Over De week ‘Zeven dagen vrijheid. Zonder de jaloezie, achterdocht of bezitterigheid van de ander. En zonder je geliefde ooit te vertellen wat je hebt gedaan. Durf jij dat aan?’ Als die vraag aan Cleo wordt gesteld, beseft ze hoezeer ze ernaar verlangt om buiten de grenzen van haar vertrouwde wereldje te treden en haar geheime verlangens te leven. ‘Vrijheid is een illusie, dat zul je vanzelf ontdekken,’ voorspelt haar echtgenoot als ze hem De week voorstelt. Ze luistert echter al zo lang niet meer naar hem dat zijn dreigende toon haar ontgaat. Ze vertrekt naar Parijs op zoek naar haar vrouwelijke wortels zonder precies te weten waar ze aan begint. Haar zekerheden, werk, relaties... alles komt vervolgens op losse schroeven te staan. Hoe dieper ze graaft, hoe meer er aan het licht komt dat eigenlijk verborgen had moeten blijven. Over de auteur Christine Pannebakker was jarenlang journaliste voor De Standaard; daarnaast schreef ze voor bladen als Miljonair en Viva, Kidsweek, De spirituele Margriet en had ze rubrieken in Libelle en Happinez. Pannebakker schreef een zevental non-fictietitels, waaronder Het mama masterplan en Vrouwenpower. De week is Pannebakkers eerste roman. De pers over Vrouwenpower: – ‘Vrouwenpower heeft de inhoud van een metafysisch werk en de spanning van een thriller, bovendien krullen je mondhoeken bij menig passage vanzelf omhoog.’ – Leidsch Dagblad – ‘Christine creëerde een prachtig stukje proza dat raakt in hoofd, hart en onderbuik.’ – fnv magazine – ‘Een waanzinnige combinatie van vrouwelijkheid, zingeving en humor.’ – Vrouw
Christine Pannebakker De week Roman
Leesfragment
Uitgeverij De Arbeiderspers · Utrecht Amsterdam · Antwerpen
Copyright © 2014 Christine Pannebakker Copyright © 2014 Christine Pannebakker Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, dooruit middel druk, fotokopie, of op en/of welke open andere wijze ook, Niets deze van uitgave mag worden microfilm verveelvoudigd baar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van bv Uitgeverij door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijzeDe ook, Arbeiderspers, Franz Lisztplantsoen 200, 3533 jg van Utrecht. No part ofDe this zonder voorafgaande schriftelijke toestemming bv Uitgeverij book may be reproduced in any form, by200, print, photoprint, microfilm Arbeiderspers, Franz Lisztplantsoen 3533 jg Utrecht. No partor ofany this other written permission bvphotoprint, Uitgeverij De Arbeiderspers, bookmeans, may bewithout reproduced in any form, byfrom print, microfilm or any Franz Lisztplantsoen 3533 Utrecht.De Arbeiderspers, other means, without written permission200, from bv jg Uitgeverij Franz Lisztplantsoen 200, 3533 jg Utrecht. Omslagontwerp: Jan van Zomeren Omslagillustratie: Images Omslagontwerp: JanGetty van Zomeren Omslagillustratie: Getty Images isbn isbn paperback 978 908795 295 28795 2 / nur 978 90 295 / nur 301 301 isbnisbn e-book 90 295 8816 4 / nur 978978 90 295 8795 2 / nur 301 301 www.arbeiderspers.nl www.arbeiderspers.nl www.arbeiderspers.nl
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 5
Proloog
Ik was een munttheemoeder. In de eerste lentezon zat ik met vrouwen van het schoolplein op het altijd drukke terras van Ome Ko. We hadden uitzicht op de sluis en lachten naar de zongebruinde mannen in witte bermuda’s die behendig hun zeiljachten vastlegden met een enkele knoop. Klaar om ze elk moment weer los te gooien. ‘Ik ga een kunstreis naar Parijs organiseren,’ vertelde ik terwijl ik rustig verse takjes munt in het hete water dompelde tot het langzaam lichtgroen werd. ‘Dat is echt iets voor jou,’ moedigden ze me aan. Ik zette globaal een route uit en David maakte een website voor me. Na de zomer zou ik doorpakken, als Vlinder in groep 4 zat. Op het moment dat de wind hoge tonen floot in de masten van zeilschepen en grijze luchten het water en vooral mijn leven grauw kleurden, wilde ik liever een boek schrijven over het vrouwelijk gezicht van Europa. Ik pakte mijn aantekeningen er weer bij en zag mezelf al zitten: lekker binnen, met een dekentje en laptop op de bank. ‘Mama is schrijfster,’ zei ik tegen Vlinder toen ik een paar ideeën onder elkaar zette. Na kerst zou ik echt van start gaan, als de drukte van de feestmaand achter de rug was. Eerst zou ik nog een praktijk gaan beginnen. De Kunstcoach, dat leek me een goede naam. Er waren zoveel vrouwen die niet wisten wat ze wilden in hun leven. Ik zou ze meenemen naar Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Asselijn, en de symboliek op hen in laten werken. Eindelijk ook eens ‘Weer een blije klant de deur uit’ kunnen twitteren. Misschien zou ik ook weer een studie beginnen, bijbelse archeologie leek me interessant. Ik liet Vlinder een
5
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 6
foto van me maken, tussen stapels boeken. Mijn ‘post’ kreeg op Facebook dertig ‘likes’. Voor ik het wist, zat ik weer op het terras. ‘Alweer lente, het is alsof de tijd door onze vingers glijdt,’ zeiden we terwijl het water in ons glas lichtgroen kleurde. Denk niet dat ik geen ambities had, integendeel. Ik zat alleen in een wachtkamer. Tot die ene dag waarop mijn leven voorgoed zou veranderen. Niet dat ik geloof dat alles te herleiden is tot een bepaald moment. Ik denk dat een eindeloze reeks schijnbaar willekeurige gebeurtenissen je leven bepaalt. De dag waarop je naar de dokter gaat. Het restaurant waar je binnenloopt. De sms waarop je reageert. Het verlangen dat zich vastbijt in je lijf.
