knmp jaarplan 2016 Veilige farmaceutische patiëntenzorg binnen het zorgnetwerk Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie

knmp jaarplan 2016

PAT IËN

RG O Z EN

PRO FE SS EIT LIT NA IO

T

Veilige farmaceutische patiëntenzorg binnen het zorgnetwerk

PRO CT

TI

JK

DU EN

KN

MP

A PR

K

Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie

Den Haag, oktober 2015 knmp

Alexanderstraat 11 2514 JL Den Haag www.knmp.nl

KNMP Missie & visie

Missie De knmp bevordert een optimale, wetenschappelijk gefundeerde, innovatieve, farma ceutische patiëntenzorg door apothekers. Vanuit deze ambitie behartigt de knmp de belangen van alle apothekers en apotheken. Visie De apotheker verleent individuele farmaceutische patiëntenzorg. Zo zorgt hij voor een veilig en effectief gebruik van geneesmiddelen. De apotheker coacht de patiënt in zijn geneesmiddelgebruik en bewaakt de medicatieveiligheid. Zo helpt hij de patiënt om zo lang mogelijk gezond, sociaal en maatschappelijk actief te zijn en zijn kwaliteit van leven te verhogen. De apotheker is de farmacotherapeutisch specialist. Hij werkt in de wijk actief samen met huisartsen en wijkverpleegkundigen. Hij werkt in het ziekenhuis actief samen met medisch specialisten en verpleegkundigen. En zowel in als tussen de beide echelons met collega-apothekers. De openbare apotheek vormt de meest laagdrempelige zorgvoorziening in de wijk. De apotheek in het ziekenhuis biedt laagdrempelige specialistisch-farmaceutische zorg. Apothekers in andere farmaceutische functies, zoals farmaceutische industrie en distributie, onderwijs en wetenschap, beleid en uitvoering, bevorderen innovatie en farmaceutische patiëntenzorg.

KNMP Jaarplan 2016 | 3

Woord vooraf

De kentering in de maatschappelijke en politieke visie op de apotheker zet door in de aanloop naar 2016. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (vws) geeft herhaaldelijk aan dat zij de apotheker ziet als een belangrijke zorgverlener in de zorgketen. Zij honoreerde in 2015 de subsidieaanvraag van de knmp voor financiering van het Stimuleringsprogramma competentieontwikkeling openbaar apothekers. De knmp is nu in afwachting van haar besluit omtrent de wettelijke erkenning van het specialisme openbaar apotheker, waartoe afgelopen jaar het verzoek bij de minister is ingediend. De agressie aan de apotheekbalie over de betaling van het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel, naar aanleiding van een peiling in opdracht van de knmp, was groot landelijk nieuws. De nos opende het achtuurjournaal ermee, de landelijke en regionale media pakten groot uit. Er volgden een gesprek met de minister en bestuurlijke overleggen tussen knmp en Nederlandse Zorgautoriteit (nza), zorgverzekeraars en consumentenorganisaties. De nza gaf daarop gehoor aan de roep van de werkvloer om het begeleidingsgesprek weer integraal onderdeel te maken van één tarief voor de eerste uitgifte, per 1 januari 2016. Er is een grote Europese subsidie beschikbaar gesteld voor de doorontwikkeling en implementatie van farmacogenetica in de farmaceutische patiëntenzorg. De knmp loopt hierin wereldwijd voorop door de integratie van genprofielen in de medicatiebewaking van de g-standaard. De knmp is dan ook betrokken bij het project: Horizon 2020, dat 1 januari 2016 van start gaat. De landelijke media besteedden uitvoerig aandacht aan het plotseling staken van de vergoeding van talrijke doorgeleverde bereidingen. De Tweede Kamer nam vervolgens, na gesprekken van de knmp met de woordvoerders Volksgezondheid, moties aan over een uniforme vergoeding van doorgeleverde bereidingen door alle zorgverzekeraars, waarbij het Zorginstituut Nederland een belangrijke rol zou spelen. De knmp riep samen met ouderenorganisaties anbo en Unie kbo de Tweede Kamer op om de medicatiebeoordeling bij oudere polyfarmaciepatiënten uit het eigen risico te halen. De staatssecretaris van vws lanceerde de knmp-campagne ‘Kunt u dat even uitleggen?’ voor laaggeletterden, in samenwerking met Pharos. Daarmee geeft hij aan grote waarde te hechten aan de coaching door de apotheker van kwetsbare patiënten, zoals laaggeletterden, in hun medicatiegebruik. De apotheker draagt hiermee immers bij aan het verkleinen van gezondheidsverschillen. De campagne wordt in 2016 met subsidie van vws doorontwikkeld.

