Passend Onderwijs in het MBO
19 november 2015
Ton Eimers KBA Nijmegen
Voorstellen
• Onderzoeker KBA Nijmegen • Consortium Evaluatie Passend Onderwijs • Vijfjarig onderzoeksprogramma PO, VO en MBO • MBO-monitor • Jaar geleden ‘nulmeting’ • 2016 vervolgmeting
De lezing
• Inleiding • Vier thema’s – Doelgroep Passend Onderwijs: Van breed tot smal – Toelatingsbeleid: tussen recht en redelijkheid – Passend Onderwijs in de klas: speciaal of gewoon – Passend Onderwijs en BPV: de transitie naar werk
Ideologie Passend Onderwijs
• Zijstap: voortgezet onderwijs • Ingrijpende veranderingen – Organisatorisch, onderwijskundig, bestuurlijk, financieel, samenwerking …
• De ideologie van Passend Onderwijs • Drie sleutelbegrippen: – Ondersteuningsbehoefte – Zorgplicht – Samenwerking
Ondersteuningsbehoefte
• Niet wat iemand heeft, … maar wat hij nodig heeft • Loslaten van voorschriften: – landelijke criteria en indicering – Licenties, vaste duur, vaste procedures
• Loslaten van doelgroepen • Maatwerk ondersteuning
Zorgplicht
• • • •
School van aanmelding is verantwoordelijk Zorgplicht: plaatsing op passende plek Ook als het nog niet de ‘eigen’ leerling is Doel: geen thuiszitters of niet plaatsbare leerlingen • Dwingt tot samenwerking
Samenwerking
• Geen vrijblijvende keuze: verplichte samenwerkingsverbanden • Vergaande bevoegdheden en budgetten • Radicale keuze: bevoegdheid, verantwoordelijkheid, financiële middelen
Doelen Passend Onderwijs
• • • • • • •
Minder thuiszitters Efficiënte inzet middelen Beheersing kosten Betere samenwerking Onderwijs en ondersteuning op maat Betere onderwijsresultaten Betere kansen voor jongeren
HBO en Passend Onderwijs?
• Zijstap: HBO • Geen Passend Onderwijs in het HBO – Niet in formele zin – Niet in ‘ideologische’ zin
• Relatie school-student is wezenlijk anders • Juridische context – Rechten en plichten – Minder vanuit zorg/verantwoordelijkheid
Voor Passend Onderwijs
• Ondersteuning van studenten • Twee tradities – Aanpak VSV – Studie & Handicap
• Veel geld en aandacht in VSV-aanpak: voorkomen van verzuim en uitval
• Aan de zijlijn Studie & Handicap:
ondersteuning student met beperking
Verandering!
• Groei aantal studenten met beperking – Groei instroom vanuit Praktijkonderwijs – Groei aantal LGF-ers – Groei instroom Wajong
• Groei deels schijn – Onderzoek: helft zichtbaar, helft onzichtbaar – LGF en Wajong hebben zichtbaar gemaakt
• Vooravond van Passend Onderwijs
Passend Onderwijs van start
• Beleidsplan, werkgroep • Betrokkenheid CvB, management • Formele eisen: ondersteuningsprofiel, OOK • Geen grote beleidsveranderingen • Wel weerklank, aandacht, discussie
Vraag…
“Hoe zit het eigenlijk met
Passend Onderwijs in het MBO?” Geldt de ideologie ook voor het MBO? Past de ideologie in het MBO? Gaan we allemaal dezelfde kant op? Zijn er goede en verkeerde keuzes?
Van BREED tot SMAL
• Afbakening van de doelgroep • Traditionele doelgroep – LGF-ers, beperking met indicatie/diagnose
• Kring daar omheen – Wel beperking of vergelijkbare problematiek, geen indicatie/diagnose
• Overige problematieken – Thuissituatie, schulden enz.
Twee benaderingen
• SMAL – Traditionele doelgroep – Kring daar omheen, ruimer dan vroeger – Voortzetting lijn LGF
• BREED – Geen specifieke doelgroep of problematiek – Ook ‘niet-beperkten’ – Brede invulling Passend Onderwijs
SMAL in perspectief
• SMAL doet óók wat voor andere doelgroepen – – – – – –
Vaak grote mbo-instellingen Groot volume ‘zorgstudenten’ Meestal specialisatie in zorgstructuur Passend Onderwijs afgebakend Pragmatische keuze Tijdelijke keuze
SMAL of BREED
• BREED – Twee derde van alle instellingen – Meest kleinere mbo-instellingen – Vakinstellingen, AOC’s, kleinere ROC’s
• SMAL – Een derde van alle instellingen – Grote mbo-instellingen
• Omvang is bepalend – Maar ook eigen visie/keuzes!