6
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 7
1 ‘U vergiftigt uzelf.’ Ik keek naar de dunne, grijze lippen van de internist, vertroebeld door een inktzwart toekomstbeeld vol witte jassen. Als hij niet naar het scherm van zijn computer zou turen, maar echt naar mij zou kijken, kon hij zien dat zijn diagnose op een misverstand moest berusten. Misschien verwachtte hij dat er elk moment een traan over mijn wang zou lopen, want hij schoof een gebloemde doos naar me toe waaruit een tissue stak. Het leek me onbeleefd om niet te huilen. Waarom zat ik er zo stil en onbewogen bij? Met een uitgedroogde keel, een neus vol tranen. ‘U moet binnenkort een keuze maken tussen dialyseren in het ziekenhuis of een buikspoeling die u thuis zelf kunt doen.’ Achter hem hing een schilderij van een schip op volle zee, wind in de zeilen. Vrij zijn. Wilden we dat niet allemaal? Was ik ooit echt vrij geweest? Ik zag me liggen onder een vaalgeel ziekenhuisdekentje, vastgeklonken aan apparatuur. Gedachten vochten om de eerste plek, alsof ze wanhopig hun armen omhoog staken uit een drassig moeras om te worden uitgekozen. De domste sprak ik uit: ‘Waarom ik?’ Jarenlang had ik geschamperd als vrouwen klaagden over hun bestaan. ‘Je denkt toch niet dat leed alleen anderen overkomt,’ hoonde ik terwijl ik het schuim van mijn cappuccino schepte. Volgens David veroordeel je alleen wat je niet accepteert in jezelf. ‘Ik heb een dochter. We lopen elke ochtend hand in hand naar school. Ze is nooit stil. Soms verzinnen we samen liedjes. Als ze binnen in het klaslokaal is, zwaait ze naar me. “Dag mama.”’ 7
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 8
Ik had vanmorgen gemopperd tegen haar, te vaak ‘Schiet nu eens op’ gezegd. Niet echt naar haar geluisterd toen ze onderweg namen verzon voor Mijnheer Beer die toch een meisje bleek te zijn. Toch had ze weer naar mij gezwaaid. ‘Dat veilige gevoel van samen hand in hand naar school, dat kun je nooit meer overdoen.’ Zijn smalle vingers bewogen over de toetsen. ‘De conditie van uw aderen laat zien dat u hooguit een jaar kunt dialyseren. Binnen die tijd moet er een donor zijn. Dat wordt krap.’ ‘Vlinder is acht.’ Ik zag haar staan aan mijn graf. Een witte roos in haar handen. David zou als eerste een schepje aarde op mijn kist gooien. Tot ik echt verdween. ‘Dag mama.’ ‘U komt op de wachtlijst voor een donornier. Het kan jaren duren, daar ben ik realistisch in.’ ‘Dus ik krijg mijn leven terug als een ander sterft.’ Ik wist niet of ik hoorbaar was tot zijn vlakke antwoord klonk. ‘Helemaal terug krijgt u het nooit meer.’ Er viel een stilte die hij zelf opvulde. ‘U zult daarna ongeveer dertig medicijnen per dag moeten slikken om afstoting tegen te gaan. Dat vergt enige aanpassing.’ Dat David naast me zat, realiseerde ik me pas toen hij zei: ‘Er komt geen vreemd dna in het lichaam van mijn vrouw.’
