ANNO

ANNO 1815 www.barokopera.nl

ANNO 1815 www.barokopera.nl

Voorpagina van de partituur van Christian Kalkbrenner uit 1805. 2

INHOUD 5 7 10 12 14 20 26 28 32 66 68 72 74

Cast en Crew Voorwoord De erfenis van een revolutie De mythe van Don Giovanni Christian Kalkbrenner en Don Giovanni Mozart en Castil-Blaze De Don van een lord Synopsis Libretto Achter de schermen Personalia De benadering van BarokOpera Amsterdam Steun BarokOpera Amsterdam

3

De aankondiging van de première in de ‘staats­courant’ van 6 december 1815. Een avond naar de opera bestond uit een z.g ‘vaudeville’: een korte (kluchtachtige) voorstelling voor of na de opera. De avond werd besloten met een ballet.

CAST EN CREW Frédérique Chauvet concept en muzikale leiding Nynke van den Bergh concept en regie Sanne Puijk kostuums en decors Lukas Petow licht en techniek Toon van Wolferen vertalingen en boventiteling Anne Rodier sopraan Jean-Leon Klostermann tenor Wiebe Pier Cnossen bariton Pieter Hendriks bariton

Gerolf Slot producent Onno Heerlien productie- en voorstellingsleiding Bart van Sambeek Frédérique Chauvet bewerking Lisanne Kools coördinatie koren Anneke Veenhoff repetitor Tjy Liu Hanneke Faber Stichting Broedstraten, Amsterdam-Noord educatie

Ensemble BarokOpera Amsterdam op authentieke instrumenten: Franc Polman aanvoerder Frédérique Chauvet Raymond Honing kleppenfluit Alayne Leslie Nienke van der Meulen hobo Diederik Ornée Juanjo Molero Kayo Nishida klarinet Gerard Serrano Misha Sporck hoorn Stefanie Liedtke Sanne Vos fagot Strijkers van Eik en Linde: Franc Polman (tevens mandoline) Stijn Schmeddes Marinette Troost Hans Lub (04/11 & 06/11) viool 1 Roos Al Heleen Delis Oscar Bannink viool 2 Sven Rotteveel Mansveld Florrie van der Kamp altviool Saskia van der Wel cello Huub van de Velde contrabas

5

Men heeft hem afgeschilderd als een booswicht, Een schoft. Zo is het toch? Ach, Donna Anna, Het is misschien niet helemaal onjuist Wat er van mij verteld wordt. Mijn geweten Is echt niet onbesmet, want jarenlang, Helaas, heb ik er maar op los geleefd. Toch, sinds de dag dat ik u voor het eerst Aanschouwde, lijk ik helemaal herboren. Ik kreeg u lief, en daarmee ook het goede, De deugdzaamheid, waarvoor ik nu eerbiedig En allernederigst mijn hoofd wil buigen Don Juan, in Poesjkins ‘De stenen gast’, 1830

VOORWOORD In 2015 wilde ik met BarokOpera Amsterdam terugkijken naar het bijzondere jaar 1815, het werkelijke begin van de negentiende eeuw. Het is enerzijds het einde van de Napoleontische tijd (met Louis-Napoleon, Roi de Hollande), anderzijds het begin van het Koninkrijk der Nederlanden (met koning Willem I). In Nederland worden de nieuwste opera’s uit Parijs in twee theaters gespeeld die nu nog steeds volop in gebruik zijn: de Koninklijke Schouwburg te Den Haag (in 1804 geopend) en het Théâtre Français sur l’Erwtenmarkt te Amsterdam (in 1786 geopend), nu meer bekend als De Kleine Komedie. Het Théâtre Français de La Haye heeft een collectie achtergelaten van talloze partituren, orkestpartijen en libretti van maar liefst 300 jaar Franstalige opera in Den Haag. Als gevolg van bezuinigingen verhuist op dit moment deze unieke collectie van internationaal formaat van het Nederlands Muziek Instituut naar de kelders van het Haags Gemeente Archief. Met mijn gezelschap BarokOpera Amsterdam heb ik een passie ontwikkeld voor deze indrukwekkende collectie. We hebben hieruit al een aantal negentiende-eeuwse opéras-comiques op de lessenaar genomen en op de planken gebracht: Ma Tante Aurore van Boieldieu, Une Demoiselle en Loterie, Tromb’al-ca-zar en Le Violoneux, Légende Bretonne van Offenbach en Les Noces de Jeannette van Massé. Dit leidde tot succesrijke tournees in de Nederlandse en Franse theaters, en op Franse festivals.

7

WELKE FRANS­ TALIGE OPERA SPEELDE IN 1815?

Op 7 en 22 december 1815, is Don Juan uitgevoerd in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag (de voorstelling is in de Staatscourant aan­ gekondigd). Het ging om een Franse versie van Mozarts Don Giovanni. We weten ook dat begin negentiende eeuw twee bewerkingen van deze opera succes oogstten in Parijs, maar ook in andere Europese hoofdsteden: de ‘pastiche’ van Christian Kalkbrenner uit 1805 en de latere, meer authentieke opéra-comique versie van Castil-Blaze. BarokOpera Amsterdam wil u allereerst laten genieten van deze prach­ tige muziek. We spelen de werken op historische instrumenten, klassieke of romantische, en laten ons inspireren door de uitvoeringspraktijk van de tijd. Daarbij is ook als steeds de politieke en sociale context waarin het werk is gecomponeerd bepalend voor onze voorstellingen. Door de eeuwen heen is opera altijd een weerspiegeling geweest van de maatschappij. Op lichtvoetige wijze en met moderne enscenering brengt BarokOpera Amsterdam deze juweeltjes in hun oorspronkelijke context van 200 jaar geleden, met thema’s die ons nu nog steeds bezig houden: de verhoudingen tussen rangen en standen, het verbod op eigenrichting, de complexe relatie tussen man en vrouw… Zo laten we u met onze voorstelling Don Giovanni, anno 1815 getuige zijn van een fictieve repetitie in de Koninklijke Schouwburg van Den Haag op 6 november 1815. En we nemen u mee in de discussie zoals die destijds over deze Nederlandse voorstelling van Don Giovanni zou kunnen zijn gevoerd.

Frédérique Chauvet Artistiek leider BarokOpera Amsterdam

9

DE ERFENIS VAN EEN REVOLUTIE De Don Giovanni van Mozart en Da Ponte werd geschreven in 1787, en ademt al de geest van de Franse revolutie (1789). Eigenlijk is Don Giovanni een revolutionair avant la lettre (zoals hij dat bij Molière ook al was): hij heeft lak aan rangen, standen, wetten, moralen, en leeft in pure vrijheid, maar laat iedereen ook volledig vrij. Het uitgangspunt van onze voorstelling was om de verschillen in heersende moraal in de twee Franse bewerkingen naar voren te laten komen. In een paar jaar tijd verandert deze namelijk totaal! In de tijd van de bewerking van Kalkbrenner (1805) was er van de revolutionaire geest weinig meer te merken. De terreur van Robespierre had alle plezier uit de revolutie­gedachte geslagen en had het gedachtegoed laten verworden tot doctrine. Bovendien kon de dictatuur van Napoleon die erop volgde zulke vrije gedachtes helemaal niet tolereren; veel te gevaarlijk. Daarom wordt de Don Juan van Kalkbrenner een serieuze les in de zeden, het stuk toont hoe het niet moet en wat er met je gebeurt als je het toch doet. Alle ironie, plezier en vrijheid is er uit verdwenen. Blijkbaar begint na de val van Napoleon weer een frissere wind door Frankrijk (en Europa) te waaien, want later kan Castil-Blaze weer zo goed als terug naar het origineel. De machthebbers wilden in die tijd weliswaar terug naar de tijd van vóór de revolutie, maar het lijkt erop dat de censuur op de kunsten minder streng was, en dat er meer mogelijk was. In onze voorstelling belanden we in het repetitieproces van de opera Don Juan in het Théâtre Royal de la Haye (Koninklijke schouwburg Den Haag), in het jaar 1815. De theaterdirecteur, die nog van de oude stempel is, heeft gekozen voor de bewerking van Kalkbrenner. Hij heeft speciaal voor deze voorstelling een beroemde zangeres uit Frankrijk laten komen, op wie hij stiekem een oogje heeft. Verder heeft hij nog twee baritons ingehuurd, die zich ontpoppen tot twee eigenwijze zangers, die er een stuk modernere ideeën op na houden. Zij zouden veel liever de (nieuwere) bewerking van Castil-Blaze uitvoeren, die veel dichter bij het origineel ligt, en daarmee een veel vrijere geest ademt. 10

Tijdens de repetities is er een verhitte discussie gaande tussen de heren, die niet alleen gaat over vrijheden, moraal en bewerkingen, maar ook over een vrouw… de sopraan om precies te zijn. De sopraan zelf heeft ondertussen een dubbele agenda: terwijl de mannen kibbelen, probeert zij de rollen om te draaien: wat nu als zij Don Juan in haar netten vangt, en niet andersom? De uitkomst is aan de toeschouwer…

Nynke van den Bergh regisseur Don Giovanni, anno 1815

11

DE MYTHE VAN DON GIOVANNI

Wat hebben Poesjkin, Lord Byron, Molière, E.T.A. Hoffmann, en Mozart met elkaar gemeen? Deze vraag zal niet snel gesteld worden in een tv-quiz, en het antwoord zal nog minder snel gegeven worden. Don Giovanni, of Don Juan, is een populair onderwerp in de wereld­ literatuur. De figuur van Don Juan, vrijdenker en verleider, heeft voor het eerst vorm gekregen in het streng katholieke Spanje van de 17de eeuw, door de pen van Tiso de Milina. Dit vlammende personage heeft vervolgens de bloeitijd van de Commedia dell’Arte meegemaakt om daarna Parijs te veroveren met de versie van de grote Molière. Tenslotte geraakte het in de handen van librettist Da Ponte (zelf een vriend van de roemruchte Casanova!) die het uitwerkte voor Mozarts meesterwerk Don Giovanni (1787). Hier is Don Giovanni een antiheld, die men het liefst zou verafschuwen, gericht op zijn eigen genot: een hardvochtig en manipulatief meester. Maar toch houdt hij, in al zijn pervers narcisme, een zekere charme. Hij is gul met zijn geld en vertoont de tekenen van de Verlichting: de passie voor de individuele vrijheid. Het zijn deze twee tegengestelde betekenisfacetten die voor ons aan het etiket Vrijbuiter kleven. Aan de ene kant is daar de ongebreidelde veroveringsdrang, op de grens van het geloofwaardige: de aantallen uit de beroemde catalogusaria belopen in totaal meer dan 1700(!) dames… Aan de andere kant zien we een intellectuele vrijdenker, die weigert te buigen voor een hogere orde of voor een opgelegde moraal. De uiteindelijke uitdaging van Don Giovanni is gericht tot God, via de figuur van de Commandeur.

13

CHRISTIAN KALKBRENNER EN DON GIOVANNI

‘Il ne faut pas se le dissimuler, cet opéra n’a pas eu tout le succès qu’on en pouvait espérer… J’ajouterai, quelque peine qu’il m’en coûte, que l’exécution de cet ouvrage a été très faible.’ ‘Cette représentation en peut faire espérer des plus satisfaisantes ; Mozart ne s’exécute que très difficilement à la première vue, et n’est pas entendu toujours la première fois. En général, les acteurs étaient intimidés, l’ombre de Mozart semblait planer sur eux, ils en étaient effrayés comme Leporello de la statue.’ ‘Ik kan het niet verbergen. Deze opera heeft niet al het succes gehad waarop men gehoopt had. Ik zal toevoegen, hoewel het me moeite kost te zeggen, dat de uitvoering van dit werk, zeer zwak was.’ ‘Deze voorstelling biedt hoop voor verbetering. Mozart is heel erg moeilijk om voor het eerst uit te voeren, en wordt niet altijd de eerste keer begrepen. Over het algemeen waren de acteurs geïntimideerd, de schaduw van Mozart hing boven hen, zij werden er angstig van zoals Leporello van het beeld.’ Anoniem, gepubliceerd in Moniteur van 19 september 1805.

Christian Kalkbrenner (1755-1806) was een tijdgenoot van Mozart en Kapelmeester in Duitsland. Hij genoot hoog aanzien in Parijs toen hij daar naartoe was verhuisd vanuit Napels, en besteedde de laatste jaren van zijn leven voornamelijk aan het bewerken van opera’s in het Frans. Met Mozart was hij natuurlijk niet onbekend. Niet alleen hadden de twee componisten beide op het prestigieuze ‘Accademia Filarmonica di Bologna’ gezeten; Kalkbrenner heeft in zijn latere leven verschillende Mozart opera’s bewerkt. Het meest bekend (en eigenaardig) van al zijn opera’s is wellicht Les Mystères d’Isis, een ‘pastiche’ (een operapotpourri) samen­gesteld uit delen van de Die Zauberflöte en andere opera’s van Mozart. Het publiek smulde er van, en Les Mystères d’Isis werd 94 keer opgevoerd in Parijs. Dit bewerken hield niet alleen een vertaling in, maar ook het herschrijven en toevoegen van een aantal stukken.