4 | KNMP Jaarplan 2016

Onze leden spraken unaniem hun steun uit voor het routeplan voor de verdere uitwerking van de Professionele Standaard voor farmaceutische zorg voor de openbaar apotheker. We werken nauw samen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers op het terrein van bereidingen en farmacogenetica. Ook is een gezamenlijke visie ontwikkeld op de overheveling van dure geneesmiddelen. De sectie BO3 heeft in 2015 een bestuur benoemd. Dit is slechts een greep uit de belangrijke wapenfeiten van de knmp in 2015, die verder gestalte krijgen in 2016. Ze geven aan dat de apotheker zich stevig positioneert in de samenleving. Dat de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020 zich aftekent. Het is nu zaak in volle vaart door te gaan op de ingeslagen weg. Gerben Klein Nulent voorzitter knmp


Toekomstvisie in het kort

Begin 2014 heeft de knmp de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020 uitgebracht, waarmee de beroepsgroep haar visie en ambities neerzet. Rode draad is dat de apotheker van de toekomst unieke kennis heeft over de werking van het geneesmiddel, maar vooral ook zorgverlener is. De nadruk ligt op een individuele, mensgerichte benadering van de patiënt. En op een nauwere samenwerking met collega-zorgverleners, zowel in de wijk als in het ziekenhuis. Andere leidende thema’s blijven een veilige, effectieve en doelmatige farmacotherapie. En een geïntegreerde organisatie van zorg en zorgdossier. Deze door de leden ontwikkelde toekomstvisie voor 2020 vormt de basis van het jaarplan van de knmp voor 2016.

Persoonsgerichte benadering De apotheker zoals die wordt gepresenteerd in de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020 maakt deel uit van het zorgnetwerk rond de patiënt. Samenwerkende zorgverleners steunen, waar mogelijk, de patiënt in de thuis situatie. De apotheker levert binnen de zorgketen persoonsgerichte, farmaceutische zorg, op basis van shared decision making. Hij heeft het vertrouwen van zijn patiënt, weet wat er speelt in diens leven, reageert op risico’s die hij waarneemt en signaleert therapiemijdend gedrag. Samenwerking apothekers en collega-zorgverleners De apotheker van 2020 is binnen het zorgnetwerk rond de patiënt het baken van geneesmiddelenkennis en farmacotherapie. Zowel in de eerste lijn als in het ziekenhuis werkt hij op basis van evidence based richtlijnen. Ondersteund door het persoonlijk zorgdossier, dat de patiënt zelf kan beheren, werkt hij nauw samen met andere zorgprofessionals. Hij bewaakt voor de patiënt de afstemming over geneesmiddelen tussen verschillende voorschrijvers. En hij adviseert de huisarts en medisch specialist over de farmacotherapie. Zo boekt hij gezondheidswinst voor de patiënt.


PAT IËN

RG O Z EN

PRO FE SS EIT LIT NA IO

T

Jaarplan 2016 en doelstellingen

PRO CT

TI

JK

DU EN

KN

MP

A PR

K

Deskundigheid

Een vierjarig stimuleringsprogramma voor openbaar apothekers in de eerste lijn gaat van start. Dit maakt de competenties van de openbaar apotheker beter zicht baar. De patiënt moet immers kunnen vertrouwen op de professionaliteit van zijn of haar apotheker, net als op die van de huisarts en andere zorgverleners. Dit vraagt om lifelong learning. Het specialisme openbaar apotheker blijft in ontwikkeling. Met het specialisme verwerft de apotheker na de opleiding farmacie de vaardigheden die een openbaar apotheker nodig heeft in de vernieuwde eerstelijnszorg, zoals het verrichten van een medicatiebeoordeling, klinisch redeneren, farmaceutische consultvoering en multidisciplinaire samenwerking binnen de zorgketen. Het specialisme biedt herkenbaarheid van de apotheker als farmaceutisch zorg verlener binnen de geïntegreerde eerste lijn. Voor patiënten en voor collegazorgverleners. Dat zijn in het bijzonder huisartsen en verpleegkundigen in de eerste lijn, en voorschrijvers en collega-apothekers in het ziekenhuis. De openbaar apothekers zijn opgenomen in het specialistenregister van de knmp. In de aanloop naar 2016 is de knmp in afwachting van de wettelijke erkenning van het specialisme door de minister, in reactie op de aanvraag die de knmp hiertoe heeft ingediend.

Concreet betekent dit in 2016: – Het Stimuleringsprogramma competentieontwikkeling openbaar apothekers in de eerste lijn is gestart. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (vws) draagt bij aan het programma, dat is bedoeld voor doorontwikkeling van de competenties van openbaar apothekers als zorgverleners binnen de geïntegreerde eerstelijnszorg. – Er zijn vaste, erkende opleidingsplaatsen die middels visitatie worden getoetst.