2 De eindeloze wit betegelde gang liepen David en ik zwijgend door. Het tikken van mijn hakken klonk dwingend op de stenen vloer, agressief bijna, zo anders dan ik me voelde. ‘Ik ga het oplossen schat.’ Hij wilde mijn hand pakken. Ik liet hem los voordat hij mij had aangeraakt. De illusie dat je warmte kunt vasthouden, werd verbroken toen de deuren open-
8
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 9
schoven en er een koude wind door mijn botten waaide als de woorden van de internist. Net zoals een peer er weken over doet om rijp van de boom te vallen, had ik er waarschijnlijk jaren over gedaan om patiënt te worden. Toch voelde het minstens zo abrupt als de dag dat ik geen twintiger in Amsterdam meer was, maar dertig werd en de sleutel van ons herenhuis in Muiden kreeg. ‘Gefeliciteerd met uw aankoop op de Herengracht in ons gezellige dorp,’ zei de amicale makelaar terwijl hij zijn broek opsjorde. Zonder een zweem van cynisme, hij geloofde oprecht dat het een felicitatie waard was om de hoofdstedelijke gracht in te ruilen voor de dorpse variant. Mijn moeder stond naast me met een bos witte lelies: ‘Gefeliciteerd schat, nu wonen we gezellig bij elkaar om de hoek.’ Ik weet nog hoe warm ik het kreeg onder mijn witte t-shirt, hoe mijn rug langzaam vochtig werd, vanuit het onderste puntje van mijn ruggengraat. Had ik het toen al moeten weten? Dat ik dit niet wilde? Dat ik dit niet was? Laat een woning niet bij uitstek zien wie je bent? Een Amsterdamse loft met hoge plafonds, een bakfiets vastgebonden aan een ketting, kindertheater in het Vondelpark, wild zoenen in het portiek, een film op een maandagmiddag, gewoon omdat je er zin in hebt. Zo voelde ik me. In werkelijkheid had ik een Gazelle in het schuurtje van mijn met grijze natuursteen betegelde achtertuin. ‘We gaan even iets drinken.’ David kneep in mijn wang en bewoog zijn lippen naar me. Ze bleven in de lucht hangen, als de onuitgesproken woorden. Onze zwarte Volvo reed hij soepel vanaf het parkeerterrein naar het centrum van Amsterdam. ‘Tot ik een oplossing heb, zul je een keuze moeten maken; ga je dialyseren in het ziekenhuis of thuis beginnen aan een buikspoeling. Ik zou dat doen. Ben je lekker thuis, ook fijn voor ons.’ Ik hoorde de zachte klank in zijn stem, die zo anders was dan die van mij. 9
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 10
‘Ik laat me niet vastketenen.’ ‘Een punt appeltaart. Daar heb je vast zin in.’ Met een hand bewoog David door zijn bruine sluike haren, waar een paar plukjes grijs in te ontdekken waren, om vervolgens weer snel twee handen aan het stuur te houden. Tien voor twee. ‘Als ik ga dialyseren, geven ze me maar een paar jaar. Ik wil mijn dochter zien opgroeien.’ ‘Onze dochter, bedoel je.’ We keken uit het raam. David door de voorruit, ik opzij. De ruitenwissers knarsten. Hoe moet Vlinder haar eerste liefdesverdriet verwerken als ik er niet meer ben? Ik probeerde me voor te stellen hoe David ermee om zou gaan. Vol boekenwijsheid waarschijnlijk. Terwijl ik naast haar zou liggen op bed, mijn hoofd tegen dat van haar. Ik zou beloven dat alles goed zou komen. ‘Heb je zin in koffie?’ vroeg ik toen er een benzinestation stond aangekondigd. ‘Je weet toch dat ik niet uit plastic bekertjes drink.’ De rest van de rit hield ik mijn mond. ‘Wat is er?’ klonk er af en toe. Er was ‘niets’. David parkeerde in de Boomstraat, wat betekende dat hij met me naar Winkel 43 wilde. Zijn manier om me te troosten; hij wist dat ik hun appeltaart de lekkerste van de stad vond. De internist zou het me vast afraden. ‘Ik wil zo snel mogelijk een donornier.’ Hij zuchtte, twijfelend of hij eerst een parkeerbonnetje moest halen of antwoord geven. ‘Dat is de enige kans op vrijheid, snap dat dan toch, David.’ ‘Het is geen optie.’ ‘En dat bepaal jij?’ ‘Cleo, iemand die hersendood is, heeft drie dagen nodig om rustig te kunnen sterven. Wie ben jij dat je iemand dat proces af kunt nemen?’
