Een krant. vol tips over. opvoeden en opgroeien! Informatiekrant over opvoeden en opgroeien in Amersfoort

Informatiekrant over opvoeden en opgroeien in Amersfoort

nt a r k r Een ips ove t vol voedenen! op oei r g p en o


Wat heeft

wethouder Stoelinga met jeugd? Een interview door Parto en Nick

Parto en Nick zitten in 3 vwo. Ze maken kennis met wethouder Stoelinga van Jeugd en Onderwijs. Wat zijn zijn plannen voor de jeugd in Amersfoort? Wat heeft hij met jongeren? En heeft hij een tip voor de drukke klas van Parto en Nick?

Wat deed u voordat u wethouder werd? ‘Ik werkte 39 jaar in het onderwijs waar ik begon als docent Nederlands en Maatschappijleer aan de lagere technische school (lts). Hier werd ik later adjunct-directeur. Als gevolg van een fusie was ik een aantal jaren locatieleider op het Meridiaancollege (Stromenland). De laatste zeven jaar werkte ik als directeur onderwijs in Apeldoorn voor een grote scholengemeenschap. Ik heb tot de

‘We bepalen met de jongeren samen wat we gaan doen

Inhoudsopgave

voor de jeugd in

Welkom bij het Centrum voor Jeugd en

Amersfoort’

Gezin Amersfoort

p. 5

Uit de praktijk

p. 7

Het verhaal van Cecile en Hero

p. 9

Opvoeden is een kunst op zicht

p. 11

Opvoeden zonder geweld

p. 13 p. 15

laatste dag genoten van het onderwijs.’ Wat vindt u leuk aan jongeren

Wij hebben in de klas erg veel drukke

en onderwijs?

kinderen. Hierdoor blijven zes van de 20

‘Elke dag op school is anders. En telkens weer

zitten dit jaar. Wat kunt u hier aan doen?

Samengestelde gezinnen

spannend. Er gebeurt zoveel met jonge mensen.

‘De school is zelf verantwoordelijk voor de

Een achterstand in de ontwikkeling? p. 17

Je ziet ze binnenkomen als kinderen en verlaten

goede kwaliteit van onderwijs. De inspectie

Welke basisschool?

p. 19

de school als jongvolwassenen. Dat is mooi om

controleert dat. Als jullie vwo-afdeling een

Jongeren in Amersfoort

p. 20

te zien. Daarom is het lesgeven zo leuk.’

onvoldoende krijgt, dan komt de inspectie terug

De digitale wereld

p. 23

Jongeren en alcohol

p. 25

om te kijken wat de school voor actie heeft Hoe werd u dan wethouder?

ondernomen. Als leerling kun je een gesprek

‘Ik was al lid van de Burger Partij Amersfoort

aangaan met de mentor bijvoorbeeld, een

Cursusaanbod kinderen en jongeren p. 27

(BPA), sinds de verkiezingen van 3 maart de

leidinggevende of de leerlingenraad. Er zijn veel

Cursussen voor (aanstaande) ouders p. 31

grootste partij van deze stad. Met de huidige

mogelijkheden om je stem te laten horen.’

Kijk dan papa, ik kan fietsen!

p. 35

Kleurplaat

p. 37

Contactpagina

p. 39

samenstelling gaan we vier jaar de stad besturen. Met mijn ervaring in het onderwijs wilde

Tot slot: ‘Ik ben erg benieuwd hoe het jullie

ik erg graag de portefeuille Jeugd en Onderwijs

verder vergaat. Over drie jaar zie ik jullie daarom

onder mijn hoede nemen.’

graag nog eens terug, liefst met een diploma!’

Wat wilt u doen voor de jeugd in Amersfoort? ‘Amersfoort staat in Nederland op de tweede plaats als stad met de meeste jeugd. Dat verdient dus veel aandacht! Maar wij willen als wethouders niet zelf bepalen wat we gaan doen. Dat doen we met de jongeren zelf! We gaan namelijk de wijken in en vragen hen waar ze behoefte aan hebben. In het nieuwe jaar werk ik één dag in een wijk en wil ik regelmatig scholen bezoeken.’

