Overzicht Adviesen steunpunten huiselijk geweld
TransAct Utrecht December 2005
TransAct ondersteunt beleidsmakers, managers, opleiders, artsen, hulpverleners en andere intermediairs in de zorg- en welzijnssector, beroepskrachten werkzaam bij politie, Openbaar Ministerie, reclassering en Raad voor de Kinderbescherming. De drie kerntaken van TransAct zijn Kennis- en Methodiekontwikkeling, Beleidsanalyse en Agendering, Training en Advies. TransAct Vinkenburgstraat 2a, 3512 AB Utrecht Postbus 1413, 3500 BK Utrecht T: 030 - 232 65 00 F: 030 - 232 65 55 E:
[email protected] I: www.transact.nl I: www.huiselijkgeweld.nl TransAct Training en Advies T: 030 - 234 09 33 E:
[email protected]
Colofon Auteurs: Annemiek Goes, Robbie Keus en Wilma Schakenraad Vormgeving: Karin Baas Uitgave: TransAct 2005 Bestellen: www.transact.nl Trefwoorden: huiselijk geweld, advies- en steunpunten huiselijk geweld Deze publicatie is tot stand gekomen met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Alle rechten zijn voorbehouden aan het ministerie van VWS.
Overzicht ASHG
-2-
Inhoudsopgave Voorwoord .................................................................................................................... 4 1.
Tijdelijke stimuleringsregeling advies- en steunpunten huiselijk geweld................. 5
2.
Stand van zaken advies- en steunpunten huiselijk geweld..................................... 8
3.
Enkele conclusies en kanttekeningen bij de stand van zaken .............................. 10
Overzicht ASHG
-3-
Voorwoord Uit onderzoek in 2004 kwam naar voren dat de op dat moment bestaande meldpunten huiselijk geweld een centrale rol vervulden en goede resultaten behaalden1. Omdat het kabinet wil dat er een landelijk dekkend netwerk van advies- en steunpunten huiselijk geweld (ASHG‘s) komt, heeft het ministerie van VWS in juli 2004 een 'Tijdelijke stimuleringsregeling advies- en steunpunten huiselijk geweld' ingesteld. Deze regeling is bestemd voor de centrumgemeenten vrouwenopvang. Alle 35 centrumgemeenten hebben hier inmiddels gebruik van gemaakt. De voor u liggende publicatie presenteert de stand van zaken in mei 2005 bij de ASHG’s in heel Nederland. Voor deze inventarisatie is gebruik gemaakt van de plannen van aanpak die per 1 mei 2005 zijn ingeleverd bij het ministerie. De inventarisatie is bestemd voor bestuurders, beleidsmakers, projectleiders en coördinatoren die betrokken zijn bij de aanpak van huiselijk geweld op landelijk, regionaal dan wel lokaal niveau. Tevens komt er een geactualiseerd digitaal overzicht van ASHG’s beschikbaar voor professionals en burgers, welke wordt aangeboden via de website 'huiselijkgeweld.nl'. Hiermee kunt u informatie over alle ASHG’s vinden, en documenten downloaden die door centrumgemeenten dan wel ASHG’s beschikbaar zijn gesteld. Bij documenten kunt u denken aan projectplannen, samenwerkingconvenanten, uitvoeringsprotocollen en methodiekbeschrijvingen. TransAct zal de website-informatie over ASHG’s zo actueel mogelijk houden. Dat kan alleen met de hulp van centrumgemeenten en ASHG’s. Lezers die werkzaam zijn bij een centrumgemeente of ASHG, verzoeken wij dan ook om nieuwe informatie over het ASHG en de aanpak van huiselijk geweld in de regio door te geven aan TransAct of de webredactie van huiselijkgeweld.nl. De inventarisatie en de publicatie zijn tot stand gekomen dankzij een extra subsidie van het ministerie van VWS. Leeswijzer In hoofdstuk 1 vindt u een samenvatting van de 'Tijdelijke stimuleringsregeling adviesen steunpunten huiselijk geweld'. De kern van deze publicatie is hoofdstuk 2. Hierin wordt –in twee schema’s– de stand van zaken weergegeven. Het eerste schema bevat vooral praktische informatie over de ASHG’s: naam van het advies- en steunpunt, betreffende centrumgemeente, startdatum en organisatievorm van het ASHG, bereikbaarheid, personeelsformatie en bijzonderheden over de financiering. Het tweede schema geeft informatie over zaken als: bijzondere doelgroepen en doelstellingen, samenwerkingsafspraken, deskundigheidsbevordering, PR en publiekscampagnes. Hoofdstuk 3 bevat enkele conclusies en kanttekeningen.
1
‘Zonder drempels’, Quickscan Advies- en Steunpunten Huiselijk Geweld 2004, Stichting Alexander
Overzicht ASHG
-4-
1. Tijdelijke stimuleringsregeling advies- en steunpunten huiselijk geweld In juli 2004 is door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de 'Tijdelijke stimuleringsregeling advies- en steunpunten huiselijk geweld' uitgevaardigd. De regeling is bestemd voor de 35 centrumgemeenten zoals bedoeld in het 'Besluit specifieke uitkeringen maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en verslaafdenzorg'. Doel van de regeling is de realisering van een landelijk dekkend netwerk van adviesen steunpunten huiselijk geweld (ASHG’s). De regeling noemt de voorwaarden en stelt data waarop bepaalde documenten moeten worden ingediend. Zo moest de aanvraag voor de meerjarige uitkering voor 1 oktober 2004 zijn ingediend. Voor 1 mei 2005 moesten nadere gegevens zijn aangeleverd over de opzet en financiering in de vorm van een plan van aanpak. Uiterlijk 1 januari 2006 dient de oprichting van het betreffende ASHG een feit te zijn. In de regeling wordt een ASHG omschreven als "een loket dat telefonisch bereikbaar is voor deskundige adviezen, eerste gesprekken en doorverwijzingen in geval van huiselijk geweld”. Het advies- en steunpunt verwijst desgewenst door naar verdere hulp dan wel opvang.
Voor wie? De regeling schrijft voor dat iedereen met vragen over huiselijk geweld terecht moet kunnen bij het advies- en steunpunt. “Iedereen” betekent hier letterlijk een ieder die, ongeacht leeftijd, sekse of etniciteit, in aanraking komt met huiselijk geweld. Zowel slachtoffers, plegers, getuigen en omstanders, als professionals werkzaam in hulpverlening en opvang, onderwijs en welzijn, of bij politie en justitie, kunnen bellen. De beroepsbeoefenaren kunnen er terecht voor informatie, advies en verwijsadressen.
Het aanbod Het steunpunt dient telefonisch goed bereikbaar te zijn. Tijdstip en tijdsduur worden niet nader bepaald. Wel wordt gesteld dat openingstijden afgestemd dienen te zijn op de lokale dan wel regionale omstandigheden. Op andere tijden kan men verwijzen naar algemene hulp- of crisisdiensten. Naast telefonische hulp, informatie, advies en verwijzing kan het ASHG eerste gesprekken aanbieden. Deze gesprekken dienen ertoe om de situatie in kaart te brengen en mensen te motiveren hulp of opvang te zoeken. Hiervoor is het niet noodzakelijk dat het ASHG fysiek bereikbaar is. Het kan bijvoorbeeld spreekuren bij een hulpverlenende instelling regelen.
Deskundigheid staf De medewerkers van het ASHG dienen deskundig te zijn in de aanpak van huiselijk geweld. Deze deskundigheid wordt niet nader omschreven, maar duidelijk is dat deze betrekking heeft op de taken van het advies- en steunpunt. Te denken valt hierbij aan vaardigheid in, en kennis van, telefonische hulpverlening en kennis van de sociale kaart voor adequate verwijzing van bellers.
Overzicht ASHG
-5-
Bekendmaking advies- en steunpunt huiselijk geweld De centrumgemeenten zorgen dat het ASHG bekendheid krijgt in de regio, waarbij duidelijk dient te zijn dat de diensten worden verricht voor de gehele regio rondom de centrumgemeente.
Samenwerkingsstructuur De aanpak van huiselijk geweld vereist gemeentelijke regie en lokale of regionale samenwerking tussen hulpverlening, politie en justitie. Van gemeenten wordt verwacht dat zij een sluitende aanpak organiseren en aansturen, en ervoor zorgen dat een en ander werkt. Zij stellen het bestuurlijke en beleidsmatige kader vast. Voor het ASHG zijn specifieke samenwerking- en doorverwijsafspraken nodig met alle relevante organisaties en instellingen. Dit kunnen zijn: afspraken over de vervolgtrajecten na het eerste telefonisch contact of het eerste gesprek, dan wel de verwijzing naar de politie of het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK).
