Zorgroutekaart
Kindermishandeling en huiselijk geweld
Vermoedt u kindermishandeling of huiselijk geweld? Volg de vijf stappen: Stap 1 Breng signalen in kaart Stap 2 Vraag advies aan deskundige Stap 3 Praat met cliënt, ouder(s) en/of kind Stap 4 Weeg af en beslis Stap 5 Onderneem actie!
Wat is de Meldcode?
Wat is kindermishandeling, huiselijk geweld, loverboyproblematiek en jeugdprostitutie?
De ‘Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ is een overzichtelijk vijfstappenplan, waarin staat wat u als professional het beste kunt doen als u vermoedens hebt van huiselijk geweld of kindermishandeling. De meldcode leidt u stap voor stap door het proces. Vanaf het moment dat u iets vermoedt tot aan het moment dat u eventueel een beslissing neemt over het doen van een melding. De meldcode werkt! Professionals die al werken met een meldcode grijpen drie keer zo vaak in bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling.
Wat is kindermishandeling? Kindermishandeling is elke vorm van voor minderjarigen bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard. Deze interactie wordt actief of passief opgedrongen door ouders of andere personen ten opzichte waarvan de minderjarige in een afhankelijk heidsrelatie of van onvrijheid staat. Ernstige schade wordt of dreigt hierdoor te worden berokkend aan de minder jarige in de vorm van fysiek letsel of psychische stoornissen. Hieronder vallen ook verwaarlozing en het onthouden van essentiële hulp, medische zorg en onderwijs.
Verplichte Meldcode en de Meldplicht Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen de verplichte meldcode en de meldplicht. Bij het signaleren van huiselijk geweld dat gepleegd wordt in de privéomgeving van het slachtoffer, bent u verplicht om de meldcode met vijf stappen te hanteren. Als het gaat om (signalen van) geweld in afhankelijkheidsrelaties dat gepleegd wordt binnen de professionele setting, bijvoorbeeld door een collega of een vrijwilliger die aan een intramurale- of extramurale instelling is verbonden, geldt een meldplicht.
Wat is huiselijk geweld? Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer wordt gepleegd. Het woord ‘huiselijk’ zegt niks over de plaats van het geweld, maar over de relatie tussen pleger en slachtoffer. Huiselijk geweld kan dus zowel binnenshuis als buitens huis plaatsvinden. Met huiselijk geweld bedoelen we alle vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties, onder andere kindermishandeling, partnergeweld, jeugd prostitutie/loverboys, ouderenmishandeling, kinderen die hun ouders mishandelen, eergerelateerd geweld, vrouwelijke genitale verminking, huwelijksdwang en geweld binnen homorelaties.
Hoe werkt de Zorgroutekaart? De vijf stappen zijn in de zorgroutekaart beknopt weergegeven in een stroomschema. Per stap wordt aangegeven welke acties u kunt ondernemen. Bijvoor beeld een registratie van een zorgsignaal in de verwijs index risicojongeren. In een aantal vervolgschema’s is aangegeven welke route wordt gevolgd nadat u bijvoor beeld een melding heeft gedaan bij het AMK, het SHG of het Meldpunt Loverboys/Jeugdprostitutie regio Apeldoorn. Deze vervolgroute is op hoofdlijnen gelijk voor de regio’s Noord-Veluwe, Oost-Veluwe en Midden-IJssel. Het kan zijn dat u besluit om (ook) een melding te doen bij een meldpunt OGGZ, een meldpunt bijzondere zorg of een meldpunt bemoeizorg. Daarvoor is de vervolgroute na een melding per regio verschillend. Informatie daar over is verkrijgbaar bij de desbetreffende gemeenten.