Weth het C oude entr r Sto um v eling oor a ov Jeug ‘In Am er d e e n Ge hulp b rsfoort en zin A i mers o e d m en. ge tige w foor t ereld Voor oud ving zijn v z

ers is orgt d . Het eel or C d zorgt aarom voo entrum vo at vaak ee ganisaties voor r o d de reg e eerste r Jeugd e n ondoorz die goede ichn Gez hulp b ie, zo m a nie da vraag in i van d r worden d t ouders e j opvoedv (CJG) rage e ou cen n jo oor schol traal. Daar der, de jon verwezen. ngeren op n en bi en H g e rijke s heel erg b j is de rela ere of prof ierbij staat en tie tus essio pil in elang de n se d r wikke a ling. I e wijken. H ijk. Ook is n het CJG l altijd h n Am ersfoo et CJG is e et CJG ee en de n en be rt zijn langr belangwe goede weg.’ al erg ver ijke onten op de


3

Welkom

bij het Centrum voor Jeugd en Gezin

Amersfoort

•‘Mijn

Een kind opvoeden is niet altijd gemakkelijk. Meestal weet u wel hoe u dingen aan kunt pakken, maar soms weet u het even niet meer. Dan kunt u terecht bij het Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort (CJG). Ouders, verzorgers, kinderen en jongeren tot 23 jaar kunnen gratis en zonder verwijzing bij ons terecht met al hun vragen over opgroeien, opvoeden en onderwijs.

zoon cursu is zo onz eke sw • ‘We gaan eerbaarhe r, waar ka scheid n id of socia ik terech en, •‘Wa het b hoe kunne le vaardig t voor een ar kan hed nw ik tere este in b egele e onze kin en?’ cht als id deren •‘Mijn en? ik v hier zoon misha ermoed d ’ van 1 at ee ndeld 6 twij n ? k ’ in f elt ov niet g d wo e rdt oed. Wat k r zijn opleid an ik in g . Het g doen ?’ aat

Hoe kom ik in contact met

Eén loket

CJG Amersfoort?

In Amersfoort heeft u één aanspreekpunt voor al

• Loop gerust binnen of bel of mail met een van

uw vragen over opgroeien, opvoeden en

onze medewerkers. Wij zijn bereikbaar van

onderwijs. In het CJG werken allerlei organisa-

maandag tot en met vrijdag van

ties samen: Beweging 3.0, Bureau Jeugdzorg,

9.00 tot 17.00 uur.

Centrum Maliebaan, Eduniek, GGD Midden

Heiligenbergerweg 36, Amersfoort

Nederland, MEE Utrecht, Gooi & Vecht,

Telefoon (033) 47 94 000

NIS, PC Eemland, REC4-4, Riagg Amersfoort

e-mail [email protected]

& Omstreken, SOVEE, Stichting Welzijn

In 2011 kunt u ook bij ons terecht in andere

Amersfoort en

wijken van Amersfoort. Het Centrum voor

SWV Eemland.

eren jong over , s r de ragen n e n ou nne al hun v We gev u k t t r . e s o j i . o sf echt m derw maat mer G A nals ter n en on hulp op J C rk j de n Bi sio , Di p ofes , opvoe eiding e slan Niet o r r p A . n n en roeien begel u e t s : Ha errit opg advies, chtsistin G nhart. r re Dee naa d, Kr inks ke Smi Ursula l n : Va , Mie foto ij de pre

S

Jeugd en Gezin breidt namelijk uit. • Een website voor ouders en verzorgers:

www.cjgamersfoort.nl. Met veel informatie en adviezen over opgroeien, opvoeden en onderwijs. •E en website voor jongeren van 12 tot en met 23 jaar: www.jongamersfoort.nl. Met veel informatie over bijvoorbeeld school, werk vinden, op jezelf wonen, ruzie met je ouders en kopzorgen. Voor wie is het Centrum voor Jeugd en Gezin? CJG Amersfoort is er voor kinderen, jongeren (tot 23 jaar), opvoeders en gezinnen in Amersfoort. We geven gratis advies. Als u het prettig vindt, dan komen we bij u thuis voor een gesprek. We bedenken dan samen een oplossing voor uw probleem of antwoord op uw vraag. We kijken dan welke instanties u of uw kind verder kunnen helpen.