10
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 11
‘Dood is dood.’ ‘En waarom brengen ze iemand die hersendood is dan onder narcose als ze gaan oogsten?’ Hij keek opzij. ‘Zo noemen artsen dat. Bovendien...’ ‘Maar...’ ‘Laat me uitpraten alsjeblieft. Ja?’ Een terechtwijzing met zijn ogen. ‘Bovendien, weet je niet van wie het dna afkomstig is. Het kan wel van een verkrachter zijn. Het zal je veranderen als mens. Je kent de verhalen toch wel van vegetariërs die om een hamburger vroegen na een transplantatie?’ ‘Wat kan mij dat dan schelen? Ik wil leven.’ ‘Laat het nu maar aan mij over, lieverd.’ ‘Ik heb jouw hulp niet nodig. Jij denkt dat je alles moet beslissen. Gek word ik ervan. Vanaf nu bepaal ik de regels.’ David deed de autosleutel weer in het contact. ‘Op ons laatste seminar waren topmensen. Artsen die op een andere manier werken dan in het reguliere circuit. Ik ga hun vragen met mij om tafel te zitten. Oh, even iets anders, heb je de toegangsbewijzen voor het komende symposium al op de bus gedaan?’ ‘Alles denk jij te moeten bepalen voor mij. Klaar nu.’ Ik voelde hoofdpijn opkomen, kloppend bij mijn slapen. ‘Ik doe het voor jou, schat.’ Hij wreef over mijn been. ‘En van mijn lichaam blijf je af.’ ‘Ik wilde je een fijne middag bezorgen. Het heeft blijkbaar geen zin. Laten we naar huis gaan. Misschien kom je daar tot bedaren.’ ‘Ik laat me door jou niet langer behandelen als een onwillig kind. Dit gaat over mijn leven. Ik laat me niet gevangenzetten.’ ‘Sorry, je hebt gelijk. Laten we lekker naar huis gaan. Als ik je nog eens rustig uitleg wat mijn bezwaren zijn, ben je het vast met me eens.’ Zijn stem was hemeltergend kalm, alsof hij mijn begripvolle coach was in plaats van mijn echtgenoot.
11
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 12
Als antwoord smeet ik het portier open en stapte uit. ‘Neem lekker tijd voor jezelf, liefje. Hoe laat ben je thuis?’
3 ‘Loena, ik heb je nodig. Heb je alsjeblieft een half uurtje voor me? Dan bestel ik alvast een cappuccino in Winkel.’ Ik liep in de richting van de Noordermarkt, hield de kraag van mijn korte bruinleren jasje vast en keek met een gespannen blik naar de bui die zwaar in de diepgrijze lucht hing, mijn mobiele telefoon bij mijn oor. ‘Ik heb een afspraak. Je zult het me vergeven als je weet welke aankoop ik op het oog heb. Gun je deze werkende vrouw volgende week een herkansing?’ Voor ik ‘Geeft niets’ kon zeggen, was de verbinding verbroken. Toen ik David leerde kennen, identificeerde ik mezelf met mijn werk als inkoper van negentiende-eeuwse schilderijen bij Christie’s, alsof de glorie van het veilinghuis op me afstraalde. En wellicht gebeurde dat ook. Als het even stilviel tijdens een conversatie diste ik smeuïge verhalen op, zoals over de maîtresse van Lodewijk xv, Madame Du Barry, die haar juwelen aan James Christie verkocht voordat ze naar de guillotine werd gebracht. Hoe er letterlijk werd gevochten om een jurk van Marilyn Monroe, die uiteindelijk voor een miljoen dollar werd verkocht. Ik had dan volledige aandacht. Eerst van David, daarna van onze omgeving. Niet zozeer in het intellectuele Amsterdamse circuit waar ik me graag in wentelde, daar was de combinatie kunst en geld nog altijd besmet. Het was vooral op feestjes waar mensen leefden voor veel geld en snelle auto’s, ironisch genoeg dezelfden die in het echte leven op de rem trapten en nooit voluit durfden te gaan. Ik was verwonderd als vrienden niet snapten dat er kansen konden komen waarvoor je iedereen opzijschoof. Loena had die verbazing nog altijd, terwijl ik die zelf verloren had. Dacht ze soms
12
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 13
