Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen PHP-leden die meewerkten aan dit project: Studiebureau: Cenergie, leverancier: isoproC, schrijnwerkerij Martens Luc

01.01. Passiefhuis-kantoor Havenbedrijf Gent 01

Voorbereiding

Voor de uitbreiding van haar kantoren in de Gentse Haven, schreef het Gents Havenbedrijf een aanbesteding uit. De bestaande kantoren moesten gerenoveerd worden en uitgebreid met een nieuw deel. Evr-architecten en Cenergie sloegen de handen in elkaar en dienden een voorstel in. Aanvankelijk had de opdrachtgever niet de intentie de energiezuinige toer op te gaan. Tijdens de energie-audits van de bestaande gebouwen was echter gebleken dat deze op vlak van energieverbruik en binnenklimaat ondermaats scoorden. Cenergie en evrarchitecten stelden daarom een nieuwbouw in passiefhuisstandaard voor. Voor deze opdracht was een offerteaanvraag met puntensysteem uitgeschreven. D.w.z. dat i.p.v. een precieze beschrijving van materialen en uitvoeringsmethoden, men het vereiste eindresultaat beschrijft. Dit vereist meer technische kennis bij de opdrachtgever, omdat deze de verschillende ingediende voorstellen met elkaar moet kunnen vergelijken en beoordelen. Bij een puntensysteem beschrijft men de gunningscriteria in volgorde van belangrijkheid, wat wel toelaat dat de architecten en uitvoerders meer vrijheid hebben dan bij een gewone algemene aanbesteding. In dit geval maakte het plaats voor de mogelijkheid een energiezuinig concept als ‘uitverkoren’ indiening te selecteren, omdat men zich niet aan strikte beschrijvingen van de uitvoeringswijze moest houden. 02

Prioriteiten evr-architecten

Volgende 12 prioriteiten hanteert evr-architecten bij het ontwerp. De volgorde van de punten is belangrijk. Het is bijvoorbeeld pas nuttig zoveel mogelijk passieve zonneenergie te gaan benutten, wanneer eerder werd ontworpen vanuit een minimale voetafdruk. Ook het kantoor van het Havenbedrijf werd ontwropen volgens deze visie.

Triodos T http:// @

Gitschotellei 138 - 2600 Berchem 523-0802275-63 0903/46 747 (1,12 euro/min) www.passiefhuisplatform.be [email protected]

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Ruimtelijke ontwerpcriteria 1 contextueel, communicatief en toegankelijk 2 functioneel plan 3 compact 4 minimale voetafdruk Bouwtechnische “logische” maatregelen 5 thermische isolatie en luchtdichtheid 6 passieve zonne-energie 7 goed binnenklimaat in winter en zomer Installatietechnische maatregelen 8 efficiënte verwarming, ww-productie en ventilatie 9 rationeel omgaan met electriciteit 10 energieproductie 11 duurzame materialen 12 rationeel omgaan met water 03

Organisatie

03.01. Inplanting De kantoren zijn gelegen aan de J. Kennedylaan, in het hart van de haven, dus te midden van een sterk vervuilde omgeving, o.w.v. de aanwezige industrie. Dit heeft een grote invloed gehad op de uitwerking van het ventialtiesysteem, dat er op gericht was een comfortabel en gezond binnenklimaat te kunnen garanderen. 03.02.

Figuur 1 Inplanting in havengebied (bron: evr-architecten)

Concept

De bestaande T-vormige kantoren uit 2 bouwlagen worden aangevuld met een compact, 4-lagig gebouw, zodat het geheel een symmetrisch grondplan vormt.

Figuur 2 Uitbreding bestaande kantoren door spiegeling T (bron: evrarchitecten)

Tussen de twee dwarsstukken worden twee patio’s gevormd, die bedoeld zijn als rustpunt in de brute omgeving. De patio’s worden afgeschermd door een wand uit steenkorven. Ze benadrukken de eenheid van het oude en nieuwe deel en refereren naar één van de activiteiten van het bedrijf. Figuur 3 Steenkorven bakenen de patio's af (bron: PHP vzw)

Triodos T http:// @


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen De parkeerplaatsen worden bewust buiten de gebouwenzone gehouden, zodat vanuit de kantoren visueel contact mogelijk is met een rustige groene binnentuin. De 4 bouwlagen zorgen voor een uitzicht over het ‘werkterrein’, de haven. 03.03.