15

Dit was ook noodzakelijk vanwege de strenge censuur voor theaters van het postrevolutionaire Parijs. Er zaten op vrijdagen altijd bijzonder veel overheidsfunctionarissen in de zaal van de Opera, en Napoleon kwam zelf ook met enige regelmaat kijken. Naarmate zijn positie onzekerder werd, hield Napoleon steeds meer controle op alles : ‘Van nu af aan, zie ik er op toe dat geen opera meer wordt uitgevoerd zonder mijn goedkeuring’ (Napoleon in een brief van 13 februari 1810)

Bij Kalkbrenner werden de liefdes uitspattingen van Don Giovanni gedecimeerd. ‘Cent’ in Duitsland werden er slechts ‘trente’. 16

Een les in de zeden De Don Giovanni van Mozart (1787) ademde de geest van de Franse revolutie. In de tijd van Kalkbrenner (1805) was er van deze vrije moraal weinig meer te merken. Zijn Don Juan wordt een serieuze les in de zeden. Don Juan verwordt van ‘latin lover’ tot een ongevaarlijke sentimentele verleider. Het gevaar en de erotiek van de personages is duidelijk afgenomen. Is Elvira bij Mozart nog een vrouw vol furie die Don Juan wil doden als hij niet terug komt, nu is zij vol opoffering en verkiest te sterven door de hand van haar geliefde. Zerlina, het boerenmeisje verliest bij Kalkbrenner veel van haar verleidelijkheid. Zij gaat zelfs niet in op de avances van Don Juan. En Leporello is van een toeschouwer die heimelijk jaloers is op de prestaties van Don Juan een moraalridder geworden die probeert Don Juan te overtuigen om niet aan Zerlina te komen. Een belangrijke verandering in de tijd van Kalkbrenner was verder dat een nieuwe wet uit de z.g. ‘Code Napoleon’ voortaan verbood het recht in eigen hand te nemen. Om de censuur hierin tegemoet te komen vervangt Kalkbrenner de wraakactie van de bedrogen geliefden Donna Anna, Elvira en Ottavio, door een inval van drie gemaskerde politiemensen Vanaf 1800 waren theaters verplicht om alles te laten screenen door de overheid, en onderwerpen voor opera werden vooraf vastgesteld. Een ‘nobel en gracieus genre’ moest het zijn. Thema’s dienden gehaald te worden uit de geschiedenis of de mythologie, en de hoofdpersonages konden helden, koningen of goden zijn. Koningen en keizers hebben altijd hun macht door de kunst willen laten verheerlijken. Mozarts Don Giovanni zou hier dus bijzonder bekaaid vanaf komen. De held was bovendien al eerder maatschappelijk ondermijnend beschouwd door eerdere machthebbers: de Don Juan van Molière werd onder Louis XIV na enkele voorstellingen in Parijs verboden.  

17

Donna Anna ist, rücksichtlich der höchsten Begünstigungen der Natur, dem Don Juan entgegengestellt. So wie Don Juan ursprünglich ein wunderbar kräftiger, herrlicher Mann war. So ist sie ein göttliches Weib, über deren reines Gemüt der Teufel nichts vermochte. Donna Anna is, waar het de hoogste gaven van de natuur betreft, de tegenpool van Don Juan. Zoals Don Juan oorspronkelijk een wonderbaarlijk krachtige, verheerlijkte man was; zo is zij een goddelijke vrouw, over wiens zuivere ziel de duivel geen macht heeft. E.T.A. Hoffmann in Don Juan, Eine fabelhafte Begebenheit, die sich mit einem reisenden Enthusiasten zugetragen, 1813.

Ontwerp door Sanne Puijk voor het kostuum van Anna, Octavie (bij Kalkbrenner) en Leonore (bij Castil-Blaze). 19

CASTILBLAZE EN MOZART

Het heeft tot 1811 geduurd voordat er in Parijs een Italiaanse versie van Mozarts Don Giovanni opgevoerd mocht worden. Vanaf 1813 verzwakt de macht van Napoleon en de censuur in de kunst wordt soepeler. Er komen nog vele Franstalige bewerkingen van Mozarts werk. In de negentiende eeuw is de motivatie van een bewerker niet de zoektocht naar authenticiteit, maar de aanpassing aan zijn eigen smaak of aan die van het publiek. We hebben ontdekt dat Castil-Blaze onder de titel Don Juan ou le Festin de Pierre (dezelfde titel die Molière gebruikte) een eigen versie bracht waarvan de partituur en het orkestmateriaal zich in de collectie van het Théâtre Français de La Haye bevinden. Musicoloog Boulanger vermeldt in zijn compilatie van alle voorstellingen van dit gezelschap dat de Castil-Blaze versie in 1815 in de Koninklijke Schouwburg is uitgevoerd. François-Henri-Joseph Blaze (Castil-Blaze, 1784-1857) was in de 19de eeuw voornamelijk bekend als schrijver van muziekkritieken. Hij schreef zijn ‘Chroniques musicales’ in het ‘Journal des débats’ die hij meestal niet signeerde of voorzag van de signatuur ‘XXX’. Daarnaast vertaalde hij uitvoerig Italiaanse opera’s, hij was ook zeer bevriend met Rossini. Castil-Blaze zag als zijn missie om niet-Franse opera’s bekendheid te geven. Zijn Don Juan is vele malen gespeeld in Parijs en daarbuiten. De culturele uitstraling van Frankrijk was in die tijd zo groot dat de operahuizen in Europa zoals die van Den Haag deze verkozen boven het origineel. Castil-Blaze verdeelt zijn bewerking in vier actes, twee keer zo veel als in Mozarts origineel, maar blijft grotendeels trouw aan de muziek van Mozart en de tekst van Da Ponte. Belangrijkste verschil is, naast de vertaling naar het Frans, dat er geen recitatieven zijn. Tussen de aria’s komen hiervoor gesproken dialogen in de plaats, geheel in de stijl van de Franse Opéra-Comique.

Latere bewerkingen Castil-Blaze heeft later, in 1834, een nieuwe bewerking gemaakt waarin hij veel grotere veranderingen aanbrengt aan libretto en muziek. Er was nog één acte bijgekomen want de grote Franse opera’s van dat moment hadden nu eenmaal vijf actes. Tussen acte één en twee kwam een ballet op een mix van (toen al) Mozart klassiekers zoals verschillende aria’s 21

uit Cosi fan Tutte en een deel uit het Requiem. Men was in Parijs sowieso bijzonder gecharmeerd van ballet in de opera, en de musicoloog Guillaume André Villoteau ging zelfs zo ver als te stellen dat: ‘Je ziet mensen hun hoofd omdraaien naar de zangers en het orkest om over zaken of de roddel van de dag te praten, maar ze doen de grootste moeite om absolute stilte te handhaven tijdens het dansen, waar ze een en al oog en oor zijn.’ De rol van Don Giovanni (bij Mozart en de eerste Franse bewerkingen een bariton) was herschreven voor de ‘Premier Tenor’ Adolphe Nourrit, op dat moment Frankrijks bekendste operazanger. Don Giovanni krijgt Donna Anna’s eeuwige liefde: zij ontneemt zichzelf van haar leven vanwege een schuldgevoel jegens haar vader die immers vermoord was door Don Juan. Het titelpersonage krijgt een droom waarbij hij zijn eigen ondergang ziet, en de opera eindigt met de begrafenis van Donna Anna op muziek van onder andere Idomeneo en het Requiem.

De pers over de latere versie van Castil-Blaze Nee meneer Castil-Blaze, nee; het zijn niet de woorden van Molière. anoniem, gepubliceerd in L’observateur van 19 mei 1827.

Het was niet zozeer het feit dat Castil-Blaze zich bemoeide met het verhaal van Don Juan; het was het feit dat hij nog steeds expliciet claimde Mozart en Molière te volgen en dat absoluut niet deed wat de critici tegen hem in het harnas joeg. ‘Mozarts tekst heeft geen veranderingen ondergaan. Net zoals het is opgevoerd in de grote steden van Italië en Duitsland, zo zal het opgevoerd worden in de Grote Opera van Parijs.’ Voorwoord van Castil-Blaze uit het programmaboekje van 1834.

De reactie van de kranten was vernietigend. Een anonieme recensie na de première van 1834 stelde zonder omhaal: ‘Deze verminkte Don Juan is een schande voor de schim van Mozart.’

22

Boutade d’un vieux classique, après la représentation de Don Juan. L’amour des droits d’auteur t’embrase! Et pour être en musique un tant soit peu pillard, Tapi sous le nom de Mozart, Tu n’en serais pas moins, illustre Castil-Blaze, Fort bon chrétien, théâtre à part, Ton pégase, attaqué d’une fièvre incurable, Poursuit des arrangeurs le sentier pitoyable, Et nous ramène en poste au vieil âge de fer; Mais, profane larron d’un poème admirable, Tu rimes platement des mots sous un grand air, Et tu veux croire encore ton péché pardonnable! Ici la discordance est par trop effroyable; Et l’accord des sifflets te prouve, mon très-cher, Qu’il faut être hérétique et possédé du diable Pour mettre Molière en enfer. Boutade van een oude liefhebber van klassiek na de voorstelling van Don Juan Jij neemt het auteursrecht grof te grazen En in de muziek kun je diefstal verbloemen Door Mozarts naam hardop te noemen, Maar dat baat je niet, beste Castil-Blaze. Al lijk je op straat een fatsoenlijke vent, Op het toneel ijlt jouw muze in vliegende koorts Langs het heilloos pad van bewerkingen voort, Dat ons terug in het stenen tijdperk brengt. Jij plunderaar van topliteratuur Met woorden, plat zelfs in coloratuur, Jij denkt, dat jouw zonden vergefelijk zijn? Jouw knarsende teksten niet vreselijk zijn? Fluitconcerten bewijzen, mijn beste vrind, Hoe ketters jij bent en door de duivel verblind, Dat je Molière verbrandt in het hellevuur.

Il en est un plus grand, plus beau, plus poétique, Que personne n’a fait, que Mozart a rêvé, Qu’Hoffmann a vu passer, au son de la musique, Sous un éclair divin de sa nuit fantastique, Admirable portrait qu’il n’a point achevé, Et que de notre temps Shakespeare aurait trouvé. Er is een grotere, mooiere, meer poëtisch, Die nog niemand creëerde, waarvan Mozart droomde. Die Hoffmann zag langskomen, op de klank van muziek, In een goddelijke flits in zijn fantastische nacht Wonderbaarlijk portret, dat hij niet heeft afgerond, En dat in onze tijd Shakespeare terugvond. Alfred de Musset, Namouna, Chant deuxième, XXIV, 1832

Ontwerp door Sanne Puijk voor het kostuum van Ottavio 25

DE DON VAN EEN LORD And when those deep and burning moments pass’d And Juan sunk to sleep within her arms, She slept not, but all tenderly, though fast, Sustain’d his head upon her bossom’s charms; And now and then her eye to heaven is cast, And then on the pale cheek her breast now warms, Pillow’d on her o’erflowing heart, which pants With all it granted, and with all it grands. Na Mozart en Molière is, zeker buiten Frankrijk, Lord Byrons Don Juan de bekendste van allemaal. In zijn werk, verschenen vanaf 1819, baseert Byron zich niet op een bepaalde versie zoals Kalkbrenner of Castil-Blaze dat deden. Hij pakt de mythe als geheel aan om een nieuwe Don Juan vorm te geven. Hierdoor kan hij een grote verandering doorvoeren in zijn gedicht. Don Juan is niet de grote, onethische verleider; Don Juan wordt verleid. Byron bezingt de schoonheid van zijn hoofdpersonage, en van de liefde die de vrouwen in het stuk voor hem hebben. Echter, Byrons Don is geen man die ontrouw is aan zijn liefdes. Sterker nog, zij lijken in al zijn escapades (als dat nog het goede woord is) het initiatief te hebben.

Ontwerp door Sanne Puijk voor het kostuum van Elvira 27

SYNOPSIS

DEEL 1: Anne Rodier, zangeres, neemt de toeschouwer mee naar de Koninklijke Schouwburg te Den Haag anno 1815. De repetitie begint, maar de scène wordt onderbroken door de theaterdirecteur: ze repeteren de verkeerde versie. Don Giovanni en Leporello stuiten op een nieuwe schone, die Elvira blijkt te zijn, de vrouw die hij onlangs verlaten heeft. Don Giovanni knijpt er snel tussenuit en laat Leporello met haar achter. Leporello toont Elvira de lange lijst met vrouwen die zijn meester gehad heeft, waarop zij getergd wegrent. Wiebe Pier, de zanger die Don Giovanni zingt, komt terug en verwacht de opkomst van het koor. De theaterdirecteur legt uit dat hier een andere volgorde wordt aangehouden dan bij Mozart en Da Ponte. Het nieuwe slachtoffer van Don Giovanni is Octavie. Hij zingt een serenade onder haar balkon. Octavie, die denkt dat ze met haar verloofde Alphonse te maken heeft, roept hem naar binnen. Leporello staat wederom mopperend op wacht. Dan horen we rumoer uit het huis komen. Don Giovanni doodt de Commandeur, de vader van Octavie! Octavie dwingt Alphonse wraak te nemen. Wiebe-Pier komt op, en meldt dat hij nu wel zin heeft in een boerinnetje. Zangeres Anne geeft hem een klap in zijn gezicht en vertrekt. Het verhaal gaat verder. Zerline komt op, een eenvoudig maar zeer mooi meisje. Don Giovanni ziet een nieuwe prooi en verleidt haar. Maar… Zerline gaat niet overstag en rent weg! Wiebe-Pier is het hier niet mee eens, het is de zoveelste aanpassing ten nadele van Don Giovanni! Zangeres Anne komt op en trakteert de heren op een staaltje feminisme avant la lettre en vertrekt weer. Dan is het ineens feest, zangers Wiebe-Pier en Pieter komen op met 29

hapjes en drankjes. Werkelijkheid en verhaal beginnen door elkaar te lopen. Don Juan/Wiebe-Pier verleidt Zerline /Anne, Masetto / de directeur is jaloers… Dan komt Don Giovanni /Wiebe-Pier weer terug en neemt Zerline /Anne mee. Dit zint de directeur /Masetto totaal niet, hij besluit de volgende scene van Kalkbrenner in te zetten: de politie komt om Don Giovanni te arresteren! Wiebe-Pier snapt hier niets van, en Pieter legt het uit. Ze vragen de directeur of ze niet toch een stukje van de versie van Castil-Blaze kunnen doen, deze is immers veel authentieker en spannender. De directeur geeft uiteindelijk toe… Terug op het feest van Don Giovanni, die verder gaat met zijn verleiding van Zerline, niet wetend dat hij in de val loopt. Don Giovanni wordt ontmaskerd en weet nog net op tijd te ontkomen met Leporello…

DEEL 2 Zangeres Anne maakt de balans op. Hoe is het met haar plan? Het verhaal zal de rest vertellen… Don Juan en zijn knecht, die in de versie van Castil-Blaze Sganarelle heet, komen op. Sganarelle wil niet langer in dienst zijn bij zijn meester, maar laat zich toch weer omkopen. Don Giovanni vertelt hem zijn nieuwe plan: hij wil de dienstmeid van Elvire verleiden maar wil dat graag doen in de kleren van zijn knecht. Sganarelle sputtert tegen, maar het gebeurt zoals zijn meester zegt: ze ruilen van kleding. Er verschijnt een vrouw op het balkon, maar het blijkt Elvire zelf! Don Giovanni vindt het een goede grap, en laat Sganarelle Don Giovanni spelen, terwijl hij zichzelf verstopt. Als het te ingewikkeld wordt, roept Don Giovanni heel hard, en Elvire vlucht. Don Giovanni lacht hard om de goede grap. Dan horen we opeens een stem die zegt dat hem het lachen binnenkort zal vergaan… Don Giovanni en Sganarelle zien het standbeeld van de Commandeur, die Don Giovanni heeft vermoord! Don Giovanni draagt zijn 30

knecht op de Commandeur uit te nodigen voor het souper… Don Giovanni neemt het nog steeds niet serieus en geeft Sganarelle de opdracht het eten klaar te maken. Maar daar is ineens Elvire: ze geeft Don Giovanni een laatste kans om berouw te tonen, Don Giovanni is echter even onverschillig als altijd. Gekrenkt vertrekt Elvire weer, maar dan staat ineens ook het standbeeld op de gang… Don Giovanni gelooft er niks van, besluit zelf te gaan kijken en staat dan oog en oog met de Commandeur. Hij is afgekomen op de uitnodiging, en nodigt Don Giovanni op zijn beurt uit om bij hem in het graf te komen. Don Giovanni neemt de uit­ nodiging aan, hij is niet laf. De commandeur geeft hem de keuze: toon nu berouw over je daden en je bent gered, of verdwijn voor goed in de hel! Don Giovanni weigert berouw te tonen: ik zal niet veranderen! We horen een laatste kreet van Don Giovanni…

31

LIBRETTO

PREMIÈRE PARTE

DEEL 1

SGANARELLE

SGANARELLE

Nuit et jour aller, venir; Vent froidure, tout souffrir; Manger mal et mal dormir, Ce vilain métier m’assomme. Ah! Faisons le gentilhomme! Non, je ne veux plus servir. Monsieur est avec la belle; Moi, je veille, et pour l’avertir Ici je fais sentinelle. Non, je ne veux plus servir. (On entend du bruit dans la maison du Commandeur) Mais vers moi quelqu’un s’avance, Cachons-nous avec prudence Par les rivaux ou les maris, Il ne faut pas être surpris.

