te zien stijgen.

viteit van gezondheidsapps bijvoorbeeld. Ik geloof namelijk dat mHealth echt een verschil kan maAndere struikelblokken om mHealth op grote schaal in te

ken en de kwaliteit van je leven en je gezondheid kan ver-

zetten zijn onder andere een gebrek aan kennis onder app

beteren: Het maakt je vooral meer bewust van een gezonde

ontwikkelaars wat betreft de juridische vereisten die op

levensstijl, waardoor je ziektes kunt voorkomen.

welzijns- en gezondheidsapps van toepassing zijn. Een consequent gebrek aan zowel nakoming van die regels als transparantie rond deze apps kunnen consumenten

De voordelen van mobiele gezondheidsapps

afschrikken om zulke apps te gebruiken waardoor de ont-

De EU verzamelt via een raadpleging ideeën voor hoe we

wikkeling op de markt geremd wordt. Door de Green Paper te lanceren, wil de Commissie input en ideeën over mobiele gezondheid verzamelen van een zo groot en divers mogelijke groep belanghebbenden. Op die manier kunnen we onderzoeken wat er gedaan zou moeten worden en op welk niveau (EU, nationaal, regionaal) om de hindernissen te overbruggen. Er zijn heel wat uitdagingen die we willen aangaan: gegevensbescherming en gebruikersvertrouwen, veiligheid voor de gebruikers en de waarde van mHealth voor een hoge kwaliteit van de zorg. Wat zijn volgens de Europese Commissie de volgende noodzakelijke stappen? Wanneer we de reacties op de raadpleging binnen hebben, zijn we van plan om eind 2014 een analyse van de resultaten te publiceren. Op basis daarvan zullen we in de loop van 2015 aankondigen of er pertinente acties komen om het dossier verder op te volgen. Zijn er de komende jaren specifieke instrumenten die de EC gaat inzetten rondom mHealth? Op het vlak van beleid weten we het nog niet, dat zal afhangen van het resultaat van de Green Paper en de politieke acties die ten gevolge hiervan genomen kunnen worden. Maar onder het Horizon 2020 programma hebben we al aangekondigd dat we op grote schaal onderzoek en innovatie steunen om tot mHealth oplossingen te komen die in veel EU landen toegankelijk zijn. Door dit soort oplossingen kunnen patiënten pro-actiever te werk gaan om gezond te blijven en hun gezondheidstoestand zelf te managen. mHealth heeft een enorm potentieel om kwaliteitszorg toegankelijker te maken voor alle Europese burgers. Daarom moeten we erin investeren. Wat is uw persoonlijke ambitie rondom het mHealth onder-

met mobiele technologie de gezondheidszorg in Europa

kunnen verbeteren. Dat kan tot 99 miljard euro aan besparingen opleveren. Met mHealth bedoelen we het gebruik van apps op smartphones en tablets om bijvoorbeeld:  • de bloeddruk te meten

• de gebruiker te vertellen dat het tijd is voor zijn pillen • de insulinepomp van een suikerpatiënt te regelen

De EU denkt dat we met zulke apps wel 99 miljard euro kunnen besparen op gezondheidzorg dankzij: • snellere diagnoses

• meer aandacht voor voorkomen in plaats van genezen

• een tijdsbesparing van 30% voor gezondheidswerkers bij het verzamelen en analyseren van gegevens

Een bijkomend voordeel van mHealth is dat patiënten meer greep krijgen op hun eigen gezondheid en welzijn. Naar

verwacht zullen tegen 2017 wereldwijd 3,4 miljard mensen over de hele wereld een smartphone hebben. Waarschijnlijk zal de helft daarvan dit soort applicaties gaan

gebruiken. Er zijn er nu al bijna 100.000 van. De 20 meest populaire gratis apps zijn al meer dan 230 miljoen keer

gedownload over de hele wereld. Tot dusver heeft de EU

al 100 miljoen euro in onderzoek naar mHealth gestoken

en daarmee de innovatie een flinke zet gegeven. Een paar voorbeelden:

• nierpatiënten kunnen binnenkort hun nierdialyse via de smartphone volgen

• nu al kun je dankzij virtuele omgevingen met apps bepaalde ontspanningstechnieken leren

• ziekenpersoneel in het Oostenrijkse Graz heeft het in-

terne beheer sterk verbeterd dankzij een nieuwe mobiel systeem

In de komende twee jaar is er bijna 95 miljoen euro beschikbaar voor nieuwe ontwikkelingen.

werp?

Meer informatie

Uit een recente enquête blijkt dat 70 % van de mensen die

http://ec.europa.eu/news/environment/140410_nl.htm

daadwerkelijk apparaten, software toepassingen of mobiele ‘apps’ gebruiken om hun gezondheid op te volgen, deze technologieën nuttig vinden om hun gezondheid te 10 Digitalezorg.nl Magazine

Interview

Paul van Veen, account manager healthcare van Trend Micro

Zorginstellingen zitten in een spagaat

Vijf stappen om je voor te bereiden op de EU-databeschermingswetgeving De nieuwe EU General Data Protection Regulation is

procedures bij een datalek. Wie neemt contact op met

databescherming. Slechts 20 procent van de organisaties

En als het datalek groot is, wie neemt er dan contact op

opgesteld om één lijn te trekken in de wetgeving over in de Benelux weet echter precies wat deze wetgeving voor hun organisatie gaat betekenen.

En slechts 50 procent van de organisaties in de Benelux geeft aan dat ze niet weten of, of niet

Zorginstellingen zitten in een spagaat. Enerzijds neemt de druk op IT enorm toe door de toenemende stroom aan data en doordat de aard van de data verandert, maar anderzijds worden budgetten steeds kleiner. Dit stelt IT-managers voor enorme uitdagingen, zo bleek ook tijdens één van onze kennissessies van Let’s talk about it (letstalkabout-it.nl) speciaal voor de zorg. Tijdens deze sessie gingen security-specialisten van verschillende zorginstellingen met elkaar in gesprek om kennis uit te wisselen en zo van elkaar te leren.

denken dat het realistisch is om zich te conforme-

ren aan de nieuwe Europese wet voor databescher-

fout gaan. Er zijn immers meer dan genoeg ‘bad guys’

Ook met alleen maar goede intenties kan er wel eens iets

je kunt nemen, zodat jouw organisatie straks niet

die maar al te graag jouw waardevolle data willen stelen.

de boetes hoeft te betalen die de EU naar zeer

wordt steeds meer data gebruikt doordat meer medische

enorme hoeveelheden data (in de cloud en daarbuiten) en

Hopelijk is dit geen moeilijke vraag en kun je hier een

apparaten zijn aangesloten op het internet en artsen en ver-

devices in de organisaties, moet je als organisatie begin-

pleegkundigen steeds vaker gebruikmaken van een mobiel

nen met het monitoren van alle activiteiten op je netwerk,

apparaat om direct patiëntgegevens te verwerken. Daarnaast

om inzicht te krijgen in mogelijke issues. Er zijn diverse

wordt de data ook steeds gevoeliger. Het zijn patiëntgege-

goede oplossingen die je in één oogopslag een overzicht

vens en die zijn interessant voor heel veel verschillende

bieden van alle activiteiten op je netwerk, zodat je vroeg-

partijen zoals verzekeraars of farmaceutische bedrijven. Een

tijdig issues signaleert en hier snel en adequaat op kan

zorgverzekeraar in Engeland betaalde recentelijk het enorme

reageren.

exact antwoord op geven. Het zou echter zomaar kun-

vallen (advanced persistent threats). Het uitvoeren van een dergelijke gerichte aanval op een organisatie wordt

opgeslagen bij klanten, medewerkers of partners. Is deze data veilig, gemakkelijk toegankelijk, verzekerd en beheersbaar opgeslagen?

echter steeds gemakkelijker. Op de diverse cybercriminele markten zijn inmiddels al talrijke uitgebreide organisatieprofielen te koop waarin wordt beschreven hoe de IT-infrastructuur van de organisatie in elkaar zit en welke beveiliging-tools de organisatie gebruikt.

Monitor activiteiten op je netwerk Deze uitdaging, plus het feit dat budgetten bij veel zorg12 Digitalezorg.nl Magazine

tot de data? Hoe bekijken ze de data en bekijken ze de

data überhaupt? Weten ze welke gevolgen misbruik van de data heeft voor de organisatie?

ligingsbeleid in te richten moet er eerst worden geïnves-

De meeste bedrijven groter dan 250 medewerkers

schade te voorkomen. En de voorbeelden van organisaties

len die ervoor moet zorgen dat bedrijven voldoen aan

die dus te laat zijn met het nemen van maatregelen tegen cybercrime worden steeds groter. Mede om deze reden

werkt de Europese Unie op dit moment aan een nieuwe wet voor databescherming. Deze wet zal hoogst waarschijnlijk boetes gaan geven aan organisaties die zich niet houden

aan deze maatregelen. Ook al vraagt deze nieuwe wet veel

van organisaties, het zal in ieder geval helpen het bewustzijn bij de directies te verhogen.

in documenten en gevoelige documenten kan opspo-

ren en ervoor kan zorgen dat deze niet zomaar worden verstuurd.

• Geavanceerde technologie die verdachte activiteiten

Nog een aantal belangrijke vragen: wie heeft er toegang

teerd om later hoge kosten door verlies van data of imago-

• Een datalekbeschermingsoplossing die sleutelwoorden

leen om digitale data, maar ook om fysieke data die ligt

verrassingen komt te staan. Het gaat namelijk niet al-

2. Ga na voor wie de bedrijfsdata toegankelijk zijn

gen is dan ook om zich te wapenen tegen gerichte aan-

goede beveiligingstechnologie zoals:

• Gedegen encryptie-technologie die ervoor zorgt dat

ongeveer de waarde aan van deze gegevens, ook voor cyber-

Eén van de belangrijkste uitdagingen voor zorginstellin-

Om dit te voorkomen moet je in ieder geval zorgen voor

nen zijn dat als je het precies nagaat, je toch nog voor

bedrag van 47 miljoen voor patiëntgegevens, dit geeft wel

Gerichte aanvallen (APT’s)

komen te staan als de naïeveling die hier nog nooit eer-

over één nacht ijs. Daarom alvast vijf stappen die

1. Breng in kaart waar alle bedrijfsdata staan

over het belang van goede security. Om een goed bevei-

en schade te beperken? Je wilt later immers nooit bekend

waarschijnlijk ingevoerd gaan worden, gaan niet

van de data van de organisatie een grote opgave. Gezien de

IT-managers in de zorg stellen dat er weinig bewustzijn is

wordt er gedaan om het lek zo snel mogelijk te dichten

4. Regel optimale bescherming van jouw organisatie

instellingen zwaar onder druk staan, maken het beveiligen

instellingen

klanten? Maar uiteraard ook de technische kant; wat

alvast voor te bereiden, want de maatregelen die

blijkt dat de wet snel gaat komen. Tijd dus om je

doordat de stroom van data steeds omvangrijker wordt. Er

Bewustzijn belang security laag bij directie zorg-

wordt dit nieuws vervolgens gecommuniceerd naar

der over heeft nagedacht.