Dit draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: De openbaar apotheker is zorgverlener, heeft een persoonlijke behandelrelatie met zijn patiënten en is coach op het gebied van medicatiegebruik. Hij werkt als farmaceutisch specialist samen met de huisarts, de wijkverpleegkundige, de medisch specialist en de apotheker in het ziekenhuis.

‘Dit toekomstbeeld gaat ervan uit dat bij een kwalitatief hoogstaande farmaceutische zorg een apotheker hoort die vooral zorgverlener is. Een zorgverlener die multidisciplinair samenwerkt met andere zorgverleners in een sterke, geïntegreerde eerste lijn, zo dicht mogelijk bij de patiënt. Die nauw samenwerkt met huisartsen en ook met voorschrijvers in de tweede lijn om hen te adviseren en te ondersteunen bij het beter voorschrijven van geneesmiddelen en het tijdig aanbrengen van wijzigingen in voorschrijven, inclusief het stoppen van de medicatie. Die patiënten informeert, begeleidt en ondersteunt bij het beter gebruiken van hun geneesmiddelen. Hierdoor kan meer maatwerk worden geleverd voor de patiënt. Dit kan ertoe bijdragen dat mensen langer dan voorheen in staat worden gesteld te blijven functioneren in hun eigen omgeving.’ Minister Edith Schippers (vws)


Samenwerking eerste en tweede lijn

De openbaar apotheker en de ziekenhuisapotheker voorzien gezamenlijk in de behoeften van de patiënt. Wanneer die wordt opgenomen in de tweede lijn, of weer wordt ontslagen uit het ziekenhuis, dan zorgen de openbaar apotheker en de apotheker in het ziekenhuis voor overdracht van een actueel medicatieoverzicht. Zij volgen daarbij de multidisciplinaire Richtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de keten. Zo kan de collega-zorgverlener de medicatiebewaking veilig voortzetten. De patiënt weet zich zo verzekerd van continuïteit van zorg. De openbaar apothekers en ziekenhuisapothekers hebben gezamenlijk een visie geschreven over de overheveling van medicatie vanuit de eerste naar de tweede lijn. Het leidende principe daarbij is dat de zorg de patiënt volgt en de bekostiging de zorg.

Concreet betekent dit in 2016: – De multidisciplinaire Richtlijn Overdracht medicatiegegevens in de keten is herzien door de openbaar apothekers en ziekenhuisapothekers, onder regie van de Federatie Medisch Specialisten. Dit gebeurt met oog voor de haalbaarheid in de praktijk (ict, organisatie, bekostiging), met implemen tatieplan (samen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (nvza) en de Nederlandse Vereniging voor Poliklinische Farmacie (nvpf)), multidisciplinaire indicatoren en business impact analyse. – De sector heeft zich gezamenlijk achter de Richtlijn Overdracht medicatie gegevens in de keten geschaard. Voor haar toezichtkader en -norm baseert de Inspectie voor de Gezondheidszorg (igz) zich op deze zorg brede richtlijn. – Er ligt een gezamenlijke visie over de overheveling van medicatie van openbaar apothekers en ziekenhuisapothekers. Dit draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: De apotheker is het baken van kennis over farmaceutische patiëntenzorg in het lokale zorgnetwerk met huisartsen en wijkverpleegkundigen, maar ook in het ziekenhuis.


Professionele Standaard

Het verlenen van farmaceutische zorg binnen de zorgketen is niet vrijblijvend. De zorg dient zich te ontwikkelen in afstemming op de zorg van andere eersteen tweedelijns zorgverleners. Zorg rond de patiënt. Dat vraagt om evidence based richtlijnen waarin het patiëntenperspectief is meegenomen, en die bovendien zijn getoetst op praktische haalbaarheid. De knmp – in het bijzonder de Wetenschappelijke Sectie Openbaar apothekers (wso); de sectie Landelijke Openbare Apotheken (loa); bestuur en organisatie – werkt daarom samen met patiëntenverenigingen, Inspectie voor de Gezondheidszorg (igz) en zorgverzekeraars volgens een meerjarig ‘routeplan’ aan de Professionele Standaard voor farmaceutische zorg. Dit is het geheel aan richtlijnen, indicatoren en andere normen, zoals Handvest en Beroepscode, die het beroep en de zorg van de (openbaar) apotheker beschrijven en inzichtelijk maken. De richtlijnen komen tot stand na literatuuronderzoek, raadpleging van praktijk apothekers, afstemming met de relevante patiëntenorganisaties, en een praktijk toets met praktijkapothekers die gaan checken op praktische haalbaarheid. Vóór de implementatie van de richtlijn vindt zo nodig een business impact analyse (bia) plaats. De bia weegt het maatschappelijk belang af tegen de impact op de praktijkvoering en maakt noodzakelijke handelingen en kosten transparant. Na autorisatie van de richtlijn door de autorisatiecommissie start implementatie in de apotheekpraktijk. Een viertal richtlijnen is al geautoriseerd, te weten: Ter Hand Stellen; Geïndividualiseerde Distributievormen (gdv); Medicatiebeoordeling en copd. In fase 1 van het routeplan worden deze voorzien van indicatoren, wordt zo nodig een business impact analyse verricht en worden ze geïmplementeerd. In fase 2 wordt deze lijst uitgebreid volgens een meerjarenagenda van richtlijnen.

