Ouderinitiatieven anno 2010 De stand van zaken
Inhoud Voorwoord
3
1. Stand van zaken anno 2010 1.1 Aantal initiatieven 1.2 Waar zitten de initiatieven? 1.3 Fases van een ouderinitiatief
4
4 5 6
2. Tips voor ouders, scholen en gemeente 2.1 Ouders 7 2.2 School 9 2.3 Gemeente 11
7
3. Dilemma’s 3.1 Contacten ouders 3.2 Rol schoolbestuur 3.3 Profilering
12
12 13 13
Nadere informatie
14
Bijlage 1: Toelichting inventarisatie onderzoek ouderinitiatieven 2010
15
Bijlage 2: Lijst van ouderinitiatieven in Nederland september 2010
17
Stand van zaken
Voorwoord Ouders hebben een belangrijke sleutel in handen om de populatie op een school meer gemengd te maken. Sinds 1995 zijn er ouders die het initiatief nemen om scholen een afspiegeling van hun buurt te laten zijn. Walraven & Haest brachten in 2007 alle ouderinitiatieven in kaart. Ze destilleerden tips, valkuilen en aanbevelingen. Het Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen liet het afgelopen voorjaar de stand van zaken anno 2010 onderzoeken. Daarbij ging het om vragen zoals: hoeveel ouderinitiatieven zijn er op dit moment, welke zijn (nog) actief, hoe succesvol zijn ze en wat valt er te leren in aanvulling op de resultaten van Walraven & Haest uit 2007? In dit stuk ‘Ouderinitiatieven anno 2010: de stand van zaken’ vindt u de antwoorden op die vragen. De opbouw van de tekst ziet er als volgt uit: • Allereerst wordt in cijfers aangegeven wat de stand van zaken anno 2010 is. Hoeveel ouderinitiatieven zijn er en waar in Nederland zitten ze? • Vervolgens worden er op basis van interviews met ouders en directeuren tips uitgewerkt voor de drie betrokken partijen bij een ouderinitiatief: ouders, school en gemeente. • Tot slot wordt stil gestaan bij dilemma’s waar ouderinitiatieven mee te maken hebben. • In de bijlage wordt de opzet van het onderzoek uit 2010 nader toegelicht en de lijst met scholen met een ouderinitiatief gepresenteerd. Deze lijst is tot stand gekomen met medewerking van Stichting Kleurrijke Scholen. Guido Walraven Coördinator Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen
Definitie ouderinitiatief Er is sprake van een ouderinitiatief wanneer een aantal ouders (één of meer) zich actief inzet om een grotere groep ´nieuwe´ ouders bij de school te betrekken om zo de leerlingenpopulatie meer gemengd te maken naar sociaal economische en/of etnische achtergrond.
3
Stand van zaken
1 Stand van zaken anno 2010 1.1 Aantal ouderinitiatieven Uit het onderzoek blijkt dat er tot nu toe 63 oudergroepen zijn geweest die een ouderinitiatief hebben opgezet in Nederland. Achterin deze brochure is een lijst opgenomen met alle 63 scholen. Het onderzoek van Walraven & Haest bracht in 2007 35 ouderinitiatieven in kaart. Er is dus sprake van een flinke toename. Figuur 1 laat de toename van het aantal ouderinitiatieven in de afgelopen jaren zien. Sinds 2005 worden er jaarlijks ongeveer 6 ouderinitiatieven opgestart. 2006 vormde hierop een uitzondering met 15 scholen waar een ouderinitiatief van start ging. Dit piekjaar werd sterk beïnvloed door het beleid in de gemeente Rotterdam. Daar zijn in 2006 10 ouderinitiatieven van start gegaan. Het Rotterdamse gemeentebeleid, waarbij veel ondersteuning van (externe) deskundigen werd geboden aan zowel scholen als ouders, heeft een belangrijke impuls gegeven voor het opzetten van ouderinitiatieven. Het merendeel van de ouderinitiatieven bestaat uit hoger opgeleide autochtone ouders. Vijf initiatieven zijn gemengd, zij bestaan uit zowel autochtone als allochtone ouders. Initiatieven die vanuit een groep allochtone ouders ontstaan, zijn vooralsnog niet van de grond gekomen.
Figuur 1: aantal ouderinitiatieven per jaar
!
4
Stand van zaken
1.2 Waar zitten de initiatieven? Figuur 2 laat zien in welke plaatsen in Nederland ouderinitiatieven zijn opgezet. Het merendeel van de ouderinitiatieven bevindt zich in de Randstad. Amsterdam en Rotterdam huisvesten bijvoorbeeld de helft van alle ouderinitiatiefgroepen. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is onderwijssegregatie niet alleen een Randstedelijk probleem. Ook buiten de Randstad zijn ouders actief, bijvoorbeeld in Amersfoort, Deventer, Soest en Eindhoven.