Samenwerking ASHG en AMK In situaties waar sprake is van kindermishandeling (zoals omschreven in artikel 1 van de Wet op de Jeugdzorg 2005) geeft de regeling aan, dat de beller dient te worden doorverwezen naar het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) van het Bureau Jeugdzorg in de desbetreffende regio of centrumgemeente. Goede samenwerking en afstemming tussen het advies- en steunpunt huiselijk geweld en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling is van belang. Anders dan een ASHG heeft een AMK wettelijke bevoegdheden en taken voor onderzoek van meldingen over vermoedens van kindermishandeling. De taken en bevoegdheden van het AMK zijn geregeld in de Wet op de Jeugdzorg 2005. Een AMK kan bijvoorbeeld na een melding, zonder toestemming van ouders of wettelijke vertegenwoordigers, informatie opvragen bij artsen en hulpverleners. Hiervoor geldt een periode van een aantal weken. Als deze termijn is verstreken, worden ouders alsnog geïnformeerd. Iedereen kan rechtstreeks een melding doen of contact opnemen met het AMK: hulpverleners en andere professionals, jeugdige slachtoffers zelf, familie en omstanders.
Registratie De regeling bepaalt tevens iets over registratie. Het ASHG dient te voorzien in registratie van contacten en doorverwijzingen. De gegevensverzameling is volgens de toelichting bedoeld voor een verdere beleidsontwikkeling, ook voor het ASHG zelf. Over de wijze waarop geregistreerd dient te worden en welke gegevens verzameld kunnen worden, geeft de regeling geen nadere aanwijzingen. Wel wordt aangekondigd dat “een relatief beperkt format in overleg met de VNG zal worden vastgesteld” (pagina 7 van de toelichting bij de regeling).
Financiering en verantwoording De stimuleringsregeling loopt van 2004 tot en met 2007 en omvat een bedrag van 7,8 miljoen voor de gehele periode. Per centrumgemeente is een maximaal bedrag gereserveerd. Het ministerie draagt zestig procent van de kosten (tot een bepaald maximum) en de centrumgemeente tenminste veertig procent. De centrumgemeente en de omringende gemeenten kunnen uit eigen middelen extra bijdragen in de kosten. Per 1 januari 2008 houdt deze stimuleringsregeling op te bestaan. Na deze datum blij-
Overzicht ASHG
-6-
ven de middelen, althans naar huidig inzicht, beschikbaar voor de 35 centrumgemeenten; ofwel direct, dan wel via de specifieke uitkering vrouwenopvang. Per 1 januari 2006 dient de totstandkoming dan wel uitbreiding van het ASHG een feit te zijn. De stimuleringsregeling schrijft voor dat per 1 mei 2005 de centrumgemeenten jaarlijks een voortgangsrapportage dienen aan te leveren. Hiervoor zal in samenwerking met de VNG een model worden aangereikt.
Huisverbod plegers huiselijk geweld Geen deel uitmakend van de tijdelijke stimuleringsregeling, maar wél relevant voor de ASHG’s, is het wetsvoorstel 'Huisverbod bij huiselijk geweld'. Het voorstel is in de zomer van 2005 voor advies voorgelegd aan een groot aantal organisaties, raden en colleges. De diverse op- en aanmerkingen worden momenteel verwerkt. Als het wetsvoorstel tot wet wordt, is een belangrijke rol in de uitvoering weggelegd voor de ASHG’s. Men dient hierbij te denken aan het leggen van eerste contacten met plegers en het uitzetten van hulpverleningstrajecten voor plegers en slachtoffers.
Tot slot De stimuleringsregeling staat niet los van andere maatregelen om te komen tot een integrale en samenhangende aanpak van huiselijk geweld in Nederland. Het Kabinet stelt in de nota 'Privé geweld – Publieke zaak' (2002) nadrukkelijk het belang van een gemeentelijke regie en lokale of regionale samenwerking, dit alles vastgelegd in een bestuurlijk en beleidsmatig kader. Er dient een regionale en lokale structuur te zijn voor een sluitende aanpak van huiselijk geweld: de ketenaanpak. Door middel van het VNGondersteuningsprogramma voor gemeenten wil het kabinet voor 1 januari 2008 in heel Nederland een sluitend systeem van lokale of regionale samenwerkingsverbanden realiseren onder aansturing van gemeenten (Kamerstukken II, 2003-2004, 29.200 XV, nr. 37).
Verder lezen Voor verdere informatie kunt u raadplegen: - Tijdelijke stimuleringsregeling advies- en steunpunten huiselijk geweld, Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 12 juli 2004 GVM 2496206 - Nota 'Privé Geweld – Publieke Zaak' en de voortgangsrapportages van het interdepartementaal overleg (ministeries van VWS en Justitie) - Een Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld opzetten: een praktisch stappenplan, TransAct, februari 2005 - Handreiking aanpak huiselijk geweld, 55 vragen over de rol van de gemeente, Pocketreeks lokaal bestuur, VNG 2004 - Toolkit Publiekscampagne Huiselijk Geweld (cd met adviezen en voorbeelden van communicatieplannen en campagnes, via: www.aanpakhuiselijkgeweld.nl) - Website: www.huiselijkgeweld.nl
Overzicht ASHG
-7-
2. Stand van zaken advies- en steunpunten huiselijk geweld In twee schema’s vindt u de stand van zaken gepresenteerd met betrekking tot de ASHG’s. Het eerste schema bevat met name praktische informatie over de ASHG’s zoals: naam van het advies- en steunpunt, betreffende centrumgemeente, startdatum en organisatievorm van het ASHG, bereikbaarheid, personeelsformatie en bijzonderheden over de financiering. Het tweede schema geeft informatie over zaken als: bijzondere doelgroepen en doelstellingen, samenwerkingsafspraken, deskundigheidsbevordering, PR en publiekscampagnes. De publicatie wordt afgesloten met enkele conclusies over, en kanttekeningen bij, de huidige stand van zaken.
Toelichting bij schema 1 De stand van zaken is gebaseerd op de situatie rond 1 mei 2005, het tijdstip waarop de centrumgemeenten hun plan van aanpak ingediend moesten hebben. Daarnaast zijn de bij TransAct bekende actuele ontwikkelingen zoveel mogelijk in dit schema verwerkt. Kolom 'Centrumgemeente' We noemen alleen de centrumgemeente. Het voert te ver om ook alle regiogemeenten te noemen. Hiervoor verwijzen we naar de informatie over ASHG’s op de website 'huiselijkgeweld.nl'. Kolom 'Gesprekken' Als naast telefonisch of email-contact met het ASHG tevens een mogelijkheid tot vis-àvis gesprekken is, wordt dat hier vermeld. Kolom 'Bijzonderheden over financiering' Vermeld wordt wat de gemeenten aan extra financiering inzetten dan wel aanvragen bij bijvoorbeeld de provincie of fondsen.
Overzicht ASHG
-8-
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
ASHG Noord Kennemerland
Alkmaar
1 juni 2005; Nieuw
Blijf van mijn Lijf, Alkmaar
5 dagdelen per week
ASHG Flevoland
Almere
25 november 2004; Nieuw
Vrouwenopvang Flevoland (Amsterdam)
ASHG Amersfoort regio Amersfoort
1 oktober 2005; Nieuw
ASHG Nieuw West
Amsterdam
ASHG Apeldoorn
Apeldoorn
7 maart 2005; Uitbreiding van Steunpunten Relationeel Geweld 1 juli 2005; Nieuw
Wordt aangehaakt, maar in april 2005 nog niet duidelijk bij welke organisatie: Stichting Amant, divisie AMW, of GGD Eemland. Vrouwenopvang Amsterdam
ASHG Deventer
Apeldoorn
Arnhem ASHG Midden en OostGelderland
Overzicht ASHG – Schema 1
18 mei 2005
November 2005; Nieuw
Eén gesprek en casemanagement. Ja, maximaal 7x24u; vanaf 1 januari 2007 drie gesprekken vanuit ASHG. per e-mail. Tijdens kantooruren, Nee, vanwege uitgestrekte redaarbuiten antwoordapparaat met gio. doorverwijzing.
7x24u.
7x24u. Tijdens kantoortijden is een directe verbinding met één van de maatschappelijk werkers van stichting Alert mogelijk. GGD Regio Stedendrie- 0800-nr: 7x24u. hoek Voor direct telefonisch gesprek: 10u per week. Stichting Hera, Vrou7x24u. Tijdens kanwenopvang Gelderland toortijden is direct verbinding met een deskundige van Hera. Buiten kantoortijden doorschaStichting Alert voor maatschappelijke dienstverlening
Gesprekken
Personeel
Bijzonderheden over financiering
Projectleider: 8u p.wk. n.v.t. HBO: 2x 16-20u p.wk. Coördinator: 0,2 fte. 4 maatschappelijk werkers: 2,4 fte. Ondersteuner: 0,4 fte. Coördinator, administratief medewerker, pool van medewerkers voor beantwoording telefoon.
Op basis van verdeelsleutel een bijdrage van alle regiogemeenten. n.v.t.