‘Nu meer zorg van de tweede naar de eerste lijn gaat, wordt een sterke eerste lijn belangrijker dan ooit. De openbare apotheek maakt daarvan een vanzelfsprekend onderdeel uit.’ Hanke Bruins Slot (Tweede Kamerlid cda)


Concreet betekent dit in 2016: – Het contracteer- en kwaliteitsbeleid van zorgverzekeraars en toezicht kader van igz sluiten aan op het routeplan Professionele Standaard. – Er zijn indicatoren ontwikkeld voor de farmaceutische zorg bij diabetes, medicatiebeoordeling, medicatiebewaking en copd. – De richtlijnen Diabetes Mellitus (dm, herziening) en Medicatiebewaking (nieuw) zijn afgerond, inclusief praktijktoets, indicatoren en eventueel een business impact analyse. – De Richtlijn Astma en de Richtlijn cvrm zijn herschreven. – De Richtlijn Zorg bij ontslag is verder ontwikkeld. – De business impact analyses bij de richtlijnen Medicatiebewaking en Diabetes Mellitus zijn afgerond. – Er is een set van kwaliteitsindicatoren vastgesteld, samen met patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars en igz, die de kwaliteit van de zorg in de apotheek via de landelijke uitvraag inzichtelijk maakt. – Er is gestart met de ontwikkeling van een protocol Substitutie Bloed glucosemeters in samenwerking met de Diabetesvereniging Nederland (dvn), de Nederlandse Diabetes Federatie (ndf) en de Nederlandse Vereni ging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (nvkc). – Er is gestart met de ontwikkeling van een protocol Substitutie Inhalatiehulpmiddelen in samenwerking met patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars en voorschrijvers.

Dit draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: Apothekers leveren duurzame, transparante en persoonsgerichte farmaceu tische patiëntenzorg. Zij zorgen dat patiënten veilig, effectief en doelmatig geneesmiddelen gebruiken. Daarbij richten ze zich op de individuele behoefte en het dagelijks leven van de patiënt. Zij sluiten aan bij zorg die de patiënt van andere zorgverleners ontvangt, als spil in het zorgnetwerk rondom de patiënt.


De apotheker in de samenleving

De openbaar apotheker verleent individuele farmaceutische patiëntenzorg in een geïntegreerde eerste lijn, in samenwerking met de andere partners uit de zorgketen. Dit zijn in de eerste plaats de huisarts en de wijkverpleegkundige, en daarnaast de collega-apotheker en de medisch specialist in het ziekenhuis. De patiënt en de collega-zorgverleners herkennen de apotheker als geneesmiddeldeskundige bij uitstek. Het is daarbij essentieel dat apothekers zorg op maat kunnen leveren met apotheekbereidingen. De zorg die de apotheker levert is transparant: hij laat door betekenisvolle indicatoren zien wat de kwaliteit is van de zorg die hij levert. De indicatoren worden gekozen in samenspraak met patiënten- en consumentenorganisaties. Ze maken de Professionele Standaard van de apotheker toetsbaar en zichtbaar. De apotheker richt zich vooral op kwetsbare patiënten: laaggeletterden, chronisch zieken, oudere polyfarmaciepatiënten en gezinnen met jongere kinderen. In lijn daarmee geeft de knmp verder vorm aan de bestaande samenwerking en allianties met de belangrijke patiënten- en consumentenorganisaties, zoals ouderenorganisaties Unie kbo en anbo; de organisatie van chronisch zieken Ieder(in); Pharos; de Diabetesvereniging Nederland (dvn); de Nederlandse Diabetes Federatie (ndf); het Longfonds; de Nederlandse Patiënten- en Consumenten Federatie (npcf) en de Consumentenbond. De zorg die de apotheker levert is behalve transparant ook toegankelijk. Juist voor de kwetsbare patiëntengroepen mogen financiële drempels niet de farmaceutische zorg, zoals een medicatiebeoordeling, in de weg staan. De knmp voert daarom samen met de patiëntenorganisaties de lobby naar zorgverzekeraars en naar het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (vws), bijvoorbeeld om te zorgen dat de medicatiebeoordeling zonder financiële drempels voor de patiënt uitgevoerd kan worden. En waar zorgverleners en zorgverzekeraars sturen op doelmatigheid van de zorg is het belangrijk dat eventuele substitutie van genees- en hulpmiddelen zorgvuldig geschiedt, zodat de patiënt hiervan geen schade ondervindt. Hiertoe werkt de knmp aan een substitutierichtlijn die een breed gedragen fundament moet bieden voor het uitgangspunt: goedkoop waar het kan, duur waar het moet.