Plan

Figuur 4-6 Aanvulling bestaand gebouw en uitzicht vanuit kantoren (bron: evr-architecten)

Figuur 7-8 Buitenaanleg (bron: PHP vzw)

Triodos T http:// @

Figuur 9 Concept (bron: evr-architecten)


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen De kantoren die gerenoveerd werden zijn niet in de passiefhuisstandaard uitgevoerd, maar wel opmerkelijk beter geïsoleerd. De overgang tussen oud en nieuw, gevormd door de laatste travee van het bestaande deel, herbergt het onthaal. Enkel op het gelijkvloers is er doorstroom mogelijk tussen beide delen. Het ganse nieuwe volume is over de verdiepingen op eenzelfde wijze opgebouwd. In de ‘vleugels’ bevindt zich een mix van landschaps- en individuele kantoren. De structuur is opgebouwd volgens een ‘open plan’, naar gelang de nood de indeling van het gebouw kan gewijzigd worden. Centraal tussen de twee vleugels ligt het atrium, dat zowel horizontaal als vertikaal het ganse gebouw verbindt. Dit atrium dient als (horizontale en verticale) circulatieruimte, maar er is ook voldoende ruimte voor ontmoetingen, met een vergaderzaal, bibliotheek en leesplekken. Centraal in het atrium herbergt een, opvallend rode technische koker alle voorzieningen: lift, trappen, toiletten, ventilatiekanalen en technische kokers voor alle andere leidingen.

Figuur 10-14 Het atrium loopt door over de verschillende verdiepingen - v.l.n.r.: zicht vanaf gelijkvloers naar eerste verdieping: technische koker (wit-rood volume) en toegang naar vergaderzaal op de achtergrond – zicht op onthaal gelijkvloers vanaf 1ste verdieping – zicht op leesruimte vanaf 3de verdieping – rechts boven: technische koker (wit-rood) met lift, trap en toilettn ) en circulatie tussen de kantoren op de bovenste verdieping – rechts onder (bron: PHP vzw)

Op het gelijkvloers zijn geen kantoren gevestigd, maar vindt men de publieke functies: uiteraard het onthaal, een grote vergaderzaal vooraan het gebouw, een cafetaria en keuken achteraan en ruimtes voor de server e.d.

Triodos T http:// @


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Figuur 15 Plan gelijkvloers: publieke laag (bron: evr-architecten)

Figuur 16 Plan verdiepingen: kantoren (bron: evr-architecten)

Triodos T http:// @


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen 04

Realisatie passiefhuisconcept

04.01. Opbouw wanden: thermische massa Hoge thermische massa: opslaan energie De dragende structuur bestaat uit betonnen zuilen en welfsels, met een hoge thermische massa. De binnenwanden werden opgetrokken in silicaatsteen. Er worden geen valse plafonds voorzien zodat deze gebouwonderdelen thermische energie kunnen opslaan. Lage thermische massa, maar hoge isolatiewaarde De buitenschil is een lichte structuur, bestaande uit houtskelet opgevuld met isolatie (rotswol) en afgewerkt met plaatmateriaal. Ze heeft dus een lage thermische massa, maar een zeer hoog isolatievermogen, bij een minimale wanddikte om warmte of koelte binnen het gebouw te houden.

Figuur 17 Concept passiefhuis (bron: evrarchitecten)

De materiaalkeuze van dit gebouw werd dus zo bepaald dat het binnenklimaat zo stabiel mogelijk is. Overblijvende schommelingen worden in een volgende ontwerpstap aangepakt door andere ingrepen.

Opmerking: Voor de invulling van de buitenschil wilde de architect werken met prefabpanelen die in de fabriek geconcipieerd worden en op de werf enkel nog met elkaar verbonden moeten worden. Doordat het hier gaat om een openbare aanbesteding heeft de aannemer echter zeer veel invloed op deze beslissingen, en die opteerde voor een houtskeletsysteem dat volledig op de werf vervaardigd wordt. Een nadeel hiervan is dat in weer en wind (moet) gewerkt word(en). Een groot voordeel voor het toegepaste concept is echter dat de luchtdichtheid beter kan gegarandeerd worden. Opmerking: omwille van de grootte en de aard van het project werd gewerkt met verschillende onderaannemingen. Om deze zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen, werd voor de aanvang van de uitvoering van de buitneschil eerst een prototype van een gevelfragment gemaakt. Zo konden moeilijkheden vooraf opgespoord worden en de onderaannemers hun werk beter op elkaar afstemmen, zodat men tijdens de rit nog zo weinig mogelijk verrassingen tegenkwam.