A’dam draagt ruim 4 ton bij aan de aanpak van huiselijk geweld. Ja, in crisisgeval- Coördinator: 5u p.wk. Gemeente en prolen. Projectleider: 24u p.w. vincie. tot einde van het jaar De regiogemeenten financieren en daarna 4u. p.w. kosten van backDe bereikbaarheidsoffice en pr. dienst van Alert valt binnen reguliere taak. Na 2007 bijdragen 1 projectleider, Gesprekken en van regiogemeen1 SPV’er en 3 casecasemanageten. managers. ment door Carinova (AMW). n.v.t. Coördinator (HBO): Ja, indien ge0,3 fte. wenst, in dat Administratie (MBO): geval op locatie (bij mensen thuis 0,1 fte. Medewerker (HBO): of bijvoorbeeld 2 fte, voor telefonihet AMW). Een
Ja, op afspraak.
Coördinator: 0,5 fte. Maatschappelijk werkers e.a.: 3 fte.
-I-
Naam ASHG
ASHG West-Brabant
Centrumgemeente
Breda
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
Gesprekken
Personeel
keling naar telefonische hulpdienst.
inloopspreekuur wordt overwogen.
sche/elektronische hulp- en dienstverlening en voor persoonlijke gesprekken. (minimaal één allochtone medewerker voor uitvoering). HBO: 1,5 fte. Zorgkantoor Per 1 augustus 2005 (2004) uitbreiding met 0,5 fte. Provincie (2005)
Ja, indien nood0900-nr. voor burgers: 3 dagdelen per zakelijk. week. Voor instellingen: tijdens kantooruren. 7x24u. Consultatiegesprekken.
1 mei 2005; Uitbreiding
Stichting Valkenhorst (Vrouwenopvang)
Delft Meld- en Adviespunt Huiselijk Geweld Delft
November 2003
Stg. Kwadraad (AMW)
ASHG Den Bosch regio Den Bosch
1 januari 2006; Nieuw
In eerste instantie zelfstandige (nieuwe) stichting, later eventueel aanhaking bij Veiligheidshuis (in ontwikkeling).
Bereikbaar tijdens kantooruren, daarbuiten antwoordapparaat. Op termijn 7x24u.
ASHG Den Haag
25 november 2004; Uitbreiding per 24 mei 2005
GGD Den Haag, Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld (aansturing) en Vrouwenopvang Pepita van Rijn (uitvoering ASHG)
7x24u.
Den Haag
Overzicht ASHG – Schema 1
Coördinator: 8u p.w. Casemanagement: 18u p.w. Administratieve ondersteuning: 4u p.w. Coördinator en drie Deze worden consulenten ASHG: verzorgd door 1,5 fte. Stichting Madi. Deze voorziening Zonodig in 2006 aanwordt uitgebreid vullende middelen voor uitbreiding capanaar andere citeit. plekken in de regio. Coördinator: 0,8 fte. Voor intake en Trajectbegeleider: trajectbegelei2 fte, vanaf 2006: ding. 3,0 fte. Casemanager ouderenmishandeling: 0,8 fte.
Bijzonderheden over financiering
Bijdrage uit doeluitkering maatschappelijke opvang. Bijdrage van Zorgkantoor. Regiogemeenten en provincie.
Volgens plan van aanpak 20042009, GSB Den Haag.
- II -
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
ASHG Kop van NoordHolland ASHG regio ZuidHolland Zuid
Den Helder
1 januari 2006; Nieuw
GGD Kop Noord Holland
Dordrecht
Gestart in 2003, nu uitbreiding van project Integrale Aanpak HG.
Ede
Nieuw. De start was gepland in november 2005, maar wordt uitgesteld tot 1 januari 2006.
ASHG West-Veluwe Vallei
7x24u; telefonisch, per e-mail of via website. Blijf van mijn lijf, Dor7x24u; via antdrecht woordapparaat welke twee maal per dag wordt afgeluisterd, waarna teruggebeld wordt. Het wordt een zelfstan- Tijdens kantooruren, daarbuiten doordig ASHG, welke gebruik zal maken van het schakeling naar een telefonische hulpalgemene Gelderse dienst (nog geen telefoonnummer. keuze gemaakt welke). Daarnaast e-mail met garantie van contact binnen twee werkdagen. Loket W (Eindhovense Tijdens kantooruren organisatie voor welzijnswerk)
Meldpunt STOP Eindhoven Huiselijk Geweld Eindhoven
1 april 2004; Uitbreiding van project STOP Huiselijk Geweld.
ASHG Twente
Stichting VrouwenStartdata regio's: Twente 1 sept 2005, opvang Overijssel IJssel-Vecht 1 jan. 2006, Noordwest Veluwe uiterlijk 1 januari 2007; Het is een ombouw van drie bestaande steunpunten naar twee ASHG’s.
Enschede
Overzicht ASHG – Schema 1
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
Tijdens kantooruren via telefoon, e-mail en website. Voor buiten kantooruren worden afspraken gemaakt met telefonische hulpdienst.
Gesprekken
Personeel
Bijzonderheden over financiering
Ja, maximaal drie gesprekken.
Projectleider/coördinator: 0,3 fte.
n.v.t.
Ja: driemaal per week spreekuur van 2 uren door maatschappelijk werkende.
Coördinator: 21u p.w. en uren voor maatschappelijk werkenden, allen vanuit Blijf van m’n Lijf.
Extra door gemeente Dordrecht.
Mogelijkheid voor face-to-face gesprekken op locaties in de wijk, bij AMW of consultatiebureau.
Aantal fte’s nog niet bekend. Uitsplitsing naar intakers en procescoördinator (HBO met scholing HG).
Bijdragen regiogemeenten volgens bepaalde verdeelsleutel.
Als eerste hulp, daarna doorverwijzing(?).
Coördinator: 0,8 fte. Maatschappelijk Werk Loket W: 2,0 fte. Maatschappelijk Werk Fiom: 0,1 fte. Coördinator: 8u p.w. Regiomanager: 6u p.w. Tijdelijke projectleider: tot half april 2006.
Mogelijk met bijdrage van regiogemeenten en GSB, Oranjefonds en provincie. Zwolle en Enschede dragen elk de helft van alle kosten.
Ja, indien noodzakelijk voor vraagverheldering.
- III -
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
Meld- en Coördinatiepunt Huiselijk Geweld
Emmen
1 januari 2006 ope- GGD Drenthe rationeel, opening in eerste of tweede maand 2006; Nieuw
ASHG Midden-Holland
Gouda
25 november 2005; Nieuw
Aangehaakt bij GGD Midden-Holland en nauwe samenwerking met Meldpunt Zorg en Overlast (OGGZ).
ASHG Groningen
Groningen
1 november 2005; Uitbreiding van telefonische hulpdienst en website.
Stichting Toevluchtsoord, Vrouwenopvang
Overzicht ASHG – Schema 1
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
Gesprekken
Personeel
Coördinator: 0,6 fte (universitair niveau) Secretaresse: 1,0 fte (MBO) Medewerker: 1,2 fte (HBO-maatschappelijk werk, SPH of verpleegkunde) PR: 0,1 fte (HBOcommunicatie) Voor monitoring: 0,1 fte (epidemioloog, universitair medisch) Hoofd afdeling GGD verantwoordelijk voor aansturing: 0,1 fte Maandag t/m vrijdag Nee: doorverwij- In 2004 opzet ASHG: 10.30 - 14.40 uur zing naar AMW. Beleid/coördinator 28u p.w., OGGZ Arts, verpleegkundige, projectmedewerker. In 2005: Beleid/coördinator 24u p.w., uitvoering 24u p.w., secretariële ondersteuning 3u p.w. Tijdens kantooruren Niet in frontoffice, Frontoffice: Totaal 2,94 fte. wel in aanbod 09.00 - 16.30 uur, Hulpverleners televan backoffice. daarbuiten mogefoonlijn: 1,4 fte, waarlijkheid tot mailen. van 0,4 fte ingevuld Vragen worden tijdoor Stichting Toedens kantooruren zo vluchtsoord. snel mogelijk beantwoord. Tijdens kantooruren, daarbuiten antwoordapparaat met keuzemenu: bij acute hulpvraag doorschakeling naar politie of crisisopvang. In andere situaties kan boodschap achtergelaten worden waarna beller wordt teruggebeld.
Ja, op afspraak als inventarisatiegesprek. Hierna volgens Protocol Eerste Hulp.
Bijzonderheden over financiering
Bijdrage van provincie (gevraagd).
OGGZ en bijdrage van regiogemeenten en provincie.
Frontoffice: Provincie en stad (GSB).
- IV -
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
Haarlem Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld Zuid- en Midden Kennemerland
1 januari 2006; Uitbreiding
ASHG Zuid-Limburg
1 juni 2005; Uitbreiding
Heerlen en Maastricht
Coördinatiepunt Helmond Huiselijk Geweld Peelland
Overzicht ASHG – Schema 1
1 april 2005
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
Gesprekken
Personeel
Bijzonderheden over financiering
Plus: PR/voorl.: 0,5 fte. Medewerker toeleiding meldingen politie: 0,4 fte. Registratie, monitoring, administr. ondersteuning: 0,5 fte. 2007: backoffice 4,2 fte. Gemeente HaarJa, door consuCoördinator (HBO): 7x24u: telefonisch lenten HG AMW. 0,6667 fte (24u p.w.) lem, regiogemeenen via e-mail (dit ten en provincie. Consulenten HG dient nog uitgewerkt (HBO): drie AMW’ers te worden). (totaal 12u p.w.)