5

Uit de

praktijk Het Centrum voor Jeugd en Gezin is dé plek waar ouders/verzorgers, jongeren en professionals terecht kunnen voor vragen, advies en ondersteuning. Op welk gebied? Dat is zéér uiteenlopend. Daarom hierbij een aantal voorbeelden uit de praktijk.

Sportclub te duur

Tienermoeder

‘Een zesjarig jochie van onze voetbalclub moet

‘Ik ben 17 jaar en zwanger

waarschijnlijk stoppen met voetbal, omdat zijn

van mijn eerste kindje. Mijn

alleenstaande moeder de contributie niet meer

vriendje is ervandoor

kan betalen. Ze zit tot over haar oren in de

gegaan toen hij hoorde dat

financiële zorgen. Hoe kan ik ervoor zorgen dat

ik zwanger was. Ik volg een

dat ventje kan blijven voetballen, want dat is zijn

kappersopleiding en wil die per

lust en zijn leven!’

se afmaken. Ik wil als tienermoeder

Dankzij dit telefoontje naar het CJG is de

wel op eigen benen blijven staan, maar

voetbalcarrière van dit jongetje gered, want

ik zie ontzettend tegen de toekomst op. Hoe

speciaal voor dit soort situaties bestaat het

ga ik het allemaal redden?’

Jeugdsportfonds: een fonds waarvan contributie

Op aanraden van het CJG heeft deze

kan worden betaald voor kinderen van ouders

jonge zwangere studente aangeklopt

die op of rond de bijstandsnorm moeten leven.

bij de Sociale Dienst. Daar heeft zij

Bovendien wordt de voetbaltrainer aangeraden

met haar contactpersoon rustig

de moeder te wijzen op het Loket Schulden dat

om de tafel gezeten en alle

hulp biedt aan mensen die in financieel zwaar

mogelijkheden tot extra hulp

weer zitten.

– bijvoorbeeld voor de kinderopvang – besproken. Verder

Kind lijdt onder scheiding

had zij veel aan tips, zoals

‘Ik ben gescheiden en heb geen goed contact

relevante websites als

met mijn ex. Ons dochtertje van 9 jaar lijdt er

www.tienermoeders.nl en lokale

erg onder, zeker nu mijn ex een vriendin heeft.

ondersteuningsmogelijkheden, zoals

Ze is down, verdrietig, heeft slaapproblemen en

mogelijkheid tot lenen van babyuitzet

worstelt met haar loyaliteitgevoelens. Haar

bij de kinderkringloop.

vader wil niet dat we hulp inschakelen. Kan ik hem ertoe dwingen?’

Drugsgebruik zoon

Het CJG benadrukt de vrouw dat van dwang op

‘Mijn puberzoon gebruikt drugs en natuurlijk

geen enkele manier sprake kan zijn. Maar een

maak ik me grote zorgen. De situatie thuis en

CJG-medewerker adviseert om via school de

op school is onhoudbaar. Hij liegt, houdt zich

schoolarts in te schakelen. Die kan haar dochter-

niet aan afspraken en is niet vatbaar voor

tje voor extra controle oproepen en daarbij

redelijke gesprekken. Ik ben de wanhoop nabij.’

beide ouders uitnodigen. De schoolarts kan de

Direct bij het intakegesprek bij het CJG werd

vader mogelijk de ernst van de situatie doen

duidelijk dat actie moest worden ondernomen,

inzien. Voor haar dochtertje krijgt ze het advies

voordat het compleet uit de hand zou lopen. Het

naar een ondersteuningsgroep voor kinderen

voorstel van het CJG was om de jongen via het

van gescheiden ouders te gaan. Daar vindt het

traject Nieuwe Perspectieven weer op de rails te

kind een luisterend oor bij lotgenootjes en krijgt

krijgen. Hier krijgt hij intensieve begeleiding.

ze begeleiding van professionals.

De hulpverlener stapt in feite in de wereld van

TIP p ct o

nta t co erusrsfoort g eem me 00 n? Nt CJG A 7 94 0oort.nl e g Vra me (033) 4 mersf T cjga fo@ E in

de jongere om aanknopingspunten te geven voor een beter toekomstperspectief. Ook gaf het CJG het advies om een afspraak te maken met Centrum Maliebaan.


