Opvoeden Samen Aanpakken Informatiekrant Zomer 2009

Opvoeden Samen Aanpakken • Informatiekrant • Zomer 2009

Zeenath Fazeera: ‘Ik zou

het vreselijk vinden als mijn kinderen schoenmaker werden’

‘Het belangrijkste is dat ze het naar hun zin hebben’ Dick Tissink:

Dit is de tweede krant bij de tentoonstelling Opvoeden Samen Aanpakken. De tentoonstelling reist door Den Haag en nodigt ouders uit met elkaar te praten over de opvoeding. Per wijk worden opvoedgesprekken georganiseerd. Vaders, moeders, oma’s, opa’s, leerkrachten: iedereen die zich met opvoeden bezighoudt kan meedoen!

Themanummer: Leren, op school en thuis Thuis en school: als het goed is, zijn dat geen compleet verschillende werelden. Wat je kind thuis meekrijgt neemt het mee naar school. En andersom. Hoe beter het samenspel tussen ouders en school, hoe beter je kind zich kan ontwikkelen. Daarom is het belangrijk goed contact te hebben met school. Als je weet wat je kind meemaakt op school en wat er wordt verwacht, kun je hem of haar beter helpen. Hoe doen andere ouders dat? Wat verwacht de school van ouders? Wat mag je als ouder van school verwachten? Hoe ga je om met verschillen tussen school en thuis? Daarover gaat deze krant.

INHOUDSOPGAVE Pagina 2 De allerkleinsten Breng je je kind naar de crèche of niet? Hoe houd je contact met de leidsters? Pagina 3 Basisschool Over de band tussen ouders en school Pagina 4 Middelbare school Wat staat je te wachten als je kind naar de middelbare school gaat? Pagina 5 De Stelling: Met seksuele voorlichting moet je zo vroeg mogelijk beginnen Pagina 6 Opvoeden samen aanpakken slaat aan Haagse ouders in gesprek over opvoeden En verder... Boekentips Adressen Agenda Colofon

2, 5 6 6 6

www.opvoedensamenaanpakken.nl

Sander Dekker: ‘Gun je kind de kans zich te ontwikkelen’ ‘Bij goed ouderschap hoort dat je meekijkt op de school van je kinderen. Wat leren ze daar? Hoe doen ze het? Hoe kun je hen ondersteunen? Als je betrokken bent bij de school, help je je kinderen om zich te ontwikkelen. En dat is toch wat iedere ouder wil? De school kan het niet alleen af: ouders zijn keihard nodig. Dat begint al als kinderen heel jong zijn. Ik vind het moeilijk te verkroppen dat in onze stad nog steeds duizenden kinderen zijn, die onvoldoende Nederlands spreken als ze naar de basisschool gaan. Taal is zo belangrijk! Daarom: stuur je kind naar de voorschool als het een taalachterstand heeft. Daar kunnen kinderen al naar toe als ze tweeënhalf jaar oud zijn. Ze krijgen vier dagdelen per week les. Gun je kind die kans om zonder taalachterstand aan de basisschool te beginnen. Want zo’n achterstand is later heel moeilijk in te lopen.’ Sander Dekker is wethouder Onderwijs, Jeugd en Sport van Den Haag

Zeenath Fazeera, moeder van Sharon (12) en Shanan (11):

Dick Tissink, vader van Endeshaw (10) en Maryam (7):

‘Ik heb hoge verwachtingen van mijn kinderen. Ze moeten de kans pakken om iets te bereiken.’

‘Of mijn kinderen stratenmaker worden of leraar, maakt mij niet uit.

‘Nederlanders zeggen: als mijn kind maar gelukkig wordt. Ik denk er anders over. Als je niet slaagt in het leven, zal niemand je helpen. Die instelling heb ik meegenomen uit Sri Lanka. Studeren is de beste manier om hogerop te komen. Daarom staat school bij ons op nummer 1. Na schooltijd komen bij ons de boeken op tafel. Dan geef ik Sharon en Shanan een dictee Nederlands. Van vijf tot zes maken we samen huiswerk. Iedere dag. Zelf computeren ze liever, maar huiswerk is belangrijker. Ze gaan ook naar Engelse les, zodat ze later in het buitenland kunnen werken. Ik heb hoge verwachtingen, zeker van Sharon. Hij kan goed leren en pikt dingen snel op. De leerkrachten op school zeggen dat ook. Hij hoeft geen minister te worden, maar ik hoop wel dat hij naar de universiteit kan. Shanan is minder serieus met leren, hij is liever met zijn handen bezig. “Goed je best doen!”, zeg ik tegen hem. Hier in Nederland heb je de kans om iets te bereiken. Die moet je pakken. Ik zou het vreselijk vinden als ze later schoenmaker werden.’

