Organisatie. Protecting people PROTECTING PEOPLE. Koninklijke Ten Cate nv Jaarverslag 2015 PROTECTING PEOPLE. Sectoren en marktgroepen

Koninklijke Ten Cate nv

Jaarverslag 2015

Protecting people

Organisatie Sectoren en marktgroepen

Koninklijke Ten Cate nv Jaarverslag 2015

Koninklijke Ten Cate nv Stationsstraat 11 Postbus 58 7600 GD Almelo Nederland Telefoon +31 (0)546 544 911 E-mail


[email protected]

Web www.tencate.com

PROTECTING PEOPLE IN TRANSIT AT WORK IN HABITATS DURING LEISURE

PROTECTING PEOPLE

SECTOR ADVANCED TEXTILES & COMPOSITES

SECTOR GEOSYNTHETICS & GRASS

OVERIGE ACTIVITEITEN

PROTECTIVE FABRICS

GEOSYNTHETICS

HOLDING & SERVICES

Beschermende en veiligheidsweefsels alsmede multirisico-oplossingen voor brandweer en defensie, industrie en dienstverlening. Beschermende weefsels voor outdoortoepassingen, zoals de kampeeren zonweringmarkt.

Synthetische weefsels, non-wovens, grids en systemen voor toepassing in infrastructuur, wegen waterbouw, watermanagement, milieusector en landen tuinbouw.

ADVANCED COMPOSITES

GRASS

Geavanceerde composietmaterialen, -verbindingen en -systemen voor de ruimtevaart- en luchtvaartindustrie en industriële toepassingen, waaronder automotive, industriële componenten en energie winning.

Kunstgrascomponenten en (geïntegreerde) kunstgrassystemen voor topsport, recreatie en landscaping.

ADVANCED ARMOUR

Geavanceerde composieten keramische materialen en (geïntegreerde) systemen voor de passieve en actieve bescherming van personen, voertuigen, vliegtuigen, helikopters en vaartuigen van politie, landmacht, luchtmacht, marine en civiele diensten.

Holdingactiviteiten, waaronder treasury, control en accounting, creditmanagement, octrooien, investor relations, business development, corporate communicatie, informatietechnologie, human-resourcesmanagement, riskmanagement en verzekeringen.


Jaarverslag 2015

Protecting people





[email protected]

Web www.tencate.com


PROTECTING PEOPLE




PROTECTIVE FABRICS

GEOSYNTHETICS

HOLDING & SERVICES



ADVANCED COMPOSITES

GRASS



ADVANCED ARMOUR



Focus

Profiel

Tienjarenoverzicht

Van trends naar oplossingen

Koninklijke Ten Cate nv Materiaaltechnologieconcern

WERELDWIJDE TRENDS

in miljoenen euro, tenzij anders vermeld

VEILIGHEID

DUURZAAMHEID

PROTECTING PEOPLE

VISIE

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

GECONSOLIDEERDE

PROTECTING PEOPLE

IN TRANSIT

IN HABITATS

De mobiliteit groeit onverminderd. Toenemende welvaart maakt mensen wereldwijd mobiel en creëert meer transport van grondstoffen en goederen binnen en tussen continenten, zelfs naar bestemmingen buiten de Aarde. Het steeds efficiënter, veiliger en duurzamer maken van die vervoerbewegingen is een uitdaging op zichzelf.

AT WORK

Op alle continenten neemt de verstedelijking gestaag toe. Stedelijke gebieden worden steeds omvangrijker en complexer. Samenlevingen veranderen in compacte netwerken van steden. Dat verlangt een hoog waardige organisatiegraad en logistiek met veilige en duurzame infrastructuur.

De werkomgeving van medewerkers in de industrie en dienstverlening kan risicovol, gevaarlijk of zelfs vijandig zijn. Persoonsbescherming op de werkplek, onderweg, op locatie of tijdens een missie is noodzakelijk om de werkzaamheden professioneel en veilig te kunnen uitoefenen.

DURING LEISURE

Vrije tijd neemt toe naarmate de welvaart groeit. Naast toerisme en recreatie genieten mensen van sporten, als amateur of als topsporter. Bovenal dienen vrijetijds besteding en sporten verantwoord te verlopen. Dat vergt duurzame en veilige faciliteiten.

TenCate richt zich op de groeiende behoefte aan bescherming van mensen en van hun werken leefomgeving. De wereldwijde trends ‘veiligheid en bescherming’ respectievelijk ‘duurzaamheid en het milieu’ brengen focus aan in de beschermingsoplossingen die TenCate biedt. De vier marktthema’s zijn In transit, In habitats, At work en During leisure.

MATERIAALKUNDE EN INNOVATIE

TenCate is een internationaal opererende onderneming die textiel technologie combineert met chemische procestechnologie bij de ontwikkeling en de productie van functionele materialen, modules en systemen die optimaal inspelen op specifieke marktbehoeftes. Daarbij neemt het belang toe om de bijkomende kosten van de gekozen o plossing te verlagen, aangezien materialen en modules deel uitmaken van een totaal systeem. De technologische basis is bepalend voor de hoogwaardige toepassingen (product-markt-technologiecombinaties) die TenCate in geselecteerde nichemarkten aanbiedt.

EINDMARKTEN

De visie van TenCate is gebaseerd op het ontwikkelen (buy & build) van een brede technologische basis voor beschermingsoplossingen. TenCate beschikt als leidende onderneming in de technisch-textielsector wereldwijd over een brede en innovatieve technologie- en octrooipositie. Hiermee ontwikkelt TenCate materialen die optimaal aansluiten op individuele marktbehoeftes binnen de thema’s veiligheid en bescherming van mens en milieu.

Immateriële activa

MISSIE

TenCate wil leidend zijn in duurzame oplossingen voor de wereldwijde groeimarkten persoonsbescherming en bescherming van de werken leefomgeving: ‘Protecting people’ door materiaaltechnologie die het verschil maakt. Het ontwikkelen van de juiste portfolio binnen deze markten, toegesneden op specifieke behoeftes, het onder de aandacht brengen van de oplossingen en het integreren van de beheersing van veiligheidsrisico’s in specificaties zijn belangrijk in de wijze waarop TenCate inhoud geeft aan haar missie. TenCate opereert hoofdzakelijk binnen vijf eindmarkten, afgeleid van de wereldwijde trends veiligheid en duurzaamheid. Deze eindmarkten zijn: persoonsbescherming, defensie, mobiliteit, infrastructuur en watermanagement en sport en recreatie. De hoogwaardige materialen, modules en systemen die voor deze eindmarkten worden ontwikkeld, beschikken over specifieke eigenschappen. Deze zijn veelal op basis van functionele specificaties vastgesteld en gekwalificeerd.

770,5

886,0

1.032,6

842,1

984,5

EBITDA 1

73,2

102,1

126,1

75,4

EBITA 1

51,1

73,0

95,4

41,5

EBIT 1

50,1

69,4

83,8

32,7

1.002,4

1.041,6

1.158,9

INFRASTRUCTUUR EN WATERMANAGEMENT

DEFENSIE

PERSOONS BESCHERMING

SPORT EN RECREATIE

TECHNISCH TEXTIEL

STRATEGIE

Composietmaterialen voor voertuigen, vaartuigen, vliegtuigen, helikopters, ruimtevaart en mobiliteitsconcepten.

Geotextielen voor infrastructurele werken en watermanagement; composietmaterialen voor constructies; kunstgras voor landscaping.

Materialen voor bescherming van militairen; voertuig-, vaartuig-, helikopteren vliegtuig bepantsering.

Materialen voor bescherming van personen in hun werken leefomgeving.

Kunstgras voor sporten, outdoor weefsels, composietmaterialen voor sporttoepassingen.

De strategie van TenCate is gebaseerd op waardeketenmanagement, waarbij de eindgebruiker centraal staat. Hoekstenen van het businessmodel zijn: end-usermarketing, productdifferentiatie, technologische innovatie en kostenleiderschap. Dit model bepaalt hoe TenCate waarde creëert, vastlegt in producten en systemen en toevoegt aan klantgerichte systeemoplossingen. TenCate richt zich primair op markten waar hoge functionele eisen aan producten worden gesteld. In de regel is het een gunstige ontwikkeling voor TenCate wanneer markten hogere normeringen stellen voor producten en er een gedifferentieerde vraag ontstaat op basis van specifieke klanteisen. Door netwerkstructuren met partners in de waardeketen wordt aan het businessmodel een dimensie toegevoegd. Doel is de toegang tot markten te verbeteren en de concurrentiepositie te versterken. TenCate borgt haar positie als ontwikkelaar en producent van materialen binnen de keten. Voorwaartse of achterwaartse integratie beïnvloedt de concurrentiepositie van TenCate en de relatie met directe klanten.

2014

136,8

212,1

203,8

242,8

273,0

218,1

247,4

214,7

214,2

221,9

269,4

267,1

207,0

221,8

196,7

165,6

151,5

152,5

89,1

84,6

97,7

Financiële vaste activa

18,3

19,8

25,1

45,3

34,2

36,8

47,0

47,4

55,4

54,8

58,1

54,4

53,3

68,3

Totaal vaste activa

196,5

374,7

484,6

463,8

491,2

531,7

513,1

480,1

413,9

429,1

74,6

89,6

43,6

41,4

40,6

60,7 Voorraden

157,7

176,2

211,5

155,0

216,9

267,9

226,4

222,2

249,5

271,1

Vorderingen

128,2

166,2

187,7

116,9

169,8

181,1

159,7

144,1

162,4

199,0

6,7

4,8

5,4

12,8

11,6

22,7

26,7

21,6

36,4

25,3

83,8

32,7

74,6

89,6

35,6

35,5

- 36,5

51,8

-12,7

-10,0

-11,3

-12,1

-10,0

- 8,6

- 8,5

Winstbelasting

-11,4

-11,9

-19,1

- 5,6

-17,9

-18,7

- 8,2

- 8,5

-1,4

- 9,5

Aandeel in nettoresultaat deelnemingen

45,4

0,3

-

8,7

-1,3

-1,3

- 0,3

0,1

0,4

0,3

Resultaat na winstbelasting

76,1

46,5

51,0

23,1

45,4

58,3

15,0

17,1

- 46,1

34,0

- 0,1

- 0,1

0,1

0,8

0,6

0,4

5,9

1,9

0,4

0,1

Nettoresultaat

76,0

46,4

51,1

23,9

46,0

58,7

20,9

19,0

- 45,7

34,1

Dividend

16,2

18,8

20,4

15,0

18,8

24,0

13,0

13,1

13,3

-

6,6%

8,2%

9,2%

4,9%

8,6%

9,0%

4,8%

5,4%

5,1%

5,9%

EBITA in % van gemiddeld netto 14,4%

13,1%

13,4%

5,7%

12,1%

13,1%

7,2%

7,1%

7,1%

9,0%

Effecten en liquide middelen

-

-

-

-

-

-

-

-

34,3

-

Totaal vlottende activa

292,6

347,2

404,6

284,7

398,3

471,7

412,8

387,9

482,6

495,4

Totaal activa

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

Eigen vermogen

Activa aangehouden voor verkoop

238,7

310,1

366,9

380,8

438,5

465,8

457,2

474,3

448,2

508,2

Minderheidsbelang

0,2

0,3

5,1

4,1

3,8

3,7

-1,9

-1,0

- 0,5

- 0,6

Groepsvermogen

238,9

310,4

372,0

384,9

442,3

469,5

455,3

473,3

447,7

507,6

Voorzieningen

43,8

40,8

43,5

40,5

32,0

50,6

65,3

45,8

46,9

45,1

Langlopende schulden

63,5

222,3

316,2

192,0

195,2

275,1

220,3

195,1

213,3

201,0

Banken en kortlopende leningen

1

Voor eenmalige posten

Overige kortlopende schulden

2

Vóór 2007 op basis van netto geïnvesteerd vermogen ultimo

Verplichtingen aangehouden voor verkoop Totaal passiva

Acquisities c.q. (de)consolidaties

30,4

12,9

20,3

16,3

57,1

36,3

36,3

14,8

38,6

17,1

112,5

135,5

137,2

114,8

162,9

171,9

148,7

139,0

140,4

153,7

-

-

-

-

-

-

-

-

9,6

-

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

49%

43%

42%

51%

50%

47%

49%

55%

50%

55%

- 63,0

175,1

88,1

- 3,3

24,7

34,8

15,7

18,0

0,2

-22,1

43,0

62,9

48,0

17,3

21,3

25,7

16,6

14,4

24,8

30,5

173,4

206,9

262,0

157,1

223,8

277,1

237,4

227,3

271,5

316,4

Investeringen in (im)materiële vaste activa

TenCate behoort tot de wereldleiders in technisch textiel. Deze materialen beschikken over specifieke eigenschappen, die in de regel op basis van functionele specificaties zijn vastgesteld en gekwalificeerd. TenCate voert een actief portfoliobeleid en is in staat op grond van een geavanceerde technologische basis de meest uiteenlopende functionaliteiten in materialen, modules en systemen aan te bieden. Dit gebeurt zelfstandig of in samenwerking met derden. TenCate opereert hoofdzakelijk op vijf eindmarkten, die zijn afgeleid van de wereldwijde trends veiligheid en duurzaamheid. De materialen van TenCate worden met name toegepast voor: ■■ Persoonlijke veiligheid en de bescherming van de werken leefo mgeving ■■ Modernisering van leger-, brandweer- en politieuitrusting ■■ Lucht- en ruimtevaart ■■ Watermanagement, infrastructuur en milieuoplossingen ■■ Industriële toepassingen.

12,4 165,8

2015

2013

95,2

Materiële vaste activa

Groepsvermogen / totaal vermogen MOBILITEIT

2012

137,5

-13,7

2011

102,5

69,4

2010

85,0

-11,3

geïnvesteerd vermogen 1, 2

2009

119,5

50,1

EBITA 1 in % van de omzet

2008

1.049,0

- 8,0

Minderheidsbelang

2007

1.138,8

Nettofinancieringslasten

Bedrijfsresultaat

2006

GECONSOLIDEERDE BAL ANS

WINST-EN-VERLIESREKENING

Omzet


Werkkapitaal Afschrijvingen en amortisatie Aantal mensjaren ultimo

23,1

32,7

42,3

42,7

44,9

47,9

51,6

47,7

44,0

37,0

3.532

4.020

4.437

3.805

4.271

4.353

4.454

4.234

4.345

3.652

21.063

23.556

23.967

25.068

25.502

25.929

26.498

26.791

27.089

27.454

3,66

2,04

2,18

0,97

1,84

2,31

0,81

0,72

-1,72

1,26

Aantal uitstaande aandelen ultimo (x 1.000) Nettoresultaat per aandeel van € 2,50 Dividend per aandeel in euro Slotkoers in euro

0,70

0,80

0,85

0,60

0,75

0,95

0,50

0,50

0,50

-

23,21

21,27

16,05

18,43

28,00

21,26

19,87

22,90

18,69

23,95

Focus

Profiel

Tienjarenoverzicht



WERELDWIJDE TRENDS


VEILIGHEID

DUURZAAMHEID

PROTECTING PEOPLE

VISIE

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

GECONSOLIDEERDE

PROTECTING PEOPLE

IN TRANSIT

IN HABITATS


AT WORK



DURING LEISURE





EINDMARKTEN


Immateriële activa

MISSIE


770,5

886,0

1.032,6

842,1

984,5

EBITDA 1

73,2

102,1

126,1

75,4

EBITA 1

51,1

73,0

95,4

41,5

EBIT 1

50,1

69,4

83,8

32,7

1.002,4

1.041,6

1.158,9


DEFENSIE


SPORT EN RECREATIE

TECHNISCH TEXTIEL

STRATEGIE







2014

136,8

212,1

203,8

242,8

273,0

218,1

247,4

214,7

214,2

221,9

269,4

267,1

207,0

221,8

196,7

165,6

151,5

152,5

89,1

84,6

97,7


18,3

19,8

25,1

45,3

34,2

36,8

47,0

47,4

55,4

54,8

58,1

54,4

53,3

68,3

Totaal vaste activa

196,5

374,7

484,6

463,8

491,2

531,7

513,1

480,1

413,9

429,1

74,6

89,6

43,6

41,4

40,6

60,7 Voorraden

157,7

176,2

211,5

155,0

216,9

267,9

226,4

222,2

249,5

271,1

Vorderingen

128,2

166,2

187,7

116,9

169,8

181,1

159,7

144,1

162,4

199,0

6,7

4,8

5,4

12,8

11,6

22,7

26,7

21,6

36,4

25,3

83,8

32,7

74,6

89,6

35,6

35,5

- 36,5

51,8

-12,7

-10,0

-11,3

-12,1

-10,0

- 8,6

- 8,5

Winstbelasting

-11,4

-11,9

-19,1

- 5,6

-17,9

-18,7

- 8,2

- 8,5

-1,4

- 9,5


45,4

0,3

-

8,7

-1,3

-1,3

- 0,3

0,1

0,4

0,3


76,1

46,5

51,0

23,1

45,4

58,3

15,0

17,1

- 46,1

34,0

- 0,1

- 0,1

0,1

0,8

0,6

0,4

5,9

1,9

0,4

0,1

Nettoresultaat

76,0

46,4

51,1

23,9

46,0

58,7

20,9

19,0

- 45,7

34,1

Dividend

16,2

18,8

20,4

15,0

18,8

24,0

13,0

13,1

13,3

-

6,6%

8,2%

9,2%

4,9%

8,6%

9,0%

4,8%

5,4%

5,1%

5,9%


13,1%

13,4%

5,7%

12,1%

13,1%

7,2%

7,1%

7,1%

9,0%


-

-

-

-

-

-

-

-

34,3

-


292,6

347,2

404,6

284,7

398,3

471,7

412,8

387,9

482,6

495,4

Totaal activa

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

Eigen vermogen


238,7

310,1

366,9

380,8

438,5

465,8

457,2

474,3

448,2

508,2

Minderheidsbelang

0,2

0,3

5,1

4,1

3,8

3,7

-1,9

-1,0

- 0,5

- 0,6

Groepsvermogen

238,9

310,4

372,0

384,9

442,3

469,5

455,3

473,3

447,7

507,6

Voorzieningen

43,8

40,8

43,5

40,5

32,0

50,6

65,3

45,8

46,9

45,1


63,5

222,3

316,2

192,0

195,2

275,1

220,3

195,1

213,3

201,0


1



2




30,4

12,9

20,3

16,3

57,1

36,3

36,3

14,8

38,6

17,1

112,5

135,5

137,2

114,8

162,9

171,9

148,7

139,0

140,4

153,7

-

-

-

-

-

-

-

-

9,6

-

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

49%

43%

42%

51%

50%

47%

49%

55%

50%

55%

- 63,0

175,1

88,1

- 3,3

24,7

34,8

15,7

18,0

0,2

-22,1

43,0

62,9

48,0

17,3

21,3

25,7

16,6

14,4

24,8

30,5

173,4

206,9

262,0

157,1

223,8

277,1

237,4

227,3

271,5

316,4



12,4 165,8

2015

2013

95,2



2012

137,5

-13,7

2011

102,5

69,4

2010

85,0

-11,3


2009

119,5

50,1


2008

1.049,0

- 8,0

Minderheidsbelang

2007

1.138,8


Bedrijfsresultaat

2006



Omzet



23,1

32,7

42,3

42,7

44,9

47,9

51,6

47,7

44,0

37,0

3.532

4.020

4.437

3.805

4.271

4.353

4.454

4.234

4.345

3.652

21.063

23.556

23.967

25.068

25.502

25.929

26.498

26.791

27.089

27.454

3,66

2,04

2,18

0,97

1,84

2,31

0,81

0,72

-1,72

1,26


0,70

0,80

0,85

0,60

0,75

0,95

0,50

0,50

0,50

-

23,21

21,27

16,05

18,43

28,00

21,26

19,87

22,90

18,69

23,95

Jaarverslag 2015 Koninkllijke Ten Cate nv

Organisatie, Focus en Profiel

Binnenzijde omslag

Kerngegevens 2015

2

Voorwoord voorzitter raad van bestuur

5

Protecting people – in habitats

7

Strategie

9 Waardecreatie

10

Visie – Missie – Strategie

12

Businessmodel

13

Eindmarkten

14

Verslag raad van bestuur

21 TenCate in 2015

22

Advanced Textiles & Composites

26

Geosynthetics & Grass

34

Overige activiteiten

41

Risicomanagement

42

Bestuur

45 Raad van bestuur en senior management

46

Raad van commissarissen

47

Verslag raad van commissarissen

48

Corporate governance

51

Bestuursverklaring

52

Financiële informatie

53 Jaarrekening 2015

54

Overige gegevens

106

Duurzaamheidsinformatie

113

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

114

Begrippenlijst

123

Overzicht dochterondernemingen en deelnemingen

125

Colofon

127

Tienjarenoverzicht

Binnenzijde omslag

TenCate jaarverslag 2015 | Jaarverslag 2015 |

1

Kerngegevens 2015 OMZET

OMZETVERDELING PER SECTOR

+ 5%

€ 1.158,9 mln

1.200 900


Advanced Textiles & Composites + 8%

600

53%

€ 611,7 mln

+ 4% autonoom

€ 531,3 mln

autonoom

300

46%

0

2011

2012

2013

2014

1%

2015

Overig € 15,9 mln

– 5% autonoom

EBITA*

+ 28%

€ 68,3 mln

120 90

EBITA* PER SECTOR

60


30 0

2011

*

2012

2013

2014

2015

Voor eenmalige posten.


NETTORESULTAAT

62%

€ 42,6 mln

€ 32,9 mln

€ 34,1 mln 60

*


48%

Overig – 10%

30

– € 7,2 mln

0 – 30 – 60

2011

2012

2013

2014

2015

NETTORESULTAAT PER AANDEEL

€ 1,26 3,0 1,5 0 – 1,5 – 3,0

2011

2012

2013

2014

2015

MEDEWERKERSVERDELING

MEDEWERKERS

– 16%

77%

Vrouwen

3.600

23%

2.400

840 23%

1.200

2

2.812

3.652

4.800

0

Mannen

2011

2012

2013

2014

2015

| TenCate jaarverslag 2015 | Jaarverslag 2015

77%

GEOGRAFISCHE SPREIDING OMZET EN MEDEWERKERS IN 2015 AMERIKA

EMEA

46% 50% 1.401

42% 43% 1.606

AZIË-PACIFIC

12% 7% 645

Naar bestemming Naar herkomst Medewerkers

TenCate heeft eigen productiev estigingen én verkoopkantoren ( ■ ) of alleen verkoopkantoren ( ■ ) in de volgende landen:

Amerika NOORD-AMERIK A Verenigde Staten Canada

ZUID-AMERIK A Brazilië

EMEA

Azië-Pacific

EUROPA

AZIË

België Denemarken Duitsland Engeland Frankrijk Italië Nederland Oostenrijk Polen Roemenië Spanje Tsjechië Zwitserland

AFRIK A Benin

China India Maleisië Singapore Thailand

OCEANIË

Australië Nieuw-Zeeland

MIDDEN-OOSTEN Dubai


3

Kerncijfers 2015 In miljoenen euro, tenzij anders vermeld

RESULTATENREKENING 1 Omzet

2014

2015

1.041,6

1.158,9

EBITDA

84,6

97,7

EBITA

53,3

68,3

EBITA-marge

5,1%

5,9%

EBIT

40,6

60,7

– 45,7

34,1

24,1

41,6

Netto geïnvesteerd vermogen (ultimo)

710,1

745,5

Rendement (EBITA) op gemiddeld netto geïnvesteerd vermogen

7,1%

9,0%

Netto rentedragende schulden (ultimo)

215,5

192,8

27,3

55,8

– 25,4

– 7,0

1,9

48,8

2,57

2,10

Aantal uitstaande aandelen jaarultimo

27.089

27.454

Gewogen gemiddeld aantal aandelen (voor verwatering)

26.588

26.973

Gewogen gemiddeld aantal aandelen (na verwatering)

26.720

27.132

Nettoresultaat Nettoresultaat voor eenmalige posten GECONSOLIDEERDE BALANS EN RENDEMENT

GECONSOLIDEERDE KASSTROOM Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Kasstroom uit investeringsactivteiten Kasstroom uit bedrijfs- en investeringsactiviteiten SCHULDVERHOUDING Nettoschuld / EBITDA-ratio UITSTAANDE AANDELEN (X 1.000)

GEGEVENS PER AANDEEL Nettoresultaat Nettoresultaat voor eenmalige posten Verwaterd nettoresultaat Dividend Eigen vermogen

– 1,72

1,26

0,91

1,54

– 1,71

1,26

0,50

–

16,55

18,51

4.345

3.652

758

769

MEDEWERKERS FTE ex inhuur ultimo waarvan in Nederland 1

4

EBITDA, EBITA en EBIT voor eenmalige posten.


Voorwoord voorzitter raad van bestuur Geachte belanghebbenden, In 2015 werd ingezet op de ontwikkeling van de markten op basis van

termijnhorizon vergt. Met de steun van de nieuwe investeerders zal

technologieën die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld. De markt-

TenCate in de komende jaren de bestaande product-markt-technolo-

introductie van dergelijke innovaties gaat gepaard met certificerings-

giecombinaties verstevigen en het proces van productdifferentiatie en

processen, registraties, verandering en aanpassing van specificaties

innovatie kunnen voortzetten.

en een geleidelijke klantacceptatie. Ook zijn externe factoren van wezenlijk belang, zoals olieprijsontwikkeling, natuurrampen en geopo-

GANG VAN ZAKEN

litieke factoren, die van invloed zijn op politieke beslissingen, het

De groei van omzet en resultaat in 2015 is mede terug te voeren op

beschikbaar stellen van budgetten en inkoopbeslissingen. In bepaalde

extra investeringen en inspanningen in marketing en verkoop in de

gevallen is TenCate partnerschappen aangegaan in waardeketens om

voorgaande jaren. Een sterke relatie met key accounts met een geza-

in gezamenlijkheid de introductie van innovaties tot stand te brengen

menlijke oplossingsgerichte benadering binnen de waardeketen onder-

of te versnellen. De focus op marketing en verkoop droeg positief bij

steunt de waardepropositie naar eindgebruikers met als doel het

aan de omzet- en winstgroei die TenCate over 2015 heeft gerealiseerd.

rendement te verhogen.

Een licht economisch herstel gekoppeld aan een succesvolle imple-

Bij TenCate Protective Fabrics was de sterke autonome omzetgroei

mentatie van de strategie in de kunstgrasmarkt, alsmede een toene-

een weerslag van de combinatie van bestaande en nieuwe afnemers.

mende vraag naar persoonlijke bescherming resulteerden in een auto-

Er was ten opzichte van het voorgaande jaar sprake van een toename

nome omzetgroei van 5%. Dit groeipercentage beantwoordde aan de

van de afzet ten behoeve van het Amerikaanse leger. Al vele jaren zijn

in de financiële markt gecommuniceerde vooruitzichten.

Amerikaanse militairen de toonaangevende eindgebruikers van TenCate Defender ® M beschermende weefsels. Dit heeft intussen

De winstgevendheid van TenCate verbeterde, voor een belangrijk deel

mede geleid tot een succesvolle marktintroductie in het Midden-

door de hoge bezettingsgraden, kostenverlaging en de verbeterende

Oosten door middel van een belangrijk meerjarig leveringscontract.

omzetmix bij TenCate Grass. Bij TenCate Advanced Armour werden

Verhoging van beschermingsniveaus is niet alleen binnen de defensie-

organisatorische aanpassingen doorgevoerd, wat tegen het einde van

markt een trend. Ook in de industrie krijgt, mede als gevolg van duur-

het jaar in de resultaten tot uitdrukking is gekomen.

zaamheidscriteria, beveiliging van werknemers een hogere prioriteit. Door verminderde industriële activiteit in de olie- en gassector werden

In de eerste helft van 2015 werd de fix-it/exit-strategie afgesloten met

de resultaten in 2015 niettemin enigszins gedrukt.

de desinvestering van TenCate Enbi en Xennia Technology. De groei binnen TenCate Advanced Composites was vooral gestoeld

OPENBAAR BOD

op voortgaande stijging van de afzet van thermoplastisch composiet-

Op 20 juli 2015 maakten TenCate en Tennessee Acquisition, een

materiaal in de aerospacemarkt. De groeiende omzetbijdrage vanuit de

consortium van investeerders onder leiding van Gilde Buy Out Partners,

automotive-industrie is een voorbeeld van investeringen in nieuwe

het voornemen tot een openbaar bod op alle aandelen TenCate bekend.

product-markt-technologiecombinaties die in het verleden zijn geïniti-

Het biedingsproces heeft ertoe geleid dat op 10 februari 2016 het

eerd.

consortium 98% van de uitstaande aandelen TenCate had verworven. Na 62 jaar wordt de beursnotering van Koninklijke Ten Cate nv beëin-

Binnen TenCate Grass zijn systeemoplossingen steeds belangrijker.

digd op 17 maart 2016.

GreenFields™ is succesvol als toonaangevend merk in de kunstgrasmarkt voor hoogwaardige oplossingen voor topsport en breedtesport.

Een belangrijk onderdeel van de overeenkomst met het consortium

Naast 100% (geweven) kunstgrassystemen is hier met succes een

betreft de continuering van de bestaande buy & build-strategie van

hybride systeem aan toegevoegd, XtraGrass™. De verhoogde marke-

TenCate. De acceptatie van bepaalde klantgroepen ten aanzien van

tingactiviteit vertaalt zich in een sterke merkpositie, waarbij in

nieuwe materiaaloplossingen en het creëren van partnerschappen

Amerika de positie in de kunstgrasmarkt via GreenFields™ verder werd

binnen de waardeketen is veelal een geleidelijk proces dat een lange-

versterkt.


5

.. Voorwoord voorzitter raad van bestuur Binnen TenCate Geosynthetics trad omzetgroei op in de Aziatische markt, mede door organisatorische maatregelen. Tegen het einde van het jaar profiteerden de Europese en Amerikaanse activiteiten van het zich verbeterende economische klimaat.

TOEKOMST TenCate continueert de buy & build-strategie vanuit haar opgebouwde productportfolio, technologische competenties en marktpositionering. De overgang van een beursgenoteerd concern naar een onderneming met een beperkte groep gecommitteerde en kapitaalkrachtige aandeelhouders past goed bij de bestaande strategie en bij de dynamische markten waarin TenCate opereert, waarin een zekere mate van vasthoudendheid aan de uitgestippelde route noodzakelijk is voor succes. Ook in de huidige situatie zal TenCate blijven streven naar duurzame relaties met partijen binnen de waardeketen, zoals leveranciers, directe klanten en strategische partners. Onze aanpak, gericht op een doelmatige samenwerking binnen waardeketens, vraagt om een meer dan gemiddelde inzet van medewerkers, die een verbinding weten te leggen met de wereld om hen heen. Ik dank daarom alle medewerkers voor hun bijdrage in het afgelopen jaar. Ir. Loek de Vries, bestuursvoorzitter en CEO

6


PROTECTING PEOPLE – IN HABITATS

IN HABITATS: verstedelijking, intensiever gebruik van infrastructuur

TenCate jaarverslag 2015 | Protecting people – in habitats |

7

.. Protecting people – in habitats TenCate brengt de missie ‘Protecting people’ in de praktijk door het

Steden die dergelijke uitdagingen effectief tegemoet treden en kansen

ontwikkelen en produceren van duurzame oplossingen voor de

benutten, ontwikkelen een hoge kwaliteit van hun leefomgeving met

bescherming van mensen in hun werken leefomgeving (‘In habitats’).

sterke sociale netwerken. Slimme technologie maakt een stad

TenCate bedient de eindmarkt infrastructuur en watermanagement

aantrekkelijker, duurzamer én leefbaarder.

primair met geosynthetics en de eindmarkt sport en recreatie met kunstgras en outdoor weefsels. Twee wereldwijde trends bieden

GEOSYNTHETICS

kansen in deze markten: verstedelijking en klimaatverandering. Bij de

Geosynthetics worden over het algemeen gebruikt om wegen water-

ontwikkeling van materialen en systemen zijn veiligheid en verduurza-

bouwkundige problemen op te lossen. Voorbeelden zijn stabilisatie of

ming van de leefomgeving leidraad.

het scheiden van grondlagen, grondwapening, bescherming tegen erosie en mechanische beschadiging, drainage en afdichting, zodat

VERSTEDELIJKING

verontreiniging niet in de bodem belandt. Geosynthetics kunnen

We zijn inmiddels met 7,4 miljard zielen. Naar verwachting bedraagt

tevens dienen als fundering van autowegen en start- en landings-

dat aantal in het jaar 2100 twaalf miljard. Sinds 2008 woont de meer-

banen. Door toepassing van TenCate Geotube ® buisvormige elementen

derheid van de wereldbevolking in stedelijk gebied. Elke dag komen

zijn eilanden gecreëerd, kusten en oevers beschermd en verontreinigd

daar volgens schattingen enkele honderdduizenden bij. Dit legt een

slib gereinigd en opgeslagen. Door het slib te ontwateren en als harde

enorme druk op de infrastructuur en heeft vergaande gevolgen voor de

massa op te slaan, zijn de containers geschikt als dijklichaam of voor

mobiliteit, het milieu, de leefbaarheid en de beschikbaarheid van werk,

ophoging van land. Bewaking en monitoring van dijken is mogelijk door

voedsel, water en energie. Beslaan steden wereldwijd slechts een half

geosynthetics met optische vezels.

procent van het landoppervlak, de inwoners ervan consumeren 75% van de natuurlijke middelen. Dit onderstreept de noodzaak van

De waardepropositie van TenCate Geosynthetics ligt in de brede

verduurzaming van de leefomgeving.

productportfolio en technologische kennis, de milieuvriendelijkheid en duurzaamheid, een internationaal netwerk van bedrijven en verkoop-

KLIMAATVERANDERING EN HULPBRONNEN

kantoren en de rol als partner bij projecten. Toepassing van geosyn-

Een tweede trend vormt klimaatverandering. Naar verwachting blijft

thetics resulteert dikwijls in besparing op ruimte, installatie- en trans-

het zeeniveau stijgen. Steden in kustgebieden krijgen te maken met

portkosten.

een steeds grotere kans op overstromingen. De lokale infrastructuur moet worden beschermd of verstevigd. Daarop moet worden geantici-

KUNSTGRASCOMPONENTEN EN KUNSTGRASSYSTEMEN

peerd.

TenCate Grass richt zich op zowel sporttoepassingen als landscaping

In droge gebieden moet de watervoorziening op peil blijven. De econo-

beelden van toepassingen zijn groenvoorzieningen langs wegen en op

mische groei van opkomende markten heeft de vraag naar drinkwater

luchthavens, gazons, en kunstgras op balkons en speelplaatsen. Kunst-

verveelvoudigd. Met toenemende welvaart gebruiken we meer water

gras wordt ook toegepast voor de aankleding van taluds en in niet-

voor hygiëne, voedselproductie en industriële productie.

horizontale toepassingen als dakisolatie.

SLIMME STEDEN

De waardepropositie van kunstgras ligt in duurzaamheid en gebruiks-

Steden moeten zich dus slimmer gaan ontwikkelen om de bovenge-

gemak: de hogere bespeelbaarheid en de besparing op waterverbruik

schetste gevolgen positief om te buigen. Daarnaast moeten we

en meststoffen in vergelijking met natuurgras. Het vergt bovendien

schaarsbevolkte en minder aantrekkelijke delen van de aarde bewoon-

minder onderhoud. Velden aangelegd met kunstgrassystemen vergen

baar maken en bestaande habitats uitbreiden of juist beschermen. Dat

minder grondverzet dan velden van losse componenten.

(particuliere, commerciële en publieke landschapsinrichting). Voor-

verlangt een hoogwaardige organisatiegraad, mobiliteit en logistiek met veilige en duurzame infrastructuur.

8

| TenCate jaarverslag 2015 | Protecting people – in habitats

STRATEGIE

TenCate thermoset composietmateriaal voor de neusradome van een Boeing 787 Dreamliner

TenCate jaarverslag 2015 | Strategie |

9

Waardecreatie

INPUT

PROCESS KAPITAAL

VALUE DRIVERS

nd

su

se ■■ ■■

Cus

■■

■■

■■

KOSTENLEIDERSCHAP ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■

Schaalvoordelen Inkoopvoordelen Beschikbaarheid van grondstoffen Geografische spreiding van productie Logistieke voordelen: dicht bij klanten Herverwerkbaarheid

i

DIGITAAL Data

10

NATUURLIJK Natuurlijke bronnen Kunstmatige bronnen Overige bronnen

| TenCate jaarverslag 2015 | Strategie

tp

ec

fic

ro

sp

du

er

cti

tom

Productportfolio: gekoppeld aan specifieke klantbehoeften Marktintroductietijd Best in class: prijs-prestatie-k waliteitservice Flexibiliteit: snelle aanpassing aan veranderende behoeften

■■

Brede technologische basis Open innovatienetwerken Kennisnetwerken Intellectueel eigendom, waaronder octrooien Marktgedreven innovatie en probleemoplossend vermogen

on

d-u En

PRODUCTDIFFERENTIATIE

■■

es

■■

■■

logi

■■

TECHNOLOGISCHE INNOVATIE

Reductie total cost of ownership van eindgebruikers Probleemoplossend vermogen Systeembenadering Best in class: prijs-prestatieverhouding Co-creatie: ontwikkeling met klanten Betrouwbaarheid: merk TenCate staat voor kwaliteit

hno

■■

END-USERMARKETING

ec

TECHNISCH Technologieën Technieken Processen Kwalificaties

INTELLECTUEEL Intellectueel eigendom Branding Corporate identiteit

ea

gt

■■

■■

GEPRODUCEERD Oplossingen Diensten

tiv

nin

■■

■■

FINANCIEEL Bezittingen Schulden

rup

re

pe

rie

e nc

ai

SOCIAAL Klanten Eindgebruikers Leveranciers Joint ventures

Dis

st

MENSELIJK 3.652 medewerkers 10% management 1% corporate

x

so

lu t

ion

s

Co

st

fic -ef

ie

n

OUTPUT

OUTCOME

MATERIALS THAT MAKE A DIFFERENCE VEILIGHEID EN BESCHERMING Eigenschappen: BESCHERMENDE WEEFSELS

THERMOPLASTISCH COMPOSIETEN

OUTDOORWEEFSELS

Brandwerend Vlamvertragend Kogelwerend Scherfwerend Et cetera

Eigenschappen:

GEOTEXTIEL

PROTECTING PEOPLE IN TRANSIT Lucht- en ruimtevaart Automotive Transport Marine Et cetera

IN HABITATS Infrastructuur Watermanagement Land- en tuinbouw Constructies Et cetera

THERMOHARDENDE COMPOSIETEN DUURZAAMHEID EN HET MILIEU

ANTIBALLISTISCHE BESCHERMINGS MATERIALEN

IMPACT

OVERLEVINGS SYSTEMEN

Lichtgewicht Lange levensduur 100% recyclebaar Herbruikbaar Biodegradable Et cetera

AT WORK Persoonsbescherming Bepantsering Medisch Et cetera

DURING LEISURE Sporten Vrije tijd Vakantie Et cetera

Meer mobiliteitveiligheid Minder brandstof verbruik Minder CO 2-uitstoot Verminderd broeikas effect en opwarming van de Aarde

Meer leefveiligheid Minder overstromingen Minder aardverschui vingen Verbeterd infrastructuuren watermanagement

Meer werkveiligheid Langere levensduur Minder industrieel wassen Verminderd afvalwater en waterzuivering

Meer sportveiligheid Langere levensduur Minder waterverbruik Toegenomen materiaal hergebruik en recycling

KUNSTGRAS


11

Visie – Missie – Strategie TenCate is een internationaal opererende onderneming die bij de

producten en er een gedifferentieerde vraag ontstaat op basis van

ontwikkeling en productie van technisch textiel chemische proces-

specifieke klanteisen.

technologie combineert met textieltechnologie. TenCate is onderverdeeld in twee sectoren: Advanced Textiles & Composites en

Door netwerkstructuren met partners in de waardeketen wordt aan

Geosynthetics & Grass.

het businessmodel een dimensie toegevoegd. Doel is de toegang tot markten te verbeteren en de concurrentiepositie te versterken. TenCate borgt haar positie als ontwikkelaar en producent van materi-

VISIE

alen binnen de keten. Voorwaartse of achterwaartse integratie beïn-

De visie van TenCate is gebaseerd op het ontwikkelen (buy & build)

vloedt de concurrentiepositie van TenCate en de relatie met directe

van een brede technologische basis voor beschermingsoplossingen.

klanten.

TenCate beschikt als leidende onderneming in de technisch textielsector wereldwijd over een brede en innovatieve technologie-

KWALITATIEVE STRATEGISCHE DOELEN

en octrooipositie. Hiermee ontwikkelt TenCate materialen die optimaal

■■

en bescherming van mens en milieu.

Waardecreatie voor belanghebbenden door rendabele groei op basis van kennis, kunde en interne synergie

aansluiten op individuele marktbehoeftes binnen de thema’s veiligheid ■■

Kritische

massa

realiseren

in

product-markt-technologie

combinaties door leidende marktposities in wereldwijde niches ■■

MISSIE

technologiecombinaties verschillen qua groeimogelijkheden en

TenCate wil leidend zijn in duurzame oplossingen voor de wereldwijde

risicoprofiel

groeimarkten persoonsbescherming en bescherming van de werken

■■

leefomgeving: ‘Protecting people’ door materiaaltechnologie die het

■■

Een open, creatieve en ondernemende cultuur Een wereldwijd opererende, commerciële organisatie met klant gerichte systeemoplossingen binnen de totale waardeketen

verschil maakt. Het ontwikkelen van de juiste portfolio binnen deze markten, toegesneden op specifieke behoeftes, het onder de aandacht

Een evenwichtige activiteitenportfolio, waarbij product-markt-

■■

Groeiversnelling via partnerschappen.

brengen van de oplossingen en het integreren van de beheersing van veiligheidsrisico’s in specificaties zijn belangrijk in de wijze waarop

KWANTITATIEVE STRATEGISCHE DOELEN

TenCate inhoud geeft aan haar missie.

■■

groter dan 15% op middellange termijn.

TenCate opereert hoofdzakelijk binnen vijf eindmarkten, afgeleid van de wereldwijde trends veiligheid en duurzaamheid. Deze eindmarkten

■■

Winstgroei: gemiddelde EBITA-groei minimaal 10% per jaar op middellange termijn.

zijn: persoonsbescherming, defensie, mobiliteit, infrastructuur en watermanagement en sport en recreatie. De hoogwaardige materi-

Rendement: EBITA / gemiddeld netto geïnvesteerd vermogen

■■

Financiering: op langere termijn een nettoschuld / EBITDA-ratio die ruim binnen de afspraken met de banken ligt.

alen, modules en systemen die voor deze eindmarkten worden ontwikkeld, beschikken over specifieke eigenschappen. Deze zijn veelal op basis van functionele specificaties vastgesteld en gekwalificeerd.