De IT-infrastructuur van organisaties veroudert razendsnel

beheer van deze data daarnaast ontzettend lastig.

met de pers en wat worden dan de statements? En hoe

ming. Toch horen we steeds meer geluiden waaruit

grote waarschijnlijk ook gaat doorvoeren.

criminelen. Trends als consumerization en BYOD maken het

de autoriteiten en wie moet er worden geïnformeerd?

zullen worden verplicht een data-officer aan te stel-

de nieuwe databeschermingswetgeving en het managen

van mogelijke security-issues. Het is belangrijk dat er in

data die wordt uitgestuurd ook beveiligd is.

op het netwerk signaleert en hier weer op kan reageren.

5. Zorg dat medewerkers goed geschoold worden De sancties voor het overtreden van de regels zijn hoog en kunnen oplopen tot 5 procent van de omzet. Het is dan ook cruciaal dat de hele organisatie op de hoogte

is van de uitdagingen voor het beveiligen van bedrijfskritische data. In plaats van een technisch issue wordt

het nu een issue voor de directie, dus is het belangrijk dat alle senior beslissers in de organisatie weten wat

de gevolgen zijn en ook de noodzaak zien om medewerkers een leidraad mee te geven waar ze naar moeten handelen.

elke organisatie iemand aanwezig is die naast technische

Veel IT-managers geven aan dat ze een grote verant-

procedurele en financiële implicaties van het beheren

veer 40 procent), echter legt de overheid deze verant-

kennis, ook een opleiding heeft gehad over de wettelijke, van data.

3. Bedenk de juiste procedure bij een cyberaanval Elke organisatie moet van te voren nadenken over de

woordelijkheid zien weggelegd voor de overheid (ongewoordelijkheid middels deze wet bij bedrijven zelf. Deze vijf stappen geven je alvast een goede basis om straks

te kunnen voldoen aan de databeschermingswet van de Europese Unie.

nr. 2 / 2014 13

Praktijkcase

Jurgen Valks, ZuidZorg: “Als zorginstelling kan je je geen enkel security-risico permitteren”

ZuidZorg is de grootste en meest ervaren aanbieder van

Efficiënte beveiliging

gebruikersvriendelijk dat we het beheer zelf doen. Alle

voorbeeld door het zakelijke deel van de smartphone goed

zorgdiensten in Eindhoven en omliggende gemeenten. Om

ZuidZorg maakt al meerdere jaren naar volle tevreden-

activiteiten worden nauwkeurig vastgelegd en de gedetail-

af te scheiden van andere opties. Hoewel het nog niet zo

de gezondheid en zelfstandigheid van mensen in buurten,

heid gebruik van Trend Micro’s security-oplossingen.

leerde rapportages brengen alle gedetecteerde afwijkingen

ver is, gaan we dan zeker om de tafel met Trend Micro om

wijken en dorpen te stimuleren, bieden professionele zorg-

Valks: “Toen ik hier kwam werken, waren er andere oplos-

en eventuele oplossingen duidelijk in kaart. Dat geldt ook

te kijken hoe we de beveiliging van data en communicatie

verleners een breed pakket diensten. Deze variëren van

singen in gebruik, maar de beveiliging verliep toen niet

voor alle updates. Deze worden op een gunstig tijdstip

van deze hybride omgeving dan zo optimaal mogelijk kun-

huishoudelijke hulp, verzorging en verpleging bij cliënten

helemaal naar wens. Ik had in het verleden al ervaring

gepland. We weten dus precies wat er gaande is en of een

nen inrichten. Tot die tijd houden we nauw contact over

thuis tot voedingsvoorlichting. Maar ook voor kraamzorg,

met de producten van Trend Micro en deze pasten ook

update wel of niet gelukt is. Zo voorkomen we onnodige

nieuwe ontwikkelingen en volgen we workshops om onze

jeugdgezondheidszorg en cursussen rondom gezondheid

goed binnen ZuidZorg.” Voor het datacenter viel de keuze

kwetsbaarheden en risico’s.” Ook het webverkeer van Zuid-

kennis up-to-date te houden.”

en welzijn kunnen inwoners uit de regio Eindhoven bij

op Deep Security van Trend Micro. “We hebben een twin

Zorg wordt via de webmodule van Trend Micro in de gaten

ZuidZorg terecht. Om de hedendaagse zorg toegankelijker

datacenter op basis van FlexPod en Cisco UCS blades en

gehouden. “Al het verkeer dat via de proxy gaat, wordt

NEN7510

en beter betaalbaar te houden, zet de organisatie sterk in

een VMware virtualisatielaag. Voor deze omgeving zoch-

gescand. Eventueel verdacht verkeer wordt zo automatisch

De huidige beveiligingsomgeving van ZuidZorg sluit goed

op kwaliteit en innovatie.

ten we een oplossing die de omgeving betrouwbaar en ef-

afgevangen.”

aan op de geldende regelgeving. “Momenteel is NEN7510

ficiënt kon scannen en beveiligen.” Agentless monitoring

de norm in de zorgbranche. Hoewel deze richtlijn nog

“Effectieve beveiliging van systemen en bestanden is voor

van Deep Security sloot goed aan bij de eis. “We hoeven

Hybride omgeving

niet verplicht is, onderzoeken we samen met onze af-

elke organisatie een absolute noodzaak”, zegt Jurgen

nu niet op iedere virtual machine agents te installeren.

Momenteel hebben ambulante medewerkers die extern

deling kwaliteit hoe we onze beveiliging op een hoger

Valks, senior systeembeheerder bij ZuidZorg. “Als zorg-

Dit gebeurt automatisch. Extra voordeel is dat Trend

werken nog geen toegang tot cliëntgegevens. “Zij gebrui-

niveau kunnen krijgen. De keuze voor Deep Security

organisatie moeten wij daar een schepje bovenop doen

Micro en VMware nauw samenwerken bij product-

ken wel smartphones, maar daarop ontvangen ze via de

is daarbij een stabiele basis die we kunnen blijven

omdat we verantwoordelijk zijn voor het beheer van

ontwikkeling, waardoor de oplossingen naadloos op

mail alleen praktische informatie zoals de planning en

uitbouwen. Bijvoorbeeld door een uitbreiding met

cliëntgegevens. Wij kunnen ons op dat vlak geen enkel

elkaar aansluiten.”

instructies. Voor de uitwisseling van cliëntgegevens met

Deep Packaging Inspection of Data Loss Prevention.

andere zorgverleners of behandelaars gebruiken we nu

Die modules kunnen we relatief eenvoudig bijschakelen. We kunnen dus innovatieve ontwikkelingen snel om-

risico permitteren. Deze privégegevens mogen niet ongewenst naar buiten komen. De focus van de beveiliging

Risico’s voorkomen

nog uitsluitend encrypted lijnen. Het is op termijn zeker

binnen ZuidZorg ligt momenteel bij de bestanden en

Met Deep Security kan ZuidZorg haar ICT-omgeving via

de bedoeling om data veilig via mobiele apparatuur te

armen en tegelijkertijd de veiligheid van onze systemen

de laptops binnen onze omgeving. We gebruiken Trend

de centrale console monitoren en beheren. Valks: “We

gaan ontsluiten. Daarbij willen we het voor de gebruikers

en data waarborgen.”

Micro OfficeScan om virussen en malware buiten de deur

hebben altijd een goed beeld van de beveiligingsstatus

zo eenvoudig mogelijk houden. Het is de uitdaging van

te houden.”

van de complete omgeving. Daarbij is de oplossing zo

de ICT-afdeling om dit aan de achterkant te realiseren. Bij-

14 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 15

Column

Hoe innovatie van de zorgbekostiging mHealth eindelijk gaat stimuleren In de bekostiging van de zorg veranderen zaken in 2015 waarmee mHealth meer kansen krijgt. Doordat de prikkels in de huisartsen zorg en de ketenzorg veranderen kan de business case voor mHealth eerder rond komen. De visie die daar vanuit het ministerie en verzekeraars achter zit maakt dat deze kansen structureel zijn. In dit artikel leggen wij kort uit waarom deze ontwikkelingen van belang zijn. tekst: Leo Melissen

Eerst even terug naar de wereld van nu

zijn business case moet komen uit kostenbesparingen bij

landen. Zo simpel als dit idee in de basis is, zo lastig is het

Daar sta je dan glunderend op het podium. Jouw app heeft

de zorgaanbieder zelf. Helaas is het zo dat die besparin-

om consequent door te voeren. Er zijn twee grote puzzels.

zojuist een award in de wacht gesleept. Nog even en de zorg

gen mogelijk helemaal niet bij hem aan de orde zijn maar

Allereerst is het nodig om te bepalen wat de relevante

zal onherkenbaar veranderd zijn. Het gemak waarmee de

zich voordoen elders in de keten. Bovendien is het officiële

uitkomsten zijn waarop je dan afrekent. Wat is kwaliteit?

patiënt zijn eigen ziekte kan managen zal tot betere behan-

verdienmodel vaak het in rekening brengen van activitei-

Het realiseren van een cholesterolwaarde? Het bereiken

delresultaten leiden en dat tegen lagere kosten. Hoewel je

ten van zorgverleners. Als die activiteiten minder worden

van therapietrouw? Of de mate van zelfredzaamheid van

het niet deed voor het grote geld is het wel een fijn gevoel

als gevolg van een succesvolle vorm van eHealth heeft de

de patiënt? Veel indicatoren zijn alleen maar indirect aan

dat de uitrol nu natuurlijk bekostigd gaat worden. Nog

zorgaanbieder niet alleen de lasten van de eHealth investe-

kwaliteit te correleren. Een ander risico van indicatoren is

eventjes checken op www.ehealthfinanciering.nl. Daar

ring maar ook nog eens de lasten van de mindere exploita-

dat iedere patiënt als standaard geval wordt gezien. Dat

vind je al snel de E health bekostigingswijzer van de NZa.

tie. Als een ziekenhuis bijvoorbeeld patiënten sneller thuis

risico loop je bijvoorbeeld als je de kwaliteit van behan-

Een paar muisklikken verder en de eerste twijfel slaat toe.

krijgt en heropnames weet te voorkomen schiet het daar

delaren uitdrukt in de mate waarin zij netjes volgens een

In formele taal popt een harde boodschap op het scherm.

in geldelijke zin niets mee op. Integendeel het zorgt er zo

richtlijn handelen.

De app valt niet in het juiste hokje en dus is er geen

voor dat het minder omzet draait.

prestatie en ook geen structurele bekostiging. Zucht dan maar weer op zoek naar een sponsor of een potje voor een

Dan klopt er toch iets niet met het systeem zou je zeggen.

pilotproject...

Dat is ook zo. Langzamerhand raken steeds meer personen en organisaties ervan overtuigd dat de manier waarop zorg

Zo moet het de afgelopen periode heel vaak zijn gegaan.

wordt ingekocht slimmer kan en moet. Kort samengevat

Enthousiaste vernieuwers die zich niet lieten ontmoe-

is er met de prikkels in het huidige stelsel iets mis. Zorg-

digen door zaken als CE certificering en privacyvraag-

aanbieders zijn steeds meer risico gaan lopen voor hun

stukken maar hun verdienmodel uiteindelijk toch niet

bedrijfsvoering. Dat prikkelt hen om volume te maken. Het

rondkrijgen.

systeem is immers gebaseerd op verrichtingen.

Het doel daarbij is om steeds meer de patiënt en niet de aandoening centraal te zetten.