Triodos T http:// @



Figuur 18 Werf constructie betonstructuur en silicaatstenen binnenmuren (bron: evr-architecten)

Links: Figuur 19-20 Skeletstructuur buitenschil (bron: evr-architecten) Boven Figuur 21: Afwerking in platen zorgt voor een minimale wanddikte (bron: PHP vzw)

Triodos T http:// @


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Thermische simulaties voor op punt stellen detaillering Om de detaillering van de buitenschil op punt te stellen werden door Cenergie tijdens het ontwerp thermische simulaties uitgevoerd per computer, op de voorgestelde details. Om zomercomfort te garanderen is bijvoorbeeld zonnewering gewenst, aan de buitenzijde. Bij voorkeur werd die in het gevelvlak ingewerkt, dus wanneer ze gesloten is, in hetzelfde vlak als de buitenafwerking. Dit vergde enig nazicht, omdat hierdoor de dikke rotswolisolatie plaatselijk moest vervangen worden door een dunner isolatiemateriaal met eenzelfde isolerende capaciteit. Op die plekken werd een dun laagje resolschuim ingewerkt, wat een veel betere l-waarde heeft. Extra aandacht voor de afwerking was op deze plekken dan wel cruciaal, omdat de kleinste fout een koudebrug kan veroorzaken.

Figuur 22 Thermische simulatie raamdetail (bron: Cenergie)

Triodos T http:// @



04.02. Schrijnwerk Het thermisch onderbroken schrijnwerk werd vervaardigd door schrijnwerkerij Martens. Als thermische onderbreking worden twee lagen kurk gebruikt. Zoals bij alle gebouwen in passiefhuisstandaard wordt hierin 3-voudig glas geplaatst. Opmerking: De toeleveringen voor de cafetaria gebeuren langs de zijkant van het gebouw. De deur is eigenlijk uitgevoerd als een raam en heeft een drempel, wat niet ideaal is voor deze toepassing. Er moet op gelet worden dat er een bescherming over de houten drempel wordt geplaatst wanneer leveringen gebeuren. Dit wordt in de praktijk echter niet steeds gedaan, waardoor het schrijnwerk beschadigd raakt. Figuur 23-24 Thermisch onderbroken schrijnwerk in 3-voudige beglazing (bron: PHP vzw)

04.03. Luchtdichtheid Doordat de buitenschil volledig op de werf werd geconstrueerd was het makkelijker de schil luchtdicht af te werken dan wanneer met een prefabsysteem werd gewerkt. In de lente van 2005 werd een eerste luchtdichtheidstest uitgevoerd. Op dat ogenblik was het gebouw nog niet volledig afgewerkt, wat waarschijnlijk meer ‘fouten’ ging betekenen, maar moest toelaten de gedetecteerde ‘fouten’ nog te corrigeren. Niet alle schrijnwerk was volledig luchtdicht afgewerkt en vooral het koppeldeel tussen oud en nieuw was niet luchtdicht. Ook de koepel voor de nachtventilatie bleek een belangrijke bron van luchtlekken te zijn. Op dat Figuur 25 Blower-doortest (bron: evr-architecten) ogenblik werd toch al een n50-waarde van 0,80,9 behaald, wat voldoende is om de warmtewisselaar in het ventilatiesysteem efficiënt te laten werken. Een tweede blower-doortest werd enkele maanden later uitgevoerd, op 15 november 2005, nadat de eerder gedetecteerde lekken waren weggewerkt. Het gebouw was op dat ogenblik reeds enkele maanden in gebruik. Met een n50-waarde van 0,55 voldeed het kantoor aan de passiefhuisstandaard.

Triodos T http:// @


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen 04.04. Zonnetoetreding en –wering Voor de garantie van het zomercomfort zijn de oost- en westgevel kritisch, omdat ’s ochtends de zon laag staat en het gebouw diep binnendringt. Wanneer een gebouw Noord-Zuid georiënteerd is, staat ze ’s middags het hoogst en recht op één van de gevels, wat het makkelijkst op te lossen is. In dit geval is het gebouw ongeveer 45° gedraaid t.o.v. de NoordZuidoriëntering, waardoor een maximum aan gevels aan de hete middagzon wordt blootgesteld, die dus allemaal moeten beschermd worden. Hetzelfde geldt voor de lage ochtend- en avondzon.

