Organisatieontwerp in de zorg Anatomie en fysiologie in balans ir. Bart L.J.M. Durlinger CMC
2
Opbouw • Veranderende context • Ontwerpdimensies • Organisatiemodellen (anatomie) • Leiderschap, cultuur, competenties en ondersteunende systemen (fysiologie)
1
3
Basis • Onderzoek 2002 - 9 ziekenhuizen (in samenwerking met Universiteit Twente) • Onderzoek 2010 - 12 ziekenhuizen • Adviespraktijk 1998 - 2011 - begeleiding 11 ziekenhuizen bij de herstructurering (‘kanteling’, ‘RVEvorming’) van hun organisatie
4
Veranderende context (1) • Marktwerking: - straks 75% vrij onderhandelbaar (prijs en volume) - concurrentie • Financiering - outputfinanciering - vastgoed financieren uit productie - honorariumafspraken • Personeelsschaarste - in 2030 tekort in de zorg mogelijk 280.000 – 800.000 • Beleid zorgverzekeraars - selectieve inkoop - preferred suppliers
2
5
Veranderende context (2) Outdated
Bestuurder
Atrium MC Parkstad
X
azM/MUMC+
X
X
Amphia Ziekenhuis
X
X
Catharina Ziekenhuis
X
X
Groene Hart Ziekenhuis
X
X
Jeroen Bosch Ziekenhuis
X
X
Gelre Ziekenhuizen
Overige
X ~
Maxima MC St. Antonius Ziekenhuis
Crisis
X
X
X
?
St. Elisabeth Ziekenhuis
?
TweeSteden Ziekenhuis
X
UMC St. Radboud
X
X
X
6
Organisatieontwerp: ratio en non-ratio • Ratio - strategisch kader - besturingsfilosofie en -model - ontwerpcriteria - organisatie- en managementstructuur - formatieplan en functieprofielen - implementatieplan • Non ratio - biografie van de organisatie - couleur locale - opvattingen van de bestuurder - de kracht van een goed compromis
3
7
Fysiologie en anatomie in balans • Anatomie (‘botten en gewrichten’) - organisatiemodel - managementstructuur - competentieprofielen - vastlegging van verantwoordelijkheden en bevoegdheden • Fysiologie (‘bloedvaten, zenuwstelsel’) - mensen: communicatie en samenwerking - cultuur - leiderschap - processen en systemen • Disbalans anatomie – fysiologie leidt tot pathologie
8
Besturingsfilosofie • Resultaatverantwoordelijkheid • Integraal management • Positie van de medisch specialist in het management • Profit centers en cost centers • Ondernemerschap • Span of control en aantal managementlagen • Contractmanagement • Interne dienstverlening
4
9
Besturingsfilosofie • Resultaatverantwoordelijkheid • Integraal management • Positie van de medisch specialist in het management • Profit centers en cost centers • Ondernemerschap • Span of control en aantal managementlagen • Contractmanagement • Interne dienstverlening
10
Ontwerpcriteria 2002 - 2010 Criterium
Onderzoek 2002
Onderzoek 2010
specialisme georiënteerd
neen/beperkt
ja
functionele verwantschap
ja
ja, indien
stromenmodel
neen
alleen Atrium MC
economy of scale
ja, niet uitgewerkt
ja, 200 – 600 fte
span of control (operationeel)
ja, niet uitgewerkt
ja, 25 – 35 fte
positie dokter in het management
duaal
eindverantwoordelijk / duaal
bundeling medisch ondersteunende functies
ja
ja en neen
resultaatverantwoordelijkheid
budget
rendement
5
11
Positie medisch specialist (1) Eindverantwoordelijk Atrium MC
Collegiaal duo
divisiebestuur
azM
X
Amphia Ziekenhuis
X
Catharina Ziekenhuis
X
Gelre Ziekenhuizen Groene Hart Ziekenhuis
X X
Jeroen Bosch Ziekenhuis Maxima MC
X X
St. Antonius Ziekenhuis
X
St. Elisabeth Ziekenhuis
X
TweeSteden Ziekenhuis UMC St. Radboud
X X
12
Positie medisch specialist (2) • Vraag is niet of maar hoe medisch specialist mee verantwoordelijkheid gaat dragen • Potentiële groep medisch managers is beperkt (ca. 10% totaal) • Structureel investeren in MD-trajecten, niet alleen bij start nieuw model • Daarnaast belangrijk om potentials vroegtijdig te identificeren en hierin te investeren • Aandacht voor positionering en legitimering medisch manager - beleidsplan maatschap/RVE - convenant maatschap
6
13
Vragen?