De tweede puzzel is hoe eerlijk om te gaan met verschillen

Een ingewikkelde markt met fictieve zorg-

Hoe moet het dan wel

in patiëntenpopulatie. Als je als zorgaanbieder het risico

Op papier is het simpel. Verzekeraars zouden meer moeten

van de verzekeraar overneemt door voor een vast bedrag

Het lijkt er vaak op dat die moeizame markt er in de zorg

betalen voor resultaten; voor het gezond houden van

per chronisch zieke te werken moet helder van tevoren

nu eenmaal bij hoort. Deels is dat ook wel zo. Kort gezegd

mensen of voor het maatschappelijk actief houden van

de uitgangssituatie van de betreffen patiëntgroep in beeld

is het zo dat wat in de zorg in rekening mag worden ge-

chronisch zieken. Bijvoorbeeld door vooraf een bedrag af

zijn. Met andere woorden wat is de objectief te verwachten

bracht meestal vast ligt in ingewikkelde prestatiebeschrij-

te spreken waarvoor een zorgaanbieder een groep chroni-

zorgvraag. Het maakt nogal wat uit of de betreffende popu-

vingen van de NZa. Zodra een eHealth toepassing daar niet

sche patiënten een jaar lang moet behandelen. Afhanke-

latie oud of jong is, arm of rijk, hoogopgeleid of juist niet.

goed bij is in te passen ontstaat er dan al snel een pro-

lijk van de resultaten kan die zorgaanbieder dan nog een

bleem. Een zorgaanbieder kan dan geen aparte rekening

bonus krijgen bovenop de basisvergoeding. Aan dit soort

Oftewel betalen voor uitkomsten en zeker populatiebe-

sturen voor de geleverde ‘eHealth dienst’. Dat betekent dat

modellen wordt al enige tijd gewerkt in diverse westerse

kostiging zal nog heel wat vragen voordat dit gemeengoed

producten

16 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 17

is. Dat neemt niet weg dat dit de richting is waar naar toe

Wij merken dat bij beleidsmakers in Den Haag en zien dat

gewerkt wordt de komende jaren. Dat is goed nieuws voor

terug in pilot projecten. Er vinden nu in diverse regio’s

innovaties op gebied van Ehealth. Het levert immers een

bijvoorbeeld experimenten plaats met populatiebekosti-

positieve business case op wanneer je als zorgaanbieder

ging. In deze zogeheten proeftuinen werken aanbieders

met Ehealth goedkoper aan de juiste patiënten uitkomsten

uit eerste en tweede lijn samen om met name chronisch

komt.

zieken slimmer te behandelen. Kernelement is samenwer-

APP VOOR DE THUISZORG:

KEY2ZORGPROFESSIONAL

king tussen diverse professies en organisaties waarbij de

Wat gaat er nu veranderen

patiënt een zorgprogramma wordt geboden dat op zijn of

Per 2015 wordt door de Nza een nieuwe bekostiging

haar positie is toegespitst. Een ander kenmerk is dat de

ingevoerd voor de huisartsenzorg en multidisciplinaire

honorering deels is gekoppeld aan te bereiken gezond-

zorg. Wat je daar ziet is dat de huisarts in de basis wordt

heidsresultaten.

betaald om er voor een populatie te zijn en al minder dan nu wordt betaald voor het draaien van productie. Bovenop deze basisbekostiging komt daarnaast veel ruimte om zorg voor chronisch zieken in te kopen als zorgprogramma’s die in samenwerking tussen zorgaanbieders worden geleverd. Het doel daarbij is om steeds meer de patiënt en niet de aandoening centraal te zetten. Deze ontwikkeling biedt diverse kansen voor eHealth innovaties. Simpel gezegd wordt er in toenemende mate van zorgaanbieders gevraagd om met elkaar samen te werken en daarbij de patiënt te stimuleren zoveel mogelijk aan zelfmanagement te doen. Dat vraagt om goede

Simpel gezegd wordt er in toenemende mate van zorgaanbieders gevraagd om met elkaar samen te werken en daarbij de patiënt te stimuleren zoveel mogelijk aan zelfmanagement te doen.

informatie uitwisseling tussen zorgaanbieders en om het hebben van stuurinformatie. Je ziet nu aanbieders van apotheek en huisartseninformatiesystemen hierop inspelen.

Conclusie De hier geschetste ontwikkelingen op het gebied van

Verder komt er in de nieuwe bekostiging meer ruimte voor

bekostiging bieden voor mHealth (en eHealth in het alge-

zorgvernieuwing. Om te beginnen creëert dit de mogelijk-

meen) nieuwe kansen. Makkelijk zal het zeker niet zijn. In

heid om te betalen voor zorguitkomsten. Bovendien komt

de zorg is er veel meer complex dan alleen de bekostiging

er een expliciete prestatie eHealth. Deze prestatie mag vrij

en er moet nog veel worden uitgewerkt om de zorg slim-

worden ingevuld. Concreet betekent dit dat zorgaanbie-

mer te organiseren. Maar partijen die in staat en bereid

ders en verzekeraars het eens moeten worden over een

zijn om in deze ontwikkelingen mee te denken krijgen in

zinnige invulling en zich daarbij niet hoeven op te winden

ieder geval de komende tijd meer kansen.

of het in het systeem in te passen is. De NZa bemoeit zich er inhoudelijk verder niet mee.

Daar komt nog bij dat er door keuzes van de politiek veel op het bordje van de huisarts afkomt. De zorg moet

Er voor zorgen dat chronisch zieken zo goed mogelijk met

zoveel mogelijk van de dure tweede lijn naar de eerste

hun aandoening kunnen leven is feitelijk de essentie van

lijn. Bovendien moeten ouderen meer zelfstandig blijven

de opdracht van de samenwerkende zorgaanbieders. Dat

wonen. Dat valt niet zomaar op te vangen en zal een grote

betekent dat zij daarmee meer moeten opschuiven in de

druk leggen op de eerste lijn. Het zou een gemiste kans

richting van coaching en gedragsbeïnvloeding, bij uit-

zijn wanneer de mogelijkheden van mHealth daarbij niet

stek een terrein waar apps, sensoren en feedback naar de

zouden worden benut.

patiënt een deel van de oplossing kunnen zijn. En als je beloning afhangt van de resultaten bij de patiënt kun je daar

Leo Melissen is partner bij Brabers Corporate Counsel en

als arts of gezondheidscentrum maar beter iets mee gaan

actief betrokken bij vraagstukken rondom innovaties in de

doen. mHealth kan de patient de tools in handen geven om

zorg.

meer grip op zijn aandoening te houden terwijl bijvoorbeeld de arts of apotheker de coachende rol kan oppakken.

U wilt dat uw thuiszorgmedewerkers op elk moment en op elke locatie toegang hebben tot realtime cliëntgegevens en meer tijd overhouden voor het verlenen van zorg. Dit is mogelijk met de app Key2Zorgprofessional. Deze app geeft thuiszorgmedewerkers op locatie toegang tot alle benodigde cliëntgegevens, zoals adresgegevens en contactpersonen en de planning van de uit te voeren zorg. Daarnaast is handmatige of automatische registratie mogelijk van onder andere de duur van de geleverde zorg, reistijden, reiskosten, vakanties, scholing en vergaderingen.

Misschien nog wel belangrijker dan deze concrete veranderingen is dat de filosofie hierachter breed gesteund wordt. 18 Digitalezorg.nl Magazine

SOFTWARE SOLUTIONS | IT OUTSOURCING | BPO | STAFFING SERVICES

www.centric.eu/zorg

Challenge

FICHe accelerator launches its open call in September for eHealth SMEs and Startups across Europe

Future Internet Challenge eHealth Oulu, June 18, 2014 – The Future Internet CHallenge eHealth (FICHe) accelerator announced today that it will launch its open call for applications on the first of September 2014. Participation is open to all European eHealth small and mid-sized enterprises and startups eager to develop innovative applications in the eHealth domain using FI-WARE technology (www.fi-ware.org) tekst: Paul Pelsmaeker

Accelerator program Selected companies and startups will enter into an

• Pan-European exposure during events, on websites and social media and in magazines.

18-months challenge, split in a three phase accelera-

the programme, 100 Million Euro will be invested across

Pan-European project

Europe in financial support, coaching and mentoring. This

FICHe is co-funded under the European Union’s Programme

can be a great change in your professional life, get infor-

for research, technological develop ment and demonstra-

mation and be prepared for the challenge!”

tion.

tion program. Going through the three phases, they will

Initiator of the FICHe project and consortium Paul

translate their idea into a field lab tested prototype, while

Pelsmaeker took the initiative for the FICHe accelerator

elaborating their business plan and go-to-market strategy.

program in 2013. Pelsmaeker: “When I heard for the first

Why eHealth?

Project partners are University of Oulu, Business Oulu,

The most promising and innovative companies from each

time about the ambition of the European Commission

With aging populations, European countries are spending

TIC BioMed, FFIS de la region de Murcia, TNO, Amsterdam

phase, will be hand-picked to continue to the next phase.

Future Internet PPP, I quickly realized the potential it

an increasing percentage of their GDP on healthcare. The

Economic Board, Stichting zorgInc., Dutch eHealth Fund

80 teams will enter the first phase, 40 will continue, but

holds for the eHealth domain. Both look for innovation

healthcare sector has been more resistant to the current

Management BV and Stichting Digitalezorg.nl.

only 20 will succeed in entering the third and last phase.

that translate into successful businesses. And that is

crisis than other industries, continuing to attract invest-

where FICHe comes in to play.”

ments. Innovation is now expected to have a big impact,

FICHe is open for applications on September 1, 2014 and

making health access, management and delivery more

closes on October 31, 2014. The latest updates can be

Project coordinator Satu Väinämö will be leading the

efficient by the use of Information Technology. By empowe-

found on F6S (http://www.f6s.com/fiche#/about) or Twit-

project. Väinämö: “I’m excited to lead the FICHe accele-

ring highly-innovative start-ups and small- and mid-sized

ter: @FICHe_EU.

rator as it brings a truly great opportunity for European

enterprises, FICHe aims to make European healthcare more

Contact

Once entered the FICHe accelerator, the startups and SMEs

startups and SMEs with viable ideas to break through.

competitive.

will have access to:

I look forward to seeing unique ideas and 20 excellent

Satu Väinämö, FICHe project coordinator, University of

• Support and coaching by more than 50 affiliated men-

businesses at the end of the project.”

tors; • Online and onsite boot-camps, technical training and business coaching; • Three dedicated living labs for co-creating and testing

FI-WARE technology FI-WARE is an innovative, open cloud-based infrastructure

Jesus Villasante, Head of Unit for Net Innovation, at the Eu-

for cost-effective creation and delivery of Future Internet

ropean Commission, DG CONNECT, leads the group of 16

applications and services, at a scale not seen before. FI-

Future Internet accelerators that challenge European SMEs

WARE API specifications are public and royalty-free, driven

Oulu, Finland

[email protected], +35 850 437 0978 Paul Pelsmaeker, FICHe project ambassador, Stichting Digitalezorg.nl, The Netherlands