7

Het verhaal van

Cecile moeder van

,

Hero (5)

‘Het grootste deel van de dag was Hero gefrustreerd. Het hele gezin leed eronder.’

Boze buien, dwars en gefrustreerd gedrag en daardoor een slechte sfeer in huis. Met deze woorden klopte Cecile in november 2009 aan bij het Centrum voor Jeugd en Gezin in Amersfoort. Ze zocht hulp voor haar jongste zoon Hero van vijf en de rest van het gezin.

‘Toen Hero twee jaar was zagen we al dat hij

verfdoos neer dan haalt hij het doosje eerst uit

vertegenwoordigers van diverse instanties op

anders was dan andere kinderen’, vertelt Cecile,

elkaar of probeert met water erbij klei te maken.

het gebied van jeugdzorg en jeugdhulpverle-

moeder van Hero. ‘Natuurlijk is het ene kind

We hebben een hoop lol beleefd aan deze tip.

ning. Zij bekijken en beoordelen met een brede

dwarser dan het andere, maar de boze buien

Maar toch liep het regelmatig uit de hand en

blik vanuit diverse expertises onze situatie.’

van Hero stopten niet na zijn peutertijd. Hij

werd Hero boos omdat hij moeite had met elke

gooide met spullen, stoelen, tafeltjes of met de

regel die wij stelden. Hij begon dan met spullen

Loslaten

deur en was soms zo kwaad dat ik, mijn man of

te gooien en te klieren. Toen zijn oudere broer er

Het CJG kwam terug met het advies Hero te

onze oudste zoon, de volle laag kregen. Het

ook onder ging lijden, was dat voor ons de drup-

laten onderzoeken. ‘Nu gaan we naar een

grootste deel van de dag was Hero gefrustreerd,

pel. We zaten elke dag op het puntje van onze

orthopedagoog en krijgt Hero bij Fornhese een

terwijl je zo graag wilt dat je kind plezier beleeft

stoel en waren niet meer in staat om het

breed diagnostisch onderzoek’, vertelt Cecile.

in zijn leven. ’

gezellig te hebben met z’n vieren. Het hele

‘Tijdens de wachttijd van drie maanden belde de

gezin leed eronder.’

medewerkster van het CJG ons elke week op om

Begeleiding en gesprekken

te vragen hoe het ging. Dat bracht veel rust. We

Het consultatiebureau zag symptomen van gedragsstoornis en verwees de familie naar Fornhese, een centrum voor geestelijke gezondheidszorg. Een regulatiestoornis in gedrag en emotie kregen ze te horen, maar Hero was te jong voor een psychiatrisch onderzoek. Wel kregen Cecile en haar gezin begeleiding en

‘Het was een fijn gesprek, maar ook heftig omdat het zo persoonlijk is’

gesprekken via het consultatiebureau, Video-

kregen ook zes weken thuisbegeleiding. We zagen al vrij snel resultaat. Het gaat nu stukken beter en er is zelfs weer een prettige sfeer in huis. We hebben vooral geleerd dat we niet te hoge doelen moeten stellen en loslaten totdat we weten wat er met Hero aan de hand is. Het wordt spannend, maar ik zie de diagnose ook als een uitdaging. Ik wil me er erg graag in

Home Training en gesprekken met een maat-

Compleet verhaal

verdiepen, zodat ik weet waar we naartoe

schappelijk werkster voor Cecile zelf.

De wijkverpleegkundige van het consultatie-

kunnen werken.’