14
Organisatiemodellen • Monodisciplinaire, multidisciplinaire en multi-user RVE’s • Ordenen naar patiëntenstromen en klantwaarden • Verschillende RVE’s, verschillende besturingsmodellen • Resultaatverantwoordelijke teams binnen een RVE-structuur • Praktijkvoorbeelden
7
15
Organisatiemodellen: type RVE’s • Monodisciplinaire RVE’s - specialisme als ordeningsprincipe - bundeling van polikliniek, kliniek en specialismegebonden diagnostiek • Multidisciplinaire RVE’s - patiëntencategorieën als ordeningsprincipe - bundeling van polikliniek, kliniek en diagnostiek van twee of meer specialismen • Multi-user RVE’s - OK, SEH, Laboratoria, Beeldvormende Technieken
16
Organisatiemodellen: ordeningsprincipes • Ordenen naar specialisme: - monodisciplinaire RVE • Ordenen naar patiëntenstromen - one size fits all achterhaald - hoog volume, laag complexe zorg organiseer je anders dan laag volume, hoog complexe zorg - ordeningsvoorbeelden: electief - chronisch - acuut of vrouw/kind - electief acuut • Ordenen naar klantwaarden - operational excellence - customer intimacy - product leadership - Atrium MC enig ziekenhuis dat een ordening hanteert op basis van patiëntenstromen en klantwaarden
8
17
Organisatiemodellen: besturingsmodellen • Monodisciplinaire RVE - duaal model, dokter wel/net eindverantwoordelijk • Multidisciplinaire RVE - bestuursraad van medisch managers en manager bedrijfsvoering of duaal model met daaronder een adviesraad • Multi-user RVE - (dagelijks) bestuur met adviesraad
18
Resultaatverantwoordelijke teams • RVE Hart & Vaten van Maastricht UMC+ werkt met 12 RVT’s • RVT’s zijn georganiseerd naar specifieke patiëntengroepen (interventies, aneurysma, ..) • RVT’s worden aangestuurd door een arts (‘dokter in de lead’) • RVT’s sturen op basis van operationele scorecard
9
19
Organisatiemodellen: mono- vs multidisciplinaire RVE’s Atrium MC Parkstad
Monodisciplinair
Multidisciplinair
divisies
capaciteitsgroepen
azM/MUMC+
X
Amphia Ziekenhuis
X
Catharina Ziekenhuis
X
Gelre Ziekenhuizen
X
Groene Hart Ziekenhuis
X
Jeroen Bosch Ziekenhuis
X
Maxima MC
X
St. Antonius Ziekenhuis
X
St. Elisabeth Ziekenhuis
X
TweeSteden Ziekenhuis
X*
UMC St. Radboud
X
20
Organisatie Jeroen Bosch Ziekenhuis RvB
RVE LongGeneeskunde 65 fte
RVE Interne Geneeskunde 266 fte
RVE Chirurgie 137 fte
Verloskunde& Gynaecologie
RVE Orthopedie 51 fte
RVE Plastische Chirurgie 11 fte
RVE Cardiologie 143 fte
RVE Reumatologie 15 fte
Multi-user RVE SEH/Observ. 86 fte
KinderGeneeskunde
RVE KNO 13 fte
RVE Kaakchirurgie 17 fte
RVE Neurologie (+ Neurochirurgie) 101 fte
RVE Geriatrie 40 fte
RVE IC 70 fte
RVE Urologie 57 fte
RVE OogheelKunde 30 fte
RVE Dermatologie 18 fte
Multi-user RVE OK/CSA/ POS/ Verkoever/ Dagbehandeling 246 fte
10
21
Organisatie Atrium Medisch Centrum RvB
Capaciteitsgroep Poliklinische Zorg
Capaciteitsgroep Electieve Zorg
Capaciteitsgroep Acute Zorg
Divisie 1 Divisie 2 Divisie 3 (maatschappen/vakgroepen) ‘Customer intimacy’
‘Operational excellence’
‘Product leadership’
22
Organisatie Maastricht UMC+ (Patiëntenzorg)
RvB
GGZ & KNW
HVC
BCCZ
EVK MIC OC
OG
BEV & LAB
TZ
11
23
Organisatie Mondriaan (GGZ) Raad van Bestuur
Kinderen en Jeugdigen
Vakgroepen
Concernstaf
Geneesheerdirecteur
Opleidingen
Integrale Zorg Parkstad
PsyQ
Ouderen
Verslavingszorg
Mondriaan Services
Integrale Zorg Maastricht
Forensische Zorg
24
Organisatie Brabant Zorg (care) Cliënten Teammanagers/medewerkers Huisvesting
Horeca
Klantenservice
Zorgexpertise
Specialisatiemanagers cliëntgebonden
Maasland-West
Veghel Centrum en Oost
Oss-West
Veghel-Centrum en Zuid
Oss-Centrum
Boekel en Sint Oedenrode
Maasland-Oost
‘sHertogenbosch
Landerd
Bommelerwaard Zuid West
Uden
Bommelerwaard Noord Oost
Locatiemanagers
EAD
ICT
P&O
Organisatiebeleid
Specialisatiemanagers organisatie
Raad van Bestuur
12
25
Vragen?