[email protected], +31 610 609 699

and Startups to come up with smart business ideas. FICHe

by the development of an open source reference imple-

• Up to e 215K cash per team;

is one of these accelerators. Jesus Villasante: “This Future

mentation which accelerates the availability of commercial

FICHe

• Over e 500K worth of partner services through ‘F6S

Internet-accelerator is a major opportunity that European

products and services based on FI-WARE technologies. Stay

SMEs and Web Entrepreneurs cannot not miss. As part of

tuned: http://www.fi-ware.org or @FIWare

F6S: http://www.f6s.com/fiche#/about

the applications;

deals’; 20 Digitalezorg.nl Magazine

Twitter: @FICHe_EU

nr. 2 / 2014 21

Technologie

Verpleeghuis Willibrord ondersteunt zorgverlening met slimme camera’s In het nieuw gebouwde verpleeghuis Willibrord in Middelburg houden slimme camera’s in de gaten of de bewoners zich zelfstandig kunnen redden, ‘s nachts niet uit bed vallen en na een toiletbezoek daar weer in terugkeren. Een innovatief praktijkvoorbeeld van hoe camera’s de zorgverlening aan oudere mensen kunnen ondersteunen, als hulpmiddel voor het personeel. Planetree filosofie

ruimte scherp in de gaten houden. Omdat ze meer op een

WVO Zorg uit Vlissingen zorgt er met 1.200 medewerkers

rookmelder dan een camera lijken, wordt zo op discrete

en 700 vrijwilligers elke dag voor dat ouderen in Zeeland

wijze in de gaten gehouden of een bewoner niet valt, ‘s

een goed leven hebben. In een verpleeghuis, woonzorg-

nachts over de gang gaat dwalen en na een toiletbezoek

centrum, of nog thuis wonend. In het oude centrum van

weer zelf terug in bed keert. De bijgeleverde MxActivi-

Middelburg hebben zij een nieuw verpleeghuis Willibrord

tySensor software zorgt er automatisch voor dat alleen

laten bouwen, bestaande uit 3 woningen met elk 6 tot 8

beelden worden opgeslagen, of een alarm wordt geacti-

bewoners en 39 appartementen voor mensen met lichame-

veerd, als er echt iets belangrijks gebeurt. Daarvoor zijn

lijke klachten. WVO Zorg heeft dit complex laten ontwer-

de camera’s geïntegreerd met een zorgsysteem van Ascom.

pen en inrichten volgens de zogeheten Planetree filosofie.

“In heb al bij eerdere projecten de toepassingsmogelijkhe-

Daarin staat het leveren van mensgerichte zorg centraal,

den van Mobotix-camera’s ervaren”, vertelt adviseur Peter

door bijzondere aandacht te besteden aan het welzijn, de

Morsink. “Vorig jaar gaf WVO Zorg mij de vrijheid om die

leefomgeving, voeding en spiritualiteit van de bewoners.

voor verpleeghuis Willibrord te verwerken in een zorgon-

afstand de situatie beoordelen. Als onze mensen geplande

gen van een groot aantal kabels overbodig. Zowel aan de

Daar wordt onder andere invulling aan gegeven met een

dersteunende domotica-oplossing.”

zorg komen verlenen, kunnen zij de aanwezige camera

voor iedereen zichtbare gebruikerskant, als de onzichtbare

met één druk op de knop tijdelijk uitzetten en bij vertrek

installatiekant en het operationele beheer daarvan, hebben

weer aanzetten, om de bewoners hun privacy te geven.”

wij samen met onze projectpartners betere en duurzamere

aantal innovatieve technieken en inrichtingsvoorzieningen die het wonen en werken voor zowel de ouderen als

Extra ogen en oren

medewerkers veraangenamen. Twee voorbeelden daarvan

“Door de toenemende overheidsbezuinigingen moet je als

zijn de toepassing van dynamische verlichting die het bio-

bestuurder oplossingen gaan bedenken om het zorgverle-

Blauwdruk voor andere zorgcentra

ritme van de bewoners ondersteunt en de toepassing van

nende personeel zowel efficiënter als ook prettiger te laten

De in verpleeghuis Willibrord geïnstalleerde technische op-

Mobotix

slimme camera’s, die geïntegreerd zijn met een centraal

werken”, zegt WVO Zorg directeur Jan de Graaf. “Daarbij

lossingen vormen voor Jan de Graaf en Peter Morsink een

zorgsysteem. Deze innovatieve technische oplossingen

staan bij ons betrouwbaarheid en kwaliteit altijd voorop.

innovatieve blauwdruk voor andere zorgcentra van WVO

Mobotix AG is een softwarebedrijf met ontwikkeling van

zijn bedacht door adviseur Peter Morsink, in overleg met

Zelf hebben wij ervaren dat oplossingen gebaseerd op

Zorg. “De hier bedachte combinatie van slimme camera’s

Mobotix-distributeur CNI Europe en geïnstalleerd door

bewegingssensoren kwetsbaar zijn en ook veel onderhoud

gekoppeld aan het centrale zorgsysteem, dynamische ver-

Wolter & Dros.

vergen. De door Peter Morsink geadviseerde slimme ca-

lichting, kamerbrede tilliften, klimaatbeheersing en andere

mera’s zijn gezien de ervaringen bij andere projecten heel

installaties, gaan wij de komende jaren ook in andere com-

Zorgondersteunende domotica-oplossing

betrouwbaar en hebben geen onderhoud nodig. Ze geven

plexen toepassen”, aldus Morsink. “Verpleeghuis Willibrord

Om de zorgverleners een aantal extra ogen en oren te

ons personeel extra ogen en oren die zij indien nodig op

is bijvoorbeeld één van de eerste projecten in Nederland

geven, zijn in verpleeghuis Willibrord met toestemming

afstand kunnen gebruiken. Wij zetten ze in eerste instantie

waar de MxActivitySensor van Mobotix wordt gebruikt, om

van de bewoners in alle appartementen en gangen slimme

alleen in voor alarmering van uitzonderingsituaties, die

geautomatiseerd valse alarmmeldingen te voorkomen. Dat

camera’s geïnstalleerd. In totaal ruim 70. Die onlasten

de videosoftware zelfstandig signaleert en nog niet voor

is slimme videosoftware voor bewegingsdetectie. Een inte-

het personeel van veel overbodige controlemomenten

traditioneel cameratoezicht. Bottom-line besparen ze ons

ressant voordeel van Mobotix is het feit dat alle software

en geven de bewoners meer rust omdat zij ‘s nachts niet

tijd omdat de vroegere periodieke controles niet meer

en toekomstige updates er licentievrij worden bijgeleverd,

meer onnodig in hun slaap worden gestoord. Het zijn

nodig zijn, en geven een rustig gevoel dat er toch 24/7 een

wat bij grote projecten veel geld bespaart. Verder zorgt

hulpmiddelen die het personeel ondersteunen alleen zorg

oogje in het zeil wordt gehouden. Zodra er iets afwijkends

de hoge resolutie 360-graden lens van de Q24 ervoor dat

te verlenen als dat echt nodig is. Via een 360-graden hoge

gebeurt, stuurt de camera die het waarneemt een melding

wij veel minder camera’s nodig hebben dan bij andere

resolutie lens en ingebouwde audio kan de toegepaste

naar ons Ascom-zorgsysteem en kan een medewerker

merken. Tenslotte maakt de Power over Ethernet voeding

Mobotix Q24-camera vanaf het plafond een complete

die voor de betreffende bewoner verantwoordelijk is op

van onze camera’s, via bekabeling van Panduit, het aanleg-

22 Digitalezorg.nl Magazine

oplossingen bedacht.”

eigen hardware op het gebied van digitale, op een netwerk gebaseerde videoveiligheidssystemen met hoge resolu-

tie. Daarbij ligt de focus op de ontwikkeling van gebruikersvriendelijke complete systeemoplossingen uit eigen

productie. Het Duitse bedrijf staat sinds de oprichting in

1999 bekend als de pionier in netwerkcameratechnologie

en om het gedecentraliseerde concept dat videosystemen

met hoge resolutie in de praktijk voor het eerst kostenef-

ficiënt maakt. Sinds 2010 breidt Mobotix het portfolio aan producten uit met zelfontwikkelde intelligente producten

op het gebied van huistechniek. Of het nu om ambassades, luchthavens, stations, havens, tankstations, hotels of snelwegen gaat, al jaren worden er meer dan honderdduizend

videosystemen van Mobotix op alle continenten toegepast.

nr. 2 / 2014 23

mHealth

Europese Commissie schetst juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps Op 10 april 2014 publiceerde de Europese Commissie (hierna: ‘Commissie’) het Groenboek mobiele gezondheidszorg (‘mHealth’). Dit Groenboek is een uitwerking van actiepunt 12 uit het Actieplan e-gezondheidszorg 2012-2020. In het Groenboek worden diverse vragen op het gebied van mHealth gesteld waarop de Commissie graag uw input ontvangt met als doel mHealth in de EU te kunnen stimuleren. Tot 3 juli 2014 kon er gereageerd worden op de vragen. Het Groenboek laten we nu verder buiten beschouwing, we nemen hierna het bestaande juridisch kader voor lifestyle en wellbeing apps onder de loep, want daarover heeft de Commissie ook een document gepubliceerd. Sofie van der Meulen en Erik Vollebregt, Axon advocaten

Werkdocument over regels voor lifestyle en

Bescherming van persoonsgegevens

gezondheid, zoals bijvoorbeeld iemands ECG of BMI,

van apps moeten de mogelijkheid hebben om het plaatsen

Er is geen onduidelijkheid als het om de toepasselijk-

mogen alleen verwerkt worden door een zorgprofessional

van cookies te accepteren of te weigeren. Daar bovenop is

Het Groenboek ging vergezeld van een Werkdocument van

heid van privacyregelgeving gaat. Het recht op privacy en

die aan een beroepsgeheim is onderworpen in het kader

het belangrijk om goede Gebruiksvoorwaarden in de app op

de Commissie over het bestaande juridische kader dat

gegevensbescherming is onverkort van toepassing op de

van de behandeling van een patiënt. Een andere grondslag

te nemen, evenals een Privacy en cookie statement.

van toepassing is op lifestyle en wellbeing apps. Op dit

gebruikers van alle apps die geïnstalleerd en gebruikt wor-

biedt de ondubbelzinnige toestemming van de betrokkene.

moment staan medische apps volop in de belangstelling.

den in de EU, ongeacht de locatie van de app-ontwikkelaar

Tijdens de vakbeurs Zorg & ICT 2014 zat de zaal van de

of de app store. De Richtlijn is in iedere Europese lidstaat

Persoonsgegevens die verzameld worden voor mHealth

Richtlijn

Zorgacademie over medische apps dan ook alle drie de

in nationale wetgeving geïmplementeerd. Er bestaan wel

toepassingen mogen alleen voor commerciële doelen

Als een consument binnen de EU een app in de app store

dagen (over)vol. Terecht – en gelukkig – werd de volgende

helaas soms aanzienlijke verschillen in privacywetgeving

gebruikt worden als de gebruiker, nadat informatie is

koopt wordt de consument beschermd door de bepalingen

vraag gesteld: ‘Wat als mijn app geen medisch hulpmid-

per lidstaat. In Nederland is de Richtlijn bescherming per-

verstrekt over de voorgenomen gegevensverwerking, hier

die voor consumenten gelden voor koop op afstand.

del is, maar een algemene fitness app? Is er daar geen

soonsgegevens omgezet in de Wet bescherming persoons-

uitdrukkelijk toestemming voor geeft. Van app-ontwikke-

Op dit moment heeft de consument 7 dagen bedenktijd in

regelgeving voor?’ Zeker wel. Het Werkdocument geeft

gegevens (hierna: Wbp). De Wbp legt verplichtingen op aan

laars wordt verwacht dat al tijdens het ontwerp van de app

geval van koop op afstand. Op 12 december 2011 is er een

een beschrijving van EU-regelgeving die in ieder geval van

verwerkers van persoonsgegevens en geeft rechten aan

rekening wordt gehouden met privacy. De Groep gege-

nieuwe Richtlijn Consumentenrechten in werking getreden

toepassing is op lifestyle en wellbeing apps.