Wat is loverboyproblematiek? Een jongen/man of meisje/vrouw die met behulp van verschillende methodes meisjes en jongens gebruikt, met als enige doel daar veel geld aan te verdienen. Daarbij kun je denken aan prostitutie, maar ook aan wapen- en/of drugshandel en/of andere vormen van (financiële en/of sexuele) uitbuiting. Vaak worden schulden op naam van de jongere gemaakt. De methodes die onder andere worden gebruikt zijn: verleidingstechnieken, dwang, intimidatie, bedreiging, beloften, chantage of geweld. Wat is jeugdprostitutie? Jeugdprostitutie is het verrichten van een of meer seksuele handelingen, met of voor een ander, door jongens en meisjes onder de 18 jaar voor geld, goederen of een tegenprestatie.
Voor wie is de Zorgroutekaart? De zorgroutekaart is bestemd voor organisaties en zelfstandige medewerkers uit de regio’s Noord-Veluwe, Oost-Veluwe en Midden-IJssel die werkzaam zijn in gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, maatschap pelijke ondersteuning, jeugdzorg, welzijnswerk, maat schappelijke opvang, ouderenorganisaties, politie en justitie. Anders gezegd: iedereen die beroepshalve te maken heeft met kinderen tot 23 jaar of hun ouders, verzorger(s) of volwassenen, die mogelijk slachtoffer zijn van huiselijk geweld. 2
Uw melding komt binnen bij het AMK. En dan? Wat doet het AMK
Uw melding komt binnen
(Adviespunt- en Meldpunt
bij AMK
Kindermishandeling)? Het AMK geeft advies en AMK start een onderzoek: • Gesprek met (beide) ouders • Gesprek met kind • Contact met school • Contact met huisarts • Contact met andere professionals
onderzoekt (vermoedelijke) situaties van kinder mishandeling en brengt zo nodig de juiste hulp op gang. Het AMK is de instelling voor iedereen met vragen, zorgen of meldingen over kinder
Nee
Conclusie: is er sprake van kindermishandeling of een zorgelijke situatie?
mishandeling. Ja
AMK koppelt de conclusie
AMK koppelt conclusie en
aan u terug en sluit de zaak af.
acties terug aan melder. Ouders, die niet open staan
Belangrijk: u bent zelf
Ouders staan na gesprek
voor de noodzakelijk geachte
verantwoordelijk voor
met het AMK (alsnog) open
hulp of het contact met het
het volgen van het kind
voor vrijwillige hulp.
AMK afhouden.
AMK spreekt met ouders de
Inschakelen Raad voor
noodzakelijke vooruitgang af
de kinderbescherming/
AMK organiseert de hulp.
BJZ gezinsvoogdij.
en/of ouders!
AMK sluit de zaak af, als de
Na melding van stagnatie
De Raadsmedewerker
gewenste hulpverlening start.
of voortijdige beëindiging.
verricht verder onderzoek naar de gezinssituatie (in aansluiting op conclusies AMK).
De Raadsmedewerker adviseert op basis van zijn onderzoek de Kinder-
Belangrijk om te weten
rechter m.b.t. een kinder-
In beginsel is melden bij het AMK niet anoniem. Wanneer een
beschermingsmaatregel:
professional die betrokken is bij een gezin melding doet van een
• Ondertoezichtstelling
vermoeden van kindermishandeling of ernstige zorg, gaat het
• Uithuisplaatsing.
AMK er van uit dat u deze zorg al besproken hebt met de ouders/ verzorgers. De medewerking van ouders is vele malen groter als Civielrechtelijke uitspraak.
er duidelijkheid is over de herkomst van de melding. Er kunnen echter situaties zijn waarbij openheid ten aanzien van de persoon van de melder niet mogelijk is. In dat geval worden er afspraken gemaakt over anonimiteit. Uw melding wordt door
Hulpverlening in gedwongen
de medewerker die u gesproken heeft, ingebracht in het intake
kader wordt opgestart.
overleg, waar de melding multidisciplinair besproken wordt.