Concreet betekent dit in 2016: – Consumenten- en patiëntenorganisaties zijn structureel betrokken bij de ontwikkeling van de richtlijnen, in lijn met het routeplan voor de Professionele Standaard. KNMP Jaarplan 2016 | 13

– Ouderenbonden, patiënten- en consumentenorganisaties zijn structureel betrokken bij de lobby om de medicatiebeoordeling en de begeleiding bij eerste uitgifte uit het eigen risico te krijgen. – Ouderenbonden, patiënten- en consumentenorganisaties zijn net als in 2015 structureel betrokken bij de lobby bij knelpunten in de vergoeding, zoals bij doorgeleverde bereidingen en budgetpolis. – Ouderenbonden, patiënten- en consumentenorganisaties zijn structureel betrokken bij de publieksvoorlichting over de begeleiding van het geneesmiddelengebruik, zoals het begeleidingsgesprek bij de eerste en tweede uitgifte, en bij het belang van goed medicatiegebruik bij specifieke aandoeningen. – De tentoonstelling ‘Kunt u dat even uitleggen?’ met bijbehorende e-learning voor goed medicijngebruik bij laaggeletterdheid is landelijk uitgerold, met subsidie van vws en in samenwerking met Pharos. – De tools voor laaggeletterden op apo.nl zijn uitgebreid, met subsidie van vws en in samenwerking met Pharos. Dit draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: De apotheker heeft in 2020 een duidelijke positie in het zorgproces. Het ter hand stellen van geneesmiddelen is de verantwoordelijkheid van de apotheker, die als geneesmiddelexpert herkenbaar is voor patiënt en andere zorgverleners. De zorg zal in 2020 zo georganiseerd zijn, dat de grootste (chronische) zorgvraag thuis en in de wijk wordt opgevangen. Huisartsen, apothekers en wijkverpleegkundigen vormen samen een driehoek, die zorg op maat voor elke patiënt mogelijk moet maken. Dit vraagt om nauwe samenwerking met andere zorgverleners in zowel de eerste als tweede lijn.

‘Als ik denk dat ik een medicijn kwijt zou kunnen, ga ik eerst even praten met mijn apotheker, daar heb ik een hele grote vertrouwensband mee opgebouwd.’ Meneer Cats (polyfarmaciegebruiker) in de film ‘Optimaal geneesmiddelgebruik vereist maatwerk’, vertoond tijdens het knmp Najaarscongres 2015 14 | KNMP Jaarplan 2016

Onderzoeks- en innovatieagenda

Farmaceutische patiëntenzorg op maat, met individuele patiëntkenmerken als basis voor de farmacotherapie, dat is het toekomstperspectief van de apothekerszorg. Die toekomst begint nu. De ontwikkelingen gaan razendsnel. De knmp stimuleert onderzoek dat de positie van de apotheker in de eerste lijn onderbouwt en versterkt, en innovatie bevordert. De knmp ondersteunt Stichting prisma: Praktijk Research In Samenwerking Met Apothekers. De stichting brengt onderzoekers bij elkaar, bijvoorbeeld op het prisma-congres. Daarnaast integreert de knmp farmacogenetische parameters in de medicatie bewaking, waarmee Nederland internationaal voorloper is. Ook de implementatie van Medisch Farmaceutische Beslisregels (mfb’s), met relevante partijen in de eersteen tweedelijns farmacie, vormt een belangrijke innovatie in de farmaceutische patiëntenzorg waarin de knmp een prominente faciliterende rol heeft.

Onderzoeksagenda De knmp maakt de toegevoegde waarde van de apotheker transparant door zorginterventies te identificeren en te onderbouwen middels wetenschappelijk onderzoek. Deze werkwijze dient om de effectiviteit aan te tonen van de gangbare farmaceutische patiëntenzorg. En om kansen te ontdekken voor innovatie. Concreet betekent dit in 2016: – Er is een gedragen onderzoeksagenda, bekend bij het veld, met een focus op onderbouwing van de (kosten)effectiviteit van kansrijke innovaties inzake patiëntspecifieke medicatiebewaking en goed medicatiegebruik. – Er is een netwerk opgericht van onderzoeksapotheken en onderzoekers. – Lopend onderzoek is gepresenteerd op het jaarlijkse prisma-congres. – Lopend promotieonderzoek door apothekers is in kaart gebracht in de sectie Wetenschap op knmp.nl. Zo wordt participatie aan onderzoek gestimuleerd.