betrokkenen. Persoonsgegevens moeten voor welbepaalde,

vensbescherming artikel 29 heeft een Advies gepubliceerd

en de oude Richtlijn is per 13 juni 2014 vervallen. Zodra

wellbeing apps

Richtlijn Consumentenrechten en eCommerce

uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden

waarin compliance van smart apps met privacyregelgeving

de nieuwe Richtlijn in Nederlands recht wordt omgezet zal

Allereerst is in het document te lezen dat er op dit moment

worden verkregen en ze mogen vervolgens niet verwerkt

uitgebreid aan de orde komt. Verplicht leesvoer voor men-

er een bedenktijd van 14 dagen gelden.

in Europa geen geldende regels zijn die de grens tussen

worden op een manier die onverenigbaar is met die doel-

sen die bezig zijn met de ontwikkeling van apps! Daarnaast

medische apps en lifestyle en wellbeing apps afbakenen.

einden. Daarnaast mogen alleen de voor de doeleinden

vormt Advies 05/2012 over Cloud Computing van dezelfde

Alle door consumenten gekochte apps in een app store

Het is volgens de Commissie op dit moment ook nog

noodzakelijke gegevens worden verzameld en mogen de

Groep gegevensbescherming een nuttige leidraad voor de

vallen onder de bepalingen van koop op afstand. Los van

onduidelijk of de lifestyle en wellbeing apps risico’s voor

gegevens niet langer bewaard worden dan noodzakelijk.

toepassing van privacyregelgeving op cloud providers.

de bedenktijd – waar de consument onder bepaalde voor-

de gezondheid van burgers met zich meebrengen. Hoe dan

Meer verzamelen dan strikt noodzakelijk is niet toegestaan.

ook zou een app-ontwikkelaar moeten weten of de app

Afhankelijk van het soort persoonsgegevens geeft de wet

ePrivacy Richtlijn

de consument bepaalde informatie te verschaffen zoals

aan de algemene veiligheidseisen voor producten in de EU

de vereisten voor de verwerking van persoonsgegevens.

De ePrivacy Richtlijn geeft regels voor de toegang, het plaat-

de belangrijkste kenmerken van de app en de prijs. Deze

sen en lezen van informatie die is opgeslagen in apparaten

informatie moet verschaft worden voordat de consument

moet voldoen en of een app een product is waarvoor hij

waarden vanaf kan zien – is de verkoper verplicht om aan

aansprakelijk gesteld kan worden in geval van gebreken.

Lifestyle en wellbeing apps kunnen zowel persoonsgege-

van gebruikers in de Europese Economische Ruimte. De

een bestelling plaatst. Als de verkoper niet voldoet aan de

Helaas gaat het Werkdocument op dit punt niet verder dan

vens van algemene aard, zoals iemands hobby’s, als bij-

bekendste bepaling uit deze Richtlijn is de cookie-bepaling.

informatieverplichtingen dan is de consument niet aan de

de constatering dat er onduidelijkheid bestaat over de toe-

zondere persoonsgegevens betreffende iemands gezond-

Gebruikers moeten toestemming geven voor het plaatsen

overeenkomst gebonden. Ook in de eCommerce Richtlijn

passelijkheid van de wetgeving op dat gebied op apps.

heid verwerken. Persoonsgegevens over iemands

van cookies of andere tracking technologieën. Gebruikers

zijn informatieverplichtingen opgenomen die vooral van

24 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 25

belang zijn voor app stores en app-ontwikkelaars, voor

geïnterpreteerd worden dat er allerlei producten onder val-

zover ze direct lifestyle en wellbeing apps verkopen. De

len die helemaal geen medische doelen beogen.

eCommerce Richtlijn is ook van toepassing op gratis apps. Het Hof overweegt in de punten 16,17, 30 en 31 van het

Richtlijn oneerlijke handelspraktijken

arrest het volgende:

Ten slotte is ook de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken van toepassing op alle B2C handelspraktijken, dus ook op

‘16. Vervolgens moet worden gepreciseerd dat artikel 1,

de verkoop van lifestyle en wellbeing apps aan consumen-

lid 2, sub a, van richtlijn 93/42 is gewijzigd bij artikel 2

ten. In de kern bepaalt deze Richtlijn dat de keuzevrijheid

van richtlijn 2007/47, waarvan punt 6 van de considerans

van de consument niet beperkt mag worden. De verkoop

benadrukt dat software op zichzelf een medisch hulpmid-

van apps wordt in ieder geval als oneerlijk beschouwd

del is, als hij door de fabrikant specifiek bestemd is om te

als er sprake is van misleiding waardoor de consument

worden gebruikt voor een of meer van de in de definitie

besluit tot aankoop van een app over te gaan, die hij bij

van een medisch hulpmiddel vermelde doeleinden. Dat

de juiste voorstelling van zaken niet gekocht zou hebben.

punt van de considerans voegt hieraan toe dat software

In advertenties en bij andere vormen van promotie van

voor algemene doeleinden die in de gezondheidszorg

een lifestyle of wellbeing app moet hier dus rekening mee

wordt gebruikt, geen medisch hulpmiddel is.

gehouden worden. Ter illustratie volgen hierna een paar voorbeelden van oneerlijke handelspraktijken:

17. De wetgever heeft voor software dus duidelijk ge-

• Valse claim op het onderschrijven van een gedragscode

maakt dat het niet voldoende is dat software in een medi-

of over de goedkeuring van het product door een open-

sche context wordt gebruikt om binnen de werkingssfeer

bare of particuliere instelling (CE-markering);

van richtlijn 93/42 te vallen, maar dat tevens is vereist dat

• Gebruik van keurmerken zonder de vereiste goedkeuring;

de producent de software een specifiek medische bestem-

• Valse claims dat een product ziekten, gebreken of mis-

ming heeft gegeven.

vormingen kan genezen. 30. Wanneer een product door de fabrikant ervan niet is

Lifestyle en wellbeing apps – een bijzondere

categorie apps, een algemeen product of geen van beide?

ontworpen om te worden gebruikt voor medische doeleinden, mag dus niet worden verlangd dat het wordt gecertificeerd als medisch hulpmiddel.

Het Werkdocument maakt duidelijk dat er niet alleen regels gelden voor medische apps, maar ook voor lifestyle en

31. Dat is met name het geval voor een groot aantal sport-

wellbeing apps. In onze praktijk merken we dat partijen die

artikelen waarmee de werking van bepaalde organen van

bezig zijn met de ontwikkeling van een app zich hier vaak

het menselijk lichaam kan worden gemeten, zonder dat

in het geheel niet - of beperkt - van bewust zijn. Sommige

het daarbij gaat om medisch gebruik. Zouden dergelijke

ontwikkelaars zijn blij als de app niet onder het regime van

artikelen moeten worden aangemerkt als medische hulp-

de Richtlijn medische hulpmiddelen valt, maar dit betekent

middelen, dan zouden zij een certificatieprocedure dienen

niet dat er geen andere regelgeving is waar aan voldaan

te doorlopen zonder dat dit vereiste gerechtvaardigd is.’

moet worden. Het Werkdocument bevestigt dit. Zoals we in het begin al aan hebben gegeven biedt het document

Algemene software

helaas geen aanknopingspunten voor de afbakening tus-

Waar het Werkdocument de suggestie wekt dat lifestyle

sen lifestyle en wellbeing apps en medische apps. Sterker,

en wellbeing apps tot een aparte categorie (mHealth) apps

het document stelt dat er over die afbakening geen regels

(software) behoren waar geen specifieke regels voor gel-

zijn. Wij zijn het met deze conclusie niet eens. Weliswaar

den, blijkt uit het Brain Products arrest dat deze apps kwa-

is de grens tussen medische apps en algemene lifestyle en

lificeren als algemene software. Of op algemene software

wellbeing apps niet eenvoudig te trekken, de definitie van

de algemene productveiligheidseisen en het aansprakelijk-

‘medisch hulpmiddel’ uit de Richtlijn medische hulpmid-

heidsregime voor gebrekkige producten niet van toepas-

delen biedt op zichzelf al een afbakening, en er is ook het

sing zijn is nog niet eenduidig uitgemaakt en in de praktijk

Brain Products arrest van het Europese Hof uit november

verschilt dit van lidstaat tot lidstaat. De constatering dat

2012 dat over de afgrenzing van medische hulpmiddelen

er geen regels van toepassing zijn op de afbakening tussen

en algemene gezondheids- / lifestyle producten gaat. Me-

lifestyle en wellbeing apps en medische apps is te kort

dische hulpmiddelen zijn volgens dit arrest producten die

door de bocht. Blijkbaar bedoelt de Commissie dat er geen

door de fabrikant bestemd zijn voor een van de medische

regels met betrekking tot medische hulpmiddelen op van

doelen die in de Richtlijn medische hulpmiddelen wordt

toepassing zijn, en dat het bij de overige regels niet altijd

genoemd en binnen een medische context wordt gebruikt.

duidelijk is of en hoe ze van toepassing zijn. Zo gesteld

Dit criterium moet volgens het Hof niet dusdanig breed

onderschrijven wij die conclusie.

26 Digitalezorg.nl Magazine

Evenement Technology for Health bundelt alle technologische ontwikkelingen onder één dak

Technologie als aanjager van betere zorg De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en bieden ongekende mogelijkheden voor betere én betaalbare zorg. Technology for Health, de voortzetting van het Health & Technology event, maakt deze ontwikkelingen inzichtelijk met de combinatie van een congres en een volwaardige vakbeurs. Op 9 en 10 september vindt Technology for Health 2014 plaats in Congrescentrum 1931 in Den Bosch. Organisator Mikrocentrum rekent op 75 exposanten uit de gehele keten voor medische en zorgtechnologie. De naar verwachting circa 1.000 deelnemers vertegenwoordigen industrie, (gezondheids)zorg, patiënten- en consumentenorganisaties, wetenschap, incubators, handels- en distributiekanalen, investeerders/financiers, zorgverzekeraars en overheden.