CORPORATE WAARDEN (10CATE) ■■

De klant staat centraal: ‘Protecting people’

■■

Effectief: doe de goede dingen

STRATEGIE

■■

Efficiënt: doe de dingen goed

De strategie van TenCate is gebaseerd op waardeketenmanagement,

■■

Creatief: zoek oplossingen en creëer systemen

waarbij de eindgebruiker centraal staat. Hoekstenen van het business-

■■

Flexibel: de ‘levende organisatie’, het aanpassen aan externe ontwikkelingen, nieuwe vragen en trends

model zijn: end-usermarketing, productdifferentiatie, technologische innovatie en kostenleiderschap (zie figuur pagina 13). Dit model

■■

Ondernemend: het herkennen en optimaliseren van mogelijkheden

bepaalt hoe TenCate waarde creëert, vastlegt in producten en

■■

Innovatief: denk ‘out of the box’

systemen en toevoegt aan klantgerichte systeemoplossingen. TenCate

■■

Betrouwbaar: vertrouwen is de basis voor zakendoen – TenCate als betrouwbare partner

richt zich primair op markten waar hoge functionele eisen aan producten worden gesteld. In de regel is het een gunstige ontwikke-

■■

Commitment: toegewijd aan de taken waar het bedrijf voor staat

ling voor TenCate wanneer markten hogere normeringen stellen voor

■■

Samenwerking: werk samen met collega’s en in teams

12


Businessmodel TenCate hanteert het businessmodel van waardeketenmanagement;

TECHNOLOGISCHE INNOVATIE

hoe de onderneming waarde creëert, vastlegt in producten en

Innovaties hebben bij TenCate in de regel een technologische achter-

systemen en toevoegt aan klantgerichte systeemoplossingen. De eind-

grond, zoals de ontwikkeling van inherent hitte- en vlamwerende

gebruiker staat hierin centraal. Hoekstenen van het businessmodel

weefsels. Procesinnovatie door toepassing van digitale inkjettechno-

zijn: end-usermarketing, productdifferentiatie, technologische inno-

logie, zoals de drop-on-demandtechniek en continuous-inkjettechniek

vatie en kostenleiderschap.

is een ander voorbeeld. Ook vinden innovaties plaats door bestaande technologieën te combineren. Het is voor de toekomst van TenCate

END-USERMARKETING

belangrijk bestaande producten door te ontwikkelen met techno-

Elk nieuw product dat TenCate ontwikkelt, is geënt op de klantvraag of

logische vernieuwingen. TenCate streeft naar continue vooruitgang om

op nieuwe normeringen en wet- of regelgeving. Specificaties worden

aan nieuwe regelgeving en normering tegemoet te komen of initiërend

met de klant en / of eindgebruiker vastgelegd dan wel ontwikkeld. Met

te zijn. Onder innovatie vallen eveneens ontwikkelingen die samen-

de opgebouwde expertise en de technologische basis wordt inge-

hangen met de specificatie en kwalificatie van materialen. Ook acqui-

speeld op de klantvraag en op veranderende specificaties. Dit is een

sities met een technologische achtergrond maken deel uit van het

belangrijk concurrentiemiddel. Door decision-making units op eind-

innovatieproces. TenCate voert een actief intellectueel eigendomsbe-

markten op tal van manieren te benaderen ten aanzien van nieuwe

leid en heeft meer dan 800 octrooien.

technologische mogelijkheden wordt veelal een hogere standaard gezet. Producten en oplossingen van TenCate bieden een functionele

KOSTENLEIDERSCHAP

meerwaarde. In een aantal gevallen opereert TenCate via haar

Hoewel producten over de juiste technische en functionele specifica-

afnemers, zoals in tenders. Het imago, de naamsbekendheid et cetera

ties moeten beschikken, blijft het kostenaspect van groot belang. Het

zijn soms slechts indirect in eindmarkten te meten.

dwingt TenCate bewust met kosten om te gaan, zoals de kostenefficiënte wijze van produceren, het margebeleid, het optimaliseren van

PRODUCTDIFFERENTIATIE

processen, het organiseren van logistieke stromen, het terugbrengen

TenCate streeft naar de juiste productportfolio met betrouwbare

van milieukosten en het omgaan met schaarse hulpbronnen en grond-

oplossingen voor specifieke markten/of klantbehoeftes. Omdat

stoffen. Voorts voert TenCate een actief portfoliobeleid. De portfolio

productlevenscycli steeds korter worden, dient TenCate telkens met

wordt voortdurend doorgelicht en de productlevenscyclus getoetst aan

nieuwe producten en oplossingen te komen. Uitgangspunt voor

de markteisen. Door wereldwijd te produceren in de nabijheid van de

TenCate vormen de veranderende markten, waarin eisen strenger en

meeste eindmarkten en met een wereldwijde toegang tot grondstof-

normeringen zwaarder worden en wetgeving verandert. TenCate past

fenmarkten, beschikt TenCate in beginsel over een gezonde kosten-

eigenschappen aan of bouwt deze in materialen in om klantspecifieke

basis. Bovendien profiteert TenCate van schaalvoordelen, omdat ze in

producten en specialties te creëren. Productdifferentiatie wordt in

de meeste kernmarkten een leidende positie inneemt. Technologische

toenemende mate gekoppeld aan end-usermarketing om de totale

innovatie – baanbrekend dan wel ondersteunend – door nieuwe

waardepropositie op de juiste manier te positioneren. Marketing wordt

productiemethoden kan de kostenstructuur mede positief beïnvloeden.

derhalve steeds meer gewicht gegeven en duurzaamheid is daarin belangrijk.

TenCate businessmodel END-USER MARKETING

© TenCate business development

market market management

EXTERNAL

technology VALUE CHAIN MANAGEMENT

product DIFFERENTIATION

INNOVATION

INTERNAL

process management

process portfolio management

COST LEADER


13

Eindmarkten PROTECTING PEOPLE Risico’s en gevaren voor mens en samenleving vormen in belangrijke mate de grondslag voor de ontwikkeling van materialen en systemen die oplossingen bieden voor specifieke vragen uit de samenleving. Door de missie ‘Protecting people’ is TenCate hiermee sterk verbonden. De wereldwijde langetermijntrends en groeimarkten waarop TenCate zich richt, zijn veiligheid en bescherming alsmede duurzaamheid en het milieu. TenCate is in veel gevallen afhankelijk van de overheid als eindklant (2015: 48% van de omzet, 2014: 43% van de omzet). OMZET NAAR EINDMARKTEN 6%

Persoonsbescherming Defensie

20%

21%

2014

7% 13%

33%

1% 22%

Mobiliteit

2015

Infrastructuur en Watermanagement Sport en recreatie

13% 14%

33%

Overig

17%

OMZET NAAR CATEGORIE AFNEMER (INDICATIEF)

57%

2014

43%

Overheid Niet-overheid

31%

14


52%

2015

48%

Persoonsbescherming

TenCate produceert een breed spectrum van beschermende weefsels en armourcomposieten. De eindmarkt voor persoonsbescherming is een groeimarkt. Op korte termijn is deze afhankelijk van de economische groei, die zich vertaalt in het niveau van de industriële productie, en van overheids budgetten voor hulp- en veiligheidsdiensten die mede bepaald worden aan de hand van dreiging en veiligheidsrisico’s.

TenCate Gemini XTL™, een systeem op basis van inherent brandwerende weefsels voor uitrukkleding van brandweerlieden


15

Defensie

De Amerikaanse markt is de belangrijkste defensiemarkt. De geopolitieke onzekerheden wereldwijd leiden tot een hernieuwde belangstelling voor en behoefte aan materialen, modules en systemen. Ook in Europa en het Midden-Oosten is hiervan sprake. TenCate is toonaangevend op het gebied van beschermende weefsels voor legeruniformen en van armourcomposieten.

TenCate beschermingsoplossingen op een CV90 infanterie gevechtsvoertuig van BAE systems Hägglunds

16


Mobiliteit

Gewichtsbesparing door gebruik van lichtgewicht composieten kan tot een aanzienlijke daling van brandstofverbruik leiden. Composieten worden in toenemende mate toegepast in vliegtuigen en helikopters. De nieuwe markt voor automotive composieten wordt met name gedreven door s tringentere lokale wetgeving tegen de CO 2 -uitstoot. TenCate Advanced Composites opereert in de markt voor composieten die conventionele materialen zoals metaal kunnen vervangen.

TenCate Cetex ®, thermoplastisch composietmateriaal voor de Airbus A350 XWB


17

Infrastructuur en watermanagement De eindmarkt voor infrastructuur wordt door TenCate bediend met geosynthetics voor infra structurele werken en kunstgras voor land scaping. TenCate produceert geosynthetics en systemen voor watermanagement, maritieme projecten, ontwatering en milieu. De investe ringen in infrastructurele werken zijn groten deels afhankelijk van overheden. Wel hebben natuurrampen, ‘global warming’, droogte en verstedelijking de prioriteit ten aanzien van watermanagement en kustbescherming vergroot.

TenCate Mirafi ®, waterregulerende en versterkende lagen onder het wegdek (Pioneer Mountains Scenic Byway, Montana, VS)

18


Sport en recreatie

De eindmarkt voor sport en recreatie wordt gevormd door de markten voor kunstgrassystemen en outdoorweefsels. Kunstgras blijft een groeimarkt. Het faciliteren van sportbeoefening wordt in het algemeen als een (regionale) overheidstaak gezien. Bij een watertekort kan kunstgras eveneens uitkomst bieden. Outdoorweefsels beschermen niet alleen tegen weer en wind, maar ook tegen uv-straling.

GreenFields ® Slide Max XQ ™ 50, een kunstgras sportveld op het dak van een multifunctioneel centrum voor sport, cultuur en recreatie (Unidades de Vida Articulada, Sol de Oriente, Medellín, Colombia)


19

TenCate Tecasafe ®, beschermend weefsel in de olie- en chemiesector

20


VERSLAG RAAD VAN BESTUUR

TenCate Geosynthetics baggerbuffer, een robuuste en natuurvriendelijke methode voor de sanering van waterbodems

TenCate jaarverslag 2015 | Verslag raad van bestuur |

21

TenCate in 2015 ANALYSE 2015 NAAR SECTOREN 2014

in miljoenen euro

2015

Verschil

Autonoom

Acquisitie / desinvestering Valuta


435,3

531,3

22%

8%

14%

0%


538,7

611,7

14%

4%

10%

0%

67,6

15,9

– 76%

– 5%

3%

– 74%

1.041,6

1.158,9

11%

5%

11%

– 5%

Netto-omzet

Overige

1


27,2

32,9

21%


23,5

42,6

81%

2,6

– 7,2

nm

53,3

68,3

28%

– 12,7

– 7,6

40,6

60,7

50%

– 8,6

– 8,5

EBITA

Overige

Amortisatie EBIT 1 Nettofinancieringslasten 1

32,0

52,2

63%

Winstbelastingen 1

– 8,7

– 11,0

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 1

23,3

41,2

77%

Resultaat voor belastingen

Nettoresultaat van investeringen volgens de ‘equity’-methode

0,4

0,3

Minderheidsbelang

0,4

0,1

Nettoresultaat 1

24,1

41,6

73%

– 77,1

– 8,9

7,3

1,5

–

– 0,1

– 45,7

34,1

Eenmalige posten Winstbelasting over eenmalige posten Resultaat op verkochte activiteiten na winstbelasting Nettoresultaat

EBITA-MARGES 1

2014

2015


6,2%

6,2%


4,4%

7,0%

Geconsolideerd

5,1%

5,9%

1

22


| TenCate jaarverslag 2015 | Verslag raad van bestuur

OMZET

EENMALIGE POSTEN

De omzet over 2015 steeg autonoom met 5% tot € 1.159 miljoen. Door

De EBITA over 2015 is beïnvloed door eenmalige lasten van in totaal

valuta-effecten (+11%) en desinvesteringen (-5%) was de nominale

€ 8,9 miljoen, gerelateerd aan kosten in verband met het openbaar bod

omzetgroei 11%.

op TenCate, de vorming van een voorziening debiteuren en herstructureringskosten bij TenCate Advanced Armor USA. In 2014 bedroegen de

De omzet in private markten maakte 52% (2014: 57%) uit van het

eenmalige lasten in totaal € 77,1 miljoen, onder meer door bijzondere

totaal. De omzet in defensiemarkten maakte voor geheel 2015 13% uit

waardeverminderingen (impairments) van € 82,2 miljoen en een bate

van het totaal, vergeleken met 7% op het dieptepunt in 2014.

van € 7,9 miljoen ten gevolge van een wijziging in de pensioenregeling in Nederland.

De omzet in de sector Advanced Textiles & Composites groeide autonoom met 8% tot € 531 miljoen. De omzetstijging binnen deze sector

BELASTINGEN

was voor een groot deel te danken aan de groei in beschermende

Het gemiddelde belastingtarief in 2015 daalde naar 21,9% (2014:

weefsels voor militairen binnen TenCate Protective Fabrics en de groei

28,8%, voor bijzonder waardeverminderingen). Een groot deel van de

in composieten voor lucht- en ruimtevaarttoepassingen bij TenCate

verbetering van de winst voor belasting is gerealiseerd in landen met

Advanced Composites. De daling van de omzet van beschermende

een relatief laag belastingtarief.

weefsels voor de olie- en gasindustrie remde de groei bij TenCate Protective Fabrics.

WERKKAPITAAL Het werkkapitaal is in 2015 gestegen naar € 316,4 miljoen (2014:

De omzet in de sector Geosynthetics & Grass steeg autonoom met 4%

€ 271,5 miljoen). De aantrekkende omzet leidde tot een autonome

tot € 612 miljoen. Net als in het voorgaande jaar kwam het grootste

toename van het nettowerkkapitaal over geheel 2015 van € 17,6

deel van de omzetstijging voor rekening van kunstgrascomponenten en

miljoen (2014: € 33,8 miljoen). De hoogte van het werkkapitaal is mede

kunstgrassystemen van TenCate Grass. De omzet van TenCate Geosyn-

beïnvloed door de gestegen koers van de US dollar in vergelijking met

thetics bleef exclusief valuta-effecten licht achter bij het voorgaande

de euro.

jaar.

INVESTERINGEN EBITA, NETTORESULTAAT

In 2015 lagen de investeringen licht boven het niveau van de afschrij-

De EBITA van de Groep bedroeg € 68,3 miljoen (2014: € 53,3 miljoen).

vingen: de investeringen in vaste activa bedroegen € 30,5 miljoen

De EBITA-marge, voor eenmalige posten, steeg naar 5,9% (2014:

(2014: € 24,8 miljoen), de afschrijvingen op vaste activa waren € 29,4

5,1%).

miljoen (2014: € 31,3 miljoen). De investeringen waren het hoogst bij TenCate Advanced Composites en bij TenCate Grass, waar sterke

In de sector Advanced Textiles & Composites bleef de EBITA-marge

omzetgroei werd gerealiseerd.

stabiel op 6,2% (2014: 6,2%) met een EBITA van € 32,9 miljoen (2014: € 27,2 miljoen).

in miljoenen euro

2014

2015


19,2

25,5

5,6

5,0

24,8

30,5

In de sector Geosynthetics & Grass steeg de EBITA-marge naar 7,0%

Ontwikkelingskosten en overige immateriële

(2014: 4,4%) met een EBITA van € 42,6 miljoen (2014: € 23,5 miljoen).

activa

De wijziging in het resultaat uit de Overige activiteiten weerspiegelt met name de desinvestering van TenCate Enbi, alsmede een negatief resultaat op interne valutahedgecontracten. Voor eenmalige posten bedroeg de nettowinst van het concern over 2015 € 41,6 miljoen (2014: € 24,1 miljoen). Het gerapporteerde netto resultaat na eenmalige posten kwam uit op € 34,1 miljoen (2014: – € 45,7 miljoen).


23

.. TenCate in 2015 KASSTROMEN

Voor een toelichting op enkele belangrijke financiële effecten van deze

Per saldo genereerde TenCate in 2015 een positieve cashflow uit

transactie in 2016 wordt verwezen naar Gebeurtenissen na balans-

bedrijfs- en investeringsactiviteiten van € 48,8 miljoen (2014: € 1,9

datum op pagina 111 van dit jaarverslag.

miljoen).

WINSTBESTEMMING in miljoenen euro

2014

2015

– 46,1

34,0

35,6

29,4

90,6

7,6

dure dan wel uitstotingsprocedure, of andere maatregelen zoals in het

Resultaat na winstbelasting en investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

de statuten, onder goedkeuring van de raad van commissarissen,

Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen materiële vaste activa

besloten om over 2015 geen dividend op de uitstaande gewone aandelen uit te keren en het nettoresultaat toe te voegen aan de

Amortisatie en bijzondere waardeverminderingen immateriële activa

De raad van bestuur heeft met gebruikmaking van artikel 30 lid 2 van

reserves. De aandeelhouders die hun aandelen niet hebben aangeboden onder het bod zullen derhalve bij een eventuele uitkoopproce-

0,9

15,4

biedingsbericht vermeld, in beginsel een bedrag per aandeel betaald

81,0

86,4

krijgen dat gelijk is aan de biedprijs.

Toe-/afname werkkapitaal

– 33,8

– 17,6

Betaalde interest/belastingen

– 19,9

– 13,0

27,3

55,8

– 24,8

– 30,5

TenCate daalde in 2015 met 3%. Bij een circa 5% hogere productie-

Overig Kasstroom voor toe-/afname werkkapitaal

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO) Ten aanzien van de belangrijke milieuthema’s energieverbruik en waterverbruik werd voortgang geboekt in 2015. Het waterverbruik van

Investeringen Desinvesteringen Acquisities Deconsolidatie deelnemingen Overig

0,2

0,4

output (in kilogram) steeg het energieverbruik met slechts 1%. Een

– 0,2

– 5,0

aanzienlijke bijdrage aan de relatieve energiebesparing werd geleverd door een verbeterd warmteregulatiesysteem in de productievestiging

–

27,1

– 0,6

1,0

1,9

48,8

Kasstroom uit bedrijfs- en investeringsactiviteiten

In de Duurzaamheidsinformatie vanaf pagina 113 worden de prestaties

SAMENSTELLING ONDERNEMING Aan het eind van het eerste kwartaal van 2015 is TenCate Enbi gedesinvesteerd. Aan het eind van het tweede kwartaal volgde de desinvestering van Xennia Technology.

PERSONEEL Het personeelsbestand daalde met name door de desinvesteringen van TenCate Enbi en Xennia Technology tot 3.652 fte per ultimo 2015 (2014: 4.345 fte).

OPENBAAR BOD TenCate en Tennessee Acquisition, een consortium van investeerders geleid door Gilde Buy Out Partners, maakten op 20 juli 2015 het voornemen bekend tot een openbaar bod op alle aandelen TenCate. Per 10 februari 2016 had het consortium 98% van de uitstaande aandelen TenCate verworven. De notering van de aandelen Koninklijke Ten Cate nv aan Euronext Amsterdam zal worden beëindigd op 17 maart 2016.

24

van TenCate Grass in Dubai.


van TenCate op het gebied van diverse mvo-thema’s gerapporteerd.

GreenFields MX ™, 3D-geweven kunstgras in het vernieuwde stadion van Heracles Almelo. TenCate is hoofdsponsor sinds 2003.


25


CU S

S

ISO 14001 (NL) / CSR PL (NL)

HPR (G,USA)

RE

CY

D)

RE

E

END-USER MARKETS

Industrial safety Emergency response Military & Police Services & Industries

HPR+R (C, USA), R(O), CAN) ISO 9001 | AS / EN 9100

CY

E

END-USER MARKETS

ADVANCED COMPOSITES Aviation - interior - exterior

Radomes & Antennas Space Military Automotive Oil & Gas Commercial & industrial Sports & leisure Medical

26

Distributors Dealers Laundries

Leisure Home & Terrace Refugee response

R&D R&D Designing & Testing Weaving Production & Construction Pre-treatment Spall-liners Chemical finishing Add-on-Armour Calandering Structural composites Impregnation Body armour inserts Consolidation Ready to fit solutions Moulding Survivability packages Quality control Quality control Packaging & Logistics Packaging & Logistics Marketing & Sales Marketing & Sales

CSR PL (NL)

CL

DE

ADVANCED COMPOSITES Original Equipment Manufacturers (OEM) Prime contractors

S

ADVANCED COMPOSITES

RE

ADVANCED ARMOUR Chemical suppliers Polymer suppliers Fibre suppliers Fabric suppliers Ceramic suppliers Ballistic metal suppliers

AD


ADVANCED ARMOUR Military - Land forces - Naval forces - Air forces - Special forces

Law enforcement Personal protection Cash-in-transit

Tier 1 & Tier 2 Suppliers of integrated structures and assemblies

ADVANCED ARMOUR ISO 14001 (DK) CSR PL (NL)

ISO 9001 | AS / EN / JISQ 9100 (FR)

OMERS CUST

ADVANCED COMPOSITES Chemical suppliers Polymer suppliers Fibre suppliers Fabric suppliers

E (VALU

ADVANCED COMPOSITES ADVANCED ARMOUR

RAW MATERIAL

SUP PL IER

Chemicals Metals Polymers Glass Ceramics Carbon

LERS

ISO 9001

SEL

R&D Spinning Weaving Knitting Pre-treatment Dyeing Finishing Digital printing Laminating Quality control Packaging & Logistics Marketing & Sales

PROTECTIVE FABRICS

CL

Garment makers Distributors Confectioners

PROTECTIVE FABRICS

RS ME TO

Chemical suppliers Polymer suppliers Fibre suppliers Fabric suppliers

RAW MATERIAL

SUP PL IER

Chemicals Polymers Natural fibres

Tier 3 Subcontracted part manufacturers

ADVANCED ARMOUR Original Equipment Manufacturers (OEM) Vehicle manufacturers Shipyards Aircraft manufacturers Body armour manufacturers Helmet manufacturers Cash-in-transit vehicle converters

KERNCIJFERS ADVANCED TEXTILES & COMPOSITES in miljoenen euro, tenzij anders vermeld

2011

2012

2013

2014

2015

538,4

460,6

427,8

435,3

531,3

EBITA voor eenmalige posten

70,3

31,0

26,0

27,2

32,9

EBITA-marge (%)

13,1

6,7

6,1

6,2

6,2

8,3

9,4

7,8

13,7

16,0

Afschrijvingen

9,7

10,7

10,3

9,4

8,8

Amortisatie

5,6

5,0

6,3

6,7

3,8


314,3

286,5

284,6

269,4

313,9

FTE ex inhuur ultimo

1.582

1.697

1.542

1.592

1.468

23,6

9,8

8,7

9,1

11,1

Omzet

Investeringen

EBITA in procenten van gemiddeld netto geïnvesteerd vermogen

De producten binnen de sector Advanced Textiles & Composites

INDICATIEVE OMZETVERDELING SECTOR ADVANCED TEXTILES &

bestaan in hoofdzaak uit beschermende weefsels en composietmateri-

COMPOSITES

alen, die worden gebruikt in de eindmarkten persoonsbescherming, defensie, mobiliteit en sport en recreatie. Deze sector is geconcentreerd rond impregneer-, finishen coatingtechnologieën waarmee

32%

functionele kenmerken worden aangebracht in en op textiele materi-

2014

alen. De grondstoffen die binnen de sector Advanced Textiles & Composites worden gebruikt, zijn voornamelijk natuurvezels en kunst-

13%

55%

Protective Fabrics Advanced Armour Advanced Composites

31%

2015 58% 11%

vezels als para- en meta-aramide-, glas- en koolstofvezels, alsmede kunstharsen en kleurstoffen. De omzet van de sector Advanced Textiles & Composites groeide in 2015 autonoom met 8% naar € 531,3 miljoen (2014: € 435,3 miljoen). De EBITA steeg naar € 32,9 miljoen (2014: € 27,2 miljoen). De EBITAmarge van de sector Advanced Textiles & Composites bedroeg 6,2% (2014: 6,2%). De EBITA als percentage van het gemiddeld netto geïnvesteerd vermogen steeg naar 11,1% (2014: 9,1%). De omzetstijging binnen deze sector was met name te danken aan de toegenomen omzet binnen de TenCate Defender ® M portfolio en een voortgaande groei van lucht- en ruimtevaartcomposieten. De vraag naar beschermende weefsels voor de industrie liep sterk terug als gevolg van de situatie binnen de olie- en gasindustrie. De groei van de omzet van TenCate Advanced Armour tegen het einde van het verslagjaar was te beperkt om de sterke daling van eerdere kwartalen te compenseren. De EBITA-marge van de sector was gelijk aan het voorgaande jaar.


27

TenCate Tecasafe ® Plus, inherent vlamwerend en beschermend weefsel bij laswerkzaamheden

28


.. Advanced Textiles & Composites PROTECTIVE FABRICS

OMZET GEOGRAFISCH (INDICATIEF)

De weefsels van TenCate Protective Fabrics beschermen militairen, 4%

politie, brandweer en proceswerkers in de industrie tegen hitte, vlammen en andere gevaren. Deze weefsels zijn gefabriceerd met een combinatie van inherent beschermende vezels of door middel van gefi-

39%

nishte substraten. Verder produceert TenCate weefsels voor zonwe-

Amerika

2015

57%

EMEA Azië-Pacific

ring en tenten, waarvoor in toenemende mate digitale drop-ondemand printtechniek wordt ingezet. TenCate Protective Fabrics heeft productievestigingen in Nederland en de Verenigde Staten. Werkgevers bij de overheid en in de industrie stellen steeds hogere eisen aan de bescherming van hun werknemers. De weefsels van

OMZET NAAR KLANTGROEP (INDICATIEF)

TenCate Protective Fabrics verbeteren de bescherming en het comfort van bedrijfskleding en daarmee de inzetbaarheid. De autonome omzetgroei in 2015 van de marktgroep TenCate Protec-

48%

tive Fabrics was 13%. De groei was volledig een gevolg van het herstel

2015

Overheid 52%

Niet-overheid

van het volume van TenCate Defender ® M voor het leger van de Verenigde Staten en de eerste leveringen van uniformen aan een nieuwe afnemer in het Midden-Oosten. De omzet in het industrial safety-segment daalde als gevolg van terughoudendheid van afnemers in de olie- en gassector. Het segment emergency response kende een lichte autonome omzetdaling. De omzet van TenCate Outdoor Fabrics

OMZET NAAR EINDMARKT (INDICATIEF)

was stabiel. 5%

In de komende periode zal TenCate Protective Fabrics zich verder inzetten voor een verbreding van het klantenbestand voor de defensiemarkt en de industriële markt. In Europa zal het key-accountmanage-

36%

2015

Persoonsbescherming Defensie 59%

Sport en recreatie

ment worden geïntensiveerd, waarmee in partnership een optimale bediening van eindgebruikers wordt nagestreefd.


29

TenCate thermoset composietmateriaal voor de Falcon 9 raket van SpaceX

30


.. Advanced Textiles & Composites ADVANCED COMPOSITES


TenCate Advanced Composites produceert composietmaterialen voor 6%

de lucht- en ruimtevaartindustrie, voor de automotive-industrie en voor andere industriële toepassingen. TenCate is leidend op het gebied van thermoplastisch composieten voor de vliegtuigbouw en op het gebied

Amerika 33%

van thermoset composieten voor de ruimtevaart- en satellietindustrie.

2015

EMEA 61%

Azië-Pacific

Ook in Formule 1 race-auto’s, luxe sportwagens, sportartikelen en consumentenelektronica wordt composietmateriaal van TenCate toegepast. TenCate Advanced Composites heeft productievestigingen in de Verenigde Staten, Canada, Nederland, Groot-Brittannië en China. Vergaande eisen op het gebied van brandstofverbruik en de daarmee


gepaard gaande uitstoot van schadelijke stoffen leiden in de transportindustrie tot een toenemende vraag naar lichtgewicht materialen.

24%

Composieten bieden door hun verhouding tussen gewicht en sterkte een aantrekkelijk alternatief voor conventionele materialen. Ook in

2015

andere industrieën bieden composieten uitkomst vanwege deze eigenschap.


76%

De omzet van TenCate Advanced Composites steeg in 2015 autonoom met 6%. De groei kwam vrijwel geheel voor rekening van materialen voor de vliegtuigindustrie, voor zowel structuurdelen als radomes. De toename van het aantal gebouwde verkeersvliegtuigen waarin composieten van TenCate worden gebruikt was de belangrijkste drijfveer. In de activiteiten voor de ruimtevaart was er een lichte verschuiving van satellieten naar lanceervaartuigen. Ook in de automotive-industrie groeide de omzet, gesteund door met name een hoger productievolume van een grote afnemer. In de komende periode richt TenCate Advanced Composites zich op een grotere afzet bij bestaande afnemers en op een verbreding van de kwalificatiebasis voor aerospacecomposieten. Ook wordt onverminderd ingezet op de ontwikkeling van composieten voor de automotivemarkt en nieuwe industriële toepassingen. Hiermee wil TenCate de ontwikkeling van duurzame mobiliteit ondersteunen.


31

TenCate lichtgewicht beschermingspanelen voor de cockpit van de Embraer A-29 Super Tucano

32


.. Advanced Textiles & Composites ADVANCED ARMOUR


TenCate Advanced Armour produceert componenten en kits voor de 4%

bepantsering van voertuigen, vaartuigen, vliegtuigen en helikopters. Bovendien levert TenCate producten voor persoonsbescherming voor

38%

militairen en voor de law enforcement-markt, zoals schilden en onder-

2015

delen voor antiballistische vesten. Het TenCate ABDS® active blast countermeasure system mitigeert met zijn combinatie van sensoren en

Amerika EMEA Azië-Pacific

58%

actieve componenten de verwoestende kracht van bermbommen. TenCate Advanced Armour heeft productielocaties in Frankrijk, Denemarken en de Verenigde Staten. Militairen en law enforcement-personeel verdienen de beste bescher-


ming. De toepassing van lichtgewicht bepantseringsmaterialen op 1%

basis van vezelversterkte composieten verhoogt de inzetbaarheid van een voertuig en zijn inzittenden zonder in te leveren op passende bescherming. De toevoeging van actieve beschermingscomponenten in

Overheid

2015

het TenCate ABDS® active blast countermeasure system is een volgende stap in het bieden van verhoogde overlevingskansen.

Niet-overheid

99%

In 2015 had de marktgroep TenCate Advanced Armour te maken met een autonome omzetdaling van 4%. De omzetgroei tegen het einde van het verslagjaar was te beperkt om de sterke daling van eerdere kwartalen te compenseren.


Zowel in de Verenigde Staten als in Europa zijn maatregelen genomen om de productiefaciliteiten te flexibiliseren teneinde tot een verbetering van de resultaten te komen. De ontwikkeling van het TenCate ABDS® active blast countermeasure

29% Defensie

2015

Persoonsbescherming 71%

system boekte goede vooruitgang. Tests namens de Nederlandse en Duitse ministeries van Defensie in het voorjaar en het US Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) in het najaar van 2015 bevestigden de werking van het survivability system. TenCate Advanced Armour zal zich in de komende periode richten op lopende projecten voor bepantseringscomponenten en -systemen alsmede op nieuwe voertuigprogramma’s in zowel Europa als NoordAmerika. Veel aandacht zal blijven uitgaan naar de marktintroductie van het TenCate ABDS® active blast countermeasure system, zodat een actieve bijdrage kan worden geleverd aan de verhoging van de persoonlijke veiligheid.


33


CU S

S

CSR PL (NL)

HPR (G,USA)

E (VALU

Civil Work Water & Environment Industial

SUP PL IER

Dealers Subcontractors

Oil & Gas Renewable energy

GRASS

Tufters Weavers

CU S

S R&D Spinning yarns Weaving backing Finishing yarns Finishing backing Weaving turf Quality control Packaging & Logistics Marketing & Sales

ISO 14001 (NL) / CSR PL (NL)

HPR (T,USA)

ISO 9001

RE

CY

CL

E

D)

RE

SEL

GRASS

END-USER MARKETS

Soccer American Football Hockey Tennis

34

DE

RS ME TO

Chemical suppliers Polymer suppliers Yarn suppliers

RAW MATERIAL

AD

LERS

CY

D)

RE

E

END-USER MARKETS

Chemicals Polymers

LERS

ISO 9001

SEL

R&D Weaving Non-woven Knitting Grids Pre-treatment Finishing Quality control Packaging & Logistics Marketing & Sales

RE

GEOSYNTHETICS

CL

Distributors Contractors Retailers

GEOSYNTHETICS

RS ME TO

Chemical suppliers Polymer suppliers Fabric suppliers Yarn suppliers

RAW MATERIAL

SUP PL IER

Chemicals Polymers


Golf Padel Multisport Landscaping

E (VALU

AD

DE

Installers Marketing organisations

KERNCIJFERS GEOSYNTHETICS & GRASS in miljoenen euro, tenzij anders vermeld Omzet EBITA voor eenmalige posten

2011

2012

2013

2014

2015

525,9

518,7

508,2

538,7

611,7

26,3

31,9

27,3

23,5

42,6

5,0

6,1

5,4

4,4

7,0

Investeringen

12,2

5,3

4,9

7,4

12,8

Afschrijvingen

23,4

24,3

21,5

18,8

19,4

5,5

6,4

4,2

3,4

3,5


429,5

399,7

362,1

400,0

411,4


2.160

2.102

2.012

2.079

2.125

6,2

7,4

7,0

6,1

10,0

EBITA-marge (%)

Amortisatie

EBITA in procenten van gemiddeld netto geïnvesteerd vermogen

De producten binnen de sector Geosynthetics & Grass bestaan uit

INDICATIEVE OMZETVERDELING SECTOR GEOSYNTHETICS & GRASS

geosynthetics en kunstgrascomponenten en -systemen voor de eindmarkten infrastructuur en watermanagement en sport en recreatie. De sector is geconcentreerd rond extrusietechnologie en non-woventechnologie. De marktgroepen van deze sector maken als grondstof voornamelijk gebruik van polyethyleen en polypropyleen en van kunststof-

44%

Geosynthetics

2014 56%

Grass

48%

2015

52%

garens. De omzet van de sector Geosynthetics & Grass groeide in 2015 autonoom met 4% naar € 611,7 miljoen (2014: € 538,7 miljoen). De EBITA steeg naar € 42,6 miljoen (2014: € 23,5 miljoen). De EBITA-marge van de sector Geosynthetics & Grass bedroeg 7,0% (2014: 4,4%). De EBITA als percentage van het gemiddeld netto geïnvesteerd vermogen steeg naar 10,0% (2014: 6,1%). Net als in het voorgaande jaar kwam het grootste deel van de omzetstijging voor rekening van kunstgrascomponenten en -systemen van TenCate Grass. De omzet van TenCate Geosynthetics bleef exclusief valuta-effecten licht achter bij het voorgaande jaar. De stijging van de EBITA-marge was met name te danken aan de verbeterde efficiëntie door hogere bezettingsgraden bij TenCate Grass.


35

TenCate Geotube ® technologie voor een kofferdam op basis van geotextiel bij het onderhoud van een stuwdam (Central Hidroelectrica Angostura, Rio Biobio, Santa Bárbara, Chili)

36


.. Geosynthetics & Grass GEOSYNTHETICS


TenCate Geosynthetics is een leidende producent van geosynthetics (geotextiele weefsels, non-wovens, grids en liners) ten behoeve van

19%

infrastructuur, watermanagement, bouw en milieu. Geosyntheticsproducten worden voornamelijk toegepast in de bodem, om grondlagen te

2015

stabiliseren of te scheiden, en ter ondersteuning van dijklichamen en damwanden. TenCate Geotube ® systemen worden ingezet bij milieu-

44%


37%

projecten en ter bescherming tegen overstroming en erosie. De portfolio bevat daarnaast industriële weefsels voor onder meer de landen tuinbouw en de recreatiesector. TenCate Geosynthetics heeft productievestigingen in de Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk, Oostenrijk, Maleisië en China.


Overheden besteden steeds meer aandacht aan duurzame aspecten van infrastructurele wegen waterbouw- en sportprojecten. Geosynthetics leveren in veel gevallen een aantoonbaar lagere CO 2-voetafdruk in vergelijking met de meer traditionele bouwmaterialen (beton,

51%

2015

49%


stortstenen et cetera). De omzet van TenCate Geosynthetics daalde in 2015 autonoom met 2%. Naast de druk op overheidsbudgetten en daaraan gerelateerde infrastructurele projecten speelde in 2015 de daling van de olieprijs een belangrijke rol. Met name in de Verenigde Staten was de terug-


gang in de ontwikkeling van olie- en gasprojecten merkbaar. TenCate levert geosynthetics voor de wegen railinfrastructuur bij deze

6%

projecten. In Europa ondervond TenCate Geosynthetics de effecten van de moeizame landen tuinbouwmarkt. In Azië groeide de omzet, mede door genomen organisatorische maatregelen. In de komende periode zal TenCate Geosynthetics zich vooral richten

2015

Infrastructuur en watermanagement Sport en recreatie

94%

op versterking van specialiteiten, zoals in watermanagement en in de mijnbouw. Hiermee wil TenCate een duurzame bijdrage leveren aan de kwaliteit en de veiligheid van het leefmilieu.


37

TenCate XtraGrass™, een open structuur van geweven kunstgrasvezels in een deels biologisch afbreekbare ondergrond, ingezaaid met natuurgras (Gelredome, Arnhem)

38


.. Geosynthetics & Grass GRASS


TenCate Grass ontwikkelt, produceert en vermarkt kunstgrascomponenten (vezels, outdoorbacking en infill) en kunstgrassystemen

16%

29%

voor sporten landschapstoepassingen. TenCate Grass levert kunstgrasoplossingen zowel op basis van de traditionele tufttechniek als op

2015

grond van de 3D-weeftechniek. De Grass-groep heeft wereldwijd een


leidende positie met productievestigingen in Noord-Amerika, Europa,

55%

het Midden-Oosten en Nieuw-Zeeland, en verkooporganisaties over de gehele wereld. De opmars van kunstgras heeft te maken met de hogere bespeelbaarheid, waterbesparing en de verlaging van onderhoudskosten in verge-


lijking met natuurgras. De introductie van kunstgrassystemen met op elkaar afgestemde componenten verbetert kwaliteit en levensduur en verlaagt de installatiekosten. 50%

De autonome omzetstijging van TenCate Grass in 2015 was 11%, gelijk

2015

50%


aan de stijging in 2014. De groei werd gedragen door de goede marktomstandigheden in de sportmarkt en de landschapsmarkt, zowel in de verkoop van kunstgrassystemen als in de verkoop van kunstgrascomponenten, met name garens. In het voorgaande jaar is de marketing- en verkooporganisatie in de Verenigde Staten versterkt, waarvan in 2015 de vruchten konden worden geplukt. De landschapsmarkt


profiteerde van de voortgaande groei, met name in het westen van de Verenigde Staten. In Europa zette het herstel van de markt door. De vervangingsmarkt neemt in belang toe. De verkoop van geweven kunstgras, geïntroduceerd in 2014, kende in het verslagjaar een voortvarend vervolg.

26% Sport en recreatie

2015

Infrastructuur 74%

TenCate Grass zal in de komende periode verder invulling geven aan de versterking van haar merkposities. De systeembenadering en de aandacht

voor

GreenFields

™

innovatieve

concepten

als

het

3D-geweven

MX systeem en het hybride XtraGrass

™

zullen een

belangrijke rol spelen in de nagestreefde rendementsverbetering. Hiermee brengt TenCate de sportbeoefening op kunstgras of op met kunstgras versterkt natuurgras op een kwalitatief steeds hoger plan.


39

Festipi, een festivaltent van digitaal geprint TenCate outdoorweefsel

40


Overige activiteiten KERNCIJFERS OVERIG in miljoenen euro, tenzij anders vermeld

2011

Omzet

2012

2013

2014

2015

74,5

69,7

66,4

67,6

15,9

EBITA voor eenmalige posten

5,9

– 4,8

1,1

2,6

– 7,2

Investeringen

5,2

1,9

1,7

3,7

1,7

Afschrijvingen

1,9

2,1

2,9

3,1

1,2

Amortisatie

1,8

3,1

2,5

2,6

0,3


611

655

680

674

59

Aan het begin van 2015 werd overeenstemming bereikt met het Amerikaanse private-equitybedrijf Platinum Equity over de verkoop van TenCate Enbi. Aan het eind van het tweede kwartaal volgde de desinvestering van Xennia Technology aan Sensient Technologies Corporation. Sinds de desinvestering van TenCate Enbi en Xennia Technology omvatten Overige activiteiten uitsluitend nog de holdingactiviteiten. De wijziging in het resultaat uit de Overige activiteiten weerspiegelt met name de desinvestering van TenCate Enbi, alsmede een negatief resultaat op interne valutahedgecontracten.


41

Risicomanagement Risico’s zijn inherent aan ondernemen. TenCate streeft ernaar deze

Resultaten uit ontwikkelingsuitgaven zijn nooit gegarandeerd. Desal-

risico’s zo vroeg mogelijk te identificeren en beheersen. Daartoe zijn

niettemin worden belangrijke bedragen besteed aan onderzoek en

risicobeheersingsmodellen ontwikkeld, die regelmatig worden geactu-

ontwikkeling, omdat de toekomst van TenCate als materiaaltechno

aliseerd door en besproken met het groepsmanagement. De risico

logieconcern afhangt van technologische vooruitgang. Op grond van

bereidheid van TenCate, de belangrijkste risico’s en de daarop van

het TenCate businessmodel en de SWOT-analyses worden met het

toepassing zijnde risicobeheersingsmodellen worden hieronder per

management maatregelen afgesproken die moeten leiden tot het

categorie in het kort beschreven. Voor de volledige beschrijving van

vroegtijdig herkennen van kansen en die de risico’s van onderzoek en

het risicomanagement wordt verwezen naar de website van TenCate

ontwikkeling beperken. TenCate participeert in diverse innovatie- en

(www.tencate.com).

kennisnetwerken. In 2015 is er voor € 21,3 miljoen (2014: € 26,9 miljoen) aan onderzoeks- en ontwikkelingskosten ten laste van het

Inzichten in de risicobereidheid en bijbehorende grenzen van TenCate

resultaat gebracht.

zijn besproken met het management. Grenzen worden bepaald door de strategie, gedragscode, bedrijfswaarden, autorisatieschema’s, proce-

Een beperkt aantal grondstoffen bepaalt een groot deel van het mate-

dures en directiereglementen. De risicobereidheid verschilt per risico-

riaalverbruik van de marktgroepen binnen TenCate. De prijzen op de

categorie. Het risicomanagement maakt deel uit van het overleg met

grondstoffenmarkten kunnen sterk fluctueren. In 2015 was dit met

de financiële commissie van de raad van commissarissen.

name het geval in de sector Geosynthetics & Grass. De prijss tijgingen kunnen niet altijd of slechts met vertraging worden doorberekend.