LÉONORE

Si tu me laisses la vie, Ne crois pas m’échapper. Ah ! Redoute ma furie. Parents, amis, venez à moi !

DON JUAN

Je crains peu cette furie (A part.) Tu ne me connais pas; je saurai te tromper /t’échapper

SGANARELLE

(à part) Quelle furie ! Dans quelque perfidie Don Juan va m’envelopper.

LÉONORE

Secourez-moi, mon père.

DON JUAN

Imprudente! Sachez vous taire.

LÉONORE

Parens, amis, venez à moi.

DON JUAN

Calmez le trouble où je vous vois

LÉONORE

Scélérat ! Ô venez, mon Père. A l’exces de ma colère, C’ est à toi de résister.

Vierentwintig uur in touw Altijd sloven, honger, kou Amper slapen, amper eten Nee, je kan het wel vergeten Ik zou wel iets beters weten Knecht zijn is een hondenbaan De baas is binnen bij die vrouw En om hier op wacht te staan Mag ik naar buiten in de kou Knecht zijn is een hondenbaan Pas op, daar komt iemand aan Even uit het zicht weggaan! Aan rivaal of echtgenoot Stel ik me liever maar niet bloot.

LÉONORE

Jij zult mij eerst moeten doodslaan Als je mij ontsnappen wilt Als ik kwaad word, is de boot aan Vrienden! Kom en pak die vent!

DON JUAN

Helleveeg! Van mij mag je doorslaan Dacht jij soms dat je mij kent? Ik loop weg, als ik dat wil

SGANARELLE

Dat worden brokken! In wat voor onfrisse paskwil Word ik nu weer meegetrokken?

LÉONORE

Kom dan, red me, help me, Vader!

DON JUAN

Pas op, jij, en houd je snater!

LÉONORE

Vrienden! Kom en pak die vent!

DON JUAN

Als jij eens éven rustig bent…!

LÉONORE

Lelijkerd! Kom, Pa, help mij! Ik plof haast van razernij Pas maar op, jij, voor mijn woede 33

DON JUAN, SGANARELLE

DON JUAN, SGANARELLE

LÉPORELLO

LÉPORELLO

Dans une méchante affaire, Ce débat peut /va nous jeter. Quelle peine ! C’est fort bien

DON JUAN

Que dis tu?

Dat wordt lelijke stampij Is mijn donkerbruin vermoeden   Dat is niet niks!

DON JUAN

Wat zei je daar?

LÉPORELLO

Je parle… à mon ami, Monseigneur, ou plutôt, je me parle à moi-meme Pour me désennuyer… je supposais qu’ici Un jeune homme charmant … que je estime, que j’aime, Se permettait… là, certaines noirceurs (Don Juan komt dichterbij) Envers le sexe… Oh! Mais je vais me taire, Pour peu…

LÉPORELLO

O… iets tegen .. een vriend van mij Ik deed, of hij hier was, of ik hem zag Alsof hij net naast me stond, hier vlakbij Een aardige kerel, die ik erg graag mag Die dacht zich heel wat te kunnen permitteren tegenover.. Maar ik stop mijn gepraat Want anders...

DON JUAN

DON JUAN

LÉPORELLO

LÉPORELLO

Non parle

Nee, zeg maar..

Enfin, dans ma juste colère: (élevant la voix) Crois-tu faire comme les grands Seigneurs? (S’éloignant de Don Juan) Lui disais-je. Sais-tu qu’on blame ta conduite? Sais-tu qu’il est des lois? Sais-tu que tu te perds? (S’éloignant davantage) La justice est à ta poursuite; Et je te vois déjà dans le fond des enfers.

Ik werd toch zó kwaad! Denk jij te kunnen doen als de Grote Heren?’ Dat zei ik. ‘Weet jij wel wat men van je zegt Er zijn normen en waarden! Besef jij dat wel? Denk om de lange arm van het Recht? Ik zie jou al branden in de hel!

DON JUAN

DON JUAN 

LÉPORELLO

LÉPORELLO

Pour ton ami je vais répondre; Je veux sur-le-champ te confondre Oh! Je n’en doute pas.

DON JUAN

J’aime la liberté: Discipline et volupté De la doctrine d’Epicure, 34

Ik zal antwoord geven aan jouw vriend Je zult staan te kijken wat die er van vindt. Dat zal best wel…

DON JUAN

Mijn vrijheid is het hoogste goed Genieten is wat er toe doet: De leer van de Griekse filosofen

Je répands avec art le dangereux poison J’éveille le plaisir et j’endors la raison: J’occupe mes beaux jours. Avec l’âge et le temps Je me convertirai.

Om te leven met risico, vreugde en pret Met de ernst op een laag pitje gezet Ik pluk de dag, You Only Live Once Als ik later oud ben Krijgt verstand nog een kans

LÉPORELLO

LÉPORELLO

DON JUAN

DON JUAN

Je suis à la torture! Ah! Si j’osais parler! (Elvire apparait, sa suite se retire) Mais quelle est cette belle?

LÉPORELLO

Seigneur, retirons nous, j’ai des pressentiments. (Don Juan le retient et l’entraîne de côté.)

ELVIRE

Chez Don Pèdre on a vu Don Juan mon époux infidèle: Je veux connaître ses projets; Le démasquer, venger ma foi trahie. Il faut qu’il m’arrache la vie, Ou qu’il répare enfin les affronts qu’il m’a faits. Pour punir le perfide, J’ai traversé les mers; Vemgeance, sois mon guide, C’est l’amour qur tu sers: Que mon époux abjure Ses erreurs et ses torts; Ou dans son cœur parjure Fais naître les remords.

DON JUAN

(à part) Viens, approchons, que j’entrevois d’attraits!

LÉPORELLO

(à part) À la seduire il se dispose

DON JUAN

(de même) Sachons quelle est la cause De ses regrets.

LÉPORELLO

(à part) S’il la trouve jolie, Encore une folie.

Wat een kwelling, van de gekken! Durfde ik mijn mond maar open te trekken! Maar wie is dat stuk?

LÉPORELLO

Kom mee, Heer,, die brengt vast ongeluk

ELVIRE

Bij Don Pedro is mijn ontrouwe Don Juan Ik moet het weten: wat is hij van plan? Ik wil me wreken, hem mores leren Hij zal mijn leven ruineren Of goedmaken wat hij me heeft aangedaan   Om de valserik te straffen Heb ik zeeën getrotseerd Wraak, wil mij de kracht verschaffen Dat de liefde triomfeert Dat mijn man de leugen afzweert En het kwaad dat hij beging Of de spijt zijn boos hart omkeert En brengt tot verbetering

DON JUAN

Kom op, laten we een kijkje wagen

LÉPORELLO

Hij gaat haar versieren, wat ik je brom!

DON JUAN

Ik zou haar willen vragen Waar treurt zij om?

LÉPORELLO

Hij wordt weer verliefd O nee, alsjeblieft!

35

DON JUAN

DON JUAN

DON JUAN/LÉPO

DON JUAN/LÉPO

DON JUAN

DON JUAN

(de même) Je brûle d’admirer ses traits. Pour punir un perfide, elle a passé les mers (haut à Elvire) Belle étrangère, ah! Si j’osais… (Elvire se retourne)

DON JUAN

Que vois je!

Ik wil haar bekijken, ik sta er voor klaar Om een valserik te straffen Heeft zij zeeën getrotseerd Ach schoonheid van verre! Ach durfde ik maar..!  

DON JUAN

Wat zie ik?

ELVIRE

ELVIRE

Don Juan!

Don Juan!

DON JUAN

(Confus) Elvire!

LÉPORELLO

Nous voici pris.

DON JUAN

Elvire!... ô fortuné moment!

ELVIRE

Arrête; il faut d’abord m’instruire; Et de ta perfidie….

DON JUAN

À tes pieds, ton amant Veut expier son crime involontaire.

ELVIRE

Ne crois pas m’abuser.

LÉPORELLO

Elle a du caractère!

DON JUAN

Elvire ignore les maux que j’ai soufferts! (à part) L’heure du rendez-vous s’avance (haut) Il ne m’appartient plus de me justifier; je le sais trop, hélas!... mais à ta confiance Si j’ai perdu mes droits, ce digne serviteur Est garant de mon innocence. Parle, Léporello.

36

DON JUAN Elvire!

LÉPORELLO

We zijn de sigaar!

DON JUAN

Elvire..wat heerlijk

ELVIRE

Stop, valsaard, Vertel jij eerst maar..

DON JUAN

Ik smeek je, mijn liefste Het was niet zo bedoeld

ELVIRE

Pas maar op je woorden

LÉPORELLO

Dat mens heeft wel smoel!

DON JUAN

Jij weet niet hoe ik heb geleden De tijd verloopt met rasse schreden En goedpraten kan ik het niet echt Dat heb ik verspeeld, ik weet het wel Ik geef het woord aan mijn trouwe knecht Luister naar hem; Leporello, vertel!

LÉPORELLO

LÉPORELLO

DON JUAN

DON JUAN 

LÉPORELLO

LÉPORELLO

DON JUAN

DON JUAN

Que je parle, seigneur? Dispensez-moi, dans cette circonstance, D’un telle commission (avec hypocrisie) Instruits de mes revers la vertueuse Elvire Pardonnez. Obéis.

LÉPORELLO

Seigneur, que faut-il dire?

DON JUAN

La vérité.

LÉPORELLO

Quoi! Sans restriction?

DON JUAN

Ne dissimule rien.

LÉPORELLO

(regardant Don Juan) Non, rien.

DON JUAN

Je me retire. De périls en ces lieux, je suis environné; Dans mon palais daigne te rendre, Puisse ta bouche enfin m’apprendre Qu’à son époux Elvire a pardonné! (il sort)

ELVIRE

De ses desseins, il faut que je m’assure.

LÉPORELLO

Non, j’aurai jamais la force de mentir.

ELVIRE

Tu sais si je hais imposture

LÉPORELLO

N’exigez pas…

ELVIRE

De doute, il est temps de sortir.

Maar Meneer ik kan echt niet … nu… hierover… Snapt u wel?  Zorg dat je het de edele Elvire uitlegt

Alstublieft..?? Gewoon doen!

LÉPORELLO

Wat wilt u dat ik zeg?

DON JUAN Alles

LÉPORELLO

Gewoon alles

DON JUAN

Houd niets onder de pet

LÉPORELLO

Niets nee

DON JUAN

Ik trek me terug, het Is hier nu echt te gevaarlijk voor mij Kom alsjeblieft straks naar het paleis waar ik woon En kom me daar zeggen dat Elvire gewoon Mij vergeven heeft en niet meer boos is op mij

ELVIRE 

Zeg mij waartoe hij in staat is

LÉPORELLO

Jokken kan ik wel vergeten

ELVIRE

Ik houd niet van mooie praatjes

LÉPORELLO

Vraag me niet..

ELVIRE

Ik wil het weten

37

LEPORELLO

(soupirant) Vous allez tout savoir. Apprenez que mon maître N’est pas… ce qu’il veut paraître; Et qu’en amour … Vous allez le connaître. (il sort une liste de sa poche) Belle dame, consultez Le registre des Lucrèces Que mon Monseigneur eut pour maîtresses. Noms et qualités, Tout s’y trouve, Tout prouve Que mes calculs sont tous aussi sûrs que plaisants (Lisant) Cent quarante en Italie, Quatre-vingt-dix en Turquie, Cent en Allemagne, Deux cents en Espagne; Mais en France… douze cents. C’est la terreur des cruelles, L’époux de toute les belles; Bergères ou princesses, Bourgeoises ou duchesses, Veuve ou femme, fille ou mère, Chanoinesse, nonne austère, Tour-à-tour savent lui plaire. Pour la blonde s’il soupire, Douce volupté soudain l’inspire. Pour la brune, c’est Mars a Cythère, Entreprenant et sûr de plaire. Joli bras, jambe divine, Embonpoint ou taille fine, Laid comme gentil visage Du volage ont le suffrage. Mais ces respectables vieilles Du temps passé les merveilles, À les vaincre s’il persiste, C’est pour augmenter encor sa liste; Et plus souvent il fait choix Des plus agaçants minois. En un mot, ruser, trahir, 38

LÉPORELLO

Ik vertel het dadelijk : Als u naar mijn meester kijkt Hij is anders dan hij lijkt In de liefde : U hoort het gelijk Dame, hier ziet u ze staan De vrouwen met wie hij het heeft gedaan Allemaal liefjes van mijn baas Van alles zit daarbij, helaas Het is een hele lijst Allemaal bewijs Ik heb het allemaal opgeteld In Italie honderd veertig Uit Turkije negentig Honderd die uit Duitsland komen En tweehonderd Spaanse schonen Franse mademoiselles… Twaalfhonderd wel… Hij voert een gruwelijk schrikbewind Over iedereen die hij aardig vindt Prinsessen of herderinnen Burgervrouwen, hertoginnen Of ze dochter of moeder zijn Of het een non is of een begijn Die allemaal voor hem gevallen zijn Als hij een blondine ziet gaat hij hijgen En doet zijn best om haar te krijgen Ziet hij een aardige brunette Zal hij zijn zinnen daarop zetten Armen of benen, sierlijk en rank Lekker mollig, lekker slank Een mooi of een gewoon gezicht… Als ze maar gauw in zijn armen ligt Als is mevrouwtje over haar top En zijn haar jeugdige charmes op Hem schijnen ze evengoed nog te bekoren Als hij ze maar op zijn lijstje kan scoren Je staat verbaasd van al die bekken Die hij tegen al die vrouwen kan trekken Kortom: eerst verleiden en dan verlaten

Voilà son plus doux plaisir. Belle dame, Sur mon âme, Je puis vous le garantir. (il s’écarte un peu et observe Elvire.)