‘Ik ben leraar en heb regelmatig te maken met kinderen die op hun tenen moeten lopen. Hun ouders willen perse dat ze later naar de universiteit gaan. Als kinderen het talent niet hebben, zal dat niet gebeuren. Hoe hard je hen als ouders ook pusht. Ze worden daar alleen maar doodongelukkig van. Laatst zei een moeder nog tegen me: “Ik hoop één ding: dat mijn kinderen niet naar het VMBO hoeven.” Daar kan ik zo boos om worden! Een opleiding is goed als hij bij je kind past. Het is niet: hoe hoger hoe beter. Ik wil mijn kinderen helpen om hun talenten te ontwikkelen en hun belangstelling te ontdekken. Dan heb ik het niet alleen over leren. Vriendschap, oog voor de wereld om je heen en hobby’s zijn ook belangrijk. Daarom zitten Endeshaw en Maryam allebei op scouting. Natuurlijk wil ik graag dat ze goed terecht komen later. Maar ik zal geen dingen eisen die er niet in zitten. Het kan zijn dat Endeshaw straks een fantastische stratenmaker wordt en Maryam verpleegkundige. Misschien wordt een van hen docent, net als ik. Allemaal prima, als het maar past bij hun belangstelling en capaciteiten. Het belangrijkste is dat mijn kinderen het naar hun zin hebben.’

>> Meer interviews met Haagse ouders over leren (op school en thuis) op pagina’s 2, 3, 4 en 5.

2

De allerkleinsten

Thuisblijfmoeder

Borstvoeding op de crèche

Sommige kinderen blijven thuis tot ze vier jaar zijn. Anderen gaan naar de kinderopvang of de peuterspeelzaal. Omdat de ouders werken of om te spelen met andere kinderen. Breng je je kind naar de kinderopvang of niet? Hoe is om je kind daar te brengen? En hoe houd je contact met de leidsters?

Nederlands leren

Ester Stoorvogel koos ervoor om zelf voor haar kinderen te zorgen. Siham Benbrahin en haar man Jens Meijers werken allebei. Hun dochter Nadine (1), gaat twee dagen per week naar een kinderdagverblijf. Siham: ‘We hebben een gemengde crèche uitgekozen. Er zijn veel Afrikaanse leidsters. Die knuffelen graag, net als wij. In het begin vond ik het moeilijk om Nadine achter te laten. Gelukkig had ze het naar haar zin. Als ik haar kwam halen zat ze heel tevreden te kijken. De eerste maanden heb ik haar ’s ochtends op het kinderdagverblijf borstvoeding gegeven. Dat was een prima manier om te wennen. Zo leerde ik de leidsters goed kennen. Sommige ouders rennen in en uit. Dat is niets voor mij. Ik vind het belangrijk om af en toe een uurtje op het dagverblijf te zijn. Zo proef je de sfeer en kun je rustig bespreken wat er die dag is gebeurd.’

R. Barat Actief met baby en peuter Spelletjes en activiteiten voor kinderen van 1–4 jaar, verdeeld over de thema’s dagelijks leven, feesten, seizoenen en natuur. Karin Amstutz Moeders vertellen Praktische adviezen over de meest voorkomende problemen met peuters in de vorm van gesprekken tussen moeders. Vivian den Hollander Hoi, naar school Prentenboek om voor te lezen aan kinderen van circa 4 jaar. Lisa gaat voor het eerst naar school. In het begin vindt ze het eng, maar ze went al gauw.

Als je kind naar de crèche gaat, leert het sneller Nederlands, zegt Afshan Khadija. Maar als moeder moet je ook Nederlands spreken. Anders kun je niet met de leidsters praten. ‘Ik heb twee zoons. Toen ze klein waren, sprak ik nog geen woord Nederlands. Ik vond het belangrijk dat ze naar de crèche gingen. Ze speelden met andere kinderen en leerden Nederlands spreken. Maar het was lastig dat ik de leidsters niet begreep. Als ik mijn oudste zoon kwam halen, huilde hij vaak. Ik kon niet aan de leidsters vragen wat er gebeurd was. Thuis vertelde mijn zoon dat andere kinderen hem sloegen. Ik voelde me zo machteloos! Ik heb hem naar een andere crèche gebracht en ben Nederlands gaan leren. Mijn man vond het eerst niet goed, maar nu is hij heel trots op me. Nu de kinderen op de basisschool zitten, kan ik gelukkig wel met de leerkrachten praten.’

‘Mijn idee was altijd: ik ben de opvoeder, ik ga mijn kinderen toch niet naar de kinderopvang brengen! Ik dacht dat het niet goed was voor de band tussen ouders en kinderen. Tegenwoordig denk ik er anders over. Het dochtertje van mijn schoonzus gaat vier dagen per week naar een kinderdagverblijf en ze hebben een prima band met elkaar. Toch heb ik er helemaal geen spijt van, dat ik mijn kinderen nooit naar de crèche heb gebracht. Soms was het lastig te combi­neren met mijn werk, maar ik heb wel heel erg genoten van die baby- en peuterjaren.’