Farmacogenetica Zowel openbaar apothekers als ziekenhuisapothekers werken aan de toepassing van farmacogenetica in de apotheekpraktijk. Nederland heeft een gidsfunctie in het integreren van genetische kenmerken in de medicatiebewaking. Nu al is een groot aantal farmacogenetische kenmerken opgenomen in de medicatiebewaking van de g-standaard. Het is dan ook niet toevallig dat de Europese Unie in 2015 aan het Leids Universitair Medisch Centrum de prestigieuze Horizon 2020-subsidie toekende van 15 miljoen euro voor de verdere ontwikkeling van farmacogenetica, een groot onderzoeksprogramma naar personalized medicine/precision medicine op basis van het farmacogenetisch profiel van de patiënt. De knmp werkt hieraan mee en stelt de therapeutische adviezen bij gen-geneesmiddel-interactie van de knmp-werkgroep Farmacogenetica beschikbaar. Concreet betekent dit in 2016: – Er is een pilot uitgevoerd naar medicatiebewaking op farmacogenetisch profiel in de eerstelijns apotheekpraktijk, waarbij de apotheker aanvrager is van de farmacogenetische test. In aansluiting hierop is een business case uitgewerkt die zicht geeft op de maatschappelijke opbrengsten van deze interventies en de randvoorwaarden die noodzakelijk zijn om deze zorg gestalte te geven. – Er is een summer school Farmacogenetica georganiseerd. Medisch Farmaceutische Beslisregels Medisch Farmaceutische Beslisregels (mfb’s) vormen een belangrijke innovatie in de farmaceutische zorgpraktijk van openbaar en ziekenhuisapothekers. Daarbij worden individuele patiëntenkenmerken, zoals labwaarden en farmacogenetisch profiel, betrokken in de farmacotherapie. Een voorbeeld is het gebruik van een antilipaemicum bij ischemische hartziekte, dan wel het afwijken van deze regel op grond van specifieke patiëntkenmerken zoals levensverwachting. Ook het aanpassen van de dosering op geleide van de nierfunctie is zo’n voorbeeld. De knmp werkt samen met stakeholders in zowel de eerste als de tweede lijn aan basissets van mfb’s en een gezamenlijke doorontwikkeling en validatie. Een breed gedragen position paper gaat de basis vormen.


Concreet betekent dit in 2016: – Er is een knmp-position paper over mfb’s, afgestemd met en gedragen door alle relevante stakeholders binnen de sector. – Het proces van ontwikkeling en validatie van mfb’s is succesvol in gang gezet. – Er is een basisset voor de eerste lijn beschikbaar van door de sector gedragen mfb’s, waar het merendeel van de apotheken mee werkt. – De basisset mfb’s is geëvalueerd en doorontwikkeld met draagvlak onder alle stakeholders. Dit alles draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: De apotheker stemt de medicatiebewaking af op de individuele persoons kenmerken van de patiënt, zoals genetische parameters en klinische waarden en gebruikerservaringen. Zo garandeert hij de veiligheid, effectiviteit en doelmatigheid van de geneesmiddelen die de patiënt gebruikt – personalized medicine. Personalized medicine is het op maat maken van de medicamenteuze therapie op basis van individuele kenmerken van een patiënt. Deze methode bouwt voort op wetenschappelijke doorbraken in onze kennis over de unieke moleculaire en genetische samenstelling van een individu, en welke consequenties dit heeft om wel of niet vatbaar te zijn voor bepaalde ziekten. Hieruit volgt ook een groter vermogen om te kunnen voorspellen welke medicamenteuze therapieën het veiligst en meest effectief zijn voor iedere patiënt.

‘Als je een medicijn krijgt, dan vertellen ze je er meteen alles over. Sommige termen begrijp ik niet, maar dan vraag ik het en leggen ze het opnieuw uit. Alles is mij verteld door de apotheker. Dus dat gaat heel goed.’ Frits Berend (laaggeletterde) in de documentaire ‘Kunt u dat even uitleggen?’