Hij is er verslaafd aan, hij kan het niet laten Lieve mevrouw Geloof me nou : Zo is hij echt, ik heb hem in de gaten

DON JUAN

DON JUAN  Gitaar, jij mijn vertrouweling Die mijn geheime zuchten weet Laat horen aan mijn lieveling Mijn liefde en mijn harteleed Geef dat de trouwe zanger van Zijn hartzeer kan ver halen En wek slechts haar naar wie ik verlang Laat slapen mijn rivalen Gitaar, laat voor mijn zielesmart Haar hart gevoelig worden En laat het duister van de nacht Haar reine ziel omgorden Vertederd vreest haar ziel Met een zoete, zere zucht Wat vreest dan Octavie Als ze in zijn armen ligt?

OCTAVIE

OCTAVIE

OCTAVIE

OCTAVIE

Guitare, confidente De mes soupirs discrets, À la plus tendre amante Redis mes voeux secrets. Au troubadour fidèle Aide à chanter ses maux; N’éveille que ma belle, Endors tous mes rivaux Guitare, à ma souffrance, Rends sensible son cœur , Ces ombres, ce silence Rassurent la pudeur. En son âme attendrie Porte un trouble bien doux; Que peut craindre Octavie Dans les bras d’un époux. (Octavie soulève le rideau.) J’entends l’époux que j’adore: Ô nuit! Toi que j’implore! Deviens plus sombre encore, Sers l’hymen et l’amour. Amour reçois nos vœux: À l’ombre du mystère, Guide un époux sincère Amour, resserre nos nœuds.

DON JUAN

Amour quitte les cieux: Sur l’aîle du mystère, Viens! Descends sur la terre Et couronne mes feux

LÉPORELLO

Ce déguisement l’abuse Elle est dupe de sa ruse; Dans ta douleur amère, Tu maudiras tes noeuds.

De man die ik liefheb, hoor ik nu O lieve nacht, ik smeek het u Word donkerder, word stil en zwart En dien de liefde van mijn hart Liefde hoor naar mijn bidden Breng tot een stil geheim En man die houdt van mij Wil hem aan mij verbinden

DON JUAN

Liefde laat ons u ontvangen En daal als een geheim Neer over haar en mij Beloon mijn sterk verlangen

LÉPORELLO

Zij laat zich nu bedotten Gelooft in al zijn spotten Straks raak je alles kwijt Zeg Nee, of jij krijgt spijt!

39

LÉPORELLO

Quoi, tous braver! Se jouer des sermens, Abuser les époux, Désunir les amants. Dans l’ombre de la nuit Avec un doux langage, (on entend du bruit) De l’innocence… Grands dieux, quel tapage! (Il court se cacher à l’autre bout de la scène) (regardant à la porte.) Il est surpris par Don Pèdre en courroux! Ô malheureux vieillard!... en vain à leur furie S’oppose Octavie… Don Juan… Ciel! Don Pèdre est tombé sous ses coups!

DON JUAN

Léporello, viens, viens.

LÉPORELLO

O, mon cher maître!...

DON JUAN

(vivement) Personne heureusement n’a pu me reconnaitre (Ils s’enfuient)

LÉPORELLO

Hij trekt zich nergens wat van aan Spot met wat eerlijk is en waar Brengt echtgenoten ongeluk Haalt liefdesparen uit elkaar In het duister van de nacht Met valse zoete praatjes En onschuld… O wat is dit voor ravage!  

Hij is door een woedende Don Pedro aangevallen De arme oude man! Vergeefs doet Octavie nog wat zij kan Don Juan… O! Don Pedro is onder zijn slagen gevallen

DON JUAN

Leporello, kom hier!

LÉPORELLO

O baas, vreselijk!

DON JUAN

Niemand heeft me gezien, dat is nog een geluk..

OCTAVIE

OCTAVIE

ALPHONSE

ALPHONSE

Ô desespoir! Ô crime affreux! Ciel! Il expire sous mes jeux! Chère Octavie!

OCTAVIE

Ô le plus tendre père! Tu voulais… me venger… tu trouves le trépas. Un perfide… un assassin…

ALPHONSE

Grand dieu!

O wanhoop! O misdaad, onzeggelijk groot! Mijn vader is onder mijn ogen gedood Lieve Octavie

OCTAVIE

Papa, jij liefste van allemaal Jij wilde me wreken, dat werd je fataal Een schurk… een moordenaar…

ALPHONSE

Grote God!

40

OCTAVIE

OCTAVIE

ALPHONSE

ALPHONSE

(Sanglotant) C’en est donc fait, helas! Mon père, ô le plus tendre père! Je te rejoins, je meurs… (elle tombe sans connaissance) Quel horrible mystère! C’est ton époux qui te presse en ses bras.

Helaas, het is voor hem te laat! Mijn lieve vader, ik ben jouw kind Met jou sterf ik…   O gruweldaad! Kom bij je man die je teer bemint

OCTAVIE

OCTAVIE

ALPHONSE

ALPHONSE

OCTAVIE

OCTAVIE

(le prenant pour le meurtrier et le repoussant) Va! Monstre sanguinaire Assouvis ta colère. Tu me prives d’un père, Arrache moi le jour. Ô ma sensible amante, Mon épouse si chérie, Cède, je te supplie, À la voix de l’amour. Alphonse… ami fidèle!... Je succombe à mon effroi… Qu’est devenu de mon père?

ALPHONSE

À ta douleur amère, Cesse de te livrer Octavie, rassure toi. Epoux et père tendre: Je serai tout pour toi.

OCTAVIE

Eh bien! Engage ici ta foi De poursuivre au bout de la terre Le perfide assassin. De venger mon père, jure.

ALPHONSE

Je le jure. Oui, je veux que ma main L’immole aux mânes de ton père.

ENSEMBLE

Ô destin déplorable/implacable, Le ciel inexorable De ses coups Nous accable, Son bras redoutable S’appesantit sur nous.

Weg jij, bloeddorstig monster Jij kille moordenaar Van mijn geliefde vader Vermoord jij mij ook maar

Mijn liefste Octavie Ik voel je hartepijn Maar kijk naar mij, je trouwe vriend En luister maar naar mij Alphonse, o mijn liefste Het is te erg voor mij Hoe moet het nu met Vader?

ALPHONSE

Al doet het nog zo pijn Kom dan, beheers je, liefste En luister maar naar mij En vriend èn lieve vader Dat zal ik voor je zijn

OCTAVIE

Goed, maar dan moet jij hem straffen Geef mij daarop je woord Vervolg hem die mijn vader Zo gruwelijk heeft vermoord

ALPHONSE 

Ik zweer het. Hij zal sterven moeten Om voor je vader’s dood te boeten

ENSEMBLE

O lot dat om te gruwen is Hemel, die niet te vermurwen is O God, Zo hard en vreselijk Drukt op ons ongeneselijk De zware arm van het lot

41

DON JUAN

DON JUAN

ZERLINE

ZERLINE

Non, tant d’apâs ne sont point faits Pour habiter une chaumiere, Belle Zerline, écoutez ma prière, Venez, venez dans mon palais. Formons les plus doux noeuds.

Une crainte secrète…

DON JUAN Venez

Al die charme – ik raak niet uitgekeken – Is voor een boerenstulp te veel Schone Zerline, hoor nu naar mijn smeken En kom met me mee naar mijn kasteel Dan binden wij banden die niet kunnen breken Ik aarzel een beetje…

DON JUAN

Kom dan, alsjeblieft

ZERLINE

et Masetto, Seigneur?

DON JUAN

Tu me hais, donc?

ZERLINE

Oh! Non; mais je suis inquiète, Si vous me trompiez, vous?

DON JUAN

Ai je l’air d’un trompeur?

DON JUAN

Ah! Plus de résistance, Mon cœur est trop épris Par toi de l’existence Je veux sentir le prix.

ZERLINE

Non, non, mon cœur palpite, Cessons cet entretien: Lorsque le cœur s’agite, C’est qu’on ne fait pas bien.

DON JUAN

Que l’hymen nous enchaîne.

ZERLINE

Mazetto me fait peine

DON JUAN

Je languis, je soupire…

ZERLINE

Je ne sais plus que dire…

DON JUAN

Sois donc à moi. Ah! Plus de résistance

ZERLINE

Je crains votre inconstance

DON JUAN

Toujours même constance. 42

ZERLINE

Maar Masetto, meneer..

DON JUAN

Vind je mij soms niet lief?

ZERLINE

Maar ik raak van de wijs Straks ziet u mij weer niet staan…

DON JUAN

Zie je mij dààrvoor aan?  

DON JUAN

Je stribbelt niet meer tegen Ik kan me laten gaan Als ik bij jou mag wezen Dan kan ik alles aan

ZERLINE

Ik voel mijn hartje kloppen Houd nu toch op, meneer! Als een hart zo gaat bonzen Dan doe je iets verkeerd…

DON JUAN

Ik wil jouw hart ontvangen

ZERLINE

Maar Masetto dan, meneer?

DON JUAN

Ik sidder van verlangen

ZERLINE

Ik weet het echt niet meer…

DON JUAN

Kom wees de mijne! Je stribbelt niet meer tegen

ZERLINE

U maakt me wel verlegen

DON JUAN

Je bent steeds recht door zee

ZERLINE

ZERLINE

DON JUAN

DON JUAN

J’écoute la prudence. Que l’hymen nous enchaîne Pour toi seul je soupire

ZERLINE

Mazetto me fait peine, Je ne sais plus que dire.

DON JUAN

(redoublant d’ardeur) Sois donc à moi

Maar mijn verstand zegt Nee Ik wil jouw hart ontvangen Ik sidder van verlangen

ZERLINE

Maar Masetto dan, meneer? Ik weet het echt niet meer…

DON JUAN 

Wees dan voor mij

ZERLINE

ZERLINE

DON JUAN

DON JUAN

Qui, moi? Tu seras pour la vie Mon épouse chérie Ah! Compte sur ma foi.

ZERLINE

Non! L’hymen, pour la vie À Masetto me lie, Je lui garde ma foi

DON JUAN

Je t’adore

ZERLINE

Il m’aime

DON JUAN

Je t’aime

ZERLINE

Il m’adore

DON OTTAVIO

Non, plus d’alarmes, o tendre amie D’un mot tu charmes toute ma vie Mais voir tes larmes cause ma mort. Si tu soupires, Mon ame est pleine de tes martyres Et de ta peine; Mais tes sourires changent mon sort.

DON JUAN

Pour une fête Que tout s’apprête; Va donner le signal du plaisir. Si quelque fille, Jeune et gentille, A tes jeux venait s’offrir,

Bedoelt u mij? Jij zult voor het leven Aan mij zijn gegeven Ah! Reken op mijn trouw

ZERLINE

Nee ik heb voor het leven Me aan Masetto gegeven Ik bewaar hem mijn trouw

DON JUAN

Ik ben gek op jou

ZERLINE

Hij houdt van mij

DON JUAN

Ik houd van jou

ZERLINE

Hij is gek op mij

DON OTTAVIO

Nu geen paniek meer, lieve vriendin Eén woord van jou en mijn leven krijgt zin Als ik jouw traantjes zie, ga ik kapot Eén zucht van jou en heel mijn hart Krimpt van jouw pijn En van jouw smart Maar jouw lieve lach verzoent mij met mijn lot

DON JUAN 

Nu feesten maar! Zet alles klaar Geef nu het startsein voor de partij Als je een meisje ziet waarvan jij Denkt : dat is wel wat voor mij 43

Il faut avec instance La retenir. Pleine licence; Que chacun danse, Saute en cadence Valse allemande, La sarabande, Le menuet. Là, ce couple amoureux soupire; Là, je les vois chanter et rire: Cet aimable désordre plaît. Moi, profitant de leur délire, Je conte un douloureux martyre, A plus d’un séduisant objet. Ah! Dans ces fêtes, Que de conquêtes, M’a déjà réservé l’amour. Toutes les filles, Jeunes, gentilles, Ramène-les à ton retour. Pleine licence, Que chacun danse, suive l’objet de son désir. Pour une fête Que tout s’apprête; Va donner le signal du plaisir.

Ga op haar af en pak haar aan En laat haar voorlopig dan niet gaan. Alles kan en alles mag Vandaag is je dag Dansen in de maat Wals die hup-twee-drie-gaat Sarabande, Menuet Liefde en genot op muziek gezet Ik zie ze zingen ik zie ze dansen Steeds nieuwe vreugde, nieuwe kansen Ik zie ze uitgelaten zijn Vaak zie ik blijdschap, maar soms zie ik wat pijn Het is ook niet makkelijk voor sommige meidjes Feest! Wat een kansen, Op vrijpartijtjes. Ik heb ze al gereserveerd Alle jonge meiden Zijn te verleiden Neem ze naar huis, dat is niet verkeerd! Doe dus maar lekker Precies wat je zint Geef nu het startsein Het feestje begint!

MASETTO

MASETTO

ZERLINE

ZERLINE

Laisse-moi.

Laat me

Pourqoi cette humeur?

MASETTO

Va folâtrer avec ton grand seigneur.

ZERLINE

(d’un ton timide) Faison la paix

MASETTO Non.

Wat een humeur!