Er komt een gezinsvoogd. 3
Uw melding komt binnen bij het SHG. En dan? Uw melding komt binnen bij het SHG: • Met toestemming van cliënt • Zonder toestemming indien sprake is van een zeer ernstige
Wat doet het SHG (Steunpunt Huiselijk geweld)? Het SHG geeft advies en
situatie
onderzoekt (vermoedelijke) situaties van huiselijk geweld Het SHG
en brengt zo nodig de juiste
• Verheldert de situatie
hulp op gang. Het SHG is de
• Legt contact met betrokkenen
organisatie voor iedereen
• Legt contact met betrokken hulpverleners
met vragen, zorgen of
• Onderzoekt aard en omvang geweld
meldingen over huiselijk geweld.
Is er sprake van huiselijk geweld?
Nee
Ja
SHG geeft advies aan melder Indien sprake van kinderen wordt afgestemd met Bureau Jeugdzorg.
en sluit casus.
(Professionele) Melder is
Enkelvoudig
Complex en meervoudig
verantwoordelijk voor
• SHG stelt plan van aanpak op
SHG organiseert zorgcoördinatie huiselijk geweld voor
het volgen.
• Binnen drie weken is hulp
het verdere traject.
opgestart voor het hele gezinssysteem De zorgcoördinator huiselijk geweld: • Verzorgt de aanmeldingen voor hulp SHG koppelt conclusie en
• Organiseert afstemming
acties terug aan melder,
• Organiseert overbrugging tot hulpverlening
monitort en sluit casus.
• Neemt initiatief tot hulpverleningsoverleg • Organiseert systeemoverleg • Checkt bekendheid gezin bij andere zorg overleggen
Betrokken hulpverleners
• Meldt de situatie aan bij de Veiligheidskamer
volgen de effecten van de georganiseerde hulp. De zorgcoördinator en hulpverleners maken afspraken over de terugkoppeling van de hulpverleningsvoortgang naar
Belangrijk om te weten
de zorgcoördinator.
Het SHG mag pas stappen ondernemen als ze de naam en het telefoonnummer van de melder hebben. Dit om te voorkomen De zorgcoördinator volgt de effecten van de georganiseerde hulp.
dat mensen vanuit verkeerde motieven misbruik maken van het SHG en cliënten daarmee onterecht schade aanbrengen. Uw naam wordt nooit door het SHG aan de betrokkenen prijsgegeven, tenzij anders is afgesproken. De medewerking van betrokkenen is echter vele malen groter als er duidelijkheid is over de herkomst van de melding. De medewerker die u gesproken hebt, overlegt uw melding altijd met collega’s om een betere inschatting van de situatie te maken. 4
Uw melding komt binnen bij het Meldpunt Loverboys/ Jeugdprostitutie regio Apeldoorn. En dan?
• Voorlichting aan jongeren, ouders, professionals
Wat doet het Meldpunt Loverboys/Jeugdprostitutie regio Apeldoorn?
• Publieksacties
Het Meldpunt Loverboys/
Preventie en vroegsignalering • Actieve opsporing (via handhaving en onderzoek)
Jeugdprostitutie regio Apeldoorn geeft advies en Meldpunt: dossiervorming en analyse
onderzoekt (vermoedelijke)
• Haalt/verzamelt signalen
situaties van loverboy
• Vormt dossier
problematiek en brengt zo
• Raadpleegt ketenpartners
nodig de juiste hulp op gang.
• Analyseert informatie
Het meldpunt loverboys/
• Regelt eventueel crisis-interventie/crisis-opvang
jeugdprostitutie is
• Koppelt terug aan melder
de organisatie voor iedereen met vragen, zorgen of meldingen over loverboy
Weging en kwalificatie door team van politie en hulpverlening
problematiek en/of jeugd
• Prioriteert casus
prostitutie.