Adequate ict

Goede informatie-uitwisseling is in de gezondheidszorg onontbeerlijk om geïntegreerde (farmaceutische) patiëntenzorg te kunnen leveren en de patiënt veiligheid te garanderen. Adequate informatiesystemen zijn daartoe een voorwaarde. De kwetsbaarheid en de veiligheidsrisico’s van ict-systemen vragen om zorgvuldige afstemming tussen zorgverleners, zorgverzekeraars, softwarehuizen en andere ict-leveranciers. En om medewerking van de patiënt. Patiënten hebben zeggenschap over hun gegevens, weten regelgeving beschermen hun privacy. Deze regels mogen nooit zo moeilijk hanteerbaar zijn dat het de medicatie veiligheid in de weg staat. Anders gezegd: apothekers kunnen een kwaliteitsimpuls geven aan de medicatieveiligheid, maar enkel wanneer zij allen toegang hebben tot medische patiëntgegevens zoals labwaarden, farmacogenetisch profiel en reden van voorschrijven. Een gestroomlijnde uitwisseling van deze patiëntgegevens vraagt om een gezamen lijke focus, prioritering en synchronisatie van alle stakeholders. Alleen dan kunnen de samenwerkende partijen administratieve obstakels uit de weg ruimen en technische aanpassingen in afstemming met elkaar doorvoeren. De knmp maakt, in samenspraak met de leden, andere zorgkoepels, de Nederlandse Patiënten- en Consumenten Federatie (npcf), zorgverzekeraars en het ministerie van Volksgezondheid duidelijk welke randvoorwaarden nodig zijn, en wat de impact is van (nieuwe) weten regelgeving. Hiermee wordt duidelijk wat de sector nodig heeft en wat voor de sector haalbaar is. Zo kunnen toezichthouders hun handhavingskader beter laten aansluiten op de zorgpraktijk.

Concreet betekent dit in 2016: – Inzicht in de belemmeringen bij de gegevensuitwisseling (binnen de sector en met andere zorgverleners), in de functionele mismatch met de veranderende zorgpraktijk en in de impact van nieuwe weten regelgeving op de ict leiden tot werkbare eisen van toezichthouders Inspectie voor de Gezondheidzorg (igz) en College Bescherming Persoonsgegevens (cbp). – De informatie-uitwisseling verloopt beter, zowel binnen de sector als tussen de sectoren.


– Er is voor de komende jaren een vertaling gemaakt van de visie op de informatievoorziening naar een meerjarige, door de leden vastgestelde, knmp-implementatie-agenda voor ict. Deze komt tot stand in samen spraak met gebruikersverenigingen, collectieven en ict-leveranciers.

Dit draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: De patiënt kan rekenen op een actueel, volledig en betrouwbaar zorgdossier. Hij bepaalt zelf welke apotheker(s) en collega-zorgverleners toegang krijgen tot zijn zorgdossier. Deze collega-zorgverleners ondersteunen de patiënt en de apotheker door de benodigde informatie te verstrekken die het veilige, effectieve en doelmatige geneesmiddelgebruik ondersteunt. (…) Om deze informatie te vergaren werken apothekers samen met patiënten, voor schrijvers, andere zorgverleners en klinisch chemici. Wanneer deze informatie real time wordt ingeladen in het zorgdossier van de patiënt, kan de apotheker optimale medicatiebewaking uitvoeren.


Gezonde bedrijfsvoering

Een randvoorwaarde voor het verlenen van goede farmaceutische patiëntenzorg is het terugbrengen van de regeldruk en administratieve lasten in de apotheekpraktijk. Het onderzoek van de knmp en Zorgverzekeraars Nederland (zn), de Nederlandse Vereniging voor Poliklinische Farmacie (nvpf), de Associatie van Ketenapotheken (aska) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (lhv) in 2015 bracht aan het licht dat de administratieve lasten van de apotheker tot de hoogste in de gezondheidszorg behoren. Dit staat het zorgverlenerschap in de weg – de tijd gaat op aan papierwerk in plaats van aan de zorg voor patiënten. Een andere randvoorwaarde is een toekomstbestendig bekostigingsmodel voor het verlenen van persoonsgerichte farmaceutische patiëntenzorg, zoals het verrichten van een medicatiebeoordeling, geïntensiveerde medicatiebegeleiding middels Medisch Farmaceutische Beslisregels (mfb’s) of het voeren van een farmaceutisch consult.