STRATEGISCHE EN MARKTRISICO’S

Voor sommige materialen zijn schaarstesituaties of een afhankelijk-

Voor de vaststelling van strategische en marktrisico’s hanteert

heid van één leverancier mogelijk. In die gevallen ontstaan risico’s van

TenCate haar businessmodel van waardeketenmanagement op basis

beschikbaarheid of onevenredige prijsverhogingen. TenCate streeft

van de vier hoekstenen. Dit stelt TenCate in staat op overzichtelijke

ernaar deze afhankelijkheid te verminderen door het opnemen van

wijze de strategische positie van een bedrijfsonderdeel te begrijpen en

alternatieven.

op grond daarvan bij te sturen.

OPERATIONELE RISICO’S TenCate is bereid om aanzienlijke maar afgewogen risico’s te nemen

Ten aanzien van operationele risico’s heeft TenCate een zeer lage

om de door haar gestelde kwalitatieve strategische doelen te

risicobereidheid. Het is de doelstelling van TenCate om de impact van

bereiken. Geïdentificeerde strategische risico’s hebben betrekking op:

onverwachte operationele problemen te minimaliseren. Geïdentifi-

■■

Beperking van overheidsuitgaven

ceerde operationele risico’s hebben betrekking op:

■■

Verslechterende economische en politieke omstandigheden

■■

Continuïteit van productie

■■

Technologische ontwikkelingen

■■

Productaansprakelijkheid

■■

Beschikbaarheid en prijsfluctuatie van grondstoffen.

■■

Behoud van kennis en vaardigheden

■■

License to operate

■■

IT-betrouwbaarheid en -continuïteit.

Het niveau van overheidsuitgaven vormt de grootste risicofactor bij de vraag naar producten van TenCate. Ook in de industriële markt kan sprake zijn van een beperkte groep van afnemers. In diverse markt-

Het is van vitaal belang dat TenCate beschikt over veilige productie

groepen worden producten ontwikkeld voor de aanpalende markten,

locaties. Daarmee wordt de bedrijfscontinuïteit gewaarborgd en kan

waardoor de afhankelijkheid van overheidsbudgetten en dominante

uitval van productiecapaciteit worden voorkomen. Tegelijkertijd kan

afnemers wordt verminderd. Door flexibiliteit in kostenstructuren is

TenCate zich als betrouwbare leverancier en afnemer handhaven.

het tot op zekere hoogte mogelijk de gevolgen van eventuele vraag vermindering te compenseren. In 2015 werd TenCate nog steeds geconfronteerd met relatief lage bestedingen in de defensiesector.

42


Veiligheidsaspecten betreffen met name risico op brand, explosie en

COMPLIANCERISICO’S

natuurgeweld, zoals een overstroming, aardbeving of storm. Samen

Ten aanzien van compliancerisico’s geldt bij TenCate een zero-

met verzekeraar FM Global voert corporate riskmanagement jaarlijks

tolerance beleid. Geïdentificeerde compliancerisico’s hebben betrek-

wereldwijd periodieke controles uit op productielocaties van alle

king op:

marktgroepen.

■■

Bedrijfsethiek

■■

Wet- en regelgeving

■■

Intellectueel eigendom.

Daarnaast richt corporate riskmanagement zich op tal van onderwerpen die raken aan de aansprakelijkheid van de onderneming, waaronder productaansprakelijkheid en dekking door middel van verzeke-

De normen en waarden van TenCate zijn vastgelegd in de gedragscode

ringen.

en corporate waarden (10Cate). Een klokkenluidersregeling en een klachtenreglement stellen medewerkers in staat de ondernemings

TenCate kent verschillende productieprocessen op een kleine tot

leiding te informeren over ongewenste situaties. Tevens zijn een

middelgrote schaal. Incidenten in de productie zijn nooit uit te sluiten.

centrale compliance officer en een vertrouwenspersoon aangewezen

Deze kunnen aanleiding geven tot kwaliteitsverlies van eindproducten,

en is het reglement Voorwetenschap van kracht, waaraan het manage-

claims van afnemers of zelfs tot tijdelijke discontinuïteit van het

ment zich jaarlijks moet conformeren.

productieproces. TenCate voert een preventieve controle op haar producten en vrijwel alle bedrijven zijn ISO-gecertificeerd. Beheersing

Alle managers en controllers tekenen jaarlijks een verklaring van

van de productieprocessen en het kwaliteitsbeheer zijn belangrijke

naleving van de richtlijnen inzake de financiële rapportage en interne

prioriteiten ter voorkoming van productclaims. De voorziening voor

controle (‘letter of representation’).

claims en garanties bedraagt ultimo 2015 € 4,0 miljoen. TenCate is betrokken bij enkele juridische procedures, voortvloeiend Binnen het personeelsbeleid van TenCate speelt de ontwikkeling van

uit de normale bedrijfsvoering. De uitkomst van deze procedures is van

technische en managementcompetenties een belangrijke rol. Daarmee

nature onzeker. De voortgang van deze procedures wordt voortdurend

worden de kwaliteit van de producten en de continuïteit van de

bewaakt. Tweemaal per jaar wordt in de financiële commissie van de

productieprocessen bewaakt.

raad van commissarissen een samenvatting besproken. De juridische procedures hebben, buiten reguliere advocaatkosten, voor TenCate

De ‘license to operate’ van de diverse TenCate bedrijven hangt af van

niet tot materiële financiële impact geleid in 2015.

het nauwkeurig volgen van lokale voorschriften en het opereren binnen lokaal geldende normen van goed ondernemerschap. Zowel de holding

De ontwikkeling van nieuwe producten brengt het risico van inbreuk op

als directies van werkmaatschappijen voeren periodieke controles uit

intellectueel-eigendomsrechten met zich mee. Belangrijke octrooien

en nemen maatregelen om milieurisico’s te vermijden. Als onderdeel

en innovaties worden zoveel mogelijk vastgelegd om risico’s van

van maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt het gebruik van

inbreuk te mitigeren. Mogelijke inbreuken worden onderzocht.

fossiele brandstoffen, energie, water en afval gekwantificeerd en waar mogelijk gereduceerd.

FINANCIËLE RISICO’S Met betrekking tot financiële risico’s heeft TenCate een lage risico

Verstoringen van IT-systemen kunnen een inbreuk op de bedrijfs

bereidheid. De risico’s met betrekking tot liquiditeit, krediet, rente en

processen veroorzaken. Door procedures voor informatiebeveiliging en

valuta en de bijbehorende risicobereidheid worden in toelichting 53

uitwijk worden de risico’s zoveel mogelijk beperkt. De werking daarvan

van de jaarrekening in meer detail beschreven. Geïdentificeerde

wordt periodiek zowel intern als extern getoetst. Het beleid is om de

financiële risico’s hebben betrekking op:

diversiteit in ERP-systemen verder terug te brengen. In 2015 is bij het

■■

Beschikbaarheid van financiering

onderdeel Grass in Nederland het bestaande systeem vervangen door

■■

Impairment

een nieuw ERP-systeem. Uit het oogpunt van kosten en risicobeheer-

■■

Fluctuaties in rentepercentages en wisselkoersen

sing wordt het beheer van IT-systemen in beginsel centraal uitgevoerd

■■

Kredietrisico tegenpartijen, waaronder afnemers.

in shared service centers.


43

.. Risicomanagement De financiering van de onderneming is gecentraliseerd via corporate

Hoe goed de interne risicobeheersings- en controlesystemen ook zijn

treasury. De belangrijkste financieringsbron is de gesyndiceerde

opgezet, ze kunnen nooit absolute zekerheid bieden dat doelstellingen

lening. De faciliteit bedraagt per 31 december 2015 € 339,3 miljoen.

op het gebied van strategie, operatie, berichtgeving en naleving van

Van deze faciliteit was op 31 december 2015 € 198,5 miljoen opge-

wetten en regels altijd zullen worden bereikt. TenCate realiseert zich

nomen. De belangrijkste voorwaarde van de kredietfaciliteit per ultimo 2015

bij het nemen van beslissingen dat: ■■

Menselijke beoordelingsfouten kunnen optreden

■■

Er steeds kosten-batenafwegingen worden gemaakt bij het aanvaarden van risico’s en het treffen van beheersingsmaatregelen

betreft de nettoschuld / EBITDA-ratio. Gelet op het specifieke seizoens p atroon in de financieringsbehoefte van TenCate zijn per

■■

■■

teit afgelost en vervangen door een faciliteit verstrekt door Tennessee Acquisition BV. Voor een toelichting inzake deze faciliteit zoals verstrekt door Tennessee Acquisition BV wordt verwezen naar ‘Gebeurtenissen na balansdatum’ op pagina 111. Ten minste eenmaal per jaar vindt een impairmenttest plaats. Deze wordt besproken met de raad van commissarissen en met de externe accountant. Voor een uitgebreide toelichting op de impairmenttest wordt verwezen naar toelichting 39.2. Het risico van een rentestijging wordt stapsgewijs afgedekt voor de eerstvolgende jaren. Inzake valuta’s heeft TenCate een afdekkings beleid waarbij de belangrijkste risico’s worden afgedekt voor ten minste het lopende kalenderjaar. Zoveel mogelijk worden valutaposities intern binnen de onderneming afgedekt. Indien er een resterend risico bestaat wordt dit afgedekt in overeenstemming met het vastgestelde beleid. Het kredietrisico van individuele afnemers wordt centraal bewaakt en is deels verzekerd.

EVALUATIE De raad van bestuur is van oordeel dat: ■■

De risicobeheersings- en controlesystemen een redelijke mate van zekerheid geven dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat

■■

De risicobeheersings- en controlesystemen in het verslagjaar naar behoren hebben gewerkt

■■

Er geen indicaties zijn dat de risicobeheersings- en controle systemen in het lopende jaar niet naar behoren zullen werken.

44


Samenspanning van functionarissen kan leiden tot het omzeilen van interne controlemaatregelen

Als gevolg van het bod op de uitstaande aandelen TenCate door Tennessee Acquisition BV is per 29 januari 2016 de bestaande facili-

Menselijk falen en zelfs simpele fouten of vergissingen grote gevolgen kunnen hebben

kwartaal verschillende nettoschuld / EBITDA-ratio’s overeengekomen.

■■

Het management van onderdelen van de onderneming met de raad van bestuur gemaakte afspraken (tijdelijk) kan negeren.

BESTUUR

TenCate Field in a box™, een sportveld uit één container voor maatschappelijke ontwikkeling (Mumbai, India)

TenCate jaarverslag 2015 | Bestuur |

45

Raad van bestuur en senior management

Ir. L. de Vries (1951), bestuursvoorzitter en chief executive officer

Drs. E.J.F. Bos (1961), lid raad van bestuur en chief financial officer

De heer De Vries is sinds oktober 1998 lid van de raad van bestuur en

De heer Bos is sinds april 2014 lid van de raad van bestuur en richt zich

sinds augustus 2000 voorzitter van de raad van bestuur. Hij richt zich

als CFO onder meer op financiële zaken en informatietechnologie.

als CEO naast operationele aansturing onder meer op strategie, marketing en verkoop en human-resourcemanagement.

Overige activiteiten: Lid raad van toezicht Universiteit Twente



TenCate Protective Fabrics

TenCate Geosynthetics

D.M. Olsen MBA (1954), groepsdirecteur Americas & APAC

W.L. Moore BSc (1963), groepsdirecteur

F.J. Meurs MBA (1967), groepsdirecteur EMEA TenCate Grass TenCate Advanced Composites

Ir. G.J.M. Vliegen (1966), groepsdirecteur

D.C. Clarke BBA (1958), groepsdirecteur Americas F.J. Meurs MBA (1967), groepsdirecteur EMEA & APAC

HOLDING Drs. F.R. Spaan (1955), concerndirecteur businessdevelopment

TenCate Advanced Armour S. Tanderup (1970), groepsdirecteur

46

| TenCate jaarverslag 2015 | Bestuur

Raad van commissarissen SAMENSTELLING TOT 29 JANUARI 2016 Dr. J.C.M. Hovers (1943), voorzitter 1, 2

NIEUW BENOEMDE LEDEN VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN PER 29 JANUARI 2016

Jaar van aantreden: 2008

Ir. J.H.L. Albers (1952), voorzitter

Einde huidige termijn: april 2016


Lid raad van commissarissen Randstad Groep Nederland bv

Einde huidige termijn: 2020

Voormalig chief executive officer Stork NV en OCE NV

Chief executive officer Gamma Holding B.V. Voorzitter aandeelhouderscomité Dimension Polyant GmbH

Mr. E. ten Cate (1945) 1 *

Voorzitter raad van commissarissen PSV N.V.


Lid Executive Board FIH (International Hockey Federation)

Einde huidige termijn: april 2016 Directeur Bank ten Cate & Cie N.V.

Ir. B.T. Molenaar (1953)

Voorzitter raad van commissarissen Hydratec Industries N.V.


Voorzitter raad van toezicht Rijksmuseum Twenthe


Lid raad van toezicht Medisch Spectrum Twente

Partner, managing director Gilde Buy Out Partners B.V. Lid raad van commissarissen Novagraaf Nederland B.V.

Drs. ing. P.F. Hartman (1949) 2 *

Lid raad van commissarissen Teleplan International N.V.

Jaar van aantreden: 2013 Afgetreden per: 29 januari 2016

Mr. E.J. Westerink (1961)

Vice Chairman Air France KLM


Lid raad van commissarissen Air France KLM S.A.


Lid raad van commissarissen Fokker Technologies Group B.V.

CEO en managing partner, Parcom Capital Management B.V.

Lid raad van commissarissen Constellium N.V.

Lid raad van commissarissen Bakkersland Group

Voorzitter raad van commissarissen Texel Airport

Lid raad van commissarissen Frames Group

Voorzitter ACARE (Adviesgroep voor Onderzoek en Innovatie op gebied

Voorzitter raad van commissarissen GustoMSC Institute of Finance

van Luchtvaart in de EU)

Lid raad van toezicht Hartstichting

Bestuursvoorzitter Connekt Mr. M.J. Oudeman MBA (1958) 2 Jaar van aantreden: 2014 Afgetreden per: 29 januari 2016 Voorzitter college van bestuur Universiteit Utrecht Lid raad van commissarissen Statoil ASA Lid raad van commissarissen Solvay S.A. Lid raad van commissarissen SHV Holdings N.V. Lid raad van toezicht Rijksmuseum Amsterdam Lid raad van commissarissen Koninklijk Concertgebouw N.V. Voorzitter raad van toezicht Ronald McDonald Kinderfonds Alle leden van de raad van commissarissen hebben de Nederlandse nationaliteit. 1

Lid van de financiële commissie.

2

Lid van de gecombineerde nominatie-, remuneratie-, selectie- en benoemings commissie.

*

Commissievoorzitter.


47

Verslag raad van commissarissen Hierbij bieden wij u het door de raad van bestuur opgestelde jaar-

wijze dit intensieve proces gemonitord, met dien verstande dat de heer

verslag 2015 aan, waarin de jaarrekening is opgenomen. Deze jaar-

Ten Cate zich vanaf 3 juni 2015 en de leden van de raad van bestuur

rekening is gecontroleerd door KPMG Accountants NV en op

zich vanaf 9 juli 2015 uit de stuurgroep hebben teruggetrokken, in

25 februari 2016 besproken met de raad van bestuur in aanwezigheid

verband met een mogelijk belangenconflict. De heer Ten Cate heeft

van de accountant. De goedkeurende controleverklaring is opgenomen

vervolgens niet meer geparticipeerd in het overlegproces.

in dit jaarverslag onder Overige gegevens. Op 19 juli 2015, in een vergadering buiten aanwezigheid van de raad Wij zijn van mening dat het jaarverslag voldoet aan de eisen van trans-

van bestuur, heeft de raad van commissarissen ingestemd met het

parantie en dat het een goede basis vormt voor de verantwoording

merger agreement, waarna de raad van bestuur het merger agreement

door de raad van commissarissen over het gehouden toezicht. Wij

heeft getekend. Ten aanzien van het verloop van het overnameproces

stellen u voor de jaarrekening vast te stellen en decharge te verlenen

wordt verwezen naar het op 21 oktober 2015 gepubliceerde Position

aan de raad van bestuur voor het gevoerde beleid en aan de raad van

Statement.

commissarissen voor het gehouden toezicht. Belangrijke onderwerpen van het toezicht betroffen:

TOEZICHT IN 2015

■■

Evaluatie van de strategische ontwikkelingen

■■

Besluitvorming ten aanzien van de strategische opties van de

De raad van commissarissen heeft in 2015 ter uitoefening van haar

onderneming en de wenselijkheid ten aanzien van het bod van het

reguliere taken zesmaal plenair vergaderd met de raad van bestuur. De raad van commissarissen was bij de gehouden plenaire vergaderingen

consortium ■■

Financiële kwartaalrapportages, waarbij de jaarcijfers en halfjaarcijfers mede met de externe accountant werden besproken

voltallig aanwezig. Een van de vergaderingen werd door een lid van de raad van commissarissen via een videoconferentieverbinding bijge-

■■

De desinvesteringen van TenCate Enbi en Xennia Technology

woond. Voorts is een aantal malen buiten aanwezigheid van de raad

■■

Compliance

van bestuur vergaderd. Daarbij is zowel de samenstelling, het functio-

■■

IT-organisatie en het ERP-implementatieproces

neren van de raad van bestuur als van de individuele bestuurders

■■

Organisatorische ontwikkelingen en managementdevelopment.

besproken. Tevens is uitvoerig aandacht besteed aan de toekomstige omvang en samenstelling van de raad van commissarissen en de raad van bestuur.

Voorts hebben vertegenwoordigers van de raad van commissarissen deelgenomen aan overlegvergaderingen van de centrale onder nemingsraad. Daarbij is onder meer kennisgenomen van de voor de

Daarnaast stond het jaar 2015 in het teken van een mogelijke over-

centrale ondernemingsraad belangrijke uitgangspunten ten aanzien

name van TenCate door een consortium onder leiding van Gilde Buy

van de ‘non-financial covenants’ en de begeleiding van de advies

Out Partners. In het belang van het waarborgen van de onafhankelijk-

aanvraag ten aanzien van het bod van het consortium.  

heid heeft de voorzitter van de raad van commissarissen, de heer J.C.M. Hovers, leiding gegeven aan de begin 2015 opgerichte stuur-

Evenals in voorgaande jaren heeft de zelfevaluatie van de leden van de

groep die als doel had het overnameproces te begeleiden. De stuur-

raad van commissarissen werkenderwijs plaatsgevonden waarbij het

groep bestond naast de heer Hovers uit de heer E. ten Cate (plaats

eigen functioneren alsmede dat van de commissies en de individuele

vervangend voorzitter) en de beide leden van de raad van bestuur,

commissarissen in voltalligheid werd geëvalueerd.

alsmede uit enkele staffunctionarissen en externe adviseurs. De raad van commissarissen heeft zich bovendien laten adviseren door een

COMMISSIES

eigen externe juridische adviseur teneinde te waarborgen dat aan alle

De raad van commissarissen telde in 2015 twee commissies: de finan-

fiduciaire verplichtingen ten aanzien van het proces werd voldaan. De

ciële commissie onder voorzitterschap van de heer Ten Cate en de

voorzitter van de raad van commissarissen is op continue basis

gecombineerde nominatie-, remuneratie-, selectie- en benoemings-

betrokken geweest bij de voortgang van het proces. Gedurende het

commissie onder voorzitterschap van de heer Hartman. Zij hadden tot

proces heeft tevens intensieve afstemming plaatsgevonden in talrijke

taak de analyse van onderwerpen binnen hun specifieke aandachtsge-

besprekingen met de overige commissarissen en interne en externe

bieden en de voorbereiding van besluiten in de voltallige vergadering

betrokkenen. De voltallige raad van commissarissen heeft op deze

van de raad van commissarissen.

48


Financiële commissie

Als gevolg van de voorgenomen beëindiging van de beursnotering van

De financiële commissie is in 2015 viermaal bijeengeweest met de

TenCate is de optieregeling met ingang van 2016 komen te vervallen.

raad van bestuur van TenCate. In deze vergaderingen zijn, als voor bereiding op de reguliere vergaderingen van de voltallige raad van

BELONINGSBELEID

commissarissen, de jaarcijfers van 2014, de eerstekwartaalcijfers

De raad van commissarissen van Koninklijke Ten Cate nv past een

2015, de halfjaarcijfers 2015, de derdekwartaalcijfers 2015 en het

beloningsbeleid toe voor het bestuur van de onderneming dat is geba-

budget voor 2015 uitgebreid besproken. Een aantal vergaderingen

seerd op de volgende uitgangspunten:

werd gecombineerd met vergaderingen van de raad van commis

■■

aan te trekken en te behouden

sarissen. ■■

Het beloningsbeleid moet in overeenstemming zijn met het corporate governance-beleid van de onderneming

Belangrijke onderwerpen betroffen de ontwikkeling van resultaat en schuld, het werkkapitaal, investeringen, het risicomanagement,

Beloning van het bestuur moet het mogelijk maken topbestuurders

■■

De beloning moet in het teken staan van de strategische en finan-

claims, de impairmenttests, voorzieningen voor onder andere handels-

ciële doelstellingen en in belangrijke mate prestatiegericht zijn,

vorderingen en de managementletter van de externe accountant

waarbij een goed evenwicht aanwezig moet zijn tussen korte- en langetermijnresultaten c.q. -doelstellingen

alsmede de opvolging van zijn aanbevelingen. Gelet op de situatie bij TenCate Advanced Armour, dat geconfronteerd werd met een aanzien-

■■

gedrag gericht op eigenbelang en in strijd met de belangen van de

lijke vraaguitval, werd uitvoerig stilgestaan bij de noodzakelijke maat-

onderneming

regelen op het gebied van de toekomstige organisatie en de daarmee samenhangende kostenstructuur.

De beloning mag geen incentives bevatten die aanleiding geven tot

■■

Er wordt jaarlijks een scenarioanalyse gemaakt van de mogelijke uitkomsten van het beloningsbeleid.

In het kader van het risicobeleid is onder meer aandacht geschonken aan de eventuele risico’s ten aanzien van het landenrisico op Grieken-

UITVOERING VAN HET BELONINGSBELEID

land, de wenselijkheid van een interne auditfunctie en het auditplan.

Voor de functies van CEO en CFO van Koninklijke Ten Cate nv was in 2015 het Hay-level maatgevend. Voor de CEO wordt Hay-level 30

Gecombineerde nominatie-, remuneratie-, selectie- en benoe-

gehanteerd. Het variabele beloningsbestanddeel bedraagt voor de CEO

mingscommissie

maximaal 50%.

De remuneratiecommissie is in 2015 drie maal bijeengeweest. Voorts is eenmaal vergaderd samen met de concerndirecteur HRM en met de

De vaste beloning van de heer De Vries over 2015 bedroeg € 675.000.

Hay Group. Begin 2015 werd besloten om het beloningsbeleid van de

De resultaatafhankelijke beloning van de heer De Vries over het jaar

raad van bestuur vooralsnog onveranderd te laten en in de loop van

2014 bedroeg € 203.000.

2015 de uitkomsten van het advies van Hay Group te evalueren. Tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders in april 2015 werden

Voor de CFO werd, conform de reeds aangekondigde verhoging, gedu-

uitgangspunten gepresenteerd voor een herziening van het belonings-

rende 2015 het vaste salaris vastgesteld op € 350.000, binnen het

beleid. De individuele pensioenregelingen van de leden van de raad

niveau van Hay-level 26 en een variabel salarisbestanddeel van maxi-

van bestuur werden als gevolg van de fiscale aftopping van de netto-

maal 40% van het vaste salaris. De resultaatafhankelijke beloning van

pensioenopbouw tot € 100.000 aangepast.

de heer Bos over het jaar 2014 bedroeg € 76.000.

Mede gelet op het lopende overnameproces werd de herziening van

Binnen de vigerende regeling werden in 2015 aan de heer De Vries

het beloningsbeleid uitgesteld en werd besloten dit dossier over te

60.000 en aan de heer Bos 40.000 opties toegekend met een uitoefen-

dragen aan de nieuwe raad van commissarissen. Tevens werd in 2015

koers van € 20,40.

de besluitvorming over de toekomstige omvang en samenstelling van de raad van commissarissen en de raad van bestuur in afwachting van

De bezoldiging van de raad van bestuur is weergegeven in toelichting

de definitieve uitkomst van het biedingsproces uitgesteld.

57.1 op pagina 98 van dit jaarverslag.


49

.. Verslag raad van commissarissen CORPORATE GOVERNANCE

ondernemingsraad op grond van het (gemitigeerd) structuurregime

De raad van commissarissen en de raad van bestuur onderschrijven de

over een versterkt aanbevelingsrecht beschikt.

principes van de Corporate Governance Code. Deze code wordt nagenoeg onverkort door de onderneming toegepast. De enkele afwijkingen

In de toekomstige samenstelling van de raad van commissarissen

die binnen Koninklijke Ten Cate nv gelden, hebben vooral te maken met

zullen ten minste in de positie van de continuing members twee leden

de aard en de omvang van de onderneming. Genoemde afwijkingen

onafhankelijk zijn in de zin van de bepalingen van de Corporate Gover-

alsmede de uitleg daarbij sluiten beter aan bij de werkwijze van de

nance Code.

vennootschap. De door TenCate gehanteerde afwijkingen kunnen op de website van de vennootschap worden geraadpleegd.

SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR ONAFHANKELIJKHEID

Zoals door het consortium is aangegeven, zullen de heren De Vries en

Alle leden van de raad van commissarissen die in 2015 in functie

Bos aanblijven als respectievelijk voorzitter van de raad van bestuur en

waren, worden door de raad van commissarissen onafhankelijk geacht

chief financial officer.

in de zin van best practicebepaling III.2.2 van de Corporate Governance Code. Gedurende het verslagjaar bezat geen van de leden van de raad

De raad van commissarissen wil het bestuur en de medewerkers van

van commissarissen die in 2015 in functie waren direct dan wel

TenCate van harte bedanken voor de geleverde inzet en prestaties

middellijk aandelen of opties van Koninklijke Ten Cate nv.

gedurende het jaar 2015.

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

Almelo, donderdag 25 februari 2016

Maatschappelijk verantwoord ondernemen vormt de hoeksteen van elke moderne onderneming. In het bijzonder voor TenCate, waar veilig-

Raad van commissarissen

heid en bescherming van mens en milieu belangrijk zijn voor de positionering van de onderneming verdient dit onderwerp blijvende aandacht.

Ir. J.H.L. Albers, voorzitter Mr. E. ten Cate Dr. J.C.M. Hovers

SAMENSTELLING RAAD VAN COMMISSARISSEN

Ir. B.T. Molenaar

Op 29 januari 2016 zijn mevrouw M.J. Oudeman en de heer P.F.

Mr. E.J. Westerink

Hartman afgetreden, en de heren J.H.L. Albers, E.J. Westerink en B.T. Molenaar benoemd tot lid van de raad van commissarissen. De heren J.C.M. Hovers en E. ten Cate fungeren als ‘continuing member’ binnen de raad van commissarissen. De tweede benoemingstermijn van vier jaar van de heer Hovers loopt af op de dag van de komende algemene vergadering van aandeelhouders in april 2016. De heer Hovers heeft zich herkiesbaar gesteld en zal door de raad van commissarissen opnieuw worden voorgedragen voor een nieuwe termijn. Op de dag van deze algemene vergadering zal de heer Ten Cate aftreden als lid van de raad van commissarissen wegens het aflopen van zijn derde benoemingstermijn van vier jaar. Als gevolg van het vertrek van de heer Ten Cate zal in de raad van commissarissen een vacature ontstaan. Een voordracht voor de invulling van deze vacature zal zo mogelijk op de algemene vergadering in april 2016 plaatsvinden. Voor de invulling van deze positie geldt dat de centrale

50


Corporate governance De raad van commissarissen en de raad van bestuur onderschrijven de principes van corporate governance zoals die momenteel voor inter nationaal opererende Nederlandse, beursgenoteerde ondernemingen gelden. In 2016 zal de corporate governance-structuur van de onderneming opnieuw worden bezien, gelet op de beëindiging van de beursnotering. De corporate governance-structuur is gebaseerd op het vrijwillig hanteren van het gemitigeerde structuurregime. De belangrijkste elementen hiervan zijn: ■■

Vaststelling van de jaarrekening geschiedt door de algemene vergadering van aandeelhouders

■■

Commissarissen worden op voordracht van de raad van commis sarissen benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders. De profielschets van de leden van de raad van commis sarissen wordt voor het eerst bij vaststelling en vervolgens bij iedere wijziging besproken op de algemene vergadering van aandeelhouders

■■

De algemene vergadering van aandeelhouders en de COR kunnen de raad van commissarissen personen aanbevelen om als commissaris te worden voorgedragen

■■

De algemene vergadering van aandeelhouders kan bij volstrekte meerderheid van stemmen, vertegenwoordigend ten minste eenderde van het geplaatste kapitaal, de voordracht van de raad van commissarissen afwijzen

■■

De leden van de raad van bestuur worden benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders op basis van één bindende voordracht van de raad van commissarissen.

Voor de volledige corporate governance-documentatie verwijzen wij naar de website van TenCate (www.tencate.com).


51

Bestuursverklaring Als raad van bestuur van Koninklijke Ten Cate nv hebben wij het jaarverslag en de jaarrekening over 2015 opgesteld. Wij verklaren daarbij dat, voor zover ons bekend: ■■

De jaarrekening een getrouw beeld geeft van het vermogen en de financiële positie van de onderneming en de door haar geconsolideerde deelnemingen

■■

Het jaarverslag een getrouw beeld geeft van de toestand op de balansdatum en de gang van zaken gedurende het boekjaar van de onderneming en de met haar verbonden ondernemingen en dat de wezenlijke risico’s in het jaarverslag zijn opgenomen.

Almelo, donderdag 25 februari 2016 Raad van bestuur Ir. L. de Vries, bestuursvoorzitter en CEO Drs. E.J.F. Bos, lid raad van bestuur en CFO

52


FINANCIËLE INFORMATIE

TenCate Miragrid ® geogrids voor de uitbreiding van de veiligheidszone van Monterey Regional Airport (Monterey, Californië, VS)

TenCate jaarverslag 2015 | Financiële informatie |

53

Jaarrekening 2015

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening

56

27 Beloningen in de vorm van aandelen of het recht aandelen te verwerven (share-based payments)

Geconsolideerd overzicht totaal resultaat Geconsolideerde balans Geconsolideerd kasstroomoverzicht

57 58

71

28 Voorzieningen

71

29 Langlopende schulden

72

30 Handelsverplichtingen

72

31 Reële waardebepaling

72

Toelichting op de winst-en-verliesrekening

74

60

Geconsolideerd overzicht van mutaties

32 Operationele sectoren

74

33 Acquisities en verkoop van deelnemingen

75

34 Personeelskosten

76

35 Algemene beheerskosten

76

in het groepsvermogen

62

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

63

1

Algemene gegevens over Koninklijke Ten Cate nv

63

36 Nettofinancieringslasten

76

2

Algemene grondslagen voor financiële verslaggeving 63

37 Winstbelasting

76

Toelichting op de geconsolideerde balans

78

3

Grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening

63

4

Grondslagen voor consolidatie

63

5

Vreemde valuta’s

64

38 Activa en verplichtingen aangehouden voor verkoop

78

6

Afgeleide financiële instrumenten (derivaten)

65

39 Immateriële activa

79

7

Hedge accounting

65

40 Materiële vaste activa

81

8

Verslaglegging naar sectoren

65

41 Investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

82

9 Omzet

65

42 Financiële vaste activa

82

10 Overheidssubsidies

66

43 Uitgestelde winstbelastingvorderingen

11 Presentatie in de winst-en-verliesrekening

66

12 Leasebetalingen

66

44 Voorraden

en -verplichtingen

82 83

13 Financieringsbaten en -lasten

66

45 Handelsdebiteuren

84

14 Winstbelasting

66

46 Overige vorderingen

84

15 Resultaat per aandeel

67

47 Geldmiddelen en kasequivalenten

84

48 Totaal eigen vermogen van aandeelhouders

84

49 Resultaat per aandeel

86

50 Langlopende schulden

86

16 Nog niet toegepaste nieuwe standaarden en interpretaties

67

17 Grondslagen voor het opstellen van 67

51 Pensioenverplichtingen

87

18 Vaste activa aangehouden voor verkoop

68

52 Voorzieningen

89

Overige informatie

90

het kasstroomoverzicht 19 Immateriële activa

68

20 Materiële vaste activa

69

21 Voorraden

69

53 Financiële instrumenten

90

22 Handelsdebiteuren en overige vorderingen

69

54 Niet in de balans opgenomen verplichtingen

97

23 Geldmiddelen en kasequivalenten

70

55 Investeringsverplichtingen

97

24 Bijzondere waardeverminderingen (impairment)

70

56 Voorwaardelijke verplichtingen

97

25 Aandelenkapitaal

70

57 Verbonden partijen

98

26 Pensioenverplichtingen

71

58 Schatting en oordeelsvorming door het management

99

54

| TenCate jaarverslag 2015 | JAARREKENING

Vennootschappelijke jaarrekening

100

59 Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening

100

60 Vennootschappelijke balans (voor resultaatbestemming)

100

Toelichting bij de vennootschappelijke jaarrekening 101 61 Financiële vaste activa

101

62 Eigen vermogen

102

63 Gestort en opgevraagd kapitaal

102

64 Gewone aandelen

102

65 Agioreserve

102

66 Wettelijke reserves

102

67 Overige reserves

102

68 Optieregeling

102

69 Voorzieningen

105

70 Langlopende verplichtingen

105

71 Kortlopende verplichtingen

105

72 Accountantskosten

105

73 Niet in de balans opgenomen verplichtingen

105

TenCate jaarverslag 2015 | JAARREKENING |

55

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening

Over het boekjaar eindigend op 31 december, in miljoenen euro

Omzet

Toelichting

2014

2015

32

1.041,6

1.158,9

Kostprijs van de omzet

838,7

918,2

Brutomarge

202,9

240,7

Verkoopkosten

76,4

80,3

26,9

21,3

64,6

87,3

Onderzoeks- en ontwikkelingskosten Algemene beheerskosten

35

Bijzondere waardevermindering goodwill

39

Bedrijfsresultaat (EBIT) Financieringsbaten

36

Financieringslasten

36

Nettofinancieringslasten Resultaat voor winstbelasting Winstbelasting

37

Resultaat na winstbelasting Resultaat op verkochte activiteiten na winstbelasting Nettoresultaat van investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

71,5

-

- 36,5

51,8

1,0

0,9

- 9,6

- 9,4

- 8,6

- 8,5

- 45,1

43,3

-1,4

- 9,5

- 46,5

33,8

-

- 0,1

0,4

0,3

- 46,1

34,0

- 0,4

- 0,1

- 45,7

34,1

Resultaat na winstbelasting en investeringen verwerkt volgens de ‘equity’methode Resultaat toe te rekenen aan: Minderheidsbelang Aandeelhouders van de vennootschap (nettoresultaat) Gewogen gemiddeld aantal aandelen (x 1.000)

49

26.588

26.973

Gewogen gemiddeld aantal aandelen na verwatering (x 1.000)

49

26.720

27.132

Nettoresultaat per aandeel (euro)

49

-1,72

1,26

Verwaterd nettoresultaat per aandeel (euro)

49

-1,71

1,26

De toelichting in de paragrafen 1 tot en met 73 is integraal onderdeel van deze jaarrekening.

56


Geconsolideerd overzicht totaal resultaat


Toelichting

Resultaat na winstbelasting en investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

2014

2015

- 46,1

34,0

Niet-gerealiseerde resultaten (na winstbelasting)

Valutaomrekeningsverschillen voor buitenlandse activiteiten

48

34,7

27,7

Effectief deel van veranderingen in de afdekkingsreserve (hedge accounting)

48

0,9

- 0,1

- 9,5

2,1

26,1

29,7

-20,0

63,7

Minderheidsbelang

- 0,4

- 0,1

Aandeelhouders van de vennootschap

-19,6

63,8

Actuariële resultaten pensioenen* Niet-gerealiseerd resultaat na winstbelasting Totaal gerealiseerd en niet-gerealiseerd resultaat na winstbelasting Totaal gerealiseerd en niet-gerealiseerd resultaat toe te rekenen aan:

*

Posten die nooit worden gereclassificeerd naar de winst-en-verliesrekening. Overige niet-gerealiseerde resultaten worden (mogelijk) wel gereclassificeerd.



57

Geconsolideerde balans

in miljoenen euro

Toelichting

31 december 2014

31 december 2015

VASTE ACTIVA

Goodwill

39

161,3

177,4

Overige immateriële activa

39

45,7

44,4


40

151,5

152,5

Investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

41

5,4

5,0


42

17,4

20,5

Uitgestelde winstbelastingvorderingen

43

32,6

29,3

413,9

429,1

44

249,5

271,1

45

142,0

174,2

1,8

1,8

Totaal vaste activa VLOT TENDE ACTIVA

Voorraden Vorderingen

Handelsvorderingen Winstbelastingvorderingen Overige vorderingen

46

18,6

23,0

Geldmiddelen en kasequivalenten

47

36,4

25,3

Activa geclassificeerd als aangehouden voor verkoop

38

34,3

-


482,6

495,4

Totaal activa

896,5

924,5

58


31 december 2014

31 december 2015

Aandelenkapitaal

67,7

68,6

Agioreserve

41,9

41,0

in miljoenen euro

GROEPSVERMOGEN

Toelichting

48

26,1

53,8

Afdekkingsreserve

- 0,7

- 0,8

Reserve eigen aandelen

-14,4

-14,1

Overige reserves en onverdeeld resultaat

327,6

359,7

Reserve omrekeningsverschillen

Totaal eigen vermogen van aandeelhouders

448,2

508,2

Minderheidsbelang

- 0,5

- 0,6

Groepsvermogen

447,7

507,6

50

213,3

201,0

Pensioenverplichtingen

51

30,7

27,5

Voorzieningen

52

10,4

11,5

Uitgestelde winstbelastingverplichtingen

43

L ANGLOPENDE VERPLICHTINGEN


Totaal langlopende verplichtingen

3,6

3,8

258,0

243,8

KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN

Kasgeldleningen, rekening-courantschuld

47

37,7

16,3

Aflossing langlopende schulden

50

0,9

0,8

138,5

152,2

52

2,2

2,3

1,9

1,5

38

9,6

-

Handels- en overige schulden Voorzieningen Winstbelastingverplichtingen Verplichtingen geclassificeerd als aangehouden voor verkoop Totaal kortlopende schulden

190,8

173,1

Totaal verplichtingen

448,8

416,9

Totaal groepsvermogen en verplichtingen

896,5

924,5



59

Geconsolideerd kasstroomoverzicht


2015

2014

Toelichting

K ASSTROOM UIT BEDRIJFSACTIVITEITEN

- 46,1

34,0

31,3

29,4

39

12,7

7,6

39, 40

82,2

-

Resultaat na winstbelasting Aanpassingen voor: Afschrijvingen Amortisatie Bijzondere waardevermindering

40

Nettofinancieringslasten exclusief koersverschillen

36

7,6

6,2

Winstbelasting

37

1,4

9,5

- 0,4

- 0,3

-

0,1

0,6

- 0,1

1,7

1,5

Nettoresultaat van investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode Resultaat op verkochte activiteiten na winstbelasting Resultaat bij verkoop materiële vaste activa Kosten optieregeling Mutatie voorzieningen en pensioenverplichtingen

35

-1,5

-10,0

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten voor mutaties werkkapitaal

86,4

81,0

Mutaties werkkapitaal: Voorraden

-17,0

- 5,5

Vorderingen

-17,8

-20,1

Kortlopende verplichtingen

K ASSTROOM UIT BEDRIJFSACTIVITEITEN

Betaalde rente Betaalde winstbelasting Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten

60


8,0

1,0 - 33,8

-17,6

47,2

68,8

-7,8

- 5,8

-12,1

-7,2

27,3

55,8


2015

2014

Toelichting

K ASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN

Opbrengst uit de verkoop van materiële vaste activa

35

Ontvangen rente

0,2

0,4

0,5

0,6

Ontvangen dividend

41

0,5

0,6

Verwerving van dochterondernemingen onder aftrek van verworven geldmiddelen

33

- 0,2

- 5,0

-

27,1

Investeringen in immateriële activa

39

- 5,6

- 5,0

Investeringen in materiële vaste activa

40

-19,2

-25,5

-1,6

- 0,2

Deconsolidatie van dochterondernemingen onder aftrek van geldmiddelen

Toename langlopende vorderingen Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten Nettokasstroom uit bedrijfs- en investeringsactiviteiten

-25,4

-7,0

1,9

48,8

K ASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN

0,3

5,4

Opbrengst uit de uitoefening van aandelenopties Inkoop eigen aandelen

- 5,7

-

Aflossing langlopende schulden

216,9

2,9

-220,2

- 34,6

- 6,8

- 5,6

Opname langlopende schulden Betaald dividend aan aandeelhouders Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten

-10,4

- 37,0

Mutatie geldmiddelen en kasequivalenten

- 8,5

11,8

7,8

-1,3

- 0,6

-1,5

-1,3

9,0

Geldmiddelen en kasequivalenten op 1 januari

47

Valutakoers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen en kasequivalenten Geldmiddelen en kasequivalenten op 31 december

47



61

Geconsolideerd overzicht van mutaties in het groepsvermogen

in miljoenen euro

Aandelenkapitaal

Agio

67,0

42,6

Stand per 1 januari 2014

Reserve omrekenings- Afdekkingsreserve verschillen

- 8,6

Overige Reserve reserves en eigen onverdeeld aandelen resultaat

-1,6

-14,1

Totaal

Minderheidsbelang

Groepsvermogen

389,0

474,3

-1,0

473,3

- 45,7

- 45,7

- 0,4

- 46,1

- 9,5

- 9,5

-

- 9,5

TOTA AL RESULTA AT

Resultaat na winstbelasting Actuariële resultaten toegezegd- pensioenregelingen Valutaomrekeningsverschillen

34,7

Afdekkingsresultaat na winstbelasting Totaal

34,7 0,9

-

-

0,7

- 0,7

34,7

34,7

0,9

0,9

-

- 55,2

-19,6

- 6,8

- 6,8

0,9 - 0,4

-20,0

TR ANSACTIES ME T A ANDEELHOUDERS

Dividend aan aandeelhouders

- 6,8

Op aandelen gebaseerde betalings transacties

1,7 - 5,7

Inkoop eigen aandelen Uitgifte ingekochte aandelen

5,4

Mutaties minderheidsbelang Totaal

1,7

1,7

- 5,7

- 5,7

5,4

5,4

-1,1

-1,1

0,9

- 0,2

0,7

- 0,7

-

-

- 0,3

- 6,2

- 6,5

0,9

- 5,6

67,7

41,9

26,1

- 0,7

-14,4

327,6

448,2

- 0,5

447,7

34,1

34,1

- 0,1

34,0

2,1

2,1

Stand per 31 december 2014 / 1 januari 2015 TOTA AL RESULTA AT

Resultaat na winstbelasting Actuariële resultaten toegezegd- pensioenregelingen 27,7

Valutaomrekeningsverschillen

- 0,1

Afdekkingsresultaat na winstbelasting Totaal

-

-

0,9

- 0,9

27,7

- 0,1

-

2,1

27,7

27,7

- 0,1

- 0,1

36,2

63,8

- 0,1

63,7

- 5,6

- 5,6

- 5,6

1,5

1,5

1,5

TR ANSACTIES ME T A ANDEELHOUDERS

Dividend aan aandeelhouders Op aandelen gebaseerde betalings transacties

0,3

Uitgifte ingekochte aandelen Totaal Stand per 31 december 2015


0,3

- 0,9

-

-

0,3

- 4,1

- 3,8

-

- 3,8

68,6

41,0

53,8

- 0,8

-14,1

359,7

508,2

- 0,6

507,6


62

0,3

0,9

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

GRONDSL AGEN

De raad van bestuur heeft bij het opstellen van de jaarrekening schattingen en veronderstellingen gemaakt die van invloed zijn op de

1

ALGEMENE GEGEVENS OVER KONINKLIJKE TEN CATE NV

toepassing van grondslagen en de gerapporteerde bedragen die in de

Koninklijke Ten Cate nv (de ‘Vennootschap’) is gevestigd in Almelo,

geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen (zie toelichting 58).