Tot nu toe aangehaakt bij Stg. Maatschappelijke Dienstverlening Zuid-Kennemerland; in ontwikkeling naar ASHG, is behalve SMD Z-K ook de Vrouwenopvanggegadigde en potentiële aanbieder. 0900-nr: 7x24u. Zelfstandig: Stichting Huiselijk Geweld ZuidLimburg
Maatschappelijke Dienstverlening (Madi) Helmond De Peelzoom
Tijdens kantooruren, daarbuiten kan een verwijzer de 24-uurs crisisdienst van het maatschappelijk werk inschakelen.
Kortdurende gesprekken (outreachend).
Ja, wanneer hulp vanuit het achterliggende zorgprogramma niet binnen een week te realiseren is, verleent één van
Projectleider: 0,7 fte, waarvan 0,14 fte t.b.v. Adviespunt. Coördinator: 0,7 fte. Maatschappelijk werkers: 2,0 fte. Vrijwilligers THD: 5,5 fte. Coördinator: 0,2 fte. Maatschappelijk werk: 2,0 fte. Screening/acute zorg GGZ, BJZ en reclassering (nog niet duidelijk).
Drie centrumgemeenten en alle regiogemeenten.
Gemeenten, provincie en Oranjefonds.
-V-
Naam ASHG
Centrumgemeente
Hilversum ASHG Gooi en Vechtstreek (Bussum)
ASHG Fryslân
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
1 januari 2006 (opening 1 april 2006); Nieuw
Leeuwarden 23 November 2005; Nieuw
Overzicht ASHG – Schema 1
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
GGD
Vrouwenopvang Fryslân
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
7x24u.
Gesprekken
de eigen medewerkers de nodige hulp (tot maximaal drie maanden). Alleen in backoffice.
Personeel
Coördinator: 0,8 fte. Uitvoerend medewerker: 0,8 fte. Administratief medewerker: 0,6 fte. Waarneming buiten kantooruren: 0,25 fte. Mogelijkheid voor Totaal: 2,3 fte. 7x24u. Coördinatie: 20u p.w. bepaalde doelHiervoor wordt geSecretariële ondergroepen, zoals bruik gemaakt van bestaande organisa- allochtone slacht- steuning: 16u p.w. offers en slacht- HBO-medewerkers ties. voor gesprekken e.d.: offers voor wie de drempel naar 50u p.w. hulpverlening te hoog is. Afspraken met backoffice over gesprekken op locatie. In bijzondere gevallen verzorgt medewerker ASHG gesprek op locatie.
Bijzonderheden over financiering
Regiogemeenten.
Extra door provincie.
- VI -
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
ASHG Zuid-Holland Noord
Leiden
Indien noodzake- Psycholoog: 0,67 fte. lijk voor vervolg- Vervanging mogelijk door medewerkers traject. GGD met HG in takenpakket. Nog in ontwikkeling. Zelfstandig Tijdens kantooruren, Ja, gericht op 1 januari 2006 offie doorverwijzing. Offerte van Hera in daarbuiten doorciële start, 2 kwaroverweging. schakeling naar taal 2006 operatiotelefonische hulpneel; dienst. Nieuw GGD Rotterdam 7x24u: telefonisch Ja, spreekuur bij Totaal: 4,7 fte voor 1 augustus 2005, coördinator SPV, GGD of in wijkuitbreiding op 31 detwee maatschappelijk kantoren lokale cember 2005; werkers, twee telefozorgnetwerken. Nieuwe start nistes en administratief medewerkster. Tijdens kantooruren, In 2005 geregeld Coördinator: 0,7fte. Onderdeel van breed Vanaf 1 april 2005 Meldpunt OGGZ, GGD daarbuiten doorver- voor intake, hulp- Administratief medeproefdraaien, per vraaganalyse en werker: 0,7 fte. wijzing. Zuid-Hollandse Eilan1 september 2005 Beleidsondersteuner: doorverwijzing. den. officieel van start; 0,2 fte. Gebeurt veelal Nieuw telefonisch, maar Projectleiding: 0,1 fte. kan ook op kantoor. 31 maart 2004; Vrouwenopvang Huis in Tijdens kantooruren, Tot maximaal vijf Coördinator: 0,56 fte Uitbreiding de Bocht daarbuiten doorver- gesprekken mo- Uitvoerend: 1,11 fte gelijk. wijzing.
ASHG Nijmegen Gelderland-Zuid
ASHG GGD Rotterdam en omstreken
Rotterdam
Advies- en Steunpunt ZuidHollandse eilanden
Spijkenisse
Steunpunt Huiselijk Geweld Midden-Brabant
Tilburg
Advies en steunpunt Veilig Huis
Utrecht
Overzicht ASHG – Schema 1
25 november 2004; Omzetting van meldpunt naar ASHG.
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
GGD Zuid-Holland Noord / Hara, afdeling Gezondheidsbevordering en Beleid
Vrouwenopvang 1 januari 2006; Utrecht (VOU) Uitbreiding Advies en Meldpunt Veilig Huis naar Advies en Steunpunt.
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail 3 dagdelen per week, op andere tijden doorverwijzing.
Gesprekken
Personeel
Bijzonderheden over financiering
Leiden financiert regionaal project HG vanaf 2002.
Nijmegen financiert de frontoffice en de regiogemeenten financieren de backoffice. Bijdragen van regiogemeenten.
Zorgkantoor (2005) en vanuit regio (2006, 2007).
Zorgkantoor en fondsen (2004). Voor 2005-2007 nog niet vastgesteld. Tijdens kantooruren, Ja, op spreekuur. Geen gegevens over Extra uit GSB en daarbuiten doorver- Een of meerdere formatie voor coördi- Maatschappelijke natie en hulpverleners opvang (t/m 2010). gesprekken om wijzing naar crisisvan Vrouwenopvang dienst van Vrouwen- vraag te verhelUtrecht. deren. opvang Utrecht.
- VII -
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
Gesprekken
Personeel
Bijzonderheden over financiering
ASHG Noord en Midden Limburg
Venlo
31 december 2005; Nieuw
Haakt aan bij maatschappelijk werk of Blijf van mijn lijf (offertes opgevraagd).
7x24u.
Regionaal ingevuld door vier backoffices.
Projectleider is aangesteld per 1 augustus 2005. Andere functies zijn nog niet ingevuld.
Steunpunt Huiselijk Geweld Nieuwe Waterweg Noord
Vlaardingen
Op 1 mei 2005 van start, officiële opening 2 september 2005; Nieuw
Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Nieuwe Waterweg
Maandag en vrijdag: Inloopspreekuur tijdens telefoon10.00 - 13.00 uur. tijden. Woensdag: 12.00 - 16.00 uur.
Provincie o.b.v. jaarlijkse aanvraag. In begroting zijn tevens middelen vanuit justitie genoemd. Extra financiering vanuit gemeenten.
ASHG Zeeland (Middelburg)
Vlissingen
Vóór 1 januari 2006 officiële opening; Voortzetting en uitbreiding
Aparte werkeenheid binnen Stichting Centrum voor Telefonische Hulpverlening Zeeland (CTHZ).
7x24u.
Nee, doorverwijzing.
ASHG Zaanstreek Waterland
Zaanstad
2 januari 2006; Nieuw
Werkdagen: 9.00 - 13.00 uur. Maandag, dinsdag en donderdag: 13.00 - 16.00 uur.
Ja, via afspraak.
ASHG regio's Noordwest Veluwe, IJssel-Vecht
Zwolle
Startdata regio's: 1 januari 2006 voor negen gemeenten in IJssel-Vecht, uiterlijk 1 januari 2007 voor Noordwest Veluwe; Uitbreiding van bestaande steunpunten relationeel
Coördinatie door de GGD Zaanstreek Waterland. Uitvoering door de SMD (maatschappelijk werk) en Vrouwenopvang Vrouwenopvang Overijssel
Op werkdagen tijdens kantooruren via website en email-adres. Voor aanbod buiten kantooruren wordt overleg gevoerd om te komen tot werkafspraken voor 7x24u bereikbaarheid.
Ja, mogelijkheid tot beperkt aantal gesprekken, op locatie ASHG of als outreachend aanbod.
Overzicht ASHG – Schema 1
Coördinator: 0,8 fte. Assistent: 0,5 fte. 3-5 maatschappelijk werkers: samen 1,3 fte oplopend tot 1,9 fte in 2007. Projectmanager: 1,0 fte. Administratief medewerkster: 1,0 fte. Vrijwilligers THD voor buiten kantoortijden. Coördinator (HBO+), hulpverleners (HBOmaatschappelijk werk).