dat haar tijd meer waard was dan die van mij? Ik schrok niet eens meer van het antwoord dat ik mezelf gaf. Ze had zelden tijd. Door werk en de mannen in haar leven. Had ik blaasontsteking door zwembaden vol plassende kleuters, zij had het door de afwisselende seks. Ik vroeg me af of de dag nog ellendiger kon worden. Als antwoord brak er een kletterende bui los. Overal om me heen waren mensen voorbereid op wat ging komen. Ze hielden nauwelijks hun pas in, staken al lopend paraplu’s schuin voor hun hoofd om zichzelf te beschermen en stapten vastberaden door. Hetzelfde plein, andere werelden. In mijn ooghoek zag ik een warm verlicht restaurantje waar niemand leek te zitten. Voor ik kon twijfelen, opende ik de deur. De ruimte werd verlicht door kaarsjes, waarvan de vlammen even wild dansten en weer tot rust kwamen toen ik de deur achter me sloot. Françoise Hardy klonk krakend maar onverminderd jong uit een ouderwetse pick-up. Voor het raam stonden kleine, houten, ronde tafeltjes bijna tegen elkaar. Ik ritste mijn leren jas los, liep naar de hoek en zag hoe de houten vloer donker kleurde onder mijn natte rode enkellaarzen. ‘Tous les garçons et les filles de mon âge...’ Over een paar jaar zou Vlinder komen in de leeftijd van twijfel en eenzaamheid. Ik zat er nog steeds in. Een zucht ontsnapte me. Al jaren wachtte ik op wat ging komen, een nummertje in mijn hand. Als ik bijna aan de beurt was, ging ik weer in een andere rij staan, hopend dat die wellicht de goede zou zijn. Ik moest beslissingen nemen. Voorbij de plannen, niet eens voor mezelf, maar vooral voor haar. In gedachten zag ik haar gezicht, open, hoopvol en zonder zorgen, zoals ik vroeger was. Terwijl ik al maanden twijfelde of ik medicijnen zou nemen tegen de zwaarte in mijn hoofd, die zich niet langer liet wegspoelen door een glas dieprode wijn, laat staan door een kop muntthee. Er klonk gerommel in een deel van de ruimte dat ik niet kon
13
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 14
zien; wellicht rookte de serveerster in de kelder een sigaret. Zoals ik zelfs weleens een paar trekjes nam van een Marlboro in de achtertuin als ik dacht dat David het niet zag. Aan de muur hing een vergeelde poster van Le Chat Noir, niet bijster origineel en wellicht daarom wel prettig. Het bracht warme herinneringen terug aan mijn jaar in Parijs, toen ik een piepklein appartementje bewoonde op Montmartre dat zo vol stond met boeken dat ik nauwelijks plek had voor mijn kleding. De bar was vaalgroen geschilderd. Op de hoek stond een tinnen bord gevuld met peren, vruchten van zinnelijk genot. ‘Proef en geniet: hoe zoet is de Heer. Gelukkig is de mens die bij Hem gaat schuilen,’ zeiden de woorden in het verstilde beeld. Even later stak een donkerharige jongen zijn hoofd om de hoek. Hij keek me aan met donkere ogen, iets te lang, streek een lok zwart haar weg uit zijn gezicht en verdween weer de trap af naar beneden. Hij had me ingeschat als het type vrouw dat toch wel bleef zitten. Mijn hand tintelde, wat steeds vaker gebeurde. Soms leek het alsof mijn lichaam sliep, zoals vroeger toen ik te lang met de barbiepoppen op de grond had gespeeld en een zowel prikkelend als dood gevoel had in mijn been. Ik wreef erover en keek terloops naar de jongen, die hier werkte. Hij leek in deze grijze januarimaand te geuren naar het oogstseizoen, alsof hij net van het land kwam waar hij had gedorst, en het koren nog uit zijn sluike zwarte haren moest kammen. Zijn witte t-shirt schoof iets omhoog toen hij een houten kist vol vruchten tegen zich aan hield en ik zag een strakke buik, net boven de boord van zijn nonchalante legerbroek met opgestikte zakken. Zijn huid leek gebrand door de zon, terwijl het eind januari was en al vanaf september grijs. ‘Ik geef je zo mijn volledige aandacht,’ zei hij met speels accent terwijl hij vooroverboog. Een Italiaan in Amsterdam. Ik probeerde me in de kaart te verdiepen, die was gevuld met smoothies en salades in plaats van de