Concreet betekent dit in 2016: – Belemmerende weten regelgeving inzake regeldruk is geïnventariseerd. – Drie verbetervoorstellen zijn in de praktijk gebracht die voortkomen uit het voornoemde rapport over administratieve lasten, zoals beter hanteer bare declaratie- en verantwoordingsprocessen en heldere en eenduidige vergoedingsregels. – Er is een heldere visie op een toekomstbestendige bekostiging van de farmaceutische zorg die past bij de ambities van de beroepsgroep en de maatschappelijke ontwikkelingen voor de eerstelijnszorg. Met draagvlak binnen de achterban wordt deze visie herkend en erkend door samenwer kingspartners in de eerste lijn, het ministerie en zorgverzekeraars. – Het gelijke speelveld tussen apothekers en andere zorgverleners is ver beterd. Verschillen op het vlak van eigen risico, bijbetaling en btw zijn weggenomen. Dit bevordert de multidisciplinaire samenwerking tussen zorgverleners op lokaal en regionaal niveau. – De knmp ontwikkelt in samenwerking met de farmaceutische industrie, generieke leveranciers en farmaceutische groothandels een werkbare aanpak voor de nieuwe Europese vereisten voor geneesmiddelenauthenticatie (anti-counterfeit) per 1 januari 2019. Daartoe heeft de knmp namens de branche een evenredig belang in de Nederlandse Medicatie Verificatie Organisatie i.o. 20 | KNMP Jaarplan 2016

Dit draagt bij aan de volgende ambities uit de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020: Ontschotting verbetert de samenwerking tussen huisartsen, openbaar apothekers, medisch specialisten, ziekenhuisapothekers en (wijk) verpleegkundigen. De organisatie is binnen de zorg dusdanig afgestemd dat er continu prikkels zijn om patiëntgerichte samenwerking te bevorderen.


Participatie van alle leden

De knmp is de vereniging van alle apothekers en waarborgt dit via de secties die met de bestuurlijke vernieuwing hun intrede deden: de Wetenschappelijke sectie Openbaar Apothekers (wso); de sectie Landelijke Openbare Apotheken (loa) en de sectie Beleid, Onderzoek, Onderwijs en Overheid (bo3). De knmp werkt nauw samen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis apothekers (nvza), de Nederlandse Vereniging voor Poliklinische Farmacie (nvpf), de Vereniging van Nederlandse Industrie-Apothekers (nia), Vereniging van Jonge Apothekers (vja) en de Vereniging van Apothekers in opleiding tot Ziekenhuisapotheker (vaza). Sinds de bestuurlijke vernieuwing kunnen leden actief deelnemen in de vereniging via Special Interest Groups (sig’s), klankbordgroepen, de By Invitation Only (bio)-meeting, het knmp-congres, sectieleden- en regiobijeenkomsten.

Concreet betekent dit in 2016: – Er is een aanvang gemaakt met kaderontwikkeling: jonge en bestuurlijk actieve apothekers wordt ondersteuning en bestuurlijke competentieontwikkeling geboden. – Er is structureel aandacht gegeven aan de werving van nog niet aangesloten apothekers en biofarmaceuten, inclusief kandidaat-leden in opleiding. – Leden worden actief ondersteund om de apothekerstitel te behouden.

Dit draagt bij aan de missie van de knmp: De knmp bevordert een optimale, wetenschappelijk gefundeerde, innovatieve, farmaceutische patiëntenzorg door apothekers. Vanuit deze ambitie behartigt de knmp de belangen van alle apothekers en apotheken.


Producten en diensten

De producten en diensten van de knmp ondersteunen de apotheker in de praktijk. Ze vormen essentiële naslagwerken en praktische tools voor patiëntenzorg en praktijkvoering. Het gaat om producten als de g-standaard, de knmp Kennisbank met de bijbehorende naslagwerken, en de publieksinformatie op Apotheek.nl en in publieksfolders. En diensten als de klachtenregeling, de Centrale Medicatieincidenten Registratie (cmr), de webrapportages van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (sfk) en de website voor geneesmiddelentekorten knmp Farmanco. De producten en diensten die de knmp levert voor de apotheekpraktijk zijn grotendeels ondergebracht in het zakelijke dienstenpakket voor de openbare en de ziekenhuisapotheek. De prijs van de zakelijke contributie is met ingang van 2016 verlaagd met 23%. De knmp houdt de kernproducten uit het vertrouwde pakket up-to-date en werkt continu aan praktische gebruiksvriendelijkheid in aansluiting op de behoeften van de leden. In lijn hiermee is de voortdurend geactualiseerde digitale versie van het Informatorium Medicamentorum standaard binnen het pakket beschikbaar. Wie nog prijs stelt op een papieren uitgave, kan deze apart bestellen.

Concreet betekent dit in 2016: – De g-standaard is aangepast met onder meer extra aandacht voor interacties en doseringswijzigingen. – De gebruiksvriendelijkheid van de knmp Kennisbank is verbeterd met twee grotere releases met de nieuwe functionaliteit Parenteralia. – Betere berekening indicatoren door sfk: met het koppelpseudoniem kunnen patiënten beter gevolgd worden binnen de apotheekzorg. sfk-benchmarkinformatie is opgenomen in indicatorrapportages 2016.


knmp jaarplan 2016 Veilige farmaceutische patiëntenzorg binnen het zorgnetwerk Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie

Recommend Documents