± 2 fte per werkgebied (HBO-niveau met ervaring doelgroepen). E.e.a. moet blijken uit ervaringen in eerste jaar en de eerste rapportage na half jaar. (1 fte voor telefoon / e-mail en 1 fte voor gesprekken op loca-
Alle gemeenten, provincie en diverse organisaties.
Bijdragen van alle regiogemeenten.
Zwolle en Enschede dragen elk de helft van alle kosten.
- VIII -
Naam ASHG
Centrumgemeente
- Startdatum - Uitbreiding of nieuw geweld
Overzicht ASHG – Schema 1
- Zelfstandig of - Aangehaakt bij
- Telefonische bereikbaarheid - E-mail
Gesprekken
Personeel
Bijzonderheden over financiering
tie)
- IX -
Toelichting bij schema 2 Omwille van de leesbaarheid zijn in dit schema de namen van het ASHG en de centrumgemeente (eerste twee kolommen) herhaald. In de derde en vierde kolom staan ‘overige gegevens’ vermeld te weten: bijzonderheden over doelstellingen en/of doelgroepen en de samenwerkingsafspraken. In de vijfde en zesde kolom staan de activiteiten rondom de deskundigheidsbevordering vermeld. In de vijfde kolom voor de frontofficemedewerkers van het ASHG en in de zesde kolom voor de medewerkers van organisaties in de backoffice. De laatstgenoemde activiteiten kunnen worden aangeboden door het ASHG dan wel een extern bureau. Tot slot bevat de zevende kolom gegevens over PR en publiekscampagnes.
Overzicht ASHG
-9-
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
ASHG Noord Kennemerland
Alkmaar
ASHG Flevoland
Almere
Na verwijzing door ASHG binnen Juridische scholing; 2 dagen contact met cliënt. Elke tweedaagse training instelling heeft een protocol HG. TransAct 'Gesprekken met plegers HG'; bijscholing ' Stoppen HG in allochtone kring'. Op 1 januari 2006 is er een han- Werkconferentie ketenAfstemming van voorsamenwerking; bijschodelingsprotocol voor de ketenlichting en hulpverleaanpak HG. Dit bestaat uit door- ling AMW. ning op provinciaal en verwijs- en samenwerkingslandelijk niveau (realiseren van een sluitende afspraken tussen de partijen die aanpak HG, geven van in Flevoland betrokken zijn bij de aanpak van HG. voorlichting). Sinds 20 februari 2003 is er een provinciaal convenant over de ketenaanpak. Monitoring en evaluatie Er wordt een protocol ontwikkeld Met coördinator wordt nog besproken (april van activiteiten. voor 'warme overdracht', d.m.v. 2005) wat nodig is aan regionale afspraken met hulpscholing en deskundigverlening. Hulpvragers worden heidsbevordering. op deze manier boven aan de wachtlijst geplaatst.
ASHG Amersfoort regio Amersfoort
ASHG Nieuw West
Amsterdam
Overzicht ASHG – Schema 2
Nee
Ervaring opdoen met integrale aanpak hulpverlening samen met politie en justitie (pilot).
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice n.v.t.
Foldermateriaal; officiële opening; sms- en/of emailactie.
Voorlichting aan alle onderwijsinstellingen; werkconferentie voor alle ketenpartners.
Per 25 november 2004 regionale publiekscampagne 'Huiselijk Geweld is niet normaal'. Vanaf 2006 intensieve campagne gericht op verschillende doelgroepen.
n.v.t.
Coördinator stelt i.s.m. gemeente Amersfoort communicatieplan op met gebruik van de Toolkit 'Publiekscampagne voor HG' en met hulp van de communicatiemiddelen van de samenwerkingspartners. Activiteiten enerzijds ge- Voorlichting gericht Communicatieplan is Er wordt reeds samengewerkt aanwezig. Campagne richt op personeel ASHG, op ketenpartners met verschillende organisaties. 'HG is niet normaal' van anderzijds op ketenpart- (signaleren van Vanaf 2005 worden samenwerstart gegaan op 25 noHG). ners. Medewerkers kingsafspraken via eventuele vember 2004 (doorloconvenanten dan wel samenwer- steunpunt in 2004 oppend). In 2005 meer aankingscontracten geformaliseerd. geleid om trajecten van dacht voor bepaalde 'Begeleide terugkeer' te doelgroepen: allochtokunnen uitvoeren. Vernen, ouderen, homo’s en volgtraining 'Systeemge-
-I-
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
ASHG Apeldoorn
Apeldoorn
ASHG Deventer
Apeldoorn
ASHG Midden en Oost Gelderland
Arnhem
n.v.t.
ASHG West Brabant
Breda
n.v.t.
Delft Meld- en Adviespunt Huiselijk Geweld Delft
Overzicht ASHG – Schema 2
n.v.t.
Systeemgerichte hulp en casemanagement.
Samenwerkingsafspraken
Convenant 'Ketenaanpak HG Apeldoorn' (3 april 2005).
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice richt werken' heeft plaatsgevonden voor alle maatschappelijk werkers. Het telefoonteam is geMisschien in de traind in 2005. toekomst.
Gezamenlijke training van alle betrokken organisaties en disciplines. In de voorbereidingsfase Samenwerkingsprotocollen tussen strafrechtelijke en hulpverle- deskundigheidsbevordeningsinstanties (2004). Bevat de ring voor betrokken instellingen en professiowerkwijze indien kinderen erbij nals, zoals huisartsen op betrokken zijn alsmede de rol lokaal niveau. Uitgevoerd van het AMK. door Provinciale organiDaarnaast bilaterale afspraken satie 'Enzovoort' en de met organisaties. Arnhem participeert in project HG Stichting Hera. van de regiogemeenten in de Achterhoek. Op 1 mei 2005 start een nieuw Trainingen van TransAct. n.v.t. convenant. Tevens trainingen verzorgt door participerende organisaties, zoals de politie.
Samenwerkingsovereenkomst 2003; Protocol kindspoor.
Door Kwadraad
Door Kwadraad
lesbiennes.
In oktober 2005 grote publiekscampagne bij officiële opening. Folders, feestelijke opening, website. Communicatiegroep van vijf personen uit regio's Arnhem en Doetinchem, o.l.v. communicatieadviseur gemeente Arnhem, gaat vormgeven aan communicatieplan. Aandacht voor allochtone groepen.
Conferentie, met aansluitend een publiciteitse campagne. In 2 helft 2005 publiciteits/voorlichtingscampagnes gericht op specifieke doelgroepen. Folders, affiches, PR, Kwadraad
- II -
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
ASHG Den Bosch regio Den Bosch
Specifieke subdoelstellingen: het eerder bespreekbaar maken en eerder doen stoppen van HG. Onder 'professionals' wordt de kerk genoemd.
Er wordt gebruik gemaakt van bestaande structuren en netwerken, welke zullen worden uitgebouwd (o.a. gemeentelijk project Aanpak HG). In 2003 is een samenwerkingsovereenkomst ondertekend door organisaties vanuit rechterlijke macht en hulpverlening. Tevens is er een samenwerkingsafspraak met AMK.
ASHG Den Haag
Vergroten van de meldingsbereidheid. Verwijsgids.
Samenwerkingsafspraken met o.a. AMK zijn vastgelegd in convenant, ondertekend op 25 november 2005. Convenant en plan van aanpak 2004-2009. Kindspoor met Bureau Jeugdzorg en Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, Raad voor de Kinderbescherming en Politie.
Vanuit project Aanpak HG zijn medewerkers van AMW/SMVO en GGZ getraind in daderhulpverlening. Algemene (voorlichtings)scholing is gevolgd door medewerkers van politie, sociaalcultureel werk, AMW, GGZ, SMVO en psychiatrie. In 2005 en 2006 komen vervolgen hierop en uitbreiding naar de regio (plan opgezet: deelproject deskundigheidsbevordering van project Aanpak HG). Deskundigheidsbevordering gedurende looptijd plan van aanpak HG. Kadertraining voor nog samen te stellen multidisciplinaire trainerspool, die vervolgens trainingen aan beroepsgroepen gaat geven.
Den Haag
Overzicht ASHG – Schema 2
n.v.t.
In 2005 publiekscampagne begonnen. e 1 fase: bewustwording. e 2 fase bij start ASHG: informatie over taken ASHG.
Training o.b.v. wensen voor diverse beroepsgroepen, intermediairs van maatschappelijke en particuliere diensten hulpverleningsinstellingen. Inventarisatie landelijk aanbod en het aanbod van netwerkpartners. Multidisciplinaire trainerspool zal training op maat gaan leveren. Vanaf
Uitgebreide publiekscampagne, start 25 november 2004. Jaarlijkse herhaling. Communicatieplan wordt opgesteld.