Kinderopvang: hoe zit dat? Kinderdagverblijf In een kinderdagverblijf worden kinderen van 0 tot 4 jaar opgevangen. Dit kan voor hele of halve dagen zijn. Vaak voor meerdere keren per week. Een ander woord voor kinderdagverblijf is crèche. Gastouderopvang Dit is opvang door een volwassene die is ingeschreven bij een gastouderbureau. Kinderen worden in het huis van de gastouder, of bij jou thuis opgevangen. Dat kan voor een aantal uren of voor hele dagen. Peuterspeelzaal Een peuterspeelzaal is vooral bedoeld om te spelen. De speelzaal is voor kinderen van 2 tot 4 jaar. Kinderen kunnen er meerdere keren per week naar toe, maar alleen voor halve dagen. Op diverse peuterspeelzalen in

Den Haag zijn speciale programma’s om taalachterstand bij kinderen te voorkomen. Dit heet de voorschool.

Familie Veel mensen regelen zelf hun kinderopvang via familie of kennissen. Dit heet informele kinderopvang. Meer informatie Informeer bij het consultatiebureau of het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Je kunt daar een boekje krijgen met alle belangrijke adressen in je wijk. Je kunt dit boekje ook downloaden van internet: www.cjgdenhaag. nl/baby (of peuter/kind). Kies ‘Informatieboekje voor ouders’. Algemene informatie over kinderopvang vind je op www.kinderopvang.net.

Stef Desodt

Kinderen van de lagere school Handige adviezen bij de 100 meest gestelde vragen van ouders over kinderen van 6 tot 12 jaar. Mirjam Janssen De kies een school gids Met succes van groep 8 naar klas 1. Welke school past het beste bij jouw kind? Praktische informatie voor ouders van basisschoolverlaters.

3

Basisschool Contact tussen ouders en school is niet altijd vanzelfsprekend. Twee ouders en een leerkracht over het belang van een goede band met school.

‘Je kunt niet alles aan de school overlaten’

‘Door mee te kijken in de klas, weet ik waar mijn kinderen mee bezig zijn’ Fatima Seifi, moeder van Esmahane (9) en Jasin (5): ‘Ik praat nog niet zo goed Nederlands. Jammer genoeg kan ik mijn kinderen niet helpen als ze vragen hebben over hun schoolwerk. Zelf heb ik weinig opleiding gehad. En mijn school in Marokko was zo anders dan de school in Nederland. Ik wil

Ala Arian, vader van Hena (7) en Hylla (5): ‘Toen Hena net naar school ging had ze veel moeite met opstaan. Thuis zaten we iedere ochtend in de stress. Uiteindelijk hebben we het met de juf besproken. Zij gaf tips en stelde ons gerust. We vragen wel vaker advies aan de leerkrachten. Als ouder twijfel je regelmatig of je het wel goed doet. Dan is het fijn als je even met de leerkracht kunt overleggen.

Vragen over school? Bel 5010! Wil je weten wat je kunt doen als je opeens hoort dat je kind blijft zitten? Ben je benieuwd wat een leerlingvolg­systeem is? Ben je op zoek naar de data van de schoolvakanties? Of wil je weten wat je moet doen als je dochter niet wordt toegelaten op de middelbare school van haar keuze? Met al je vragen over de basisschool en de middelbare school kan je terecht bij 5010. 5010 is het landelijke informatiepunt van ouderverenigingen. Je kunt elke werkdag van 10.00 tot 15.00 uur gratis bellen met 0800-5010. Je vraag wordt beantwoord door deskundige medewerkers met ruime ervaring in het onderwijs. Je kunt je vraag ook per email stellen. Op de website vind je veel informatie: www.50tien.nl

Goed contact met school vinden we heel belangrijk. We proberen altijd met zijn tweeën naar ouderavonden te gaan. We vragen ook wat wij als ouders kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van Hena en Hylla. Je kunt niet alles aan de school overlaten. Wij kopen leerzaam speelgoed: puzzels, lego, spelletjes. We spelen vaak samen spelletjes, zodat onze dochters leren samenwerken. We gaan ook vaak naar de bibliotheek. Iedere avond lezen we een boekje voor.’

Meester Jac: ‘Laat je gezicht zien op school’ Meester Jac (voluit Jac Timmermans) is leerkracht op de Prins Willem Alexanderschool in het Haagse Laakkwartier. ‘Kinderen zijn beter af, als ouders regelmatig op school komen.’ ‘Als je op school komt, zie je hoe wij je kind dingen leren. Hoe leert je dochter rekenen of woordjes? Als je dat weet, begrijp je beter waar je kind mee bezig is. Je kunt hem of haar dan thuis beter helpen.’

Is dat ook nodig als je kind al in groep zeven of acht zit? ‘Ook dan is het goed om af en toe in de klas te komen. Je ziet hoe je kind zich gedraagt en je leert de leerkracht kennen. Daardoor wordt het makkelijker om vragen te stellen. Wat houdt de CITO toets in? Wat gebeurt er op schoolkamp? Sommige ouders zijn teleurgesteld als de rapport­ cijfers tegenvallen. “Waarom heb je dat

niet eerder verteld?” zeggen ze dan. Door regelmatig op school te komen, blijf je op de hoogte van de vorderingen van je kind.’