14
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 15
cappuccino met een vleugje cacao waar ik de hele middag al naar verlangde. Café 118 heette het, ik vroeg me af of er nog 117 andere waren. Hij kwam naar me toe met een licht loopje. Van dichtbij was hij minder jong dan ik had gedacht, toch leek hij me nauwelijks dertig. ‘Bloedende passie graag, en doe deze salade maar.’ Hij keek me geamuseerd aan. ‘Je hebt sprankelende, lichte ogen, als het zuivere water dat opspat in de Trevifontein,’ zei hij. Ik lachte speels, hij was het type dat je ieder cliché vergaf. Ik was met David bij de Trevi geweest en had hem verteld dat Nicola Salvi wilde tonen hoe perfect hij in staat was een mannenlijf te beeldhouwen. ‘Zie je, ze staan allemaal in onnatuurlijke bodybuilderhouding om de spieren goed aan te spannen.’ Hij had enkel hoofdschuddend gekeken naar mensen die euro’s over hun linkerschouder in het heldere, zoete water gooiden. ‘Tienduizend kilo munten per jaar, snap jij dat nu?’ De eigenaar van 118 pakte bessen en reikte daarna naar rode vruchten waarvan ik de naam niet kende. Ik wendde mijn blik af en keek naar buiten, waar de regen dakgoten liet overstromen en mensen vreemde sprongen liet maken om plassen te vermijden. Een klein meisje met knalgele laarsjes liet het water opspatten. Ik veegde een traan weg. ‘Is er iets?’ ‘Hallo Michaël.’ In de deuropening stond een jonge vrouw met een stralende lach in een bloedrode jas, ultradun en hip, wat me stoorde. ‘Hoi Laetitia.’ Hij knipoogde naar haar, haalde met een hand een zwarte lok naar achteren en zette mijn sap op de donkere, houten tafel. Zijn wenkbrauw omhoog, alsof dat mijn teken moest zijn openhartig te worden. ‘Ik heb net slecht nieuws gehoord. Laat me maar.’ Hij ging zitten, als een oude dame die haar stoel dichterbij schuift op het moment dat het over een enge ziekte gaat. ‘Waarover?’ Het kaarsje op tafel doofde. 15
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 16
‘Ik ben ziek, mijn nieren werken niet goed.’ Hij voelde in zijn zak, pakte een doosje lucifers en stak de kaars op mijn tafel aan. Zijn ogen lichtten op. ‘Vier jaar lang heb ik een rawfoodrestaurant gehad in Rome. Ik heb daar vrouwen zien binnenkomen die ziek waren, moe, ongelukkig. In mijn restaurant transformeerden ze tot kerngezonde, fitte, stralende persoonlijkheden. Maak je ziekte niet groter dan hij is. Jouw medicijnen liggen bij de biologische groenteman, niet in de apotheek.’ ‘Gevaarlijke uitspraak. Ik heb net gehoord dat creatine en ureum zich ophopen in mijn bloed, er wordt geen vitamine d meer geactiveerd. Het aantal rode bloedlichaampjes gaat per dag naar beneden.’ Ik probeerde mijn situatie gewicht te geven. ‘Ik ben een vat vol afvalstoffen, daar komt het op neer.’ ‘Gebruik je ziekte niet als excuus, maar als reden. Je kunt wel twintig excuses verzinnen om me niet te geloven. Je hebt maar één reden nodig om dat wel te doen.’ Ik keek hem aan. ‘Ga je altijd zo met klanten om?’ ‘Voor mij ben je niet gewoon een klant.’ Ik keek toch wat trots naar de brunette die net haar jas uitdeed. ‘Mijn huid is zo opgeknapt sinds ik hier kom,’ zei ze alsof iemand haar iets had gevraagd. Moest ik haar zeggen dat ik bang was om te sterven, dat een stralende teint een latere zorg was? Ze bestelde zelf iets met gras. Alsof je daar serieus zin in kunt hebben. Ik keek achterom. De mooie jongen knipoogde naar me, Michaël. Toen ging ik achterover zitten. Hier zat ik, onverwachts in een vreemd restaurantje met een mooie man die de lente ademde waar ik zo naar verlangde. Ik boog voorover om mijn Paperblanksboekje en pen uit mijn tas te halen. ‘Wat ben je aan het schrijven?’ vroeg hij even later. ‘Ik schrijf hierin mijn ideeën op. Ik ga een reis organiseren om het vrouwelijk gezicht van Parijs bloot te leggen.’ ‘Van de mode?’