- III -
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice e
ASHG Kop van Noord-Holland
Den Helder
ASHG regio ZuidHolland Zuid
Dordrecht
ASHG West-Veluwe Vallei
Ede
Meldpunt STOP Eindhoven Huiselijk Geweld Eindhoven
Overzicht ASHG – Schema 2
Afstemming van voorlichting en hulpverlening op gewestelijk, provinciaal en landelijk niveau. Migranten en gehandicapten. Realiseren van een gecoördineerde keten en voldoende capaciteit in de hulpverlening. Deskundigheidsbevordering en realiseren van een Handboek Huiselijk Geweld. Invoering AWARE in 2005. Deskundigheidsbevordering van andere partijen.
1 kwartaal 2005 deskundigheidsbevordering. n.v.t.
Rond de opening publiciteit, daarna regelmatig media-aandacht.
Aanhaking bij Regiegroep HG; convenant wordt in de loop van 2005 vastgelegd.
Door Platform Deskundigheidsbevordering wordt projectplan gemaakt.
Convenant 2002. Nieuw convenant wordt verwacht. Protocollen zullen worden bijgesteld, i.s.m. de coördinator hulpverlening en de Politie ZHZ. Afspraak nu is dat meldpunt dagelijks de aanmeldingen faxt naar coördinator hulpverlening: binnen 5 werkdagen wordt afspraak gemaakt voor intakegesprek. Aansluiten bij bestaand convenant van de regio Arnhem. Met de regionale ketenpartners zal een apart convenant worden afgesloten.
De nog te ontwikkelen protocollen zullen geïmplementeerd worden in het team van maatschappelijk werkers van het ASHG.
Deskundigheidsbevordering bij de politie wordt in 2005 voortgezet. Bewustwording d.m.v. voorlichting.
Communicatieplan voorhanden, uitgesplitst naar de interne en externe doelgroepen, doelstellingen en communicatiemiddelen.
Deskundigheidsbevordering van medewerkers ASHG is afhankelijk van de organisatie die de frontoffice gaat uitvoeren, uitgaande van een optimale scholing.
Periodieke bijscholing per 24 mei 2005 voor veldwerkers van regionale instellingen en organisaties die te maken hebben met HG. Door Loket W worden activiteiten ondersteund t.b.v. de bescherming en hulpverlening aan
Regionale website gereed voor de start van het Steunpunt. Deelname aan provinciale postercampagne. Tevens folders, flyers en een digitale nieuwsbrief.
Allochtone slachtoffers. Convenant 24 november 2004. Plan van Aanpak Stop HG (vijf deelprojecten). Regionaal bestuurlijk overleg; samenwerkingsverbanden op uitvoerend niveau.
In 2004 waren 19 voorlichtingsbijeenkomsten voor beroepsgroepen, uitgevoerd door werkers van Loket W, FIOM,
September 2004: mailing naar alle verwijzers in Eindhoven: cliëntfolders en 'Nieuwsbrief STOP' met aanbod Meldpunt en
- IV -
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
GGD en Neos (maatschappelijke en vrouwenopvang). In 2005 deskundigheidsbevordering binnen het e AMW om 1 hulp en de hulp na de eerste ‘crisis’interventie te verlenen. Plan: samenwerkingsovereenDeskundigheidsbevordekomsten tussen ASHG en keten- ring gericht op nieuwe partners afsluiten. Eerst met doelgroepen en compeAMK en politie en vervolgens tenties. gefaseerd afspraken maken met Tevens gericht op sazorgaanbieders in de drie regio’s. menwerking met AMK, politie en andere betrokken ketenpartners (justitie). Daarnaast teamgerichte training.
Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) waarin drie meldpunten actief zijn, te weten Helmond-Peelland, Eindhoven en Eersel-Kempenland.
ASHG Twente
Enschede
Meld- en Coördi- Emmen natiepunt Huiselijk Geweld
Overzicht ASHG – Schema 2
Het verzamelen van informatie over de vraag van de cliënt, t.b.v. het signaleren van trends die als beleidssignaal kunnen dienen. Specifieke doelgroepen: ouders van minderjarige slachtoffers, ouderen, slachtoffers van loverboys, mensenhandel, eerwraak en ouders als slachtoffer van minderjarige kinderen. ASHG staat ook open voor vragen van gemeenten, onderwijs en woningbouwcorporaties.
Protocol 'Eerste hulp bij huiselijk geweld tegen (ex)partners': afspraken van veel organisaties uit de provincie zijn hierin vastgelegd. Afspraken met AMK dienen nog te worden gemaakt.
Deskundigheidsbevordering voor uitvoerenden van de samenwerkingspartners m.b.t. Protocol Eerste Hulp. Op grond van geconstateerde knelpunten in de hulpverlening stelt Stichting Ambulante Fiom jaarlijks een scholingsprogramma op.
kinderen als getuige en/of slachtoffer.
achterliggende zorgketen. November 2004 is aanpak STOP gepresenteerd op Eindhovense conferentie.
n.v.t.
Bescheiden gefaseerde publiciteit rond start binnen de regio’s (1 september 2005). Zorgen dat met publiciteitscampagne de vraag niet te groot wordt voor ASHG in de beginfase. In 2006 intensieve campagne.
Regionale voorlichtingscampagne om Meld- en Coördinatiepunt onder aandacht Drentse bevolking en specifieke doelgroepen te brengen. Jaarlijks plan voor het geven van informatie en voorlichting voor specifieke doelgroepen i.s.m. AMK en provincie.
-V-
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
ASHG Midden-Holland
Gouda
Begeleide verwijzing ('warme overdracht').
Samenwerkingsafspraken met zeer veel instellingen en organisaties.
O.b.v. vragen van professionals worden activiteiten t.b.v. deskundigheidsbevordering uitgevoerd.
ASHG Groningen
Groningen
ASHG dient een extra mogelijkheid te zijn om de juiste hulp te kunnen bieden, aanvullend op de rol van de (vertrouwens)personen in de omgeving van de hulpzoekenden. Naast geweld tussen (ex-)partners nu ook aandacht voor ouderenen kindermishandeling.
Samenwerkingsovereenkomst aanwezig en protocol Eerste Hulp (2003). Afspraken met het AMK zijn nog niet geformaliseerd. Wel is er afstemmingsoverleg. Tevens neemt Jeugdzorg deel aan de monitorontwikkeling van de aanpak HG.
2
Advies en Meld- Haarlem punt Huiselijk Geweld Zuid- en Midden-Kennemerland
2
Speciale aandacht voor Convenantpartners gaan huidige Aandacht voor ouderenmishandeling; bevordeallochtone inwoners en convenant evalueren en afspraken aanpassen, met nadrukkelij- ring ketenaanpak. ouderen. ke aandacht voor relatie ASHG en AMK. Toekomstig beheerconvenant wordt vastgelegd.
November 2004 publiekscampagne i.s.m. regio’s Den Haag, Flevoland, Amsterdam en Zuid-Holland Noord. Gebruik gemaakt van campagne in Haarlem. Voortdurende des- Publiciteitscampagne is kundigheidsbevor- geweest. De bijbehorendering voor mede- de posters maken nu werkers ketenpart- deel uit van Toolkit HG. Nieuwe publiciteitscamners. Stichting pagnes volgen. Ambulante Fiom stelt hier jaarlijks een programma voor op (per beroepsgroep o.b.v. knelpunten in de uitvoering). In toekomst ook gezamenlijke scholing voor alle samenwerkingspartners. Studiedagen over landelijk verzamelde kennis. Bestaande publiciteit Training voor bewordt voortgezet en zal roepsgroepen zich nu richten op regiowordt voortgezet. nalisering. Verder zal worden aangehaakt bij landelijke campagne(s).
Begeleiding bij het voorzien in deskundigheidsbevordering.
Publicaties Groningen: Monitor Huiselijk Geweld. De Eindmeting Groningen, juli 2004 te bestellen bij CMO Groningen 050-577 01 01.
Overzicht ASHG – Schema 2
- VI -
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
ASHG Zuid-Limburg
Heerlen en Maastricht
Inzicht in hulpvragen, aard en omvang problematiek.
Bovenregionaal overleg HG. Daarnaast werken drie regionale samenwerkingsverbanden samen. Per regio een stuurgroep en backoffice-overleg; per participerende organisatie een aandachtfunctionaris. November 2004 convenant HG.
Participatie in relevante landelijke netwerken.
Methodiekontwikkeling. Politiek en pers.
Procedure-afspraken met de politie t.a.v. meldingen worden mogelijk in 2005 herzien. Afstemmingsafspraken met Novadic-Kentron.
Hilversum ASHG Gooi en Vechtstreek (Bussum)
Er wordt een convenant opgesteld m.m.v. politie, MD, BJZ, AMK, Jellinek Vrouwenopvang, GGZ en De Waag.