26
Van anatomie naar fysiologie • Fysiologie bepaalt of het werkt • Goede fysiologie kan tekortkomingen in anatomie compenseren; andersom niet • Fysiologie heeft betrekking op - leiderschap, competenties, cultuur, communicatie en samenwerking - planning en control - ondersteuning vanuit stafdiensten en servicebedrijf
13
27
Leiderschap, competenties en cultuur (1) • Nieuwe organisatiemodellen stellen nieuwe eisen aan bestuur en management
• Raad van Bestuur - heeft directe lijnen naar RVE’s; tussenlaag van directeuren verdwijnt in veel gevallen - hierdoor ook risico om in het operationele proces gezogen te worden - span of control neemt fors toe - specifieke aandacht voor sturing op synergie - in sommige gevallen uitbreiding Raad van Bestuur (van 2 naar 3) - kunst van het loslaten (ook als het moeilijk wordt) 27
28
Leiderschap, competenties en cultuur (2) • Tactisch management - doorgaans nieuwe functies (met name voor manager bedrijfsvoering) - nieuwe managers bedrijfsvoering in meerderheid vaak van buiten - medisch managers uit eigen geledingen - fors investeren in MD-programma: functie is nieuw, duo is nieuw, besturingsmodel is nieuw) - competenties: hogere eisen op het vlak van ondernemerschap, koers bepalen en resultaten boeken
28
14
29
Leiderschap, competenties en cultuur (3) Individu gericht leiderschap
Flexibiliteit Klantgerichtheid Visie
Groepsgericht leiderschap
Ondernemerschap
Intern
Extern
Organisatiesensitiviteit
Plannen en organiseren
Voortgangscontrole
Besluitvaardigheid
Beheersing 29
30
Planning & Control: nieuwe eisen • Nieuw besturingsmodel stelt andere eisen aan inrichting P&C - profit en cost centers - sturen op marges - managementcontracten en dienstverleningsovereenkomsten - interne verrekening - inzicht in kost- en verrekenprijzen - stuurinformatie - incentives
• Algemeen beeld uit onderzoek - proces dat al snel 2 jaar of meer duurt 30
15
31
Planning & Control: resultaatverantwoordelijkheid • Opbrengsten, kosten en marges • Beïnvloedbare versus niet beïnvloedbare kosten • Opbrengsten: geen/beperkte invloed op (prijs)afspraken met zorgverzekeraars • Opbrengsten alleen beïnvloedbaar via de productie
• Sturen op marges • Hoe om te gaan met positieve resultaten: incentives
31
32
Planning & Control: interne verrekening • Algemeen - breed gewenst, maar vaak lastig in uitwerking
- kost 2 of meer jaar om dit te realiseren - zorg om bureaucratie en verkeerde prikkels: transparantie belangrijk • Keuzes - verrekenprijzen, kostprijzen, winstopslag - abonnementstarieven, productprijzen, maatwerkoffertes - overhead en gebouwgebonden kosten wel/niet meenemen • Opzet - dienstverleningsovereenkomsten - afspraken over volumina, kwaliteit en serviceniveau 32
16
33
Vragen?
34
Meer weten?
17