Nederland. De geconsolideerde jaarrekening van de Vennootschap

De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen.

omvat de jaarrekening van de Vennootschap en haar dochteronder

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voort-

nemingen (tezamen te noemen de ‘Groep’) en het belang van de Groep

durend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen

in overige deelnemingen (niet-geconsolideerd), geassocieerde deel-

in de periode waarin de schattingen worden herzien en in toekom-

nemingen en joint ventures. De jaarrekening is door de raad van

stige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.

bestuur opgesteld.

De hierna uiteengezette grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn consistent toegepast door de dochterondernemingen van

Op 22 januari 2016 is bekend gemaakt dat een consortium van inves-

de Groep en joint ventures voor de in deze geconsolideerde jaar-

teerders, geleid door Gilde Buy Out Partners, middels Tennessee

rekening gepresenteerde perioden. Bepaalde vergelijkende informatie

Acquisition B.V. een belang van circa 86% en daarmee een controle-

is aangepast ten behoeve van de vergelijkbaarheid.

rend belang in Koninklijke TenCate nv heeft verworven. Settlement van de transactie heeft plaatsgevonden op 29 januari 2016.

4

Op 10 februari 2016 is bekend gemaakt dat na een na-aanmeld-

4.1 Bedrijfscombinaties

periode dit belang verder vergroot is tot 98,01%. Deze transactie

Bedrijfscombinaties worden verwerkt met ingang van de datum

heeft geen effect op de cijfers over het boekjaar 2015, met uitzonde-

waarop de zeggenschap overgaat naar de Groep. Er is sprake van

ring van gemaakte transactiekosten. Een verdere toelichting over de

zeggenschap als de Groep de mogelijkheid heeft om het financiële en

verwachte effecten in 2016 is opgenomen onder de gebeurtenissen

operationele beleid van een entiteit te bepalen teneinde voordelen te

na balansdatum in de Overige gegevens.

verkrijgen uit de activiteiten van de entiteit. Bij de beoordeling van

GRONDSLAGEN VOOR CONSOLIDATIE

zeggenschap houdt de Groep rekening met potentiële stemrechten die Op 25 februari 2016 zijn de jaarstukken 2015 besproken in de vergade-

op dat moment uitoefenbaar zijn.

ring van de raad van commissarissen. Op 26 februari 2016 zijn zij vrijgegeven voor publicatie. Zij zullen ter vaststelling worden voorgelegd

De Groep bepaalt de goodwill uitgaande van de reële waarde van de

aan de algemene vergadering van aandeelhouders in april 2016.

betaalde vergoeding, het gewaardeerde bedrag van enig minder-

De enkelvoudige jaarrekening maakt deel uit van de jaarrekening 2015

heidsbelang in de overgenomen onderneming en, indien van toepas-

van Koninklijke Ten Cate nv. Ten aanzien van de enkelvoudige jaar-

sing, de reële waarde van het voorafgaande belang in de overge-

rekening van Koninklijke Ten Cate nv is gebruikgemaakt van de vrij-

nomen partij. Hierop wordt in mindering gebracht het nettobedrag

stelling ingevolge artikel 2:402 Boek 2 BW.

van de geïdentificeerde activa die zijn overgenomen en de aangenomen verplichtingen. Indien het verschil negatief is, wordt onmiddel-

2

ALGEMENE GRONDSLAGEN VOOR FINANCIËLE VERSLAGGEVING

lijk een boekwinst uit een voordelige koop in de winst-en-verlies-

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming

rekening

met International Financial Reporting Standards, zoals aanvaard

gewaardeerd tegen het proportionele deel van het gewaardeerde

binnen de EU (hierna EU-IFRS), en Titel 9 Boek 2 BW.

bedrag van identificeerbare activa van de overgenomen onderneming

opgenomen.

Eventuele

minderheidsbelangen

worden

op de overnamedatum. In de overgedragen vergoeding is geen bedrag 3

GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN DE JAARREKENING

De jaarrekening wordt gepresenteerd in miljoenen euro’s, die fungeert

begrepen voor de afwikkeling van bestaande relaties. Een dergelijk bedrag wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

als de functionele valuta van de Vennootschap, tenzij anders vermeld. De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kostprijs, met

Transactiekosten, anders dan welke gerelateerd zijn aan de uitgifte

uitzondering van afgeleide financiële instrumenten (derivaten), die

van leningen of eigen vermogensinstrumenten, die de Groep worden

tegen reële waarde worden gewaardeerd.

toegerekend als gevolg van overnames, worden ten laste van het resultaat gebracht op het moment dat deze zich voordoen.


63

.. Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 4.2 Verwerving van minderheidsbelangen

4.5 Eliminatie van transacties bij consolidatie

Verworven minderheidsbelangen worden verwerkt als transacties

Intragroep saldi en transacties tussen de dochterondernemingen in de

met aandeelhouders (rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen)

Groep en niet-gerealiseerde winsten en verliezen op deze transacties

en er wordt derhalve geen goodwill opgenomen.

worden geëlimineerd bij de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening. Niet-gerealiseerde winsten van transacties van de Groep

4.3 Dochterondernemingen

met investeringen verwerkt volgens de equity-methode worden geëli-

Dochterondernemingen zijn die ondernemingen waarin de Vennoot-

mineerd naar rato van het belang dat de Groep in de investering

schap direct en / of indirect overwegende zeggenschap heeft. De jaar-

heeft. Niet-gerealiseerde verliezen worden op dezelfde wijze geëlimi-

rekeningen van dochterondernemingen zijn in de geconsolideerde

neerd als niet-gerealiseerde winsten, maar slechts voor zover er geen

jaarrekening opgenomen vanaf de datum waarop voor het eerst

aanwijzing is voor een bijzondere waardevermindering.

sprake is van zeggenschap tot aan de datum waarop deze eindigt. Minderheidsbelangen in het groepsresultaat en het eigen vermogen

5

van de Groep worden afzonderlijk gemeld. Verliezen in verband met

5.1 Transacties in vreemde valuta’s

minderheidsbelangen worden toegerekend aan de minderheids

Vorderingen en schulden die luiden in vreemde valuta’s worden omge-

belangen, zelfs als hiervoor bij de minderheidsbelangen een tekort

rekend naar euro’s tegen de op verslagdatum geldende koers. Trans-

ontstaat.

acties in vreemde valuta’s worden naar euro’s omgerekend tegen de

VREEMDE VALUTA’S

geschatte wisselkoers per de transactiedatum. Valutaomrekenings4.4 Geassocieerde deelnemingen, joint ventures en overige deelnemingen

verschillen worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Niet-monetaire activa en verplichtingen die in vreemde valuta’s luiden

Geassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waarin de Groep

en op basis van historische kosten worden gewaardeerd, worden

invloed van betekenis heeft op het financiële en operationele beleid,

omgerekend tegen de koers op transactiedatum.

maar waarover de Groep geen zeggenschap heeft. Invloed van betekenis wordt verondersteld te bestaan als de Groep houder is van

5.2 Dochterondernemingen en joint ventures buiten de eurozone

tussen de 20% en 50% van de stemrechten van een andere entiteit.

De omzet en kosten van dochterondernemingen buiten de eurozone

Joint ventures zijn die ondernemingen waarover de Groep gezamen-

worden naar euro’s omgerekend tegen de wisselkoers op de transac-

lijke zeggenschap heeft, vastgelegd in een overeenkomst waarin stra-

tiedatum. Activa en verplichtingen inclusief goodwill en reële waar-

tegische beslissingen over het financiële en operationele beleid met

deaanpassingen bij acquisities worden omgerekend tegen de koers

unanieme instemming worden genomen. Geassocieerde deel-

per verslagdatum. De hieruit voortvloeiende omrekeningsverschillen

nemingen en joint ventures worden verantwoord op basis van de

worden verwerkt in de niet-gerealiseerde resultaten in het eigen

equity-methode en worden bij eerste opname gewaardeerd tegen

vermogen. Het evenredige aandeel van het valutaomrekeningsver-

kostprijs inclusief transactiekosten. Wanneer het aandeel van de

schil wordt toegerekend aan eventuele minderheidsbelangen. Als een

Groep in verliezen meer bedraagt dan de boekwaarde van de geasso-

activiteit buiten de eurozone geheel of gedeeltelijk wordt verkocht,

cieerde deelneming of joint venture wordt de boekwaarde op nihil

wordt het cumulatief opgebouwde koersverschil uit het eigen

gesteld en worden verdere verliezen niet meer verwerkt, behoudens

vermogen overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening als onder-

voor zover de Groep een verplichting is aangegaan of betalingen heeft

deel van het resultaat bij verkoop.

verricht voor de geassocieerde deelneming of joint venture. Overige deelnemingen waarbij geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen reële waarde en het dividend wordt verantwoord in de winst-en-verliesrekening bij betaalbaarstelling. Indien geen reële waarde beschikbaar is en andere methoden geen redelijke schatting opleveren, wordt de investering gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen.

64


De koersen van de belangrijkste valuta’s ten opzichte van de euro zijn

8

als volgt:

Een operationeel segment is een onderdeel van de Groep dat bedrijfsEindkoers

2014

2015

Amerikaanse dollar

1,21

1,09

Britse pond

0,78

0,74

VERSLAGLEGGING NAAR SECTOREN

Gemiddelde koers

activiteiten uitvoert die kunnen resulteren in omzet en kosten, waar-

2015

onder omzet en kosten in verband met transacties met de andere

1,33

1,12

onderdelen van de Groep. De Groep bepaalt en presenteert operatio-

0,81

0,73

nele sectoren gebaseerd op de informatie die intern is gerapporteerd

2014

Deense kroon

7,45

7,46

7,46

7,46

aan de Chief Operating Decision Maker (CODM), die de belangrijke

Arabische dirham

4,46

4,00

4,90

4,12

operationele beslissingen van de sector neemt.

Maleisische ringgit

4,25

4,69

4,35

4,33

De operationele resultaten van een operationele sector worden perio-

Singapore dollar

1,61

1,54

1,69

1,53

diek beoordeeld door de CODM ten behoeve van de besluitvorming

Chinese yuan

7,54

7,09

8,22

7,04

over de toekenning van middelen aan de sector en ter beoordeling van

Australische dollar

1,48

1,49

1,47

1,47

de prestatie. De investeringsuitgaven van een sector betreffen het totaal van de in

6

AFGELEIDE FINANCIËLE INSTRUMENTEN (DERIVATEN)

de verslagperiode gemaakte kosten voor de verwerving van materiële

De Groep maakt gebruik van afgeleide financiële instrumenten om

vaste activa en immateriële activa met uitzondering van goodwill.

valuta- en renterisico’s af te dekken die ontstaan uit operationele,

De activa en verplichtingen van de sector betreffen rechtstreeks

financierings- en investeringsactiviteiten. Voorbeelden zijn valutaop-

toegerekende of redelijkerwijs toe te rekenen posten.

ties en -termijncontracten alsmede rentecaps en -swaps. In overeen-

Niet-toegerekende activa bestaan uit winstbelastingvorderingen en

stemming met het treasurybeleid houdt de Groep geen derivaten aan

geldmiddelen en kasequivalenten. De niet-toegerekende verplich-

voor handelsdoeleinden en geeft deze ook niet uit.

tingen bestaan uit rentedragende leningen en winstbelastingverplich-

Derivaten worden bij eerste opname en hierna gewaardeerd tegen

tingen.

reële waarde. De daaruit voortvloeiende baten of lasten worden direct in de winst-en-verliesrekening opgenomen, tenzij hedge

9

accounting wordt toegepast (zie toelichting 7).

Onder omzet wordt verstaan de omzet van aan derden geleverde

De reële waarde van derivaten is het geschatte bedrag dat de Groep

goederen en diensten. Deze wordt opgenomen tegen de reële waarde

zou ontvangen of zou moeten betalen om de derivaten op de verslag-

van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, onder aftrek van

datum te beëindigen, waarbij rekening wordt gehouden met de

daarop rustende belastingen en volume-, handels- en betalingskor-

actuele valutakoersen, de actuele rente en het kredietrisico.

tingen.

OMZET

Omzet uit de verkoop van goederen wordt in de winst-en-verlies7

HEDGE ACCOUNTING

rekening verwerkt wanneer de belangrijkste risico’s en voordelen van

De Groep past kasstroom hedge accounting toe op rentederivaten.

eigendom aan de koper zijn overgedragen.

Gedurende de looptijd van de afdekkingsrelatie wordt het effectieve

Omzet uit levering van diensten wordt in de winst-en-verliesrekening

deel van de veranderingen in de reële waarde van het derivaat recht-

verwerkt naar rato van de prestaties die op de verslagdatum zijn

streeks verwerkt in de afdekkingsreserve in de niet-gerealiseerde

verricht.

resultaten in het eigen vermogen. Het niet-effectieve deel van de

Er wordt geen omzet opgenomen indien de omvang van de omzet niet

veranderingen in de reële waarde van de derivaten wordt recht-

betrouwbaar kan worden bepaald en indien belangrijke onzekerheden

streeks in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Wanneer de afge-

bestaan ter zake van het innen van de verschuldigde vergoeding, de

dekte toekomstige transacties in de winst-en-verliesrekening worden

hiermee verband houdende kosten of eventuele retouren van

verantwoord, vindt de overboeking plaats uit het eigen vermogen

goederen, en tevens wanneer sprake is van aanhoudende manage-

naar de winst-en-verliesrekening.

mentbetrokkenheid bij de goederen. De Groep voert ook projecten uit in opdracht van derden tot het vervaardigen van een actief, op basis van overeenkomsten. Kosten uit hoofde van een project worden verantwoord wanneer deze worden gemaakt. Zodra een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van


65

.. Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening het resultaat van een onderhanden project, wordt omzet uit onder-

totale leasetermijn toegerekend, dat dit resulteert in een constante

handen projecten opgenomen naar rato van het stadium van

periodieke rentevoet over het resterende saldo van de verplichting.

voltooiing van een project. Verwachte verliezen op projecten worden onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

13

FINANCIERINGSBATEN EN -LASTEN

De financieringsbaten en -lasten omvatten de rentebaten en -lasten 10

OVERHEIDSSUBSIDIES

op uitgezette en opgenomen gelden, rentelasten in financiële lease-

Subsidies ter compensatie van door de Groep gemaakte kosten

betalingen, koersverschillen op vreemde valuta’s, dividenden van

worden systematisch als baten in de winst-en-verliesrekening opge-

overige deelnemingen, de resultaten van derivaten waarop geen

nomen in dezelfde periode waarin de subsidiabele kosten worden

hedge accounting wordt toegepast en het gerealiseerde en niet-

gemaakt en zodra redelijke zekerheid bestaat dat zij zullen worden

effectieve deel van de mutatie reële waarde van derivaten waarop

ontvangen en dat de Groep zal voldoen aan de daaraan verbonden

hedge accounting wordt toegepast. De rentebaten en -lasten worden

voorwaarden. Subsidies ter compensatie van de Groep voor de kosten

in de winst-en-verliesrekening opgenomen op basis van de effec-

van een actief worden systematisch als kostprijs van de omzet in de

tieve-rentemethode.

winst-en-verliesrekening opgenomen gedurende de gebruiksduur van

De financieringskosten in de constructieperiode die direct toereken-

het actief.

baar zijn aan de acquisitie, constructie of productie van een in aanmerking komend actief (die een aanzienlijke periode vergen

11

PRESENTATIE IN DE WINST-EN-VERLIESREKENING

voordat deze klaar zijn voor gebruik of verkoop) worden, voor zover

De allocatie van kosten aan de functionele kostenrekeningen kan als

materieel, geactiveerd als onderdeel van de kosten van dat actief.

volgt worden gespecificeerd:

Dividenden van overige deelnemingen worden in de winst-en-verlies-

■■ Kostprijs van de omzet: omvat alle productiekosten (inclusief

rekening opgenomen op het moment dat het recht van de Groep op

grondstofkosten en energiekosten) welke zijn gerelateerd aan de

betaling wordt gevestigd.

verantwoorde omzet.

■■ Verkoopkosten: omvat de kosten van marketing en verkoop van de producten.

14

WINSTBELASTING

De belasting naar de winst over het resultaat van het boekjaar omvat

■■ Onderzoeks- en ontwikkelingskosten: omvat onderzoekskosten

de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelas-

met als doel nieuwe technologische kennis te verkrijgen en

tingen en uitgestelde winstbelastingen. De winstbelasting wordt in

ontwikkelingskosten verband houdend met de ontwikkeling van

de winst-en-verliesrekening verwerkt, behalve voor zover deze

nieuwe producten of processen voor de start van de commer-

betrekking heeft op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen of

ciële productie.

niet-gerealiseerde resultaten worden verwerkt. De over de verslagpe-

■■ Algemene beheerskosten: omvat de strategische en beheer-

riode verschuldigde en verrekenbare winstbelasting is de naar

singskosten. Daarnaast zijn de kosten van ondersteunende afde-

verwachting te betalen winstbelasting over het belastbare resultaat,

lingen die niet direct te relateren zijn aan de andere kostenreke-

berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op

ningen opgenomen onder de algemene beheerskosten.

verslagdatum, dan wel waartoe materieel reeds op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren

12

LEASEBETALINGEN

verschuldigde winstbelasting. Additionele belastingen naar de winst

Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair

uit hoofde van dividenduitkeringen worden tegelijkertijd verwerkt met

over de leaseperiode in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

de verplichting om het desbetreffende dividend te betalen.

Vergoedingen ontvangen als stimulering voor het sluiten van leaseovereenkomsten worden als integraal deel van de totale leasekosten

Er wordt een vordering / voorziening voor uitgestelde belastingver-

in de winst-en-verliesrekening verwerkt over de leasetermijn.

schillen opgenomen met behulp van de balansmethode voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten

De financiële leasebetalingen worden deels als financieringslasten

behoeve van de financiële verslaglegging en de fiscale boekwaarde

opgenomen en deels als aflossing van de uitstaande verplichting.

van die posten. Voor twee tijdelijke verschillen wordt geen voorzie-

De financieringskosten worden zodanig aan iedere periode van de

ning getroffen: fiscaal niet-aftrekbare goodwill en het verschil tussen

66


de bedrijfseconomische en de fiscale waarde van dochteronder-

16

nemingen, geassocieerde deelnemingen, joint ventures en overige

NOG NIET TOEGEPASTE NIEUWE STANDAARDEN EN INTERPRETATIES

deelnemingen. Het bedrag van de voorziening voor uitgestelde winst-

Een aantal nieuwe standaarden, wijzigingen op standaarden en inter-

belastingverplichtingen is gebaseerd op de wijze waarop naar

pretaties is in 2015 nog niet van kracht en derhalve niet toegepast op

verwachting de boekwaarde van de activa en verplichtingen zal

deze geconsolideerde jaarrekening:

worden gerealiseerd of afgewikkeld, waarbij gebruik wordt gemaakt

■■ IFRS 9 Financiële instrumenten: IFRS 9 bevat herziene bepa-

van belastingtarieven die op de verslagdatum wettelijk zijn vastge-

lingen ten aanzien van de classificatie en waardering van finan-

steld of materieel zijn vastgesteld.

ciële instrumenten, met inbegrip van een nieuw model voor verwachte kredietverliezen ten behoeve van de berekening van

Uitgestelde winstbelastingvorderingen en -verplichtingen worden

de waardering van financiële activa, en de nieuwe algemene

gesaldeerd indien een wettelijk afdwingbaar recht bestaat de

vereisten voor hedge accounting. IFRS 9 is van kracht voor boek-

verschuldigde winstbelastingvorderingen en -verplichtingen te

jaren die beginnen op of na 1 januari 2018.

salderen en deze vorderingen en verplichtingen samenhangen met

■■ IFRS 15 Opbrengsten uit contracten met klanten: IFRS 15 voorziet

door dezelfde belastingautoriteit opgelegde winstbelasting aan

in een uitgebreid raamwerk om te bepalen of, hoeveel en

dezelfde belasting verschuldigde entiteit, dan wel op verschillende

wanneer opbrengsten moeten worden verantwoord. De stan-

belasting verschuldigde entiteiten die voornemens zijn de verschul-

daard dient ter vervanging van de bestaande bepalingen voor het

digde winstbelastingvorderingen en -verplichtingen te salderen of

verwerken van opbrengsten, met inbegrip van IAS 18 (Opbreng-

waarvan de winstbelastingvorderingen en -verplichtingen gelijktijdig

sten) en IAS 11 (Onderhanden projecten in opdracht van derden).

worden gerealiseerd.

IFRS 15 is van kracht voor boekjaren die beginnen op of na

Er wordt uitsluitend een uitgestelde winstbelastingvordering opge-

1 januari 2017.

nomen voor onbenutte fiscale verliezen, belastingbaten en aftrekbare

De Groep beoordeelt momenteel het mogelijke effect van de toepas-

tijdelijke verschillen voor zover het waarschijnlijk is dat in de toekomst

sing van deze standaarden. De overige nieuwe of gewijzigde stan-

belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van

daarden zullen naar verwachting geen materiële invloed hebben op de

het tijdelijke verschil kunnen worden aangewend. Uitgestelde winst-

geconsolideerde jaarrekening van de Groep.

belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd.

17

GRONDSLAGEN VOOR HET OPSTELLEN VAN HET KASSTROOMOVERZICHT

Kasstromen uit bedrijfsactiviteiten worden gepresenteerd op basis 15

RESULTAAT PER AANDEEL

van de indirecte methode. Kasstromen in vreemde valuta’s worden

De Groep presenteert het gewone en verwaterde resultaat per

omgerekend tegen de wisselkoers op de datum van de kasstroom dan

aandeel voor het gewone aandelenkapitaal. Het nettoresultaat per

wel op basis van gemiddelden. Mutaties welke niet hebben geresul-

gewoon aandeel wordt berekend aan de hand van het aan de aandeel-

teerd in kasstromen, zoals koersverschillen, acquisities, financiële

houders van de Groep toe te rekenen nettoresultaat, gedeeld door het

leaseverplichtingen, reële waardemutaties, verwerkte aandelengere-

gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen dat gedurende de

lateerde transacties en dergelijke, zijn in dit overzicht geëlimineerd.

verslagperiode uitstaat (gecorrigeerd voor aangehouden eigen

Betaalde dividenden aan aandeelhouders zijn opgenomen in de

aandelen). Bij de berekening van de verwaterde winst wordt het

kasstroom uit financieringsactiviteiten. Ontvangen dividenden zijn

gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen dat gedurende de

opgenomen in de kasstroom uit investeringsactiviteiten en betaalde

verslagperiode uitstaat, gecorrigeerd voor het potentiële verwate-

rente is opgenomen in de kasstroom uit bedrijfsactiviteiten. Reke-

rende effect op de gewone aandelen met de aan medewerkers toege-

ning-courantschulden welke direct opeisbaar zijn en onderdeel

kende aandelenopties.

vormen van het kasbeheer van de Groep zijn opgenomen in het saldo liquide middelen en rekening-courant banken als onderdeel van het geconsolideerd kasstroomoverzicht.


67

.. Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 18

VASTE ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP

Uitgaven van ontwikkelingsactiviteiten (development) waarbij onder-

Vaste activa (of groepen van activa en verplichtingen die naar

zoeksresultaten worden aangewend voor een plan of ontwerp voor de

verwachting worden afgestoten) worden aangemerkt als ‘aange-

productie van nieuwe of wezenlijk verbeterde producten en

houden voor verkoop’ als het in hoge mate waarschijnlijk is dat hun

processen, worden geactiveerd op voorwaarde dat de ontwikkelings-

boekwaarde naar verwachting hoofdzakelijk via verkoop zal worden

kosten betrouwbaar kunnen worden bepaald, het product of proces

gerealiseerd en niet via het voortgezette gebruik ervan. De activa (of

technisch en commercieel haalbaar is en de Groep over voldoende

groep af te stoten activa) worden over het algemeen gewaardeerd

middelen beschikt om de ontwikkeling te voltooien en het actief te

tegen boekwaarde, of lagere reële waarde minus verkoopkosten.

gebruiken of te verkopen. De geactiveerde uitgaven omvatten materi-

Een bijzonder waardeverminderingsverlies op een groep af te stoten

aalkosten, directe arbeidskosten, financieringkosten en een passend

activa en verplichtingen wordt in eerste instantie toegerekend aan

gedeelte van direct toerekenbare overheadkosten. Overige ontwikke-

goodwill en vervolgens naar rato aan de resterende activa en

lingskosten worden als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt

verplichtingen, met dien verstande dat geen bijzonder waardevermin-

wanneer zij worden gemaakt. De geactiveerde ontwikkelingskosten

deringsverlies wordt toegerekend aan voorraden, financiële activa,

worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieve

uitgestelde belastingvorderingen, activa uit hoofde van personeelsbe-

amortisatie en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen (zie

loningen, die in overeenstemming met de overige grondslagen van de

toelichting 24).

Groep gewaardeerd worden. Bijzondere waardeverminderingsverliezen die voortvloeien uit de eerste classificatie als ‘aangehouden


voor verkoop’ en winsten of verliezen uit herwaardering na eerste

Overige door de Groep verworven immateriële activa betreffen klan-

opname worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening. Eenmaal

tenrelaties, merkrechten, octrooien, patenten, software en dergelijke.

aangemerkt als voor verkoop aangehouden, worden immateriële en

Deze immateriële activa worden gewaardeerd tegen kostprijs vermin-

materiële activa niet geamortiseerd of afgeschreven.

derd met cumulatieve amortisatie en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen (zie toelichting 24). Kosten van intern gegenereerde

19

IMMATERIËLE ACTIVA

19.1 Goodwill

goodwill en handelsmerken worden als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer zij worden gemaakt.

Voor de waardering van goodwill bij eerste opname wordt verwezen naar toelichting 4.1. Goodwill wordt gewaardeerd tegen kostprijs

19.3 Uitgaven na eerste verwerking

verminderd met cumulatieve bijzondere waardeverminderingen.

Uitgaven na eerste verwerking van geactiveerde immateriële activa

De boekwaarde van de goodwill van investeringen in geassocieerde

worden uitsluitend geactiveerd wanneer hierdoor de toekomstige

deelnemingen wordt opgenomen in de boekwaarde van de betref-

economische voordelen toenemen die zijn besloten in het specifieke

fende investering. Een bijzondere waardevermindering op een geas-

actief waarop zij betrekking hebben. Alle overige uitgaven worden als

socieerde deelneming wordt toegerekend aan de boekwaarde van de

last in de winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer zij worden

investering in de geassocieerde deelneming.

gedaan.

Goodwill wordt toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden en wordt ieder jaar systematisch per verslagdatum getoetst indien er

19.4 Amortisatie

een indicatie is voor een bijzondere waardevermindering.

Amortisatie wordt berekend over de kostprijs van het actief, verminderd met de restwaarde.

19.2 Overige immateriële activa

Amortisatiekosten worden lineair ten laste van de winst-en-verlies-

De overige immateriële activa bestaan uit:

rekening gebracht op basis van de geschatte gebruiksduur van immateriële activa. Goodwill wordt ieder jaar systematisch per verslag-

Onderzoek en ontwikkeling

datum getoetst indien er een indicatie is voor een bijzondere

Uitgaven voor onderzoeksactiviteiten (research) die worden verricht

waardevermindering. De amortisatie van de overige immateriële

met het vooruitzicht nieuwe wetenschappelijke of technische kennis

vaste activa start zodra de activa gebruiksklaar zijn.

en inzichten te verwerven, worden als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer zij worden gedaan.

68


De geschatte economische gebruiksduur is als volgt:

last in de winst-en-verliesrekening verantwoord wanneer zij worden

■■ Ontwikkelingskosten

gedaan.

■■ Overige immateriële activa

5 jaar 3 – 15 jaar

20.4 Afschrijvingen

De amortisatiemethode, economische gebruiksduur en de restwaarde

Afschrijvingen worden berekend over de kostprijs van een actief,

worden periodiek geëvalueerd en indien noodzakelijk aangepast.

verminderd met de restwaarde. Afschrijvingen worden ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht volgens de lineaire methode op

20 MATERIËLE VASTE ACTIVA

basis van de geschatte economische gebruiksduur van iedere compo-

20.1 Activa in eigendom

nent van een materieel vast actief. Op terreinen vindt geen afschrij-

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs onder

ving plaats.

aftrek van de cumulatieve afschrijvingen (zie toelichting 20.4) en

De geschatte economische gebruiksduur is als volgt:

cumulatieve bijzondere waardeverminderingen (zie toelichting 24).

■■ Gebouwen

De kostprijs van zelfvervaardigde activa omvat materiaalkosten,

■■ Inrichting en installaties gebouwen

directe arbeidskosten en eventuele andere kosten die rechtstreeks

■■ Machines en installaties

toerekenbaar zijn aan het gebruiksklaar maken van het actief, de

■■ Inventaris

eventuele kosten van ontmanteling en verwijdering van het actief, de

■■ Computers en kantoorinrichting

33 jaar 10 jaar 7 – 10 jaar 5 jaar 3 – 5 jaar

herstelkosten van de locatie waar het actief zich bevindt en geactiveerde financieringskosten.

De afschrijvingsmethode, economische gebruiksduur en de rest-

Wanneer materiële vaste activa bestaan uit onderdelen (compo-

waarde worden periodiek geëvalueerd en indien noodzakelijk

nenten) met een ongelijke gebruiksduur worden deze als afzonderlijke

aangepast.

posten onder de materiële vaste activa opgenomen. Winst of verlies op de verkoop van een materieel vast actief wordt

21 VOORRADEN

vastgesteld aan de hand van een vergelijking van de verkoopopbreng-

De voorraden zijn opgenomen tegen kostprijs of netto-opbrengst-

sten met de boekwaarde van de materiële vaste activa en wordt

waarde indien deze lager is. De kostprijs van voorraden is gebaseerd

netto verantwoord onder de Algemene beheerskosten in de

op het beginsel FIFO (first in, first out) en omvat de kosten gemaakt bij

winst-en-verliesrekening.

verwerving van de voorraden, de productie of conversie daarvan en het naar de bestaande locatie en in de bestaande toestand brengen

20.2 Activa in lease

daarvan. In het geval van voorraden gereed product en onderhanden

Leaseovereenkomsten waarbij de Groep feitelijk alle risico’s en voor-

werk omvat de kostprijs, naast de directe kosten, een passend deel

delen van eigendom overneemt, worden geclassificeerd als financiële

van de indirecte kosten op basis van de normale productiecapaciteit.

lease. Materiële vaste activa die door financiële lease zijn verworven,

De netto-opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs in de gewone

worden bij eerste opname gewaardeerd tegen de laagste van de reële

bedrijfsuitoefening, verminderd met de geschatte kosten van

waarde en de contante waarde van de minimale leasebetalingen bij

voltooiing en de verkoopkosten.

aanvang van de lease en vervolgens verminderd met cumulatieve afschrijvingen (zie toelichting 20.4) en bijzondere waardeverminde-

22 HANDELSDEBITEUREN EN OVERIGE VORDERINGEN

ringen (zie toelichting 24). Leasebetalingen worden verantwoord zoals

Handels- en overige vorderingen zijn gewaardeerd tegen geamorti-

beschreven in toelichting 12.

seerde kostprijs minus bijzondere waardeverminderingen.

20.3 Uitgaven na eerste verwerking

Onderhanden projecten in opdracht van derden betreft het bruto nog

Uitgaven die worden gedaan voor vervanging van een onderdeel van

in rekening te brengen bedrag dat naar verwachting bij klanten zal

een materieel vast actief worden geactiveerd, mits de toekomstige

worden geïnd voor tot de verslagdatum uitgevoerde contractwerk-

economische voordelen voortvloeiend uit het actief aan de Groep

zaamheden. Deze post wordt gewaardeerd tegen kostprijs plus tot

zullen toekomen en de kostprijs van dergelijke vervangingsuitgaven

dan toe opgenomen winst verminderd met gefactureerde termijnen

betrouwbaar kan worden bepaald. Alle andere uitgaven worden als

naar rato van de voortgang van het project en opgenomen verliezen.


69

.. Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met

eenheden waaraan goodwill is toegerekend voor de toetsing van

specifieke projecten en een toerekening van de gemaakte vaste en

goodwill op bijzondere waardevermindering dusdanig samengevoegd

variabele indirecte kosten.

dat het niveau waarop op bijzondere waardevermindering wordt getoetst een afspiegeling is van het laagste niveau waarop goodwill

Onderhanden projecten in opdracht van derden uit hoofde van

wordt bewaakt uit hoofde van interne verslaggeving. De in een

contracten waarbij het bedrag aan gemaakte kosten plus opgenomen

bedrijfscombinatie verworven goodwill wordt toegerekend aan

winst hoger is dan de gefactureerde termijnen worden in de balans

groepen kasstroomgenererende eenheden die naar verwachting

verantwoord onder overige vorderingen. Als het bedrag aan gefactu-

zullen profiteren van de synergievoordelen van de combinatie.

reerde termijnen hoger is dan de gemaakte kosten plus opgenomen winst, wordt het verschil in de balans gepresenteerd onder handels-

24.1 Berekening van de realiseerbare waarde

en overige schulden.

De realiseerbare waarde is de opbrengstwaarde minus verkoopkosten of de bedrijfswaarde indien deze hoger is. Bij het bepalen van de

23 GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN

bedrijfswaarde wordt de contante waarde van de geschatte toekom-

Geldmiddelen en kasequivalenten omvatten kassaldi en direct

stige kasstromen berekend met behulp van een disconteringsvoet

opvraagbare tegoeden met een oorspronkelijke looptijd van drie

voor belasting die de weerslag is van zowel de actuele markttaxaties

maanden of minder. Rekening-courantschulden bij banken die direct

van de tijdswaarde van geld als van de specifieke risico’s met betrek-

opvraagbaar zijn en geïntegreerd onderdeel zijn van het kasbeheer

king tot het actief of kasstroomgenerende eenheid. Voor een actief

van de Groep, zijn ten behoeve van het kasstroomoverzicht opge-

dat geen kasontvangsten genereert die in hoge mate onafhankelijk

nomen als onderdeel van geldmiddelen en kasequivalenten.

zijn van andere activa, wordt de realiseerbare waarde bepaald voor de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort.

24 BIJZONDERE WAARDEVERMINDERINGEN (IMPAIRMENT)

De boekwaarde van de activa van de Groep, behalve die van voor-

24.2 Terugneming van bijzondere waardeverminderingen

raden (zie toelichting 21) en uitgestelde winstbelastingvorderingen

Een bijzondere waardevermindering met betrekking tot goodwill

(zie toelichting 14), wordt op iedere verslagdatum opnieuw bezien om

wordt niet teruggenomen. Voor andere activa wordt per verslagdatum

te bepalen of er aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminde-

geëvalueerd of een bijzondere waardevermindering moet worden

ringen. Indien sprake is van zulke aanwijzingen wordt een schatting

teruggenomen indien de schattingen zijn veranderd aan de hand

gemaakt van de realiseerbare waarde van het actief. Voor goodwill en

waarvan de realiseerbare waarde is bepaald.

immateriële activa die nog niet beschikbaar zijn voor gebruik, wordt

Een bijzondere waardevermindering wordt uitsluitend teruggenomen

de realiseerbare waarde op iedere verslagdatum geschat.

voor zover de boekwaarde van het actief niet hoger wordt dan de

Er wordt een bijzondere waardevermindering verwerkt wanneer de

boekwaarde die zou zijn vastgesteld na aftrek van afschrijvingen,

boekwaarde van een actief of de kasstroomgenererende eenheid

indien geen bijzondere waardevermindering is verantwoord.

hoger is dan de geschatte realiseerbare waarde. Zij worden (indien

Goodwill die onderdeel is van de boekwaarde van een investering in

van toepassing) eerst ten laste van eventueel toegerekende goodwill

een geassocieerde deelneming wordt niet afzonderlijk opgenomen en

gebracht en vervolgens naar rato in mindering op de boekwaarde van

derhalve niet afzonderlijk getoetst op bijzondere waardeverminde-

de overige activa.

ringen. In plaats daarvan wordt het totale bedrag van de investering in een geassocieerde deelneming als één actief getoetst op bijzon-

Voor de toetsing op bijzondere waardeverminderingen worden activa

dere waardevermindering indien er objectieve aanwijzingen zijn dat

die niet individueel getoetst kunnen worden, samengevoegd in de

de investering in een geassocieerde deelneming mogelijk onderhevig

kleinste te onderscheiden groep activa die uit voortgaand gebruik

is aan bijzondere waardevermindering.

kasstromen genereert die in grote lijnen onafhankelijk zijn van de inkomende kasstromen van andere activa of groepen activa (de

25 AANDELENKAPITAAL

kasstroomgenererende eenheid). Met inachtneming van de maximale

25.1 Aandelenkapitaal

omvang ter grootte van een operationele sector voor aggregatie

Het aandelenkapitaal wordt gekwalificeerd als eigen vermogen.

(‘operating segment ceiling test’), worden kasstroomgenererende

70


25.2 Inkoop van eigen aandelen

verstreken diensttijd en de contante waarde van economische voor-

Bij inkoop van aandelenkapitaal dat als eigen vermogen in de balans

delen in de vorm van eventuele toekomstige terugstortingen door het

is verwerkt, wordt het bedrag van de betaalde vergoeding, met inbe-

fonds of lagere toekomstige pensioenpremies.

grip van de rechtstreeks toerekenbare kosten, als mutatie van het eigen vermogen verwerkt. Ingekochte aandelen worden geclassificeerd onder de reserve eigen aandelen en gepresenteerd als vermindering van het totale vermogen.

27 BELONINGEN IN DE VORM VAN AANDELEN OF HET RECHT AANDELEN TE VERWERVEN (SHARE-BASED PAYMENTS)

De optieregeling stelt het management van de Groep in staat om aandelen in Koninklijke Ten Cate nv te verwerven.