Twee benaderingen
• Benadering heeft gevolgen – – – –
Inhoud van Passend Onderwijs Organisatie Passend Onderwijs Financiële aspecten Samenwerking
• Maar niet alles is anders – Impact Passend Onderwijs – Vergelijkbare aanpak onder andere vlag – Eerste invoeringsjaar
Discussie!
• Reacties op SMAL/BREED – Lijkt waardeoordeel: BREED is beter – SMAL is tijdelijke fase in overgang naar BREED – Begrip SMAL doet instellingen tekort
• De ideologie duikt op! • Wat vinden we van SMAL en BREED?
Tussen recht en redelijkheid
• Toelatingsrecht in aantocht • Recht op toelating – – – – –
Diploma-vereisten Tijdige inschrijving Bijzondere eisen opleiding Niet succesvolle onderwijsdeelname Beperking vanwege capaciteit of arbeidsmarktperspectief
Toelating MBO
• Wettelijke basis onder toelating – VO: zorgplicht – HBO: toelatingsrecht
• MBO: wet gelijke behandeling – Chronisch zieken en gehandicapten – Geen goede basis
• Ook reactie op incidenten
Discussie!
• Veel kritiek op wetsvoorstel – – – –
Uitvoerbaarheid Zwaarte van het middel Geen juridisering! MBO-instellingen zelf laten oplossen
• Zorgplicht of toelatingsrecht? – Wat past beter? Wat is in de geest van Passend Onderwijs?
• Wat vindt u?
Speciaal of gewoon
• Passend Onderwijs in de klas • Basisondersteuning en extra ondersteuning – SMAL veel extra ondersteuning – BREED meer basisondersteuning
• In beide visies moet het in de klas gebeuren • Docenten merken nog weinig • Maar wel plannen en doelen
Twee benaderingen
• SMAL – Docenten en begeleiders scholen/trainen – Herkennen speciale kenmerken – Leren omgaan met bepaalde ‘handicaps’
• BREED – Omgaan met diversiteit in de groep – Differentiëren in de klas – Nieuw ‘handelingsrepertoire’
Raakvlakken
• Passend Onderwijs meets Focus op Vakmanschap • Veel spanningen – Inclusief onderwijs vs. Rendement – Doelmatigheid vs. Toegankelijkheid
• Maar ook groot, belangrijk raakvlak: – Kwaliteit van het onderwijs – Basiskwaliteit onderwijs en ondersteuning – Goed voor iedereen
Discussie!
• Waar gaat Passend Onderwijs nu echt over? – Over ondersteuning voor speciale doelgroep – Over brede kwaliteit van onderwijs en begeleiding
• Moet er wel een budget Passend Onderwijs zijn? • Wat vindt u?
Transitie naar werk
• Begrip uit VSO – – – – –
Voorbereiding op werk Centrale rol voor stage (plaatsingsstage) Overgang van opleiding naar werk Toeleiding naar werk Nazorg, werkbehoud
• Niet alleen onderwijs, ook gemeente, bedrijf • Gezamenlijke opdracht
Ook in het MBO?
• ‘Jongeren met extra ondersteuningsbehoefte’ – – – –
Merendeel in MBO 2-4 Merendeel cluster 4 (gedrag/psychisch) Veel voortijdig schoolverlaters Veel geen werk
• Veranderingen – Participatiewet en Wajong – Banenafspraak en Doelgroepenregister
Struikelblok
• Op school gaat het wel goed • Maar de BPV is struikelblok – Net als de overgang naar werk
• Twee problemen – Werkplek minder ingesteld op student – Ondersteuning werkt averechts
• Stage om voor te bereiden op werk • Passend Onderwijs in de BPV
Nog een struikelblok
• Overgang naar werk en werkbehoud • MBO: tot waar zijn wij verantwoordelijk? – Rol van gemeente, UWV, bedrijven – Schijnvraag want transitie gezamenlijk
• Samenwerking vereist • Van Passend Onderwijs naar Passend Werk – Jobcoach, transitiecoach, nazorg
De blik vooruit
• “Hoe zit het nou eigenlijk…?” • MBO is van zelf willen en mogen kiezen • Passend Onderwijs kan nog vele kanten op – – – –
Smalle of brede invulling Het speciale of het gewone Rechten of plichten Tot aan de deur of verder
Grotere vragen
• Ideologische discussie • Waar staat het MBO voor? – – – – –
Passend Onderwijs Focus op Vakmanschap Doelmatige Leerwegen Macrodoelmatigheid Toegankelijkheid
• Tijd voor discussie!