Hoe pak je dat aan? ‘Dat is op iedere school anders. Onze school organiseert informatiemiddagen. De leerkrachten stellen zich voor en je kunt je opgeven om mee te helpen: met knutselen, schoolreis, sporten, voorlezen. Kinderen vinden het geweldig als hun ouders meehelpen. Er zijn ook koffieochtenden, waar je andere ouders leert kennen. Dat is leuk en leerzaam. Wat doen andere ouders als hun kind niet naar bed wil? Waar is een leuke speelplaats?’ Bemoeit de school zich ook met de opvoeding? ‘Ouders zijn de opvoeders. De school is in de eerste plaats een plek om te leren. Maar op school krijgen kinderen natuurlijk ook normen en waarden mee.’

wel graag weten wat ze doen op school. Daarom ga ik vaak naar de koffieochtenden op school. Dat is heel gezellig. Met andere moeders praat ik over de opvoeding. Elke twee weken gaan we een ochtend de klas in. Dan mogen we meekijken met onze kinderen. Zo weet ik waar Esmahane en Jasin mee bezig zijn. Ik help ook mee met sportdag en met de kerstbrunch.’

Botst dat wel eens met wat ouders hun kinderen meegeven? ‘Soms wel. In sommige culturen moeten kinderen doen wat volwassenen zeggen. Op onze school vinden we het belangrijk dat kinderen hun eigen mening geven, ook tegen volwassenen. Het is goed als ouders weten hoe de school over dingen denkt. Thuis kunnen ze met hun kind praten over de verschillen tussen thuis en school en uitleggen waarom dat zo is.’ Kun je ook met vragen en zorgen over de opvoeding terecht bij de leerkracht? ‘Als je je zorgen maakt, is het altijd goed om dat aan de leerkracht te vertellen. Je kunt het best een afspraak maken, om eens rustig te praten. Als het nodig is, kan de leerkracht je in contact brengen met een opvoedsteunpunt. Daar kun je met allerlei vragen over opvoeden terecht.’

De NKO De Nederlandse Katholieke vereniging van Ouders (NKO) is één van de organisaties achter 5010. De NKO zet zich in voor een betere positie van ouders in het onderwijs. De NKO is katholiek van oorsprong, maar zet zich in voor alle ouders. Meer informatie kun je vinden op www.nko.nl. De NKO is bereikbaar via 070-3282882 of via [email protected].

4

Middelbare school De middelbare schooltijd: een spannende tijd voor kinderen én voor hun ouders. Drie ouders vertellen.

‘Mijn zoon vertelt steeds minder’

‘Die eeuwige discussies!’ Dorothy Boatemah is moeder van Winston (17), Joseph (12) en Joel (11): ‘Winston, mijn oudste zoon is veranderd. Hij zat het liefst bij mama thuis. Nu wil hij altijd naar buiten, naar zijn vrienden. Mama is je

beste vriendin, heb ik altijd gezegd. Maar de laatste tijd vertelt hij steeds minder. “Ben je al seksueel actief?”, vroeg ik laatst. “Hou op, mama”, zei hij. Ik wil niet dat hij verkeerde dingen doet. Hoe kan ik hem voor de gevaren waarschuwen als hij zo gesloten is?’

‘Wat staat ons te wachten?’ Afshan Khudij, moeder van Kashef (12) en Qasim (9): Sattya Kalloe, moeder van Ghaitrie (20) Sanjay (15), Akshay (11) en Shivani (9): ‘Mijn zoon Sanjay zit in klas 3 van het VMBO. Op school gaat het best goed, en het is een leuke knul. Maar die eeuwige discussies thuis! Sanjay heeft overal een mening over. Als ik iets verbied, smijt hij met deuren. Soms weet ik niet eens

waarom hij boos is. Hij vindt dat wij hem te kort houden. Ik wil niet dat hij ’s avonds op straat rondhangt: neem je vrienden liever mee naar huis. Zolang hij minderjarig is, blijven wij als ouders verantwoordelijk. Ik probeer veel met hem te praten. Hoe is je dag geweest, wat houdt je bezig? Dat heb ik echt moeten leren. Bij ons thuis werd weinig gepraat.’

‘Straks gaat mijn zoon naar de middelbare school. Dan heb ik veel minder zicht op hem. Wat ga ik doen als hij straks met vrienden naar de disco wil? Ik wil niet van alles verbieden, omdat het in onze cultuur

niet mag. Als je kinderen groter worden, moet je ze ook een beetje vertrouwen. Anders gaan ze van alles stiekem doen. Mijn man is strenger dan ik. Als je niet met je kinderen meegroeit, krijg je een moeilijke situatie thuis, zeg ik tegen hem. Ik vind het heel spannend, want ik weet niet wat ons te wachten staat.’

Jeugdverpleegkundige Erwin Johannes: ‘Probeer je te verplaatsen in je kind’ Wat staat je te wachten als je kind naar de middelbare school gaat? Hoe houd je goed contact met je opgroeiende puber? Edwin Johannes, jeugdverpleegkundige bij de GGD, geeft tips. 1. Houd contact met school ‘De middelbare school is veel groter dan de basisschool en vaak verder weg. Je kent de leraren niet en je kunt niet zomaar even binnenstappen. Je moet meer moeite doen om te weten wat er speelt. Vraag regelmatig aan je kind hoe het gaat. Middelbare scholen organiseren ‘tien minutengesprekken’. Dan kun je leraren spreken over de vorderingen van je kind. Heb je het gevoel dat het niet lekker gaat? Neem dan contact op met de mentor van je zoon of dochter. Iedere klas heeft zo’n mentor: een leraar bij wie kinderen en ouders met vragen en problemen terechtkunnen.’ 2. Ze hebben je nog steeds nodig ‘Naar de middelbare school: dan worden

vrienden en vriendinnen belangrijker. Middelbare scholieren bespreken niet meer alles met hun ouders. Als ouder krijg je soms het gevoel: ik doe er niet meer toe. Toch hebben kinderen op de middelbare school nog steeds heel hard je steun nodig. Alleen zullen ze dat nooit hardop zeggen: niet cool!’

3. Verplaats je in hun wereld ‘Stel dat je kind buiten rond wil hangen. Als vader of moeder denk je: wat vreet mijn zoon of dochter uit? Maar voor middelbare scholieren is het belangrijk dat ze kunnen kletsen met leeftijdgenoten. Probeer belangstellend te zijn, zonder direct een oordeel te geven. Vertel ook eens hoe je zelf was als puber.’ 4. Laat ze meepraten ‘Op de middelbare school wordt van kinderen verwacht dat ze meedenken, hun eigen mening geven. Dat merk je thuis ook: ze willen meepraten. Bedenk welke regels je echt belangrijk vindt en wees daar duidelijk over: hierover valt niet te onderhandelen.

Over andere dingen kun je ze wel laten meebeslissen. Als ze straks volwassen zijn moeten ze ook zelf beslissingen nemen.’

5. Omgaan met risico’s ‘Praat met je kinderen over roken en alcohol, zodat ze weten wat er te koop is, wat de gevaren zijn en hoe ze daarmee om kunnen gaan. Probeer niet alles voor hen op te lossen. Luisteren en vertrouwen hebben is ook belangrijk: daar groeien ze van.’ 6. Zorgen? Blijf er niet mee rondlopen ‘Het ene moment is je kind vrolijk, het volgende moment boos of hangerig. Dat hoort bij de puberteit. Maar als je kind vaak somber is, slecht eet of helemaal niets meer aan je vertelt, moet je opletten. Praat erover, laat merken dat je bezorgd bent. Als de zorgen blijven, aarzel dan niet om contact op te nemen met het Centrum voor Jeugd & Gezin, www.cjgdenhaag.nl. Je kunt daar gesprekken krijgen en ze geven ook opvoedcursussen.’

5

Stelling: Met seksuele voorlichting moet je zo vroeg mogelijk beginnen

Pinar Karadavut geeft voorlichting over homoseksualiteit aan middelbare scholieren

Pinar Karadavut, moeder van Toprak (6): ‘Kinderen hebben al op jonge leeftijd vragen over seksualiteit. Dat merk ik ook aan Toprak. Soms speelt hij met zijn piemel. “Kijk mama, hij is groot geworden.” Je piemel is wakker, zeg ik dan. Ik wil niet geheimzinnig doen over seksualiteit. Ik verbied ook niet dat hij aan zijn piemel zit. Het hoort bij de leeftijd dat kinderen hun lichaam verkennen. Ik zeg wel dat hij dat niet op straat moet doen. Er zijn grenzen. “Waarom heb jij borsten en ik niet?”, vroeg Toprak laatst toen we onder de douche stonden. Door open op zijn vragen in te gaan, wil ik hem laten weten dat hij met vragen over seksualiteit bij mij terecht kan. Ik vertel niet alles, het moet natuurlijk wel bij zijn leeftijd passen. Maar als je met seksuele voorlichting wacht tot de puberteit, ben je eigenlijk al te

Mee eens laat: dan schamen kinderen zich en wordt het veel lastiger te bespreken. Of ik niet bang ben dat Toprak door mijn openheid eerder gaat experimenteren met seksualiteit? Nee hoor. Ik denk dat ik juist voorkom dat hij dingen stiekem gaat doen. Zelf ben ik ook vrij opgevoed. In Turkije, waar ik ben opgegroeid, was dat best bijzonder. Mijn ouders en mijn broers wisten wanneer ik ongesteld was. Als ik een vriendje had, kon ik dat aan mijn moeder vertellen. Ik voelde me veilig en kon mijn ouders om raad vragen als ik ergens mee zat. Ik hoop dat Toprak dat later ook doet.’

Mee oneens Mohammed Zaher Daqiq, vader van Najiha (16), Mojtabba (15), Shiawas (13) en Tahmina (10): ‘In Nederland beginnen kinderen heel vroeg met seks: als ze 12, 13 jaar zijn. Dat komt denk ik omdat ze er al heel jong van alles over horen. Dat vind ik niet goed. Als het maar even kan, moet je seks uitstellen tot je getrouwd ben. Dat lukt niet iedereen, maar je moet er wel naar streven. Thuis praten we niet over seksualiteit. Ik vind mijn kinderen daar te jong voor. Ik merk ook nooit dat ze er

mee bezig zijn. Ook de oudste twee hebben er nog helemaal geen gevoel voor. Als ze op televisie per ongeluk een film met bloot zien, schakelen ze snel over naar een ander net. Dan schamen ze zich. Natuurlijk moet je je kinderen seksuele voorlichting geven, maar doe dat als ze er aan toe zijn. Straks, als de jongens 18, 20 jaar zijn, ga ik met ze praten over mannendingen. Mijn vrouw gaat mijn dochter voordat ze trouwt vertellen over vrouwendingen. Dat zal niet makkelijk zijn, want bij ons in Afghanistan werd nooit over seksualiteit gepraat. Misschien weten onze kinderen al meer dan ik over seks, denk ik wel eens. Want ze hebben natuurlijk wel seksuele voorlichting op school gehad.’

Opvoedadviseur Sevgi Genzer: ‘Luister naar de signalen van je kind’ Sevgi Genzer, medewerkster van bureau Jeugdzorg, geeft bij stichting Yasmin regelmatig voorlichting over seksualiteit. Zelf is ze van Turkse afkomst. ‘Ik weet hoe moeilijk het is met je kinderen over seksualiteit te praten, als je zelf anders bent opgevoed.’ Waarom vinden veel allochtone ouders het lastig om hun kinderen seksuele voorlichting te geven? ‘Ze hebben het idee dat het respect verdwijnt als ze met hun kind over seksualiteit praten. Ik herken dat wel. Bij ons thuis werd er vroeger ook nooit over gesproken. Maar in Nederland kun je seksualiteit niet wegmoffelen. Kinderen worden er mee geconfronteerd: op school, op televisie en op internet, bij vriendjes.’ Ed de Boer Hoe blijft mijn kind bij de les? Gids voor ouders met een kind in het Voortgezet Onderwijs. Wat kan mijn kind zelf doen? Wat mogen we van school verwachten? Wat kunnen wij doen?

Wat is het moeilijkst? ‘Dat je moet erkennen dat je als vader of moeder zelf ook seksuele gevoelens hebt. Maar een moeder is echt geen slet, als ze seksuele gevoelens heeft. Seksualiteit hoort nu eenmaal bij de mens.’

Wolfgang Endres e.a. Zó is leren leuk! Handige tips voor elke dag bij het maken van huiswerk. Voor jongeren vanaf ca. 12 jaar (en hun ouders).

Stel je ziet er enorm tegenop, maar je wilt ook niet dat je kind alles op straat hoort? ‘Maak er geen groot, zwaar onderwerp van. Als ouder krijg je allerlei signalen.

Je zoontje vraagt waarom hij een piemel heeft en zijn zusje iets anders. Of je dochter vraagt waar dat maandverband eigenlijk voor is. Die vragen kun je aangrijpen om bij stukjes en beetjes te vertellen hoe hun lichaam in elkaar zit. Als je dat van jongs af doet, wen je er zelf ook aan om erover te praten.’ En als je denkt dat je kind er nog niet aan toe is? ‘Kinderen ontwikkelen zich sneller dan je denkt. Sommige meisjes menstrueren al op hun tiende. Ze hebben recht om te weten hoe hun lichaam in elkaar zit. Zelf heb ik drie pubers. Mijn zoon vroeg laatst of ik zijn beddengoed extra wilde verschonen. Ik heb voorzichtig gevraagd of hij masturbeerde. Binnenkort vertel ik hem over condooms, liefde en vriendschap. Ik wil meegeven dat seksualiteit iets speciaals is, wat je bewaart voor mensen waar je van houdt.’

Hoe kom je aan informatie, als je denkt dat je zelf te weinig weet? ‘Er zijn allerlei cursussen over seksuele opvoeding. Bijvoorbeeld bij de GGD, bij opvoedsteunpunten, bij vader- en moedercentra of bij het consultatiebureau. Sommige cursussen zijn speciaal voor allochtone ouders. Kijk ook eens in de bibliotheek!’

Sanderijn van der Doef

Ben jij ook op mij? Een boek voor kinderen vanaf 9 jaar. In humoristische tekeningen en duidelijke tekst wordt verteld over de veranderingen in je lichaam als je ouder wordt en over vrijen. Rutger Nisso Groep

Alles over seks, liefde en relaties Gids voor jongeren vanaf ongeveer 13 jaar. Sanderijn van der Doef

Out! Alles over homoseksualiteit Gids voor jongeren vanaf circa 13 jaar. Allerlei aspecten van homoseksualiteit komen aan bod, zoals zoenen, daten, relaties, onzekerheid en seks. Met ervaringsverhalen.

6

Haagse ouders aan de praat over opvoeden

Opvoeden Samen Aanpakken slaat aan OPVOEDSTEUNPUNTEN IN DEN HAAG EN HUN PEDAGOGISCH ADVISEURS Opvoedsteunpunten Schilderswijk

• De Rubenshoek

‘Eindelijk komen wij zelf eens aan het woord, in plaats van te luisteren naar opvoeddeskundigen.’ Dat is een veelgehoorde opmerking van ouders die deelnemen aan het project Opvoeden Samen Aanpakken. In september startte het Haagse project Opvoeden Samen Aanpakken. De bijbehorende tentoonstelling heeft sindsdien nog geen dag in de kast gestaan. Op de kleurrijke panelen geven twaalf Haagse gezinnen hun mening over opvoeden. Ze zijn al op 17 locaties in Den Haag te zien geweest: in bibliotheken, bij vader- en moedercentra, in wijkcentra, op ROC- Mondriaan en bij bewonersorganisaties. En niet te vergeten: in het Atrium van het Stadhuis. De tentoonstelling brengt Haagse ouders uit allerlei culturen met elkaar in gesprek over opvoeden. Want daar is het allemaal om te doen: een dialoog op gang brengen over opvoeden. Nu eens geen deskundigen die vertellen hoe het allemaal moet, maar ouders die ervaringen uitwisselen. Dat slaat aan: er zijn al 25 dialoogbijeenkomsten gehouden! Voor de komende maanden staan er nog meer bijeenkomsten gepland (zie de agenda). Ouders doen graag mee. ‘Bij veel bijeenkomsten over opvoeden vertellen opvoeddeskundigen hoe het moet. Dit keer komen we zelf aan het woord.’ Waar hebben de deelnemers het over? Ze vertellen hoe moeilijk het is om kinderen los

te laten en grenzen te stellen. Ze delen hun onzekerheid over seksuele voorlichting: wanneer begin je daarmee en hoe doe je dat? Ze discussiëren over opgroeien tussen twee culturen. Ze wisselen ervaringen uit over scholen: wat kun je van school verwachten en hoe kom je er achter wat je kind daar doet? Onderwerpen waar vrijwel iedere ouder vragen en ideeën over heeft. Er zijn dan ook al heel wat nuttige tips uitgewisseld. Ook de rol van de vader in de opvoeding is een hot item. Op sommige bijeenkomsten vertellen ouders openhartig over hun gehandicapte kind. Wat betekent een zorgenkind voor ouders en hoe gaan ze daar mee om? Het project loopt nog tot en met november 2009. Tot die tijd zal de tentoonstelling rondreizen in Den Haag. In juni is in Laak een speciale Week van de Opvoeding naar aanleiding van de tentoonstelling én het 1-jarig bestaan van het Centrum voor Jeugd en Gezin in Laak. Op 18 juni is daar een groot Opvoeddebat, over de resultaten van het project tot dan toe. Hieraan werken ook het Stadsdeel Laak en het Multicultureel Platform Laak mee. Tijdens de grote Slotconferentie in november bespreken we hoe het project een vervolg kan krijgen. Want de deelnemers zijn enthousiast en vertellen ons dat ze graag verder willen praten met andere ouders. Meer informatie: [email protected].

AGENDA TENTOONSTELLING De tentoonstelling Opvoeden Samen Aanpakken is in verschillende wijken in Den Haag te zien. Voor meer informatie over geplande activiteiten rondom de tentoonstelling kunt u contact opnemen met: VluchtelingenWerk Den Haag, Lidia van Albada, tel. 070 - 3897001, [email protected], of Bibliotheek Den Haag, Thea Schellekens, tel. 06 - 1195 3266; [email protected] 8 t/m 12 juni

(MOOI) Morgenstond Fluitenbergstraat 6, 070 - 3211321 Met koffieochtend voor vrouwen op 11 juni 9:30-11:00 uur (opgave noodzakelijk; beperkt aantal plaatsen)

school en onder de overkapping, onder meer: Praten over opvoeding op dinsdag 23 juni van 19:00-21:00 uur voor vrouwen en op donderdag 25 juni van 19:00-21:00 uur voor mannen. Opgave vooraf noodzakelijk: CJG, 0800 - 2854070. Donderdag 18 juni van 18:00-21:30 uur Kerk De Oase Van Meursstraat 1 Opvoeddebat ‘Diversiteit en opvoeding in de wijk’ met het Stadsdeel en Multicultureel Platform Laak, CJG en Unit MCI (MOOI). Voor organisaties en vrijwilligers, opgave vooraf noodzakelijk. Bel voor programma en informatie met Lidia van Albada, 070 - 3987001. 14 t/m 26 september

Bibliotheek Haagse Hout Theresiastraat 195, tel. 070 - 3850579

15 t/m 27 juni

Centrum Jeugd en Gezin (CJG), Stadsdeelkantoor Laak en Prins Willem Alexanderschool (Thijssestraat 47 en omgeving); de panelen wisselen langs deze locaties gedurende 2 weken. Tijdens Week van de Opvoeding van 22 t/m 27 juni: Diverse activiteiten in CJG, op

28 september t/m 2 oktober

Stichting Yasmin Brouwersgracht 2a, 070 - 3631538 Een feestelijke heropening van St. Yasmin Kijk op www.opvoedensamenaanpakken.nl voor de meest actuele agenda!

Van der Vennestraat 185 Spreekuur: donderdag 13.00-17.00 uur Laila Moufid, 070 - 4452222 • Buurthuis Bario Kockstraat 175 Naima Assou, 070 - 4248000 / 4248104 • Gezondheidscentrum Nw Schilderswijk Koningstraat 104 Afspraken: ma, di en woe Joeke-Linda Grootveldt, 070 - 4248000 • Buurthuis Parada Van Limburg Stierumstraat 280 Spreekuur: woe en do 09.00-12.30 uur Naima Assou, 070 - 4248000

Opvoedsteunpunten Segbroek

• Ouderkindcentrum

Gaslaan 175 Spreekuur: donderdag 9.00-15.00 uur Linda Westra, 070 - 3656818 • Consultatiebureau Hanenburglaan Hanenburglaan 339 Spreekuur: dinsdag 09.00-15.00 uur Mary Hofland, 070 - 3795757

Opvoedsteunpunt Laak

• Centrum Jeugd & Gezin

Thijssestraat 47 Spreekuren: ma 09.00-1100 uur, di 09.00-15.00 uur, vrij 09.00-12.00 uur Agnes Barendrecht, 0800-2854070

Opvoedsteunpunten Escamp

• Consultatiebureau Zonneoord

Zonneoord 288 C Spreekuur:vrijdag 09.30-15.00 uur Fija Heykoop, 070 - 3795575 • Centrum Escampade Maarsbergerstraat 30 Spreekuur: dinsdag 13.00-17.00 uur Reineke Fokker, 070 - 3795575

• Wijkcentrum Wateringse Veld

Laan van Wateringseveld 392 Spreekuur: donderdag 09.00-12.00 uur Fija Heykoop, 070 - 3795575 • Gezondheidscentrum Lage veld Middenweg 157 Spreekuur: di 9 - 12 uur en do 13-15 uur Reineke Fokker, 070 - 3364747

Opvoedsteunpunten Scheveningen

• Consultatiebureau Scheveningen

Scheveningseweg 58 Spreekuur: woensdag 09.00-15.00 uur Mary Hofland, 070 - 3795757 • Welzijn Scheveningen Keizerstraat 71C Spreekuur: donderdag 13.00-16.00 uur Annemieke Bakker, 070 - 4162020

Opvoedsteunpunt Loosduinen

• Gezondheidscentrum Nieuw Waldeck Strausslaan 90 Spreekuur: maandag 09.00-13.00 uur Nelleke den Herder, 070 - 3656818

Opvoedsteunpunt Haagse Hout

• Stichting Vóór Haagse Hout

Ivoorhorst 155 Spreekuur: maandag 13.00-16.00 uur Ellen Lisa van Woerden, 070 - 3470041

Opvoedsteunpunt Leidschenveen • Buurtcentrum Leidschenveen Cicerostrook 5 Spreekuur: dinsdag 09.00-13.00 uur Nelleke den Herder, 070 - 3196060 Opvoedsteunpunt Ypenburg

• Pieter Vink Centrum

Plesmanlaan 217a Spreekuur: vrijdag 09.00-13.00 uur Nelleke den Herder, 070 - 3196060

CONTACT

PARTNERORGANISATIES & FINANCIERS

www.opvoedensamenaanpakken.nl

Opvoeden Samen Aanpakken is een initiatief van:

Contactpersoon: Lidia van Albada [email protected] Correspondentieadres: Vluchtelingenwerk Den Haag Hooftskade 91 2526 KB Den Haag Tel. 070 - 389 7001 COLOFON Tekst en eindredactie: www.dittyeimers.nl Fotografie gezinnen: Mieke Schlaman Grafisch ontwerp: www.Nieuw-Eken.nl Drukwerk: Drukkerij Groen, Leiden

OP DE HOOGTE BLIJVEN Wilt u op de hoogte blijven van dit project Opvoeden Samen Aanpakken? Geef u dan op voor onze digitale nieuwsbrief. Mail naar: [email protected] en zet in het onderwerp ‘Nieuwsbrief’.

• Bibliotheek Den Haag

Thea Schellekens tel: 070-3887916 / 06-11953266 [email protected]

• Unit MCI, onderdeel van MOOI Salima Kharhache tel: 070-3616847 [email protected]

• Stichting Yasmin

Nermin Altintas tel: 070-3631538 info@ stichtingyasmin.nl

• Stichting VluchtelingenWerk Den Haag

Irene Davids tel: 070-3897001 [email protected] En is mede mogelijk gemaakt door:

• Ministerie van VROM,

programma Ruimte voor contact • Fonds 1818 • Gemeente Den Haag • VluchtelingenWerk Nederland