25.3 Dividend

De reële waarde van de toegekende opties wordt verantwoord onder

Dividend wordt als verplichting verwerkt in de periode waarin het

de personeelskosten, met een overeenkomstige opboeking van het

wordt gedeclareerd.

eigen vermogen. De reële waarde wordt bepaald per de toekenningsdatum en verdeeld over de periode tot aan het moment waarop het

26 PENSIOENVERPLICHTINGEN

management onvoorwaardelijk recht krijgt op de opties. Het als

26.1 Pensioenregelingen op basis van het beschikbare premiestelsel

kosten verantwoorde bedrag wordt jaarlijks aangepast aan het aantal

(Defined contribution schemes)

opties dat uitgeoefend zal worden. De reële waarde van de toege-

Verplichtingen ten aanzien van bijdragen aan pensioenregelingen op

kende opties wordt bepaald met behulp van het binomiale model,

basis van beschikbare premies worden als last in de winst-en-verlies-

waarbij rekening wordt gehouden met de voorwaarden waartegen de

rekening verwerkt in de periode waarop deze betrekking hebben.

opties zijn toegekend. Waarderingsfactoren zijn onder andere de aandelenkoers per waarderingsdatum, de uitoefenprijs van het instru-

26.2 Toegezegd-pensioenregelingen (Defined benefit schemes)

ment, de verwachte volatiliteit, de gewogen gemiddelde verwachte

De nettoverplichting van de Groep uit hoofde van toegezegd-

looptijd van de instrumenten (gebaseerd op ervaringen uit het

pensioenregelingen wordt voor elke regeling afzonderlijk berekend

verleden en het gedrag van de instrumenthouders), de verwachte divi-

door een schatting te maken van het bedrag van de toekomstige

denden en de risicovrije rentevoet (gebaseerd op staatsobligaties).

aanspraak die werknemers in ruil voor hun diensten hebben verdiend in de huidige en voorgaande verslagperioden. Deze aanspraak wordt

28 VOORZIENINGEN

verdisconteerd om de contante waarde te bepalen, waarbij de reële

In de balans wordt een voorziening verwerkt wanneer sprake is van

waarde van de fondsbeleggingen in mindering wordt gebracht.

een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting als gevolg van een

De disconteringsvoet is het rendement op de verslagdatum van obli-

gebeurtenis in het verleden en het waarschijnlijk is dat voor de afwik-

gaties met kredietwaardigheidsbeoordeling AA, waarvan de looptijd

keling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is die

de termijn van de verplichtingen van de Groep benadert en die luiden

betrouwbaar geschat kan worden. Indien het effect daarvan mate-

in dezelfde valuta waarin de aanspraken plaatsvinden. De berekening

rieel is, worden de voorzieningen vastgesteld door de verwachte

wordt uitgevoerd door een bevoegd actuaris volgens de projected unit

toekomstige kasstromen contant te maken met behulp van een

credit-methode. Wanneer de aanspraken uit hoofde van een

disconteringsvoet vóór winstbelasting die een afspiegeling is van de

pensioenregeling worden verhoogd, wordt het gedeelte van de hogere

actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld en, indien nodig,

aanspraak dat betrekking heeft op verstreken diensttijd van werkne-

van de specifieke risico’s van de verplichting. De oprenting wordt

mers lineair als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt over de

verwerkt als financieringslast.

gemiddelde periode totdat de pensioenaanspraken onvoorwaardelijk zijn. Voor zover de aanspraken onmiddellijk onvoorwaardelijk worden,

28.1 Claims en garanties

wordt de last onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

De voorziening voor claims heeft betrekking op schadeclaims en even-

Actuariële winsten en verliezen uit hoofde van een pensioenregeling

tuele proceskosten. De voorziening voor garanties heeft betrekking

worden direct ten gunste of laste van het groepsvermogen verwerkt.

op geleverde goederen c.q. diensten en wordt gebaseerd op histori-

Wanneer de berekening resulteert in een vordering voor de Groep

sche garantiegegevens.

wordt de verwerkte actiefpost beperkt tot een bedrag dat maximaal gelijk is aan eventuele niet opgenomen pensioenkosten van


71

.. Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 28.2 Reorganisatie

31 REËLE WAARDEBEPALING

Reorganisatievoorzieningen worden opgenomen wanneer de Groep

Een aantal grondslagen en de informatieverschaffing van de Groep

een gedetailleerd plan voor de reorganisatie heeft geformaliseerd en

vereisen de bepaling van de reële waarde van zowel financiële als

een aanvang is gemaakt met de reorganisatie of deze publiekelijk

niet-financiële activa en verplichtingen. Voor waarderings- en infor-

bekend is gemaakt. In de reorganisatievoorziening worden geen

matieverschaffingsdoeleinden is de reële waarde op basis van de

kosten opgenomen die verband houden met toekomstige activiteiten.

volgende methoden bepaald. Indien van toepassing wordt nadere informatie over de uitgangspunten voor de bepaling van de reële

28.3 Overige personeelsverplichtingen

waarde vermeld bij het onderdeel van deze toelichting dat specifiek

Onder Overige personeelsverplichtingen worden voorzieningen opge-

op het betreffende actief of de betreffende verplichting van toepas-

nomen met betrekking tot lang dienstverlof en overige vergoedingen,

sing is.

zoals bij jubilea. Deze voorzieningen worden opgebouwd over de betreffende periode vergelijkbaar met de toegezegd-pensioen-

■■ Materiële vaste activa

regelingen, zij het dat actuariële winsten of verliezen in de

De reële waarde van materiële vaste activa die ten gevolge van een

winst-en-verliesrekening worden opgenomen in de periode waarin zij

bedrijfscombinatie zijn opgenomen is het geschatte bedrag waarvoor

zich voordoen.

een onroerende zaak op de waarderingsdatum kan worden verhandeld tussen een koper en verkoper die ter zake goed zijn geïnformeerd in

28.4 Milieu

een transactie op zakelijke, objectieve grondslag waarin beide

In overeenstemming met het gepubliceerde milieubeleid van de Groep

partijen zorgvuldig en zonder dwang hebben gehandeld. De markt-

en de van toepassing zijnde wettelijke verplichtingen wordt een voor-

waarde van overige materiële vaste activa en inventaris is gebaseerd

ziening voor opruiming van milieuvervuiling getroffen wanneer de

op de genoteerde marktprijzen van vergelijkbare activa en artikelen

vervuiling optreedt.

voor zover beschikbaar en, waar van toepassing, op vervangingskosten.

28.5 Verlieslatende contracten

Er wordt in de balans een voorziening voor verlieslatende contracten

■■ Immateriële activa

opgenomen wanneer de door de Groep naar verwachting te behalen

De reële waarde van octrooien en handelsmerken die als onderdeel

voordelen uit een contract lager zijn dan de onvermijdbare kosten om

van een bedrijfscombinatie zijn verworven, wordt bepaald aan de

aan de verplichtingen uit hoofde van het contract te voldoen. De voor-

hand van de gedisconteerde geschatte royalty’s die door het

ziening wordt gewaardeerd tegen de contante waarde van de

eigendom van het octrooi of het handelsmerk zijn vermeden. De reële

verwachte kosten voor beëindiging van het contract of, als deze lager

waarde van in een bedrijfscombinatie verworven klantrelaties wordt

is, tegen de contante waarde van de verwachte nettokosten van de

bepaald aan de hand van de excess earnings-methode over meerdere

voortzetting van het contract.

perioden, waarbij het bewuste actief wordt gewaardeerd onder aftrek van een reëel rendement op alle andere activa die gezamenlijk

29 LANGLOPENDE SCHULDEN

de daarmee samenhangende kasstromen creëren. De reële waarde

Opgenomen (rentedragende) leningen worden bij de eerste verwer-

van andere immateriële activa is gebaseerd op de verwachte

king gewaardeerd tegen reële waarde verminderd met direct toere-

contante waarde van de kasstroom uit het gebruik en de uiteindelijke

kenbare transactiekosten. Na de eerste verwerking worden rentedra-

verkoop van de activa.

gende leningen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij het verschil tussen de kostprijs en de aflossingsprijs op basis van de

■■ Voorraden

effectieve-rentemethode in de winst-en-verliesrekening wordt

De reële waarde van voorraden die als onderdeel van een bedrijfs-

verwerkt over de looptijd van de leningen.

combinatie zijn verworven, wordt bepaald op basis van de geschatte verkoopprijs in het kader van de normale bedrijfsvoering, verminderd

30 HANDELSVERPLICHTINGEN

met de geschatte kosten van voltooiing en de verkoopkosten, plus een

Handelsverplichtingen en overige te betalen posten worden gewaar-

redelijke winstmarge waarin de voltooiings- en verkoopinspanning tot

deerd tegen geamortiseerde kostprijs.

uitdrukking komt.

72


■■ Handels- en overige vorderingen De reële waarde van handelsdebiteuren en overige vorderingen, exclusief onderhanden projecten in opdracht van derden, wordt tegen de contante waarde van de toekomstige kasstromen geschat op basis van de marktrente per verslagdatum.


73

Toelichting op de winst-en-verliesrekening

32 OPERATIONELE SECTOREN

Op de volgende pagina is een overzicht opgenomen van elk van de te

De Groep bestaat uit drie sectoren, zoals hieronder beschreven.

rapporteren sectoren. De performance wordt bepaald op basis van

De primaire basis voor de segmentindeling vormt het doorslag

het bedrijfsresultaat, zoals opgenomen in de interne management-

gevende belang van de technologie finishen / coaten voor de sector

rapportage aan de CODM. De CODM wordt gevormd door de raad van

Advanced Textiles & Composites en extrusie voor de sector Geosyn-

bestuur.

thetics & Grass. De sectoren bieden daarnaast verschillende producten en diensten aan en worden apart bestuurd. Onderstaande samenvatting beschrijft de activiteiten van de verschillende sectoren van de Groep:

■■ Advanced Textiles & Composites Fabricage en verkoop van beschermende en veiligheidsweefsels voor beroepskleding, outdoorweefsels, composieten voor persoonlijke en voertuigbescherming en composieten voor industriële toepassingen en technologische toepassingen in lucht- en ruimtevaart.

■■ Geosynthetics & Grass Fabricage en verkoop van weefsels, non-wovens en grids voor wegen waterbouw, milieuprojecten, recreatieve en industriële toepassingen en van kunstgrasvezels en backing voor uiteenlopende toepassingen.

■■ Overig Fabricage en verkoop van rubber en foam rollers voor de kantoormachine-industrie en aanverwante producten, ontwikkeling, productie en verkoop van inkjettechnologie en aanverwante componenten voor industriële toepassingen alsmede landenholdings en servicebedrijven. Er bestaan beperkte transacties tussen de sectoren. De prijzen voor deze transacties worden op een zakelijke, objectieve grondslag bepaald. De Groep is niet afhankelijk van de omzet van één afnemer voor de totale omzet van een sector. Specificatie naar geografische locatie

De sectoren worden gerapporteerd naar vier regio’s, te weten Nederland, Overig Europa, Noord-Amerika en Azië / Australië / MiddenOosten. Bij de presentatie van informatie op basis van geografische sectoren wordt voor de omzet van de sector uitgegaan van de geografische locatie van herkomst. Voor de activa van de sectoren wordt uitgegaan van de geografische locatie van de activa.

74


32.1 Specificatie naar operationele sectoren Advanced Textiles & Composites in miljoenen euro

E X TERNE OPBRENGSTEN


Overige

Eliminaties tussen de sectoren

Geconsolideerd

2014

2015

2014

2015

2014

2015

2014

2015

2014

2015

435,3

531,3

538,7

611,7

67,6

15,9

-

-

1.041,6

1.158,9

Opbrengst uit transacties tussen -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-16,1

-12,6

-22,2

-22,9

- 5,7

-1,5

-

-

- 44,0

- 37,0

ringen

- 68,4

-

-

-

-13,8

-

-

-

- 82,2

-

Bedrijfsresultaat

- 48,5

24,8

20,1

39,1

- 8,1

-12,1

-

-

- 36,5

51,8

1,0

0,9

sectoren Afschrijving en amortisatie Bijzondere waardeverminde-

Financieringsbaten Financieringslasten

1

Winstbelasting

- 8,6

-7,1

-1,4

- 9,5

Nettoresultaat geassocieerde deelnemingen

-

-

0,4

0,3

-

-

-

-

0,4

0,3

312,7

374,3

457,8

479,2

51,0

11,2

-

-

821,5

864,7

ACTIVA EN VERPLICHTINGEN

Activa van sectoren Investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

-

-

5,4

5,0

-

-

-

-

5,4

5,0

Niet-toegerekende activa

-

-

-

-

-

-

-

-

69,6

54,8

312,7

374,3

463,2

484,2

51,0

11,2

-

-

896,5

924,5

73,3

87,0

84,0

82,8

35,2

25,4

-

-

192,5

195,2

Totaal activa Verplichtingen van de sector 2 Niet-toegerekende verplich-

-

-

-

-

-

-

-

-

256,3

221,7

Totaal verplichtingen

73,3

87,0

84,0

82,8

35,2

25,4

-

-

448,8

416,9

Investeringsuitgaven

13,7

16,0

7,4

12,8

3,7

1,7

-

-

24,8

30,5

tingen

1

2015: excl. € 2,3 miljoen geconsolideerde koersverschillen (2014: € 1,0 miljoen).

2

Excl. intercompany leningen.

33 ACQUISITIES EN VERKOOP VAN DEELNEMINGEN 33.1 Acquisities

In 2015 is een bedrag van € 5 miljoen betaald inzake een acquisitie uit

31.2 Specificatie naar geografische locatie Opbrengsten naar herkomst

2014

2015

Nederland

219,1

Overig Europa

207,6

Noord-Amerika

470,8

Vaste activa naar herkomst

Totaal *

voorgaande jaren. Deze betaling was reeds voorzien bij acquisitie.

2014

2015

233,2

54,7

49,9

33.2 Deconsolidatie

182,6

45,8

47,4

In het eerste halfjaar 2015 is de verkoop van de Enbi Groep, Xennia

577,8

122,0

139,4

Technology Ltd, het 30% belang in Hellas Construction Inc en het 25%

Azië / Australië / Midden-Oosten

*

belang in Landscape Solutions B.V. afgerond. Het resultaat als gevolg 144,1

165,3

146,5

149,2

van deze verkopen bedraagt per saldo € 0,1 miljoen negatief.

1.041,6

1.158,9

369,0

385,9

Het resultaat is separaat in de winst-en-verliesrekening opgenomen

Vaste activa zijn exclusief financiële instrumenten en uitgestelde winstbelasting vorderingen.

onder Resultaat op verkochte activiteiten na winstbelastingen. De Enbi Groep en Xennia Technology Ltd maakten deel uit van de


75

.. Toelichting op de winst-en-verliesrekening sector Overige, Hellas Construction Inc en Landscape Solutions B.V.

36 NETTOFINANCIERINGSLASTEN

van de sector Geosynthetics & Grass.

Rentebaten

2014

2015

1,0

0,9

-

-

1,0

0,9

Rentelasten

- 6,3

- 6,2

Koersverschillen vreemde valuta’s

-1,0

-2,3

-2,1

- 0,7

-

-

accounting wordt toegepast

- 0,2

- 0,2

Financieringslasten

- 9,6

- 9,4


- 8,6

- 8,5

€ 5,2 miljoen) inzake toegezegde-bijdrageregelingen. In de last inzake

37 WINSTBELASTING

2014

2015

toegezegd-pensioenregelingen is in 2014 een eenmalige bate van

Verschuldigde winstbelasting

€ 7,9 miljoen opgenomen (zie toelichting 51) in verband met een wijzi-

Huidig boekjaar

-11,5

- 8,3

ging van de pensioenregeling.

Opname van eerder niet-opgenomen

Het gemiddeld aantal medewerkers (vast en tijdelijk) van de Groep

compensabele verliezen

0,1

-

over 2015 bedraagt 4.340 (2014: 4.801).

(Te weinig) / te veel voorzien in voorgaande - 0,5

2,2

-11,9

- 6,1

12,9

- 5,5

-2,6

2,1

-

-

Koersverschillen vreemde valuta’s In mei 2014 is het belang in Bresco AS, Molde Noorwegen, verkocht

Financieringsbaten

hetgeen heeft geresulteerd in een boekwinst van € 0,2 miljoen. De boekwinst is opgenomen onder de algemene beheerskosten. 34 PERSONEELSKOSTEN

2014

2015

Gerealiseerde mutatie reële waarde van

Lonen en salarissen

154,4

170,9

derivaten waarop hedge accounting wordt

33,7

36,4

Sociale lasten

toegepast

Kosten optieregeling

1,7

1,5

Pensioenkosten

2,4

11,1

waarde van derivaten waarop hedge

Inleenkrachten

16,8

16,8

accounting wordt toegepast

8,3

7,9

217,3

244,6

Overige personeelskosten Totale personeelskosten

De pensioenkosten bedragen € 11,1 miljoen en bestaan uit een last

Niet-effectief deel van de mutatie reële

Resultaat van derivaten waarop geen hedge

van € 5,8 miljoen (2014: € 2,8 miljoen bate) uit toegezegd-pensioenregelingen (zie toelichting 51.3) en uit een last van € 5,3 miljoen (2014:

jaren 35 ALGEMENE BEHEERSKOSTEN

Onder de algemene beheerskosten zijn de volgende overige bedrijfskosten en -opbrengsten opgenomen.

Uitgestelde winstbelasting

Ontstaan en afwikkeling van tijdelijke De overheidssubsidies bedragen € 1,2 miljoen (2014: € 1,6 miljoen) en

verschillen

hebben met name betrekking op gesubsidieerde onderzoeks- en

Mutaties in actieve belastinglatentie van

ontwikkelingsprojecten.

fiscale verliezen

Over 2015 bedraagt het resultaat op de verkoop van materiële activa

Mutatie niet-opgenomen tijdelijke verschillen

€ 0,1 miljoen (2014: € 0,6 miljoen negatief).

Wijziging van belastingtarieven

0,2

-

10,5

- 3,4

-1,4

- 9,5

Totale winstbelastinglast in de winst-en-verliesrekening

76


Aansluiting met het toepasselijke winstbelastingtarief

Resultaat voor winstbelasting Belasting naar de winst volgens gemiddeld gewogen lokaal tarief Fiscaal niet-aftrekbare kosten Fiscaal vrijgestelde baten / aftrekposten

31,5%

2014

2015

- 45,1

43,3

-14,2

22,2%

9,6

-25,0%

11,3

4,8%

2,1

7,3%

- 3,3

- 6,0%

-2,6

Correcties uit voorgaande jaren

-1,1%

0,5

- 6,9%

- 3,0

Wijziging van belastingtarieven

0,4%

- 0,2

0,0%

-

- 8,4%

3,8

5,1%

2,2

0,2%

- 0,1

- 4,8%

-2,1

Verliezen in verslagjaar waarvoor geen actieve belastinglatentie is opgenomen Mutatie in fiscale verliezen uit voorgaande jaren waarvoor geen actieve belastinglatentie is opgenomen Mutatie in fiscale verliezen waarvoor in voorgaande jaren een actieve belastinglatentie is opgenomen

- 5,8%

2,6

0,0%

-

Overige verschillen

-2,2%

1,0

7,5%

3,3

Belastingtarief in de winst- en verliesrekening

- 3,1%

1,4

21,9%

9,5

De daling van het gewogen gemiddelde belastingtarief van 31,5% naar 22,2% is het gevolg van de bijzondere waardevermindering in 2014 die met name betrekking heeft op landen met een relatief hoog belastingtarief. Exclusief bijzondere waardevermindering is sprake van een daling van het gewogen gemiddelde belastingtarief van 23,2% naar 22,2%. In vergelijking met 2014 is in 2015 een groter deel van het resultaat gerealiseerd in landen met een relatief laag belastingtarief en een kleiner deel van het resultaat in landen met een relatief hoog belastingtarief. De stijging van het effectieve belastingtarief van – 3,1% naar 21,9% is het gevolg van de bijzondere waardevermindering in 2014 die grotendeels niet fiscaal aftrekbaar is. Exclusief bijzondere waardevermindering daalt het effectieve belastingtarief van 28,8% naar 21,9%, met name als gevolg van de hiervoor genoemde wijziging in het aandeel van de verschillende landen in het resultaat voor winstbelasting.


77

Toelichting op de geconsolideerde balans

38 ACTIVA EN VERPLICHTINGEN AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP

Ultimo 2014 heeft de Groep TenCate Enbi geclassificeerd als aangehouden voor verkoop. Op 7 januari 2015 is aangekondigd dat de Groep een overeenkomst heeft bereikt met Platinum Equity, een Amerikaans private equity fonds, over de verkoop van TenCate Enbi. De transactie is in de eerste helft van 2015 afgerond. TenCate Enbi is onderdeel van de sector Overige. De TenCate Enbi disposal groep is ultimo 2014 gewaardeerd tegen reële waarde minus verkoopkosten. Dit heeft geleid tot een bijzondere waardevermindering van de materiële vaste activa van € 1,4 miljoen, welke is verantwoord ten laste van de kostprijs van de omzet. Daarnaast zijn de geassocieerde deelnemingen Hellas Construction Inc (30%) en Landscape Solutions B.V. (25%) ultimo 2014 geclassificeerd als aangehouden voor verkoop. Onderdeel van de disposal groep van deze deelnemingen zijn Handels- en overige vorderingen en schulden. Deze disposal groepen zijn gewaardeerd tegen boekwaarde en onderdeel van de Sector Geosynthetics & Grass. De verkoop van beide deelnemingen is in 2015 afgerond. Het effect van de classificatie als aangehouden voor verkoop kan ultimo 2014 als volgt worden gespecificeerd: 2014 Materiële vaste activa

8,5

Investeringen verwerkt volgens de ‘equity’-methode

4,5


0,3

Uitgestelde winstbelastingvorderingen

0,7

Voorraden

7,7

Handels- en overige vorderingen

12,6


34,3

Uitgestelde winstbelastingverplichtingen

0,1

Handels- en overige schulden

8,5

Winstbelastingverplichtingen

1,0

Verplichtingen aangehouden voor verkoop

9,6

78


39 IMMATERIËLE ACTIVA

Goodwill Ontwikkeling


Totaal

110,6

344,7

Aanschaffingswaarde


214,0

20,1

Investeringen

-

4,1

1,5

5,6

Desinvesteringen

-

-

- 0,7

- 0,7

Koersverschillen Stand per 31 december 2014

21,3

1,5

9,6

32,4

235,3

25,7

121,0

382,0

-

4,4

0,6

5,0

Investeringen

-

- 5,4

- 0,7

- 6,1

19,9

1,8

8,3

30,0

255,2

26,5

129,2

410,9

2,3

7,5

67,8

77,6

-

2,0

10,7

12,7

71,5

2,4

4,0

77,9

Deconsolidatie Koersverschillen Stand per 31 december 2015 Amortisatie

Stand per 1 januari 2014 Amortisatie Bijzondere waardeverminderingen Desinvesteringen

-

-

- 0,7

- 0,7

Koersverschillen

0,2

0,2

7,1

7,5

74,0

12,1

88,9

175,0

Stand per 31 december 2014 Amortisatie

-

0,8

6,8

7,6

Deconsolidatie

-

- 4,0

- 0,7

- 4,7

3,8

0,4

7,0

11,2

77,8

9,3

102,0

189,1


211,7

12,6

42,8

267,1

Stand per 31 december 2014

161,3

13,6

32,1

207,0


177,4

17,2

27,2

221,8

Koersverschillen Stand per 31 december 2015 Boekwaarde

39.1 Amortisatie/bijzondere waardevermindering

De Groep heeft in 2014 een bijzondere waardevermindering van € 77,9 miljoen inzake immateriële activa verwerkt (2015: nihil). De bijzondere

39.2 Toetsing op bijzondere waardevermindering voor eenheden die goodwill bevatten

De volgende eenheden bevatten goodwillposten:

waardevermindering inzake goodwill van € 71,5 miljoen is separaat in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De bijzondere waardever-

TenCate Grass

mindering van de ontwikkelingskosten en overige immateriële activa

TenCate Advanced Composites

2014

2015

124,9

137,7

33,8

37,3

is verantwoord ten laste van kostprijs van de omzet (€ 2,8 miljoen) en

TenCate Geosynthetics Asia

2,2

2,0

de onderzoeks- en ontwikkelingskosten (€ 3,6 miljoen).

Overige

0,4

0,4

161,3

177,4

Totaal


79

.. Toelichting op de geconsolideerde balans De Groep heeft de bestaande goodwill getoetst op bijzondere waar-

wijziging in de veronderstellingen de boekwaarde de realiseerbare

devermindering. De realiseerbare waarde is bepaald op basis van de

waarde overstijgt.

bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is gebaseerd op de toekomstige kasstromen, die voor de eerstkomende vier jaren zijn gebaseerd op

TenCate Grass

historische ervaringscijfers, marktverwachting en strategische

De gehanteerde veronderstelling voor de disconteringsvoet bedraagt

plannen. Voor de periode na vier jaar wordt geen groeipercentage

10,1% (2014: 9,4%). De veronderstelling voor de eeuwigdurende

gehanteerd. De bedrijfswaarde is in 2015 op basis van dezelfde

omzet is ongewijzigd ten opzichte van 2014, resulterend in een omzet-

methode bepaald als in 2014. Op basis van deze toetsing is in 2015

groei van 3% (2014: 6%). De realiseerbare waarde overstijgt de boek-

geen bijzondere waardevermindering verantwoord. In 2014 is een

waarde bij deze eenheid met circa € 13 miljoen, hetgeen € 17 miljoen

bijzondere waardevermindering op goodwill verantwoord bij TenCate

lager is dan in 2014 in verband met de gewijzigde disconteringsvoet.

Advanced Armour en Xennia. De mutaties in 2015 betroffen koers-

Bij een disconteringsvoet van 10,5% (2014: 10,2%) of een omzetgroei

verschillen.

van 1% (2014: 2%) benadert de realiseerbare waarde de boekwaarde. Bij een afwijking van de veronderstelde eeuwigdurende EBITDA-

Belangrijke veronderstellingen bij de ramingen van de contante waarde

marge met minder dan 1% (2014: 1%) overstijgt de realiseerbare

van de kasstromen

waarde nog de boekwaarde.

De belangrijkste veronderstellingen bij de berekening van de realiseerbare waarde betreffen disconteringsvoeten, omzetgroei en

TenCate Advanced Composites

EBITDA-marges.

Ten aanzien van de eenheid TenCate Advanced Composites is geconcludeerd dat een aanpassing in een van deze veronderstellingen er

Disconteringsvoet

redelijkerwijs niet toe zal leiden dat de boekwaarde de realiseerbare

De gehanteerde disconteringsvoet is een maatstaf voor belastingen

waarde overstijgt.

op basis van de risicovrije rentevoet van staatsobligaties, gecorrigeerd voor een risicopremie die recht doet aan zowel het hogere

TenCate Geosynthetics Asia

risico van effectenbeleggingen als het systeemrisico van de Groep.

De gehanteerde veronderstellingen voor de disconteringsvoet en

De gebruikte disconteringsvoeten voor belastingen variëren van 9,7%

omzetgroei zijn 9,7% (2014: 8,7%) respectievelijk 5% (2014: 8%).

tot 10,1% (2014: 8,7% tot 9,4%).

De realiseerbare waarde overstijgt de boekwaarde bij deze eenheid met circa € 5 miljoen (2014: € 13 miljoen). Bij een disconteringsvoet

Omzetgroei

van 10,4% (2014: 9,9%) of een omzetgroei van 2% (2014: 3%) bena-

De verwachte omzetgroei wordt uitgedrukt als de samengestelde

dert de realiseerbare waarde de boekwaarde. Bij een afwijking van

jaarlijkse groei in de eerste vier jaar van de gehanteerde plannen voor

de veronderstelde eeuwigdurende EBITDA-marge met minder dan 1%

de toetsing op bijzondere waardevermindering en is gebaseerd op

(2014: 2%) overstijgt de realiseerbare waarde nog de boekwaarde.

ervaring in het verleden, de marktverwachting en strategische plannen.

39.3 Overige immateriële activa

De overige immateriële activa betreffen met name gewaardeerde EBITDA-marge

technologieën, klantenrelaties en overige gewaardeerde immateriële

De EBITDA-marge betreft de marge op basis van het resultaat voor

activa bij acquisities.

nettofinancieringslasten, winstbelastingen, afschrijvingen en amortisatie als percentage van de verwachte omzet. Gevoeligheid voor veranderingen in veronderstellingen

De gevoeligheid van de belangrijkste veronderstellingen is onderzocht en met name van belang bij de eenheden TenCate Grass en TenCate Geosynthetics Asia, omdat bij deze eenheden bij een relatief kleine

80


40 MATERIËLE VASTE ACTIVA

Terreinen en bedrijfs Machines en installaties gebouwen

Overige bedrijfs middelen

Bedrijfs middelen in uitvoering

Totaal

51,4

3,8

636,0

Aanschaffingswaarde


138,4

442,4

1,3

13,5

1,4

3,0

19,2

Desinvesteringen

- 0,7

- 4,8

-2,2

-

-7,7

Herrubricering naar Activa als aangehouden voor verkoop

-13,2

-26,0

- 5,1

-

- 44,3

8,0

26,9

2,2

0,7

37,8

133,8

452,0

47,7

7,5

641,0

Investeringen


2,0

15,8

3,8

3,9

25,5

- 0,1

-1,3

- 0,7

-

-2,1

Deconsolidatie

-

-2,5

-1,3

-

- 3,8

Koersverschillen

5,0

20,8

1,5

0,5

27,8

140,7

484,8

51,0

11,9

688,4

76,2

349,9

44,3

-

470,4

5,5

22,8

3,0

-

31,3

-

3,7

0,6

-

4,3

Investeringen Desinvesteringen

Stand per 31 december 2015 Afschrijvingen

Stand per 1 januari 2014 Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Desinvesteringen

- 0,7

- 4,1

-2,1

-

- 6,9

Herrubricering naar Activa als aangehouden voor verkoop

- 6,1

-24,8

- 4,9

-

- 35,8

Koersverschillen Stand per 31 december 2014 Afschrijvingen

3,8

20,6

1,8

-

26,2

78,7

368,1

42,7

-

489,5

4,9

22,4

2,1

-

29,4

Desinvesteringen

-

-1,1

- 0,7

-

-1,8

Deconsolidatie

-

- 0,9

-1,2

-

-2,1


3,2

16,6

1,1

-

20,9

86,8

405,1

44,0

-

535,9

Boekwaarde


62,2

92,5

7,1

3,8

165,6


55,1

83,9

5,0

7,5

151,5


53,9

79,7

7,0

11,9

152,5

40.1 Bijzondere waardevermindering en terugneming van bijzondere waardevermindering

40.2 Gebouwen, machines en installaties in lease

De Groep least gebouwen, machines en installaties op grond van een

De Groep heeft in 2014 een bijzondere waardevermindering van € 4,3

aantal financiële leasecontracten.

miljoen op materiële vaste activa verwerkt ten laste van de kostprijs

Per 31 december 2015 bedroeg de nettoboekwaarde hiervan € 0,4

van de omzet in de winst-en-verliesrekening.

miljoen (31 december 2014: € 4,1 miljoen). De geleasde gebouwen,

Er zijn geen bijzondere waardeverminderingen teruggenomen in dit

machines en installaties strekken tot zekerheid van de financiële

boekjaar.

leaseverplichtingen (zie toelichting 50).


81

.. Toelichting op de geconsolideerde balans 40.3 Zekerheid

Het aandeel van de Groep in het nettoresultaat van de joint venture

Per 31 december 2015 waren geen machines en installaties (2014:

en geassocieerde deelnemingen bedraagt € 0,2 miljoen (2014: € 0,5

geen) bezwaard als zekerheid.

miljoen). Er is bij de joint venture geen sprake van niet-gerealiseerde resultaten en resultaat uit beëindigde bedrijfsactiviteiten.

41 INVESTERINGEN VERWERKT VOLGENS DE ‘EQUITY’-METHODE

De investeringen verwerkt volgens de ´equity´-methode heeft betrek-

42 FINANCIËLE VASTE ACTIVA

king op het 50%-belang in de aandelen van Edel Grass B.V.

De financiële vaste activa bestaan uit langlopende vorderingen en beleggingen.

De mutaties op de post Investeringen verwerkt volgens de ‘equity’De voornaamste langlopende vorderingen en beleggingen betreffen

methode waren als volgt: Stand per 1 januari Ontvangen dividend Resultaat

2014

2015

belegde pensioengelden bij enkele Amerikaanse dochteronder-

9,1

5,4

nemingen van € 13,9 miljoen (2014: € 12,3 miljoen), vorderingen uit

- 0,5

- 0,6

hoofde van verkoop van kunstgrasvelden van € 2,2 miljoen (2014:

0,4

0,2

€ 2,5 miljoen) en vooruitbetalingen in verband met langlopende

- 4,5

-

Herrubricering naar Activa als aangehouden

erfpachtrechten in China en Maleisië van € 2,1 miljoen (2014: € 2,1

voor verkoop Koersverschillen

0,9

-

Stand per 31 december

5,4

5,0

miljoen). 43 UITGESTELDE WINSTBELASTINGVORDERINGEN EN -VERPLICHTINGEN

De in de balans verwerkte uitgestelde winstbelastingvorderingen en -verplichtingen zijn toe te rekenen aan de volgende posten en kunnen als volgt worden gespecificeerd: Opgenomen Herrubri onder nietcering gereali activa als seerde aangehouden resultaten voor verkoop


Opgenomen in winst- en-verlies

Stand per Koers- 31 december verschillen 2014

Immateriële activa

-10,6

12,0

-

-

-1,0

0,4


- 9,4

2,8

-

0,2

-1,4


0,1

-

-

-

-

Voorraden

7,3

1,9

-

- 0,1

0,7

Derivaten

0,5

-

- 0,3

-

-

Vorderingen

Verplich tingen

0,4

-

-7,8

-

7,8

0,1

0,1

-

9,8

9,8

-

0,2

0,2

-

Overige vorderingen

0,1

1,4

-

-

-

1,5

1,5

-

Pensioenvoorzieningen

3,2

- 0,7

3,2

-

0,1

5,8

5,8

-

Overige voorzieningen

9,3

-2,0

-

- 0,4

1,0

7,9

7,9

-

12,3

- 4,8

-

- 0,3

0,3

7,5

7,5

-

3,7

- 0,1

-

-

-

3,6

3,6

-

16,5

10,5

2,9

- 0,6

- 0,3

29,0

36,8

7,8

- 4,2

- 4,2

32,6

3,6

Fiscale waarde van opgenomen voorwaartse verliesverrekening Overige Uitgestelde winstbelastingvorderingen/ -verplichtingen Saldering van vorderingen en verplichtingen Netto uitgestelde winstbelasting vorderingen/-verplichtingen

82


16,5

10,5

2,9

- 0,6

- 0,3

29,0

Immateriële activa


Opgenomen in winsten-verlies

Opgenomen onder nietgereali seerde resultaten

0,4

- 4,9

-

0,2

- 4,3

Stand per Koers- 31 december verschillen 2015

Vorderingen

Verplich tingen

-

- 4,3


-7,8

0,3

-

-1,2

- 8,7

-

- 8,7


0,1

-

-

-

0,1

0,1

-

Voorraden

9,8

- 0,3

-

0,7

10,2

10,2

-

Derivaten

0,2

- 0,1

-

0,1

0,2

0,2

-

Overige vorderingen

1,5

0,4

-

0,4

2,3

2,3

-

Pensioenvoorzieningen

5,8

1,4

- 0,7

0,7

7,2

7,2

-

Overige voorzieningen

7,9

- 0,6

-

0,1

7,4

7,4

-

Fiscale waarde van opgenomen voorwaartse verliesverrekening

7,5

3,3

-

- 0,2

10,6

10,6

-

Overige

3,6

-2,9

-

- 0,2

0,5

0,5

-

29,0

- 3,4

- 0,7

0,6

25,5

Uitgestelde winstbelastingvorderingen/-verplichtingen Saldering van vorderingen en verplichtingen

38,5

-13,0

- 9,2

9,2

29,3

- 3,8

Netto uitgestelde winstbelastingvorderingen/ -verplichtingen

29,0

- 3,4

- 0,7

0,6

25,5

Het belastingeffect van de niet-gerealiseerde resultaten in het

De aflooptermijn van de niet-gewaardeerde compensabele verliezen

groepsvermogen is € 0,7 miljoen negatief (2014: € 2,9 miljoen positief)

is gepresenteerd in de navolgende tabel:

en heeft betrekking op de actuariële resultaten inzake pensioenen.

2014

2015

Tot 5 jaar

37,6

34,4

Het te gelde maken van de uitgestelde winstbelastingvorderingen is

Na 5 jaar

18,6

17,2

afhankelijk van toekomstige belastbare winst die hoger uitvalt dan de

Onbepaalde tijd

69,4

55,6

winst uit het terugdraaien van belastbare tijdelijke verschillen.

Niet-gewaardeerde compensabele

Op basis van een projectie van de geschatte belastbare winst en

verliezen

125,6

107,2

lijk geacht dat in de toekomst voldoende belastbare winst zal worden

44 VOORRADEN

2014

2015

gegenereerd voor de realisatie van deze uitgestelde winstbelasting-

Grond- en hulpstoffen

69,9

60,9

bestaande mogelijkheden van fiscale planning wordt het waarschijn-

vorderingen. Niet in de balans verwerkte uitgestelde winstbelastingvorderingen

Halffabrikaten

45,8

45,7

Gereed product

133,8

164,5

Voorraden

249,5

271,1

Per 31 december 2015 is sprake van € 107,2 miljoen (2014: € 125,6 miljoen) niet-gewaardeerde compensabele verliezen. Hiervoor is geen

In 2015 bedroeg de als last opgenomen vermindering van de voor-

uitgestelde winstbelastingvordering opgenomen, omdat het op dit

raadwaarde tot netto-opbrengstwaarde € 10,3 miljoen (2014: € 12,2

moment niet waarschijnlijk is dat er toekomstige belastbare winst

miljoen). De terugneming van de vermindering van de voorraadwaarde

beschikbaar komt waartegen de Groep de bate hiervan kan afzetten.

in 2015 bedroeg € 2,0 miljoen (2014: € 3,0 miljoen). De als last opge-

Het hiermee gemoeide bedrag aan winstbelasting bedraagt per

nomen voorraadwaarde en de terugneming zijn verwerkt onder kost-

31 december 2015 € 23,9 miljoen (2014: € 27,2 miljoen).

prijs van de omzet.


83

.. Toelichting op de geconsolideerde balans 45 HANDELSDEBITEUREN

2014

2015

47 GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN

2014

2015

Te vorderen van derden

140,8

172,6

Banksaldi

36,3

24,9

Te vorderen van geassocieerde deelnemingen

0,1

-

Te vorderen van joint ventures

1,1

1,6

142,0

174,2

Handelsdebiteuren

0,1

0,4

36,4

25,3


- 37,7

-16,3

Geldmiddelen in kasstroomoverzicht

-1,3

9,0

Kassaldi Geldmiddelen en kasequivalenten

Handels- en overige vorderingen hebben een looptijd van minder dan een jaar. De dotatie aan de voorziening voor dubieuze debiteuren is in

Ultimo 2014 en 2015 waren alle bedragen vrij beschikbaar.

de winst-en-verliesrekening opgenomen onder kostprijs van de omzet. 48 TOTAAL EIGEN VERMOGEN VAN AANDEELHOUDERS

Per 31 december 2015 waren er handelsdebiteuren ter waarde van

Voor het mutatieoverzicht van het eigen vermogen wordt verwezen

€ 6,5 miljoen (2014: € 6,5 miljoen) bezwaard als zekerheid voor

naar pagina 62.

kredietfaciliteiten ter grootte van € 6,5 miljoen (2014: € 6,5 miljoen). Van deze kredietfaciliteit is ultimo 2015 een bedrag van € 6,5 miljoen

48.1 Gewone aandelen

(2014: € 6,5 miljoen) opgenomen.

Aantal x 1.000

Uitstaand en volgestort per 1 januari

2014

2015

26.791

27.089

297

365

1

-

27.089

27.454

2014

2015

Te vorderen terzake van andere belastingen

3,7

3,9

Overige

Derivaten tegen reële waarde

2,0

1,2

Uitstaand en volgestort per 31 december

Onderhanden projecten

1,6

1,2

posten

11,3

16,7

80 miljoen gewone aandelen van nominaal € 2,50. Het geplaatste

Overige vorderingen

18,6

23,0

kapitaal per 31 december 2015 bedraagt 27.454.241 gewone aandelen

46 OVERIGE VORDERINGEN

Uitgegeven stockdividend

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 200 miljoen, verdeeld in

Overige vorderingen en vooruitbetaalde

van nominaal € 2,50 (per 31 december 2014: 27.088.778 gewone Te vorderen ter zake van andere belastingen betreft voornamelijk

aandelen van nominaal € 2,50).

terug te vorderen BTW. Per 31 december 2015 bedroegen de vooruitbetaalde posten € 7,4

De houders van gewone aandelen zijn gerechtigd tot dividend zoals

miljoen (2014: € 5,8 miljoen).

periodiek door de algemene vergadering van aandeelhouders wordt goedgekeurd. Tevens hebben zij het recht om per aandeel één stem

Per 31 december 2015 bedroegen de totale met onderhanden

uit te brengen tijdens vergaderingen van de Vennootschap.

projecten samenhangende kosten en opgenomen winst, verminderd met de verantwoorde verliezen, € 13,7 miljoen (2014: € 13,9 miljoen).

Uitgifte aandelen en beperking voorkeursrecht

De handelsdebiteuren bevatten geen ingehouden bedragen voor

Door de algemene vergadering van aandeelhouders is aan de raad van

onderhanden projecten in opdracht van derden (2014: nihil). Tevens

bestuur de bevoegdheid verleend tot uitgifte van aandelen en uitslui-

zijn er geen bedragen vooruit ontvangen ten aanzien van onderhanden

ting of beperking van het voorkeursrecht voor het tijdvak eindigend op

projecten voordat het betreffende werk uitgevoerd is. De opbreng-

8 oktober 2016. De bevoegdheid tot uitgifte van aandelen betreft 10%

sten uit hoofde van onderhanden projecten zijn € 34,4 miljoen (2014:

van het geplaatste aandelenkapitaal plus een verdere uitgifte tot een

€ 28,8 miljoen).

maximum van 10% van het geplaatste aandelenkapitaal in het geval de uitgifte plaatsvindt in het kader van een fusie of acquisitie. Hetzelfde geldt voor de bevoegdheid van de raad van bestuur onder goedkeuring van de raad van commissarissen tot het beperken of uitsluiten van het voorkeursrecht.

84


toegepast is nihil (2014: nihil) en het ongerealiseerde effectieve deel

48.2 Ingekochte gewone aandelen

2014

2015

Uitstaand en volgestort per 1 januari

518

498

Inkoop eigen aandelen

238

-

-258

-22

498

476

Aantal x 1.000

Uitoefening opties Uitstaand en volgestort per 31 december

van veranderingen in de reële waarde bedraagt € 0,8 miljoen negatief (2014: 0,9 miljoen negatief). 48.6 Overige reserves en onverdeeld resultaat

Voorgesteld wordt over 2015 geen dividend uit te keren (2014: € 0,50 per aandeel van nominaal).

De ingekochte gewone aandelen hebben als doel de verwatering van het resultaat per aandeel door het toekennen van opties te voor-

Voorgestelde dividenduitkering

2014

2015

13,3

–

komen. In 2015 zijn geen eigen aandelen ingekocht (2014: 238.200 aandelen).

48.7 Doelstelling ten aanzien van het vermogen en de financiering

De doelstelling ten aanzien van het vermogen en de financiering is Inkoop eigen aandelen

het zekerstellen van de continuïteit van de Groep door middel van

De raad van bestuur is door de algemene vergadering van aandeel-

attractieve rendementen voor aandeelhouders en door het waar-

houders gemachtigd voor het tijdvak eindigend op 8 oktober 2016

borgen van voordelen voor andere belanghebbenden. Indien nodig

volgestorte eigen aandelen (of certificaten daarvan) te verkrijgen.

wordt de kapitaalstructuur aangepast aan de economische ontwikke-

Het maximum aantal aldus te verkrijgen aandelen is gelijk aan 10%

lingen en risico’s ten aanzien van activa.

van het op het tijdstip van verkrijging van de aandelen (of certificaten daarvan) geplaatste kapitaal.

Ten aanzien van de financiering wordt op langere termijn een nettoschuld / EBITDA-ratio nagestreefd die ruim binnen de afspraken met

48.3 Agio

de banken ligt.

De agioreserve is te beschouwen als gestort kapitaal. De berekening per 31 december is als volgt: 48.4 Reserve omrekeningsverschillen

De reserve omrekeningsverschillen omvat alle koersverschillen op


vreemde valuta’s die ontstaan door de omrekening van de activiteiten

Kortlopend deel van de langlopende schulden

buiten de eurozone. Deze koersverschillen worden geboekt via het


eigen vermogen. De opbouw van het cumulatieve bedrag is begonnen

Totale schuld

op 1 januari 2004 en is niet beschikbaar voor uitkering aan aandeel-

Minus: geldmiddelen en kasequivalenten

houders.