MASETTO

Ga maar lolmaken met je grote sinjeur

ZERLINE

Toe, geef me een zoen…

MASETTO Nee

ZERLINE

ZERLINE

Non!

Nee!

MASETTO

Je suis trop en colère.

ZERLINE

Masetto

MASETTO

Ik ben nog kwaad op jou

ZERLINE

Masetto

MASETTO

MASETTO

Quoi!

Wat?

44

ZERLINE

ZERLINE

ZERLINE

ZERLINE 

Voilà ma main… Avance… encore un peu… plus près…. L’époux doit faire Au moins la moitié du chemin. Gronde, gronde, ton amie Oh! Je vois bien ta jalousie; Un peu de coquetterie Doit-il causer tant d’effroi? Entends mieux la raillerie Plus de sombre rêverie, N’as tu pas reçu ma foi? (Mazetto lui tend la main.) Je la tiens, cette main chérie, Pour toujours elle est à moi. (ils s’embrassent) Sans cesse t’aimer, te plaire Est le seul voeux de mon cœur .

DON JUAN

Donnons, gayment dans la vie, Quelques jours à la folie: L’austère raison ennuie, Nous l’écouterons demain. Allons, allons, le temps presse, Plus de soucis, de tristesse, Les ris, l’allégresse Feront les frais du festin. CHOEUR Gayment, donnons dans la vie, etc…

LA POLICE

Courage, vigilance, Adresse, défiance; Que l’active prudence Préside à nos desseins. Pour plus de prévoyance, Enchaînons sa vaillance; Pour se mettre en défense Que ses efforts soient vains. Attendons en silence L’instant de la vengeance, Oui, la moindre imprudence Renverse nos desseins

LÉPORELLO

Des masques!... venez vite O! La bonne visite!

Pak mijn hand… Dichterbij, beetje nog, toe nou… Een man mag zelf ook wel eens een stapje doen   Pruil maar tegen je vriendin Je bent jaloers, dat zie ik wel in Denk jij bij een kleine flirt Dat er gelijk iets ergs gebeurt? Het was maar een grapje , zeg! Je ziet leeuwen en beren op de weg! Je weet toch dat ik van je hou Kijk dat lieve handje nou Jij bent voor altijd van mij En voor jou de liefste zijn Is het enige dat ik wou

DON JUAN

Laten we vrolijk zijn, leve de lol Een paar dagen doen we dol Even lak aan het fatsoen Morgen kunnen we weer keurig doen Nu is het de hoogste tijd Weg met zorg en somberheid Vrolijkheid en pret en lach Is wat een feestje hebben mag  

POLITIE

Wij zijn de mannen van plicht en moed Niemand die ons de das omdoet Behoedzaamheid maar zo nodig spoed Is ons devies Wij zijn de mannen van stavast En wij pakken die snode gast Ja, wij straffen hem gepast Niet voor niets Wij zijn de mannen van beleid Het is voor actie nu de tijd De minste onnadenkendheid Verknoeit al iets

LÉPORELLO

Daar komen nieuwe gasten aan Wat zijn ze leuk vermomd!

45

DON JUAN

DON JUAN

LÉPORELLO

LÉPORELLO

Dis-leur qu’on les invite À s’arrêter ici. Pst..pst..beaux masques, par ici.

LA POLICE

Il nous appèle, je pense. De la prudence.

LÉPORELLO

Par les jeux et la danse, On chasse le souci.

LA POLICE

Avec reconnaissance, Nous cédons à vos voeux.

LÉPORELLO

Des danseurs! Patience, Le bal sera joyeux.

LA POLICE (& DON JUAN)

Courage, il va lui-même Tomber dans nos filets Cet adroit stratagème Rend plus sûrs nos projets.

TOUS

Viva la libertà

Laat ze maar snel naar binnen gaan Fijn dat er meer volk komt! Mooie maskers, kom maar hier

POLITIE

Hé, hij roept ons, brigadier! Is het nu wel veilig hier?

LÉPORELLO

Tijd voor dansen en vertier Leuk is het hier!

POLITIE

Meneer, de complimenten Wij staan klaar, uw agenten

LÉPORELLO

Nog meer gasten om te dansen Nieuwe mensen, nieuwe kansen

POLITIE (& DON JUAN)

Wacht maar af, het lukt beslist Als ons net zich om hem /haar sluit Door een geniale list Komen onze plannen uit!

ALLEN

Viva la libertà!

DON JUAN

Allons, qu’on recommence Toi, choisis les danseurs Venez belle Jeannette; il faut ouvrir la danse

DON JUAN 

Goed, we gaan verder met de pret Jij, kies de dansers uit

SGANARELLE

SGANARELLE

LUCAS

LUCAS

Allons, ouvrons la danse ! Quel charme! Quel Delice! Ah! Je suis au supplice!

DON JUAN

Toi, prends soin de Lucas

SGANARELLE

Lucas ne danse pas!

DON JUAN

(a Jeannette) vous êtes ma danseuse; il faut nous mettre ici

SGANARELLE

(A Lucas) Faissons comme eux; il faut danser aussi

46

Kom, we gaan dansen, mooie Jeannette! Dansen geeft plezier Wat een genot! Wat een vertier!

DON JUAN

Vervelend hier! Zorg jij voor Lucas

SGANARELLE

Lucas danst niet!

DON JUAN

Jeannette, kom dansen Dans jij maar met mij

SGANARELLE

Lucas, ook dansen Gewoon net als zij

LUCAS

LUCAS

SGANARELLE

SGANARELLE

Je n’aime pas la danse Allons, vite en cadence.

LUCAS Non.

SGANARELLE

Si, mon cher Lucas

LUCAS

Je n’aime pas la danse Non, je ne l’aime pas

SGANARELLE

Faisons comme les autres Allons, faisons les fous

DON JUAN

Viens, suis-moi, ma belle amie!

JEANNETTE

Oh ciel! Je suis trahie!

SGANARELLE

(A part) Voici le dénoûement!

JEANNETTE

Au secours! Au secours! A vous tous j’ai recours.

TOUS

Scourons l’innocence

LUCAS

C’est Jeannette! Quelle insolence!

JEANNETTE

Arrête, scélérat!

TOUS

De là viennent les cris; il faut briser la porte.

JEANNETTE

Venez vite, ou je suis morte

TOUS

Il faut briser la porte; C’est a nous qu’elle a recours Allons, allons à son secours

DON JUAN

Voilà l’auteur de ton offense! (A Sganarelle) Pour expier ton crime, tu mourras!

SGANARELLE

Que dites vous? Y pensez vous? Comment seigneur!

Ik houd niet van dansen Een, twee, in de pas

SGANARELLE Nee dus

SGANARELLE

Ja hoor Lucas!

LUCAS

Ik houd niet van dansen Ik vind er niets aan

SGANARELLE

Gewoon lekker mee doen En uit je dak gaan!

DON JUAN

Kom mee, lieve schat!

JEANNETTE

Help! Hij wil wat!!

SGANARELLE

Mooie ontknoping wordt dat!!

JEANNETTE

Help! Ze randen me aan!

ALLEN

We moeten haar helpen, het arme schaap!

LUCAS

Hij heeft Jeannette, de brutale aap!

JEANNETTE

Stop, schurk! Help me nou, allemaal , help!!

ALLEN

Daar komt dat geroep vandaan We moeten de deur forceren

JEANNETTE

Ik ga er aan? Help me dan, heren!

ALLEN

We moeten de deur forceren Ze kan van ons op aan We zullen haar helpen gaan

DON JUAN

Deze schurk belaagde jouw eer Om je misdaad te boeten, ga jij eraan!

SGANARELLE

Wat zegt u, wat denkt u, hoezo, mijnheer? 47

LORÉDAN

LORÉDAN

TOUS

ALLEN

L’imposture est trop grossière; Ah! Le traîte en vain espère Se tirer de ce pas.

DON JUAN

Donna Elvira?

Dit is té grof, de brutaliteit Vergeefs wil de schurk met slimmigheid Zijn verdiende straf ontgaan

DON JUAN

Donna Elvira?

ELVIRE

ELVIRE

Oui, perfide

Ja, valsaard

DON JUAN

DON JUAN

Lorédan?

Lorédan?

LORÉDAN

LORÉDAN)

Si, signore.

Dat ben ik

DON JUAN

DON JUAN

Ah! Croyez…

Ah, dacht u..

TOUS

Scelérat, crains ma colère! Oui de tes làches fureurs La trame est decouverte. Scélérat! Cours à ta perte Tremble à l’aspect de tes accussateurs. Tremble! Ah! L’orage se prepare Pour nous le ciel se declare Il va fondre sur toi.

DON JUAN/SGANARELLE

(à part) je me trouble, je m’engage; Cachons-leur mon effroi.

TOUS

Déjà la foudre gronde, Elle annonce ton trépas

DON JUAN/SGANARELLE

Mais ne nous alarmons pas; Que notre audace les confonde Vainement la foudre gronde; Tombe, tombe sur moi le monde Non, je ne tremblerai pas!

TOUS

Je l’entends, la foudre gronde L’heure a sonné pour ton trépas.

48

ALLEN

Schurk, zie onze woede aan! Nee, jouw laffe list en lagen Hebben wij eindelijk verstaan Onverlaat, jij gaat eraan! Huiver voor hen die je aan zullen klagen Huiver! Ik zie wolken samentrekken Die jouw hemel straks bedekken Als de donderslag jou vindt!

DON JUAN/SGANARELLE 

Ai, niet best! Niet laten merken Dat dit best bedreigend klinkt!

ALLEN

Reeds rommelt de donder Bericht van je dood

DON JUAN/SGANARELLE

Maar goed, geen nood! Ik moet kalm zijn hieronder Al rommelt de donder Ik ga niet ten onder Ik houd me wel groot

ALLEN

Ik hoor het: Reeds rommelt de donder De Klok slaat: Bericht van je dood

DEUXIÈME PARTE

DEEL 2

ELVIRE

ELVIRE

Que devenir? Ô ciel! Que faire? Perdu, je te pleurais! hélas! Dans ma misère, Faut-il pleurer encore de t’avoir retrouvé?

Wat moet ik nu? O hemel, och! Ik huilde, ik was je kwijt. Maar och! Nu ik je terugvind huil ik nog..

DON JUAN

DON JUAN 

SGANARELLE

SGANARELLE

Cessez de rire. Que veux-tu dire, Mauvais plaisant? Ah! Mon cher maître, Je suis peut-être Impertinent.

DON JUAN

Quoi! Sganarelle?

SGANARELLE

si plein de zèle

DON JUAN

Que t’ai-je fait pour me quitter?

SGANARELLE

C’est bagatelle De me tuer.

DON JUAN

Tu les sais bien, c’était pour rire Sganarelle, tu lesais bien.

SGANARELLE

Mais de chez vous je me retire, Vos promesses ne me font rien.

DON JUAN

Qoi, Sganarelle, Mon serviteur fidèle, Tu veux partir? Ah! Ne fais pas cette folie! Auprès de moi je veux te retenir

SGANARELLE

Je vous en prie Laissez-moi partir. Rien ne pourra me retenir.

DON JUAN

Sganarelle!

Gekheid op een stokje Meen je dit of jok je Wil je bij me weg? Baas ik ga spoedig Misschien wat vrijmoedig Dat ik het zeg

DON JUAN

Trouwe Sganarelle...

SGANARELLE

Trouw hoor, jawel!

DON JUAN

Deed ik soms iets verkeerd?

SGANARELLE

Ik werd net bijna wel Geëxecuteerd

DON JUAN

Dat was een grapje, dat kon je toch merken Sganarelle, dat snap je toch echtl

SGANARELLE

Ik ga niet meer voor u werken Het kan me niet schelen wat u zegt

DON JUAN

Trouwe Sganarelle Meen je dit nu wel Neem je nu ontslag Doe nu niet zo dwaas Jij zegt mij niet zomaar goedendag

SGANARELLE

Ik meen het l helaas Ik neem nu ontslag En ik zeg beleefd Goedendag

DON JUAN 

Sganarelle!

49

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Monsieur?

Meneer?

Faisons la paix, tiens

SGANARELLE

que me donnez vous là?

DON JUAN

Vingt piastres

Zand erover, hè? Hier

SGANARELLE

Wat is dit??

DON JUAN

Twintig piaster

SGANARELLE

Je me laisse toucher. J’accepte encore pour cette fois, mais, croyez-moi, n’y revenez plus. S’exposer sans cesse à nouveaux dangers.

DON JUAN

Que m’importe, si je m’en tire toujours avec honneur.

SGANARELLE

Vos ennemis

SGANARELLE

Vooruit. Voor deze keer dan. Maar dan moet het verder ook echt afgelopen zijn. Ik wil niet constant allerlei gevaar lopen.

DON JUAN

Och, ik houd er altijd wel een goed gevoel aan over.

SGANARELLE

En al die vijanden dan?

DON JUAN

Quand ils m’attaquent, je me défende.

SGANARELLE

DON JUAN

Tja, als ik word aangevallen, moet ik me verdedigen

SGANARELLE

La justice.

En het gerecht?

DON JUAN

Je l’achète. Mais occupons-nous de choses plus intéressantes: connais tu la suivante d’Elvire? Sganarelle!

DON JUAN

Dat koop ik om. Maar nu even iets interessanters. Ken jij dat dienstmeisje van Elvire?

SGANARELLE

SGANARELLE 

DON JUAN

DON JUAN

Non, monsieur. Elle est charmante, je veux faire sa conquête. La nuit approche, et pour mieux la séduire, j’ai imaginé de prendre tes habits.

Nee Meneer

Ze is leuk, ik wil haar hebben. Het wordt al donker. Ik denk dat ik haar het best kan versieren als ik jouw kleren aantrek

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Monsieur, vous vous moquez, m’exposer à être tué sous vos habits! Et… C’est trop d’honneur que je vous fais: et bienheureux est le valet qui peut avoir la gloire de mourir pour son maître.

50

Geintje, Meneer; ik uw kleren aantrekken? Straks slaan ze me toch nog dood. Je moest je vereerd voelen. De kans om voor je meester roemrijk te sneven!

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Je vous remercie d’un tel honneur. Mais pourqoi vous déguiser? Pouvez vous eêtre mieux que vous n’êtes? Les habits de seigneur n’ont pas beaucoup de crédit auprès des gens de cette espèce. Alions, dépêche-toi.