16
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 17
Nee, sukkel, het eeuwenoude gezicht, wilde ik zeggen. ‘Over de godin Isis bijvoorbeeld die er ooit een tempel had,’ antwoordde ik minzaam. ‘Er zijn historici die geloven dat Parijs haar naam te danken heeft aan deze godin. Omdat het volk leefde par Isis, nabij Isis.’ Hij stond achter zijn bar, duidelijk minder geïnteresseerd, en pakte een paar glazen die hij vervolgens gewoon aan de andere kant neerzette. ‘Nooit van gehoord.’ Hij klonk kinderlijk oprecht. ‘Bijna 93 procent van de beeldjes die in het oude Europa zijn gevonden, is van een godin. Alleen al in Frankrijk zijn er rond haar figuur tweeduizend cultusgrotten.’ Hij bukte, waarmee zijn hoofd uit beeld verdween, en ik twijfelde of ik wel door moest gaan met mijn verhaal. De vrouw naast me trok haar rode jas weer aan. Aan haar had ik ook niets. ‘Mijn vriendin is je zo dankbaar voor je smoothies. Ze heeft haar antidepressiva weggegooid. Ciao.’ Ze keek me lachend aan. ‘Tot een volgende keer.’ Wat dacht ze nu? Dat ze me jaloers kon maken? ‘Vertel eens eerlijk... Waarom wil jij het vrouwelijk gezicht blootleggen?’ ‘Omdat vrouwen bepalend zijn geweest in de kunst. Eh... Judith Leyster bijvoorbeeld. Zij was een Hollandse meester-schilder in de Gouden Eeuw.’ Ik zag hoe zijn hand soepel reikte naar een kleine, rijpe avocado. ‘Andere vrouwen legden zich toe op bloemen...’ Hij trok zijn bovenlip omhoog. ‘Vreselijk, die oubollige schilderijen met vazen.’ Hij zocht met een korte blik bevestiging. Ik kwam bij hem staan aan de bar. ‘Het is mooi als je weet dat elke bloem een eigen verhaal vertelt,’ verdedigde ik. ‘Jij hebt hier narcissen staan. Zij staan symbool voor stompzinnige eigenliefde.’ Hij trok een wenkbrauw op. ‘En voor sterven op jonge leeftijd. Hoe dan ook, deze Judith schilderde figuren, dronken mannen, spelende kinderen, en werd daarmee een geducht concurrente van Frans Hals.’ Hij sneed de avocado
17
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 18
met een scherp mes in twee gelijke stukken, bewoog zijn behendige vingers om de pit en haalde hem er soepel uit. Zijn vingers werden vochtig. ‘Ik ken haar niet, is ze bekend?’ Hij likte een vinger af waar wat vruchtvlees op zat. ‘Eh... nou en of. In Nederland is ze heel beroemd. En daarbuiten ook.’ Ik voelde een volgende golf van hitte door mijn lijf. ‘Ze was de eerste vrouwelijke meester-schilder van de westerse wereld.’ ‘Stom van mij dat ik het niet wist dan.’ Hij hield plagend zijn vingers vol groen vruchtvlees voor mijn lippen. ‘Hapje?’ En trok ze terug voordat ik me afvroeg hoe het zou zijn om mijn mond om zijn vinger te bewegen. ‘Waarom schrijf je over haar als iedereen haar toch al kent?’ Hij schilde een komkommer, hakte hem in grove stukken en deed die daarna samen met de avocado in een blender. De souplesse en behendigheid van zijn handen verbaasden me. Vervolgens sneed hij een citroen in tweeën, nam een van de helften in zijn hand en perste het sap eruit. ‘Gewoon...’ Gelukkig zette Michaël de blender even aan en goot het mengsel daarna in een glas met ijsklontjes, gegarneerd met de omgekrulde rode chilipeper. ‘Alsjeblieft, dit geeft jou een stoot energie, het is perfect voor je nieren.’ Ik keek ernaar alsof hij me zijn lichaam voorschotelde. In andere omstandigheden had hij me mijn eerste shot heroïne kunnen toedienen; de behoefte aan een andere wereld maakte dat ik alles wilde ontvangen. De vrouw in de rode jas opende de deur, er kwam een koude windvlaag binnen. ‘Ik ben mijn paraplu vergeten.’ ‘Daar hebben we de hedendaagse Judith Leyster weer,’ zei hij lachend.
18
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 19
‘Wie?’ ‘Die beroemde meester-schilderes van jullie. Jij als fotograaf bent haar hedendaagse opvolger.’ ‘Nooit van haar gehoord!’ Ze sloot de deur met een klap. Hoe had ik Judith Leyster in vredesnaam als voorbeeld kunnen nemen? De vooruitstrevende meester-schilderes die haar eigen werkplaats had, maar een stapje terug deed toen ze met een minder getalenteerde man trouwde. Als ik thuiskwam, zou ik op zoek gaan naar sterkere voorbeelden. Misschien kon ik beter een boek gaan schrijven over Lady Gaga en Beyoncé. Ik noteerde het idee in mijn schrift.
4 Ik moest gaan, thuis was Vlinder met haar verhalen. David zou verbolgen zijn omdat hij tegen de regels in nu eens op mij wachtte. Het zijn die gewoontes die een relatie maken, de lange reeks simpele rituelen waaruit een leven bestaat. Ik liep naar de bar, met rechte rug, mijn jasje nog open. Toen ik mijn pinpas pakte, viel Michaëls blik op mijn visitekaartje van Christie’s, dat ik nog altijd bij me droeg. ‘Ah, de wereld van de hogere kunsten.’ Hij trok het uit mijn portemonnee. ‘Als jullie nog iemand zoeken voor catering, dan houd ik me aanbevolen. Ik heb dagelijks alles vers, biologisch, de beste kwaliteit.’ ‘Mijn telefoonnummer is veranderd,’ zei ik hem toen ik het uit zijn handen viste, en als vanzelf schreef ik mijn mobiele nummer achterop. ‘Cleo... mag ik je nog iets vragen?’ Ik keek op. Mijn naam klonk mooi uit zijn mond. ‘Heb je jouw borsten al eens laten masseren?’ Ik lachte luid. ‘Wat?’