Figuur 26 Oriëntatie t.o.v. de zon (bron: evr-architecten)

Geautomatiseerde zonwering Om dit probleem op te vangen werd een geautomatiseerde zonwering geïnstalleerd. Afgestemd op de stand van de zon t.o.v. het gebouw (een meettoestel staat op het dak van het gebouw en is verbonden met de computer die heel het systeem stuurt), gaat de zonwering omhoog en omlaag en naargelang de hoogte van de zon verandert de hoek van de horizontale lamellen. Zo wordt het daglicht optimaal benut, maar oververhitting maximaal voorkomen.

Triodos T http:// @


Figuur 27 Geautomatiseerde zonnewering (bron: PHP vzw)

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Een computer wordt ingeschakeld voor de sturing van de zonnewering omwille van het gebruiksgemak: de werknemers komen ’s zomers pas aan op kantoor nadat de ochtendzon al enkele uren de kans zou gehad hebben de bureaus op te warmen. Indien men de vorige avond vergeten zou zijn de zonwering omlaag te laten zou dit een probleem kunnen zijn, door de automatische sturing niet. Ook tijdens de dag hebben de werknemers wel wat beters te doen dan de zonwering af te stellen. Omdat gebruiksgemak echter soms ook flexibiliteit vraagt is het steeds mogelijk de computersturing te ‘overrulen’ en de blinden te sluiten of openen naar eigen wens, bijvoorbeeld wanneer meer of minder licht gewenst is voor bepaalde activiteiten. Op vaste tijdstippen, 4 maal per dag, past de computer de stand van de zonwering terug aan aan de zonnestand, om ook nu vergeetachtigheden het binnenklimaat niet te laten verstoren. Vaste zonwering Aan de inkom is een vaste zonwering geïnstalleerd. Ook deze werd berekend op de stand van de zon. Optimale daglichttoetreding is hier minder belangrijk, omdat hier geen kantoren gesitueerd zijn.

Figuur 28 Vaste zonwering (bron: PHP vzw)

04.05. Ventilatie: optimale luchtkwaliteit bij elk gebruik Aanvoer Zoals in elk gebouw volgens het passiefhuisconcept, is het Havenbedrijf uitgerust met een balansventilatie met warmterecuperatie. In tegenstelling tot de gebruikelijke organisatie in een woning, bestaat een kantoorgebouw niet uit natte en droge ruimtes, dus moet een ander circulatiepatroon uitgewerkt worden voor de ventilatie.

Triodos T http:// @



Figuur 29 Ventilatieschema (bron: evr-architecten)

Triodos T http:// @


Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen In dit kantoorgebouw wordt verse lucht aangevoerd in de bureaus. De aanvoerkanalen lopen doorheen de verhoogde vloeren (op ‘pootjes’) en monden uit in de bureaus via ventilatieroosters in de grond. (opmerking: hierdoor kan niet met water gepoetst worden.) Deze roosters kunnen individueel afgesteld worden, wanneer het gebruik van een ruimte of de organisatie wijzigt. Elke verdieping en elke vleugel van het gebouw heeft een eigen aanvoerkanaal zodat ook hierin individuele afstemming mogelijk is. De kleppen voor afstelling bevinden zich onder losse tegels in de vloer. CO2-meters moeten de luchtkwaliteit bewaken. Opmerking: Het auditorium op het gelijkvloers kan naargelang het gebruik opgesplitst worden. Het ventilatiesysteem kan ook hierop inspelen doordat twee afzonderlijke aanvoerkanalen de ruimte bedienen.

De kanalen voor de ventilatielucht zijn rond omwille van de lage luchtweerstand. Alle aanvoerkanalen zijn geïsoleerd, zodat de temperatuur van de lucht bij aankomst in de bestemde ruimte dezelfde is als die vooropgesteld werd bij vertrek aan de luchtgroep. Wanneer ze niet geïsoleerd zou zijn, werken de kanalen als lucht-lucht warmtewisselaars en neemt de ventilatielucht de temperatuur van het gebouw over, waardoor het koelend effect verminderd wordt.