Frank de Roo

Martin van Acht

Rutger van Merkerk

TOPIC Embedded

TEGEMA

Pontes Medical

Systems

Jan Nesvadba

Peter Tilleman

Cordian

Aligator Plastics

de complexiteit en kortere time-to-market); green mobility

verzorgen voor hun producten en meedenken over vormge-

(duurzaamheid); en zero-defect manufacturing (kwaliteit,

ving, functionaliteit, materiaalkeuze, bouw van matrijzen,

geen verspilling).

et cetera.” Met de oplevering van een nieuw magazijn hoort

Deze programma’s passen perfect bij de health-sector –

hier ook logistieke dienstverlening bij. Nieuwe ontwikkelin-

maar ook bij de automotive en hightech systems, tekent

gen liggen onder meer op het gebied van 2K-spuitgieten en

Van Acht aan. Microdosering ligt voor de hand, voor allerlei

het zeer nauwgezet produceren, assembleren en testen van

medische analysetaken, fiberoptica is nodig in magnetische

kleine componenten (zoals minuscule delen voor gehoorbe-

omgevingen (zoals een MRI-scanner), zero-defect moet

scherming). Technology for Health biedt Alligator Plastics

medische devices 100% betrouwbaar maken, en simule-

een mooi podium om te tonen wat kunststoftechnologie te

In het grote maatschappelijke debat over de gezondheids-

zal de hele keten vertegenwoordigd zijn. Er staan specia-

ren is heel belangrijk voor bijvoorbeeld het testen van de

bieden heeft voor health-toepassingen.

zorg, met als centrale thema’s kwaliteit en betaalbaarheid,

listische bedrijven zoals designbureaus, productontwikke-

complexe medische software. Kortom, medische techno-

is de perceptie van technologie vaak ‘dubbel’: heel knap

laars, ingenieursbureaus, contract manufacturers, OEM’ers,

logieontwikkeling is TEGEMA op het lijf geschreven en op

Embedded

wat er nu nog meer mogelijk is, maar het maakt de zorg

gereedschapmakers, softwarespecialisten, systeemintegrato-

Technology for Health voelt het bedrijf zich als een vis in

Omgekeerd is het event voor exposanten de ideale gelegen-

wel weer duurder. Technologie voor gezondheid is echter

ren, rapid-prototypers, adviesorganisaties, opleidingscentra,

het water. “Wij willen daar uitdragen wat wij kunnen en wil-

heid om niet alleen bestaande relaties maar ook nieuwe

veel meer dan alleen een dure scanner die nog weer meer

netwerkorganisaties, research- & kenniscentra en overheden.

len betekenen in de medische wereld. Onze medewerkers

partijen te ontmoeten. Start-ups bijvoorbeeld, met een idee

vinden het fantastisch om in projecten met maatschappe-

voor een nieuw medisch product. “Daar komen leuke con-

lijke relevantie te werken. Aan een net iets betere wereld...”

tacten en projecten uit voort”, weet Frank de Roo, business-

kan opsporen. In brede zin kan technologie fungeren als aanjager van veilige, efficiënte, patiëntgerichte én betaal-

Technologieroadmap

bare zorg. Dat stelt Herman van Wierst, beursmanager bij

Onder de exposanten die al hebben bevestigd voor Tech-

Mikrocentrum. Hij was de afgelopen jaren verantwoorde-

nology for Health 2014, bevindt zich TEGEMA. Eén van

Productie

Zijn werkgever, gevestigd in Best en sinds kort ook Delft,

lijk voor het event Health & Technology. Dat gaat nu verder

de werkgebieden van het ingenieursbureau uit Son is

Naast technologieontwikkeling blijft productie een kriti-

staat al jaren op Health & Technology en zal ook in septem-

onder de naam Technology for Health, om nog meer die

de health-sector. Dankzij applicatiekennis bij dochter-

sche factor. Medische producten moeten kwalitatief hoog-

ber weer aanwezig zijn. Om de nieuwe focus van Techno-

cruciale rol van technologie in onze huidige en toekom-

bedrijven als MA3 Solutions kunnen zeer uiteenlopende

waardig, betrouwbaar, veilig en tegenwoordig ook traceable

logy for Health te onderstrepen, zal TOPIC – een systeem-

stige gezondheidszorg te benadrukken. “Technologie,

vraagstukken multidisciplinair worden aangepakt, vertelt

zijn. Alligator Plastics uit Son investeert daarom volop in

huis dat inmiddels steeds meer interne projecten uitvoert,

van mechatronica en nanotechnologie tot (bio)materialen

directeur Martin van Acht. “Wij kunnen bijvoorbeeld bio-

automatisering van de productie en de informatiestroom

maar ook nog detacheert – met dochteronderneming TOPIC

en ICT, kan over de volle breedte impact hebben op de

chemische reacties vertalen in een machine. Daarvoor heb-

eromheen. Het spuitgietbedrijf maakt kunststofcomponen-

Embedded Products enkele eigen producten presenteren.

gezondheidszorg. Op het nieuwe event geven we veel aan-

ben wij naast ingenieurs ook fysici, chemisch technologen

ten en -behuizingen en levert onder meer pincetten voor

Dat betreft zowel software (embedded operating system)

dacht aan nieuwe ontwikkelingen, zoals rond 3D-technolo-

en mensen met kennis van de medische sector aan boord.”

oogchirurgie, onderdelen voor beademingsapparatuur en

als hardware (processorborden); gecombineerd faciliteren

gieën, robotica, ICT, domotica en e-health.”

Omdat de technologische ontwikkelingen zo razendsnel

behuizingsdelen voor bloedverwarmingsapparatuur. “Om

deze producten een flexibele en snelle ontwikkeling van

manager bij TOPIC Embedded Systems, uit eigen ervaring.

gaan, heeft TEGEMA een technologieroadmap gedefinieerd

een constante hoge kwaliteit te kunnen leveren en tegen

een (medisch) systeem. Het biedt bijvoorbeeld nieuwe mo-

Volwaardige vakbeurs

op basis van (toekomstige) maatschappelijke behoeftes.

verantwoorde kosten te kunnen produceren, automatiseren

gelijkheden voor zelfzorg, de trend dat de patiënt met hulp

Lag voorheen de nadruk op het congresprogramma, nu is

“Daarmee willen wij verzekeren dat we over drie jaar nog

wij zoveel mogelijk. Naast de reguliere productie wordt er

van moderne technologie steeds meer een actieve rol in di-

een volwaardige vakbeurs het primaire onderdeel van het

bestaan. Verder vooruitkijken lukt niet; zo hard gaat het.”

ook geproduceerd en geassembleerd in een schone om-

agnostiek en therapie gaat spelen. De producten van TOPIC

event. Het congres zal gaan over technologische ontwikke-

De roadmap omvat vijf programma’s: microdosering en

geving, we zijn ISO 9001 gecertificeerd en we volgen ISO

zijn met name geschikt voor het snel en flexibel verwerken

lingen, samenwerkingsverbanden, business cases en klini-

-positionering (trend van miniaturisatie); fotonica/fiberop-

22000 en de GMP-normering die onder meer door Philips

van veel gegevens en daarmee speelt TOPIC in op de trends

sche validatie, en is gericht op de veranderende zorgmark-

tica (exponentieel groeiend dataverkeer); systeemarchitec-

wordt gehanteerd”, vertelt salesmanager Peter Tilleman.

van connectiviteit en flexibiliteit in sectoren als medische

ten in cure, care en selfcare. Op de beursvloer in Den Bosch

tuur, modelleren en simuleren (vanwege almaar toenemen-

“Onze ontwikkelingsafdeling kan voor klanten engineering

technologie maar ook ruimtevaart en defensie.

28 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 29

Business

lezingentrack in over technologieontwikkeling en procesver-

Bij alle aanbod van technologie blijft het de uitdaging om

andering in de zorg. “De bezuinigingen op de zorg, denk aan

een innovatie ook daadwerkelijk naar de markt te bren-

de overheveling van zorgtaken naar de gemeenten (onder de

gen. Pontes Medical doet dat namens de drie universitaire

nieuwe WMO), geven veel pijn, maar zijn ook een prikkel om

medische centra van Amsterdam en Utrecht. In vijf jaar zijn

te innoveren en bieden kansen. Via deze symposia kunnen

inmiddels zeven producten in de markt gezet en er zitten

wij een brug slaan tussen medische devices, zorginnovatie

nog vijftig ideeën in de pijplijn, vertelt business developer

en zorgbehoeftes, en brengen wij bijvoorbeeld wethouders

Rutger van Merkerk. Pontes Medical organiseert in samenwer-

en bestuurders van zorginstellingen in aanraking met oplos-

king met Mikrocentrum onder meer expertisemeetings. Drie

singen. Wij kijken daarbij breder dan onze eigen business.”

thema’s staan daarbij centraal: betrouwbaarheid, patiëntvei-

Als nieuwe technologie wordt aangeboden, zo concludeert

ligheid en versterking van de eerste lijn. “Je moet niet alle

Nesvadba, loopt het vaak mis omdat het een zware proces-

zorg in het ziekenhuis willen doen, de huisarts kan ook veel

verandering voor een zorginstelling betekent. “Dat vergt

doen in z’n praktijk of bij de patiënt thuis. Onze producten

verandermanagement. Wij kunnen daarover meedenken met

lopen uiteen van diagnostiek voor de huisartsenpraktijk tot

de zorgketen; via onze symposia zijn we een katalysator

een systeem om veiliger te opereren. De meest recente in-

voor kennisuitwisseling.” Dit is precies de kennisuitwisseling

novatie is SensiStep, een product om revalidatie efficiënter te

die ook Technology for Health nastreeft.

maken door middel van feedback naar de patiënt.” Acceptatie door de markt begint met een goede stakeholder-analyse, aldus Van Merkerk: welke partijen gaan het product gebruiken, wie hebben er wel of niet baat bij, en wie moet het uiteindelijk aanschaffen? “Van daaruit ontwikkelen we altijd een business case en we stoppen niet op het moment dat het product klaar is. Voor het MKB is het belangrijk dat we ook een rol spelen bij de eerste marktontwikkeling, als eerste klanten het product kopen en in gebruik nemen. Vaak heeft de betreffende MKB’er dat traject nog nooit eerder doorlopen. Wij kunnen bijvoorbeeld ook helpen door de eerste 25 klanten uit ons netwerk te halen.”

Kennisuitwisseling Op de beursvloer van Technology for Health domineert technologie, maar het is geen ‘technology push’ event. Een exposant als Cordian, een activiteit afkomstig van Philips, steekt heel veel energie in marktverkenning en -ontwikkeling. De Zorg Monitor die Cordian heeft ontwikkeld wordt gebruikt in bijvoorbeeld bejaardenhuizen, verpleeghuizen, de geestelijke gezondheidszorg en alarmcentrales voor de thuiszorg. De monitor hangt naast het bed van een cliënt of patiënt en verwerkt procesgegevens uit diens bed en kamer, met onder meer een zendertje onder de matras. Er zijn al modules voor het buitengewoon betrouwbaar detecteren van het verlaten van het bed en het gaan dwalen, voor doorligwondpreventie en voor conditieanalyse en slaapgedrag. “Dat levert waardevolle gegevens op voor de zorgverleners en helpt incidenten te vermijden”, stelt technisch directeur Jan Nesvadba. “We brengen een derde van ons leven door in bed. Die tijd kun je benutten voor allerlei metingen; de informatie die dat oplevert is goud waard.” Vanwege z’n product is Cordian geïnteresseerd in de (politieke) ontwikkelingen rond de intra- en extramurale zorg. Reden om met de doelgroep in gesprek te gaan, trendanalyses te verrichten en zelf symposia te organiseren, onder meer in samenwerking met Technology for Health-organisator Mikrocentrum. Zo vult Nesvadba tijdens het event een 30 Digitalezorg.nl Magazine

Algemene beursgegevens Technology for Health Datum: Dinsdag 9 en woensdag 10 september 2014 van 9.00 uur tot 17.00 uur.

Locatie: Congrescentrum 1931, Brabanthallen, Den Bosch. Toegang: Gratis voor bezoekers van zowel de vakbeurs als het congres.

Voor wie? Professionals die zich bezighouden met tech-

nologische ontwikkelingen voor de health-sector vanuit omgevingen als gezondheidszorg, patiënten- / consumentenbelangen, wetenschap, incubators, handels- en

distributiekanalen, industrie, opleidingen, investeerders/ financiers, zorgverzekeraars en overheden.