Dank u feestelijk, Meneer. Maar waarom gaat u zich vermommen? U bent toch prima zoals u bent? Dit soort volk heeft het niet zo op stijlvolle kleding. Vooruit, schiet op!

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Monsieur, plusieurs autres raisons… Allons, point de réplique. La voilà.

ELVIRE

A son funeste sort Elvire l’abandonne D’un traître , d’un perfide doit-on avoir pitié?

SGANARELLE

Silence! c’est Elvire! Ah! La rencontre est bonne!

DON JUAN

Ah! La rencontre est bonne, Passe vite de ce côté. (à Elvire) Elvire, ô tendre amie! Chère âme de ma vie!

ELVIRE

C’est la voix du parjure.

DON JUAN

Oui c’est moi qui te prie; Pardonne à ton époux.

ELVIRE

(à part) Ah! D’un trouble bien doux Je me sens oppressée Ô doux momen(t?)s!

SGANARELLE

(à part) Voyez, cette imprudente Elle écoutera, Le croira, Pardonnera.

DON JUAN

Descends, ma chère; Celui qui t’a donné sa foi Ne cherche qu’à te plaîre. Un repentir cincère Le ramène auprès de toi.

Meneer, bovendien zou….. Vooruit, geen smoesjes. Daar zul je haar hebben!.

ELVIRE 

Het loopt slecht met hem af maar de schuld is hij zelf Met een verrader, een valsaard heb ik geen pardon

SGANARELLE

Stil, daar is Elvire Goed dat U haar treft

DON JUAN

Goed dat ik haar tref Schiet op! Onder het balkon! Elvire, allerliefste vrouw Ik houd van niemand zoals van jou

ELVIRE

Daar is hij weer met zijn leugens

DON JUAN

Ik smeek je, toe, vergeef me nou Bedenk : ik ben je lieve man

ELVIRE

Ik word hier wel wat kriebelig van Ik weet het, hij wil niet deugen Maar ik krijg zin…

SGANARELLE

O, O, ze trapt er in! Ze hoort wat hij zegt En stuurt hem niet weg Maar geeft hem zijn zin

DON JUAN

Kom hier, ik houd van jou Ik heb jou mijn woord gegeven Ik wil met jou verder leven Want een oprecht berouw Brengt mij weer terug bij jou

51

ELVIRE

ELVIRE

DON JUAN

DON JUAN

Après ta perfidie, Après m’avoir trahie, Non non je t’en défie! Je saurai te toucher, tendre amie

ELVIRE

Laisse moi!

Jouw ontrouw is bekend JIj bleek een valse vent Ik vertrouw je voor geen cent Ik weet dat jij niet gevoelloos bent

ELVIRE

Laat me

DON JUAN

Tu veux donc que j’expire D’amour et de douleur

SGANARELLE

(à part) Voyez comme il soupire! Je ris de son délire Ah! L’effronté menteur!

ELVIRE

comme mon cœur palpite! Ah! Quel trouble m’agite, Mon cœur palpite Amour, n’abuse pas de ma crédulité Il désir, il hésite…..

DON JUAN

Comme son cœur palpite! Ah! Quel trouble l’agite! Quell ruse subtile! Quelle tête fertile Ce trait sera cité Elle est déjà séduite, Elle hésite;

SGANARELLE

Comme son cœur palpite! Ah! Quel trouble l’agite! Amour, n’abuse pas de sa crédulité Comme son cœur palpite Elle est déjà séduite;

DON JUAN

Qu’en dis tu?

DON JUAN

Wil je dan dat ik verga Van verlangen en verdriet

SGANARELLE

Moet je horen hoe hij piept Hij kermt en hij kreunt naar haar De niet geloofde leugenaar

ELVIRE

Mijn hart slaat rombombom Mijn arme hoofd loopt om Mijn hart slaat rombombom Liefde, laat me niet bezwijken! Hij smeekt me bijna om…

DON JUAN

Haar hart slaat rombombom Haar arme hoofd loopt om Ik ben weer slim geweest Een vindingrijke geest We gaan historie schrijven Ze is al bijna om… Ze smeekt al bijna om…

SGANARELLE

Haar hart slaat rombombom Haar arme hoofd loopt om Liefde, laat haan niet bezwijken! Haar hart slaat rombombom Ze is al helemaal om…

DON JUAN 

Nou, wat vind je ervan?

SGANARELLE

Je dis que vous avez un cœur de bronze.

DON JUAN

Je te laisse avec elle, dis lui des choses bien tendres, imite ma voix, témoigne lui tout mon repentir, assure-la de ma fidélité, et surtout tâche de l’éloigner.

52

SGANARELLE

Ik vind dat u een hart van steen hebt

DON JUAN

Ze is nu voor jou, zeg haar flink lieve dingen, doe mijn stem na, zeg dat het me allemaal spijt, dat ik haar trouw beloof, en probeer vooral haar weg te krijgen

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Mais monsieur… Chut.

SGANARELLE

Si elle me reconnaît…

DON JUAN

Impossible, si tu y prends garde. Silence, la voici.

ELVIRE

(à Sganarelle) me serait il permis d’ajouter foi à vos discours? Mes pleurs vous ont touché, mon cher épous a reconnu sa faute, il me rend son cœur ?

SGANARELLE

Oui, ma chère.

ELVIRE

Cruel! Si tu savais combien de larmes tu m’as coûté!

SGANARELLLE

Moi, ma belle amie! J’en suis désespéré.

ELVIRE

Tu seras toujours à moi?

SGANARELLE Toujours.

ELVIRE

Je t’aime!

SGANARELLE

Je t’adore!

ELVIRE

Mon trésor!

SGANARELLE

Mon amour!

ELVIRE

Je brûle pour toi.

SGANARELLE

(à part) Cette scene m’amuse. Je suis tout en cendres.

DON JUAN

(à part) Le maraud y prend goût.

ELVIRE

Tu me seras fidèle?

SGANARELLE

Pour la vie.

ELVIRE

Promets-le-moi

Maar meneer... Stil!

SGANARELLE

Als ze me herkent...

DON JUAN

Onmogelijk, als je een beetje uitkijkt. Stil, hier is ze

ELVIRE

Zou ik je nu kunnen vertrouwen? Heeft mijn huilen je geraakt, Ziet mijn lieve man zijn fout in? Geeft hij mij zijn hart terug?

SGANARELLE

Ja, mijn lief

ELVIRE

Als je eens wist hoe ik om je heb moeten huilen

SGANARELLLE

Om mij, mijn engeltje! Wat vreselijk!

ELVIRE

Zul je altijd van mij zijn?

SGANARELLE Altijd

ELVIRE

Ik houd van je

SGANARELLE

Ik aanbid je

ELVIRE 

Mijn schat!

SGANARELLE Mijn lief!

ELVIRE

Ik brand voor je

SGANARELLE

Leuke rol is dit Ik lig helemaal in de as

DON JUAN

De boef krijgt de smaak te pakken

ELVIRE

Zul je me trouw zijn?

SGANARELLE

Voor het leven

ELVIRE

Beloof het me

53

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Je jure par cette main que je baise avec transport, par ces beaux jeus, par… (criant) Hi, hé, ha, hi! Tu es mort.

ELVIRE/SGANARELLE O ciel!

DON JUAN

Ah!ah!ah! Que c’est plaisant! Laissons-la chercher. Oh! La belle nuit! Elle est aussi claire que le jour, quel temps charmant pour courir après les jeunes filles!

STATUE

Tu cesseras de rire avant l’aurore…

SGANARELLE

Ah! C’est peut-être un trépassé qui vous connaît fort bien.

DON JUAN

Tais-toi, nigaud! Qui est là?

STATUE

(gezongen) Vil scélérat! Des morts ne trouble point la cendre.

SGANARELLE

Ne vous l’ai je pas dit?

DON JUAN

Oh! Oh! Que vois-je? N’est-ce pas la statue du commandeur?

SGANARELLE

Oui, c’est le tombeau qu’il faisait faire quand vous l’avez tué.

DON JUAN

Parbleu, le voilà bien avec son habit d’empereur romain

SGANARELLE

Ma foi, Monsieur, voilà qui est bien fait; il semble qu’il est en vie et qu’il s’en va parler. Il jette des regards sur nous qui me feraient peur si j’étais tout seul, et je pense qu’il ne prends pas plaisir de nous voir.

54

Ik zweer bij deze hand die ik kus met verrukking Bij deze mooie ogen, bij Hahahaha! Je bent er bij!

ELVIRE/SGANARELLE

Lieve hemel! DON JUAN  Hahaha! Die was goed! Laat haar maar zoeken. Mooie nacht, niet? Bijna klaarlichte dag. Echt een, leuke tijd om achter de meisjes aan te gaan!

STANDBEELD

Het lachen zal u vóór het krieken van de dag vergaan …

SGANARELLE

Volgens mij is dat een dode die u goed kent..

DON JUAN

Kop dicht, idioot. Wie is daar?

STANDBEELD

Vuige slechtaard! Ducht gij niet de as der doden?

SGANARELLE

Zei ik het niet?

DON JUAN

Kijk nou eens! Een standbeeld van de Commandeur?

SGANARELLE

Ja, dat is het praalgraf dat hij heeft laten maken toen u hem gedood hebt.

DON JUAN

Welja zeg, verkleed als Romeins keizer nog wel!

SGANARELLE 

Eerlijk, meneer, hij leeft, lijkt het wel, hij gaat praten! En zoals hij kijkt, nou, ik ben blij dat ik niet alleen ben. Als u het mij vraagt is hij niet zo blij met ons

DON JUAN

DON JUAN

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

SGANARELLE

SGANARELLE

Il aurait tort, et ce serait mal recevoir l’honneur que je lui fais de le visiter. Demande-lui s’il veut venir souper avec moi. C’est une chose don til n’a pas besoin, je crois. Demande-lui, te dis-je. Ce serait fou que d’aller parler à une statue.

DON JUAN

Fais ce que je te dis.

SGANARELLE

Quelle bizarrerie! (à part) Je ris de ma sottise, mais c’est mon maître qui me l’a fait faire.

Niet erg beleefd van hem ; ik ben bij hem op visite! Nodig hem maar uit om vanavond bij mij te komen eten Ik denk niet, dat zo iemand eten hoeft… Nodig hem uit, zeg ik! Ik kan toch niet tegen een standbeeld gaan staan praten.

DON JUAN

Je doet wat ik je zeg

SGANARELLE

Idioot hoor. Belachelijk. Maar als de baas het zegt…

SGANARELLE

SGANARELLE 

DON JUAN

DON JUAN

Du brave commandeur, O statue admirable! Mon maître, ce soir à table… (à part) helas! Je meurs de peur. Allons! Veux tu finir? ou bien avec fer je te perce le cœur .

Commandeur van graniet Standbeeld vol praal en pracht Mijn meester had gedacht… O nee, ik red het niet… Ga door of dit gaat recht door je hart!

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Ah! Tout mon sang se glace! (à part) comme il fait la grimace!

SGANARELLE

Hélas! Je meurs de peur.

DON JUAN

je ris de sa frayeur.

SGANARELLE

(à la statue) Généreux Commandeur, Qoique vous soyez de pierre… Mon maître… espère. (à Don Juan) Voyez, il me regarde encor.

DON JUAN

Veux-tu perdre la vie?

Mijn arme hart bezwijkt Moet je zien hoe dom hij kijkt

SGANARELLE

O nee, ik red het niet…

DON JUAN

Die kop! Ik lach me een biet.

SGANARELLE

Edelman van graniet U bent van steen misschien Maar mijn meester zou graag zien.. Kijk maar! Hij kijkt me aan…

DON JUAN

Is je leven je nog lief?

55

SGANARELLE

Non, non, attendez. (à part) Je suis mort. (á la Statue) Seigneur, mon maître vous convie… ce n’est pas moi qui vous en prie, à venir souper avec lui. (à part) Ah! Quelle scène épouvantable! Oh ciel! Il a baissé la tête.

DON JUAN

Allons, mauvais plaisant, Railleur insupportable.

SGANARELLE

de grace/monsieur, un seul instant Regardez, je vous prie

DON JUAN

Allons, quelle folie! Ah! Finis donc mauvais plaisant:

SGANARELLE

Avec sa tête de pierre Il a fait ainsi. (il imite le geste)

DON JUAN/SGANARELLE

Avec sa tête de pierre Il a donc/bien fait ainsi

DON JUAN

(à la Statue) Parlez! Vous rendez-vous à ma prière? Viendrez-vous souper?

LA STATUE Oui.

SGANARELLE

Nee, ik ben voel me al een lijk Mijn meester… alstublieft Ik heb dit niet bedacht Dat hij u bij het souper verwacht Dit kon echt niet enger zijn Hij knikt van Ja! Verrek!

DON JUAN

Houd op met dat soort gein Je maakt het nu te gek

SGANARELLE 

Nee echt niet, werkelijk niet, meneer Kijk dan, ik smeek het u

DON JUAN

Kom op, niet zo belachelijk nu Geen flauwe grapjes meer

SGANARELLE

Dat beeld zijn kop van steen Dat ging zó op en neer

DON JUAN/SGANARELLE

Dat beeld zijn kop van steen Dat ging zó op en neer

DON JUAN

Spreek. Accepteert u, ja of neen? Komt U eten?

STANDBEELD Ja

SGANARELLE

(à part) Je tremble, je frisonne, Helas! Je puis à peine respirer.

DON JUAN

L’aventure est bouffonne, Le bon vieillard viendra souper; Allons tout préparer. O la bonne folie! À notre souper nous l’aurons! Allons vite, partons, allons, partonsac

SGANARELLE

Ah! Par pitié, partons, je vous en prie Allons, je vous en prie Allons sans plus tarder partons! Venez, allons, partons.

56

SGANARELLE

Il voel me beven, trillen Ik krijg geen adem meer

DON JUAN

Het is echt om te gillen Hij komt, die oude heer Pak de schalen en de borden Het is echt te gek voor woorden Hij zit bij ons aan aan de dis Zorg dat alles in orde is

SGANARELLE

Alsjeblieft laten we vluchten Er is gevaar te duchten Er dreigt gevaar gewis Zorg dat alles in veiligheid is

DON JUAN

(à Sganarelle) Quoi qu’il en soit, laissons cela: c’est une bagatelle; et nous puvons avoir été trompés par un faux jour, ou surpris de quelque vapeur qui nous ait troublé la vue.

SGANARELLE

DON JUAN

Laat ook maar zitten; zoveel stelt het allemaal niet voor. Misschien hebben we gewoon onze dag niet of zagen we het allemaal geevenwoon niet zo scherp.

