Projectverslag. Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: ouderenmishandeling. Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: Kindermishandeling

Projectverslag Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: ouderenmishandeling 2006 – 2007 & Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: Kindermishandeling Implementatie meldcode kindermishandeling voor de kinderopvang

2007

Dit project is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de regio gemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe.

Maart 2008

Inhoudsopgave

I

Projectverslag deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: Ouderenmishandeling

pagina 3

Periode 2006 – 2007

II

Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: Kindermishandeling

pagina 18

Implementatie meldcode kindermishandeling voor de kinderopvang Periode 2007

III

Financiele verantwoording

pagina 39

2 Projectverslag deskundigheidsbevordering huiselijk geweld Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland - maart 2008

I Projectverslag Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: ouderenmishandeling 2006 – 2007

Dit project is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de regio gemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe.

Maart 2008


Inhoudsopgave

Het project in vogelvlucht 1. Ouderenmishandeling 2. Ouderen en ouderenmishandeling in de Kop van Noord-Holland 3. Doelgroep en plan van aanpak 4. Het projectverloop 5. Evaluatie voorlichtingen 6. Coördinatie en de voorlichters 7. Aanbevelingen

Bijlage 1: brief aan de instellingen Bijlage 2: het voorlichtingsaanbod Bijlage 3: de flyer en poster ouderenmishandeling


Het project in vogelvlucht In 2006 en 2007 heeft in de Kop van Noord-Holland het project deskundigheidsbevordering ouderenmishandeling plaats gevonden. De toenemende vergrijzing in Nederland legitimeert een investering in ouderen en hun problematiek. Ouderenmishandeling is daar een voorbeeld van. Eén op de twintig ouderen heeft te maken met fysiek geweld, chronisch verbale agressie of financiële uitbuiting. Het Advies- en Steunpunt in Kop van Noord-Holland pakt signalering van ouderenmishandeling op vanaf de start van het Steunpunt. De regiogemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe hebben voor de nodige financiering gezorgd. Hieronder volgen de belangrijkste bevindingen uit dit project: De instellingen Thuiszorg Kop van Noord-Holland (Omring) en Stichting voor Welzijnszorg en Maatschappelijke Dienstverlening Kop van Noord-Holland (WMD) hebben als samenwerkingspartners binnen en met het Steunpunt de voorlichtingen en trainingen vormgegeven. De coördinatie was in handen van Ingrid Herders (WMD). Tijdens het project zijn er vier voorlichters/trainers ouderenmishandeling beschikbaar geweest te weten Liesbeth van Schouwen (Omring, 2006 en 2007), Gerda Lieon (Omring, 2006), Greet Punter (WMD, 2006 en 2007) en Jolanda Vlaar (WMD, 2006 en 2007). In totaal hebben 335 beroepskrachten en vrijwilligers in de ouderenzorg een voorlichting of training gevolgd. Dit heeft plaats gevonden in 28 bijeenkomsten. De meeste voorlichtingen hebben bestaan uit het geven van basisinformatie over ouderenmishandeling. Een drietal bijeenkomsten was gericht op gespreksvoering en er is een bijeenkomst geweest over het inzetten van Eigen Kracht- conferenties bij ouderenmishandeling. Uit de evaluatie blijkt dat 94% van de deelnemers tevreden was over de voorlichting / training. Van de deelnemers vindt 70% dat hun kennis en inzicht is vergroot en 13% vindt zelfs hun kennis en inzicht sterk vergroot. Een aantal representatieve reacties van deelnemers op de inhoud van de bijeenkomsten: → ‘er wordt niet veel gesproken over dit onderwerp’ → ‘toch heel herkenbare situaties, meer dan ik dacht’ → ‘dat het overal aanwezig kan zijn: in je dorp, werk, familie; onze kennis is beperkt’ → ‘schokkend dat dit bestaat’ → ‘dat het meer voorkomt dan ik dacht’ → ‘tot de conclusie gekomen dat er in de werksituatie situaties zijn die je niet als mishandeling hebt aangemerkt, maar het wel waren’ → ‘ga nog meer opletten op lichaamstaal en uitstraling’ → ‘het stellen van de juiste vragen om vermoedens te staven’ → ‘hoe moeilijk het is voor het slachtoffer om het toe te geven’ → ‘dat de pleger veelal familie is’ → ‘dat het moeilijk is binnen te komen in schrijnende situaties’ → ‘het is belangrijk je eigen grenzen te weten’ → ‘er zijn ‘genoeg’ situaties in onze wijk’ → ‘hoe moeilijk het is om oplossingen te vinden’ De meeste deelnemers waren tevreden over de lengte van de voorlichting (85%), de eigen inbreng (87%) en de gebruikte werkvormen van inleiding en video/casussen/stellingen (78%).


Opvallend is het enthousiasme van de deelnemers na een voorlichting. Van de deelnemers wil 61% graag een vervolg op de voorlichting / training (39% geeft aan hier geen behoefte aan te hebben). Hierbij is de grootste vraag naar gesprekstraining (hoe ga je een gesprek aan met de oudere over wat je signaleert) en casuïstiek bespreking (wat zie je?, hoe handel je dan? en wat doe je ermee?). Een aantal mensen gaf ook aan graag verdieping te willen hebben op het onderwerp. Een andere suggestie was om het onderwerp jaarlijks op een teamvergadering te laten terugkomen. Een aantal mensen wilde een vervolg voor het maken van een instellingsprotocol waarbij afspraken rond privacy worden vastgelegd en de te zetten stappen bij vermoedens. Opmerkelijk was dat deelnemers regelmatig aangaven een vervolg te willen over andere vormen van mishandeling als kindermishandeling, relationeel geweld en info te willen ontvangen over het inzetten van Eigen Kracht bij huiselijk geweld. Het vooraf enthousiasmeren van mensen voor het thema verliep moeizaam. De vele nascholingen rond kwaliteitstrajecten zorgden al voor overvolle agenda’s Het management had het vaak al (te) druk met het realiseren van het aanbod deskundigheidsbevordering over de kwaliteitstrajecten. Medewerkers moesten daardoor in eigen tijd de voorlichting ouderenmishandeling volgen en dit is niet de keus van een ieder. Het vroeg daarom onevenredig veel tijd om bij de instellingen interesse te werken en bovendien een lange adem om tot de voorlichtingsafspraken te komen. Het kostte veel tijd om in de jaarplanning een plaats te veroveren. De combinatie van eerst het aanbod aan de instellingen aan te bieden en daarna het aanbod ook open op naam via e-mail aan e bieden is goed bevallen. De doelstelling van het project was 58 voorlichtingen en in totaal 750 mensen bereiken. Dat hebben we niet gehaald. We hebben 28 voorlichtingen gegeven en 335 mensen voorgelicht. We hebben daarmee de helft gehaald van de doelstelling. In verhouding is veel meer tijd gaan zitten dan gepland in het op de agenda zetten van het onderwerp en de acquisitie van de voorlichtingen. Terugkijkend kunnen we zeggen dat we te vroeg en in een te korte tijd teveel wilden bereiken. Taboedoorbreking vraagt om een lange adem. Het bereiken van vrijwilligers is lastig. Regelmatig hoorden we dat het al moeilijk genoeg was vrijwilligers te vinden en men wilde degene die dan bereid waren dit werk te doen vooral niet lastig vallen met een zwaar beladen onderwerp. Het werk moet vooral ook leuk blijven. Op de voorlichtingen die voor meerdere dagdelen werden aangeboden, is slecht ingeschreven. Eenmalige bijeenkomsten hebben duidelijk de voorkeur. Maar vooral het op maat aanbieden is van groot belang. Flexibel inspelen op de mogelijkheid van een teamvergadering of ander bestaand regulier overleg blijkt duidelijk de voorkeur te hebben. Het vragen van een vergoeding voor de voorlichtingen verhoogde de drempel dermate dat wij hiervan hebben afgezien. In de projectperiode zijn 3.000 flyers ouderenmishandeling verspreid en 1000 posters. Het taboe rond het onderwerp ouderenmishandeling is nog steeds groot. Het wordt door medewerkers nog nauwelijks herkend en de instellingen hebben geen beleid in deze. Ook registreren gebeurt nog nauwelijks. In 2006 werd in de registratie gegevens van de instellingen slechts eenmaal ouderenmishandeling expliciet genoemd. Een instellingsprotocol van hoe te handelen bij ouderenmishandeling ontbreekt nog bijna in alle instellingen. Er zijn wel diverse voorbeelden beschikbaar van instellingen in het land. Een voorbeeld protocol als het protocol kindermishandeling van Noord-Holland voor kinderopvang, onderwijs en jeugdgezondheidszorg bestaat niet voor ouderenmishandeling. Een dergelijk voorbeeld protocol zou wenselijk zijn.


De aanbevelingen uit het project zijn: →

continuering van het aanbieden van voorlichtingen over ouderenmishandeling waarbij inbedding in het bredere verband van huiselijk geweld (dus in combinatie met kindermishandeling en relationeel geweld) eveneens een plaats kan krijgen.

→

aanbieden van trainingen gespreksvoering.

→

aanbieden van intervisie voor instellingen waarbij casuïstiek kan worden besproken.

→

begeleiding van instellingen bij het maken van een instellingsprotocol. Deze wens zal worden neergelegd bij ondersteuningsorganisaties zoals PRIMO en LSBO (Landelijk Steunpunt Bestrijding Ouderenmishandeling). Waar mogelijk zal dit gebeuren in samenwerking met het Steunpunt(en) Huiselijk Geweld.

→

nieuw audiovisueel materiaal met voorbeelden van ouderenmishandeling Op dit moment wordt de video ‘Achter gesloten deuren’ gebruikt. De casussen zijn inhoudelijk prima, maar de uitstraling van de video is niet meer van deze tijd. Het ontwikkelen van nieuw materiaal zou worden omarmd.


1. Ouderenmishandeling Onder mishandeling van een ouder persoon (iemand van 55 jaar of ouder) verstaan wij het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een persoonlijke of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. Eén op de twintig ouderen heeft te maken met fysiek geweld, chronisch verbale agressie of financiële uitbuiting. Wat zich achter de voordeur bij veel ouderen afspeelt, ontmoet nog steeds veel ongeloof en ontkenning. Het doorbreken van taboes, de bewustmaking van het verschijnsel ouderenmishandeling, de signalering ervan en de mogelijkheid om hierbij hulp te krijgen zijn voor de meldpunten belangrijke drijfveren en de reden voor het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland om dit thema op te pakken.

2. Ouderen en ouderenmishandeling in de Kop van Noord-Holland In de Kop van Noord-Holland wonen 46.257 ouderen en deze ouderen zijn als volgt woonachtig in de negen gemeenten. In deze gemeenten komt op basis van onderzoek bij het aangegeven aantal inwoners ouderenmishandeling voor. Gemeenten Gewest Kop van Noord-Holland

Aantal ouderen in de gemeenten 3.424 3.942 16.455 2.987 5.785 4.123 2.655 3.465 3.421 46.257

Schatting ouderenmishandeling 188 217 905 164 318 227 146 191 188 2.544

Anna Paulowna Harenkarspel Den Helder Niedorp Schagen Texel Wieringen Wieringermeer Zijpe Totaal Bevolkingscijfers 2006 (bron CBS) Onderzoek door de Vrije Universiteit van Amsterdam toont aan dat 5.5% van de onderzochte zelfstandig wonende ouderen wordt mishandeld (Comijs, 1996).

In januari 2006 is in de Kop van Noord-Holland het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld van start gegaan. In de regio was tot op dat moment geen tot zeer beperkt aandacht gegeven aan ouderenmishandeling en het werd nog nauwelijks (h)erkend. Eind 2007 is het project afgerond.

3. Doelgroep en plan van aanpak De doelgroep van het project waren de professionals van de instellingen welzijn ouderen, de thuiszorg, verzorgings- en verpleeghuizen en vrijwilligers van organisaties als Humanitas, Rode Kruis en de Zonnebloem. In 2006 hebben er 8 voorlichtingen plaats gevonden en 16 in 2007. De doelstelling van het project om 58 voorlichtingen te geven bestaande uit 96 bijeenkomsten, waarbij we in totaal 750 mensen wilden bereiken, hebben we niet gehaald. In verhouding is veel meer tijd gaan zitten in de acquisitie van de voorlichtingen. In totaal hebben 268 beroepskrachten en vrijwilligers in de ouderenzorg een voorlichting of training gevolgd. Dit heeft plaats gevonden in 24 bijeenkomsten. De inhoud van de meeste voorlichtingen bestond uit het geven van basisinformatie over ouderenmishandeling. Een drietal bijeenkomsten was gericht op gespreksvoering en er is een


bijeenkomst geweest over het inzetten van de werkwijze van Eigen Kracht-conferenties bij ouderenmishandeling. Op de voorlichtingen die voor meerdere dagdelen werden aangeboden werd slecht ingeschreven. Eenmalige bijeenkomsten bleken de voorkeur te hebben. Tijdens de voorlichtingen zijn flyers en poster ouderenmishandeling verspreid. In de projectperiode waren dit 3.000 flyers verspreid en 1000 posters. Hieronder staan de voorlichtingen met het aantal deelnemers en de deelnemende instellingen vermeld: Datum

Aantal deelnemers

Deelnemende instellingen

2006 15-mei-06 13-jun-06 29-jun-06

6 13 13

12-sep-06 14-sep-06 21-sep-06 10-okt-07 14-nov-06 2007 11-1-2007 15-2-2007 18-2-2007 13-3-2007 4-6-2007 11-6-2007 12-9-2007 17-9-2007 19-sep-07 27-9-2007 2-okt-07 8-10-2007 11-102007 23-102007 22-nov 2008 18-2-2008 20-2-2008 17-3-2008 27-3-2008 10-4-2008

12 10 6 14 14

Vrijwilligers Stichting Welzijn Ouderen (preventief informatief ouderenbezoek) Internationaal Vrouwen Centrum (8), Legers des Heils (3x), Wonen plus (2x) WMD afdeling maatschappelijk werk en welzijn voor ouderen Medewerkers TKN (6) en dienstenwinkel (6) Verzorgenden en verpleegkundigen TKN Texel Verzorgenden en verpleegkundigen TKN Schagen, Den Helder, Wieringen Slachtofferhulp KNH Vrijwilligers wonen plus Schagen en Wieringen

8 20 21 17 20 14 7 18 7 16 6 4

Vrijwilligers bezoekdienst WMD SWOS Zijpe Verzorgenden Omring Den Koogh, Nieuwstad, Huize ten Anker Verzorgenden Omring Den Koogh, Nieuwstad,Huize ten Anker SWOS Zijpe Ouderbegeleiders Den Helder, SOS/THD, Psychiatrische verpleegkundigen Gezinsverzorging Omring Omring verzorgenden + Ouderenpsychiatrie Geesterkogge Gezinsverzorgden Omring + coördinatoren FNV Vrouwenbond Niedorp Verzorgenden, SOS/THD, Wonen plus, SPV'er Verzorgenden Omring

9

Humanitas vrijwilligers

7 12

Verzorgenden omring (2) en SPV'ers Evean (5x) Evean Thuiszorg Niedorp gezondheidscentrum

6 12 15 12 15

Netwerk praktijkondersteuners huisartsenpraktijk Cliëntenraad de Koogh Stichting Welzijn Ouderen Harenkarspel BRON verzorgingshuis Stichting Welzijn Ouderen Harenkarspel

Totaal

334


4. Het projectverloop Op basis van een inventarisatie van behoeften bij de instellingen is een voorlichtingsaanbod ontwikkeld en aangeboden aan de instellingen in de Kop. Dit is veelal telefonisch en in juli 2006 per brief gebeurd (zie voor de aanbiedingsbrief en aanbod bijlage 1). Op basis hiervan zijn in 2006 8 voorlichtingen gegeven aan 80 werkers van Stichting Welzijn Ouderen, TKN Corbis Plus, WMD, Internationaal Vrouwen Centrum, Slachtofferhulp, Wonenplus en het Leger des Heils. Dit aanbod was vooral instellingsgericht. Vanaf voorjaar 2007 is gewerkt met een open aanbod via de nieuwsbrief van het Steunpunt en de nieuwsbrief van ZONhn Nieuwsbrief (van Stichting Zorgondersteuning Noord-Holland Noord). Daarnaast zijn de voorlichtingen via e-mail marketing op naam aangeboden. Hierop werd door medewerkers van diverse instellingen ingeschreven. In 2007 bereikte we met het voorlichtingsaanbod 180 mensen. ZONhn nieuwsbrief 30 augustus 2007 Workshop en training over ouderenmishandeling Zeker één op de twintig ouderen wordt mishandeld. De Steunpunten Huiselijk Geweld besteden aandacht aan deze problematiek, onder meer door het organiseren van voorlichting en trainingen over ouderenmishandeling. In september en oktober wordt er opnieuw deskundigheidsbevordering voor zorgverleners aangeboden in Schagen en Den Helder. Naast aandacht voor de herkenning en signalering van ouderenmishandeling is er mogelijkheid om gespreksvoering te trainen. Lees verder >>

De voorlichtingen hebben plaatsgevonden in diverse gemeenten: Schagen, Texel, Den Helder, Niedorp. De medewerkers waren afkomstig uit alle negen gemeenten in de Kop van Noord-Holland Een aantal werkers heeft aangegeven in de dagelijkse praktijk te maken te hebben met concrete situaties van ouderenmishandeling en heeft daarom ook behoefte aan gesprekstechnieken. Zij beschikten namelijk niet over voldoende vaardigheden om het bespreekbaar te maken. Begin 2007 is een aanbod gespreksvaardigheden uitgewerkt en aangeboden. Hiervan is driemaal gebruik gemaakt. Instellingen komen nog nauwelijks toe aan het ontwikkelen van instellingsbeleid. In het kader van het project zijn diverse protocollen van aanpak van ouderenmishandeling verzameld. Er ontbreekt echter een goed uitgewerkt landelijk modelprotocol. In het najaar 2007 is het project inzetten van Eigen Kracht bij huiselijk geweld van start gegaan. Omdat Eigen Kracht-conferenties ook bij ouderenmishandeling goed ingezet kunnen worden, zijn ook tweetal voorlichtingen aangeboden met deze werkwijze als thema. Een hiervan is door gegaan. Kortom: Het taboe rond ouderenmishandeling is groot. Het wordt door medewerkers nog nauwelijks herkend en de instellingen hebben geen beleid in deze. Ook registreren gebeurt nog nauwelijks. Een instellingsprotocol van hoe te handelen bij ouderenmishandeling ontbreekt nog in bijna alle instellingen.

5. Evaluatie voorlichtingen Van de 335 deelnemers aan de voorlichtingen hebben 201 personen evaluatieformulieren ingevuld. Hiervan zijn er 176 compleet. Deze zijn in de evaluatie gegevens verwerkt en worden hieronder weergegeven. Uit de evaluatie blijkt dat 70% van de deelnemers vindt dat hun kennis en inzicht is vergroot en 13% vindt hun kennis en inzicht zelfs sterk vergroot. Bij 17% is de kennis niet toegenomen. Meestal omdat zij al kennis hadden over ouderenmishandeling.


De lengte van de voorlichtingen vindt 85% goed en een klein percentage van 14% te kort. Dit sluit aan bij wens van een groot deel van de deelnemers om een vervolg. Van de deelnemers wil 61% graag een vervolg op de voorlichting / training (39% geeft aan hier geen behoefte aan te hebben). Hierbij is de grootste vraag naar gesprekstraining (hoe ga een gesprek aan met de oudere over wat je signaleert) en casuïstiek bespreking (wat zie je?, hoe handel je dan? en wat doe je ermee?). Een aantal mensen gaf aan ook graag verdieping te willen hebben op het onderwerp. Een andere suggestie was om het jaarlijks op een teamvergadering te laten terugkomen. Een aantal mensen wilde een vervolg voor het maken van een instellingsprotocol waarbij het beleid van de instelling bij ouderenmishandeling wordt vastgelegd. Daarbij wordt o.a. gedacht aan de te zetten stappen bij vermoedens en de bescherming van privacy. Opmerkelijk was dat regelmatig door de deelnemers werd genoemd een vervolg te willen over andere vormen van mishandeling als kindermishandeling, relationeel geweld en info over het inzetten van Eigen Kracht bij huiselijk geweld. Wat betreft de opzet van de bijeenkomsten geeft het merendeel aan (78%) dat zij de combinatie van een inleiding met video / casussen / stellingen met video als prettig hebben ervaren. Op de formulieren zelf wordt vaak bijgeschreven dat de video zo beeldend maakte waar het om gaat. Ook al wordt de video zelf wat ouderwets gevonden. Ook met de eigen inbreng was het merendeel tevreden, namelijk 87%, en slechts 12% deels tevreden. Op het formulier werd dan vaak aangegeven dat men iets meer actief had willen zijn tijdens de bijeenkomst. Resultaten evaluatie 1. Wat vond je van de duur van de bijeenkomst? Te lang 1 1% Goed 149 85% Tekort 26 14% 2. Is je kennis en inzicht over ouderenmishandeling al dan niet vergroot? Sterk vergroot 23 13% Toegenomen 124 70% Hetzelfde gebleven 29 17% 3. Waar heb je het meeste aan gehad? Inleiding 6 Video/casus/stellingen 33 Beide evenveel 137

3% 19% 78%

4. Wat vond je van de inhoud van de voorlichting/training? Goed 166 94% Matig 9 5% Onvoldoende 1 1% 5. Sluit de inhoud van de voorlichting aan bij je werk? Ja 101 57% Deels 65 37% Nee 10 6% 6. Vond je dat er voldoende ruimte was voor eigen inbreng? Ja 153 87% Deels 21 12% Nee 2 1%


7. Wat vond je van de manier waarop deze bijscholing werd gegeven? Goed 171 97% Matig 5 3% Slecht 0 8. Heb je behoefte aan een vervolg? Ja 107 Nee 69

61% 39%

Wat betreft de inhoud van de voorlichting geeft 94% van de deelnemers aan tevreden te zijn. Slechts 5% vond het matig en slecht 1% slecht. Een aantal reacties van deelnemers die representatief zijn wat betreft de reactie op de inhoud van de bijeenkomsten: → ‘er wordt niet veel gesproken over dit onderwerp’ → ‘toch heel herkenbare situaties, meer dan ik dacht’ → ‘dat het overal aanwezig kan zijn: in je dorp, werk, familie; onze kennis is beperkt’ → ‘schokkend dat dit bestaat’ → ‘dat het meer voorkomt dan ik dacht’ → ‘tot de conclusie gekomen dat er in de werksituatie situaties zijn die je niet als mishandeling hebt aangemerkt, maar het wel waren’ → ‘ga nog meer opletten op lichaamstaal en uitstraling’ → ‘het stellen van de juiste vragen om vermoedens te staven’ → ‘hoe moeilijk het is voor het slachtoffer om het toe te geven’ → ‘dat de pleger veelal familie is’ → ‘dat het moeilijk is binnen te komen in schrijnende situaties’ → ‘het is belangrijk je eigen grenzen te weten’ → ‘er zijn ‘genoeg’ situaties in onze wijk’ → ‘hoe moeilijk het is om oplossingen te vinden’ Ook geeft 57% van de mensen aan dat de voorlichting aansluit bij de inhoud van het werk. Bij 37% sluit het deels aan en bij 6% niet. Vaak gaf men op het formulier dan aan dat zij bijvoorbeeld een functie hebben als telefonist of ander ondersteunend werk verrichten, zodat zij er in het eigen werk niet veel aan hebben. Over de manier waarop de voorlichting is gegeven was 97% tevreden en slechts 3% matig tevreden. De voorlichters kunnen terug kijken op een goed resultaat in deze.

6. Coördinatie en de voorlichters De coördinatie van het project was in handen van het WMD in de persoon van Ingrid Herders. Gedurende de projectperiode waren er vier voorlichters beschikbaar, te weten Liesbeth van Schouwen (Omring), Gerda Lion (Omring), Greet Punter (WMD) en Jolanda Vlaar (WMD). Met de projectleider Huiselijk Geweld, Marja de Kinderen, is regelmatig overleg geweest over de inhoud, het verloop van het project, hoe te werven en de verdeling van de voorlichtingen.

7. Aanbevelingen De belangrijkste bevinding tot nu toe is dat instellingen moeilijk te motiveren zijn tot het volgen van voorlichtingen. Het onderwerp zit duidelijk nog in taboesfeer. Het is een kwestie van lange adem.


De aanbevelingen uit het project zijn: Aanbeveling 1 - Continuering aanbod Het verdient aanbeveling ook na afloop van het project (na 2007) het geven van basisvoorlichting te continueren. We hebben nog lang niet iedereen bereikt. Ook continuering van het aanbieden van voorlichtingen over ouderenmishandeling ingebed in het bredere verband van huiselijk geweld (dus in combinatie met kindermishandeling en relationeel geweld) verdient aanbeveling . Aanbeveling 2 – Training gesprekstraining De behoefte aan gesprekstraining komt uit de evaluatie nadrukkelijk naar voren. Aanbeveling 3 – Intervisie Het aanbieden van intervisie voor instellingen waarbij casuïstiek kan worden besproken wordt eveneens veel door deelnemers genoemd. Zij willen vooral bespreken of zij signalen goed interpreteren en met elkaar bespreken wat er aan te doen. Aanbeveling 4 - Instellingsprotocol Weinig instellingen hebben nog een instellingsprotocol voor het ‘melden’ en ‘oppakken’ van ouderenmishandeling. Er zijn vele voorbeelden van instellingen uit het land beschikbaar maar een landelijk model zoals bij kindermishandeling ontbreekt. Mogelijk dat het Landelijk Platform Bestrijding van Ouderenmishandeling of PRIMO dit kan oppakken. In de implementatie zal het begeleiden van instellingen bij het maken van een instellingsprotocol dan gericht kunnen gebeuren. Aanbeveling 5 - Nieuwe audiovisueel materiaal met voorbeelden van ouderenmishandeling Op dit moment wordt de video 'Achter gesloten deuren' gebruikt. De casussen zijn inhoudelijk prima, maar de uitstraling van de video is oubollig (kleding, meubilair, de uitstraling is jaren 70). Het ontwikkelen van nieuw materiaal zou worden omarmd.


Bijlage 1: brief aan de instellingen

Betreft: aanbod deskundigheidsbevordering ouderenmishandeling

Schagen, 18 juli 2006

Geachte heer/mevrouw,

In februari 2006 is in de Kop van Noord-Holland het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld van start gegaan. Een centraal punt waar vragen over huiselijk geweld binnenkomen alleen is niet genoeg. Het is even belangrijk dat medewerkers van uw instellingen bewust worden van het bestaan van geweld en weten hoe te handelen als zij het signaleren. De komende tijd geeft het Advies- en Steunpunt prioriteit aan deskundigheidsbevordering op het gebied van ouderenmishandeling. De gemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe hebben het financieel mogelijk gemaakt dat instellingen in de hele Kop gebruik kunnen maken van dit aanbod. Ook uw instelling kan hier gebruik van maken. Wij hebben in de bijlage de informatie over de voorlichting en deskundigheidsbevordering ouderenmishandeling bijgevoegd. Mocht u van dit aanbod gebruik willen maken dan kunt u het beste contact opnemen met de contactpersoon ouderenmishandeling Ingrid Herders via e-mail [email protected] of telefoon 0223-525372. In de bijlage vindt u ook de flyer oudermishandeling met korte informatie over ouderenmishandeling voor uw medewerkers. U kunt meer van deze flyers gratis aanvragen bij het Steunpunt via [email protected]. De flyer is ook in posterformaat beschikbaar en aan te vragen. Tot slot hebben wij een persbericht toegevoegd dat u kunt eventueel kunt opnemen in het blad of nieuwsbrief van uw instelling. Nog vragen laat het ons weten!

Vriendelijke groeten,

Marja de Kinderen Projectleider ASHG KNH ([email protected])


Bijlage 2: het voorlichtingsaanbod

Deskundigheidsbevordering ouderenmishandeling Het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland verzorgt deskundigheidsbevordering over ouderenmishandeling voor werkers in professionals en de vrijwilligers zoals welzijnsinstellingen (welzijn ouderen), thuiszorg en verzorgings- en verpleeghuizen. Deze wordt verzorgd door medewerkers Corbis Plus en WMD. Corbis Plus en WMD zijn samenwerkingspartners binnen het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld.

Voorlichting Een voorlichting voor werkers in de ouderenzorg is eenmalig. Er kan gebruik worden gemaakt van een theoretische inleiding, brainstorm oefeningen en van de video ‘Achter gesloten deuren’ met een aansluitende discussie. Het programma wordt in overleg samengesteld. De volgende onderwerpen kunnen aan bod komen:  Wat is ouderenmishandeling?  Welke vormen zijn er?  Hoe vaak komt het voor?  Wat zijn de oorzaken en de mogelijke gevolgen?  Hoe signaleer je ouderenmishandeling?  Wat kunt U doen als je ouderenmishandeling ziet?  Waar kunt u terecht voor informatie en advies? Aantal deelnemers: Duur: Kosten:

20 – 25 personen 2 tot 2,5 uur € 100 per voorlichting (voor vrijwilligersorganisaties en mantelzorgers is de voorlichting gratis) Er wordt vanuit gegaan dat de instelling zelf ruimte, apparatuur en koffie/thee beschikbaar stelt.

Training Een training bestaat uit twee dagdelen. De werkvormen bestaan uit discussieoefeningen, video, casuïstiek, rollenspel e.d. en worden afgestemd op de deelnemers. Het programma wordt in overleg samengesteld. Tijdens een training wordt er aandacht besteed aan: 15 Projectverslag deskundigheidsbevordering huiselijk geweld Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland - maart 2008

 Bewustwording  Houding  Vaardigheden en belemmeringen bij het signaleren Onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn:  Theoretische verdieping  Normen en waarden  Verdieping signaleren  Gespreksvoering  Werken met een instellingsprotocol Aantal deelnemers: Duur: Kosten:

8 – 12 personen 2 bijeenkomsten van 3 uur € 200 voor een training van 2 dagdelen Er wordt vanuit gegaan dat de instelling zelf ruimte, apparatuur en koffie/thee beschikbaar stelt.

Verdere ondersteuning Naast voorlichting en training ouderenmishandeling bieden de medewerkers ondersteuning bij het ontwikkelen en implementeren van beleid en protocollen inzake ouderenmishandeling en ondersteuning bij casuïstiek besprekingen. Meer informatie of geïnteresseerd in een voorlichting / training? Neem contact op met de contactpersoon ouderenmishandeling van het ASHG: Ingrid Herders E [email protected] T 0223 52 53 72

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de regio gemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe. Het project loopt in 2006 en 2007.

April 2006


Bijlage 3: de flyer en poster ouderenmishandeling

Flyer

Poster


II Projectverslag Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: Kindermishandeling Implementatie meldcode kindermishandeling voor de kinderopvang 2007

Dit project is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de regio gemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe. Het project liep in 2007.

Maart 2008


Inhoudsopgave

Het project in vogelvlucht 1. Kindermishandeling 2. Kinderen en kindermishandeling in de Kop van Noord-Holland 3. Meldcode en instellingsprotocol kindermishandeling 4. Doelgroep en plan van aanpak 5. Voorlichting in de kinderopvang 6. Voorlichting aan buurtnetwerken 7. Coördinatie 8. Aanbevelingen

Bijlage 1: voorbeeld uitnodiging kinderopvang Bijlage 2: uitnodiging training gespreksvoering kinderopvang Bijlage 3: aankondiging training buurtnetwerken uitnodiging training buurtnetwerken


Het project in vogelvlucht In 2007 heeft in de Kop van Noord-Holland deskundigheidsbevordering huiselijk geweld rond kindermishandeling plaats gevonden voor de kinderopvang en in beperkte mate voor buurtnetwerken. Doel was in eerste instantie het Noord-Hollandse protocol kindermishandeling te implementeren in de kinderopvang. Dit protocol biedt instellingen handvatten bij het opstellen van een eigen instellingsprotocol kindermishandeling. Het Noord-Hollandse protocol is ontwikkeld door het Bureau Jeugdzorg / Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Alkmaar (BJZ/AMK) in navolging van het Amsterdamse protocol kindermishandeling. De keuze is gemaakt om voor onderwijs en jeugdgezondheid de ontwikkelingen zowel landelijk als regionaal af te wachten alvorens een aanbod te realiseren gericht op dit werkveld. De regiogemeenten Anna Paulowna, Harenkarspel, Den Helder, Niedorp, Schagen, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe hebben voor de nodige financiering gezorgd. Hieronder volgen de belangrijkste bevindingen uit dit project: In samenwerking tussen Steunpunt, BJZ/AMK en het Centrum voor Jeugdbeleid is de voorlichting rond het protocol voor de kinderopvang tot stand gekomen. Het Steunpunt heeft de werving rond het aanbod op zich genomen in de persoon van de projectleider Marja de Kinderen, BJZ/AMK heeft de uitvoering van de voorlichting en trainingen op zich genomen in de persoon van Ellen van Balen Walter (zelfstandig trainer). Het Centrum voor Jeugdbeleid heeft haar netwerk kinderopvang rond VAT en JAT projecten ingezet via Sabine Juckenack. Gestart is met het formuleren van de wensen in de werkgroep ‘sociale routekaart’ van het Centrum voor Jeugdbeleid. Op basis hiervan is gekozen voor: a. een aanbod aan de hele kinderopvang om hun protocol te maken ofwel hun protocol te updaten b. voorlichting over kindermishandeling aan medewerkers die dit nodig hadden c. trainingsaanbod gespreksvoering met ouders over kindermishandeling. Hierbij is door het Centrum voor Jeugdbeleid aangedrongen om specifiek aandacht te besteden aan de peuterspeelzalen. Dit is gevolgd. Tot slot is de weg ingeslagen om de controle of instellingen voor kinderopvang daadwerkelijk een protocol kindermishandeling hebben neer te leggen bij de inspectie voor de kinderopvang van de GGD. Dit loopt nog. Er is zoveel als mogelijk was voorlichting op maat gegeven en aangeboden bij het maken of checken van het protocol. Hierbij is aangesloten bij de beschikbare tijd van eenieder, de bestaande samenwerkingsverbanden/bijeenkomsten en de behoefte. Soms leidde dit tot een combinatie op gemeente niveau, soms tot een speciaal ingepland overleg over het protocol (waarbij ook enkele instellingen van buiten de regio waren betrokken), soms tot het benutten van een avond die reeds was gepland voor de leidsters, soms tot één bijeenkomst, soms tot twee. Tweemaal is gebruik gemaakt van het aanbod van de trainingen van het PRIMO voor de kinderopvang. Ter afsluiting van het traject is een drietal trainingsbijeenkomsten aangeboden over gespreksvoering met ouders. De trainingsgroep Wilde Kastanje heeft aan de hand van een casus de gespreksvoering met ouders geoefend. Dit waren indrukwekkende bijeenkomsten.


Van de 26 betrokken instellingen hebben er 23 in enigerlei vorm aan het traject deelgenomen; ieder uitgaande van de eigen behoefte en van de mogelijkheden van de instelling. In het totaal hebben 150 medewerkers deelgenomen aan het traject. Tijdens de bijeenkomsten hebben 256 deelnemers meegedaan. In de voorlichting rond protocol en kindermishandeling waren in het totaal 191 en bij de training gespreksvoering 65 deelnemers. De verwachting was dat we 50% van de kinderopvang zouden bereiken. Dit is ruimschoots gelukt. De bijeenkomsten zijn door de deelnemers als heel positief ervaren omdat zo praktisch te werk werd gegaan. De netwerkfunctie tijdens de voorlichtingen was erg geslaagd. In samenwerking met BJZ is de training voor buurtnetwerken aangeboden. De inhoud van de training was gericht op risicovolle opvoedingssituaties, het protocol kindermishandeling, bespreken van zorgen met ouders, info over VAT, JAT, BJZ en de mogelijkheden van Eigen Kracht-conferenties. Ook hier was het onderdeel gespreksvoering voor velen het hoogtepunt van de training. Er heeft één training voor buurtnetwerken bestaande uit vier dagdelen plaats gevonden. Er waren13 deelnemers van de vier netwerken uit Den Helder aanwezig. De training voor buurtnetwerken is goed bezocht en als heel zinvol geëvalueerd. Ook hier gaven diverse deelnemers aan dat zij de netwerkfunctie van de training erg geslaagd vonden. De aanbevelingen uit het project zijn: →

Continuering aanbod Deskundigheidsbevordering is iets van de lange adem. Voor de medewerkers is voortdurende herhaling of opfrissing noodzakelijk. Daarbij komt ook dat medewerkers wisselen.

→

Training gespreksvoering De behoefte aan gesprekstraining komt uit de evaluatie nadrukkelijk naar voren. Hier kun je niet genoeg mee oefenen. Wel moet duidelijk zijn wie de gesprekken met ouders gaan voeren. En juist deze medewerkers hebben baat bij een training die hierop gericht is.

→

Casuïstiek bespreking Het aanbieden van casuïstiek bespreking en oppakken in VAT en JAT verband zal nog opgepakt gaan worden.