Programma: Het doorlopende programma telt meer dan

veertig lezingen van onafhankelijke experts en exposanten. Profiel exposanten: fabrikanten & leveranciers van (bio)

materialen, componenten en modules, instrumenten, apparaten, 3D-technologie, robotica, (embedded) software, zorgdomotica, e-health; ontwerpbureaus;

systeemintegratoren;

cluster- en brancheorganisaties;

medische research- en kenniscentra;

zakelijke dienstverlening rond kwaliteit & validatie, wet- & regelgeving, octrooien & patenten, subsidie- & stimuleringsregelingen en financiering; opleidingscentra; overheden.

Exposeren? Neem contact op met Herman van Wierst,

Mikrocentrum: tel. 040 - 296 9922 herman.van.wierst@ mikrocentrum.nl, www.technologyforhealth.nl

health-apps

kunnen trainen middels brain training spellen. De spellen

del van BFI (Brain Fitness Index). De BFI wordt berekend

richten zich op verschillende delen van het brein en trai-

door de scores die je haalt met de spellen in verschillende

nen zo verschillende vaardigheden. De spellen zijn voor

categorieën.

jong en oud. Kinderen en jongeren moeten nog veel leren en hebben veel aan een goed geheugen, moeten goed logisch leren denken en hebben veel concentratie nodig voor school en hun vervolgopleiding. Ouderen hebben vaak te maken met geheugenverlies waardoor het dagelijks leven moeilijker wordt en gaan langzaam maar zeker cognitief achteruit.

BrainGymmer - voor een gezonder brein BrainGymmer en neuroplasticiteit De spellen van BrainGymmer zijn gebaseerd op het principe van neuroplasticiteit. Voor een lange tijd heeft men gedacht dat intelligentie en intellect aangeboren waren. Er werd gezegd dat het brein en hoe dit orgaan zich ontwikkelde al vastgesteld was bij de geboorte. Veel neurologi-

Hoe werkt brain training?

sche onderzoeken van de afgelopen tijd hebben echter

BrainGymmer’s spellen trainen verschillende categorieën:

aangetoond dat het brein zich in de loop van jaren aan

geheugen, visuele perceptie, denksnelheid, concentratie

kan passen. Bij de geboorte heeft iedereen een soortgelijke

en logisch denken. Sommige spellen richten zich direct op

brein. Maar iedereen heeft een compleet verschillend leven

een bepaalde vaardigheid en sommige spellen richten zich

en het brein past haar ontwikkeling aan op basis van dit

op fundamentale zintuiglijke vaardigheden (snel patronen

leven. Dit principe wordt neuroplasticiteit genoemd. Ons

kunnen herkenen of objecten kunnen identificeren).

brein wordt namelijk beïnvloed door onze zintuiglijke waarnemingen, handelingen en zelfs onze gedachten en

50 jaar geleden was het naar de sportschool gaan om te trainen geen doorsnee activiteit. Tegenwoordig lijkt het erop dat iedereen een abonnement op de plaatselijke sportschool heeft of een andere manier zoekt om regelmatig te bewegen. Dit komt door een revolutie die recentelijk heeft plaatsgevonden: we hebben allemaal geleerd hoe belangrijk lichaamsbeweging is voor onze algehele gezondheid en welzijn.

Onze ogen, oren en andere zintuigen sturen continu infor-

verbeeldingen. Het proces van aanpassen gebeurt echter

matie naar de hersenen. Onze hersenen gebruiken deze

niet meteen, maar daar gaat een lang proces aan vooraf.

informatie om ervaringen en herinneringen te vormen van

Maar dát het gebeurt is zeker. Neuroplasticiteit staat aan

bijvoorbeeld die geweldige vakantie in Spanje, de namen

de basis van de spellen van BrainGymmer. Het feit dat ons

van je collega’s, een boodschappenlijstje of de route naar

brein zich aan kan passen betekent dat je zelf invloed op

de plaatselijke snackbar.

je brein kunt uitoefenen.

De spellen van BrainGymmer richten zich vooral op problemen in het dagelijkse leven. Het snel kunnen omrekenen van wisselgeld bij de kassa, het onthouden waar je

tekst: Louis Kinsbergen

je sleutels hebt gelaten of het achteruit inparkeren van je auto. Brain training helpt bij deze problemen die we allemaal wel eens zijn tegengekomen. De spellen zijn dan ook

Brain fitness is de volgende stap in deze revolutie. Zoals je

allemaal gebaseerd op deze problemen en het trainen van

je buikspieren, biceps en beenspieren kunt trainen, kun je

vaardigheden om zo deze problemen het hoofd te bieden.

ook je geheugen, denksnelheid en andere cognitieve vaardigheden trainen. Net zoals met lichaamsbeweging kan

BrainGymmer is het eerste brain training platform in

brain training je prestaties en gezondheid verbeteren.

Nederland waarmee je op een actieve manier je hersenen kunt trainen. Dit wordt gedaan door middel van korte, sti-

32 Digitalezorg.nl Magazine

Spelletje spelen om je brein gezond te houden: het kan bij

mulerende spellen. Er wordt een persoonlijk brain training

BrainGymmer. BrainGymmer is een online brain training

profiel gemaakt voor de gebruiker waarop de maandelijkse

platform waarmee gebruikers hun cognitieve vaardigheden

voortgang wordt bijgehouden. Dit wordt gedaan door midnr. 2 / 2014 33

Om neuroplasticiteit te stimuleren is het zeer verstandig

dagelijkse training van de hersenen voor gezonde seni-

om je brein actief te houden. Dit kun je doen door je brein

oren en voor mensen die aan het herstellen zijn van een

dagelijks op de proef te stellen door allerlei uitdagende

beroerte. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van verschil-

oefeningen en spelletjes te spelen. Zo houd je je brein

lende versies van een ‘hersentrainer’. De hersentraining is

scherp. Wetenschappers hebben geconcludeerd dat neu-

een dagelijkse training van 12 weken die thuis uitgevoerd

roplasticiteit het brein gezond en vitaal kan houden door

wordt. De trainingen duren 30 minuten per dag, 5 dagen

middel van mentale en actieve training.

per week. Voor de training en na afloop van de training wordt er een meetsessie gehouden van 3 to 4 uur.

ACTIVE: een studie met baanbrekende resultaten Er zijn al veel onderzoeken gedaan naar de werking van

De resultaten van het onderzoek worden in 2014 verwacht.

cognitieve training. Het grootste onderzoek ooit uitge-

Om meer te lezen over het TAPASS onderzoek, ga naar

voerd is het ‘ACTIVE’ onderzoek. Er deden meer dan 2.800

http://www.tapass.nl/.

mensen mee aan het onderzoek met een gemiddelde leeftijd van 74 jaar. De deelnemers werden in verschillende groepen ingedeeld. Er was een groep die geheugentraining

Een dagje brain trainen

deed, een groep die oefende met redeneren (problemen

De bedenkers van BrainGymmer waren natuurlijk zelf ook

oplossen door een patroon te ontdekken) en een groep die trainde op snelheid (zij moesten informatie op verschillende pleken op het scherm zo snel mogelijk herkennen). Er was ook een controlegroep – deze groep kreeg geen enkele training.

benieuwd hoe het platform in de smaak zou vallen bij de

wat oudere doelgroep. Hiervoor zijn ze naar verschillende verzorgingstehuizen gegaan om een brain training work-

Meer weten over business, innovatie & IT? Lees www.BusinessEnIT.nl

shop te geven voor ouderen met een gemiddelde leeftijd van 80 jaar.

De deelnemers trainden gedurende een periode van vijf tot zes weken 10 keer. Deze trainingen duurden 60 tot 74 minuten. Een deel van de deelnemers kreeg na één en drie jaar nog een extra training. Na tien jaar keken de onderzoekers hoe het met de deelnemers ging. De resultaten van het onderzoek waren erg positief. Alle deelnemers die tien jaar eerder een training ontvangen hadden, bleken minder moeite te hebben met dagelijkse activiteiten dan de mensen in de controlegroep. Alle deelnemers zagen vooruitgang in het deel van het brein dat getraind werd. Deze cognitieve vooruitgang bleek vijf jaar na de training nog aanwezig te zijn. De mensen die oefenden met snelheid en redeneren hadden daar zelfs tien jaar na de training profijt van. “De duur van dit effect is opmerkelijk”, vindt onderzoeker Frederick Unverzagt. De trainingen verbeterden niet alleen de verwerkingssnelheid en logisch redeneren van de deelnemers, maar het hielp de deelnemers ook met alledaagse taken zoals zelfstandig boodschappen doen en de financiën bijhouden. De onderzoekers willen in de toekomst achterhalen in welke mate een combinatie van cognitieve training, een gezonde levensstijl en een gezond dieet het leven kan verbeteren.

Onderzoek UvA Sinds de zomer van 2013 loopt er bij de Universiteit van Amsterdam een cognitief trainingsonderzoek genaamd TrainingsProject Amsterdamse Senioren en Stroke (TAPASS). Bij het onderzoek wordt gebruikgemaakt van BrainGymmer. In het TrainingsProject Amsterdamse Senioren en Stroke (TAPASS) wordt bekeken wat de effecten zijn van 34 Digitalezorg.nl Magazine

De deelnemers waren allemaal ontzettend enthousiast en

speelden de spellen met veel plezier en interesse. Een klein struikelblok voor sommige ouderen was het bedienen van de muis – dit werd opgelost door met tablets te spelen. Er zat zelfs een brain training talent in de groep. Een

mevrouw van 83 speelde het spel Digit en behaalde een waanzinnige score. Het lukte haar om tot wel 10 tegels te onthouden en in correcte volgorde om te draaien!

Ze zou een goede kansmaker zijn bij de volgende wereldkampioenschappen brain trainen.

Veel van de deelnemers gaven aan dat ze interesse heb-

ben in BrainGymmer omdat het een leuke manier is om de cognitieve vaardigheden te trainen. Ook de begeleiding

was enthousiast over BrainGymmer en zag zeker mogelijkheden om BrainGymmer te gebruiken in de zorg.

Je kunt je gratis registeren voor een BrainGymmer account op https://www.braingymmer.com/nl. Met dit account

kun je een aantal brain games proberen. Mocht je toegang

willen tot alle brain games, tests en personal coaching dan kun je een BrainGymmer Pro account aanvragen.