• Bepaalt eerste advies/plan van aanpak • Koppelt terug aan meldpunt
Toewijzing zorgcoördinator • Bij voldoende signalen of ernstige vermoedens van jeugdprostitutie wordt een zorgcoördinator toegewezen. • Acceptatie casus door zorgcoördinator • Opstellen plan van aanpak door zorgcoördinator
Zorgcoördinator
Politie/Justitie
• Voert acties plan van aanpak uit
• Uitvoering repressie via strafrechterlijk spoor
• Bewaakt en monitort interventies en voortgang
• Sluit casus af en regelt nazorg
• Stelt zo nodig plan bij • Realiseert passende opvang, begeleiding, behandeling • Sluit casus af en regelt nazorg
Belangrijk om te weten Het meldpunt Loverboys/Jeugdprostitutie mag pas stappen ondernemen als ze de naam en het telefoonnummer van de melder hebben. Dit om te voorkomen dat mensen vanuit verkeerde motieven misbruik maken van het meldpunt en cliënten daarmee onterecht schade aanbrengen. Uw naam wordt nooit door het meldpunt aan de betrokkenen prijsgegeven, tenzij anders is afgesproken. De medewerking van betrokkenen is echter vele malen groter als er duidelijkheid is over de herkomst van de melding. De medewerker die u gesproken hebt, overlegt uw melding altijd met collega’s om een betere inschatting van de situatie te maken. 5
Uw signaal komt binnen bij de Verwijsindex. En dan? Wat is de Verwijsindex?
gecoördineerde zorg. Voor alle duidelijkheid: zolang er geen sprake is van een match, bent u zelf verant woordelijk voor het organiseren van de noodzakelijke hulp en/of ondersteuning, waarbij u natuurlijk advies bij anderen kunt vragen.
De Verwijsindex is een digitaal systeem dat signalen van professionals uit onderwijs, zorg- en dienstverlening registreert. Die signalen betreffen waargenomen zorg met betrekking tot de ontwikkeling of leefsituatie van jeugdigen tussen 0 en 23 jaar. Wanneer er twee of meer signalen over dezelfde jeugdige binnenkomen, krijgen de betrokken professionals - ook in andere plaatsen - hierover een mail. Zo komen zij sneller met elkaar in contact en kunnen zij met elkaar afstemmen wat er nodig is.
De regievoerder wordt in beginsel vastgesteld volgens onderstaand schema, tenzij u samen op basis van argumenten anders beslist. Na een match worden de volgende stappen gezet: • De regievoerder neemt binnen vijf werkdagen contact op met de professional(s). • U stelt elkaar op de hoogte van de zorgen. • U bespreekt of door die informatie-uitwisseling een nieuw idee of beeld over de jeugdige of diens situatie is ontstaan en of dat mogelijk gevolgen heeft voor uw werkzaamheden/interventies voor de jeugdige. • U stemt voor zover nodig werkzaamheden of interventies met elkaar af. • U bepaalt samen of de aangewezen regievoerder de aangewezen persoon is om contact met de ouders/ jeugdige op te nemen. De richtlijn is dat degene met de beste ingang in het gezin contact opneemt. • U maakt beiden een aantekening van het overleg in uw dossier. • De regievoerder stelt de ouders en/of de jeugdige op de hoogte van de match en eventuele wijzigingen in de hulp of dienstverlening.
Hoe werkt de Verwijsindex? Wanneer u een signaal in de Verwijsindex wilt zetten stelt u ouders en/of jeugdige daar in principe vooraf van op de hoogte. Dat moment mag u soms uitstellen totdat er een match is opgetreden. Dit uitstel is mogelijk bij gevaar voor de persoonlijke veiligheid van de professional of jeugdige, wanneer ouders/jeugdige al zijn vertrokken/verhuisd of wanneer naar aanleiding van het gesprek betrokkenen niet meer terug zullen komen. Als er twee signalen zijn over dezelfde jeugdige ontstaat er automatisch een match. Dan krijgen beide professionals daarvan bericht per e-mail met de contactgegevens van de andere professional. Eén van de professionals wordt regievoerder. Die is verantwoordelijk voor goede afstemming en samenwerking, zodat er in die situatie sprake is van
Ja
Bureau Jeugdzorg betrokken bij match?
