Over het boek Het hartenbeest, een Zuid-Afrikaanse antilope, is in deze bundel de snelle boodschapper tussen de wereld van de doden en die van de nabestaanden. Hij brengt woorden, gedachten en gevoelens over. Voor de duur van het gedicht zijn de geliefden weer samen, de ouders bij hun kinderen. Zodra de taal verstomt wordt de scheiding opnieuw een feit. De overlevenden kunnen dan alleen nog troost vinden in afbeeldingen, de aanblik van de zee of het onherroepelijke verstrijken van de tijd. De pers over Fleur Bourgonje ‘Met haar schrijfstijl onderneemt ze een poging de verschrikkingen van de realiteit te bezweren. In deze zin kun je haar stijl een ‘magische stijl’ noemen.’ – Kees ’t Hart in De Groene Amsterdammer Over de auteur Fleur Bourgonje werd geboren in 1946 in Achterveld. Haar vader en grootvader waren daar hoefsmeden, haar moeder dreef een winkel in huishoudelijke artikelen en ijzerwaren. In 1968 vertrok ze naar Parijs, eind 1970 naar Zuid-Amerika. Ze woonde tijdens de regeringsperiode van Salvador Allende in Chili, daarna in Argentinië, tot ook daar een militaire staatsgreep een eind aan haar verblijf maakte. Eind 1976 vestigde ze zich in Venezuela (Carácas en Mérida). Gedurende deze jaren bereisde ze heel Midden‑ en Zuid-Amerika, van Cuba tot Patagonië tot het Paaseiland. In de Argentijnse jaren studeerde Bourgonje aan de School voor Sociale Psychologie en Psychoanalyse en bleef, net als vanuit Chili, schrijven voor Nederlandse bladen, voornamelijk De Groene Amsterdammer. In Venezuela ging ze over op het schrijven in het Spaans. Ze werd medewerkster van het culturele bijvoegsel van de krant El Nacional. Uitgeverij El Ateneo, Cáracas, publiceerde in 1980 haar boek La Luna se desangra por el otro costado, een studie over het verband tussen armoede en prostitutie van vrouwen in Venezuela.
Eind 1980 keerde Bourgonje met haar vijfjarige dochtertje terug naar Nederland. Ze schreef met regelmaat in De Groene Amsterdammer over politieke en culturele onderwerpen en had enkele jaren een column op de achterpagina van nrc Handelsblad. Ondertussen maakte ze lange reizen door Zuid-Europa, het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Australië en schreef daar verhalen en reisreportages over. In 1985 kreeg ze in Nederland bekendheid met Spoorloos, een bundeling verhalen die zich afspelen tegen de Zuid-Amerikaanse achtergrond van die jaren: militaire dictaturen en het verzet ertegen. Naast romans, verhalen en dichtbundels schreef ze voor de componist Louis Andriessen het libretto Flora Tristan (1990), een in drie talen geschreven tekst over het leven van de Frans/Peruaanse strijdster voor vrouwenrechten Flora Tristan (1803-1844). Over de Mexicaanse dichteres Sor Juana Inez de la Cruz (1651-1695) maakte ze een hoorspel Het hoofd is vruchtbaarder dan de schoot dat in 1992 door de ikon werd uitgezonden. Voor haar hele oeuvre ontving Fleur Bourgonje de Betje Wolffprijs, een prijs die iedere vijf jaar wordt toegekend aan een schrijfster die in haar werk blijk geeft van een grote maatschappelijke betrokkenheid.
Fleur Bourgonje Hartenbeest Gedichten Leesfragment
Uitgeverij De Arbeiderspers Amsterdam · Antwerpen
Copyright © 2009 Fleur Bourgonje Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Herengracht 370-372, 1016 ch Amsterdam. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Herengracht 370-372, 1016 ch Amsterdam. Omslagontwerp: Marjo Starink Omslagafbeelding: La Grotte Chauvet
isbn paperack 978 90 295 978 7128 909295 / nur 7128306 9 / nur 306 isbn e-book 978 90 295 9246 8 / nur 306 www.arbeiderspers.nl www.arbeiderspers.nl www.fleurbourgonje.nl www.fleurbourgonje.nl
Hartenbeest - Bourgonje (binnw.)
31-07-2009
11:00
Pagina 13
Sjamaan
Wat plaatsvindt is dit: ik, zoveel jaren later, schilder in gedachten op vale rotswanden de vergeten gezichten de vergane lichamen scherp mijn pen aan nog harder papier veeg het teveel aan inkt uit de ogen raak monden amper maar trek met geweld in vurig pigment de lijn die in de hals recht van het hart naar het hoofd loopt slagaders waren het strepen nu het is de kunst wat wegblijft te laten bewegen of het er is, bloed te geven aan getekende armen en benen buiten mijzelf mengt mijn hand dood met leven hecht, brengt samenhang aan brengt in almaar dwingender ritme op gang de verstarde karavaan van mijn nachten.
13
Hartenbeest - Bourgonje (binnw.)
31-07-2009
11:00
Pagina 25
Hartenbeest
Stel je bent binnen bereik in dit landschap, je lijkt een van de wijs gebracht dier. Kom kan ik zeggen, de dood is elders daar hoor je niet, ik had je hier. Stel ik ben steviger kleren gaan dragen, soort harnas van stof, snijd er een loper van begin die langzaam uit te rollen voor flard samenzijn, ampere aanraking blik, kort bonzen van je hart in zijn jakkerend ritme: duizel, duizeling, ruisen dat ademen wordt. Stel ik rol de loper over de ijzeren spijlen van het wildrooster klap in mijn handen, steen op steen, klik met de tong op de troostende toon van de vroegere vrouwen vorm een kring, alleen, en omvat je fluister kom fluister haal hem haal hem naar hier hartenbeest hartendier –
25