19
Pannebakker - De week_Opmaak 1 20-12-13 11:43 Pagina 20
‘Ik ben serieus. Borsten zijn magisch. In jouw borstgebied lopen zes meridianen die verbonden zijn met onder andere je nieren, lever en buik. Het lichaam is een geheel en jouw borsten zijn als kanaries.’ Hij stond dicht bij me, te dicht. ‘Nou bedankt.’ Hij praatte zacht, zijn hoofd een beetje schuin. ‘Weet je dat niet? Ze werden in mijnen gehouden omdat ze zo gevoelig reageren op giftige stoffen. Als een kanarie stierf, wisten de mijnwerkers dat ze moesten vluchten. Borsten zijn onderdeel van een ingenieus waarschuwingssysteem. En de plek voor herstel. Je moet het echt eens ervaren.’ Hij keek serieus. ‘Ik meen het. In jouw borsten ligt een ongekende genezingskracht. Mocht je het overwegen, ik ben het gewend om vrouwen aan te raken.’ ‘Daar twijfel ik niet aan.’ Hij liep naar de deur. ‘Wil je het proberen?’ Ik dacht aan David. Met zijn eeuwige gelijk. Zijn manier om oplossingen te bedenken. Zijn vage theorieën en enge circuit van computergenieën die beweren dat we voorbij de biologie moeten leven. Zijn overtuiging dat we heil moeten zoeken in technologie. Dit zou mijn manier kunnen zijn. Terug naar de oerbron. ‘Ik weet het niet.’ Hij keek door het raam of er toevallig geen klant aankwam, en draaide toen het bordje ‘Open’ om. ‘Voel gewoon of het iets voor je is.’ Ik zat op een tafel. Mijn vingers aan de knoopjes. Hij zakte door zijn knieën, keek in een kastje. ‘Deze olie zocht ik. Sabai, gemaakt volgens een eeuwenoud recept.’ Mijn blouse hing los. ‘Hang maar over de stoel. Je bh uittrekken is ook wel handig.’ Hij schoof een tafel achter de bar. ‘Wat doe je nu ineens verlegen?’ Ik schoof mijn billen over de tafel, terwijl ik mijn onderlichaam klopte in mijn spijkerbroek. Hij schoof mijn bos bruine krullen, uitgewaaierd over mijn rug, opzij. Ik voelde hoe zijn vingers daar-
20
na in één beweging het bandje losknipten. Hoe hij het naar mijn armen schoof. ‘Een bh stagneert de energie in je lichaam, zeker met beugels.’ Hij legde hem op de bar. ‘Het is veel beter om je borsten vrijheid te geven. Daar blijven ze ook steviger van. Ga maar liggen.’ Ik deed wat hij me vroeg. ‘Normaal verwarm ik de olie eerst.’ Hij wreef de emulsie in zijn krachtige handen warmer. ‘Ontspan je maar.’ Om hem vervolgens rijkelijk over mijn bovenlichaam te verspreiden in een paar soepele bewegingen. Mijn tepels als verraders van mijn gespeelde nonchalance. Hard als de snavels van de kanaries. Zijn handen gleden van mijn rechterborst naar mijn linker en weer terug. Een lemniscaat van olie. Mijn tepels smeekten om meer persoonlijke aandacht. Elke keer als zijn hand ze licht kneedde, duwden ze zich harder in zijn handpalm. Het is niet wat jullie denken, beet ik ze in stilte toe. Ik slikte, hoorbaar. Ik voelde hoe zijn spijkerbroek de bovenkant van mijn hoofd raakte elke keer als hij vooroverboog om met zijn handen over mijn bovenlichaam te gaan, in een soepele beweging die verraadde hoe stomend de seks zou zijn. ‘Voelt het goed?’ Ik kreunde mijn antwoord voor ik beschaafd kon knikken.
5 ‘Ik heb iets doms gedaan.’ Ik zei het tegen Loena voordat ik had plaatsgenomen op een van de stoelen op haar bureau. Het was absurd, ik wist het. En toch, ik voelde mijn lichaam weer tot leven komen en realiseerde me hoe lang ik het had ontkend. ‘Met wie?’ Ze keek me met haar grote bruine ogen aan, zette een map in de kast en ging op het puntje van haar bureau zitten. Haar strakke zwarte jurk als gegoten om haar heen. Ik had haar gestoord in haar werkzaamheden, merkte ik toen ik binnenkwam. Nu was ze toch geïnteresseerd. 21