Hé! Monsieur, ne cherchez point à démentir ce que nous avons vu des yeux que voilà. Il n’est rien de plus véritable, nous l’avons entendu, et je ne doute point que le ciel, scandaliséde votre vie, n’ait produit ce miracle pour cous convaincre, et pour vous retirer de…

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Ecoute. Si tu m’importunes davantage de tes sottes moralités, si tu me dis encore le moindre mot là dessus, je vais appeler quelqu’un, demander un nerf de boeuf, te fire tenir par trois ou quatre, et te rouer de mille coups. M’entends tu bien?

SGANARELLE

Fort bien, monsieur, le mieux du monde. Vous vous expliquez clairement; c’est ce qu’il y a de bon en vous, que voeus n’allez point chercher de détours: vous dites les choses avec une netteté admirable.

Nee Meneer. Nou niet doen of er niets aan de hand is. We zagen het waar we bij stonden. We hebben hem gewoon horen praten. Als u het mij vraagt is de hemel verontwaardigd over uw manier van leven. Vandaar dit mirakel om ons een lesje te leren, dat u niet meer… Luister. Nog één zo’n malle preek, Nog één woord hierover, en ik laat iemand komen met een bullepees om jou een flink pak rammel te geven. Begrijp je me goed?

SGANARELLE

Uitstekend meneer, kon niet beter. U zegt gewoon precies waar het op staat. Dat vind ik nou altijd zo goed van u. U windt er geen doekjes om. Kort maar krachtig.

DON JUAN

DON JUAN

DON JUAN

DON JUAN 

Allons, qu’on me fasse souper le plutôt que l’on pourra. Déjà la table est préparée Au son joyuex des instruments. Ah! Mon âme est enivrée! Quel doux parfums! Quel doux accens! Allons, servez votre maître.

SGANARELLE

Me voici pour vous servir.

DON JUAN

Oui! Jetons l’argent par la fenêtre; Mais sachons nous divertir.

Goed, laat zo snel mogelijk het souper klaarmaken. Nu is de tafel aangericht Ik hoor de klank der instrumenten Mijn hoofd is vrolijk, blij en licht De geuren, de klanken, het is een gedicht Kom hier, bedien je heer

SGANARELLE

Ik sta al klaar, meneer

DON JUAN

Vooruit, al kost het een paar centen Wij weten wel wat of plezier is

57

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Bravo!/Ah! La belle vie. Que dis-tu de cette harmonie?

SGANARELLE

Je dis qu’elle est digne de dieux

DON JUAN

Cette table est bien servie, Quel morceau délicieux!

SGANARELLE

(á part) quelle faim dévorante! Quelle chère excellente! Ce bon souper me tente Il me donne appétit.

DON JUAN

(á part) Ce bon souper le tente Et lui donne appétit. Amusons-nous de son dépit ! (haut) Une assiette!

SGANARELLE

Me /en voilá.

En dat het goede leven hier is Wat vind je dan van dit orkest

SGANARELLE

O, dat is goddelijk, opperbest!

DON JUAN

Die bout, die op hier op tafel ligt Wat een verrukkelijk gezicht

SGANARELLE

O jee, ik krijg me toch een trek Dit is nog eens een feestmaal Het water loopt me door de bek Als ik rondkijk in de eetzaal

DON JUAN

O jee, hij krijgt me toch een trek Het water loopt hem door de bek Ik houd hem lekker voor de gek Een bord!

SGANARELLE  Hier!

SGANARELLE

La douce mélodie

DON JUAN

Verse du mailvoisie, Quel doux nectar

SGANARELLE

SGANARELLE

Een zoete melodie

DON JUAN

Ha, Malvezij! Wat smaakt die mij!

(à part) Cette cuisse de bécasse, Piano, piano, je vais la manger à l’écart.

SGANARELLE

(à part) Sur la désserte il fait main basse, Laissons faire le pendart/pendard

DON JUAN

Ah! Que cette musique est belle! C’est du Figaro de Mozart!

De muziek klinkt werkelijk hemels, zo,… Die komt uit Mozarts Figaro

DON JUAN

SGANARELLE DON JUAN

Sganarelle!

Een vette ganzenbout Daar ga ik zo aan kluiven Hij pakt zijn toetje al Ja, laat die gast maar schuiven

SGANARELLE DON JUAN

Sganarelle!

SGANARELLE

Seigneir, me voilà /Qu’est-ce qu’il faut?

DON JUAN

Chante-moi des chansons à boire

58

SGANARELLE

Ja meneer

DON JUAN

Zing een liedje over drinken

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Ma fluxion sur la mâchoire M’empêche de dire un seul mot, Eh bien! Siffle;

SGANARELLE

Daignez m’en croire, Je ne le puis,

DON JUAN

Que as-tu?

SGANARELLE

Je ne sais trop, (Don Juan surprend Sganarelle mangeant les morceaux qu’il a pris sur la table)

O nee ik kan niet zingen Het water loopt me uit de mond Fluit als je niet kunt zingen!

SGANARELLE

Zou ik doen als ik het kon Ik kan het niet, meneer

DON JUAN

Wat is er dan?

SGANARELLE

Weet ik niet meer

DON JUAN

DON JUAN

SGANARELLE

SGANARELLE

Fort bien

Ce qui sort de votre cuisine A toujours si bonne mine; J’ai voulu moi-même a gouter.

DON JUAN

a toujours si bonne mine Que monsieur a voulu le goûter

ELVIRE

Ah! Don Juan, daignez m’entendre! Mon cher époux! Un sentiment toujours bien tendre Vient me conduire auprès de vous.

DON JUAN/SGAN.

Qu’est ce donc? Qu’avez vous?

ELVIRE

En rappelant votre hyménée Je ne viens plus réclamer votre foi.

DON JUAN

(à part) Elle est vraiment bien obstinée. Calmez le trouble où je vous voi.

ELVIRE

N’insultez pas à ma misère

DON JUAN

Moi, je ne cherche qu’à vous plaire.

Mooi zo

Alles wat hier wordt opgedist Het is verrukkelijk, beslist! Ik wil het allemaal proeven

DON JUAN

Verrukkelijk, beslist Meneer wil het zelf proeven

ELVIRE

Ah! Don Juan, luister naar je vrouw O man die ik vereer Ik heb nog steeds een zwak voor jou En daarom kom ik weer

DON JUAN/SGAN.

Wat heb je dan nu deze keer?

ELVIRE

Ik herinner me wel jouw woorden van trouw Maar ik kan je daar nu niet meer aan houden

DON JUAN

Zou ze daar niet eens over op kunnen houden! Blijf nou kalm, dat is het beste voor jou

ELVIRE

Je mag niet spotten met mijn pijn

DON JUAN

Ik wilde alleen maar vriendelijk zijn

59

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

(à part) Ah! Je partage sa douleur amère; Que faut-il faire?

ELVIRE

Changer de conduite

DON JUAN

A merveille!

Ik voel met haar mee, ze is er zó erg aan toe Wat wil je dan dat ik nog voor je doe?

ELVIRE 

Doe niet meer zoals vroeger

DON JUAN

Welja, alsjeblieft!!

ELVIRE

ELVIRE

Croyez moi,

Doe het voor mij

DON JUAN

DON JUAN

Charmante.

Wat zeg je dat lief!

ELVIRE

ELVIRE

Le ciel parle.

De hemel! Je Geweten!

DON JUAN

Très poliment, Je vous invite À souper avec moi

ELVIRE/SGAN.

Cœur insensible! Suis à jamais Le cours horrible De tes forfaits.

DON JUAN

Vive les femmes! Vive le vin! Loin de nos âmes Le noir chagrin.

DON JUAN

Je m’abandonne à mon destin

ELVIRE/SGAN.

Je t’abandonne à ton destin

ELVIRE Ah!

DON JUAN

Doe mij een plezier Je bent nu toch hier Blijf een hapje mee eten

ELVIRE/SGAN.

O stenen hart!! Je zult voortaan Berouwen wat Je hebt gedaan

DON JUAN

Leve de vrouwen Leve de wijn Weg met de sores Weg met het chagrijn

DON JUAN

Het is zoals het heeft moeten zijn

ELVIRE/SGAN.

Het is zoals het heeft moeten zijn

ELVIRE O!

DON JUAN/SGAN.

Quel cri s’est fait entendre?

DON JUAN

Va vite va savoir ce que c’est;

SGANARELLE

(en dehors) Ah!...

DON JUAN

Quel cris affreux! Sganarelle, viens m’apprendre Ce qu’on a fait, ce quel’on veut

60

DON JUAN/SGAN. 

Wat een ijselijk gekrijs

DON JUAN

Kijk eens wat er aan de hand is

SGANARELLE Ah!

DON JUAN

Ze gillen of er moord en brand is Sganarelle, wat gebeurt hier, zeg! Kun jij hier misschien uit wijs

SGANARELLE

Ah! Monsieur, sans plus tarder fuyons loin de ces lieux; L’homme de pierre… L’homme blanc… C’est notre heure dernière Je suis tout tremblant, Si vous voyez cette figure Et si vous entendiez le bruit de ses pas Ta, ta, ta, ta

DON JUAN

Allons, quelle imposture! Je ne te comprends pas. (la statue frappe la porte)

SGANARELLE

O Meneer, kom, snel hier weg O Meneer, die stenen vent O Meneer, die witte vent Dit is een fataal moment… Ik ben bang ik houd het niet Als u die stenen kerel ziet En u hoort zijn zware stap Ta, ta, ta, ta

DON JUAN

Toe zeg, overdrijf nou niet Ik geloof niet dat ik jou snap

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Entendez-vous? Oui, quelqu’un frappe, Ouvre ,

SGANARELLE

Je tremble

DON JUAN

Va te dis-je!

SGANARELLE Ah!

DON JUAN

Làche, je veux me satisfaire, (oui, pour me satisfaire) J’irai moi même ouvrir

SGANARELLE

Pour ne plus voir l’homme de pierre, Dans ce coin je vais me blottir. (il se cache derrière un fauteuil, et de couvre la tête avec sa serviette.)

Hoort U?

Ja, dat is de deur Doe maar open

SGANARELLE O, o, o,

DON JUAN

Open! geen gezeur!.

DON JUAN 

Lafaard, dan doe ik het zelf wel Ik ga zelf wel naar die deur

SGANARELLE

Ik verstop me voor die engerd In een heel klein hoekje hier!

LA STATUE

STANDBEELD

DON JUAN

DON JUAN

Don Juan, tu dois m’attendre; À ton souper je viens me rendre. Ah (/non)! Je ne le croyais pas; Mais je veux te marquer mon zèle. Sganarelle, dis qu’on serve un nouveau (/autre) repas.

SGANARELLE

Ah! Seigneur, je suis mort! (à part) Ô visite funeste!

Zie, hier ben ik, Don Juan Je had mij genood voor het eten Ik dacht dat u het was vergeten Maar ik zal doen wat ik kan Sganarelle, maak nog wat te eten

SGANARELLE

Meneer, ik sterf, ik raak van de wijs!

61

DON JUAN

DON JUAN

LA STATUE

STANDBEELD

Va te dis-je.

Ga, zeg ik!

Arrête un moment! Qui se nourrit d’un mets céleste, Dédaigne tout autre aliment; D’autres soins ici me conduisent

DON JUAN

Don Juan, Prends garde à toi!

SGANARELLE

Mon cœur bat et palpite De frayeur il s’agite Je meurs c’est fait de moi.

DON JUAN

Ah! De grace, explique toi. (reponds moi)

LA STATUE

le temps fuit, la mort vient et tu n’y penses pas.

DON JUAN

Chantons! C’est bien à moi de songer au trépas.

LA STATUE

Dans mon tombeau ce soir, à souper je t’engage. Promets moi d’y venir; auras tu ce courage?

SGANARELLE

Ah! Seigneur! Excusez, il m’a pas de temps

Een ogenblik! Wie zich laaft aan hemelspijs Blieft geen voer voor stervelingen Ik kom hier voor andere dingen

DON JUAN

Wees gewaarschuwd, Don Juan

SGANARELLE

Ik krijg hier de doodsschrik van! Mijn hart gaat zo wild te keer En ik krijg geen adem meer

DON JUAN

Vertel mij nog eens meer hiervan?   

STANDBEELD

De tijd snelt, de dood komt en jij bekommert je niet

DON JUAN

Dood gaan we toch, ik zing liever een lied

STANDBEELD

Ik nood je voor het souper op mijn graf te komen Durf jij dat wel aan of zie ik je schromen?

SGANARELLE

O Heer, helaas, hij heeft vanavond wat

DON JUAN

DON JUAN

LA STATUE

STANDBEELD

quels propos indécens! Non, rien ne m’intimide. A me suivre

Wat een raar plan is dat Mij krijg je niet klein Je komt met me mee?

DON JUAN

DON JUAN

Je me décide.

Ik zal er zijn

LA STATUE

Dans ma tombe!

SGANARELLE

(bas à Don Juan) Dites que non!

62

STANDBEELD

In mijn graf

SGANARELLE

Zeg dan toch Nee!

DON JUAN

DON JUAN

LA STATUE

STANDBEELD

Non rien n’ébranle mon courage! Je brave tout, j’irai! Donne ta main pour gage

DON JUAN

La voilà. Juste ciel!

LA STATUE

Qu’as-tu donc?

DON JUAN

Quel froid mortel!

LA STATUE

L’enfer ouvre ses noirs abymes, Repens-toi des crimes.

DON JUAN

Non non je ne changerai jamais, non non jamais

Je zult niet twijfelen aan mijn moed Ik durf best. Ik ga mee Je hand erop dat je het doet

DON JUAN

Hier. - Sapperloot!!

STANDBEELD

Wat nu weer?

DON JUAN

Koud als de dood!

STANDBEELD

De hel splijt in zwarte slenken Dat jij je zonden kunt gedenken

DON JUAN

Nee, nee, ik blijf zoals ik ben

LA STATUE

STANDBEELD

DON JUAN

DON JUAN

Repens toi, misérable! Non, vieillard haïssable!

LA STATUE

Tremble!

DON JUAN Non!

LA STATUE

Eh bien il n’est plus temps!

DON JUAN

quelle terreur soudaine S’empare de mes sens? Quelle force m’entraine Dans ces gouffres brûlans?

CHOEUR DES DEMONS

Ton supplice s’apprête Dans ce séjour d’horreur. Viens! Viens!