Appingedam
Alkmaar
Amsterdam Amersfoort Leiden Soest Utrecht Den Haag Rotterdam
Deventer
Arnhem Nijmegen
Breda Bergen op Zoom
Eindhoven
Figuur 2: kaart van Nederland
De 63 ouderinitiatieven die het onderzoek in kaart bracht, zijn anno 2010 niet allemaal actief meer. Op een aantal scholen is het ouderinitiatief zo succesvol geweest, dat activiteiten van het initiatief niet langer nodig zijn. Andere ouderinitiatieven zijn niet goed van de grond gekomen en zijn uiteindelijk uitgedoofd. De scheidslijn tussen ‘geslaagd’ en ‘mislukt’ is niet altijd eenduidig te interpreteren. Het is een weg van lange adem voordat er zichtbaar resultaat wordt geboekt. Daarom wordt hier alleen vermeld of de initiatieven actief zijn. Op dit moment zijn er 38 oudergroepen actief bezig om de school in hun buurt meer gemengd te maken. Bij grofweg de helft is een duidelijke trend zichtbaar dat de school een meer gemengde leerlingenpopulatie aantrekt in de onderbouw.
5
Stand van zaken
1.3 Fases van een ouderinitiatief Het onderzoek van 2010 laat zien dat een ouderinitiatief een aantal fases doorgaat. Hieronder worden de verschillende fases punt voor punt beschreven.
fase
1
Wervingsfase
Een ouder of een groep ouders besluit een initiatief te starten door te kiezen voor een bepaalde school. Omdat ze die graag van samenstelling zouden zien veranderen, spreken ze actief andere ouders aan om ook voor die bewuste school te kiezen. Deze acties gaan door als de eigen kinderen net op school zitten. In deze fase zit de meeste energie in het werven van nieuwe ouders.
2
fase
Opleuken school
De initiatiefouders verleggen hun belang enigszins. Hun eigen kinderen zitten al een tijdje op school, waardoor de ouders met name betrokken zijn bij datgene wat er op school gebeurt. Leuke activiteiten voor hun kind(eren) zijn van belang, het maakt hen minder uit hoeveel ‘witte’ kleuters er nu nog bijkomen. Neveneffect van de ‘leuke’ activiteiten is dat de school levendiger en aantrekkelijker wordt voor ouders die hun schoolkeuze moeten maken; het trekt nieuwe ouders. In deze fase wordt de ouder die eerst vooral buiten de schooldeuren actief was met werven, binnen de school actief met het aantrekkelijker maken van het onderwijsaanbod.
combi In sommige gevallen worden fase 1 en fase 2 blijvend gecombineerd. Op die scholen blijven ouders van het eerste uur hameren op een goede PR, ze blijven netwerken en flyeren. Tegelijkertijd doen ze veel in school. Deze ouders hebben moeite met het motiveren van de nieuwe ouders in de onderste groepen. Het is lastig de fakkel over te dragen aan nieuwe lobbyisten.
6
Stand van zaken
2 Tips voor ouders, scholen en gemeente Drie betrokken partijen Wanneer ouders het initiatief nemen om een school te mengen, zijn er drie partijen die een belangrijke rol spelen: • Allereerst zijn er de ouders die zich samen actief willen inzetten voor een gemengde buurtschool. Zij willen een samenwerkingsverband aan gaan om er voor te zorgen dat er een buurtschool ontstaat die voor iedereen toegankelijk en aantrekkelijk is. • Ouders hebben in dit proces direct te maken met de school: de directie en het schoolteam. • Meer op afstand staat de gemeente die de context beïnvloedt waarbinnen de school al dan niet de kans krijgt om een nieuwe doelgroep aan te trekken. Hieronder wordt ingegaan op aandachtspunten voor ouders, scholen en gemeenten die met een ouderinitiatief aan de slag gaan. Voor alle partijen is het goed om te weten wat de rol van alle betrokkenen binnen het mengproces is, zodat erop geanticipeerd en waar nodig bijgesprongen kan worden. In de brochure ‘Gemengd naar school, kies voor kleurrijk’ uit 2007 (zie www.gemengdescholen.nl) wordt een stappenplan beschreven. Het onderzoek uit 2010 geeft geen aanleiding deze stappen aan te passen. Wel biedt het onderzoek aanvullende en verdiepende aanbevelingen.
2.1 Ouders ‘Bezint eer u begint’ Ouders geven aan dat het flink aanpoten is. Een ouderinitiatief beginnen betekent werk aan de winkel, maar is ook leuk. Er ontstaat een nieuwe dynamiek in de buurt, je krijgt nieuwe inzichten, en je leert veel nieuwe mensen kennen. • Begin alleen een ouderinitiatief als je zelf overtuigd bent van de (kwaliteiten van de) school. Alleen dan kun je de school ´verkopen´. • Probeer het ouderinitiatief zo gevarieerd mogelijk te maken: ouderinitiatieven waar ouders met verschillende kwaliteiten hun steentje bijdragen, zijn zelfvoorzienend en hebben geen of weinig extra ‘middelen’ nodig om hun ouderinitiatief succesvol te laten zijn. • Een ouderinitiatief vraagt een lange adem. Initiatiefouders komen voor dilemma’s te staan, krijgen te maken met ouders die afhaken, en twijfelen soms zelf. Het is de kunst je niet uit het veld te laten slaan. Start daarom een ouderinitiatief met liefst een paar ouders, zodat je op elkaar kunt steunen. • Trek mensen aan die je liggen, die je leuk vindt, dat maakt het werken makkelijker.
‘Ik voelde me direct thuis op de school, er hing een gezellige en veilige sfeer. Het enige was dat er nauwelijks Nederlandse kinderen op school zaten. Toen ben ik een ouderinitiatief begonnen...,’ aldus een actieve ouder.
7
Stand van zaken
Een moeder: ‘Met een groepje hoogopgeleide, slimme ouders draagt ieder zijn ding bij, en is het zo geregeld. No big deal.’ PR & imago Terugkerend thema voor ouders en scholen die met een ouderinitiatief werken, is het vergroten van de naamsbekendheid van de school (pr en profilering), en daarbij het strategisch inspelen op veranderingen in de wijk. Voor het vergroten van de naamsbekendheid van de school wordt de plaatselijke pers regelmatig betrokken. Belangrijk is om hierbij te focussen op leuke en goede educatieve activiteiten op school, en geen aandacht te laten gaan naar het zwart-wit verhaal. • Folder gericht op plaatsen waar de doelgroep komt, zoals de bibliotheek, aan fietsen met kinderzitjes en bakfietsen, kinderdagverblijven, makelaars (als de wijk in opkomst is), huisartsen, peuterspeelzalen, boekwinkel, knutselwinkel, speelgoedwinkel, natuurwinkel, de biologische slager, gezondheidscentra, et cetera. Wees creatief! • Maak gebruik van de pers, maar voorkom dat de pers gebruik maakt van de school. Communicatieadviseurs kunnen de school helpen om op een goede manier voor het voetlicht te komen. (zie ook hoofdstuk 3 ‘Dilemma’s’) • Wanneer er in de wijk nieuwbouw wordt opgeleverd, speel daar dan op in door bijvoorbeeld een buurtfeest op het schoolplein te organiseren.
Nieuwe ouders aantrekken De grootste kracht van ouders ligt in mond-tot-mondreclame. Vertel andere ouders met enthousiasme over de school, motiveer ze om eens binnen te gaan kijken. Het is belangrijk om ouders de drempel over te krijgen. Bepaalde activiteiten kunnen daarbij behulpzaam zijn. Hieronder vindt u een aantal acties die bij ouderinitiatieven succesvol zijn geweest. • Scholentochten Tijdens een scholentocht, ook wel wijkcarrousel genoemd, bekijken ouders gezamenlijk alle scholen in de directe omgeving van hun huis. Ouders van een ouderinitiatief kunnen tijdens deze scholentocht hun eigen enthousiaste verhaal doen. (kijk op www.gemengdescholen.nl onder het kopje filmpjes naar wijkcarrousel) • Open ochtenden Op een open ochtend kunnen geïnteresseerde ouders samen met hun kind een ochtend meedraaien in de kleuterklas. Op die manier proeven ze de sfeer, en of de school bij hen past. • Voorlichting kinderdagverblijven/peuterspeelzalen Op kinderdagverblijven en peuterspeelzalen zitten kinderen van ouders die nog een schoolkeuze moeten maken. Het is raadzaam om daar een avond te organiseren waar informatie over de school en het initiatief kan worden uitgewisseld.
8
Stand van zaken
• Geboortegolf Een ouderinitiatief kan de ‘ooievaars’ op de ramen in de gaten houden. De ouders van de nieuweling krijgen van de school bijvoorbeeld een geboortekoffertje, waarin naast een rompertje ook informatie van de school zit. Op die manier wordt een adressenbestand van potentiële ouders opgebouwd. Als kinderen 2 jaar worden, krijgen de ouders informatie van de school toegestuurd. • Borrel Sommige ouderinitiatieven houden borrels bij één van hen thuis. Ze nodigen andere ouders uit om hun vragen in een informele sfeer te stellen. Hierbij gaat het meer om het ‘ouderinformatie uitwisselen’ dan om het werven. Een belangrijk bijkomend effect is dat zulke activiteiten de oudergroep bij elkaar, actief en oplettend houdt.
2.2 De school Andere eisen Als een school meer kleur krijgt, betekent dat voor de directie en het schoolteam dat zij voor al deze leerlingen en hun ouders open moet staan. Het is belangrijk dat de directeur en het schoolteam gemotiveerd zijn om het mengproces aan te gaan. Leraren zullen geconfronteerd worden met nieuwe ouders die vaak andere vragen en ‘eisen’ aan de school stellen. Hoger opgeleide (Nederlandse) ouders verwachten meer en specifieke informatie over de leerprestaties van hun kind en vinden het belangrijk dat er voldoende aandacht is om de talenten van hun kind te ontwikkelen. Sommige scholen ontwikkelen daarom pluslijnen om extra uitdaging te bieden aan kinderen die dat aankunnen.
Een ouder: ‘De school heeft, na eerst wat verzet, gemerkt dat de instroom van nieuwe kinderen de school leuker maakt, ook voor docenten biedt het meer uitdaging.’
Belang van communicatie De communicatie met de nieuwe ouders is vaak anders en vergt een cultuuromslag van de school. De nieuwsbrieven vragen meer aandacht en zullen andere informatie gaan bevatten. De docenten moeten vaak leren communiceren met de nieuwe ouders. De vraagstelling van de nieuwe ouders is anders en ze willen in hun eigen taal worden aangesproken.
Een schooldirecteur: ‘Een studiedag een week van te voren aankondigen kan niet meer. Turkse moeders kunnen hun kinderen altijd opvangen. Nederlandse ouders willen aan het begin van het schooljaar een overzicht voor het hele jaar, zodat ze hun agenda daar op af kunnen stemmen.’
9
Stand van zaken
Om de contacten met de zittende ouders en de ouders van het ouderinitiatief te onderhouden, is het goed om de verwachtingen van de directeur, en van het ouderinitiatief expliciet te maken. Dan weten beide partijen waar zij aan toe zijn, wat het doel is en hoe ze dat samen kunnen bereiken.
Unieke ‘verkooppunten’ Veel scholen die met een ouderinitiatief aan de slag gaan, moeten in hun profilering een omslag maken. Het imago van de school heeft meestal een make-over nodig. De school komt niet langer weg met: “Wij zijn een hele leuke school!” Het gaat om unique selling points. Hieronder vindt u een aantal unieke ‘verkooppunten’. • Extra programma’s, zoals een Early Bird programma, kooklessen, verkeerslessen en/of vakdocenten muziek/handvaardigheid et cetera. • Een duidelijke onderwijsvisie of concept, bijvoorbeeld Dalton, Montessori of Jenaplan. • Extra aandacht voor hoger begaafde kinderen (pluslijnen ontwikkelen). • Een volledig dagarrangement: BSO/ verlengd dagarrangement/ continu rooster. • Extra activiteiten door het jaar heen waarmee de school naamsbekendheid genereert en zich in de buurt zichtbaar maakt. Voorbeelden zijn een kerstfeest, markt, Halloween, circusproject. Let op, zorg dat de activiteiten de doelgroep die je wilt hebben aanspreken. • Een aantrekkelijk mooi fris gebouw (geen stinkende toiletten) bepaalt de eerste indruk van ouders. Het is belangrijk dat het gebouw netjes, bijgehouden en opgeruimd is.
‘Het gaat om de 3 T’s, weet ik inmiddels. Ouders moeten Tevreden zijn, vervolgens worden ze Trots op de school en daarna treedt de Tamtam in werking,’ zegt een schooldirecteur. Voor veel scholen is het onwennig om hun school ‘te verkopen’ aan toekomstige nieuwe klanten: de ouders. Begeleiding door professionele communicatie adviseurs met expertise op onderwijsgebied, heeft een aantal scholen met ouderinitiatieven goed ondersteund. De wijk speelt een belangrijke rol voor de mogelijkheden van het ouderinitiatief om nieuwe ouders aan te trekken. Bijvoorbeeld als de wijk voldoende gemengd is, de witte scholen in de buurt vol zitten, of er nieuwbouw wordt opgeleverd, krijgt een ouderinitiatief een uitgelezen kans. Er is dan tenslotte potentieel. Samenvattend hieronder punten waar u op kunt letten. • Wees als school bewust van de veranderingen die een mengproces met zich meebrengt in de communicatie, lesmethodes en ouderbetrokkenheid. • Neem in die veranderingen het schoolteam mee. • Zorg voor goede begeleiding om met de nieuwe doelgroep om te gaan. • Ontwikkel een duidelijke onderwijsvisie. • Ga aan de slag met de profilering van de school, wees zichtbaar in de wijk. • Maak de verwachtingen van het ouderinitiatief en de directeur expliciet.
10
Stand van zaken
2.3 Gemeente Het ouderinitiatief vraagt de meeste inzet van ouders en scholen, maar de invloed van de gemeente is niet te onderschatten. Ontwikkelingen in de gemeente zorgen ervoor dat het ouderinitiatief een steuntje in de rug krijgt, of juist moeite heeft om van de grond te komen. Voor ouders en scholen is het lastig als de gemeente zich niet bewust is van wat haar beslissingen teweeg brengen. Als de gemeente bijvoorbeeld toestemming geeft aan een nabijgelegen (witte) school om te groeien, kan dat soms het einde van het ouderinitiatief betekenen. Hieronder vindt u een aantal tips voor gemeenten. • De gemeente kan sturen door een vast inschrijfmoment, zodat de populaire (witte) scholen niet gevuld worden met kinderen die ruim van te voren al zijn ingeschreven. • De gemeente kan scholen helpen door informatie te geven aan ouders die een schoolkeuze moeten maken. • De gemeente kan de ‘witte vlucht’ tegen gaan door bijvoorbeeld een postcodebeleid in te stellen. • De gemeente kan de buurtschool promoten door bijvoorbeeld scholentochten (wijkcarrousels) te organiseren. Hierdoor komen ouders met elkaar en met de buurtschool in contact. • De gemeente kan een belangrijk rol spelen bij de ondersteuning van scholen om zich breder te profileren, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van middelen.
‘De gemeente heeft op een gegeven moment op de spijlen van het schoolhek haken gezet. Daardoor was het net een gevangenis. Dat kwam de school niet ten goede,’ aldus een ouder van een initiatief.
11
Stand van zaken
3 Dilemma’s Uit de interviews met ouders en schooldirecteuren zijn een aantal dilemma’s naar voren gekomen. Deze dilemma’s hebben te maken met contacten met en tussen ouders, de rol van het schoolbestuur en het feit dat profilering deskundigheid vraagt.
3.1 Contacten ouders Gesprekken met directeuren en ouders geven aan dat het contact op gemengde scholen tussen en met ouders niet altijd vanzelf gaat. Ouderparticipatie is een thema dat regelmatig werd genoemd. Daar waar hoger opgeleide ouders zich met alles willen bemoeien, trekken ‘zittende’ ouders zich meer terug. Dit geldt voor sommige scholen, andere scholen kennen dit probleem niet. Soms voelen de allochtone ouders zich – in het begin van het ouderinitiatief – enigszins ‘verdrukt’. Een cultureel probleem bij ouderparticipatie in de MR (medezeggenschapsraad) of OR (ouderraad) dat een keer werd genoemd, is dat als er bij een mannelijk OR-lid thuis wordt vergaderd dat voor sommige allochtone vrouwen een reden is om niet deel te nemen. Dit soort obstakels vraagt om aandacht van de school. Op het schoolplein staan ouders vaak in ‘hun eigen groep’ te praten. Meestal zijn dat groepen met dezelfde culturele achtergrond, of met hetzelfde (hoger) opleidingsniveau. Als er in de gangen Arabisch of Berbers wordt gesproken, is het voor de Nederlandse ouders moeilijk om contact te maken, en bovendien is dit niet goed voor het ‘mengproces’. Het bevestigd het beeld waar hoger opgeleide ouders bang voor zijn en vraagt om direct ingrijpen van de directie. Interculturele speelafspraakjes zijn op de meeste scholen nog geen vanzelfsprekendheid. Voor ouders van het ouderinitiatief is het daarom belangrijk dat er kinderen in de klas zitten die wel thuis komen spelen. Gerichte plaatsing vanuit de school is zeker in het begin van belang: zorg dat de kinderen met een groepje in de klas komen. Let wel, bovengenoemde knelpunten gelden niet voor alle scholen met een ouderinitiatief. De grootte en de (etnische) samenstelling van de school hebben invloed op deze knelpunten: wanneer de school klein is, zijn ouders meer op elkaar aangewezen en loopt het contact vaak vlotter. Schoolvoorbeelden om het contact met en tussen ouders te verbeteren, vindt u hieronder. • Op sommige scholen zijn er werkgroepen voor bijvoorbeeld de schooltuin, waarvoor verschillende ouders worden gevraagd. Op die manier komen ouders met elkaar in contact. • Onderwijsassistentes die zelf ouder en van allochtone afkomst zijn, verlagen de drempel voor alloch- tone ouders om actief mee te doen. Zij kunnen in beginsel allochtone ouders betrekken bij het mengproces. • Speciale bijeenkomsten om ouderparticipatie ter sprake te brengen, kunnen helpen. • Op sommige scholen worden gemengde ouderinitiatieven opgezet. De allochtone ouders kunnen ervoor waken dat het ouderinitiatief geen acties onderneemt die bij zittende allochtone ouders verkeerd vallen. Er zijn tenminste vijf ouderinitiatieven waar dit gebeurt.
12
Stand van zaken
3.2 Rol schoolbestuur De belangen van schoolbesturen zijn vaak enigszins tegenstrijdig als het gaat om ouderinitiatieven. Enerzijds hechten schoolbesturen belang aan het ‘groeien’ van hun scholen, anderzijds is er het maatschappelijke belang van gemengde scholen. In de praktijk kan dat betekenen dat de kleine klassen – een aantrekkelijk ‘verkooppunt’ van zwarte scholen – niet langer in stand worden gehouden, wanneer de school als gevolg van een initiatief groeit. De concurrentie tussen scholen is in sommige steden behoorlijk groot. Het schoolbestuur kan individuele scholen met een ouderinitiatief ondersteunen door PR-gelden beschikbaar te stellen, buitenschoolse activiteiten te faciliteren, aanwezig te zijn op informatieavonden, en te zorgen voor een goed onderhouden en schoon schoolgebouw.
3.3 Profilering Bij de profilering is het voor scholen en ouders soms moeilijk het evenwicht te vinden tussen ‘naar buiten treden’ en ‘niet de vuile was buiten hangen’. Het ‘zwarte’ imago van een school kan zo hardnekkig zijn, dat het betrekken van de pers geen positieve, maar negatieve publiciteit oplevert. Op die manier wordt het stereotype beeld – dat juist doorbroken moet worden – bevestigd in plaats van ontkracht. Eenzelfde dilemma speelt rond het publiceren van leerresultaten. Sommige ouders laten de leerresultaten en het percentage vwo-adviezen meewegen in hun schoolkeuze. De school moet tenslotte wel een goede buurtschool zijn. De bovenbouw van een school waar een ouderinitiatief opgezet wordt, heeft vaak nog een eenzijdige populatie en daardoor soms lagere resultaten. Moet de cito-score dan vermeld worden op de website of niet? Per school worden hier andere keuzes in gemaakt. In de interviews is aangegeven dat begeleiding door deskundigen in bovenstaande problematieken zeer op prijs gesteld wordt.
13
Stand van zaken
Nadere informatie De ouderinitiatieven in Den Haag en Rotterdam hebben een website waarop informatie over ouderinitiatieven in de stad gevonden kan worden. Voor Den Haag is dat www.schoolomdehoek.nl, voor Rotterdam is dat www.eenschooldichtbij.nl. Wilt u een ouderinitiatief starten of bent u betrokken bij een ouderinitiatief? Meldt u dan aan op de website van het Kenniscentrum of de Stichting Kleurrijke Scholen: www.kleurrijkescholen.nl. Op de website van het Kenniscentrum vindt u bovendien de scriptie ‘Ouders en onderwijssegregatie: hebben ouders de sleutel?’ van Juul Versteegen waarop voorafgaande tekst is gebaseerd. De uitgebreidere brochure over ouderinitiatieven ‘Kies voor Kleurrijk’ is te vinden op de website en te bestellen. Klik voor meer informatie naar de website van het Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen, www.gemengdescholen.nl. Het Kenniscentrum informeert en adviseert ouders, scholen, schoolbesturen en gemeenten.
Colofon Onderzoek: Juul Versteegen, met medewerking van Ghiti Brinkman Concept tekst: Juul Versteegen Eindtekst: Mickelle Haest Vormgeving: Greetje de Graaff Projectleider: Guido Walraven
Met dank aan: alle ouders en scholen die meewerkten aan het onderzoek, Lonneke Sondorp (Stichting Kleurrijke Scholen) voor het meewerken aan de groslijst van initiatieven en commentaar op de conceptlijst met resultaten, Willem van der Horst (CED-groep, partner in het Kenniscentrum) voor commentaar op de concepttekst van de brochure.
14
Stand van zaken
Bijlage 1 Toelichting inventarisatie onderzoek ouderinitiatieven 2010 In 2010 is er door het Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen een inventariserend onderzoek uitgevoerd om het aantal ouderinitiatieven in kaart te brengen. De onderzoeksperiode liep van half april tot half september 2010. Dankzij een samenwerking tussen het Kenniscentrum en Stichting Kleurrijke Scholen is er een groslijst samengesteld van alle scholen in Nederland waar men mogelijk met ouderinitiatieven aan de slag is (geweest). Op die groslijst stonden 83 scholen. Met 80 scholen is direct telefonisch contact geweest door middel van een gesprek met de (adjunct)directeur; voor de andere drie scholen is informatie ingewonnen bij medewerkers van het Kenniscentrum die nauw bij de school betrokken waren. Op 61 scholen bleek een ouderinitiatief aanwezig te zijn (geweest), dit aantal werd later aangevuld met een tweetal scholen uit het eerdere onderzoek van Walraven & Haest uit 2007. Voor de bepaling van ouderinitiatieven is gebruik gemaakt van onderstaande definitie. Definitie ouderinitiatief Er is sprake van een ouderinitiatief als een aantal ouders (één of meer) zich actief inzet om een grotere groep ´nieuwe´ ouders bij de school te betrekken om zo de leerlingenpopulatie meer gemengd te maken naar sociaal economische en/of etnische achtergrond. Met de directeuren is besproken hoe het ouderinitiatief is opgezet, wat de rol van de school daarbij is geweest en hoe het mengproces op school is verlopen. Niet alle initiatieven bleken nog ‘actief’ te zijn. Sommige ouderinitiatieven zijn zo’n succes geweest, dat ze niet langer nodig waren om de school gemengd te houden: de aantrekkingskracht van de school zorgt vanzelf voor een gemengde instroom. Op andere scholen heeft het ouderinitiatief door verschillende omstandigheden niet kunnen doorzetten, bijvoorbeeld wanneer ouders uit het initiatief verhuisden, de school een te eenzijdige populatie had of wanneer een witte school in de wijk toestemming kreeg uit te breiden. Als aanvulling op de informatie van de schooldirecteuren is met 26 ouders gesproken die actief zijn in ouderinitiatieven. De grens tussen een actief ouderinitiatief en actieve ouders op een basisschool kan vervagen: wanneer zijn de ouders nog bezig om een bepaalde doelgroep ouders aan te trekken en wanneer zijn deze ouders gewoon betrokken ouders die zich in zetten voor een boeiend schoolleven? Op basis van de gehanteerde definitie van ‘ouderinitiatieven’ is gekeken in hoeverre de ouders zich nog actief inzetten om nieuwe ouders bij de school te betrekken. Op een drietal scholen is een ouderinitiatief opgezet dat volgens eerder onderzoek uit 2007 een ouderinitiatief kende, en waar de directeur in voorjaar 2010 aangaf dat er opnieuw een ouderinitiatief van start is gegaan. Dit staat vermeld bij opmerkingen.
15
Stand van zaken
Bij de vergelijking met de lijst van ouderinitiatieven uit 2007, blijkt dat een tweetal scholen niet langer voldoen aan de definitie van ouderinitiatieven zoals in dit onderzoek gehanteerd. De Oscar Carré heeft zich tot een zeer populaire gemengde school ontwikkeld dankzij een grondige aanpak van de directeur. Daarbij is er wel een aantal ouders als ambassadeur gevraagd, maar dit was niet de dragende kracht achter de menging van de school. De Pijler heeft zich in Rotterdam ingezet voor meer gemengde scholen in haar eigen wijk, maar is zelf altijd gemengd geweest en heeft dus geen ouderinitiatief op school gekend. Vandaar dat deze twee scholen binnen dit onderzoek niet onder de definitie van ouderinitiatieven vallen en niet opgenomen zijn in de lijst. Op een aantal scholen is er in 2006 sprake geweest van een aanzet voor een ouderinitiatief, maar op niet alle scholen heeft die aanzet daadwerkelijk tot een actief ouderinitiatief geleid. Deze scholen zijn daarom niet opgenomen in deze lijst: ’t Fort, de Klimop en de Oscar Romeroschool.
16
Stand van zaken
17
Bijlage 2 Lijst van ouderinitiatieven in Nederland september 2010 Een aantal scholen stonden voorjaar 2010 op het punt om een ouderinitiatief op te starten. Deze scholen zijn opgenomen in de lijst en voorzien van een *. Actief
Stad
School
Website
Start
Einddatum
1
Actief
Alkmaar
Bosboom Toussaintschool
www.bosboom-alkmaar.nl
2005
-
2e start gemaakt in 2008
2
Actief
Amersfoort
De Windroos
www.windroos.pcboamersfoort.nl
2010
-
*
3
Actief
Amersfoort
OBS De Vlindervallei
www.devlindervallei.nl
2005
-
4
Actief
Amersfoort
Prins Willem Alexander www.prinswillemalexander.pcboamersfoort.nl
2009
-
5
Actief
Amersfoort
t Spectrum
www.obs-spectrum.nl
2009
-
6
Actief
Amsterdam
Corantijn
www.obscorantijn.nl
2004
-
7
Actief
Amsterdam
De Bron
www.bronschool.nl
2008
-
8
Actief
Amsterdam
De Rietlanden
www.derietlanden.nl
2005
-
9
Actief
Amsterdam
De Springplank
www.kbsdespringplank.nl
2007
-
10
Actief
Amsterdam
Linnaeusschool
www.linnaeusschool.nl
1995
-
11
Actief
Amsterdam
Rosa Boekdrukker
www.rosaboekdrukker.net
2009
-
12
Actief
Amsterdam
St. Lukasschool
www.stlukasschool.nl
2004
-
13
Actief
Amsterdam
Vlaamse reus
www.devlaamsereus.nl
2008
-
14
Actief
Bergen op zoom
Algemene school Oost www.schooloost.nl
?
-
15
Actief
Den Haag
De Elout
www.de-elout.nl, www.schoolomdehoek.nl
2009
-
16
Actief
Den Haag
Toermalijn
www.toermalijn.nu, www.schoolomdehoek.nl
2009
-
17
Actief
Deventer
Het Mozaiek
www.hetmozaiek.com
2008
-
18
Actief
Eindhoven
Beppino Sarto
www.skpo-beppinosarto.nl
2008
-
19
Actief
Eindhoven
Boschakker
www.boschakker.nl
?
-
20
Actief
Eindhoven
Karel de Grote
www.basisschoolkareldegrote.nl
2009
-
21
Actief
Eindhoven
t Palet
www.bspaleteindhoven.nl
2006
-
22
Actief
Nijmegen
De Wieken
www.bsdewieken.nl
2007
-
23
Actief
Rotterdam
Arentschool
www.arentschool.nl
2006
-
24
Actief
Rotterdam
De Clipper
www.declipper.nl
2006
-
25
Actief
Rotterdam
De Fontein
www.de-fontein.net
2006
-
26
Actief
Rotterdam
Eloutschool
www.eloutschool.nl
2006
-
27
Actief
Rotterdam
Goede Herderschool
www.goede-herderschool.nl
2007
-
28
Actief
Rotterdam
Juliana van Stolberg
www.jvstolberg.nl
2006
-
29
Actief
Rotterdam
Provenier
www.deprovenier.nl
2006
-
30
Actief
Soest
De Egelantier
www.bredeschoolsoest.nl
2006
-
31
Actief
Utrecht
De Kameleon
www.ksu-dekameleon.nl
2010
-
32
Actief
Utrecht
De Notenboom
www.ksu-notenboom.nl
2010
-
33
Actief
Utrecht
De Pijlstaart
www.ksu-depijlstaart.nl
2005
-
34
Actief
Utrecht
Jan de Doperschool
www.ksu-stjandedoper.nl
2010
-
35
Actief
Utrecht
Jan van Nieuwehuyzenschool
www.jan-nieuwenhuyzenschool.nl
2007
-
Opmerkingen
2e start in 2009
2e start in 2010
*
Stand van zaken
Actief
Stad
School
Website
Start
Einddatum
36
Actief
Utrecht
OBS De Cirkel
www.obs-decirkel.nl
2006
2010
37
Actief
Utrecht
OBS De Klimroos
www.obsdeklimroos.com
2010
-
38
Actief
Utrecht
Parkschool
www.parkschool-utrecht.nl
2006
-
39
Non actief
Amsterdam
Buikslotermeerschool
www.buikslotermeerschool.nl
2007
<2010
40
Non actief
Amsterdam
De Kraal
www.kraal.edu.amsterdam.nl
2006
2008
41
Non actief
Amsterdam
JP Coenschool
www.jpcoenschool.nl
2003
<2010
42
Non actief
Amsterdam
Multatuli
www.obsmultatuli.nl
2005
<2010
43
Non actief
Amsterdam
OBS Olympus - IJburg www.obsolympus.nl
2007
<2010
44
Non actief
Amsterdam
Sint Jan
www.stjanschool.nl
2002
2004
45
Non actief
Amsterdam
t Koggeschip
www.stkba.nl/koggeschip
2003
<2010
46
Non actief
Amsterdam
Westerparkschool
www.westerparkschool.eu
1998
<2010
47
Non actief
Appingedam
Iemekorf
www.obs-iemekorf.nl
?
<2010
48
Non actief
Arnhem
Jan Ligthartschool
www.jan-ligthartschool.nl
2000
<2010
49
Non actief
Breda
De Liniedoorn
www.liniedoorn.nl
50
Non actief
Deventer
De kameleon
51
Non actief
Eindhoven
De Driesprong
www.bs-dedriesprong.nl
52
Non actief
Leiden
OBS De Viersprong
www.obsviersprong.nl
53
Non actief
Nijmegen
Het Octaaf
www.octaaf.nl
54
Non actief
Nijmegen
Michiel de Ruyter
www.mderuyter.nl
55
Non actief
Rotterdam
Combinatie ‘70
-
2006
<2010
56
Non actief
Rotterdam
De Boog locatie Bospolder
www.obsdeboog.nl
2008
<2010
57
Non actief
Rotterdam
De Wissel
www.basisschooldewissel.nl
2006
<2010
58
Non actief
Rotterdam
Globetrotter
www.deglobetrotter.nl
2005
<2010
59
Non actief
Rotterdam
Het Plein
-
2006
2006
60
Non actief
Rotterdam
Imelda
www.imeldaschool.nl
2006
<2010
61
Non actief
Rotterdam
Nieuwe Park Rozenburg School
www.nprs.nl
2003
2004
62
Non actief
Rotterdam
Vierambacht
www.devierambacht.nl
2001
<2010
63
Non actief
Utrecht
Villa Nova
www.ksu-villanova.nl
2000
<2010
2008
<2010
2000
2000
?
<2010
2004
2005
?
<2010
2005
2009
Met medewerking van Stichting Kleurrijke Scholen is deze lijst tot stand gekomen. Het Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen heeft op basis van gegevens van de Stichting, en eigen informatie een groslijst kunnen opstellen. Het Kenniscentrum heeft onderzoek naar al deze initiatieven uitgevoerd en Stichting Kleurrijke Scholen onderschrijft de onderzoeksresultaten.
18
Opmerkingen ouderinitiatief gaat langzaam over in actieve ouderraad
school is opgeheven in 2010