Business & IT publiceert artikelen en blog posts over de relatie tussen IT, business en innovatie. Ook publiceren? Kijk op http://businessenit.nl/over-business-en-it/

Opleiding Post-initieel programma Health Informatics

Module eHealth en zelfmanagement binnenkort van start

het AMC is opgericht om dit soort vragen te beantwoorden.

deze module ook algemene innovatie theorieën bediscus-

Zorgprofessionals, onder wie artsen, staffunctionarissen,

sieerd. In het afgelopen decennium zijn verschillende

verpleegkundigen en paramedici, kunnen met dit program-

initiatieven ontplooid en voor sommige onderdelen van

ma hun ICT-kennis bijspijkeren en deze vaardigheden met-

eHealth bestaat er al een vergoeding. De Nederlandse

een toepassen binnen hun organisatie. Het overgrote deel

regering, zorgstakeholders en zelfs de Europese Commis-

van de leerstof wordt aangeboden via e-learning, waardoor

sie zien het belang ervan in en investeren in toenemende

het mogelijk is dit programma te combineren met een

mate in onderzoek naar deze innovaties in de zorg. Het is

reguliere baan. Het AMC is bezig met het ontwerpen van

dan vaak onbegrijpelijk dat eHealth technieken nog maar

tien verschillende modules die onafhankelijk van elkaar

mondjesmaat toegepast worden in de zorg. Hoewel het we-

gevolgd kunnen worden of als volledig post-initieel pro-

tenschappelijk bewijs niet eenduidig overtuigend is voor

gramma. De onderwerpen variëren van Eenmalige registra-

alle eHealth applicaties, zijn er duidelijke aannames dat ze

tie, meervoudig gebruik; Selectie en inrichting van een ICT-

de kwaliteit van leven van patiënten kunnen beïnvloeden

systeem, Informatiebeveiliging en privacy; Elektronische

en de zorg efficiënter kunnen maken. Terwijl er een breed

Beslissingsondersteuning; tot eHealth en zelfmanagement.

scala aan medische apps zelfs gratis te verkrijgen is, zijn

In iedere module worden casussen uit de praktijk gebruikt,

er maar weinig zorginstellingen die deze mogelijkheden

al dan niet ingebracht door de studenten. Het AMC be-

inzetten om hun patiënten ook in hun thuisomgeving te

schikt ruim 20 jaar over een onderzoeksafdeling Klinische Informatiekunde. Deze afdeling is ook verantwoordelijk

Informatie en communicatie technologie (ICT) is niet meer weg denken binnen de zorg. De afhankelijkheid en het belang van informatietechnologie neemt sterk toe binnen de zorginstellingen. Denk aan elektronische patiëntendossiers, thuisrevalidatieprogramma’s via internet of het gebruik van beslissingsondersteuning bij het voorschrijven van medicatie. Er is geen ander domein denkbaar waar goede informatieverwerking zo belangrijk is.

voor de academische opleiding Medische Informatiekunde aan de Universiteit van Amsterdam. Een ervaren team van docenten en onderzoekers voorzien de modules van de nodige wetenschappelijke, bewezen theorieën om de ICT vanuit de kritische blik van zorgprofessionals te kunnen beschouwen.

eHealth en zelfmanagamanent Op dit moment worden twee modules, Beginselen van

Centrale boodschap binnen deze module is dat eHealth geen kwestie is van een technische innovatie, maar juist een middel is om nieuwe manieren van zorgverlening te organiseren.

Toch komen we nog steeds papieren dossiers in zorgin-

Techniek is al lang geen belemmering meer, maar effectief

Informatica en Eenmalige registratie, meervoudig ge-

stellingen tegen, worden de handgeschreven formulieren

toepassen ervan in de praktijk blijkt toch lastiger dan vaak

bruik aangeboden. In het najaar komen daar de module

tussen de instellingen onderling gefaxt of met de patiënt

voorzien. De uitdaging zit hem vaak in de juiste keuzes

Beslissingsondersteuning en de module eHealth en Zelf-

meegestuurd, radiologische beelden worden op een CD

maken in de grote variatie van ICT-tooling en het adequaat

management bij. Inmiddels is het algemeen bekend dat

gebrand voor second opinion. Bij de meeste zorgverleners

inpassen van de techniek in de dagelijkse praktijk van de

er geen unieke definitie is van eHealth. Het is een groot

begeleiden. Zo vreemd is dat echter niet. We weten ook

worden we nog steeds in de telefonische wachtrij geplaatst

zorg. Mede om deze reden worden veel zorgprofessionals

containerbegrip geworden. Binnen de module eHealth en

al heel erg lang dat het wassen van handen infecties in

omdat er geen mogelijkheid is om online een afspraak te

betrokken bij ICT-projecten, maar zij zijn niet altijd goed

Zelfmanagement is een bewuste keuze gemaakt om de

ziekenhuizen kan verlagen. Minimale investering, geen

maken. Dan hebben we het nog niet eens over de beperkte

voorbereid op deze nieuwe rol omdat hun vooropleiding

focus te leggen op eHealth innovaties ter aanvulling van

ingewikkelde techniek, maar een continu aandachtspunt.

implementatie van reeds aanwezige technische moge-

geen aandacht aan dit onderwerp besteedde. Recent onder-

het reguliere zorgproces om de kwaliteit van de zorg en

Dit soort voorbeelden leren ons dat een succesvolle imple-

lijkheden om zorgbegeleiding via mobiele apparatuur bij

zoek van KNMG en AMC heeft de behoefte aan dit program-

om leefstijl gerelateerd aan een ziekte te bevorderen. In de

mentatie en verspreiding van innovaties, zoals eHealth en

patiënten thuis aan te bieden. Hoe is dit mogelijk en wat

ma bevestigd (http://www.smarthealth.nl/2014/05/07/

module eHealth en zelfmanagement wordt dan ook geen

mHealth (eHealth via mobiele devices) applicaties, vooral

kunnen we doen om sneller slimme ICT-innovaties door te

veel-artsen-niet-voorbereid-op-toekomst-met-ict-amc-

aandacht besteed aan reguliere ICT systemen zoals EPDs of

een kwestie is van zorgvuldige voorbereiding en een

voeren zodat we beter om kunnen gaan met de constante

knmg/).

beslissingsondersteuning voor professionals. Deze on-

brede, kritische blik. Wetenschappelijk bewijs voor de ef-

derwerpen worden immers in andere modules behandeld.

fectiviteit is een belangrijke factor, gevolgd door aandacht

Opleiding Health Informatics

Centrale boodschap binnen deze module is dat eHealth

voor de adequate herinrichting van het zorgproces en het

stroom van informatie?

Rol zorgprofessionals in ICT projecten

Waar moet je op letten bij de keuze van een applicatie? Wat

geen kwestie is van een technische innovatie, maar juist

organiseren van het financieringsmodel. Deze module

De huidige financiële druk op de zorgsector dwingt in-

is de impact van wijzigingen in het applicatielandschap?

een middel is om nieuwe manieren van zorgverlening te

biedt kennis, kaders maar ook zeker praktische handvatten

stellingen om kritisch naar de investeringen in de ICT te

Hoe zorg je ervoor dat je eenmaal geregistreerde gegevens

organiseren. Daardoor wordt een andere invalshoek op

aan zorgprofessionals als ondersteuning in hun rol in de

kijken, maar juist ook om de ICT effectief in te zetten om

het beste kan benutten voor meerdere doeleinden? Hoe

eHealth en zelfmanagement gecreëerd. Wat kunnen we

wereld van eHealth.

besparingen te realiseren. Naast de financiële druk, ervaren

kan je planmatig met ICT-toepassingen omgaan en daarin

ermee en hoe kunnen we aantonen dat het bijdraagt aan

de zorginstellingen ook een toegenomen druk om de kwa-

de beste strategie bepalen? Hoe overtuig je je manage-

de verbetering van de kwaliteit? Kritisch leren beoordelen

Het programma - op WO-master niveau - is momenteel nog

liteit van de zorg te verantwoorden. Deze zaken resulteren

ment over de nut van een eHealth toepassing? Hoe zorg

van bestaande (wetenschappelijke) publicaties binnen dit

in ontwikkeling en zal binnenkort worden aangemeld voor

in herinrichting van zorgprocessen en applicatielandschap-

je ervoor dat de informatie beveiligd en de privacy van de

terrein hoort daar zeker bij. Onder welke omstandighe-

NVAO accreditatie. Artsen kunnen tot 20 accreditatiepun-

pen, direct in het domein van de zorgprofessionals. Het

patiënt bewaakt is? Voor welke problemen is beslissings-

den heeft eHealth de meeste potentie om te slagen? Welke

ten voor bij- en nascholing krijgen per afgeronde module.

tijdperk dat ICT een administratief hulpmiddel is, wordt

ondersteuning effectief en hoe moet deze geïntegreerd

randvoorwaarden zijn vereist voor het succesvol en veilig

Heeft u vragen over de inhoud of interesse in de modules?

langzaam vervangen door het tijdperk waar de ICT de mo-

worden in bestaande werkprocessen en informatiesyste-

implementeren van eHealth applicaties? Naast een reeks

Mail dan naar Marijke Richmond ([email protected]),

tor wordt om de zorgverlening anders te organiseren.

men? Het post-initiële programma Health Informatics van

van nationale en internationale voorbeelden worden in

coördinator van het programma.

36 Digitalezorg.nl Magazine

nr. 2 / 2014 37

Agenda

IT ROOM INFRA Het meest complete event van computerruimtes en datacenters

Evenementenkalender Digitalezorg.nl Magazine Blijf op de hoogte van de evenementen op het gebied van zorg en ICT. Kijk op www.digitalezorg.nl onder agenda. Zelf een evenement aankondigen? Stuur een mailtje naar [email protected]

Datum

Evenement

Plaats

Website

31/08-03/09 MIE 2014

Istanbul, Turkije

www.mie2014.org

09-10/09

Health & Technology event

Den Bosch

www.technologyforhealth.nl

09-12/09

Ambient Assisted Living Forum 2014 Bucharest, Roemenië

10-12/09

Int. digital health and care congress

www.aalforum.eu

London,VK www.kingsfund.org.uk/events/

international-digital-health-and-carecongress

16/09

Launch event FICHe

Munchen, Duitsland

www.f6s.com/fiche#/about

17-18/09

ECFI

Munchen, Duitsland

www.ecfi.eu

25/09

Donderdag 6 november 2014 Congrescentrum 1931 Brabanthallen Den Bosch



‘Consumententechnologie’

Cross Care Café

Hilversum

cafe-0

www.itroominfra.nl

26/09

Congres Diagnose Zorginnovatie

Utrecht

www.zorgvisiecongressen.nl/diagnose

Registratiecode: ITR3700

09/10

Mobile Healthcare

Zeist

www.mobilehealthcare.nl

Bekijk de deelnamevoorwaarden op de website

27-28/10

Games for Health Europe

Utrecht

www.gamesforhealtheurope.org

07/11

Emerce eHealth

Amsterdam

www.emerce.nl/ehealth

10-11/11

Health 2.0 London

London, VK

www.health2con.com

38 Digitalezorg.nl Magazine

www.izovator.nl/evenement/cross-care-

Registreer u met onderstaande code voor een bezoek aan het event op

EN G RT A O AN SP M N & RA T N E E ID I E G W H R U G NE BO ILI E E V -& & A T IES DA T A TE LL M A AR ST N W I E& LK D A T U R KO TE N E AC T DA

wIJ zIEN HET VERsCHIL

Powered by

Nieuw: slimme sensoren van Ascom en Dutch Domotics Goede zorg vraagt om snel ingrijpen waar nodig is en om vrijheid en bewegingsvrijheid waar het kan. Maar hoe bewaken we de veiligheid van ouderen zonder hen te beperken in hun vrijheid en privacy? Het slimme sensornetwerk van Ascom en Dutch Domotics detectereert beweging als een oudere uit bed gaat. Maar ook wanneer een oudere uit bed valt of aan het dwalen is. De verzorgers van uw zorginstelling krijgen een melding op hun smartphone of Ascom handset en kunnen indien nodig hulp bieden.

KIJK OP WWW.HETZORGENVANMORGEN.NL VOOR EEN DEMO BIJ U OP LOCATIE.

Ascom (Nederland) B.V. Postbus 40242 | 3504 AA Utrecht T (030) 240 91 00 | F (030) 241 19 46 www.ascom.nl | [email protected]