Figuur 30-31 Aanvoer-ventilatieroosters in de vloer (links kantoren; rechts vergaderzaal) (bron: PHP vzw) Figuur 32 Nutsvoorzieningen in de verhoogde vloer (bron: PHP vzw) Figuur 33 Ronde kanalen: aanvoer geïsoleerd, voor de afvoer is dit niet nodig. (bron: PHP vzw)

In de cafetaria wordt naast de roosters in de vloer ook verse lucht aangevoerd via de toog. Doorheen de geperforeerde afwerkingplaat zorgt de verdringingsventilatie, Over een groot oppervak wordt tegen een lage snelheid lucht ingeblazen, voor extra luchtaanvoer. Figuur 34 Verdringingsventilatie doorheen toog cafetaria (bron: PHP vzw)

Triodos T http:// @



Doorstroom (Brandveilige) roosters in en spleten onder de deuren laten een luchtstroom tussen de lokalen toe. De overdruk die gecreëerd wordt door de aanvoer van verse lucht zorgt voor een ventilatiestroom in de gewenste richting. Hierdoor wordt de, ondertussen niet meer zo verse lucht, naar het atrium gestuurd. Figuur 35 Ventilatieroosters tussen kantoren en atrium (bron: PHP vzw)

Afvoer In de technische koker van het atrium zijn grote roosters geplaatst van waaruit de afvoerkanalen van het ventilatiesysteem vertrekken. Serverruimte, kopieerruimte en sanitair: systeem op maat De server voor de bediening van het netwerk van een kantoorgebouw van deze grootte, zorgt voor heel wat warmte-ontwikkeling. Deze warmte wordt liefst niet vrijgelaten in de kantoorruimtes, omdat ze vaker voor opwarming op het verkeerde ogenblik zorgt dan omgekeerd. Aanvankelijk dacht men eraan de serverruimte daarom te installeren in de kelder. Een andere oplossing werd uitgewerkt. De server bevindt zich op het gelijkvloers, in een aparte ruimte, die volledig thermisch geïsoleerd werd. Een individueel aanvoerkanaal voor verse ventilatielucht, aangesloten op een eigen grondbuis en een kipraam dat automatisch geopend wordt bij te hoge temperatuur zorgen ervoor dat ook hier de luchtkwaliteit op peil blijft. De temperatuur wordt bovendien constant gemeten zodat kan ingespeeld worden op schommelingen. Op de bovenste verdieping is een ruimte voorzien voor alle andere grote elektrische toestellen zoals kopieermachines, plotters, … Hier is een eigen afzuiging geïnstalleerd, zodat de Figuur 37 Afzuiging bezoedelde lucht kopieerlokaal bovenste verdieping (bron:PHP vzw)

Triodos T http:// @


Figuur 26 Kipraam server met ventilatierooster (bron: PHP vzw)


warmte geproduceerd door de toestellen niet naar de kantoren en het atrium wordt gestuurd. De bezoedelde lucht van het sanitair wordt in de zomer rechtsreeks langs het dak afgeblazen. In de winter gaat het via de warmtewisselaar in de kelder. 04.06. Koeling: grondbuis en nachtventilatie (zomer) Grondbuis Om voldoende warmte-uitwisseling te verkrijgen, werden 2 grondbuizen (80 cm diameter, 40 m lang) gelegd op het terrein. De ingang, enkele meters van het gebouw verwijdert, wordt afgeschermd door een betonnen afschermkap. De grote openingen zijn afgeschermd met gaas om te voorkomen dat ongedierte in het systeem terecht komt. Vlak voor de grondbuis de kelder van het gebouw binnen gaat kan men het systeem bekijken door een rooster. Hier kan men zien hoe de grondbuis toekomt (midden), links wordt verse lucht aangezogen wanneer passage langs de grondbuis niet gewenst is, rechts wordt bezoedelde lucht uit het gebouw geblazen. Aangezien oververhitting het kritische aspect van een kantoor volgens passiefhuisconcept is, is koeling (en niet verwarming) het belangrijkste aandachtspunt. Er zijn immers voldoende warmtebronnen (computers, kopieermachines en andere toestellen, werknemers, …) aanwezig. Tijdens de zomer zal de grondbuis er daarom voor zorgen dat de aangezogen lucht een lagere temperatuur heeft dan die van de buitenlucht zelf. In de winter is de temperatuur van de lucht lager dan die van de grond op de diepte van de grondbuis, dus wordt via de bypass verse lucht in het gebouw gebracht. De aanvoer van verse lucht moet steeds de luchtgroep passeren. Hierin zijn filters ingebouwd, welke onontbeerlijk zijn o.w.v. de luchtvervuiling door de industrie in de omgeving.