Nettoschuld

2014

2015

213,3

201,0

0,9

0,8

37,7

16,3

251,9

218,1

36,4

25,3

215,5

192,8

EBITDA*

83,7

91,7

48.5 Afdekkingsreserve

Nettoschuld / EBITDA

2,57

2,10

De afdekkingsreserve bestaat uit het ongerealiseerde effectieve deel

*

van de cumulatieve mutatie in de reële waarde van de derivaten waarop hedge accounting wordt toegepast ter afdekking van het renterisico. De reserve is niet beschikbaar voor uitkering aan aandeel-

EBITDA betreft het bedrijfsresultaat voor afschrijvingen, amortisatie en bijzondere waardeverminderingen van immateriële en materiële vaste activa. De EBITDA wordt tevens, conform de afspraken met de banken, aangepast voor het effect van geacquireerde en afgestoten bedrijven, incidentele posten en enkele onderdelen van de nettofinancieringslasten, zoals koersverschillen.

houders. Een negatieve reserve reduceert het bedrag dat vrij uit de reserves uitkeerbaar is. De stand van de afdekkingsreserve na belastingen per 31 december 2015 is € 0,8 miljoen negatief (2014: € 0,7 miljoen negatief). De mutatie in de afdekkingsreserve voor belastingen bedraagt € 0,1 miljoen negatief (2014: € 1,2 miljoen positief). Van deze mutatie is € 0,7 miljoen gerealiseerd (2014: € 2,1 miljoen), het niet-effectieve deel van de mutatie reële waarde waarop hedge accounting wordt


85

.. Toelichting op de geconsolideerde balans 49 RESULTAAT PER AANDEEL

49.2 Verwaterde resultaat per aandeel

49.1 Gewoon resultaat per aandeel

Bij de berekening van het verwaterde resultaat per aandeel per

Bij de berekening van het gewone resultaat per aandeel per

31 december 2015 is uitgegaan van het aan houders van gewone

31 december 2015 is uitgegaan van het aan houders van gewone

aandelen toekomend nettoresultaat van € 34,1 miljoen (2014: – € 45,7

aandelen toekomend nettoresultaat van € 34,1 miljoen (2014: – € 45,7

miljoen) en het gewogen gemiddelde aantal uitstaande gewone

miljoen) en een gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone

aandelen gedurende het boekjaar 2015 van 27.132.086 (2014:

aandelen gedurende het boekjaar 2015 van 26.972.529 (2014:

26.720.074), berekend als volgt:

26.588.243), berekend als volgt: 2014

2015

Nettowinst over het boekjaar en toekomend aan houders van gewone aandelen

2015

- 45,7

34,1

2014

2015

26.588

26.973

132

159

26.720

27.132

Nettowinst over het boekjaar en toekomend aan houders van gewone aandelen

- 45,7

2014

34,1 Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen aantal x 1.000

Uitstaande gewone aandelen op 1 januari

aantal x 1.000

2014

2015

26.791

27.089

- 518

- 498

met stockdividend

297

365

-196

-

214

17

26.588

26.973

Effect van aandelen uitgegeven als gevolg van uitgeoefende optierechten Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen per 31 december

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen (na verwatering) per

Effect van aandelen uitgegeven in verband Effect van inkoop eigen aandelen

per 31 december Effect van uitstaande optierechten

Effect van in bezit zijnde gewone aandelen (inclusief ingekochte aandelen)

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen

31 december 50 LANGLOPENDE SCHULDEN

2014

2015

Gesyndiceerde lening

212,1

198,5

Financiële leaseverplichtingen

1,4

0,4

Overige langlopende schulden

0,7

2,9

Totaal

214,2

201,8

Af: Aflossing leningen in komende jaar

- 0,9

- 0,8

Totaal

213,3

201,0

2014

2015

2016

2017

2018/20

2021ev

Totaal

Totaal

< 1 jaar

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

EUR variabele rente

43,1

28,6

28,6

USD variabele rente

169,0

169,9

169,9

EUR variabele rente

0,9

-

GBP vaste rente 5,4% – 7,6%

0,4

0,3

NZD vaste rente 9,5%

0,1

0,1


Financiële leaseverplichtingen

0,2

0,1 0,1

Overige langlopende schulden

EUR rentevrij Totaal

86


0,7

2,9

0,6

0,5

1,3

0,5

214,2

201,8

0,8

0,6

199,9

0,5

Op 31 oktober 2014 is een gesyndiceerde lening afgesloten met een

51 PENSIOENVERPLICHTINGEN

hoofdsom van € 350,0 miljoen. De lening heeft een looptijd tot

Toegezegd-pensioenregelingen

2014

2015

31 oktober 2019. Gedurende 2015 is de faciliteit verlaagd tot € 339,3

Contante waarde van gedekte verplichtingen

414,3

408,7

miljoen als gevolg van verkoop van deelnemingen. Van deze faciliteit

Reële waarde van fondsbeleggingen

401,0

399,5

is op 31 december 2015 € 198,5 miljoen (2014: € 212,1 miljoen) opge-

Contante waarde van netto verplichtingen

nomen. De aflossing vindt in totaliteit plaats op de einddatum.

toegezegd-pensioenregelingen

13,3

9,2

De lening is gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs volgens de

Overige verplichtingen uit hoofde van

effectieve-rentemethode.

pensioenen

17,4

18,3

Totaal

30,7

27,5

De te betalen rente op de gesyndiceerde lening is Euribor voor leningen in euro en Libor voor leningen in andere valuta plus een marge die afhankelijk is van de nettoschuld / EBITDA-ratio. Deze ratio wordt elk kwartaal berekend op 12-maandsbasis conform de definities in de financieringsovereenkomst. De belangrijkste verschillen met

51.1 Mutaties in de waardering van de verplichting per verslagdatum

Stand per 1 januari

2014

2015

363,4

414,3

de gerapporteerde EBITDA betreffen het op 12-maandsbasis brengen

Servicekosten

3,9

4,6

van de geacquireerde en afgestoten bedrijven, aanpassing voor

Bijdrage deelnemers

2,6

2,5

incidentele posten en enkele onderdelen van de nettofinancierings-

Rentekosten

lasten, zoals koersverschillen. Eind 2015 bedroeg de rentemarge 0,9%

Betaalde uitkeringen

12,7

8,7

-14,5

-13,2

Bate uit wijziging pensioenregeling

-7,9

-

Actuariële verschillen

54,1

- 8,2


414,3

408,7

51.2 Beleggingen

2014

2015

het tweede kwartaal van elk jaar en kleiner dan 3,00 per einde

Stand per 1 januari

353,6

401,0

van het vierde kwartaal van elk jaar, met de eenmalige mogelijk-

Verwacht rendement

12,2

8,4

heid om na een acquisitie gedurende twee opeenvolgende

Werkgeversbijdrage

6,2

7,3

kwartalen te verhogen met 0,25, maar niet hoger dan 3,50;

Bijdrage deelnemers

2,6

2,5

■■ EBITDA / nettorente groter dan 4;

Administratiekosten

- 0,7

- 0,9

■■ medegarantie door dochterondernemingen met een totaal actief

Actuariële verschillen

41,6

- 5,5

Betaalde uitkeringen

-14,5

-13,3


401,0

399,5

2014

2015

(2014: 1,15%). Aan de gesyndiceerde lening zijn enkele financiële voorwaarden verbonden, waarvan de belangrijkste zijn:

■■ Nettoschuld / EBITDA kleiner dan 3,25 per einde van het eerste en derde kwartaal van elk jaar, kleiner dan 3,50 per einde van

van ten minste 60% van de Groep. De Groep voldoet per verslagdatum aan de voorwaarden van de faciliteit. Bij wijziging van zeggenschap over de Vennootschap (change of control) is de gesyndiceerde lening direct opeisbaar, indien meer dan

Specificatie van de beleggingen

66,6% van de geldgevers dit eist.

per 31 december

Obligaties

209,3

204,7

Voor een toelichting op de afdekking van het renterisico van de Groep

Aandelen

159,8

166,0

wordt verwezen naar toelichting 53.4.

Commodities Onroerend goed

7,6

6,4

11,8

10,9

Geldmiddelen

3,8

2,7

Overig

8,7

8,8

401,0

399,5

Beleggingen pensioenfonds


87

.. Toelichting op de geconsolideerde balans Per ultimo 2015 bestaan de obligaties voor € 142,6 miljoen (2014:

Overige

€ 141,7 miljoen) uit overheidsobligaties met een directe markt

De overige verplichtingen uit hoofde van pensioenen betreffen

notering. De overige beleggingen hebben overwegend afgeleide

beschikbare premieregelingen en enkele specifieke oudedagvoorzie-

marktnoteringen.

ningen. De belangrijkste beschikbare premieregeling betreft een (spaar)plan in de Verenigde Staten.

51.3 In de winst-en-verliesrekening opgenomen last

Servicekosten

2014

2015

- 3,9

- 4,6

De voornaamste actuariële veronderstellingen per de verslagdatum (in gewogen gemiddelden):

Administratiekosten

- 0,7

- 0,9

Netto-interestkosten

- 0,5

- 0,3

Bate uit wijziging pensioenregeling

7,9

-

Pensioen(lasten) / -baten

2,8

- 5,8

51.4 Uitgangspunten voor toegezegd-pensioenregeling

Disconteringsvoet per 31 december

2014

2015

2,1%

2,2%

Verwacht rendement op fondsbeleggingen per 31 december

2,1%

2,2%

Het werkelijk rendement op fondsbeleggingen bedraagt € 2,9 miljoen

Toekomstige loonsverhogingen

2,5%

2,4%

(2014: € 53,8 miljoen).

Toekomstige pensioenstijgingen

0,4%

0,4%

Nederland

Veronderstellingen ten aanzien van toekomstige sterftekansen zijn

De toegezegd-pensioenregeling(en) betreft met name de pensioen-

gebaseerd op gepubliceerde statistische gegevens en sterftetabellen.

aanspraken van de Nederlandse werknemers die zijn ondergebracht

De toegepaste sterftetabel is de Prognosetafel 2014 van het Actua-

bij Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate. In 2014 is een wijzi-

rieel Genootschap met een correctiefactor variërend per leeftijd en

ging van de Nederlandse pensioenregeling met ingang van 2015 over-

geslacht. Voor het waarderen van het partnerpensioen is het leef-

eengekomen waarbij het opbouwpercentage is verlaagd van 1,79%

tijdsverschil tussen mannen en vrouwen op drie jaar gesteld.

naar 1,75% bij een pensioenrichtleeftijd van 67 jaar, de franchise is

Het totale verwachte langetermijnrendement op de beleggingen

verlaagd van € 15.970 naar € 14.732 en het maximum pensioengevend

bedraagt 2,2% (2014: 2,1%). De gewogen gemiddelde looptijd van de

jaarsalaris gemaximeerd tot € 100.000. Daarnaast is, in navolging van

verplichting bedroeg op 31 december 2015 18,7 jaar (31 december

de branche (MITT), besloten de VPL-regeling af te schaffen per

2014: 19,0 jaar). Het effect van een 0,1%-wijziging van de disconte-

1 januari 2015. Als gevolg van beide effecten is een bate van € 7,9

ringsvoet leidt tot een wijziging van de jaarlijkse lasten met circa

miljoen verantwoord ten gunste van het resultaat 2014.

€ 0,3 miljoen (2014: € 0,3 miljoen). De verplichting zal ten gevolge van een 0,1%-wijziging van de disconteringsvoet stijgen dan wel dalen

De belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling zijn:

■■ opbouw over het gemiddelde salaris (middelloon); ■■ opbouwpercentage 1,75%; ■■ voorwaardelijke indexatie waarbij het ambitieniveau gelijk is aan 90% van de loongroei voor de actieve deelnemers (werknemers) en 90% van de prijsgroei voor de inactieve deelnemers (pensioengerechtigden en premievrije deelnemers). De huidige afspraken beslaan de periode tot 31 december 2018.

88


met circa € 7,3 miljoen (2014: € 7,4 miljoen).

2011

2012

2013

2014

2015

Contante waarde van de gedekte verplichtingen

332,5

370,2

363,4

414,3

408,7

Reële waarde van de fondsbeleggingen

321,0

340,6

353,6

401,0

399,5

11,5

29,6

9,8

13,3

9,2

Historische informatie

Contante waarde van de nettoverplichtingen

5,3

- 8,9

8,5

2,9

1,8

- 6,0

12,8

8,3

41,6

- 5,5

Garantie/ claims

Reorgani satie voorziening

Overige personeelsverplichtingen

Milieu

Overige

Totaal

3,7

0,6

5,9

2,0

0,4

12,6

Ervaringsaanpassingen ontstaan op verplichtingen van de regeling Ervaringsaanpassingen ontstaan op fondsbeleggingen De Groep verwacht in 2016 € 4,7 miljoen werkgeverspremie aan toegezegd-pensioenregelingen bij te dragen (2015: € 7,1 miljoen, inclusief een eenmalige bijdrage van € 2,7 miljoen betreffende de afschaffing van de VPL-regeling). De pensioenlast over 2016 wordt geraamd op € 5,3 miljoen (2015: € 5,8 miljoen).

52 VOORZIENINGEN


3,5

1,9

0,6

-

-

6,0

Vrijval ten gunste van resultaat

- 0,7

- 0,1

-

-

-

- 0,8

Uitgaven lopend jaar

-2,5

-1,9

- 0,6

- 0,1

-

- 5,1

-

-

1,0

-

-

1,0

Gevormd ten laste van resultaat

Herrubricering uit overige schulden Koersverschillen Stand per 31 december 2015

-

-

-

-

0,1

0,1

4,0

0,5

6,9

1,9

0,5

13,8

Hiervan was kortlopend per 31-12-2014

1,5

0,5

0,1

0,1

-

2,2

per 31-12-2015

1,7

0,5

0,1

-

-

2,3

De voorziening Garantie heeft betrekking op geleverde goederen c.q. diensten en de voorziening voor Claims heeft betrekking op schadeclaims en eventuele proceskosten. De voorziening Reorganisaties heeft betrekking op reorganisaties die naar verwachting in de loop van 2016 worden afgerond. De voorziening Overige Personeelsverplichtingen is getroffen voor vergoedingen bij lange dienstprestatie en overige vergoedingen, zoals bij jubilea. De milieuvoorziening is getroffen voor verwachte saneringskosten van bedrijfsterreinen, waarbij uitgegaan is van functionele sanering (handhaven bedrijfsbestemming).


89

Overige informatie

53 FINANCIËLE INSTRUMENTEN

In het kader van de normale bedrijfsuitoefening loopt de Groep liquiditeits-, krediet-, rente- en valutarisico’s. Het risico van fluctuaties, hoofdzakelijk van vreemde valutakoersen en rentepercentages, wordt afgedekt met behulp van derivaten. De in de balans opgenomen reële waarde en boekwaarde van financiële activa en verplichtingen luiden als volgt: 2015

2014

53.1 Reële waarde versus boekwaarde Boekwaarde

Reële waarde

Boekwaarde

Reële waarde

12,3

12,3

13,9

13,9

Tegen reële waarde gewaardeerde activa

Langlopende vorderingen en beleggingen

2,0

2,0

1,2

1,2

14,3

14,3

15,1

15,1

162,1

162,1

201,4

201,4

36,4

36,4

25,3

25,3

198,5

198,5

226,7

226,7

Renteswaps waar hedge-accounting op wordt toegepast

1,0

1,0

1,1

1,1

Overige rentederivaten

0,4

0,4

0,3

0,3

Valutaderivaten

0,5

0,5

0,6

0,6

1,9

1,9

2,0

2,0

212,1

212,1

198,5

198,5

Valutaderivaten

Tegen de geamortiseerde kostprijs gewaardeerde activa

Handelsdebiteuren en overige vorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten

Tegen reële waarde gewaardeerde verplichtingen

Tegen de geamortiseerde kostprijs gewaardeerde verplichtingen

Gesyndiceerde lening Financiële leaseverplichtingen

1,4

1,4

0,4

0,4

Overige leningen

0,7

0,7

2,9

2,9

136,6

136,6

150,2

150,2

37,7

37,7

16,3

16,3

388,5

388,5

368,3

368,3

Handels- en overige schulden Kasgeldleningen en rekening-courantschuld

90


De reële waarde van de gesyndiceerde lening is gelijk aan de boekwaarde, omdat er sprake is van een variabele rente met een marktconforme marge. De waardeveranderingen van de hierboven genoemde tegen reële waarde gewaardeerde activa en verplichtingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen onder Nettofinancieringslasten voorzover geen hedge accounting wordt toegepast. De financiële instrumenten die op basis van reële waarde zijn gewaardeerd, vallen conform 2014 in categorie 2; geen genoteerde marktprijs in een actieve markt waarbij de reële waarde op indirecte wijze is bepaald. Onderstaand worden de belangrijkste methoden en veronderstellingen vermeld die worden gebruikt bij het schatten van de reële waarde van financiële instrumenten. De reële waarde van valutatermijncontracten wordt geschat met een eigen berekeningsmodel of wordt gebaseerd op opgaven van banken. De reële waarde van valutaopties wordt bepaald op basis van een eigen berekening op basis van het Black & Scholes optiewaarderingsmodel of op basis van opgaven van banken. De reële waarde van renteswaps en rentecaps wordt bepaald op basis van een eigen berekeningsmodel en wordt periodiek getoetst aan de opgaven van banken. Bij bepaling van de reële waarde van financiële instrumenten wordt rekening gehouden met de kredietwaardigheid van tegenpartijen (banken) en de kredietwaardigheid van de Groep. De reële waarde van langlopende schulden is berekend op basis van de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen uit hoofde van aflossingen en rentebetalingen. De reële waarde van financiële leaseverplichtingen wordt geschat op de contante waarde van de toekomstige kasstromen, verdisconteerd tegen de rente voor vergelijkbare leaseovereenkomsten. Voor handelsdebiteuren, overige vorderingen, schulden aan leveranciers en overige kortlopende schulden die binnen één jaar vervallen, wordt de nominale waarde geacht een afspiegeling te zijn van de reële waarde.


91

.. Overige informatie 53.2 Liquiditeitsrisico

Het liquiditeitsrisico betreft het risico dat de Groep niet in staat is aan haar verplichtingen te voldoen wanneer deze vervallen. Het beleid van de Groep inzake het beheersen van het liquiditeitsrisico is het binnen haar mogelijkheden waarborgen dat voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om tijdig aan haar verplichtingen te voldoen, zowel in normale als in bijzondere situaties. In oktober 2014 is een gesyndiceerde lening afgesloten met een hoofdsom van € 350,0 miljoen en een looptijd van 5 jaar. Gedurende 2015 is de faciliteit verlaagd tot € 339,3 miljoen als gevolg van verkoop van deelnemingen. Van deze faciliteit is op 31 december 2015 € 139,4 miljoen niet opgenomen (2014: € 136,0 miljoen). Voor de voorwaarden met betrekking tot de gesyndiceerde lening wordt verwezen naar toelichting 50. De looptijd per 31 december 2014 van de bruto financiële verplichtingen is als volgt:

Boekwaarde

Verwachte kasstroom (inclusief interest)

214,2 37,7

2015 < 1 jaar

2016 1-2 jaar

2017/19 2-5 jaar

2020 en verder > 5 jaar

-241,6

- 4,1

- 5,6

-231,9

-

- 37,7

- 37,7

-

-

-

136,6

-136,6

-136,6

-

-

-

1,4

-1,4

- 0,7

- 0,5

- 0,2

-

Financiële verplichtingen (excl. derivaten)

Langlopende schulden incl. kortlopend deel Kasgeldleningen, rekening-courantschuld Handels- en overige schulden Derivaten

Renteswaps Valutatermijncontracten Totaal

0,5

- 0,5

- 0,5

-

-

-

390,4

- 417,8

-179,6

- 6,1

-232,1

-

Boekwaarde

Verwachte kasstroom (inclusief interest)

2016 < 1 jaar

2017 1-2 jaar

2018/20 2-5 jaar

2021 en verder > 5 jaar

201,8

-221,3

- 3,9

- 4,5

-212,3

- 0,6

De looptijd per 31 december 2015 van de bruto financiële verplichtingen is als volgt:

Financiële verplichtingen (excl. derivaten)

Langlopende schulden incl. kortlopend deel Kasgeldleningen, rekening-courantschuld Handels- en overige schulden

16,3

-16,3

-16,3

-

-

-

150,2

-150,2

-150,2

-

-

-

Derivaten

Renteswaps

1,4

-1,4

-1,0

- 0,5

0,1

-

Valutatermijncontracten

0,6

- 0,6

- 0,6

-

-

-

370,3

- 389,8

-172,0

- 5,0

-212,2

- 0,6

Totaal

92


53.3 Kredietrisico

De ouderdom van de handelsdebiteuren en de daarop betrekking

Kredietrisico is het risico van financieel verlies voor de Groep indien

hebbende bijzondere waardeverminderingen is als volgt: 2015

2014

een klant of tegenpartij van een financieel instrument de aangegane contractuele verplichtingen niet nakomt. Kredietrisico’s vloeien met name voort uit vorderingen op klanten en, in beperktere mate, uit

Niet vervallen –

beleggingen in effecten en uit derivaten.

60 dagen vervallen

De blootstelling aan kredietrisico van de Groep wordt hoofdzakelijk

Vervallen

bepaald door de individuele kenmerken van de afzonderlijke klanten.

60 – 120 dagen

Kredietrisico wordt beperkt door eigen onderzoek naar de krediet-

Vervallen

waardigheid van (nieuwe) klanten op basis van onder andere externe

120 – 360 dagen

rapporten, jaarverslagen en betaalhistorie of door kredietrisico te

Vervallen meer dan

verzekeren. De interne kredietlimieten, die op basis van eigen onder-

360 dagen

zoek worden vastgesteld, worden minstens een keer per jaar herzien.

Saldo per

Goederen worden onder eigendomsvoorbehoud geleverd, waardoor

31 december

Bruto

Voorziening

Bruto

Voorziening

134,7

0,5

168,7

0,5

3,5

0,1

2,9

0,1

4,0

0,6

4,9

2,1

5,3

4,3

4,7

4,3

147,5

5,5

181,2

7,0

de Groep bij uitblijven van betaling in de meeste gevallen over een preferente vordering beschikt, voor zover de goederen niet zijn

Het verloop van de voorziening inzake handelsdebiteuren is als volgt:

bewerkt en nog aanwezig zijn. De Groep verlangt geen zakelijke

2014

2015

7,1

5,5

zekerheid voor handels- en overige vorderingen.

Saldo per 1 januari

0,2

4,2

Bijzondere waardeverminderingen worden in de winst-en-verlies-

Vrijval ten gunste van resultaat

- 0,5

- 0,4

rekening opgenomen als kostprijs van de omzet.

Afgeboekt in het boekjaar

- 0,2

-2,6

Gevormd ten laste van resultaat

Herrubricering naar Activa als aangehouden De Groep kent geen bijzondere concentratierisico’s ten aanzien van de

voor verkoop

-1,4

-

vorderingen op klanten. De geldmiddelen en kasequivalenten staan

Koersverschillen

0,3

0,3

voornamelijk bij banken waar de Groep een financieringsrelatie mee

Saldo per 31 december

5,5

7,0

heeft. De Groep is van mening dat, met uitzondering van bovenstaande, De omvang van de boekwaarde van de financiële activa geeft de

geen voorziening voor bijzondere waardeverminderingen nodig is.

maximale exposure ten aanzien van kredietrisico weer. De maximale exposure is als volgt:

53.4 Renterisico

2014

2015

De rentedragende schulden kennen voor 98% een variabele rente

142,0

174,2

(2014: 100%). Het risico van rentestijging wordt in beginsel voor het

(toelichting 42, 46)

32,4

41,1

jaren voor 75%, 50% en respectievelijk 25%. Daarvoor worden zowel


36,4

25,3

renteswaps als -caps gebruikt. De invloed van de waardeverandering

Valutatermijncontracten en opties

2,0

1,2

van deze derivaten op het resultaat van de Groep wordt zo veel moge-

212,8

241,8

lijk beperkt door toepassing van hedge accounting. De condities van

Handelsdebiteuren Overige (langlopende) vorderingen

Totaal

eerstvolgende jaar voor 90% afgedekt en voor de daaropvolgende

de rentedragende schulden zijn uiteengezet in toelichting 50.


93

.. Overige informatie Eind 2015 staan de volgende rente-instrumenten open: Instrument

Einde looptijd

Hoofdsom

Rentecondities

renteswap

02-01-2018

$ 4 miljoen

ontvangst variabel, betaling 4,47% vast

rentecap

31-12-2016

$ 50 miljoen

uitoefenprijs 3%

renteswap

31-12-2017

$ 50 miljoen


renteswap

31-12-2018

$ 15 miljoen


renteswap

31-12-2016

€ 30 miljoen

ontvangst variabel, betaling -0,06% vast

renteswap

31-12-2017

€ 20 miljoen

ontvangst variabel, betaling 0,01% vast (start per 30-12-2016)

De Groep waardeert de rentederivaten tegen reële waarde (zie toelichting 53.7). Van de reële waarde van de rentederivaten per 31 december 2015 is € 1,4 miljoen opgenomen onder Handels- en overige schulden (2014: € 1,4 miljoen opgenomen onder Handels- en overige schulden). De navolgende tabel laat de perioden zien waarin de kasstromen met betrekking tot rentederivaten waarop kasstroom hedge accounting wordt toegepast naar verwachting zullen plaatsvinden en waarin zij het resultaat zullen beïnvloeden. 2014

Boekwaarde

Verwachte kasstroom

< 1 jaar

1-2 jaar

2-5 jaar

Renteswaps

Activa Verplichtingen

-

-

-

-

-

1,0

-1,0

- 0,5

- 0,4

- 0,1

-

-

-

-

-

Boekwaarde

Verwachte kasstroom

< 1 jaar

1-2 jaar

2-5 jaar

Rentecaps

Activa 2015 Renteswaps

Activa

-

-

-

-

-

Verplichtingen

1,1

-1,1

- 0,8

- 0,4

0,1

-

-

-

-

-

Rentecaps

Activa

94


53.5 Valutarisico

Afdekking met derivaten

De Groep heeft valutarisico vanwege handels- en financieringstrans-

Resterende transactierisico’s worden afgedekt met valutatermijn-

acties in vreemde valuta en vanwege de omrekening van de balans en

contracten (forwards en valutaswaps). De forwards en valutaswaps

winst-en-verliesrekening van dochterondernemingen die niet in euro

hebben een looptijd van minder dan één jaar na verslagdatum en

rapporteren. Belangrijkste risicoposities zijn in de Amerikaanse dollar

worden indien nodig verlengd. De forwards en valutaswaps worden

en de euro (handelstransacties van dochterondernemingen buiten de

gewaardeerd tegen reële waarde.

eurozone). Resterende materiële concurrentie- en translatierisico’s worden Transactierisico

afgedekt met valutaopties. De valutaopties hebben een looptijd van

De Groep dekt het risico op orders, handelsvorderingen en –schulden

maximaal het komende kalenderjaar. De valutaopties worden gewaar-

in vreemde valuta af, voor zover deze materieel effect op het resul-

deerd tegen reële waarde.

taat kunnen hebben. De Groep gebruikt hoofdsommen van leningen opgenomen in vreemde valuta voor zover mogelijk voor de afdekking van intercompanyleningen in vreemde valuta. Dit betreffen intercompany-leningen die verstrekt zijn aan dochterondernemingen die in de betreffende valuta rapporteren. Concurrentierisico

De Groep dekt het risico op verwachte aan- en verkopen in vreemde valuta af, voor zover deze materieel effect op het resultaat kunnen hebben. Het risico wordt voor ten minste het lopende kalenderjaar afgedekt. Translatierisico

De Groep dekt translatierisico’s op verwachte resultaten in vreemde valuta af, voor zover deze materieel effect op het geconsolideerde resultaat kunnen hebben. Het risico wordt voor tenminste het lopende kalenderjaar afgedekt. Natural hedge

De Groep maakt voor zover mogelijk gebruik van een natural hedge tussen het concurrentierisico en het translatierisico waarbij tegengestelde posities intern worden afgedekt.


95

.. Overige informatie Exposure

De exposure inzake valutarisico’s op handelstransacties van de werkmaatschappijen in de Groep per verslagdatum is als volgt: 2015

2014 Transactierisico

USD

GBP

EUR

USD

GBP

EUR

9,5

0,6

6,5

9,3

2,1

8,3

4,1

0,8

33,9

4,1

0,6

35,0

13,6

1,4

40,4

13,4

2,7

43,3

Forwardcontracten

- 3,5

- 0,6

- 5,4

-7,0

-2,1

- 8,2

Optiecontracten

-2,1

- 0,8

- 31,6

- 4,2

- 0,6

- 35,5

8,0

-

3,4

2,2

-

- 0,4

Concurrentierisico Risico voor afdekking

Risico na afdekking De vreemde valuta’s zijn omgerekend naar euro’s tegen de eindkoers.

winstbelastingen (2014: € 1,6 miljoen) in verband met de toepassing van hedge accounting.

Het USD-risico betreft voornamelijk de verwachte omzet in USD van

Het effect van een algemene stijging van de waarde van de euro met

Aziatische dochterondernemingen en de verwachte inkopen en omzet

één procent ten opzichte van andere valuta’s op het resultaat na

in USD van Europese dochterondernemingen. Door beperkingen in de

winstbelasting in 2015 is € 0,1 miljoen negatief (2014: nihil).

financiële markten is het risico van Aziatische dochterondernemingen

Het effect van een algemene stijging van de waarde van de euro met

niet afgedekt.

één procent ten opzichte van andere valuta’s op het eigen vermogen

Het GBP-risico betreft voornamelijk handelsvorderingen en verwachte

ultimo 2015 wordt geschat op € 3,0 miljoen (2014: € 3,5 miljoen).

omzet van Europese dochterondernemingen. Het EUR-risico betreft voornamelijk handelsvorderingen en verwachte

53.7 ISDA-raamovereenkomsten

omzet in euro’s van Ten Cate Thiolon Middle East.

De Groep heeft derivaten afgesloten op grond van International Swaps and Derivatives Association (ISDA) raamovereenkomsten.

De Groep waardeert opties en valutatermijncontracten tegen reële

Onder deze raamovereenkomsten wordt per derivaat en per valuta het

waarde. De reële waarde van de valutatermijncontracten is per saldo

nettobedrag verrekend dat op een bepaalde dag door een partij aan

€ 0,6 miljoen positief (2014: € 1,5 miljoen positief), opgenomen onder

de tegenpartij is verschuldigd. In bepaalde omstandigheden, bijvoor-

Overige vorderingen voor € 1,2 miljoen en Overige schulden voor € 0,6

beeld wanneer er sprake is van een faillissement, worden alle trans-

miljoen (2014: respectievelijk € 2,0 en € 0,5 miljoen). De reële waarde

acties onder de raamovereenkomst geannuleerd en wordt de netto-

van de opties is nihil.

waarde van alle transacties in één bedrag verrekend. De ISDA-raamovereenkomsten voldoen niet aan de criteria voor

53.6 Gevoeligheidsanalyses

saldering van balansposities, omdat de Groep momenteel geen wette-

Bij het beheersen van de rente- en valutarisico’s stelt de Groep zich

lijk afdwingbaar recht heeft om de uitstaande bedragen te verre-

tot doel de invloed van kortetermijnfluctuaties op het groepsresultaat

kenen.

te beperken. Op langere termijn echter zullen blijvende wijzigingen in valutakoersen en rentetarieven invloed hebben op het geconsolideerde resultaat. Het effect van een algemene rentestijging van het rentepercentage van één procentpunt op het resultaat voor winstbelasting in 2015 wordt geschat op € 1,2 miljoen negatief (2014: € 1,1 miljoen negatief). Het effect van een algemene rentestijging van één procentpunt op het eigen vermogen wordt geschat op € 1,7 miljoen positief voor

96


De saldering van de derivaten op basis van ISDA-raamovereenkomsten is als volgt: 2015

2014 Bruto

Saldering

Netto

Bruto

Saldering

Netto

Rentecaps

-

-

-

-

-

-

Renteswaps

-

-

-

-

-

-

Valutaopties

-

-

-

-

-

-

Financiële activa

2,0

- 0,6

1,4

1,2

- 0,1

1,1

2,0

- 0,6

1,4

1,2

- 0,1

1,1

Renteswaps

1,4

- 0,5

0,9

1,4

-

1,4


0,5

- 0,1

0,4

0,6

- 0,1

0,5

1,9

- 0,6

1,3

2,0

- 0,1

1,9


Financiële verplichtingen

54 NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN

56 VOORWAARDELIJKE VERPLICHTINGEN

Operationele lease als lessee

Bij de Groep zijn schadeclaims ingediend, voortvloeiende uit de

De verwachte kasstromen uit hoofde van niet-opzegbare operationele

bedrijfsuitoefening. Met uitzondering van de hierna volgende zijn

leaseovereenkomsten zijn als volgt:

deze claims niet wezenlijk te noemen en voor zover noodzakelijk zijn

Minder dan één jaar

2014

2015

8,5

8,8

hiervoor voorzieningen getroffen.

Tussen één en vijf jaren

24,5

27,1

Tegen Koninklijke Ten Cate nv is een schadeclaim ingediend door

Meer dan vijf jaren

28,3

29,8

United Fabrics NV, gevestigd op de Nederlandse Antillen (meerder-

Totaal

61,3

65,7

heidsaandeelhouder in Textielgroep Twenthe NV). De claim is gebaseerd op een uitbestedings- en managementovereenkomst uit 1998

De Groep huurt gebouwen, machines, auto’s en kantoormiddelen in de

en bedroeg oorspronkelijk € 56 miljoen. De claim inzake de uitbeste-

vorm van operationele leases. De looptijd van de operationele leases

dingsovereenkomst is door een uitspraak van de Hoge Raad in 2006

van gebouwen is tien tot vijftien jaar. De leasebetalingen worden

definitief komen te vervallen. Eiser is gelast zijn schade inzake de

jaarlijks geïndexeerd. Bij geen van de leaseovereenkomsten is sprake

managementovereenkomst aan te tonen. De rechtbank heeft op

van voorwaardelijke leasebetalingen. De Groep treedt in principe niet

18 november 2015 de claim van United Fabrics NV in het geheel afge-

op als verhuurder. De looptijd van de overige leaseovereenkomsten is

wezen en heeft United Fabrics NV veroordeeld voor de verdere

ten hoogste vijf jaar.

proceskosten. Artocarpus/United Fabrics heeft hoger beroep aangetekend.

De kosten op grond van operationele leaseovereenkomsten die in de winst-en-verliesrekening zijn opgenomen bedragen in 2015 € 8,9

In het kader van de reguliere bedrijfsvoering zijn garanties gesteld

miljoen (2014: € 9,3 miljoen).

door banken. Deze garanties kunnen worden opgevraagd in geval contractuele verplichtingen niet worden nagekomen. De door banken

55 INVESTERINGSVERPLICHTINGEN

gestelde garanties bedragen per 31 december 2015 € 40,0 miljoen

In het jaar 2015 is de Groep contractuele verplichtingen aangegaan

(31 december 2014: € 22,3 miljoen).

voor de aanschaf van materiële vaste activa. Het bedrag van de verplichtingen per 31 december 2015 na aftrek van reeds verrichte vooruitbetalingen gedurende het boekjaar bedraagt € 5,6 miljoen (2014: € 1,5 miljoen).


97

.. Overige informatie 57 VERBONDEN PARTIJEN

De heer De Vries en de heer Bos nemen deel aan de aandelenoptiere-

57.1 Bezoldiging bestuurders

geling van de Groep. De kosten van de opties worden in ten minste

De beloning van de leden van de raad van bestuur is als volgt: in euro x 1.000

Periodieke beloning

L. de Vries

drie jaar ten laste van het resultaat verantwoord. Zie verder toelichE. Bos

2014

2015

2014

675

675

193

1

2015 350

Leaseauto

-

-

6

9

Incentive

-

203

-

76

Pensioenkosten

178

24

53

18

pensioenen

51

213

-

110

Optiekosten

399

324

23

73

1.303

1.439

275

636

De bezoldiging van de leden van de raad van commissarissen is als volgt: in euro x 1.000

J.C.M. Hovers – voorzitter

2014

2015

50

50

37

37

1, 2

P.F. Hartman – vice-voorzitter 2*

Compensatie

1

ting 68.

1*

35

35

mevr. M.J. Oudeman 2, 3

24

33

E. ten Cate

P.P.A.I. Deiters 4

Vanaf 18 april 2014.

12

-

158

155

1

Lid financiële commissie.

De vaste beloning van de heer De Vries is gelijk aan 2014.

2

Lid gecombineerde nominatie-, remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie.

De pensioenregeling van de heer De Vries betreft een eindloon-

3

2014: Vanaf 18 april 2014.

regeling. De resultaatafhankelijke beloning van de heer De Vries

4

2014: Tot en met 18 april 2014.

bedraagt maximaal 50% van het vaste salaris. De heer De Vries

*

Commissievoorzitter.

ontving in 2015 een variabel salarisbestanddeel van 30% over het jaar 2014. De heer De Vries heeft een compensatie ontvangen van per

De heer Deiters ontving in 2014 een additionele beloning van

saldo € 213.000 in verband met een aanpassing van de pensioen-

USD 15.000 uit zijn commissariaat bij TenCate Thiolon Middle East in

regeling (2014: € 51.000). De compensatie betrof € 255.000 minus

Dubai. De leden van de raad van commissarissen hielden eind 2015

€ 42.000 betrekking hebbende op 2014 in verband met een gedeelte-

geen aandelen of optierechten Koninklijke Ten Cate nv.

lijke afkoop van een pensioenverzekering. 57.2 Transacties met geassocieerde deelnemingen, overige

De vaste beloning van de heer Bos bedraagt € 350.000. Het variabele

deelnemingen, joint ventures en Pensioenfonds

salarisbestanddeel van de heer Bos is maximaal 40% van het vaste

Gedurende het boekjaar 2015 kochten geassocieerde deelnemingen,

salaris. De heer Bos ontving in 2015 een variabel salarisbestanddeel

overige (niet-geconsolideerde) deelnemingen en joint ventures

van 30% over het jaar 2014. De heer Bos heeft in 2015 een compen-

goederen van de Groep voor een bedrag van € 14,3 miljoen (2014:

satie ontvangen van € 110.000 in verband met een aanpassing van de

€ 17,4 miljoen). Per 31 december 2015 bedragen de uitstaande

pensioenregeling.

handelsvorderingen van de Groep op joint ventures € 1,6 miljoen (2014: € 1,1 miljoen). Per 31 december 2015 zijn de uitstaande

Per 31 december 2015 bezat de heer De Vries 213.695 aandelen in de

handelsschulden aan joint ventures nihil (2014: € 0,6 miljoen).

Vennootschap (31 december 2014: 208.726 aandelen) en 540.000 opties (31 december 2014: 480.000 opties). In 2015 werden aan de

Transacties met geassocieerde en overige deelnemingen en joint

heer De Vries 60.000 opties (2014: 60.000) toegekend met een uitoe-

ventures vinden plaats op zakelijke, objectieve basis.

fenprijs van € 20,40. Voor een toelichting van transacties met het pensioenfonds wordt Per 31 december 2015 bezat de heer Bos geen aandelen in de Vennootschap (31 december 2014: geen aandelen) en 50.000 opties (31 december 2014: 10.000). In 2015 werden aan de heer Bos 40.000 opties (2014: 10.000) toegekend met een uitoefenprijs van € 20,40.

98


verwezen naar toelichting 51.

57.3 Dochterondernemingen

Voor een overzicht van (belangrijke) dochterondernemingen en deelnemingen wordt verwezen naar de omslag achter in dit verslag. 58 SCHATTING EN OORDEELSVORMING DOOR HET MANAGEMENT

De raad van bestuur heeft met de financiële commissie van de raad van commissarissen gesproken over de kritische grondslagen voor financiële verslaggeving en de schattingen, alsook de toepassing van deze grondslagen en schattingen. Informatie over veronderstellingen en schattingsonzekerheden die een aanmerkelijk risico met zich meebrengen van een materiële aanpassing in het volgende boekjaar is opgenomen onder de volgende toelichtingen:

■■ Ten aanzien van de pensioenen zijn de voornaamste actuariële veronderstellingen vermeld in toelichting 51.

■■ Ten aanzien van garanties en claims zijn voorzieningen opgenomen wanneer een feitelijke verplichting bestaat, dan wel het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen nodig is. De uitkomst daarvan is opgenomen in toelichting 52.

■■ Ten aanzien van bijzondere waardeverminderingen (impairments) bij verlieslatende ondernemingen en eenheden met goodwill is onderzocht of de realiseerbare waarde van een kasstroom genererende eenheid lager is dan de boekwaarde. Gewijzigde veronderstellingen kunnen ertoe leiden dat de realiseerbare waarde lager wordt dan de boekwaarde. Zie toelichting 39.

■■ Schattingen inzake de benutting van fiscale verliezen zijn opgenomen in toelichting 43.


99

Vennootschappelijke jaarrekening

59 VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST-EN-VERLIESREKENING Toelichting

2014

2015

61

- 55,3

25,0

9,6

9,1

- 45,7

34,1

31 december 2014

31 december 2015

Deelnemingen in dochterondernemingen

596,9

645,7

Leningen aan dochterondernemingen

184,5

160,8

In miljoenen euro

Resultaat deelnemingen na winstbelasting Overige resultaten na winstbelasting Nettoresultaat

60 VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS (VOOR RESULTAATBESTEMMING) In miljoenen euro

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Toelichting

61

Uitgestelde winstbelastingvorderingen Totaal vaste activa

16,6

14,1

798,0

820,6

VLOT TENDE ACTIVA

Vorderingen dochterondernemingen

1,2

1,5

Overige vorderingen

2,9

2,9


1,2

-


5,3

4,4

803,3

825,0

67,7

68,6

Totaal activa EIGEN VERMOGEN

Aandelenkapitaal

63

Agioreserve

65

41,9

41,0

Wettelijke reserve

66

29,2

57,8

Overige reserves

67

Onverdeeld resultaat

355,1

306,7

- 45,7

34,1

448,2

508,2

Voorzieningen

69

6,8

6,6

Langlopende verplichtingen

70

212,1

198,5

Kortlopende verplichtingen

71

Totaal eigen vermogen en verplichtingen

100 | TenCate jaarverslag 2015 | JAARREKENING

136,2

111,7

803,3

825,0

Toelichting bij de vennootschappelijke jaarrekening

ALGEMEEN Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling

De enkelvoudige jaarrekening van Koninklijke Ten Cate nv vormt een onlosmakelijk geheel met de geconsolideerde jaarrekening over 2015 van Koninklijke Ten Cate nv en is opgesteld conform de wettelijke vereisten van titel 9 Boek 2 BW. Koninklijke Ten Cate nv maakt voor de bepaling van de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling van haar enkelvoudige jaarrekening gebruik van de optie die wordt geboden in artikel 2.362 lid 8 BW. Dit houdt in dat de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling van de enkelvoudige jaarrekening van Koninklijke Ten Cate nv gelijk zijn aan die van de geconsolideerde jaarrekening. Hierbij worden deelnemingen waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend, gewaardeerd volgens de equity-methode. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de door de International Accounting Standards Board vastgestelde en door de Europese Unie aanvaarde standaarden. Voor een beschrijving van deze grondslagen wordt verwezen naar de grondslagen bij de geconsolideerde jaarrekening. Het aandeel in het resultaat ondernemingen waarin wordt deelgenomen, omvat het aandeel van Koninklijke Ten Cate nv in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties waarbij overdracht van activa en passiva tussen Koninklijke Ten Cate nv en haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn niet verwerkt voor zover deze als niet-gerealiseerd kunnen worden beschouwd.

61 FINANCIËLE VASTE ACTIVA

Stand per 1 januari 2015 Investeringen / kapitaalstortingen Desinvesteringen Actuariële resultaten pensioenen Omrekeningsverschillen

Belang in Leningen aan dochter dochter onder onder nemingen nemingen

596,9

184,5

Uitgestelde winst belastingvorderingen

Totaal

16,6

798,0

-

-

-

-

-7,4

-

-

-7,4

2,7

-

-

2,7

29,5

-

-

29,5

Verstrekte leningen

-

42,3

-

42,3

Aflossing leningen

-

- 66,0

-

- 66,0

Resultaat deelnemingen

25,0

-

-

25,0

Dividend deelnemingen

- 0,8

-

-

- 0,8

Mutatie deelneming met negatieve vermogenswaarde

- 0,2

-

-

- 0,2

-

-

-2,5

-2,5

645,7

160,8

14,1

820,6

Mutatie belastinglatentie Stand per 31 december 2015

TenCate jaarverslag 2015 | JAARREKENING | 101

.. Toelichting bij de vennootschappelijke jaarrekening Koninklijke Ten Cate nv staat aan het hoofd van de Groep en heeft

66.2 Afdekkingsreserve

2014

2015

kapitaalbelangen in de op de omslag vermelde dochteronder-

Stand per 1 januari

-1,6

- 0,7

nemingen. De leningen aan dochtermaatschappijen hebben een loop-

Mutatie

0,9

- 0,1

tijd tot 31 december 2017. De leningen hebben een vast rentepercen-


- 0,7

- 0,8

66.3 Overige wettelijke reserves

2014

2015

tage tussen 6% en 8%. 62 EIGEN VERMOGEN

Stand per 1 januari

Het eigen vermogen van de enkelvoudige jaarrekening sluit aan bij het

Mutatie

eigen vermogen van de geconsolideerde jaarrekening. Voor een


4,5

3,8

- 0,7

1,0

3,8

4,8

verloopstaat van het vermogen wordt verwezen naar pagina 62. De overige wettelijke reserves betreffen geactiveerde ontwikkelings63 GESTORT EN OPGEVRAAGD KAPITAAL

2014

2015

Maatschappelijk aandelenkapitaal

200,0

200,0

Waarvan niet geplaatst

132,3

131,4

67,7

68,6

64 GEWONE AANDELEN

2014

2015

kosten en niet uitkeerbare reserves van dochterondernemingen. Stand wettelijke reserves per 31 december

29,2

57,8

67 OVERIGE RESERVES

2014

2015

Stand per 1 januari

351,4

355,1

Actuariële resultaten pensioenen

- 9,5

2,1

Het maatschappelijke aandelenkapitaal

Overgeboekt naar Overige wettelijke reserves

bestaat uit:

Resultaatbestemming 2013 resp 2014

80.000.000 gewone aandelen ad € 2,50

200,0

200,0

Aandelen- en optieregelingen

0,7

-1,0

12,2

- 51,3

1,7

1,5

- 0,3

0,3

-1,1

-

355,1

306,7

Uitgifte ingekochte aandelen ten behoeve Geplaatst aandelenkapitaal

2014

2015


Gewone aandelen 26.791.367 respectievelijk 27.088.778

67,0

67,7

0,7

0,9

Koninklijke Ten Cate nv kent een aandelenoptieplan voor het manage-

67,7

68,6

ment, dat door de raad van commissarissen is vastgesteld. In aanmer-

Uitgegeven stockdividend 297.411 respectievelijk 365.463 Stand per 31 december

van optieregeling Verwerving minderheidsbelang

Stand per 1 januari

68 OPTIEREGELING

king voor opties komen leden van de raad van bestuur, de concern- en 65 AGIORESERVE

2014

2015

groepsdirecteuren alsmede een aantal voor de onderneming kritische

Stand per 1 januari

42,6

41,9

functionarissen. De controle op de uitvoering van het aandelenoptie-

Uitgegeven stockdividend

- 0,7

- 0,9


41,9

41,0

plan vindt plaats door de compliance officer. De opties worden voorwaardelijk toegekend. In de periode van voor-

De agioreserve staat vrij ter beschikking voor uitkering aan aandeel-

waardelijkheid (de vestingperiode; 3-5 jaar) moet worden voldaan aan

houders.

een prestatievoorwaarde. Deze voorwaarde is dat het resultaat per aandeel, gecorrigeerd voor incidentele zaken, over de afgelopen drie, vier of vijf jaren gemiddeld per jaar ten minste moet zijn toegenomen

66 WETTELIJKE RESERVES 66.1 Omrekeningsverschillen

2014

2015

met een percentage gelijk aan de inflatie vermeerderd met 3% per

Stand per 1 januari

- 8,6

26,1

jaar. Wanneer aan deze prestatievoorwaarde is voldaan, worden de

Mutatie

34,7

27,7

opties onvoorwaardelijk en mogen ze, behoudens gestelde beper-


26,1

53,8

kingen door de AFM, worden uitgeoefend.


De looptijd van de opties bedraagt in totaal acht jaar voor de optieseries tot 2007 en tien tot twaalf jaar voor de series vanaf 2007. De uitoefenperiode bedraagt vijf jaar voor de optieseries tot 2007 en zeven jaar voor de optieseries vanaf 2007. In 2015 zijn geen opties onvoorwaardelijk geworden. De optie-uitoefenprijs is gelijk aan de gemiddelde koers van het aandeel Koninklijke Ten Cate nv aan Euronext Amsterdam nv gedurende vijf beursdagen na publicatie van de jaarcijfers. Een toegekend optierecht komt te vervallen bij beëindiging van het dienstverband, anders dan door pensionering. In beginsel wordt per jaar circa 1,5% van het uitstaande aantal aandelen aan opties toegekend. Voor de uitoefening van opties gelden de beperkingen zoals opgelegd in de Wet Toezicht Effectenverkeer. 68.1 Overzicht verloop opties raad van bestuur in 2015 L. de Vries Uitgeoefend Uitoefen- c.q. vervallen prijs t/m 2014

Looptijd tot

Aantal opties

Uitgeoefend in 2015

Vervallen in 2015

28-02-2007

28-02-2017

60.000

25,77

-

-

-

60.000

60.000

05-03-2008

05-03-2018

60.000

03-03-2009

03-03-2019

60.000

22,50

-

-

-

60.000

60.000

11,70

-

-

-

60.000

60.000

03-03-2010

03-03-2020

01-03-2011

01-03-2021

60.000

18,96

-

-

-

60.000

60.000

60.000

27,38

-

-

-

60.000

-

28-02-2012 01-03-2013

28-02-2022

60.000

24,67

-

-

-

60.000

-

01-03-2023

60.000

17,73

-

-

-

60.000

-

27-02-2014

27-02-2024

60.000

23,42

-

-

-

60.000

-

19-02-2015

19-02-2025

60.000

20,40

-

-

-

60.000

-

540.000

-

-

-

540.000

240.000

Aantal opties

Uitgeoefend Uitoefen- c.q. vervallen prijs t/m 2014

Uitgeoefend in 2015

Vervallen in 2015

Verstrekt op

Uitstaand Uitoefenbaar 31-12-2015 31-12-2015

E. Bos

Verstrekt op

Looptijd tot


27-02-2014

27-02-2024

10.000

23,42

-

-

-

10.000

-

19-02-2015

19-02-2025

40.000

20,40

-

-

-

40.000

-

-

-

-

50.000

-

50.000 In 2015 zijn door de raad van bestuur geen opties uitgeoefend (2014: 60.000 opties). De gewogen gemiddelde aandelenkoers van de in 2014 uitgeoefende opties bedroeg € 24,01.


.. Toelichting bij de vennootschappelijke jaarrekening 68.2 Overzicht verloop opties directieleden en staf in 2015

Verstrekt op

Looptijd tot

Aantal opties


Uitgeoefend in 2015

Vervallen in 2015


01-03-2006

01-03-2014

141.200

23,63

135.200

-

6.000

-

-

28-02-2007

28-02-2017

145.000

25,77

52.500

-

-

92.500

92.500

05-03-2008

05-03-2018

207.000

22,50

113.000

6.000

-

88.000

88.000

03-03-2009

03-03-2019

176.250

11,70

105.500

16.000

-

54.750

54.750

03-03-2010

03-03-2020

226.500

18,96

84.000

-

4.000

138.500

138.500

01-03-2011

01-03-2021

246.000

27,38

26.000

-

4.500

215.500

-

28-02-2012

28-02-2022

249.500

24,67

40.500

-

7.500

201.500

-

01-03-2013

01-03-2023

264.500

17,73

41.000

-

7.000

216.500

-

27-02-2014

27-02-2024

232.500

23,42

-

-

8.500

224.000

-

19-02-2015

19-02-2025

249.500

20,40

-

-

2.500

247.000

-

2.137.950

597.700

22.000

40.000

1.478.250

373.750

Aantal opties


Uitgeoefend in 2015

Vervallen in 2015

68.3 Totaaloverzicht verloop opties in 2015

Verstrekt op

Looptijd tot


01-03-2006

01-03-2014

201.200

23,63

195.200

-

6.000

-

-

28-02-2007

28-02-2017

205.000

25,77

52.500

-

-

152.500

152.500

05-03-2008

05-03-2018

267.000

22,50

113.000

6.000

-

148.000

148.000

03-03-2009

03-03-2019

276.250

11,70

105.500

16.000

40.000

114.750

114.750

03-03-2010

03-03-2020

286.500

18,96

84.000

-

4.000

198.500

198.500

01-03-2011

01-03-2021

306.000

27,38

26.000

-

4.500

275.500

-

28-02-2012

28-02-2022

309.500

24,67

40.500

-

7.500

261.500

-

01-03-2013

01-03-2023

324.500

17,73

41.000

-

7.000

276.500

-

27-02-2014

27-02-2024

302.500

23,42

-

-

8.500

294.000

-

19-02-2015

19-02-2025

349.500

20,40

-

-

2.500

347.000

-

657.700

22.000

80.000

2.068.250

613.750

2014

2015

2.827.950 In 2015 zijn 22.000 opties uitgeoefend (2014: 258.300). De gewogen gemiddelde aandelenkoers op de uitoefendatum voor in 2015 uitge

Koers op toekenningsdatum

oefende aandelenopties bedroeg € 21,10 (2014: € 23,57).

(15-daags gemiddelde)

€ 24,01

€ 19,60

Uitoefenprijs

€ 23,42

€ 20,40

De reële waarde per de toekenningsdatum toegekende opties is

Verwachte volatiliteit

36,6%

27,7%

bepaald op basis van de volgende uitgangspunten:

Verwachte looptijd optie

10 jaar

10 jaar

Verwachte dividend yield

2,79%

2,20%

Risicovrije rentevoet

1,27%

0,33%


68.4 Ingekochte aandelen

72 ACCOUNTANTSKOSTEN

In beginsel zal de Groep verwatering van het resultaat per aandeel

De volgende honoraria van KPMG Accountants N.V. en de overige bij

door het toekennen van opties trachten te voorkomen door inkoop van

het KPMG-netwerk aangesloten entiteiten zijn ten laste gebracht van

aandelen.

het resultaat van de Groep, een en ander zoals bedoeld in artikel 382a Titel 9 Boek 2 BW. 2014

2015

Stand per 1 januari

517.787

497.687

Inkoop eigen aandelen

238.200

-

-258.300

-22.000

497.687

475.687

Aantal aandelen

Uitoefening opties Uitstaand en volgestort per 31 december

Honoraria

2014

2015

Onderzoek van de jaarrekening

759

738

Andere controleopdrachten

241

315

€ x 1.000

Andere niet-controlediensten Totaal

133

87

1.133

1.140

2014

2015

0,9

0,9

negatieve vermogenswaarde

5,9

5,7

Artikel 403 Boek 2 Burgerlijk Wetboek afgegeven voor de Neder-


6,8

6,6

landse dochterondernemingen waarin het belang 100% bedraagt.

69 VOORZIENINGEN

Garantie en claims Belang in dochterondernemingen met

73 NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN

De Vennootschap heeft een aansprakelijkheidsverklaring conform

De Vennootschap vormt tezamen met het merendeel van de NederDe looptijd van de voorzieningen is meer dan één jaar.

landse dochterondernemingen een fiscale eenheid voor de vennootschaps- en omzetbelasting. Elk van de dochterondernemingen is hoof-

70 LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN

2014

2015

delijk aansprakelijk voor de te betalen belasting van alle bij de fiscale


212,1

198,5

eenheid betrokken vennootschappen.

Overige Stand per 31 december

-

-

Voorts verwijzen wij naar de toelichting onder paragraaf 56 inzake

212,1

198,5

voorwaardelijke verplichtingen. Daarnaast zijn voor een Nederlandse en een aantal buitenlandse dochterondernemingen garanties

Voor de voorwaarden met betrekking tot de gesyndiceerde lening

afgegeven.

wordt verwezen naar toelichting 50 bij de geconsolideerde balans. Almelo, donderdag 25 februari 2016 71 KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN

2014

2015


82,0

56,4

50,5

50,9

Ir. L. de Vries, bestuursvoorzitter en CEO

Schulden aan geconsolideerde dochter ondernemingen Handels- en overige schulden Stand per 31 december

Raad van bestuur

3,7

4,4

136,2

111,7

Drs. E.J.F. Bos, lid raad van bestuur en CFO Raad van commissarissen

Ir. J.H.L. Albers, voorzitter De looptijd van de kortlopende verplichtingen is korter dan één jaar.

Mr. E. ten Cate

De schulden aan dochterondernemingen hebben een variabele rente.

Dr. J.C.M. Hovers Ir. B.T. Molenaar Mr. E.J. Westerink


Overige gegevens

CONTROLEVERKL ARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

De basis voor ons oordeel

Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder

ook

de

Nederlandse

controlestandaarden

vallen.

Aan: de Algemene Vergadering en de raad van commissarissen van

Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de

Koninklijke Ten Cate nv.

sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’.

VERKLARING OVER DE JAARREKENING 2015

Wij zijn onafhankelijk van Koninklijke Ten Cate nv zoals vereist in Oordeel

de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij

Naar ons oordeel:

assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante

■■ geeft de geconsolideerde jaarrekening zoals weergegeven op

onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan

pagina 56 tot en met 99 een getrouw beeld van de grootte en

aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

samenstelling van het vermogen van Koninklijke Ten Cate nv

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende

per 31 december 2015 en van het resultaat en de kasstromen

en geschikt is als basis voor ons oordeel.

over 2015, in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie

Controleaanpak

(EU-IFRS) en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende

Samenvatting

Burgerlijk Wetboek (BW).

■■ geeft de enkelvoudige jaarrekening zoals weergegeven op pagina 100 tot en met 105 een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Koninklijke Ten Cate nv. per 31 december 2015 en van het resultaat over 2015 in overeen-

Materialiteit van € 2,0 miljoen Circa 5% van winst voor belastingen

stemming met Titel 9 Boek 2 BW. Wat we gecontroleerd hebben

Wij hebben de jaarrekening 2015 van Koninklijke Ten Cate nv (de vennootschap) te Almelo gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit:

■■ de volgende geconsolideerde overzichten over 2015: de winst- en verliesrekening, het overzicht totaal resultaat, de balans, het kasstroomoverzicht en het overzicht van mutaties in het groepsvermogen; en

■■ de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit:

■■ de enkelvoudige balans per 31 december 2015; ■■ de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2015; en ■■ de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.


Goedkeurende verklaring

Materialiteit

Kernpunten

Groepscontrole

Waardering van goodwill en (im)materiele vaste activa Winstbelastingpositie Overname van Koninklijke Ten Cate nv

Dekking van 80% van opbrengsten en 81% van balanstotaal

Materialiteit

bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonder-

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn

delen. Bepalend hierbij zijn de omvang en / of het risicoprofiel van de

materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzon-

groepsonderdelen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de

derlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische

groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling

beslissingen die gebruikers op basis van van deze jaarrekening

van de volledige financiële informatie of specifieke posten nood-

nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van

zakelijk was.

onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

Op grond van deze criteria voor de reikwijdte van onze controle hebben we 16 groepsonderdelen geselecteerd in de volgende landen:

Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij

de Verenigde Staten (5), het Verenigd Koninkrijk (2), Nederland (3),

de materialiteit voor de jaarrekening als geheel bepaald op € 2,0

Frankrijk (2), Oostenrijk, Denemarken, de Verenigde Arabische

miljoen (2014: € 1,5 miljoen). Voor de bepaling van de materialiteit

Emiraten en Maleisië. Daarnaast hebben we op groepsniveau speci-

wordt uitgegaan van het geconsolideerde resultaat voor belastingen

fieke controlewerkzaamheden uitgevoerd ten aanzien van relevante

(2015: ca. 5%) en in 2014 van het geconsolideerde resultaat voor

onderdelen, zoals de winstbelastingpositie, immateriële vaste activa

belastingen exclusief eenmalige baten en lasten (ca. 5%).

en de pensioenregeling in Nederland. Dit resulteert in een dekking

Wij beschouwen het resultaat voor belastingen als de meest

van in totaal 80% van de totale opbrengsten en 81% van het balans-

geschikte benchmark, gezien de aard en bedrijfsactiviteiten van de

totaal. De resterende 20% van de totale opbrengsten en 19% van het

vennootschap. Wij houden ook rekening met afwijkingen en / of

balanstotaal betreft een aantal rapporterende onderdelen die indivi-

mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de

dueel elk minder dan 3% van de totale opbrengsten dan wel het

jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn.

balanstotaal vertegenwoordigen. Ten aanzien van deze resterende onderdelen hebben wij waar wij dit nodig achtten aanvullende werk-

De materialiteit gebruikt bij de controle van de groepsonderdelen is

zaamheden uitgevoerd ter onderbouwing van ons oordeel dat er geen

bepaald door het met de groepscontrole belaste team en is bepaald

sprake is van relevante risico’s op afwijkingen van materieel belang.

op basis van de materialiteit voor de geconsolideerde jaarrekening als geheel en de rapportagestructuur binnen de groep. De materialiteit

Het met de groepscontrole belaste team heeft gedetailleerde instruc-

per groepsonderdeel bedroeg niet meer dan € 1,9 miljoen. Bij vijf

ties gestuurd naar de accountants die de groepsonderdelen contro-

groepsonderdelen lag de materialiteit onder deze drempelwaarde

leerden met betrekking tot belangrijke aspecten, onder meer over de

doordat bij deze groepsonderdelen de controle voor groepsdoeleinden

relevante risico’s van afwijkingen van materieel belang, en over de

uitgevoerd is met de statutaire materialiteit.

informatie die aan het groepsteam moest worden gerapporteerd. Het met de groepscontrole belaste team heeft een bezoek gebracht

Wij hebben met de raad van commissarissen afgesproken dat wij aan

aan de Verenigde Staten en de Verenigde Arabische Emiraten en de

de raad tijdens onze controle geconstateerde niet-gecorrigeerde

Nederlandse groepsonderdelen gecontroleerd. Voor de meeste

afwijkingen van meer dan € 100.000 rapporteren aan hen alsmede

groepsonderdelen – ongeacht of die fysiek werden bezocht – zijn er

kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen

telefonische besprekingen geweest met de lokale accountants en,

relevant zijn.

indien dit nodig werd geacht, met het lokale management. Tijdens de bezoeken zijn de planning van onze controle, onze risicobeoordeling,

Reikwijdte van de groepscontrole

onze controleaanpak en belangrijke bevindingen en doelstellingen van

Koninklijke Ten Cate nv staat aan het hoofd van een groep van enti-

de controle besproken en zijn in de Verenigde Staten en de Verenigde

teiten (groepsonderdelen). De financiële informatie van deze groep is

Arabische Emiraten dossierreviews uitgevoerd. Indien nodig zijn

opgenomen in de jaarrekening van Koninklijke Ten Cate nv.

vervolgens additionele werkzaamheden verricht door het met de groepscontrole belaste team.

Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang


.. Overige gegevens Door bovengenoemde werkzaamheden bij de groepsonderdelen,

WAARDERING VAN GOODWILL EN

gecombineerd met aanvullende werkzaamheden op groepsniveau,

OVERIGE IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrek-

Omschrijving

king tot de financiële informatie van de groep verkregen om een

Goodwill en overige immateriële vaste activa vertegenwoordigen

oordeel te geven over de jaarrekening.

24% van het balanstotaal en 44% van het totale eigen vermogen. De werkzaamheden ten aanzien van de door het management

Totale opbrengsten

Balanstotaal (totaal activa)

3%

Specifieke controlewerkzaamheden 80%

van goodwill en overige immateriële vaste activa waren van belang voor onze controle aangezien het toetsingsproces complex is en

Onderdelen met accountantscontrole

17%

uitgevoerde jaarlijkse toetsing op bijzondere waardevermindering

18%

oordeelsvorming met enige mate van subjectiviteit is vereist.

1%

Overige werkzaamheden

Bij Koninklijke Ten Cate nv zijn de goodwill en overige immateriële vaste activa toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden (KGE’s) en groepen van KGE’s, met name bij Grass, Geo Asia en 81%

Composites. De vennootschap maakt gebruik van veronderstellingen met betrekking tot toekomstige markten economische omstandigheden.

De kernpunten van onze controle

In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons

Onze aanpak

professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze

In het kader van onze controle hebben we de veronderstellingen, de

controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle

gewogen gemiddelde vermogenskosten (WACC) en de door de

hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar

vennootschap gehanteerde methodieken en gegevens geanaly-

vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken.

seerd en getoetst, bijvoorbeeld door deze te vergelijken met externe gegevens, zoals verwachte inflatiepercentages en groei-

Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze

percentages voor specifieke markten, en door het analyseren van

kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als

gevoeligheden in het waarderingsmodel van de vennootschap.

geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten

In ons team was een waarderingsspecialist opgenomen ter onder-

moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen

steuning van onze controlewerkzaamheden. Wij hebben ons speci-

over deze kernpunten.

fiek gericht op de gevoeligheden in de beschikbare headroom in de berekeningen voor de KGE’s en voor de groepen van KGE’s. Hierbij is getoetst of redelijkerwijs mogelijke veranderingen in de veronderstellingen ertoe zou kunnen leiden dat de boekwaarde de realiseerbare waarde overtreft. Ook hebben wij de historische nauwkeurigheid van de schattingen van het management geëvalueerd. Tevens hebben wij de toereikendheid van toelichting 39 in de jaarrekening over de gevoeligheid van de uitkomst van de toets op bijzondere waardevermindering voor veranderingen in bepaalde veronderstellingen geëvalueerd.


WINSTBELASTINGPOSITIE

OVERNAME VAN KONINKLIJKE TEN CATE NV

Omschrijving

Omschrijving

De controle van de winstbelasting is van belang voor onze controle

De overname, gerelateerd aan het bod dat in 2015 is gedaan door

omdat de bepaling hiervan oordeelsvorming met enige mate van

een consortium van investeerders op de aandelen van Koninklijke

subjectiviteit vereist. De activiteiten van Koninklijke Ten Cate nv

Ten Cate nv, is op 29 januari 2016 geëffectueerd. Op 31 december

worden in diverse landen met elk hun eigen belastingregelgeving

2015 was het minimum aantal aandelen om het bod gestand te

belast.

doen nog niet aangemeld en was de aanmeldperiode verlengd zonder verhoging van het bod. Op 10 februari 2016 is bekend

Onze aanpak

gemaakt dat na een na-aanmeldperiode 98% van de aandelen is

Wij hebben de volledigheid en juistheid getoetst van de verant-

aangeboden.

woorde acute en uitgestelde winstbelastingvorderingen, en daarbij

De evaluatie van de status per 31 december 2015 van de overname

ook onzekere belastingposities geëvalueerd. Wij hebben een belas-

was belangrijk, omdat moest worden vastgesteld of deze gebeur-

tingspecialist ingeschakeld ter ondersteuning van onze controle-

tenis belangrijke financiële gevolgen zou hebben die verwerkt

werkzaamheden. Onze controlewerkzaamheden omvatten onder

moesten worden in de jaarrekening 2015 of als gebeurtenis na

meer het evalueren van de correspondentie met de betreffende

balansdatum in de Overige gegevens moest worden vermeld.

belastingautoriteiten. Ten aanzien van uitgestelde winstbelastingvorderingen hebben wij ook de veronderstellingen van het manage-

Onze aanpak

ment getoetst om te bepalen hoe waarschijnlijk het is dat de in de

In het kader van onze controle hebben we de inschatting van het

balans opgenomen uitgestelde winstbelastingvorderingen in de

management, inzake de waarschijnlijkheid per 31 december 2015

komende jaren zullen worden gerealiseerd door verrekening met

dat het bod gestand zou worden gedaan, getoetst aan de hand van

belastbare winsten over toekomstige jaren en de beschikbare

de status van de overname en de publiekelijk beschikbare infor-

belastingstrategieën. Tijdens onze werkzaamheden hebben wij ons

matie over het bod op 31 december 2015. De overname heeft geen

onder meer gebaseerd op de begrotingen en prognoses van het

effect op de cijfers over het boekjaar 2015, met uitzondering van de

management en fiscale wetgeving. Daarnaast hebben wij de histo-

gemaakte transactiekosten in 2015 gerelateerd aan dienstverlening

rische nauwkeurigheid van de veronderstellingen van het manage-

verricht in 2015. De belangrijkste effecten van de overname die in

ment geëvalueerd. Tevens hebben wij de toereikendheid van

2016 moeten worden verwerkt hangen samen met de verwerking

toelichting 37 en toelichting 43 in de jaarrekening geëvalueerd.

van de in 2016 te maken transactiekosten, de financiering en de optieregeling (share based payments). Wij hebben de toereikendheid van de toelichting gebeurtenissen na balansdatum in de Overige gegevens geëvalueerd en de in 2015 verantwoorde lasten gecontroleerd. Daar een aantal sleutelfunctionarissen gaat participeren in de overnemende vennootschap is extra attentie in de controle van belang voor de afgrenzing rondom jaareinde 2015. Door hiervoor specifiek verstuurde instructies, aan de hand van de naar aanleiding daarvan ontvangen rapportages van de controleteams van de groepsonderdelen en door de aanvullend verrichte werkzaamheden door het met de groepscontrole belaste team hebben wij de afgrenzing rondom jaareinde 2015 geëvalueerd. Hierbij zijn geen bijzonderheden geconstateerd.


.. Overige gegevens Verantwoordelijkheden van de raad van bestuur en de raad van

VERKLARING BETREFFENDE OVERIGE DOOR WET- OF REGELGEVING

commissarissen voor de jaarrekening

GESTELDE VEREISTEN

De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met

Verklaring betreffende het jaarverslag en de overige gegevens

EU-IFRS en met Titel 9 Boek 2 BW en voor het opstellen van het jaar-

Wij vermelden op basis van de wettelijke verplichtingen onder Titel 9

verslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is de

Boek 2 BW (betreffende onze verantwoordelijkheid om te rapporteren

raad van bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheer-

over het jaarverslag en de overige gegevens):

sing die de raad van bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de

■■ dat wij geen tekortkomingen hebben geconstateerd naar

jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel

aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij

belang als gevolg van fouten of fraude.

dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is

Bij het opmaken van de jaarrekening moet de raad van bestuur

opgesteld, en of de door Titel 9 Boek 2 BW vereiste overige

afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in

gegevens zijn toegevoegd;

continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsels moet de raad van bestuur de jaarrekening opmaken op basis

■■ dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.

van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de raad van bestuur het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfs

Benoeming

activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische

Onze eerste benoeming als accountant van Koninklijke Ten Cate nv

alternatief is. De raad van bestuur moet gebeurtenissen en omstan-

dateert van boekjaar 2003. Op 9 april 2015 zijn wij herbenoemd door

digheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onder-

de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Koninklijke

neming haar bedrijfs activiteiten in continuïteit kan voortzetten,

Ten Cate nv voor het boekjaar 2015.

toelichten in de jaarrekening. Amstelveen, 25 februari 2016 De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen

KPMG Accountants N.V.

van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening

Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle fouten en fraude ontdekken. Voor een nadere beschrijving van onze verantwoordelijkheid ten aanzien van een controle van de jaarrekening verwijzen wij naar de website van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA), www.nba.nl/standaardteksten-controleverklaring.


T. van der Heijden RA

GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM

■■ De verwachting is dat een aantal Groepsmaatschappijen van

Op 22 januari 2016 is bekendgemaakt dat een consortium van inves-

Koninklijke Ten Cate nv als garant zal optreden in de

teerders, geleid door Gilde Buy Out Partners, middels Tennessee

financieringsfaciliteit van Tennessee Acquisition B.V. met een

Acquisition B.V. een belang van circa 86% en daarmee een controle-

bankensyndicaat. Als gevolg hiervan zullen de activa van deze

rend belang in Koninklijke Ten Cate nv heeft verworven. Settlement

entiteiten, voor zover mogelijk, worden verpand.

van de transactie heeft plaatsgevonden op 29 januari 2016. Op 10 februari 2016 is bekendgemaakt dat na een na-aanmeldperiode

OPTIEREGELING

dit belang verder vergroot is tot 98,01%. Deze transactie zal een

De deelnemers van de optieregeling van Koninklijke Ten Cate nv (zie

aantal financiële effecten hebben voor Koninklijke Ten Cate nv

toelichting 68) hebben de mogelijkheid gekregen de toegekende

waarvan de belangrijkste, voor zover thans bekend en op basis van de

opties uit te oefenen in contanten, onder voorwaarde dat de trans-

huidige verwachting, hieronder worden samengevat.

actie met het consortium van investeerders doorgang zou vinden. Dit geldt voor zowel onvoorwaardelijke als voorwaardelijke opties

TRANSACTIEKOSTEN

voor zover de uitoefenprijs daarvan lager is dan het bod van € 26,00.

In 2016 zal het resultaat worden beïnvloed door kosten in verband

De meeste optiehouders zijn akkoord gegaan met dit bod. Als gevolg

met de transactie. Verwachting is dat deze kosten circa € 4 miljoen

hiervan zal in 2016, overwegend ten laste van het eigen vermogen,

zullen bedragen.

naar verwachting een bedrag van ruim € 6 miljoen worden uitbetaald (voor eventuele inhouding van sociale lasten en loonheffing).

FINANCIERING

De bestaande gesyndiceerde lening van Koninklijke Ten Cate nv, zoals toegelicht onder toelichtingen 50 en 53, is afgelost en opgezegd. De versnelde amortisatie van financieringskosten leidt in 2016 tot een additionele rentelast van € 1,4 miljoen. Met ingang van 29 januari 2016 is een financieringsafspraak tussen Koninklijke Ten Cate nv en Tennessee Acquisition B.V. van kracht, waarbij enkele belangrijke voorwaarden zijn:

■■ Koninklijke Ten Cate nv heeft leningen van € 38 miljoen en $ 200 miljoen ontvangen van Tennessee Acquisition B.V. Deze leningen kennen een looptijd van 7 jaar.

■■ Tennessee Acquisition B.V. heeft zich verplicht, na het eventueel aanhouden van een prudente buffer, om aanvullende leningverzoeken van Koninklijke Ten Cate nv te honoreren voor zover er financieringsruimte beschikbaar is onder de Revolving Facility van € 75 miljoen die Tennessee Acquisition B.V. met een bankensyndicaat heeft afgesloten. De Revolving Facility kent een looptijd van 6 jaar.

■■ De hiervoor genoemde verplichting tot het verstrekken van financiering door Tennessee Acquisition B.V. geldt zolang Tennessee Acquisition B.V. toegang heeft tot de kredietfaciliteit die is overeengekomen met een bankensyndicaat. Aan het verstrekken van deze faciliteit is een aantal financiële voorwaarden verbonden die gebruikelijk zijn voor dit type transacties.


.. Overige gegevens VERKORTE WEERGAVE STATUTAIRE REGELING

Statutaire regeling met betrekking tot uitkeringen ten laste van het

Statutaire regeling met betrekking tot de winstverdeling

uitkeerbaar eigen vermogen en uitkeringen in aandelen

(Artikel 30)

(Artikel 31)

1. Uitkeringen op aandelen kunnen slechts plaatshebben tot ten

1. De algemene vergadering kan, op voorstel van de raad van

hoogste het bedrag van het uitkeerbare eigen vermogen. 2. De raad van bestuur heeft, onder goedkeuring van de raad van commissarissen, de bevoegdheid te bepalen welk deel van de winst zal worden gereserveerd. 3. Hetgeen na reservering ingevolge lid 2 van de winst resteert staat ter beschikking van de algemene vergadering. 4. Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.

bestuur dat is goedgekeurd door de raad van commissarissen, besluiten tot uitkeringen aan aandeelhouders ten laste van het uitkeerbare eigen vermogen. 2. De algemene vergadering kan, op voorstel van de raad van bestuur dat is goedgekeurd door de raad van commissarissen, besluiten dat een uitkering op aandelen geheel of ten dele niet in geld plaatsvindt maar in aandelen in het kapitaal van de vennootschap of anderszins.

5. De raad van bestuur kan onder goedkeuring van de raad van commissarissen besluiten tot tussentijdse uitkeringen van divi-

VOORSTEL RESULTAATBESTEMMING EN UITKERINGEN

denden op aandelen, mits aan het vereiste van artikel 1 is

In overeenstemming met artikel 30 lid 2 van de statuten van

voldaan blijkens een tussentijdse vermogensopstelling overeen-

Koninklijke TenCate nv, stelt de raad van bestuur voor, onder goed

komstig het bepaalde in de wet.

keuring van de raad van commissarissen, om het nettoresultaat over

6. Bij de berekening van het bedrag van enige uitkering, tellen aandelen die de vennootschap in haar kapitaal houdt niet mee. 7.

Op uitkeringen aan aandeelhouders zijn voorts de artikelen 2:104 en 2:105 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing.


2015 van € 34,1 miljoen toe te voegen aan de overige reserves.

DUURZAAMHEIDSINFORMATIE

Solar Team Twente behaalde een tweede plaats in de World Solar Challenge 2015 met thermoset composietmateriaal van sponsor TenCate

TenCate jaarverslag 2015 | Duurzaamheidsinformatie | 113

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

TenCate richt zich op wereldwijde trends op het gebied van ‘veiligheid

DUURZAME THEMA’S

en bescherming’ en ‘duurzaamheid en het milieu’. Tal van maatschap-

Op basis van de voor TenCate belangrijke trends ‘veiligheid en

pelijke ontwikkelingen, kansen, bedreigingen en andere omgevings-

bescherming’ en ‘duurzaamheid en het milieu’ dienen zich tal van

factoren werken door in de dagelijkse praktijk van de marktgroepen

onderliggende thema’s aan die raken aan de oplossingen die TenCate

van TenCate. De onderneming richt zich met name op het bieden van

biedt aan eindgebruikers en directe klanten. Enkele belangrijke duur-

duurzame oplossingen voor eindgebruikers. Hierbij opereert TenCate

zaamheidsthema’s zijn mobiliteit, verhoging van beveiligingsnormen,

vanuit de eigen specialismen op het gebied van materiaalkunde.

beperking van het energieverbruik, afname geluidsoverlast, energie-

Afvalbeheer, onderlinge logistieke afstemming, energie- en water-

reductie, waterschaarste en -overvloed, hergebruik en recycling.

management, hergebruik, recycling en sinds kort ook circulariteit zijn actuele onderwerpen die daarbij terugkomen. Eindgebruikers

MVO is voor TenCate het middel om duurzaamheid te integreren in de

verlangen in toenemende mate duurzaamheid en maatschappelijke

bedrijfsvoering. TenCate zet haar managementsystemen in om maat-

verantwoordelijkheid binnen de gehele waardeketen.

schappelijk verantwoord ondernemen zichtbaar, meetbaar en controleerbaar te maken. In toenemende mate is sprake van financiële en

GEPASTE ZORGVULDIGHEID

niet-financiële verantwoording en certificering van mvo-gerelateerde

Voor TenCate zijn het raamwerk en de richtlijnen van de Verenigde

activiteiten.

Naties (VN) inzake Protect, Respect and Remedy, zoals in 2008 opgesteld op grond van het Ruggie Framework en in 2011 vernieuwd met

Door te sturen op deelgebieden – zoals het integrale milieubeleid, het

de OECD Richtlijnen voor internationaal opererende bedrijven, de

vigerende energiebeleid, het voortschrijdende emissierechtenbeleid,

leidraad voor de dagelijkse werkzaamheden. Daartoe heeft TenCate

de (eco-)efficiëntie van de productie, recycling en de in ontwikkeling

onder andere kwaliteits-, duurzaamheids-, en sociaal beleid geformu-

zijnde biobased innovaties – wil TenCate bijdragen aan een verant-

leerd, risicomanagement geïmplementeerd en een monitorsysteem

woord gebruik van natuurlijke hulpbronnen.

opgesteld. Voor een nadere toelichting ten aanzien van de belangrijkste risico’s wordt verwezen naar de risicomanagementparagraaf

VOORTGAANDE DIALOOG

op pagina 42 van dit jaarverslag. Tegelijkertijd voert TenCate op vele

Ook in 2015 heeft TenCate met haar directe en indirecte belang-

vlakken een voortgaande dialoog met tal van belanghebbenden, zowel

hebbenden een voortgaande dialoog gevoerd. In de businessomgeving

extern als intern.

waarin TenCate opereert is bovendien het aspect duurzaamheid van groot belang. Niet alleen overheden hanteren in toenemende mate

MAATSCHAPPELIJKE OMGEVING

het begrip ‘duurzaam inkopen’. Ook industriële partners stellen steeds

Het duurzaamheidsbeleid is verankerd in de toekomstvisie en

hogere eisen. Eindgebruikers en media besteden steeds meer

strategie alsmede de gemeenschappelijke noemer van de TenCate

aandacht

organisatie: de bescherming van mensen en hun werken leef-

ondernemen.

aan

aspecten

van

maatschappelijk

verantwoord

omgeving – Protecting people with materials that make a difference. Duurzame winstontwikkeling ondersteunt de continuïteit en draagt bij

Nieuw in 2015 was de dialoog met geselecteerde interne en externe

aan de toekomstige ontwikkeling van de ecosystemen waarin TenCate

belanghebbenden. Wereldwijd werden circa 4.000 medewerkers van

opereert.

TenCate en 667 zakelijke en maatschappelijke relaties van TenCate gevraagd om een digitale enquête in te vullen.

Duurzaamheid wordt door TenCate met behulp van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) steeds verder geïntegreerd in de

MATERIALITEITSANALYSE

bedrijfsprocessen, producten, samenwerkingsverbanden en interne

Voor de materialiteitsanalyse 2015 kon worden gebruikgemaakt van

en externe communicatie. Hierdoor wordt een collectief bewustzijn

de reacties van 735 interne belanghebbenden en 108 externe belang-

gecreëerd bij zowel interne als externe belanghebbenden. Hierbij is

hebbenden. Er is een lijst opgesteld van 20 onderwerpen die in meer-

sprake van wederkerigheid: ook de omgeving waarin TenCate

dere of mindere mate materieel kunnen zijn voor belanghebbenden.

opereert verlangt in toenemende mate partners waarmee op een maatschappelijk verantwoorde wijze wordt geïnteracteerd.

114 |

TenCate jaarverslag 2015

| MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

De uitgenodigde interne en externe kernbelanghebbenden is via de

De verantwoordelijke directies zijn betrokken in de verdere opvolging

digitale enquête gevraagd deze materiële onderwerpen te valideren

van de uitkomsten en actiepunten.

en de mate van belangrijkheid voor de betrokken belanghebbende of diens organisatie te bepalen op basis van een kwantitatief ratingsys-

MATERIALITEITSMATRIX

teem. De totale gemiddelde interne en externe waardering binnen

De materialiteitsmatrix is opgebouwd uit materiële (relevante) onder-

een schaal van 0 tot 4 lag op 2,97. Opvallend is dat interne belang-

werpen die de prestaties van TenCate beïnvloeden. Hierin wordt een

hebbenden de deelonderwerpen structureel iets hoger waarderen

verbinding gemaakt tussen de strategische doelen, de waardepropo-

(gemiddeld 3,06) dan externe belanghebbenden (gemiddeld 2,89).

sitie en het governancemodel van TenCate. Hoe groter het belang van het onderwerp voor zowel de maatschappij als de bedrijfsvoering, des

Op grond van deze rangschikking is een nieuwe materialiteitsmatrix

te hoger de materialiteit.

samengesteld, zoals weergegeven in dit jaarverslag. Door het grotere aantal ondervraagden is de materialiteitsmatrix 2015 verfijnd ten

Op de horizontale as staan deze materiële zaken ingeschaald op het

opzichte van die in 2014.

belang voor de strategie van Tencate, zoals innovatiebeleid, waardeketenmanagement en duurzaamheidsaanpak. Op verticale as staan

De marktgroeponderdelen die zijn gecertificeerd volgens de MVO

deze zaken ingeschaald voor externe en interne belanghebbenden,

Prestatieladder (niveau 3) voeren sinds 2012 jaarlijks een eigen

zoals klanten, leveranciers, overheden en werknemers. Door het

dialoog met belanghebbenden die relevant zijn voor deze bedrijfson-

verbinden van een relatieve waarde aan deze zaken wordt overzichte-

derdelen. In 2015 is voor deze bedrijfsonderdelen ook een afzonder-

lijk gemaakt welke onderwerpen het meest relevant zijn en waar

lijke materialiteitsmatrix opgesteld, die niet in dit verslag is

TenCate aan werkt om de prestaties te verbeteren en de dialoog met

opgenomen.

alle belanghebbenden te intensiveren. Daarbij wordt de matrix gebruikt als een sturingsmechanisme in relatie tot de gekozen kriti-

OPVOLGING

sche prestatie-indicatoren en mvo-doelstellingen. Deze aanpak is

De uitkomsten van de dialoog met belanghebbenden zijn besproken

behulpzaam bij het bepalen van de meest relevante aandachtspunten

binnen het corporate mvo-team, dat vervolgens aanbevelingen heeft

voor een duurzame bedrijfsvoering.

geformuleerd aan de raad van bestuur. De uitkomsten van de marktgroependialogen zijn door de betrokken mvo-teams besproken.

Kernbelanghebbenden van TenCate

Aandeelhouders en financiële relaties

Media, beleidsmakers en brancheorganisaties

Regeringen en departementen

Klanten

Universiteiten, hogescholen en instituten

Medewerkers en vertegenwoordigers

Partners


Toeleveranciers

| MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN | 115

erialiteitsmatrix . Maatschappelijk verantwoord ondernemen

++

itsmatrix

•

Tenchnology innovation (disruptive or sustaining innovation)

Belangrijk voor belanghebbenden

•

Employee health & safety

•

•

•

•

• • •

Waste

•

•

•

••

•

•

••

•

•

•

•

Energy efficient products

Cost leadership (process innovation)

++

• Belangrijk voor TenCate • Corporate governance

•

Procurement

• • • •

Community involvement

Water

+

++ Belangrijk voor TenCate

116 |


• • • •

•

Life Cycle Analyses

Greenhouse gas reduction

• • •

Community involvement

+

Diversity and equal opportunity

•

+

•

Product differentation Cost leadership (product innovation, (process innovation) business as usual)

reduction

Energy efficiency operations Waste

•

Economic performance

Corporate governance End-user marketing (end user experience) Procurement

Water

•

•

End-user marketing (end user experience)

•

Energy efficient products Product responsibility

Life Cycle Analyses Employee training and development/ Talent / Materials Development / Succession Diversity and equal opportunityPlanning Greenhouse gas

•

•

Employee training and development/ Talent / Materials Development / Succession Planning Employee health & safety

•

•

Tenchnology innovation (disruptive or sustaining Product differentation innovation) (product innovation, business as usual) Product responsibility

Employee well-being

Energy efficiency operations Employee well-being

•

Economic performance


Economical Ecological Social Technological

Economi

Ecologic Social

Technolo

Uit de geïntensiveerde corporate dialoog is een robuuste

SOCIALE ASPECTEN

materialiteitsmatrix naar voren gekomen, waaruit de relevantie van

Voor TenCate is het voeren van een duurzaam personeelsbeleid met

de strategie van TenCate naar voren komt. De belanghebbenden

oog voor de belangen van de mensen die de TenCate-organisatie

achten enerzijds de technologische innovaties, economische presta-

vormen, alsook het uitnutten en borgen van hun kennis en kunde, het

ties, productdifferentiaties en productverantwoordelijkheden van de

belangrijkste aspect in het sociale domein van ondernemen. Daar-

onderneming en anderzijds de werknemersbelangen (werkveiligheid,

binnen zijn de volgende thema’s het meest materieel:

welzijn, training) en de end-usermarketing het meest van belang.

■■ Personeelsdiversiteit en gelijke kansen

Wat opnieuw opvalt, is dat de focus van externe en interne belang-

■■ Bedrijfsveiligheid en welzijn

hebbenden deels op andere gebieden ligt.

■■ Opleiding en trainingen ■■ Kennisuitwisseling en co-creatie met klanten.

De uitkomsten van deze kwalitatieve dialoog worden geanalyseerd door de raad van bestuur, de betrokken directies en het management.

TenCate is naast een kennisintensieve onderneming een bedrijf dat MVO-INDICATOREN

een hoge mate van vakmanschap vereist. De veiligheid, gezondheid,

Het beleid van TenCate is gebaseerd op een zo beperkt mogelijke

kenniskracht, kunde en vaardigheden van de medewerkers staat

milieubelasting. Als onderdeel van maatschappelijk verantwoord

voorop. Op de productie- en werklocaties wordt het veiligheidsbeleid

ondernemen is in 2012 gestart met het kwantificeren van het gebruik

in praktijk gebracht om optimale persoonsbescherming en gezondheid

van fossiele grondstoffen, energie en afval.

te bevorderen en veiligheidsincidenten en bedrijfsongevallen tot een

Aan de hand van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative zijn

absoluut minimum te beperken.

de belangrijkste, meest materiële mvo-thema’s vastgesteld en zijn kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) bepaald. Deze KPI’s reflecteren

1 · VERDELING MEDEWERKERS NAAR REGIO

de prestaties van TenCate op sociale, ecologische en economische aspecten van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

16%

21% 38%

De prestaties worden continu gemonitord. Tweemaal per jaar worden

2014

mvo-data centraal verzameld, gevalideerd, geaggregeerd en geanalyseerd. De mvo-gegevens over het jaar 2011 worden hiervoor als

ical

nulmeting gebruikt. In de mvo-rekening wordt gerapporteerd over de

cal

specifieke indicatoren aangaande het verslagjaar 2015. Alle markt-

ogical

Duurzaam personeelsbeleid

Noord- en Zuid-Amerika EMEA Azië-Pacific

41%

41%

2015 43%

groepen binnen TenCate hebben in 2015 door middel van mvo-factsheets over zowel de jaargegevens 2014 als de halfjaargegevens

2 · VERDELING MEDEWERKERS NAAR CONTRACTVORM

2015 volledige terugkoppeling gekregen aangaande de rapporterende bedrijfseenheden.

1%

11%

2%

2014

Permanent contract Tijdelijk contract

10%

2015

Uitzendcontract 88%


88%


. Maatschappelijk verantwoord ondernemen 3 · VERDELING MEDEWERKERS NAAR GESLACHT

5 · BEDRIJFSVEILIGHEID EN WELZIJN

23%

Bedrijfsongevallen

23% Man

2014 77%

2014

2015

1,9

1,1

1,3

0,0

0,0

0,0

33,0

22,9

31,2

Dodelijke bedrijfsongevallen* Bedrijfsongevallenabsentie –

2015

Vrouw

2013 *

(werk)dagen* 77%

Beroepsziekten

*

Ziekteverzuim* *

4 · VERDELING MANAGEMENT NAAR GESLACHT

0,15

0,09

0,07

3,0%

2,3%

2,2%

Per 100 fte.

Opleidingen en trainingen

In 2015 volgden de medewerkers in totaliteit 69.074 trainingsuren. 16%

Technische, interne trainingen werden gevolgd door 1.425 mede-

18% Man

2014

Vrouw

werkers, terwijl 406 medewerkers externe managementtrainingen volgden. Figuur 6 toont de verhouding tussen de interne en externe

2015 82%

84%

trainingsuren, die nagenoeg gelijk bleef ten opzichte van het jaar ervoor. 6 · INTERNE EN EXTERNE TRAININGSUREN 22%

21%

Personeelsverdeling

TenCate wil nadrukkelijk een onderneming zijn waar voldoende ruimte

Interne trainingsuren Externe trainingsuren

2014

is voor diversiteit van medewerkers. Figuur 3 is de samenstelling van

79%

de medewerkers naar geslacht. Van het totale aantal medewerkers is

2015 78%

in 2015 77% man en 23% vrouw. Figuur 4 toont de samenstelling van het management van TenCate. Bedrijfsveiligheid en welzijn

ECOLOGISCHE ASPECTEN

TenCate stelt de veiligheid en bescherming van de medewer-

Voor TenCate is het voeren van een integraal duurzaamheidsbeleid

kers en hun werkomgeving centraal. Tabel 5 geeft een overzicht

met oog voor de biodiversiteit en natuurlijke omgeving waarin

van de bedrijfsveiligheid en het welzijn van medewerkers, uitge-

TenCate actief is, het belangrijkste aspect in het ecologische domein

drukt in de ratio’s bedrijfsongevallen, dodelijke bedrijfsongevallen,

van ondernemen. Daarbinnen zijn de volgende thema’s het meest

bedrijfsongevallenabsentie(werk)dagen,

materieel:

ziekteverzuim.

beroepsziekten

en

het

■■ Energieverbruik en CO 2-emissies ■■ Waterverbruik en afvalwater ■■ Uitval en afval.

118 |



Duurzaam energiebeleid

Daarnaast stellen de productievestigingen van TenCate zich ten doel

TenCate draagt door maatregelen, investeringen en technologische

de verbetering van de energie-efficiency per jaar met 1% te laten

innovaties bij aan een zo efficiënt mogelijke inrichting en verminde-

toenemen door het treffen van tal van energiebesparingsmaat-

ring van het energieverbruik. Daarmee verkleint de onderneming haar

regelen. De Nederlandse productievestigingen van TenCate hanteren

CO 2-voetafdruk. Vergroting van het aandeel ‘groene energie’ maakt

zelfs een energie-efficiency verbeteringsdoelstelling van circa 2% per

deel uit van het vigerende energiebeleid.

jaar, in lijn met de Meerjarenafspraken Energie- efficiency (MJA) van het ministerie van Economische Zaken en brancheorganisatie Modint.

Energieverbruik

In 2015 bedroeg het totale energieverbruik circa 1,813 terajoule (TJ).

CO 2-voetafdrukbeleid

Dit is een lichte stijging van 1% ten opzichte van 2014 die verklaar-

Met energieverbruik gaat CO 2-uitstoot gepaard. De toename van CO 2

baar is door circa 5% hogere productie-output in kilo’s. Binnen de

in de atmosfeer versterkt het broeikaseffect op Aarde en draagt bij

productieprocessen van TenCate zijn de weefselproductie en de

aan klimaatverandering. TenCate is zich hiervan bewust en richt haar

extrusie van synthetische vezels het meest energie-intensief.

beleid op de vermindering van de CO 2-voetafdruk. De CO 2-voetafdruk van TenCate is verdeeld over de verschillende emissiebronnen, zoals

De productievestiging van TenCate Grass in Dubai, Verenigde Arabi-

elektriciteit, aardgas en stoom. Het klimaatbeleid van TenCate is

sche Emiraten, realiseerde een aanzienlijke energiebesparing met een

gericht op het reduceren van energieverbruik door efficiencymaat-

betere warmteregulatie, wat naast een verbetering van het werk-

regelen en door de geleidelijke omschakeling naar hernieuwbare,

klimaat een aanzienlijke kostenbesparing opleverde.

duurzame energie.

Sinds begin 2013 is circa 15% van het energieverbruik gebaseerd op

CO 2-emissies

duurzame bronnen, zoals groene stroom. Uit de eigen afvalwater-

In 2015 bedroeg de totale CO 2-emissie van TenCate wereldwijd bijna

zuivering wordt zelf biogas geproduceerd, dat wordt gebruikt voor

163 kiloton. Dit is een lichte stijging ten opzichte van 2014, die een

stoomproductie ten behoeve van de processen. Figuur 7 geeft de

gevolg is van de verhoogde productie. Figuur 8 laat de verhouding zien

procentuele verdeling weer van het energieverbruik naar de belang-

van de CO 2-emissie naar energiebronnen in 2013, 2014 en 2015. Uit de

rijkste bronnen van energie voor zowel 2013, 2014 als 2015.

gegevens blijkt dat ruim 75% van de CO 2-voetafdruk van TenCate wordt veroorzaakt door elektriciteitsverbruik. Daarvan is 15,5% geba-

7 · ENERGIEVERBRUIK NAAR

seerd op duurzame bronnen, zoals windkracht, waterkracht of zonne2013

2014

2015

energie, en is daarmee CO 2-neutraal. Vooral de energie-intensieve

Hernieuwbare elektriciteit

15,2%

14,8%

15,5%

marktgroepen TenCate Geosynthetics en TenCate Grass zijn verant-

Niet-hernieuwbare elektriciteit

45,2%

47,6%

47,6%

woordelijk voor de CO 2-emissies.

ENERGIEBRON

Biogas

0,1%

0,1%

0,1%

Aardgas

25,8%

24,3%

23,4%

Stoom

13,0%

12,5%

12,7%

0,7%

0,7%

0,7%

100,0%

100,0%

100,0%

Overige bronnen

8 · CO 2 -EMISSIES NAAR 2013

2014

2015

Elektriciteit

73,3%

75,2%

75,3%

Aardgas

ENERGIEVERBRUIK

16,6%

15,2%

14,6%

Stoom

6,9%

6,2%

6,4%

De groei in het verbruik van duurzaam opgewekte elektriciteit is

Vliegen

0,8%

1,3%

1,5%

gerealiseerd doordat bepaalde productievestigingen vanaf 2013 zijn

Autorijden

1,2%

1,4%

1,4%

overgestapt op groene stroom. Waar mogelijk zullen meerdere

Overig

1,2%

0,7%

0,8%

bedrijfsonderdelen overstappen.

Totaal

100,0%

100,0%

100,0%

Totaal



. Maatschappelijk verantwoord ondernemen 10 · AFVALWATER NAAR BESTEMMING

Duurzaam (afval)waterbeleid

De textielindustrie kenmerkt zich door het gebruik en verbruik van water in vele processen. TenCate tracht door middel van maatregelen, investeringen en technologische innovaties bij te dragen aan een zo efficiënt mogelijke inrichting en vermindering van het water-

2014

verbruik. Het waterverbruik is verdeeld naar waterbronnen. De afvalwaterverwerking is verdeeld naar bestemming. De waterzuiveringsin-

21%

22% 42%

Oppervlaktewater Rioolwater

2015

42%

Overig 37%

36%

stallaties van TenCate maken integraal deel uit van het (afval)waterbeleid op de betrokken locaties. Waterverbruik

Duurzaam afvalbeleid

In 2015 bedroeg het totale waterverbruik circa 2,9 miljoen kubieke

TenCate maakt zo efficiënt mogelijk gebruik van grondstoffen.

meter. Ten opzichte van 2014 is dit in totaliteit een verlaging van 3%.

Hoe minder afvalstoffen, des te beter de benutting van schaarse

Het grondwaterverbruik is in 2015 gestegen doordat de productie

grondstoffen. Afvalstoffen die onvermijdelijk zijn, worden milieube-

toenam, terwijl het drinkwaterverbruik in 2015 sterk daalde.

wust gescheiden en door erkende afvalverwerkers verwerkt.

Het oppervlaktewaterverbruik daalde tot onder het niveau van 2013. Figuur 9 toont het waterverbruik naar de watersoort. Uit de onderlig-

Afvalstromen

gende gegevens blijkt dat het waterverbruik wordt gedomineerd door

In 2015 kwam tijdens de productieprocessen van TenCate in totaal

de marktgroepen TenCate Geosynthetics, TenCate Grass en TenCate

ruim 17 kiloton afval vrij, een vermeerdering van 8% ten opzichte van

Protective Fabrics. Dit is verklaarbaar door de extrusie van geotex-

2014, die verklaarbaar is uit de toegenomen productieomvang. In het

tiele en kunstgrasvezels en de productie van geotextiele non-wovens,

verslagjaar werd bijna 5 kiloton intern gerecycled – een vermeerde-

alsook de vigerende veredeling van beschermende weefsels. De intro-

ring van 2% ten opzichte van 2014 – en werd bijna 8 kiloton extern

ductie van digitaal printen en finishen levert in de toekomst een gelei-

verwerkt, waarnaast 1 ton afval door de afvalverwerker is verbrand

delijke daling op van het waterverbruik.

en de rest is gestort. De figuren 11, 12 en 13 geven een overzicht van afval naar afvalstromen, soort afvalscheiding, type recycling respec-

9 · WATERVERBRUIK NAAR BRON

tievelijk de methode van afvalverwerking in 2014 en 2015. Sinds 2013 heeft TenCate ook de hoeveelheid textielafval toegevoegd aan de

30%

55%

2014

categorieën afvalscheiding. Die cijfers komen sinds de verslaglegging Grondwater Drinkwater

15%

34%

Oppervlaktewater

53%

2015

over 2014 naar voren. 11 · AFVAL NAAR SOORT

13%

2014

Afvalwater

In 2015 bedroeg de totale hoeveelheid afvalwater 2,8 miljoen kubieke meter water. Dit is een lichte daling ten opzichte van 2014. Figuur 10 geeft een overzicht van het totale afvalwater naar bestemming. Doordat een deel van het ingenomen water tijdens de productie verdampt of deels door producten wordt geabsorbeerd, is de hoeveelheid geloosd water per definitie kleiner dan het ingenomen watervolume.

120 |



3%

3%

97%

Niet-gevaarlijk afval Gevaarlijk afval

2015 97%

12 · AFVALSCHEIDING NAAR SOORT 10%

Sponsoring en donaties

In 2015 bedroeg de totale bijdrage aan maatschappelijke projecten

Papierafval

8%

7%

9%

circa 0,1% van de omzet. Ten opzichte van het voorgaande jaar is dit

Plasticafval

2014

30%

Houtafval 45%

5%

Overig afval

activiteiten die in 2014 werden ontplooid voor de WK Hockey in Den

2015

Organisch afval

48%

Textielafval 2%

een vermindering, die onder meer te verklaren is uit de bijzondere

28%

1%

7%

Haag. De voortgaande betrokkenheid van TenCate Grass bij Heracles Almelo, de Coöperatie Eerste Divisie voor profvoetbal in Nederland en het lopende partnerschap met de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond maken een belangrijk deel uit van de totale sponsorbijdrage van de onderneming. Figuur 14 geeft een overzicht van de investeringen

13 · AFVALRECYCLING EN AFVALVERWERKING

door middel van sponsoring of donatie in 2014 en 2015. De voornaamste materiaalsponsoring in 2015 betrof Solar Team Twente dat

6% 14%

30%

2014

Interne recycling

13%

Externe recycling

Afvalverbranding

in een zonnewagen gemaakt met automotivecomposieten van 32%

TenCate Advanced Composites uit Engeland voor het eerst tweede wist te worden in de World Solar Challenge in Australië.

2015

Afvalstort

50%

5%

14 · SPONSORING EN DONATIES

50%

2%

ECONOMISCHE ASPECTEN

Voor de economische indicatoren aangaande de financiële prestaties

3% 3%

8%

2014

van TenCate wordt verwezen naar het verdere jaarverslag respectievelijk de jaarrekening over 2015. In deze paragraaf rapporteert

90%

Sponsoring in cash Sponsoring in kind Donaties

2015 94%

TenCate over de kritische prestatie-indicatoren betreffende sponsoring en donaties in het verslagjaar. Duurzaam maatschappelijk beleid

TenCate en haar medewerkers voelen zich nauw betrokken bij de lokale gemeenschappen waarin de onderneming functioneert. Jaarlijks sponsort TenCate verschillende initiatieven, zowel financieel als in natura met materialen die de onderneming produceert. Daarnaast stellen marktgroepen en medewerkers tijd of middelen ter beschikking voor lokale of regionale maatschappelijke activiteiten.



. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Transparantiebenchmark

TenCate wordt als middelgrote onderneming jaarlijks beoordeeld in de transparantiebenchmark van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken. Dit onderzoek heeft als doel de inhoud en kwaliteit in maatschappelijke verslaggeving van Nederlandse ondernemingen in beeld te brengen en verbeteren. Voor het jaarverslag over 2014 streefde TenCate naar een geconsolideerde positie in de top-50, in de wetenschap dat de criteria zijn aangescherpt. TenCate kwam uit in de top-30 op een gedeelde 28ste plaats. In de afgelopen jaren heeft TenCate de volgende scores en posities in de transparantiebenchmark gerealiseerd: Transparantiebenchmark ministerie van Economische Zaken (maximaal 200 punten) Jaar

122 |

Jaarverslag

Deelnemers

Positie TenCate

2015

2014

485

28

171

2014

2013

428

38

162

2013

2012

460

82

149

2012

2011

472

141

89

2011

2010

468

150

61



Punten TenCate

Begrippenlijst ©

Betekent dat er op de betreffende tekst of

Dochterondernemingen Onderdeel (werkmaatschappij) dat voor meer

het betreffende beeldmateriaal auteurs-

(werkmaatschappij)

rechten rusten die toebehoren aan Koninklijke

dan 50 procent eigendom is van Koninklijke Ten Cate nv

Ten Cate nv of een gelieerde onderneming of een specifiek benoemde auteursrecht

Resultaat voor nettofinancieringslasten en

EBIT

winstbelastingen, exclusief eenmalige posten

hebbende ®

Betekent dat het betreffende merk is geregis-

Resultaat voor nettofinancieringslasten,

EBITA

treerd op naam van Koninklijke Ten Cate nv of

winstbelastingen en amortisatie, exclusief

een gelieerde onderneming in één of

eenmalige posten

meerdere landen Resultaat voor nettofinancieringslasten,

EBITDA ™

Betekent dat het betreffende woord of logo

winstbelastingen, afschrijvingen en

door Koninklijke Ten Cate nv of een gelieerde

amortisatie, exclusief eenmalige posten

onderneming als merk is ingediend dan wel wordt gebruikt in een of meer landen

Fix it / exit-strategie

Het gezond dan wel winstgevend maken van onderdelen van de onderneming die niet tot

Belanghebbenden

Betrokkenen bij de onderneming, onder wie

de kernactiviteit behoren met als doel deze te

medewerkers, leveranciers, klanten, eind-

vervreemden

gebruikers, aandeelhouders, analisten, overheden en omwonenden

Geweven geotextiele materialen, non-wovens

Geosynthetics

en grids op basis van polypropyleen en Businessmodel

Het businessmodel van TenCate voor

polyethyleen

waardeketenmanagement, dat rust op vier

Buy & build-strategie

Het gewogen gemiddelde van het aantal

pijlers:

Gewogen gemiddelde

■■ End-usermarketing

van het aantal aandelen geplaatste aandelen, inclusief het gewogen

■■ Productdifferentiatie

(gewoon)

gemiddelde van uitgeoefende optierechten,

■■ Technologische innovatie

gecorrigeerd voor het gewogen gemiddelde

■■ Kostenleiderschap

van de in bezit zijnde eigen aandelen

Verwerving en verbinding van bedrijven en

Gewogen gemiddelde

bedrijfsonderdelen met complementaire

van het aantal aandelen geplaatste gewone aandelen, inclusief het

Het gewogen gemiddelde van het aantal

productportfolio, technologieën en markten

(verwaterd)

effect van uitstaande optierechten

Joint venture

Samenwerkingsvorm waarbij TenCate met

voor operationele en strategische synergie die resulteren in grotere marktkansen en

een of meer organisaties een nieuwe onder-

winstgevendheid

neming opricht en van hieruit (nieuwe) Composiet

Een combinatie van twee of meer materialen

gezamenlijke activiteiten ontplooit

op basis van bijvoorbeeld koolstofvezel-, glasvezel- en aramideweefsels, die sterker is dan de materialen op zich

Marktgroep

Clustering van dochterondernemingen (werkmaatschappijen) en deelnemingen die samenwerken in onderzoek en ontwikkeling, productie, end-usermarketing en verkoop

TenCate jaarverslag 2015 | JAARVERSLAG 2015 | 123

.. Begrippenlijst

MVO Prestatieladder

Certificatienorm met vijf niveaus voor

Thermoplastisch

Composiet dat bij verhitting onder druk en

maatschappelijk verantwoord ondernemen

composiet

gedurende bepaalde tijd zacht wordt en dan in de juiste vorm kan worden gebracht; een

Netto geïnvesteerd

Het aan de vennootschap ter beschikking

fysisch want omkeerbaar proces. Alle

vermogen

gestelde vermogen, te weten totaal eigen

thermoplasten zijn in beginsel recyclebaar

vermogen vermeerderd met ter beschikking

Nettoresultaat

gestelde leningen en voorzieningen,

Thermoset

Composiet dat hard blijft en ontbindt als dit

verminderd met het saldo van geldmiddelen

(thermohardend)

wordt verhit; een chemisch en dus

en kasequivalenten

composiet

onomkeerbaar proces

Resultaat na aftrek van minderheidsbelangen

Werkkapitaal

Het totaal van de voorraden en vorderingen

(resultaat toe te rekenen aan de aandeel-

minus de handels- en overige schulden en

houders van de vennootschap)

kortlopende winstbelastingverplichtingen

Nettoresultaat per

Nettoresultaat gedeeld door het gewogen

aandeel (gewoon)

gemiddelde van het aantal gewone aandelen

omzet van het laatste kwartaal (naar

gedurende het jaar

jaarbasis gerekend)

Nettoresultaat per

Nettoresultaat gedeeld door het gewogen

aandeel (verwaterd)

gemiddelde van het aantal verwaterde aandelen gedurende het jaar

Nettoschuldpositie

Langlopende en kortlopende rentedragende leningen en overige financieringsverplichtingen, minus geldmiddelen en kasequivalenten

Octrooi

Exclusief recht (in aanvraag en verleend) op de uitvinding van een product of proces (Engels: patent)

Rendement op netto

EBITA ten opzichte van het gemiddeld netto

geïnvesteerd vermogen geïnvesteerd vermogen Sector

Cluster van marktgroepen op grond van onderscheidende technologieën en technieken

Systeembenadering

Het in toenemende mate willen / kunnen aanbieden van op elkaar afgestemde componenten (bijvoorbeeld weefsels) in een systeem

124 | TenCate jaarverslag 2015 | JAARVERSLAG 2015

Werkkapitaal in dagen Werkkapitaal uitgedrukt in dagen van de

Dochterondernemingen en deelnemingen Per 31 december 2015

SECTOR ADVANCED TEXTILES & COMPOSITES Ten Cate Advanced Textiles bv

SECTOR GEOSYNTHETICS & GRASS Nijverdal, Nederland

Nicolon Corp. (Ten Cate Geosynthetics North America) Pendergrass (Georgia), VS

Ten Cate Advanced Textiles GmbH Gronau, Duitsland

TenCate Geosynthetics Austria GmbH Linz, Oostenrijk

Ten Cate Protect bv

Nijverdal, Nederland

Southern Mills Inc (TenCate Protective Fabrics USA) Ten Cate Protective Fabrics Canada Inc

Union City (Georgia), VS Montreal (Quebec), Canada

TenCate Geosynthetics France S.A.S.

Bezons, Frankrijk

TenCate Geosynthetics Netherlands bv


Ten Cate Geosynthetics Asia Sdn. Bhd. Shah Alam, Maleisië

Weefsels voor beroeps- en veiligheidskleding alsmede outdoor

Ten Cate Industrial Zhuhai Co. Ltd.

toepassingen

Geosynthetische materialen en industriële weefsels

Zhuhai, China

Ten Cate Advanced Composites bv


Ten Cate Geosynthetics Malaysia Sdn Bhd. Shah Alam, Maleisië

Geavanceerde composietmaterialen voor de luchtvaartindustrie en

Ten Cate Geosynthetics Thailand Ltd.

antiballistische toepassingen

Ten Cate Geosynthetics Singapore Pte. Ltd. Singapore

Ten Cate Geosynthetics Italy S.R.L.

Ten Cate Advanced Composites USA Inc Ten Cate Advanced Composites Ltd.

Morgan Hill (California), VS Nottingham, Verenigd Koninkrijk

Meda, Italië

Ten Cate Geosynthetics UK Ltd.

Telford, Verenigd Koninkrijk

Ten Cate Geosynthetics Iberia S.L.

Madrid, Spanje

Geavanceerde composietmaterialen voor ruimtevaart, luchtvaart ,

Ten Cate Geosynthetics Deutschland GmbH

automotive en overige industriële toepassingen

Ten Cate Geosynthetics Polska Sp. Z o.o.

Performance Materials Corporation Baycomp Company

Ten Cate Geosynthetics CZ s.r.o. Camarillo (California), VS Burlington (Ontario), Canada

PMC Guangzhou Ltd. Guangzhou, China

Bangkok, Thailand

Dietzenbach, Duitsland Kraków, Polen Praag, Tsjechië

Ten Cate Geosynthetics Romania S.R.L.

Boekarest, Roemenië

Ten Cate Protective India Private Ltd. Gurgaon, India

Verkoopkantoren

Thermoplastisch composietmaterialen en componenten voor de automotive-industrie, olie- & gaswinning en consumentenelektronica

Ten Cate Thiolon bv


Ten Cate Thiobac bv


Ten Cate Advanced Armour UK Ltd. Swindon, Verenigd Koninkrijk

Polyloom Corporation of America (Ten Cate Thiolon USA) Dayton (Tennessee), VS

Ten Cate Advanced Armour S.A.S.

Ten Cate Thiolon Middle East LLC (49%) 1)

Primarette, Frankrijk

Ten Cate Advanced Armour Danmark A/S Vissenbjerg, Denemarken

Dubai, Verenigde Arabische Emiraten

Kunstgrascomponenten en -systemen

Ten Cate Danmark A/S Vissenbjerg, Denemarken Ten Cate Advanced Armor USA Inc

Newark (Ohio), VS

GreenFields Holding bv (90%) Genemuiden, Nederland

Ten Cate Active Protection ApS. Vissenbjerg, Denemarken

GreenFields bv Genemuiden, Nederland

Ten Cate Advanced Armor Design, Inc

(dochter van GreenFields Holding bv)

Morgan Hill (California), VS

Geavanceerde keramische en composietmaterialen voor antiballis-

GreenFields Swiss AG *) Schaffhausen, Zwitserland

tische toepassingen en actieve beschermingssystemen voor leger-

GreenFields West Africa SARL (65%) *)

voertuigen

*

GreenFields Sports Surfaces UK Ltd. )

Cotonou, Benin Bolton, Verenigd Koninkrijk

GreenFields India FZC (51%) *) Sharjah, Verenigde Arabische Emiraten AML India Private Ltd.

Noida, India

Ontwerp en productie van materialen voor voertuigbepantsering en

TigerTurf NZ Ltd. Auckland, Nieuw-Zeeland TigerTurf Australia pty Ltd.

Campbellfield, Australië

weefsels voor beroeps- en veiligheidskleding alsmede outdoor

TigerTurf UK Ltd.

toepassingen

Productie, marketing en installatie van kunstgrassystemen

Hartlebury, Verenigd Koninkrijk


.. Dochterondernemingen en deelnemingen OVERIG Xennia Holland bv (TenCate Digital Finishing)


Gespecialiseerde inkjettechnologie voor industriële toepassingen Ten Cate Assurantiën bv Almelo, Nederland Ten Cate Nederland bv Almelo, Nederland Royal Ten Cate (USA) Inc Ten Cate UK Ltd.

Pendergrass (Georgia), VS Nottingham, Verenigd Koninkrijk

Ten Cate France S.A.S.

Bezons, Frankrijk

Ten Cate Deutschland GmbH Leverkusen, Duitsland Royal Ten Cate China Holding Ltd.

Hong Kong, China

Ten Cate Finance AG Schaffhausen, Zwitserland

DEELNEMING (NIET GECONSOLIDEERD) Edel Grass bv (50%) Genemuiden, Nederland

Productie en constructie van sportvelden

*)

Dochter van GreenFields bv

1)

In verband met de wetgeving in Dubai wordt 51% gehouden door een lokale partner. De economische eigendom berust voor 100% bij Koninklijke Ten Cate nv.

De in dit overzicht genoemde werkmaatschappijen zijn geconsolideerd in de jaarrekening opgenomen, met uitzondering van de bedrijven die als niet-geconsolideerd staan vermeld. Enkele in het totaalbeeld van ondergeschikt belang zijnde dochterondernemingen en deelnemingen zijn in bovenstaand overzicht buiten beschouwing gelaten. Het deelnemingspercentage bedraagt 100, tenzij anders vermeld.


Colofon Tekst

Ontwerp

Afbeeldingen

Koninklijke Ten Cate nv, Almelo

Frontwise, Utrecht

Joost van Baars

Vertaling

Realisatie

Dennis de Beurs

VVH business translations, Utrecht

Domani B.V., Weesp

Bram van de Biezen

Stephen Barnett

Frans Dekker Druk

Tjeerd Derkink, courtesy © Festipi

Lulof/experts in gedrukte communicatie,

Paul Haverkort

Almelo

Norbert Hekkink Gerwin Koppelaar Shaun Lowe Rasmus Daniel Taun Jerome Wassenaar Courtesy © Accusoft Co. Courtesy © Airbus Courtesy © BAE systems Hägglunds Courtesy © Brand X Pictures Courtesy © Boeing Courtesy © Central Angostura.cl Courtesy © SpaceX



Focus

Profiel

Tienjarenoverzicht



WERELDWIJDE TRENDS


VEILIGHEID

DUURZAAMHEID

PROTECTING PEOPLE

VISIE

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

GECONSOLIDEERDE

PROTECTING PEOPLE

IN TRANSIT

IN HABITATS


AT WORK



DURING LEISURE





EINDMARKTEN


Immateriële activa

MISSIE


770,5

886,0

1.032,6

842,1

984,5

EBITDA 1

73,2

102,1

126,1

75,4

EBITA 1

51,1

73,0

95,4

41,5

EBIT 1

50,1

69,4

83,8

32,7

1.002,4

1.041,6

1.158,9


DEFENSIE


SPORT EN RECREATIE

TECHNISCH TEXTIEL

STRATEGIE







2014

136,8

212,1

203,8

242,8

273,0

218,1

247,4

214,7

214,2

221,9

269,4

267,1

207,0

221,8

196,7

165,6

151,5

152,5

89,1

84,6

97,7


18,3

19,8

25,1

45,3

34,2

36,8

47,0

47,4

55,4

54,8

58,1

54,4

53,3

68,3

Totaal vaste activa

196,5

374,7

484,6

463,8

491,2

531,7

513,1

480,1

413,9

429,1

74,6

89,6

43,6

41,4

40,6

60,7 Voorraden

157,7

176,2

211,5

155,0

216,9

267,9

226,4

222,2

249,5

271,1

Vorderingen

128,2

166,2

187,7

116,9

169,8

181,1

159,7

144,1

162,4

199,0

6,7

4,8

5,4

12,8

11,6

22,7

26,7

21,6

36,4

25,3

83,8

32,7

74,6

89,6

35,6

35,5

- 36,5

51,8

-12,7

-10,0

-11,3

-12,1

-10,0

- 8,6

- 8,5

Winstbelasting

-11,4

-11,9

-19,1

- 5,6

-17,9

-18,7

- 8,2

- 8,5

-1,4

- 9,5


45,4

0,3

-

8,7

-1,3

-1,3

- 0,3

0,1

0,4

0,3


76,1

46,5

51,0

23,1

45,4

58,3

15,0

17,1

- 46,1

34,0

- 0,1

- 0,1

0,1

0,8

0,6

0,4

5,9

1,9

0,4

0,1

Nettoresultaat

76,0

46,4

51,1

23,9

46,0

58,7

20,9

19,0

- 45,7

34,1

Dividend

16,2

18,8

20,4

15,0

18,8

24,0

13,0

13,1

13,3

-

6,6%

8,2%

9,2%

4,9%

8,6%

9,0%

4,8%

5,4%

5,1%

5,9%


13,1%

13,4%

5,7%

12,1%

13,1%

7,2%

7,1%

7,1%

9,0%


-

-

-

-

-

-

-

-

34,3

-


292,6

347,2

404,6

284,7

398,3

471,7

412,8

387,9

482,6

495,4

Totaal activa

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

Eigen vermogen


238,7

310,1

366,9

380,8

438,5

465,8

457,2

474,3

448,2

508,2

Minderheidsbelang

0,2

0,3

5,1

4,1

3,8

3,7

-1,9

-1,0

- 0,5

- 0,6

Groepsvermogen

238,9

310,4

372,0

384,9

442,3

469,5

455,3

473,3

447,7

507,6

Voorzieningen

43,8

40,8

43,5

40,5

32,0

50,6

65,3

45,8

46,9

45,1


63,5

222,3

316,2

192,0

195,2

275,1

220,3

195,1

213,3

201,0


1



2




30,4

12,9

20,3

16,3

57,1

36,3

36,3

14,8

38,6

17,1

112,5

135,5

137,2

114,8

162,9

171,9

148,7

139,0

140,4

153,7

-

-

-

-

-

-

-

-

9,6

-

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

49%

43%

42%

51%

50%

47%

49%

55%

50%

55%

- 63,0

175,1

88,1

- 3,3

24,7

34,8

15,7

18,0

0,2

-22,1

43,0

62,9

48,0

17,3

21,3

25,7

16,6

14,4

24,8

30,5

173,4

206,9

262,0

157,1

223,8

277,1

237,4

227,3

271,5

316,4



12,4 165,8

2015

2013

95,2



2012

137,5

-13,7

2011

102,5

69,4

2010

85,0

-11,3


2009

119,5

50,1


2008

1.049,0

- 8,0

Minderheidsbelang

2007

1.138,8


Bedrijfsresultaat

2006



Omzet



23,1

32,7

42,3

42,7

44,9

47,9

51,6

47,7

44,0

37,0

3.532

4.020

4.437

3.805

4.271

4.353

4.454

4.234

4.345

3.652

21.063

23.556

23.967

25.068

25.502

25.929

26.498

26.791

27.089

27.454

3,66

2,04

2,18

0,97

1,84

2,31

0,81

0,72

-1,72

1,26


0,70

0,80

0,85

0,60

0,75

0,95

0,50

0,50

0,50

-

23,21

21,27

16,05

18,43

28,00

21,26

19,87

22,90

18,69

23,95

Focus

Profiel

Tienjarenoverzicht



WERELDWIJDE TRENDS


VEILIGHEID

DUURZAAMHEID

PROTECTING PEOPLE

VISIE

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

GECONSOLIDEERDE

PROTECTING PEOPLE

IN TRANSIT

IN HABITATS


AT WORK



DURING LEISURE





EINDMARKTEN


Immateriële activa

MISSIE


770,5

886,0

1.032,6

842,1

984,5

EBITDA 1

73,2

102,1

126,1

75,4

EBITA 1

51,1

73,0

95,4

41,5

EBIT 1

50,1

69,4

83,8

32,7

1.002,4

1.041,6

1.158,9


DEFENSIE


SPORT EN RECREATIE

TECHNISCH TEXTIEL

STRATEGIE







2014

136,8

212,1

203,8

242,8

273,0

218,1

247,4

214,7

214,2

221,9

269,4

267,1

207,0

221,8

196,7

165,6

151,5

152,5

89,1

84,6

97,7


18,3

19,8

25,1

45,3

34,2

36,8

47,0

47,4

55,4

54,8

58,1

54,4

53,3

68,3

Totaal vaste activa

196,5

374,7

484,6

463,8

491,2

531,7

513,1

480,1

413,9

429,1

74,6

89,6

43,6

41,4

40,6

60,7 Voorraden

157,7

176,2

211,5

155,0

216,9

267,9

226,4

222,2

249,5

271,1

Vorderingen

128,2

166,2

187,7

116,9

169,8

181,1

159,7

144,1

162,4

199,0

6,7

4,8

5,4

12,8

11,6

22,7

26,7

21,6

36,4

25,3

83,8

32,7

74,6

89,6

35,6

35,5

- 36,5

51,8

-12,7

-10,0

-11,3

-12,1

-10,0

- 8,6

- 8,5

Winstbelasting

-11,4

-11,9

-19,1

- 5,6

-17,9

-18,7

- 8,2

- 8,5

-1,4

- 9,5


45,4

0,3

-

8,7

-1,3

-1,3

- 0,3

0,1

0,4

0,3


76,1

46,5

51,0

23,1

45,4

58,3

15,0

17,1

- 46,1

34,0

- 0,1

- 0,1

0,1

0,8

0,6

0,4

5,9

1,9

0,4

0,1

Nettoresultaat

76,0

46,4

51,1

23,9

46,0

58,7

20,9

19,0

- 45,7

34,1

Dividend

16,2

18,8

20,4

15,0

18,8

24,0

13,0

13,1

13,3

-

6,6%

8,2%

9,2%

4,9%

8,6%

9,0%

4,8%

5,4%

5,1%

5,9%


13,1%

13,4%

5,7%

12,1%

13,1%

7,2%

7,1%

7,1%

9,0%


-

-

-

-

-

-

-

-

34,3

-


292,6

347,2

404,6

284,7

398,3

471,7

412,8

387,9

482,6

495,4

Totaal activa

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

Eigen vermogen


238,7

310,1

366,9

380,8

438,5

465,8

457,2

474,3

448,2

508,2

Minderheidsbelang

0,2

0,3

5,1

4,1

3,8

3,7

-1,9

-1,0

- 0,5

- 0,6

Groepsvermogen

238,9

310,4

372,0

384,9

442,3

469,5

455,3

473,3

447,7

507,6

Voorzieningen

43,8

40,8

43,5

40,5

32,0

50,6

65,3

45,8

46,9

45,1


63,5

222,3

316,2

192,0

195,2

275,1

220,3

195,1

213,3

201,0


1



2




30,4

12,9

20,3

16,3

57,1

36,3

36,3

14,8

38,6

17,1

112,5

135,5

137,2

114,8

162,9

171,9

148,7

139,0

140,4

153,7

-

-

-

-

-

-

-

-

9,6

-

489,1

721,9

889,2

748,5

889,5

1.003,4

925,9

868,0

896,5

924,5

49%

43%

42%

51%

50%

47%

49%

55%

50%

55%

- 63,0

175,1

88,1

- 3,3

24,7

34,8

15,7

18,0

0,2

-22,1

43,0

62,9

48,0

17,3

21,3

25,7

16,6

14,4

24,8

30,5

173,4

206,9

262,0

157,1

223,8

277,1

237,4

227,3

271,5

316,4



12,4 165,8

2015

2013

95,2



2012

137,5

-13,7

2011

102,5

69,4

2010

85,0

-11,3


2009

119,5

50,1


2008

1.049,0

- 8,0

Minderheidsbelang

2007

1.138,8


Bedrijfsresultaat

2006



Omzet



23,1

32,7

42,3

42,7

44,9

47,9

51,6

47,7

44,0

37,0

3.532

4.020

4.437

3.805

4.271

4.353

4.454

4.234

4.345

3.652

21.063

23.556

23.967

25.068

25.502

25.929

26.498

26.791

27.089

27.454

3,66

2,04

2,18

0,97

1,84

2,31

0,81

0,72

-1,72

1,26


0,70

0,80

0,85

0,60

0,75

0,95

0,50

0,50

0,50

-

23,21

21,27

16,05

18,43

28,00

21,26

19,87

22,90

18,69

23,95


Jaarverslag 2015

Protecting people





[email protected]

Web www.tencate.com


PROTECTING PEOPLE




PROTECTIVE FABRICS

GEOSYNTHETICS

HOLDING & SERVICES



ADVANCED COMPOSITES

GRASS



ADVANCED ARMOUR




Jaarverslag 2015

Protecting people





[email protected]

Web www.tencate.com


PROTECTING PEOPLE




PROTECTIVE FABRICS

GEOSYNTHETICS

HOLDING & SERVICES



ADVANCED COMPOSITES

GRASS



ADVANCED ARMOUR



Organisatie. Protecting people PROTECTING PEOPLE. Koninklijke Ten Cate nv Jaarverslag 2015 PROTECTING PEOPLE. Sectoren en marktgroepen

Recommend Documents