DON JUAN

Ô rage! Ô fureur! Quels maux insupportables! Ah! Quel tourmens effroyables! Tout l’enfer est dans mon choeur.

Bekeer je zondig hart! Nooit, nare oude knar!

STANDBEELD Sidder!

DON JUAN Nee

STANDBEELD

Goed dan, de tijd is daar!

DON JUAN

Welk een plotselinge schrik Bevangt mijn hart nu in dit uur? Onomkeerbaar nader ik Deze afgronden van vuur!

KOOR VAN DUIVELS

Zie hier dan het uur der wrake Eindelijk toch voor jou genaken Kom!

DON JUAN 

O razende pijn, o gruwelijke smart O lot, dat nu heeft toegeslagen De foltering is niet te dragen De hel brandt binnen in mijn hart

63

SGANARELLE

SGANARELLE

DON JUAN

DON JUAN

Le ciel dans sa fureur Écrase les coupables. Quels cris épouvantables! Son oeil me fait horreur! La foudre est sur sa tête! Son supplice s’apprête Il est un dieu vengeur. (Les démons entraînent Don Juan dans l’abyme) Ah!

De hemel in gerechte toorn Straft boze zondaars van omhoog Ik kan zijn bange kreten horen En zie de angsten in zijn oog De bliksem zal hem raken Hij is voorgoed verloren Er is een God der Wrake!

O!

64

EINDE

ACHTER DE SCHERMEN

PERSONALIA

Artistieke en muzikale leiding

Frédérique Chauvet studeerde dwars­fluit aan het Conservatoire de Versailles in Frankrijk en traverso aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag waar ze zich toelegde op de uitvoeringspraktijk van barokmuziek. Na haar studies musicologie aan de Universiteit van Amsterdam en kooren orkestdirectie aan het Sweelinck Conservatorium werd ze verder gecoacht door Pierre Cao in Parijs. Sinds 2000 is Frédérique artistiek leider van BarokOpera Amsterdam, en heeft zij verschillende succesvolle producties gedirigeerd in binnen- en buitenland. Alle uitvoeringen worden gespeeld op originele instrumenten (of kopieën daar­van). Verschillende Nederlandse premières van bijna nooit uitgevoerde opéras-comiques staan op haar naam, zoals Pergolesi’s La Servante Maîtresse uit de productie Händel Revue en Glucks L’Ivrogne Corrigé in de Opéra de Paris de Bastille. Frédérique dirigeerde o.a. Dido & Aeneas, A Tempest en Fairy Queen van Purcell, L’Orfeo van Monteverdi, Le Nozze di Figaro en Die Zauberflöte van Mozart. Ze stond recentelijk met King Arthur in de Bijloke van Gent en de Opéra van Reims. Met de voorstel­ lingen Purcell Gala I en Purcell Gala II stond ze met BarokOpera Amsterdam in de grote zaal van het Concert­gebouw. Volgend jaar zal ze het Orchestre de Chambre de Fribourg dirigeren in een internationale co­productie met Opera Louise (Zwitserland) voor Acis & Galatea van Händel.

Regie

Nynke van den Bergh studeerde Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, en volgde verschillende

workshops (fysiek) spel en regie. Ze deed ervaring op als regieassistent en dramaturg bij o.a. Schauspielhaus Leipzig, Holland Opera en Opera Zuid. Haar loopbaan als operaregisseur begon in 2010 bij Opera Zuid met Mozarts Le Nozze di Figaro (co-regie met Sybrand van der Werf). Aldaar regisseerde ze verder le Tableau Parlant (2012), Pagliacci (co-regie met Miranda van Kralingen, 2013) en de jeugdopera Carmen (2015). Voor Opera Festa ensceneerde ze Iphigénie en Aulide (2011), La Sonnambula (2013) en Cavalleria Rusticana (2015) en bij Koor Lokaal Alceste (2012) en Carmen (2014). Voor Barok Opera Amsterdam bewerkte ze eerder Le Nozze di Figaro tot festival­ voorstelling (Frankrijk, 2011 en 2012).

Ontwerp decors & kostuums

Sanne Puijk, studeerde in 1998 af aan de Academie Beeldende kunsten te Maastricht in de richting textiel autonoom. In een theaternest op­ gegroeid, met een voorliefde voor natuur en textiel, is zij op zoek naar het verhaal achter het materiaal. Ze combineert media, theater en textiel in haar vrije werk geïnspireerd door verschillende thematieken. Naast haar eigen vrije werk heeft zij binnen diverse theaters reeds in vele producties het decor en de kostuums vormgegeven. Door haar autonome achtergrond werkt zij vanuit het groot denken toe naar een concept. In samenwerking met regisseur Nynke van den Bergh zocht zij naar materialen en vormen die het geheel versterken. Het benadrukken en uitvergroten van onderdelen in het kostuum en decor, het kleurgebruik en bewerking van materiaal zijn belangrijke aspecten in haar werkwijze. 69

Don Giovanni

Bariton Wiebe-Pier Cnossen studeerde in 1998 af als Jazzzanger aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hierna vervolgde hij zijn studie op de klassieke afdeling van hetzelfde conservatorium. In 2003 studeerde hij met de rol van Papageno in Mozarts Zauberflöte summa cum laude af aan de Nieuwe Opera Academie in Amsterdam en Den Haag. Hij volgde master classes bij o.a. Christina Deutekom, Rudolf Jansen, Mark Tucker, Ian Bostridge en Robert Dean. Momenteel wordt WiebePier gecoacht door James Mc Cray. Sinds 2003 vertolkte Wiebe-Pier onder andere de titelrollen in Le Nozze di Figaro en Don Giovanni, de rollen van Escamilio en Dancaïro in Bizets Carmen, Giacomo in Giovanna d’Arco van Verdi. Ook speelt hij in vele hedendaagse opera producties waaronder Styx (Chiel Meijering) en Wake (Klaas de Vries). Bij Barok Opera Amsterdam zong hij eerder de rol van Il Conte Almaviva in Le Nozze di Figaro.

Leporello

Bas Bariton Pieter Hendriks volgde zijn opleiding aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij werkte met dirigenten als Jaap van Zweden, Christian Zacharias, Pierre Cao, Jan Willem de Vriend en Ed Spanjaard. Als operazanger vertolkte hij onder meer de rollen van MacBeth van Verdi, Richard Nixon in Nixon in China van John Adams en de titelrol in Der Kaiser von Atlantis van Viktor Ullman. Sinds 2003 maakt Pieter onderdeel uit van Barokopera Amsterdam waarmee hij vele producties uitvoerde in Nederland en Frankrijk zoals King Arthur, 70

The Tempest en Dido & Aeneas van Henry Purcell. In achtereenvolgend jaren was hij tevens een vaste kracht van Opera Nijetrijne waar hij Falstaff in de gelijknamige opera van Salieri zong evenals de rol van Graaf in Le Nozze di Figaro van Mozart. Bij de Nederlandse Reisopera zong hij ondermeer de rol van Henry in Snow White van Micha Hamel en Silvano in Un Ballo in Maschera van Verdi.

Donna Anna/Elvira /Zerlina

Sopraan Anne Rodier studeerde aan het Conservatoire National de Région in Mont­pellier. Na haar studie bij Eva Saurova in Parijs werd ze gevraagd voor het Carpe Diem Ensemble. Hiervoor vertolkte ze de rol van Eurydice in Gluck’s Orpheus (versie van Berlioz). Sinds 2000 voert Anne zowel de grote titelrollen (Dido in Purcells Dido & Aeneas, Nedda in Pagliacci of Micaela in Carmen) als het kleinere liedrepertoire op. In Taipei (Taiwan) gaf ze in 2012 een masterclass over de geschiedenis van de Franse liedkunst vanaf de 18de eeuw. Zij zong de complete werken voor zang en orkest van Duparc. Anne Rodier legt veel nadruk op haar muzikale creaties. Zo vertolkte zij voor de eerste keer Instants pour ne plus rien dire door Jean- Jacques Werner. Zij speelde de rol van de tiener Berlioz in Les Orages désirés (een opera die het leven verbeeld van Berlioz) door Gerard Condé, die zowel in het Operahuis van Reims als van Avignon werd gebracht in 2009. Zij speelde ook Alisée in Hatim le généreux door Régis Campo, die voor de eerste keer werd uitgevoerd in de Opera van Besancon met het ensemble 2E2M (2004).

Ottavio/Theaterdirecteur

Tenor Jean-Léon Klostermann begon zijn zangstudie in 1998 aan het Utrechtse Conservatorium bij Henny Diemer. Vanaf een optreden als Tamino in Mozarts Zauberflöte in een productie van de Nieuwe Opera Academie in 2002 heeft hij zich volledig op het musiceren toegelegd. Hij volgde Masterclasses bij o.a. Mark Tucker en Anthony Rolphe-Johnson en dramalessen bij Janet Aster en Vladimir Koifmann. Op het operatoneel zong hij de titelrollen in Monteverdi’s L’Orfeo, in Nino Rota’s Alladin und die Wunderlampe (Vlaamse Opera) en in Kunnecke’s Der Vetter aus Dingsda (De Nieuwe Nederlandse Operette). In september 2008 debuteerde hij bij De Nederlandse Opera als ‘Erscheinung eines Junglings’ in Die Frau ohne Schatten van Richard Strauss. In mei 2009 maakt hij zijn debuut bij de Nationale Reisopera in Hippolyte et Aricie. Jean-Léon treedt veelvuldig op als concertzanger. Tot zijn repertoire behoren werken van alle bekende concert- en oratorium­componisten. Hij zong onder leiding van Roy Goodman met Bachkoor Holland de aria’s uit de Matthäuspassion en de Höhe Messe. Verder trad hij diverse malen als tenor­solist op bij Zaterdag Matinee Concertgebouw.

of kopieën daarvan. Sinds 2003 is Franc Polman artistiek leider en concertmeester. Eik en Linde begeleidt diverse koren in het oratorium- en andere koor­ repertoire. Daarnaast was het ensemble de initiator van een nieuwe concert­ serie in Amsterdam Noord in de Nieuwendammerkerk. Als slot van het eerste jaar (2014) werd er twee succesvolle theatrale voorstellingen van de eerste drie Weihnachtscantates van J.S. Bach gegeven. Na een onderbreking wordt deze in 2016 hervat.

Strijkers van Eik en Linde

Eik en Linde werd opgericht in 2000 in de bovenzaal van het gelijknamige café in de Amsterdamse Plantagebuurt. Het bestaat uit musici die elkaar gevonden hebben in hun liefde voor de barokmuziek en hun streven deze uit te voeren op een manier die zoveel mogelijk recht doet aan de bronnen. Zij spelen op oude instrumenten 71

DE BENADERING VAN BAROKOPERA AMSTERDAM Met de twee Purcell Gala’s van Barokopera Amsterdam is tussen 2009 en 2013 een krachtige vorm ontstaan van muziektheater met prachtige muziek die we ‘politiek-historische Revue’ zijn gaan noemen. In het Purcell Gala I namen we het publiek mee door het Londen van de zeventiende eeuw, van de kapel naar het theater via de kroeg en het internaat. In deze productie werden via korte teksten en kleine acties op het toneel de verschillende muziekstukken verbonden. Als een logisch vervolg op dit door het publiek gewaardeerde Purcell Gala I kwamen we in 2012 en 2013 met het Purcell Gala II, waarin de ‘rijpe’ Purcell wordt gevolgd (1689-1695). Leidraad vormde nu het leven van koning Willem III van Engeland en koningin Mary Stuart met de politieke verwikkelingen eind 17e eeuw. Naar aanleiding van het succes van deze voorstellingen hebben we besloten om door te gaan met dit genre. We brengen een nieuw tweeluik om de ontwikkelingen van muziek en maatschappij in de achttiende eeuw en begin negentiende eeuw te schetsen: Händel Revue (1695-1760) en Don Giovanni, anno 1815 (1787-1815). Opnieuw willen we de muziekstukken begrijpen vanuit de tijd zelf en daarmee een link leggen tussen heden en verleden.

72

73

STEUN BAROKOPERA AMSTERDAM BarokOpera Amsterdam is actief op zoek naar Vrienden. Zonder onze Vrienden zijn voorstellingen zoals ‘Don Giovanni, anno 1815’ onmogelijk om te maken. Te meer omdat ons gezelschap niet in de z.g. basisinfrastructuur zit. Dit betekent dat voor iedere productie BarokOpera Amsterdam op zoek moet nieuwe financiële middelen. Middelen die iedere keer weer onzeker zijn en waar wij nooit 100% van op aan kunnen. De Vrienden van BarokOpera Amsterdam zijn een fundering waarop de stichting kan bouwen. Deze vaste groep zorgt voor een basis die on­ontbeerlijk is in het huidige klimaat waarin cultureel onder­ nemerschap en eigen inkomsten bijzonder hoog in het vaandel staan. U bent al Vriend voor €50 per jaar. Natuurlijk juichen wij grotere giften van harte toe. Omdat BarokOpera Amsterdam aangemerkt is als ANBI (Algemeen nut beogende instelling) brengt dit ook belasting­ voordeel met zich mee. Vanzelfsprekend krijgen Vrienden ook iets in ruil voor hun vriendschap. U ontvangt bij iedere productie een gratis programmaboekje, ontvangt uitnodigingen voor het bijwonen van repetities, en u bent van harte welkom op onze nieuwjaarsreceptie. Wij hopen u te mogen verwelkomen als Vriend van BarokOpera Amsterdam, Frédérique Chauvet Artistiek leider

74

VOLGEND SEIZOEN In seizoen 2016-2017 speelt BarokOpera een internationale productie in samen­werking met Opera Louise uit Fribourg in Zwitserland en ARMA uit Frankrijk. Acis & Galatea, Händels kleine liefdesopera wordt uitgevoerd in de Nederlandse theaters vanaf 14 januari 2017.

75

COLOFON Teksten Frédérique Chauvet Toon van Wolferen Gerolf Slot Janko Duinker Vertalingen Toon van Wolferen Ontwerp campagne en programmaboekje DoubleMatured Fotografie campagnebeeld Rob Overmeer Druk Opmeer BV Met dank aan Jeron Halewijn Jean Paul Schrijver Frits Janmaat Ella Kruzinga en Peter Vos Frouwkje Smit en Lieve Toch

DEZE VOORSTELLING IS TOT STAND GEKOMEN MET STEUN VAN: