Rapport Gemeentelijke Ombudsman
Overlast van een speelplaats Gemeente Zaanstad Dienst Wijken
3 september 2007 RA0713944
Samenvatting In 2004 heeft de Dienst Wijken een bestaande speelplaats heringericht, met het doel het spelen voor kinderen tot 14 jaar weer aantrekkelijk te maken. De kosten voor de herinrichting bedroegen € 80.000,-. De nieuwe speelplaats levert echter overlast op. De speelplaats trekt hangjongeren aan. Dat brengt geluidsoverlast mee. Maar er is ook geluidsoverlast van de spelende kinderen, die voetballen tegen schuttingen en een hekwerk rondom de speelplaats. Een groep buurtbewoners kan zich niet vinden in de door de dienst getroffen maatregelen ter bestrijding van de overlast en wendt zich tot de ombudsman. Deze ziet aanleiding om een hoorzitting te organiseren met buurtbewoners en gemeente. De dienst heeft een lastige kwestie gehad met het afwegen van de belangen van de spelende kinderen en die van de buurtbewoners. Naar aanleiding van klachten heeft de dienst herhaaldelijk aanpassingen gedaan, wat meestal inhield dat aangebrachte voorzieningen weer werden verwijderd. Dat deed de dienst stap voor stap, om te kijken of een aanpassing effect had. Dat de dienst niet direct al het nieuwe materiaal wilde aanpassen, is te begrijpen gezien de kosten die eerst gemaakt zijn. De handelwijze geeft geen blijk van een onredelijke belangenafweging bij het uitvoeren van maatregelen ter bestrijding van de overlast.
Oordeel De onderzochte gedraging is behoorlijk.
Rapportnummer: RA0713944 Datum : 3 september 2007 Aantal pagina’s : 2/6
Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 16 januari 2007 schriftelijk ingediend en betreft de gemeente Zaanstad, Dienst Wijken. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: • de bestrijding van overlast van een speelplaats
Bevindingen achtergrond van het verzoek Verzoekers (bewoners van de Harenmakersstraat) ondervinden overlast van de aan hun tuin grenzende speelplaats. Die bestaat uit twee delen: het ene deel is een speeltuin met speeltoestellen, waaronder een schommel. Het andere deel is een (betegeld) voetbalveld. Al enkele jaren zijn ze met de gemeente bezig om deze overlast aan te pakken. De overlast bestaat uit geluidsoverlast (onder andere door het trappen van voetballen tegen schuttingen en een hekwerk) en overlast van hangjongeren (vernielen van tuinen, straatvuil, schreeuwen naar bewoners vanaf het speelveld). De gemeente treft eind 2006 een aantal maatregelen om de overlast zoveel mogelijk terug te dringen. Zo zegt de gemeente toe dat op de plaats van het voetbalveld in het midden een plantsoen zal worden aangelegd. Verzoekers zijn ontevreden over de getroffen maatregelen. Zo is het voetbalveld, waar een plantsoen zou worden gerealiseerd, nog steeds een groot betegeld veld. De gemeente heeft weliswaar in het midden van het veld één vak aangelegd met één boom. Maar dat ene vak voorkomt niet dat er nog steeds gevoetbald kan worden. Er wordt zowel op het voetbalveld als ook in de speeltuin veel gevoetbald. Regelmatig worden ballen tegen schuttingen en schuren geschopt. Daarnaast zorgt het knallen van de ballen tegen het hekwerk dat om de speeltuin staat voor veel geluidsoverlast. De overlast van hangjongeren is ook niet afgenomen. Op 18 november 2006 bieden verzoekers aan om met materiaal van de gemeente, zelf veranderingen aan de speelplaats aan te brengen. Op 30 november 2006 laat de gemeente schriftelijk weten dat de genomen maatregelen voldoende zijn om de meeste overlast van voetballen te voorkomen en ziet op dat moment geen aanleiding voor meer aanpassingen. Verzoekers kunnen zich hierin niet vinden en wenden zich tot de ombudsman. reactie Dienst Wijken De wijkmanager heeft begin maart 2007 bij de politie gesproken met een aantal bewoners. Begin april 2007 heeft hij een gesprek bijgewoond met een groep bewoners, ouders van de hangjongeren, een deel van die jongeren, de wijkagent en de straathoekwerker. De “harde kern”van de probleemveroorzakende hangjongeren was daar helaas niet bij aanwezig. Binnenkort wil ook de woningcorporatie Parteon de wijkpartners bij elkaar halen om de verschillende plannen, die er zijn goed op elkaar af te stemmen. De gemeente wil het terrein opnieuw aanpakken en dit uit kostenoverwegingen samen met de woningcorporatie doen. Daarbij zal men van de bewoners ook enige zelfwerkzaamheid vragen.
Rapportnummer: RA0713944 Datum : 3 september 2007 Aantal pagina’s : 3/6
hoorzitting ombudsman 14 juni 2007 De ombudsman ziet aanleiding een hoorzitting te houden op 14 juni 2007. Daartoe nodigt hij verzoekers, de beheerder speelplekken en recreatievoorzieningen van de Dienst Wijken (de heer F), en het afdelingshoofd van de afdeling beheer van de Dienst Wijken uit (de heer S). Hoewel wel behoorlijk opgeroepen zijn verzoekers, zonder tegenbericht, niet verschenen. De ombudsman vraagt de vertegenwoordigers van de gemeente een toelichting op de ontwikkelingen rond de speelplaats. De heer F geeft een toelichting. De speelplaats ligt in een dichtbebouwde oudere woonwijk. Er wonen gepensioneerde en werkende mensen, die behoefte hebben aan rust. Er wonen ook gezinnen met kinderen, die behoefte hebben aan een speelplaats. Probleem is dat er in deze wijk erg weinig plekken zijn die zich lenen voor een speelplaats voor kinderen tot 14 jaar. De situatie op de speelplaats was vier jaar geleden niet te vergelijken met de huidige situatie: Er was een grasveld dat in gebruik was als voetbalveld. Daarnaast lag de speeltuin (waarvan de ondergrond toen bestond uit schors). Beide waren afgezet door een coniferen haag. De speelplaats (zowel het voetbalveld als ook de speeltuin) was toen eigenlijk niet aantrekkelijk om te spelen. Het maakte een armoedige, verouderde indruk. Bovendien was de ondergrond (bij het voetbalveld: gras en bij de speeltuin: schors) nattig, wat niet uitnodigde tot spelen. Het verzoek van de bewoners was dan ook om het grasveld en de speeltuin aan de huidige eisen aan te passen. Dat heeft de gemeente, in samenspraak met een buurtwerkgroep, gedaan. De heer F heeft toen samen met de wijkmanager gesprekken gehad met een woordvoerder van de buurtbewoners. Er is in het najaar van 2004 een bewoners-informatiebrief, voorzien van een tekening met voorgestelde aanpassingen door de buurt gestuurd. Daarop zijn geen bezwaren binnengekomen. Dat bevreemdde de heer F, omdat de aanpassingen gepaard zouden gaan met aanzienlijke bouwwerkzaamheden (zwaar materiaal, gebruik van graafmachines etc). De periode dat de werkzaamheden plaatsvonden duurde van het najaar 2004 tot in het voorjaar van 2005. Ook tijdens de werkzaamheden zijn geen bezwaren of klachten van buurtbewoners binnengekomen. Destijds heeft de gemeente twee baskets, twee ballenvangers (van 3 meter hoog, geplaats aan de kopse kanten van het voetbalveld) en twee doelen geplaatst. De ballenvangers bestaan uit een vier – of vijftal palen, waartegen gaas gespannen is. Het gras van het voetbalveld werd vervangen door trottoirtegels; het schors in het speeltuin door kunstgras. Er zijn nieuwe speeltoestellen in de speeltuin geplaatst. Daarnaast is de coniferenhaag om de hele speelplaats (zowel om het voetbalveld als de speeltuin) vervangen door een hekwerk (hoogte: 1,50 meter). De kosten van deze herinrichting waren aanzienlijk. Ze bedroegen ongeveer € 80.000. De inrichting van de speelplaats beoogde tegemoet te komen aan de wens uit de buurt om spelen voor kinderen (van 0-14 jaar) in de buurt aantrekkelijk te maken. Na uitvoering van deze werkzaamheden bleek dat de speelplaats een hangplek voor jongeren ouder dan 15 jaar werd. Dit leidde in plaats van de eerdere klachten over de slechte speelvoorzieningen in de buurt tot vele klachten over overlast.
Rapportnummer: RA0713944 Datum : 3 september 2007 Aantal pagina’s : 4/6
De overlast was dusdanig ernstig dat de gemeente in de loop van 2006 aanleiding zag om diverse aanpassingen in de inrichting van de speelplaats uit te voeren. Zo zorgde de schommel voor overlast omdat oudere jeugd op de bovenste stang klom en – zittend vanaf die plek –uitdagende taal uitriep naar de buurtbewoners in de aangrenzende achtertuinen. Daarop heeft de gemeente in de zomer van 2006 de twee schommels vervangen door een enkele schommel. Ook zijn er, in overleg met de buurtbewoners, twee borden geplaatst bij het voetbalveld. (eentje bij de toegang tot de speeltuin en de ander bij de toegang tot het voetbalveld). Daarop staat dat toegang geweigerd is voor personen ouder dan 14 jaar. Probleem is echter dat de gemeente hiertegen niet optreden kan. Handhaving is een taak van de politie. Met de bewoners is toen afgesproken eerst het effect van die maatregelen af te wachten, in afwachting van nieuwe acties. In het najaar van 2006 zag de gemeente in de aanhoudende overlast aanleiding beide baskets, de twee voetbaldoelen en één ballenvanger weg te halen. Resultaat is dat er nu nog slechts één ballenvanger is (die staat op de grens van de speeltuin en het betegelde voetbalveld). De baskets, doelen en ballenvanger zijn herplaatst op een naburig schoolplein. Bedoeling hiervan is de oudere jeugd te bewegen om te gaan voetballen op dat schoolplein en weg te blijven van de speelplaats. In de ruimte tussen wipkip en schommel (in de speeltuin) heeft de gemeente tevens nog een kleine zitkruk gerealiseerd. Die kruk moet voorkomen dat er daar gevoetbald wordt. De doorloop en bewegingsruimte om te voetballen wordt door de kruk belemmerd. Om de schommel is een rubberen ketting gelegd, wat moet zorgen dat de geluidsoverlast (van het slaan van kettingen tegen de schommel) wordt beperkt. Ook is het hekwerk rondom het voetbalveld verwijderd; ballen kunnen daar nu niet meer tegen aan komen, wat eveneens terugbrengen van geluidsoverlast beoogt. Het hekwerk rondom de speeltuin staat nog. Ten slotte: De bewoners hebben aangegeven een heel groot plantvak te willen waar nu het voetbalveld is. De gemeente heeft ervoor gekozen om het voetbalveld te voorzien van plantvakken in de hoeken en in het midden. Daarin staan lage heesters (die 50 -60 centimeter hoog worden) en een boom per plantvak (een bolacacia). Reden dat de gemeente niet overging tot aanleg van een groot plantvak is dat er dan helemaal geen mogelijkheid meer bestaat voor de oudere kinderen (van 9 – 14 jaar) om op een van de straat afgelegen rustig terrein te spelen. Overigens is er -in tegenstelling tot wat bewoners beweren- van een toezegging hierover geen sprake. Ondanks alle aanpassingen, die de gemeente telkens heeft gedaan naar aanleiding van de klachten van de buurtbewoners, blijft de overlast bestaan. Inmiddels heeft de gemeente besloten om de schommel te vervangen door een lage schommel (kleuterschommel), en ook de laatste ballenvanger weg te halen. De gemeente zal dat uitvoeren vòòr 1 september 2007. De beheerder speelplekken wijst erop dat er inmiddels een nieuwe jongerenwerker voor de buurt is aangesteld. Die is actief in zijn houding richting de overlast veroorzakende jeugd. Keerzijde van de vele aanpassingen op de speelplaats is dat er nu klachten komen van de oudere jeugd (categorie 9-14 jaar) uit de buurt. Zij voeren aan dat de maatregelen (het weghalen van alle voorzieningen voor hun leeftijdsgroep) geen recht doet aan hun speelmogelijkheden.
Rapportnummer: RA0713944 Datum : 3 september 2007 Aantal pagina’s : 5/6
reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoekers en naar de gemeente gestuurd teneinde een nadere reactie mogelijk te maken. De dienst heeft daarvan geen gebruik gemaakt. Verzoekers laten het volgende weten: Verzoekers hebben de uitnodiging voor de hoorzitting niet ontvangen. Hoe dat kan is niet te achterhalen. Wel hebben ze inmiddels een brief van de dienst ontvangen waarin wordt aangegeven dat de nieuwe aanpassingen (kleuterschommel en verwijdering laatste ballenvanger) per half augustus worden uitgevoerd. Daarmee zijn ze blij. Wel vinden verzoekers dat de problemen van het voetbalveld worden onderschat. De huidige aanpassingen kunnen niet voorkomen dat er nog gevoetbald wordt. Verzoekers erkennen het belang van een speelmogelijkheid voor oudere kinderen, maar liever niet achter hun woningen. Verder benadrukt men dat het grasveld, voordat dit betegeld werd niet zozeer gebruikt werd als voetbalveld, wel speelden er toen ook kinderen met een bal.
Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst de gedragingen en handelingen van gemeentelijke instanties aan behoorlijkheidsvereisten. In dit onderzoek is getoetst aan het redelijkheidsvereiste.
Overwegingen Het redelijkheidsvereiste houdt in dat het bestuursorgaan bij elk handelen (rechtshandelingen en feitelijke handelingen) alle relevante feiten en omstandigheden tegen elkaar afweegt. De uitkomst van die belangenafweging mag niet onredelijk zijn. Dat geldt ook bij de afwegingen die het bestuursorgaan (de gemeente Zaanstad) maakt bij het nemen van maatregelen ter bestrijding van overlast van een speelplaats. Vast staat dat de gemeente hier verschillende belangen tegen elkaar moest wegen. Enerzijds de belangen van de kinderen in de buurt. Zij hebben belang bij een speelvoorziening. Anderzijds de belangen van andere buurtbewoners, die gevrijwaard willen worden van overlast veroorzakende jongeren. Omdat de ernst van de overlast daarvoor aanleiding gaf, zag de dienst in verzoekers klachten telkens aanleiding te zoeken naar nieuwe aanpassingen in de inrichting en voorzieningen op de speelplaats, met als doel het terugdringen van de overlast. Dat de dienst deze aanpassingen gefaseerd heeft gedaan is zeer wel te begrijpen, te meer gezien de kosten van de eerdere herinrichting van de speelplaats. De dienst heeft daarmee getracht om aanpassingen in de inrichting van de speelplaats te vermijden, die overbodig waren ter oplossing van het probleem. Daarmee heeft de dienst ook zoveel mogelijk rekening proberen te houden met de belangen van de kinderen bij een speelplaats in de buurt. Ook het besluit van de gemeente het voetbalveld niet “om te toveren” in een groot plantvak moet in dat licht bezien worden. De handelwijze van de dienst geeft niet blijk van een onredelijke belangenafweging.
Rapportnummer: RA0713944 Datum : 3 september 2007 Aantal pagina’s : 6/6
Oordeel De onderzochte gedraging is behoorlijk.