ASHG Fryslân
Andere doelgroepen: gehandicapten en homoseksuele slachtoffers. Extra taak: signaleren knelpunten en bewaking voortgang. Leeuwarden Wanneer ASHG leemtes constateert in hulpaanbod, draagt zij zorg voor deskundigheidsbevordering i.s.m. andere organisaties. Expliciet genoemde doelgroepen: gehandi-
Met AMW, GGZ en Mee worden samenwerkingsafspraken gemaakt over hulpverleningstrajecten en terugkoppeling; afspraken op gebied van strafrechtelijk ingrijpen met OM, politie, reclassering en slachtofferhulp. Met Bureau Jeugdzorg (waaron-
Coördinatiepunt Helmond Huiselijk Geweld Peelland
Overzicht ASHG – Schema 2
ASHG wil regionaal expertisecentrum worden. Kennis wordt verspreid via website, presentaties en publicaties, themabijeenkomsten en thematische werkgroepen. Deskundigheidsbevorde- In de zorgketen ring m.b.t. methode van volgden acht mee 1 hulp, crisisinterventie dewerkers van AMW train-de en outreachend werken bij HG. Daarnaast binnen trainer bijscholing ASHG specifiek getrain- in aanpak HG. de GGZ-medewerkers die zorgen voor verbreding van deskundigheid. Geen gegevens Voor diverse beroepsbeschikbaar. groepen o.a. signaleren en verwijzen.
In 2004 grote publiciteitscampagne in de hele regio Zuid-Limburg, wordt in najaar herhaald. Ook voor komende jaren zijn publiciteitscampagnes gepland, e.e.a. afhankelijk van middelen.
Niet duidelijk.
Voorlichting en PR waarbij nauw wordt aangesloten bij landelijke voorlichtingscampagnes en campagnes van de politie, GGD etc. Communicatieplan aanwezig. Publiekscampagne bij de In opbouwfase vooral voorlichting. start van het ASHG. Bijdragen aan des- Daarna –vooral in het e kundigheid keten- 1 jaar– regelmatig prpartners; aanactiviteiten om bekendsluiten bij aanbod heid te vergroten en van organisaties werkwijze bekend te en daar extra aan- maken.
- VII -
Naam ASHG
ASHG Zuid-Holland Noord
Centrumgemeente
Leiden
ASHG Nijmegen Gelderland-Zuid
ASHG GGD Rotterdam en omstreken
Rotterdam
Overzicht ASHG – Schema 2
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
capten, ouderen, allochtonen en kinderen.
der AMK) worden nauwe samenwerkingsafspraken gemaakt, mede op gebied van informatieuitwisseling en meldingen bij ASHG.
Loket kan optreden als onafhankelijk voorzitter bij complex hulpverleningstrajecten.
In 2004/2005 operationele samenwerkingsafspraken per instelling en afspraken voor de laagdrempelige hulp (i.d.g. neemt hulpvrager zelf direct contact op zonder tussenkomst politie). Daarnaast aanwezig: deelconvenant 'Laagdrempelige hulpverlening en advies, integrale aanpak geweld in huis', van backoffice.
Integrale aanpak. Ouderen, kinderen als getuige en slachtoffer, slachtoffers van eerwraak, slachtoffers seksueel kindermisbruik binnen vertrouwensrelaties. Registratie
Afspraken frontoffice (ASHG) met backoffice ketenpartners: BJZ en AMK, politie, reclassering, OM en hulp en opvang, dienstverleningsinstellingen.
dacht vragen voor HG. Deskundigheidsbevordering zal plaatsvinden i.s.m. FIOM, Partour en Equa. Trainingen op het gebied Het ASHG organiseert trainingen en van HG en telefonische voorlichting (maathulpverlening. In 2005 regionaal georganiseerde werk) voor organisaties, o.a. signaintervisie. leren en bespreekbaar maken van HG. Hiervoor is trainerspool opgezet met hulpverleners van diverse instellingen uit de regio. Consultatie door M.m.v. backoffice Nijintermediairs momegen en backoffice gelijk. Rivierenland.
e
2 helft 2005 zullen alle overeenkomsten zijn gesloten m.b.t. personele samenwerking met Vrouwenopvang en de beleidsmatige en operationele samenwerking met Regiopolitie Rotterdam-Rijnmond.
Trainingen en consultatie n.v.t. door Rotterdamse organisatie voor Vrouwenemancipatie (Scala).
November 2004 is bij de start van het ASHG een publiekscampagne gehouden i.s.m. regio Midden-Holland, Amsterdam en Den Haag. Deze wordt herhaald in 2005. Daarnaast beschikking over website en vele andere pr-middelen.
Publiciteitscampagne gericht op doelgroepen, in de Week tegen Geweld (november 2005).
Vanaf 1 januari 2006.
- VIII -
Naam ASHG
Centrumgemeente
Advies en Steunpunt Zuid-Hollandse eilanden
Spijkenisse
Steunpunt Huiselijk Geweld Midden-Brabant
Tilburg
Advies en steunpunt Veilig Huis
Utrecht
Overzicht ASHG – Schema 2
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
Een convenant is per 1 augustus 2005 afgesloten met 15 ketenpartners. Op 1 september 2005 is het convenant ondertekend door 18 organisaties.
De interventieteams wor- Volgens een publi- De publiekscampagne is den in het najaar getraind citeits- en commu- op 1 september 2005 gestart. Posters en nicatieplan. door TransAct. broekzakkaartjes overeenkomstig de Haarlemse campagne. Het materiaal van de Training: motiveringsge- Voorlichting aan Op 31 maart 2005 is het conveExtra aandacht voor deelnemende pro- publiciteitscampagne van sprekken met plegers. nant getekend door 20 deelneallochtonen, kinderen 2004 is als voorbeeld 2005: deskundigheidsbe- fessionals en bemende organisaties. en plegers. opgenomen in Toolkit woners. vordering voor deelneHG. Het steunpunt wil mende organisaties na lotgenotengroepen Communicatieplan is inventarisatie. gereed. opzetten in wijkBij politie loopt een tracentra waar veel ject van drie jaar. allochtone vrouVrouwenopvang (bijna) wen komen. Afklaar met deskundigspraak met De heidsbevordering. Bocht is dat zij een aanbod creëren. Het steunpunt blijft de aanjager. Utrecht heeft nog geen Aanbod deskunAlle medewerkers hebDe stedelijke stuurgroep Veilig Thema HG bespreekvaststaande plannen. Zij ben de basistraining HG digheidsbevordebaar maken bij hulpver- Huis blijft bestaan en wordt uitring om te zorgen wil zoveel mogelijk aanvan Van Lawick en gebreid naar regionaal niveau. leners door aanbod sluiten op een eventuele dat thema HG Er komt een nieuw plan van aan- Groen gevolgd. Nieuwe deskundigheidsbevorlandelijke campagne. beter bespreekmedewerkers zijn verpak en nieuwe samenwerkingsdering. afspraken met de regiogemeen- plicht om deze training te baar wordt. volgen. De regionale ten. Daarnaast zijn er afspraken met partners krijgen de training ook aangeboden. AMK en BJZ. n.v.t.
- IX -
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
ASHG Noord en Midden Limburg
Venlo
Sluitend regionaal hulp- Najaar 2005 is samenwerkingsconvenant gesloten. verleningsnetwerk. Expliciete aandacht voor mannelijke slachtoffers, ouders en ouderen als slachtoffers.
Steunpunt Huiselijk Geweld Nieuwe Waterweg Noord
Vlaardingen
ASHG Zeeland (Middelburg)
Vlissingen
ASHG Zaanstreek Waterland
Zaanstad
Overzicht ASHG – Schema 2
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
Waarschijnlijk deskundigheidsbevordering door Interventieteam Relationele Druk en Geweld. Tevens per organisatie deskundigheidsbevordering. Motiveren cliënten; Strafrechtelijk convenant onder- Medewerkers ASHG registratie; verzamelen tekend. Overige samenwerkings- krijgen training of hebben deze al gehad in 2004. informatie en zicht krij- afspraken komen in convenant gen op het aanbod van met deelprotocollen. Ook aanwehulpverlening en politie. zig: notitie 'Samenwerkingsverband HG NWN'. Kindspoor vastgelegd op 29 november 2004. Vastgelegd in notitie n.v.t. Alle samenwerkingsafspraken 'Deskundigheidsbevordemaken deel uit van de 'Raamring ter verbetering van overeenkomst ASHG Zeeland' (22 april 2005) ondertekend door de ketenstructuur in Zeeland inzake huiselijk gealle burgemeesters en ketenpartners (politie, OM, opvang en weld'. hulpverlening). Voor consulenten HG: Vroegtijdige interventie 10 organisaties hebben tijdens training. Ook training mogelijk maken. de opening van het ASHG een Back Office Convenant onderte- registratiesysteem en telefoontraining. kend.
Waarschijnlijk zal het ASHG in de toekomst deskundigheidsbevordering gaan verzorgen. E.e.a. is nog niet duidelijk. Huisartsen worden getraind in signaleren.
Begin 2006 komt er een publiciteitscampagne in Noord en Midden-Limburg.
Communicatiewerkgroep is ingesteld. Waarschijnlijk wordt de publiekscampagne van Haarlem overgenomen. Eigen website.
n.v.t.
Externe projectleider; communicatieplan; werkconferentie op 22 april 2005; website; digitale nieuwsbrief; digitale Sociale Kaart.