→

Controle aanwezigheid instellingsprotocol De meeste instellingen voor kinderopvang hebben inmiddels een protocol kindermishandeling. Het dient aanbeveling de controle hierop een plaats te geven bij de inspectie voor de kinderopvang van de GGD. Overleg hierover zal plaats vinden in maart 2008.


1. Kindermishandeling Onder kindermishandeling wordt verstaan: elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die door ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid staat, actief of passief wordt opgedrongen waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysieke of psychisch letsel (artikel 1 sub m, Wet op de Jeugdzorg, 2005). Tenminste 1.6.% van de kinderen in Nederland wordt mishandeld. Uit recent Nederlands onderzoek blijkt dat dit percentage waarschijnlijk hoger ligt. 1)

2. Kinderen en kindermishandeling in de Kop van Noord-Holland In de Kop van Noord-Holland wonen 40.782 kinderen in de leeftijd van 0-20 jaar en deze kinderen zijn als volgt verdeeld over de negen gemeenten. In deze gemeenten komt bij het aangegeven aantal inwoners naar schatting de volgende aantallen mishandelde kinderen voor. Gemeenten Gewest Kop van Noord-Holland

Omvang kinderen 0-20 jaar

Schatting omvang kindermishandeling

Anna Paulowna 3.801 61 Harenkarspel 13.662 219 Den Helder 4.301 69 Niedorp 3.189 51 Schagen 4.358 70 Texel 3.373 54 Wieringen 1.998 32 Wieringermeer 3.248 52 Zijpe 2.852 46 Totaal 654 40.782 Bevolkingscijfers 2006 (bron CBS) 1 ) Uit Amerikaans onderzoek (DHHS, 1996) blijkt dat minimaal 1,6% van alle kinderen per jaar mishandeld worden. NB. kinderengrens is 21 jaar (website: NIZW: expertisecentrum kindermishandeling). Recent onderzoek van Leiden en Amsterdam gaan inmiddels uit van hogere cijfers.

In januari 2006 is in de Kop van Noord-Holland het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld van start gegaan. Ruim een derde van het geschatte aantal gevallen van kindermishandeling in de Kop van NH wordt gemeld bij het BJZ/AMK en politie, zo blijkt uit de derde voortgangsrapportage van het Steunpunt Huiselijk Geweld in de Kop. Dat houdt in dat waarschijnlijk nog twee derde van de kinderen niet de juiste hulp ontvangt, omdat het niet bekend is dat er sprake is van kindermishandeling. In de regio was tot op dat moment maar beperkt aandacht gegeven aan voorlichting en de meldcode kindermishandeling. Een reden voor het Steunpunt om dit in 2007 op te pakken voor de kinderopvang.

3. Meldcode en instellingsprotocol kindermishandeling Voor beroepsbeoefenaren die tijdens hun werk in contact komen met kinderen is een landelijke ‘Meldcode Kindermishandeling’ opgesteld. Deze meldcode biedt instellingen handvatten bij het opstellen van een instellingsprotocol kindermishandeling. In een dergelijk protocol wordt o.a. vastgelegd de verdeling van de verantwoordelijkheden binnen de organisatie en de stappen die gezet kunnen worden na het signaleren van kindermishandeling. Een aantal kinderdagverblijven heeft in het verleden al een meldprotocol kindermishandeling ontwikkeld. Het beeld ten aanzien van de peuterspeelzalen is een andere. Gezien de grote lokale afhankelijkheid en wijze van financiering is er een grote differentiatie in kwaliteit en professionaliteit.


Veel is afhankelijk van de inzet en vooral betrokkenheid van de afzonderlijke besturen en medewerkers. Een belangrijke andere ontwikkeling in de kinderopvang is de certificering. Onderdeel van de HKZcertificering voor de kinderopvang is namelijk de eis dat de instellingen beschikken over een protocol kindermishandeling. Daaronder wordt begrepen het ontwikkelen en het naleven van een instellingsprotocol. De wet kinderopvang is op 1 januari 2005 in werking getreden. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) stimuleert al een aantal jaren het gebruik van de meldcode in het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang, het onderwijs en de jeugdgezondheidszorg. Voor die sectoren is gekozen omdat zij het grootste bereik onder kinderen hebben. Beroepskrachten in deze sectoren dienen de meldcode te kennen en te gebruiken. Vooralsnog is het streven om de invoering van de meldcode te laten gebeuren op vrijwillige basis maar er zijn plannen van de landelijke overheid om het invoeren als verplichting vast te leggen in de Wet op de Jeugdzorg. Het Ministerie van VWS gaf ook opdracht voor de uitwerking van de meldcode. De meldcodes zijn opgesteld door de beroeps- en branche organisaties en in 2004 heeft het landelijk Organisatie- en Adviesbureau Cap Gemini van de overheid de opdracht gekregen om de implementatie van de meldcode kindermishandeling te verzorgen in de drie sectoren, onderwijs, kinderopvang en jeugdgezondheidsdienst. Er zijn op dit moment daarom verschillende initiatieven om deze meldcode te implementeren in de deze drie sectoren. De invoering van de meldcode en het instellingsprotocol leent zich om het onderwerp kindermishandeling / huiselijk geweld bij de diverse instellingen op de agenda te plaatsen. Het opstellen van een protocol is een belangrijke stap. Maar om goed te kunnen handelen bij vermoedens van kindermishandeling is het noodzakelijk dat er ook aandacht is voor na- of bijscholing over bijvoorbeeld het signaleren van kindermishandeling. Primo ontwikkelde samen met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) in 2006 een (beperkt) provinciaal aanbod voor de implementatie van de meldcode aan de kinderopvang. Dit aanbod werd gefinancierd door de provincie. In dit kader is aan de kinderopvang in de regio Kop van Noord-Holland en West-Friesland een aanbod gedaan om te komen tot instellingsprotocollen. De werkwijze die hierbij werd gevolgd was: een informatiebijeenkomst voor directies / besturen kinderopvang (12 mei 2006), een bijeenkomst voor leidinggevenden, een training voor aandachtsfunctionarissen kinderopvang en een werkbijeenkomst voor gemeenteambtenaren rond de meldcode. e

De aanbeveling was in 2007 een vergelijkbaar 2 traject aan te bieden in de Kop van Noord-Holland voor de instellingen kinderopvang die niet aan dit traject hebben kunnen deelnemen. Gekozen werd om als eerste in 2007 een aansluitend traject te organiseren op de activiteiten van het Primo in de kindervang en daarbij ook beperkt aandacht te besteden aan buurtnetwerken.

4. Doelgroep en plan van aanpak De doelgroepen van het project waren: 1. de werkers in de kinderopvang van zowel de peuterspeelzalen als de kinderdagverblijven. In de Kop van Noord-Holland zijn naar schatting 90 locaties voor kinderopvang. 2. de deelnemers aan de buurtnetwerken. Er zijn vier buurtnetwerken werkzaam in Den Helder Oorspronkelijk was de opzet om de werkwijze van PRIMO te volgen en aparte bijeenkomsten te organiseren voor besturen/directies, aandachtsfunctionarissen kindermishandeling en voorlichting voor de leidsters. In overleg met de instellingen zijn we op maat en dicht bij de instellingen te werk gegaan.


Als eerste heeft een overleg plaats gevonden met de werkgroep ‘routekaart zorgstructuur 0-4 jaar’ in het Gewest Kop van Noord-Holland, later Centrum voor Jeugdbeleid. Er is aan de werkgroep een viertal keuzes voorgelegd: - studiemiddagen per organisatie of geclusterd - training van drie dagdelen - coaching op maat van casuïstiek - specifieke begeleiding per organisatie of geclusterd rond protocol kindermishandeling. De keuze is gemaakt voor de vierde optie; kinderopvanginstellingen zonder instellingsprotocol wilden graag begeleiding bij het opstellen ervan en instellingen met een protocol wilden graag begeleiding bij het aanvullen ervan met de bevindingen van het Noord-Hollandse protocol. Aansluitend kunnen de Voorschoolse Advies Teams (VAT) en de Jongeren Advies Teams (JAT)) de coaching op maat van de casuïstiek op zich te nemen. Op basis van deze keuze is het volgende aangeboden: a. een aanbod aan de kinderopvang om hun protocol te maken ofwel hun protocol te updaten b. voorlichting kindermishandeling voor medewerkers die dit nodig hadden c. trainingsaanbod gespreksvoering met ouders over kindermishandeling. In het aanbod was speciale aandacht voor de peuterspeelzalen. Tot slot is aan het begin van het project afgesproken het checken van het hebben van een protocol een plaats te geven in de inspectie voor de kinderopvang van de GGD. De GGD zal dit verder een plaats gaan geven. Los van het traject in de kinderopvang heeft een training plaats gevonden voor buurtnetwerken.

5. Voorlichting in de kinderopvang Voorlichting op maat Voor het aanbod aan de kinderopvang is gestart met een belronde langs de kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. De meeste reageerden enthousiast op het aanbod. Met elkaar is gekeken hoe het beste kon worden aangesloten bij de beschikbare tijd van eenieder, de bestaande samenwerkingsverbanden / bijeenkomsten en de behoefte. Soms leidde dit tot een combinatie op gemeente niveau, soms tot een speciaal ingepland overleg over het protocol (waarbij ook enkele instellingen van buiten de regio waren betrokken), soms tot het benutten van een avond die al was gepland voor de leidsters, soms tot één bijeenkomst, soms tot twee. Steeds is zoveel als mogelijk was op maat gewerkt. Inhoud protocol voorlichtingen Qua inhoud is een mix gemaakt van informatie over het Noord-Hollands protocol, ervaringen met bestaande protocollen, info over het ‘levend houden’ van het protocol, de zorgstructuur en zo nodig het bijspijkeren van de basiskennis kindermishandeling. Een voorbeeld van een uitnodiging is opgenomen in bijlage 1. Tijdens het traject is tweemaal het genoemde traject van PRIMO ingepast. Eenmaal omdat een deelnemer er al aan had deelgenomen en hierop verder kon worden doorgegaan. De tweede maal is er een training in Schagen geweest voor de Kop van Noord-Holland Training gespreksvoering met ouders Ter afsluiting van het traject is een drietal trainingsbijeenkomsten aangeboden over gespreksvoering met ouders. De trainingsgroep Wilde Kastanje is gevraagd aan de hand van een casus de gespreksvoering met ouders te oefenen. De uitnodiging van training en het programma is te vinden in bijlage 2. Er is gewerkt met een casus waarbij de deelnemers uitgebreid kunnen oefenen in het voeren van een gesprek met een ouder. De gekozen casus 'Jasmijn' staat centraal en is aangepast aan de praktijk van de werkers in de kinderopvang.


Het vertrouwde uitstekende concept van Wilde Kastanje is als volgt. Actrice Arianthe blijft het eerste half uur voor de deelnemers aan de training verborgen, maar luistert vanachter een afgeschutte plek mee naar antwoorden op de vraag aan de deelnemers wat door hen wordt verstaan onder grensoverschrijdend gedrag. Vervolgens toont Jasmijn (slachtoffer huiselijk geweld, overtuigend gespeeld door Arianthe) zich gedurende een minuut zwijgend aan de deelnemers, die vervolgens worden uitgenodigd aan te geven wat zij hebben gezien. Na deze groepsoefening krijgen de deelnemers een casus op papier uitgereikt (zorgen rondom Kevin, driejarige zoon van Jasmijn en Malcolm, nakomertje, stil kind, schrikt snel, speelt alleen, haalt uit naar andere kinderen wanneer zij hem per ongeluk aanraken, heeft blauwe plekken op onderrug, gevraagd naar hoe dat is gekomen heeft Kevin "papa" gezegd) en wordt hen gevraagd de strategie van het gesprek in groepjes van drie uit te werken. Daarna begint de daadwerkelijke gespreksvoering. Om de instructie behorend bij de rol van Jasmijn geheel te kunnen uitspelen, moest er zowel op maandagavond als op dinsdagochtend een extra ronde worden ingebouwd, waarin de deelnemers "alles mochten vragen wat zij maar wilden over de thuissituatie van Kevin". Wanneer Jasmijn openhartig aangeeft dat Malcolm (al erg lang werkloos, altijd thuis, kwade dronk) "erg losse handen" heeft en zowel Jasmijn als Kevin "op de huid zit", weet noch de maandagavond, noch de dinsdagochtendgroep daar goed raad mee. Zelfs de deelneemsters van wie bekend is dat zij al veel scholing hebben gehad (vier dagdelen training t.b.v. aandachtsfunctionarissen, inclusief gespreksvoering en inclusief presentaties over het Steunpunt) kwamen ter plekke niet op de gedachte Jasmijn te informeren over het bestaan van het Steunpunt. Verschillende leidsters uit de groep vonden dat er in situaties als deze het best contact kan worden opgenomen met het VAT ("hebben we net een voorlichtingsochtend van gehad en die zijn hiervoor"). Een paar leidsters gaf aan in een situatie als deze advies te vragen bij het AMK, terwijl anderen lieten weten dat de verantwoordelijkheid in situaties als deze niet meer bij hen ligt, maar bij de leidinggevende (die dan ook het gesprek voert; "hoeven wij gelukkig nooit te doen"). Uit het voorgaande blijkt dat gespreksvoering nog steeds als erg lastig wordt ervaren. Als de mogelijkheid bestaat dat "anderen" deze taak overnemen, dan geeft men deze taak graag uit handen. Het twee sporen denken (moeder Jasmijn na haar "outcoming" informeren over hulp bij huiselijk geweld en tegelijkertijd de verantwoordelijkheid als leidster voor het welzijn van Kevin benadrukken en bijbehorende stappen nemen) zou door aandachtsfunctionarissen moeten worden benadrukt. Er is een groot verschil tussen deelnemers met en zonder voorkennis (in de zin van gekregen voorlichting of (korte) training Huiselijk Geweld) merkbaar. Deelnemers zonder voorkennis geven al tijdens de introductieronde blijk van "worsteling" met de thematiek ("wat is nu eigenlijk mishandeling?"). De feedback van Wilde Kastanje richt zich vooral op communicatieve vaardigheden (wat neem je concreet waar, welke hypothese heb je, wat "wappert" er in je maag?). De feedback sluit het beste aan bij die beroepsgroepen die goed op de hoogte zijn van het in- en extern traject en de sociale kaart.

Resultaten Er is enthousiast gebruik gemaakt van dit aanbod en bijna alle organisaties voor kinderopvang hebben meegedaan. Van de 26 betrokken instellingen hebben er 23 in enigerlei vorm aan het traject deelgenomen. Ieder uitgaande van de eigen behoefte en van de mogelijkheden van de instelling. In het totaal hebben 150 medewerkers deelgenomen aan het traject. Tijdens de bijeenkomsten hebben 256 deelnemers meegedaan. In de voorlichting rond protocol en kindermishandeling waren in het totaal 191 en bij de training gespreksvoering 65 deelnemers. De verwachting was dat we 50% van de kinderopvang zouden bereiken. Dit is ruimschoots gelukt. Ook peuterspeelzalen zijn goed bereikt. Hieronder volgt een overzicht van de deelname van de verschillende instellingen voor kinderopvang:


Gemeente

Organisatie

Protocol + voorlichting

Gespreksvoering

datum

datum

aantal

aantal

deeln. Anna Paulowna

SKAP AP PSZ ST. KDV AP

Den Helder

Niedorp

29-nov

1

7-feb

4

16-1-2008

18

PSZ Buurthuis Centrum

0

0

St. Vrije PSZ De kleine prins

0

7-feb

1

Knutselclub 't Hartediefje

0

7-feb

2

PRIMO *)

1

28-jan

6

26-nov 6-dec

18 1

29-jan 28-jan

9 2

29-jan

3

7-feb

1

28-jan

5

7 febr.

2

28-jan

2

St. PSZ Harenkarspel

St. KO Harenkarspel

29-nov 16-jan

6

St. KO Niedorp PSZ

30-aug

12

6-sep

12

26-sep

1

26-sep

2

10 okt.

2

18-okt

7

7-feb

1

7-feb

4

PSZ Schagen St. KO Regio Schagen St. Pharos PSZ

Vrij gevestigd 't Sterrekind

KO Texel

Wieringen

1

0

KO Catalpa

Texel

7 febr.

0

KO De Hooijbergh

Schagen

1

St. KO Den Helder

St. Peuterplezier Harenkarspel

29-nov

St PSZ Wieringen

St. PSZ Wieringermeer

KO Catalpa

1

23-okt

10

20-nov

10

29-nov

1

29-jan

1

16-jan

18

7-feb

2

6-nov

6

14-dec

6

15-jan

4

6-nov

1

14-dec

2

15-jan

2

6-nov

1

14-dec

2

15-jan

2

24-okt

1

16-nov

6

KO De Prikballon Wieringenmeer

deeln.

0

0

0

PRIMO*)

0

6 0

24-okt

1

28-jan

1

22-nov

2

29-jan

3

23-jan

6

7-feb

3

18-okt

7

7-feb

1


Zijpe

St. KO Zijpe PSZ KO Hoi Pipeloi

KO De Pettevlet aan Zee

26-sep

2

10-okt

2

24-okt

2

22-nov

2

14-dec

3

15-jan

3

26-sep

2

10-okt

2

28-jan

5

0

Schoorl

St. KO Schoorl

29-nov

1

0

Avenhorn

St. KO Avenhorn

29-nov

1

0

29-nov

0

0

191

65

Egmond Totaal

6. Voorlichting aan buurtnetwerken In samenwerking met BJZ is de training voor buurtnetwerken aangeboden. Voor de uitnodiging zie bijlage 3. Hierop hebben 13 deelnemers van de vier netwerken uit Den Helder gereageerd. De samenstelling van de groep was heel divers: diverse intern begeleiders van scholen, een jeugdarts, een wijkagent, 2 leerplichtambtenaren. De inhoud van de training was gericht op risicovolle opvoedingssituaties, het protocol kindermishandeling, bespreken van zorgen met ouders, info over VAT, Jat, BJZ en de mogelijkheden van Eigen Kracht-conferenties. De bijeenkomsten zijn goed bezocht en als heel zinvol geëvalueerd. Het onderdeel gespreksvoering was voor velen het hoogtepunt van de training. De gebruikte methodiek (met actrice Ilse Roelofsen zijn vooraf twee verschillende rollen doorgesproken aan de hand van een instructie. De gebruikte methodiek - de actrice blijft in haar rol - spreekt erg aan. Veelgehoord commentaar: "levensecht", "zo ken ik ze (moeders) inderdaad", "vergeleken bij deze methode, zijn rollenspelen maar geklungel", "staat heel dicht bij onze praktijk", "hier zouden wij een paar dagdelen van moeten hebben". De veelheid aan informatie in de vorm van aparte presentaties over Eigen Kracht, VAT/JAT en BJZ, maakte de training "overvol". Hoewel op zichzelf allemaal heel waardevol, vonden een aantal deelnemers het geheel "teveel voor één training". Het multidisciplinaire karakter van de training werd door iedereen als zeer waardevol ervaren. Het was heel boeiend om de zeer verschillende insteek vanuit ieders beroepsachtergrond te ervaren. Diverse deelnemers gaven te kennen dat zij de netwerkfunctie van deze training erg geslaagd vonden.

7. Coördinatie De bedoeling was dat BJZ / AMK de organisatie van het project op zich zou nemen. Door wisseling van personeel heeft de projectleider van het Steunpunt, Marja de Kinderen, in samenwerking met voormalig AMK-trainer Ellen van Balen Walter dit op zich genomen. Eind 2007 is de afdeling voorlichting en deskundigheidsbevordering van BJZ/AMK opgeheven. In 2007 is het Gewest Kop van Noord-Holland opgeheven en is het Centrum voor Jeugdbeleid ontstaan. De perikelen rond het voortbestaan hiervan heeft de gedachte bemoeilijkt om de voorlichting en deskundigheidsbevordering van het project organisch te laten overvloeien in bespreken van


casuïstiek en het oppakken in VAT en JAT verband. Voor zover als mogelijk was, is het aan de orde geweest.

8. Aanbevelingen De bevindingen zijn dat de sector kinderopvang uit een enthousiaste groep mensen bestaat, die een goede interne motivatie hebben tot het volgen van voorlichtingen. Het onderwerp leeft in de kinderopvang. De aanbevelingen uit het project zijn: Aanbeveling 1 - Continuering aanbod Deskundigheidsbevordering is iets van de lange adem. Voor de medewerkers is voortdurende herhaling of opfrissing noodzakelijk. Daarbij komt ook dat medewerkers wisselen. Aanbeveling 2 – Training gesprekstraining De behoefte aan gesprekstraining komt uit de evaluatie nadrukkelijk naar voren. Hier kun je niet genoeg mee oefenen. Wel moet duidelijk zijn wie de gesprekken met ouders gaan voeren. En juist deze mensen hebben baat bij een training die hierop gericht is. Aanbeveling 3 – Casuïstiek bespreking Het aanbieden van casuïstiek bespreking en oppakken in VAT en JAT verband moet nog uitgewerkt gaan worden. Aanbeveling 4 – Controle aanwezigheid instellingsprotocol De meeste instellingen voor kinderopvang hebben inmiddels een protocol kindermishandeling. Het verdient aanbeveling het checken hiervan een plaats te geven in de inspectie voor de kinderopvang van de GGD. Overleg hierover zal plaats vinden in maart 2008.


Bijlage 1: voorbeeld uitnodiging kinderopvang

in samenwerking met

Uitnodiging Protocol kindermishandeling/huiselijk geweld kinderopvang Hierbij bevestigen wij dat u bent ingeschreven voor de bijeenkomsten over protocolontwikkeling kindermishandeling/huiselijk geweld in het kader van de meldcode kindermishandeling.

Plaats:

GGD Hollands Noorden Grotewallerweg 1 (op witte paal) Schagen 0224 720620 Ruimte 1

Data en tijd:

Woensdagmiddag 24 oktober van 13.00 – 16.30 uur Donderdagochtend 22 november van 9.30 – 12.30 uur

Trainer:

Ellen van Balen Walter (trainer)

Voorbereiding:

Er zal gebruik gemaakt gaan worden van het nieuwe Noord-Hollands Protocol Kindermishandeling dat te vinden is op www.protocolkindermishandeling.nl. Graag van te voren bekijken. Het protocol zelf wordt ook uitgedeeld tijdens de eerste bijeenkomst.

Deelnemers:

Marja van Erven ( KO Hoi Pipeloi) Laura Plukker (KO Hoi Pipeloi) Monique Grooff (Stichting PSZ Wieringermeer) Michael Burm (Stichting PSZ Wieringen)


in samenwerking met

Programma Woensdagmiddag 24 oktober van 13.00 – 16.30 uur      

Kennismaking Inventarisatie leerwensen/doelen Het Noord-Hollands Protocol en routekaart doorgaande zorgstructuur Ervaringen met bestaande protocol Casuïstiekbespreking Huiswerk volgende keer

Donderdagochtend 22 november van 9.30 – 12.30 uur    

Gespreksvoering met ouders Moet het bestaande protocol worden aangepast/bijgesteld ? Hoe houd je het protocol “levend”? Wat is er nog nodig aan vervolg; deskundigheidsbevordering team, coaching vanuit VAT?

Korte info vooraf KO Hoi Pipeloi Heeft nog geen protocol kindermishandeling maar willen dit graag oppakken. Gaan er met z’n tweeën aan werken. Laura Plukker heeft training voor aandachtsfunctionaris gevolgd bij het Primo. Stichting PSZ Wieringermeer Heeft nog geen protocol kindermishandeling maar willen dit wel graag. Zijn sinds een jaar nieuwe stichting. Stichting PSZ Wieringen Hebben nog geen protocol kindermishandeling. Wel pedagogisch beleidsplan waarbij kan worden aangesloten. Zo ook een medisch protocol. Ook zij willen het graag oppakken. Deze training is mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de gemeenten: Anna Paulowna, Den Helder, Harenkarspel, Niedorp, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe.


Bijlage 2: uitnodiging training gespreksvoering kinderopvang

in samenwerking met

Uitnodiging Training oudergesprekken kindermishandeling/huiselijk geweld voor kinderopvang Plaats:

GGD Hollands Noorden Grote Wallerweg 1 Schagen in: Lunchruimte Zie routebeschrijving

Data en tijd:

Donderdagmiddag 7 februari van 13.15 – 17.00 uur

Trainer:

Roos Heuff en Arianthe Oudshoorn (Trainersgroep Wilde Kastanje) Ellen van Balen Walter zal aanwezig zijn.

Deelnemers:

zie deelnemerslijst

Programma: 13.15 – 13.30 uur

Binnenkomst met koffie/thee

13.30 – 13.35 uur

Welkom en intro door Ellen van Balen Walter

13.35 – 15.00 uur

Training Wilde kastanje Casus Jasmijn

15.00 – 15.15 uur

Pauze

15.15 – 16.50 uur

Vervolg training Casus Jasmijn

16.50 – 17.00 uur

Evaluatie en afsluiting

De voorlichting is mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de gemeenten: Anna Paulowna, Den Helder, Harenkarspel, Niedorp, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe.


Deelnemerslijst training oudergesprekken bij kindermishandeling en huiselijk geweld voor de kinderopvang. Donderdagmiddag 7 februari 13.15 – 17.00 uur, Schagen. 1.

Marieke Swart

Locatiehoofd KDV ’t Schippertje wieringerwerf Locatiehoofd KDV De Pimpernel Nieuwe Niedorp Peuterleidster SPS loc. Hummeltje Schagen Peuterleidster SPS, loc. De Speelboom Leidinggevende St. Peuterspeelzaal Schagen Peuterleidster SPS loc.Kikkerpoel Schagen Leidster St. Psz Wieringermeer Leidster St. Psz Wieringermeer

[email protected]

2.

Yvonne Pronk

3.

Anna Boers

4.

Hetty Tishauser

5.

Tanja Verhoeven

6.

Annelies Moreels

7. 8. 9.

Jacqueline Bakker Klasien van der Mark Monique Grooff

[email protected]

Hanny Welbers Tessa van de Hert

coördinator St. Psz Wieringermeer Unithoofd St. KO Regio Schagen Unithoofd BSO Schagen Groepsleidster Psz. Pippeloentje SKAP Annapaulowna St. Psz. Harenkarspel Ons lieff- Annapaulowna

10.

Mascha de Wit

11. 12.

Margot Arends L.Blom-Naebers

13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20 21

Mariska Zoetelief ? ? Cathy Baars Miranda Bakker Marga Zomerdijk Corina Koeten

Jouw lieff Breezand KDV Mijn Lieff BSO Knutselclub ‘t Hartediefje Knutselclub ‘t Hartediefje KDV Niedorp KDV Niedorp

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

[email protected]

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected]


Bijlage 3: aankondiging training buurtnetwerken

Organiseert in samenwerking met

ADVIES EN MELDPUNT KINDERMISHANDELING LOKAAL JEUGDBELEID

Training Kindermishandeling/ Huiselijk Geweld Doelgroep: leden buurtnetwerken 0-12 jaar Den Helder Doel: vroegtijdig signaleren van kindermishandeling, kindermishandeling bespreekbaar maken met ouders, kennis van meldcode

In de training komen aan de orde: Signalen van risicovolle opvoedsituaties Vormen van kindermishandeling en hun achtergronden Uw eigen referentiekader t.a.v. zorgwekkende opvoedsituaties Zorgen objectiveren en concretiseren Handelen middels een stappenplan Informatie over de meldcode kindermishandeling Zorgen bespreken met ouders (praktijkoefeningen met trainingsacteur) Informatie over instanties en hun werkwijze: -Advies- en Meldpunt Kindermishandeling -Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld KNH -Hulpverlenende Instanties Voorstel: (4 dagdelen van 3 uur) dag dinsdag

datum tijd 4 september 2007 13.30 uur - 16.30 uur 33

Projectverslag deskundigheidsbevordering huiselijk geweld Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland - maart 2008

donderdag 13 september 2007 13.30 uur - 16.30 uur dinsdag 25 september 2007 13.30 uur - 16.30 uur (oefenen met acteur) donderdag 4 oktober 2007 13.30 uur - 16.30 uur Locatie: Bureau Jeugdzorg Noord-Holland, Het nieuwe Diep 33 te Den Helder Voor aanmelden: Stuur een mail met naam, instelling, adres, telefoonnummer en emailadres naar [email protected] Na aanmelding krijg je een bevestiging. Deze training is mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de gemeenten: Anna Paulowna, Den Helder, Harenkarspel, Niedorp, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe

Via dit netwerk mag alleen email op basis van voorafgegeven toestemming worden verzonden. Ervaart u deze email als ongewenst, klik dan hier. Verzonden aan [email protected] door [email protected] | Bekijk het privacy beleid.


Bijlage 3: uitnodiging training buurtnetwerken

in samenwerking met

Uitnodiging training Kindermishandeling/Huiselijk Geweld voor buurtnetwerken najaar 2007 Hierbij bevestigen wij dat u bent ingeschreven voor de training Kindermishandeling/Huiselijk Geweld. Let op: plaats is gewijzigd!

Plaats:

Lands End (bij de kade van de boot naar Texel) Havenplein 1 1781 AB Den Helder

Data:

Dinsdagmiddag 4 september Donderdagmiddag 13 september Dinsdagmiddag 25 september Donderdagmiddag 4 oktober

Tijd:

13.30 – 16.30 uur

Trainer:

Ellen van Balen Walter (trainer)

Voorbereiding:

Er zal gebruik gemaakt gaan worden van het nieuwe Noord-Hollands Protocol Kindermishandeling dat te vinden is op www.protocolkindermishandeling.nl. Graag van te voren bekijken. Het protocol zelf wordt ook uitgedeeld tijdens de eerste bijeenkomst. '1001 verhalen, De praktijk van de Eigen Kracht-conferentie'. Zoveel conferenties betekent dat er veel verhalen beschikbaar zijn over de manieren waarop mensen zelf een plan maken voor de toekomst. Boekje wordt uitgedeeld op 4 september.

Meer info:

Op de websites: http://www.huiselijkgeweldkopvannoordholland.nl/ http://www.protocolkindermishandeling.nl/ http://www.eigen-kracht.nl/

Deze training is mogelijk gemaakt door een financiele bijdrage van de gemeenten: Anna Paulowna, Den Helder, Harenkarspel, Niedorp, Texel, Wieringen, Wieringermeer en Zijpe.


in samenwerking met

Programma training Dinsdagmiddag 4 september 2007 13.15 – 13.30 uur

Binnenkomst en koffie/thee

13.30 – 15.00 uur

Welkom door Marja de Kinderen, projectleider Steunpunt Start training met Ellen van Balen Walter  Kennismaking  Introductie programma  Inventarisatie informatiebehoeften, leervragen en doelen van deelnemers  Vormen van kindermishandeling en hun achtergronden

15.00 - 15.15 uur

Pauze (thee/koffie)

15.15 – 16.00 uur

Vervolg training  Signalen van risicovolle opvoedsituaties  Het eigen referentiekader t.a.v. zorgwekkende opvoedsituaties

16.00 – 16.30 uur

16.30 uur

Over Eigen Kracht-conferenties door José Welten (regiomanager Eigen Kracht KNH) Afsluiting

Donderdagmiddag 13 september 2007 13.15 – 13.30 uur


13.30 – 15.00 uur

Training met Ellen van Balen Walter  Handelen middels een stappenplan  Informatie over de meldcode kindermishandeling

15.00 - 15.15 uur

Pauze (thee/koffie)

15.15 – 16.30 uur

Vervolg training  Informatie over Noord-Hollands Protocol kindermishandeling

16.30 uur

Afsluiting


in samenwerking met Dinsdagmiddag 25 september 2007 13.15 – 13.30 uur


13.30 – 15.00 uur

Training met Ellen van Balen Walter en trainingsacteur Ilse Roelofsen  Zorgen bespreken met ouders  Oefenen gespreksvaardigheden

15.00 - 15.15 uur

Pauze (thee/koffie)

15.15 – 16.00 uur

Vervolg training  Vervolg oefenen gespreksvaardigheden

16.00 uur

Afsluiting

Donderdagmiddag 4 oktober 2007 13.15 – 13.30 uur


13.30 – 15.00 uur

Informatie over VAT en JAT door Sabine Juckenack (Centrum Jeugdbeleid KNH) Informatie over BJZ door Miranda Landman (jeugdhulpverlener en deelnemer Platform hulpverlening Steunpunt Huiselijk Geweld) Informatie over instanties en hun werkwijze door Ellen van Balen Walter (trainer)

15.00 - 15.15 uur 15.15 – 16.30 uur 16.30 uur

Pauze (thee/koffie) Vervolg informatie over instanties en hun werkwijze. Afsluiting



in samenwerking met Deelnemerslijst training Training Kindermishandeling/Huiselijk Geweld voor buurtnetwerken najaar 2007

Naam 1. Klasien Dijkstra

Organisatie/functie Jeugdarts GGD

Emailadres [email protected]

2. Rinka Schuijt

Intern begeleider van RKBS de Vlieberg Den Helder Leerplicht ambtenaar gemeente Den Helder Leerplicht ambtenaar gemeente Den Helder IB’er Locatie Thijsseschool

[email protected]

6. Will Pompert

IB’er locatie Tuindorpschool

[email protected]

7 Hans Pater

10 voor de toekomst NH

[email protected]

8. Jan Bak

[email protected]

10. Ineke Stam

politie wijkagent Den Helder Oost politie wijkagent Nieuw Den Helder IB’er Pcbs De Fontein

11. Marja de Graaff

IB’er Pcbs De Fontein

[email protected]

12. Hannie Veltkamp 13. Henriette van Walsum

IB’er Pcbs De Fontein

[email protected]

Tweemaster

[email protected]

3. Anouck Auee 4. Jacco Ruiten 5. Phebe van Zanten

9. Arco Hendriks




III 38 Projectverslag deskundigheidsbevordering huiselijk geweld Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland - maart 2008

III Financiele verantwoording

Project voorlichting ouderenmishandeling en meldcode kinderopvang Begroting

Begroting

Project HG0003 2006 ouderen

2007

2007

Gerealiseerd

Totaal 2007

ouderen meldcode

Totaal 06+07

2006

project ouderen

2007

2008

Totaal 06+07

ouderen nog project meldcode ontvangen

Inkomsten Gemeente Den Helder Gemeente Schagen Gemeente Niedorp Gemeente Texel Gemeente Anna Paulowna Gemeente Harenkarspel Gemeente Wieringen Gemeente Wieringenmeer Gemeente Zijpe

6.583 2.243 1.157 1.631 1.343 1.517 1.042 1.391 1.343

5.212 1.776 916 1.292 1.064 1.201 825 1.101 1.063

6.962 12.174 18.757 2.372 4.148 6.391 1.224 2.140 3.297 1.726 3.018 4.649 1.420 2.484 3.827 1.604 2.805 4.322 1.102 1.927 2.969 1.470 2.571 3.962 1.420 2.483 3.826

5.266 2.243 1.157 1.517 1.042 1.391 1.343

9.739 4.148 2.140 4.649 3.827 2.805 1.927 2.571 2.483

3.752 -

18.757 6.391 3.297 4.649 3.827 4.322 2.969 3.962 3.826

Gemeenten Eigen bijdrage deelnemers

18.250 1.900

14.450 3.800

19.300 33.750 52.000 4.900 8.700 10.600

13.959 -

34.289 -

3.752 -

-

Totaal inkomsten

20.150

18.250

24.200 42.450 62.600

13.959

34.289

3.752

52.000

Subtotaal

Begroting 2006 ouderen Uitgaven Voorlichting en training Protocol km Training buurtnetwerken

Begroting 2007

12.000

12.000

2.500

2.500

3.750

3.750

Promotie en publiciteit

1.000

5.700

9.450 13.200

1.900 18.250

2006

project ouderen

1.000

1.025

20.150

Totaal 06+07

12.000 24.000 16.475 16.475 16.475 2.500 5.000

Reiskosten

Diversen Financiele administratie Totaal uitgaven Saldo

2007

ouderen meldcode

Accommodatie Acquisitie en afspraken

2007

Gerealiseerd

Totaal

2.091

1.000

ouderen meldcode 12.930 3.424 1.990 922

537

26.103

721

244

0

0

1.025

1.025

536

0

1.900

741 1.762 48.651

24.200 42.450 62.600

Totaal 06+07

2007

3.349

52.000 0


Toelichting begroting: Er heeft een verschuiving plaats gevonden in budget van acquisitie / afspraken en budget uitvoering van voorlichtingen. Dit omdat er veel meer tijd als gepland is gaan zitten op het op agenda zetten van de onderwerpen met name bij ouderenmishandeling. Van het vragen van een bijdrage aan de deelnemers is afgezien omdat het de drempel voor deelname verhoogde. Bij ouderenmishandeling was dit geen optie, het had belemmerd in het bereiken van de doelgroep. Bij kinderopvang zou de eigen bijdrage wederom bij de gemeente worden aangevraagd. Alle inkomsten zijn gerealiseerd behalve bij de gemeente Den Helder. Deze stelde in de beschikking 80% van het subsidiebedrag beschikbaar in afwachting van de definitieve subsidievaststelling na ontvangst van inhoudelijk en financieel verslag.


Projectverslag. Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: ouderenmishandeling. Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: Kindermishandeling

Recommend Documents