Triodos T http:// @


Figuur 38 Aanleg grond-buis (bron: evr-architecten)

Figuur 39 Overkapping ingang grondbuis (bron: PHP vzw)

Figuur 40 Luchtgroep (bron: PHP vzw)


De serverruimte heeft een aparte grondbuis, van 30 cm diameter, die met een ventilatievoud van 10 h-1 zorgt voor voldoende toevoer van verse lucht en het op peil blijven van de temperatuur. Nachtventilatie In de zomer wordt een tweede systeem ingeroepen om de oververhitting tegen te gaan. Een luik bovenaan het atrium wordt automatisch geopend, waardoor de warme lucht uit de kantoren verwijderd wordt en het gebouw de ganse nacht kan afkoelen. Dit is meestal voldoende om oververhitting de volgende dag lang genoeg uit te stellen om de dag comfortabel door te komen. 04.07. Warmterecuperatie Voor de warmte-uitwisseling tussen inen uitgaande lucht wordt een warmtewiel gebruikt. Dit heeft als voordeel dat ook luchtvochtigheid wordt uitgewisseld wat ervoor zorgt dat de relatieve luchtvochtigheid beter op peil blijft. Ook de dampkap van de cafetaria is uitgerust met een warmte-wisselaar. 04.08. Bijverwarming

Figuur 41 Warmtewiel (bron: www.senternovem.nl)

2 kleine condenserende gasboilers, samen 64 kW, zorgen voor zowel de naverwarming van de ventilatielucht waar nodig, als voor de voorziening van sanitair warm water. In de overgangszone tussen oud en nieuw gedeelte werden twee radiatoren geïnstalleerd. Het oude deel is immers niet in passiefhuisstandaard. Doordat op het gelijkvloers deuren Figuur 42 Bijverwarming (en SWW) staan in het verbindingsstuk kan hier d.m.v. 2 condenserende gasketels heel wat warmte verloren gaan. De twee radiatoren moeten dit verlies compenseren en dienen als buffer.

Triodos T http:// @



Alle gegevens van de luchtgroep worden gemeten en opgeslagen in de computer, zodat problemen kunnen opgespoord worden, en evaluaties gemaakt. 05

Nog meer aandacht voor comfort

Naast thermische simulaties van technische details voerde Cenergie ook daglichtsimulaties uit. Verschillende raamopeningen werden geëvalueerd. Veel kleine raamopeningen, met eenzelfde totale oppervlakte, blijken minder daglicht toe te laten op het werkblad van de bureaus. 2en grote opening is bovendien goedkoper, wat de keuze ervoor nog duidelijker maakte.

Figuur 43 Daglichtsimulaties voor dimensionering raamopeningen (bron: Cenergie bvba)

De plafonds werden wit geschilderd, zodat het binnenvallend licht wordt weerkaatst en optimaal benut. Daglichtsensors zorgen ervoor dat de sterkte van het kunstlicht wordt afgesteld op de behoefte. De armaturen hebben een laag geïnstalleerd vermogen. Zo wordt comfort verzekerd bij een minimaal energieverbruik.

Triodos T http:// @



De geprofileerde houten wand in de cafetaria en vergaderzaal zorgt voor een betere akoestiek in de ruimte.

Figuur 44 Geprofileerde wand (hier in vergaderzaal gelijkvloers) voor een betere akoestiek (bron: PHP vzw)

06

Duurzaam bouwen over heel de lijn

Voor de toiletten en irrigatie van de tuin wordt regenwater gebruikt. De waterloze urinoirs zorgen voor een lager waterverbruik.

Figuur 35 Waterloze urinoirs reduceren het waterverbruik (bron: PHP vzw)

Triodos T http:// @



constructie bouwdeel Bodem

Wand type 1

Wand type 2 Dak Raam

materiaal

Dikte (mm)

Betonnen kuip Waterdichting Isolatie resol Dampdichting Zwaluwstaartvormig gewalste, zelfdragen de stalen wapeningsplaten Beton Eternit beplating Geventileerde luchtspouw ... Waterdichting (dampopen) ... Isolatie rotswol Dampscherm Gipskarton

140

... ... 50

... (totaal)

30 ... 80+160 ...

? ... 3-voudige beglazing met thermische afstandhouders in schrijnwerk thermisch onderbroken door twee lagen kurk

Technische gegevens Warmte wisselaar kantoren Warmte wisselaar server Warmterecuperatie ventilatie Warm sanitair water Zonneboiler PV-panelen

Triodos T http:// @

...

U-waarde (W/m²K) ... (totaal)

op


de

2x Lengte: 40m Diepte: ... m Diameter: 800 mm Lengte: ...m Diepte: ... m Diameter: 300mm Warmtewiel met vochtrecuperatie Condenserende gasboiler Nee Nee

...

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Recommend Documents