Nee
Bureau Jeugdzorg is regievoerder
Ja
Maatschappelijk Werk betrokken bij match?
Nee
Maatschappelijk Werk is regievoerder
Ja
iJGZ betrokken bij match?
iJGZ is regievoerder
6
Nee
In onderling overleg regievoerder bepalen
Maakt u zich zorgen over een cliënt? Volg de zorgroutekaart. Midden-IJssel Noord-Veluwe Oost-Veluwe
Stap 1: Breng signalen in kaart
Acuut onveilig of
• Registreer wat u hebt gesignaleerd en wanneer.
noodsituatie?
Gebruik daarbij een signaleringsinstrument en beschrijf 1
de signalen objectief Stap 1 t/m 5: U kunt op elk moment terecht bij het AMK, SHG,
• Neem direct contact
• Leg uw eerste observaties voor aan uw cliënt en indien
op met het meldpunt,
aanwezig de kind(eren)
steunpunt én/of politie
• Overweeg een registratie in de Verwijsindex
• Ga naar stap 5
Meldpunt Loverboys/ Jeugdprostitutie regio Geen acute zorg noodzakelijk
Apeldoorn of Meldpunt Bijzondere Zorg/OGGZ voor informatie of advies.
Stap 2: Vraag advies aan deskundige • Overleg met een collega en/of aandachtsfunctionaris binnen uw organisatie • Vraag desgewenst advies bij AMK of SHG • Overweeg een registratie in de Verwijsindex
Stap 3: Praat met cliënt, ouder(s) of kind • Ga in gesprek met cliënt, ouder(s) en/of kind(eren) • Probeer tijdens het gesprek toestemming te krijgen om overleg te voeren met derden • Registreer wie u gesproken hebt, wanneer en wat de uitkomsten zijn
Stap 4: Weeg af en beslis • Weeg de risico’s om de veiligheid van kinderen te duiden. U kunt daarbij een risicomeetinstrument gebruiken • In overleg met het meldpunt worden veiligheidsrisico’s van minderjarigen en andere betrokkenen gewogen
Stap 5: Onderneem actie! • Organiseer (samen met cliënt, ouder(s), en/of kinderen, en/of ketenpartners) hulp die nodig is • Licht de cliënt en/of ouders in over de op handen zijnde melding • Doe een registratie in de verwijsindex • Doe een melding bij het: - AMK - SHG - Meldpunt Loverboys/Jeugdprostitutie regio Apeldoorn - Meldpunt Bijzondere Zorg/OGGZ
1
Diverse beroepsgroepen
• Schakel eventueel de politie in
hebben eigen en per
• Maak afspraken met het meldpunt, het steunpunt en/of
beroepsgroep verschillende
de politie over terugkoppeling en over wat u zelf kunt/gaat doen
signaleringsinstrumenten.
om de cliënt te helpen
Het gaat hierbij o.a.
• Volg de effecten van de ingezette hulp
om verloskundigen,
• Blijf de cliënt en/of ouder volgen
gyneacologen, jeugdzorg.
7
Belangrijke telefoonnummers Advies- en Meldpunt Kindermishandeling
0900 123 123 0
Steunpunt Huiselijk Geweld
0900 126 26 26
Meldpunt Loverboys/Jeugdprostitutie regio Apeldoorn 0900 500 70 70 Situatie acuut of onveilig? Neem direct contact op met de politie! Politie, algemeen alarmnummer bij acute nood
112
Politie, als er geen spoed is
0900 88 44
Colofon Uitgave Gemeente Apeldoorn (centrumgemeente voor Huiselijk Geweld) Vormgeving Vormvisie BNO Apeldoorn Illustratie ’Klein meisje’ Afbeelding omslag ‘Klein meisje’, Esther Veerman © Ekklesia,
[email protected] Drukwerk Drukmotief, Apeldoorn Oplage 30.000 ex. Januari 2012
8