Via landelijk aanbod “Train de trainers”. Training voor professionals uit nulde en eerste lijn (huisartsen).
Rond start ASHG uitgebreide publiciteitscampagne. Daarna om het jaar grotere en kleinere campagne.
-X-
Naam ASHG
Centrumgemeente
Bijzonderheden over - doelstelling - doelgroepen
Samenwerkingsafspraken
Deskundigheidsbevor- Deskundigheids- PR en publiekscamdering voor frontoffice bevordering voor pagne ASHG backoffice
ASHG regio’s Noordwest Veluwe, IJssel-Vecht
Zwolle
Expliciet genoemd worden: ouderen als slachtoffer van ontspoorde mantelzorg; slachtoffers van eerwraak; slachtoffers van mensenhandel; ouders als slachtoffer van hun minderjarige kinderen.
Deze worden uiterlijk 1 januari 2006 vastgelegd met de betrokken organisaties. De afstemming met Bureau Jeugdzorg Overijssel en Vrouwenopvang Overijssel is in ontwikkeling.
Deskundigheidsbevordering voor medewerkers ASHG, bestaande uit een teamgerichte training, een training gericht op de nieuwe doelgroepen en competenties, een training gericht op samenwerking met AMK, politie en justitie en andere ketenpartners.
Overzicht ASHG – Schema 2
Professionals kunnen telefonisch of per e-mail casuïstiek voorleggen aan medewerkers van het ASHG. Het ASHG kan bemiddelen bij het zoeken naar (bij)scholing.
Medio 2006 en nog niet direct bij de start, vanwege de verwachte grote vraag die op dat moment nog niet kan worden opgevangen.
- XI -
3. Enkele conclusies en kanttekeningen bij de stand van zaken In alle centrumgemeenten een advies- en steunpunt huiselijk geweld? In 2004 bestonden er tien ASHG's; negen in een centrumgemeente en één in een nietcentrumgemeente. De eerstgenoemde negen hebben met behulp van de stimuleringsregeling hun werkzaamheden uitgebreid. De uitbreiding bestaat uit vergroting van het werkgebied dan wel uitbreiding van de taken en/of doelgroepen. Voor eind 2005 zullen daar naar verwachting zeventien ASHG’s zijn bijgekomen. In 2006 starten naar verwachting nog negen ASHG’s. Het is dus zeer waarschijnlijk dat in de loop van 2006 in alle 35 centrumgemeenten een ASHG bestaat. Het doel van de stimuleringsregeling zal worden gehaald.
Bereikbaarheid Van alle bestaande en in oprichting zijnde ASHG’s zullen er zeventien een telefonische bereikbaarheid hebben van 7x24 uur. Dat betekent dat een beller direct een deskundig iemand aan de lijn krijgt of dat men kan inspreken op een antwoordapparaat. Twaalf ASHG’s zijn tijdens de normale kantoortijden bereikbaar, zes ASHG’s zijn enkele dagdelen per week bereikbaar. Meldingen van huiselijk geweld kunnen overigens altijd rechtstreeks aan de politie worden gedaan.
Dienstenaanbod De meeste ASHG’s bieden eerste gesprekken aan; bij vijfentwintig gebeurt dat door de frontoffice-medewerkers en bij tien door één of meer instellingen in de regionale backoffice. Bij drie ASHG’s wordt tevens casemanagement of trajectbegeleiding aangeboden.
Personele bezetting en deskundigheid Veruit de meeste ASHG’s werken met deskundige beroepskrachten. De personeelsomvang in fte’s is zeer verschillend. Waarop de formatie is gebaseerd valt moeilijk te achterhalen. Deze kan tot stand zijn gekomen op grond van beschikbare middelen, maar tevens op basis van een inschatting van het aantal te verwachten meldingen. Het merendeel van de ASHG’s organiseert deskundigheidsbevorderende activiteiten voor de eigen medewerkers en voor medewerkers in de backoffice. Genoemd worden: trainingen voor hulpverleners, voorlichtingsbijeenkomsten voor bepaalde beroepsgroepen (huisartsen) en werkconferenties. De start van het ASHG gaat veelal gepaard met publiciteit en/of een conferentie voor de beroepskrachten van de ketenpartners in de regio.
Financiering Veruit de meeste gemeenten vragen bij het ministerie van VWS het maximale bedrag aan en vullen dit aan met een eigen bijdrage uit de GSB-gelden of de doeluitkering voor Vrouwenopvang en met bijdragen van de regiogemeenten (op basis van het aantal inwoners per gemeente). Daarnaast zijn er drie provincies (Zeeland, Friesland en Limburg) die een deel financieren. Die bijdrage dient jaarlijks te worden aangevraagd.
Overzicht ASHG
- 10 -
Twee gemeenten hebben bij het Oranjefonds een subsidie aangevraagd (Eindhoven en Helmond). Soms zijn middelen verkregen van een zorgkantoor (Delft en Spijkenisse).
Samenwerkingsafspraken Convenanten en protocollen zijn in de meeste gemeenten op schrift gesteld. Op sommige plaatsen worden deze vernieuwd wanneer de backoffice wordt uitgebreid. Meerdere ASHG-regio's werken reeds met een convenant en protocollen. Voor 2005 waren dit er elf en in de loop van 2005 zijn deze in zestien ASHG-regio’s afgesloten, dan wel werden opnieuw geformuleerd en afgesloten. Vijf centrumgemeenten kondigen aan dit in 2006 te zullen doen. Van de overige gemeenten is niet bekend wanneer zij een convenant zullen afsluiten. De samenwerkingsstructuur bestaat doorgaans uit een herkenbaar en goed bereikbaar ASHG als frontoffice, en een samenwerkingsverband van instellingen en organisaties die een samenhangend vervolgaanbod realiseren als backoffice. Vanuit het samenwerkingsverband worden trajecten uitgezet voor adequate hulp en opvang voor slachtoffers en aanpak van plegers van geweld. Politie en justitie dragen zorg voor het strafrechtelijke traject.
Deskundigheidsbevordering Deskundigheid in signalering, bespreekbaar maken, probleemverheldering en casusoverleg zijn enkele vaardigheden die professionals zich eigen dienen te maken om de aanpak van huiselijk geweld te doen slagen. Naar aanleiding van een melding dienen in korte tijd hulpverleners en politie gemobiliseerd te worden en dient verantwoord gehandeld te worden. Om professionals hierbij te helpen zijn samenwerkingsafspraken en protocollen ontwikkeld dan wel in ontwikkeling. Uit de inventarisatie blijkt dat nog lang niet alle advies- en steunpunten trainingsdagen, studiedagen en werkconferenties aanbieden om de professionals in de backoffice extra toe te rusten. Slechts tien ASHG's noemen concrete activiteiten, waarbij het veelal beperkt blijft tot plannen. De medewerkers van de frontoffice worden in de meeste gevallen als eerste getraind (28 keer genoemd). Meerdere ASHG's organiseren daarentegen wel bijeenkomsten voor de backoffice om voorlichting te geven over de taken en de werkwijze van het advies- en steunpunt. Tevens vindt in deze bijeenkomsten uitwisseling plaats over samenwerkingsafspraken en handelingsprotocollen. Specifiekere hulpverleningsmethoden afgestemd op plegers, slachtoffers of het gezinssysteem en de context waarin het huiselijk geweld plaatsvindt, worden nog niet aangeboden. Er zijn wel plannen om deze deskundigheidsbevordering in een latere fase te organiseren. Slechts enkele regio’s noemen dit in hun plan van aanpak.
PR en publiekscampagne Uit de inventarisatie voor deze publicatie blijkt dat de meeste regio’s middelen inzetten en op allerlei manieren proberen het grote publiek dan wel bepaalde groepen bewust te maken van de problematiek van huiselijk geweld. Folders en posters zijn de meest gebruikte vormen, een enkele regio werkt met sms-boodschappen en e-mailacties. Het materiaal en de boodschap van de Haarlemse campagne ‘Huiselijk geweld is niet normaal!’ is in meerdere regio’s gebruikt. Daarnaast is de Toolkit 'Publiekscampagnes' met de bijbehorende voorbeelden in een aantal regio's toegepast.
Overzicht ASHG
- 11 -
Voorlichting en PR over het ASHG gebeurt op velerlei manieren. Genoemd worden: folders (6 regio's), broekzakkaartjes en nieuwsbrief (2 regio's), websites (7 regio's), en openings- dan wel regionale startconferenties (5 regio's). Elk jaar zijn activiteiten gepland door ASHG's dan wel de gemeenten. Soms zijn deze geconcentreerd rondom de start van het advies- en steunpunt en/of gekoppeld aan de campagne in de 'Week zonder geweld' (november 2005). Aandacht voor specifieke doelgroepen wordt toegezegd vanaf 2005 of 2006. Een aantal centrumgemeenten, waaronder Utrecht, vermelden in hun plan van aanpak aan te willen aansluiten op de toekomstige landelijke publiekscampagne.
Overzicht ASHG
- 12 -