TIP

bureau gaf Cecile het telefoonnummer van CJG Ruimte nodig

Amersfoort. ‘Een medewerkster van het CJG

‘Hero heeft ruimte nodig. Dat was één van de

kwam toen vrij snel bij ons thuis. Het was een

belangrijkste conclusies uit de gesprekken’,

fijn gesprek maar ook heftig, want je bespreekt

vervolgt Cecile. ‘Zoeken naar dingen die hij

heel persoonlijke dingen. Ze is twee keer bij ons

interessant vindt, dat is goed voor zijn ontwikke-

thuis geweest en heeft ons verhaal voorgelegd

ling. Hero is een echte ontdekker. Zet je een

in het multidisciplinair team. Hierin zitten

p ct o onta c t s t geru foor em Amers 000 l e N 94 ort.n en? CJG Vrag met 033) 47 ersfo ( m T cjga fo@ E in


9

Opvoeden is een kunst op zich

Opvoeden is een kunst op zich. Het is leuk maar soms ook moeilijk. Het is uitdagend, maar ook vermoeiend. Iedere ouder kent wel momenten van twijfel, van frustratie en van voldoening. Om u hulp te bieden bij de opvoeding zijn er tal van mogelijkheden.

TIP Ge

ef u Gee dag fu wk elij je of w kind i k d e a e het s ee nd dan n knipo gelijks e np met og. en luim niet een. W Als u uwcomplim a mee e cht k n i tje nd n r wa ar u iet tot m een plu , een sc w aa hou im w o r ge d rdig e op n. Dan ilt geve erklopmer beg n , do king ri op s jpt uw k e laat. ind

TIP

van r e ed ): (mo a i ren Geen r e a d M d. s e kin evolg g wa twe oedcursusggatief gedrua conse-

v or n ne en n n op b ee enken aa e tip. Ik b an daardo e h k h I d k c e s n o le g . acht ren e aand ij een he ijn kinde beter aan m s m r voo ter naar tsituatie ic quen confl

Opvoedondersteuning

Opvoedcursus

met elkaar om kunnen gaan. U krijgt vervolgens

Een opvoedondersteunster komt bij u thuis en gaat

Denk eens aan een opvoedcursus. U krijgt dan

gedegen advies.

aan de slag met uw vraag. Samen zoekt u naar

de gelegenheid om met andere ouders van

praktische en haalbare oplossingen. Vragen die

gedachten te wisselen over uw manier van

Als u er niet meer uitkomt

opvoedondersteuners krijgen zijn bijvoorbeeld:

opvoeden. Ook wordt er aandacht besteed aan

Heeft u het idee dat uw kind zich extreem

• Hoe moet ik omgaan met mijn kind dat niet

verschillende opvoedtechnieken. De volgende

gedraagt, anders dan de meeste andere kinde-

thema’s komen aan bod: aandacht geven,

ren? Dan kan er wat aan de hand zijn. Begint u

verbieden, straffen, negeren en apart zetten.

eens met een gesprek met de leerkracht. Ziet hij

kan slapen? • Hoe kan ik mijn kind beter leren luisteren? • Hoe houd ik als moeder van drukke kinderen nog tijd over voor mezelf? • Hoe moet ik omgaan met agressief gedrag?

of zij dezelfde dingen als u? In Amersfoort en VideoHome Training

omgeving kunt u bij verschillende organisaties

Als u moeite heeft om uw kind te begrijpen, dan

terecht om uw kind te laten onderzoeken (diagnos-

kunt u VideoHomeTraining aanvragen. Eerst

tiseren). CJG Amersfoort helpt u graag verder.

wordt uw thuissituatie gefilmd. Daarna bekijkt u samen met een professional de opname. Hierbij

Op de pagina’s 31 en 33 vindt u een overzicht

wordt er vakkundig gekeken hoe u en uw kind

met allerlei cursussen voor (aanstaande) ouders, waaronder opvoedcursussen.

R

ege Kind gre ls e omd eren he nze bbe at ze n en r ns n ege dit zel ouders tel nod zen. lmaat f nog len i dat Dat ho . Kinder niet kun g die re u he ort b en h g nen els t go . ede ij het op ouden z Dit gee en gren ich n voor z groe ft ki nd en st be ie ie de r eld gee n. Als o t altijd a eren ho ellen, ege ls be ft en du uder is an deze uvast h lang i rijk z delijk ui et belan grentleg ijn. t wa grijk arom

TIP

TIP

p ct o onta c t erus oort m g mersf 00 e e A N 94 0 ort.nl en? CJG Vrag met 033) 47 ersfo ( m T cjga fo@ E in


11

Opvoeden

zonder geweld

Ieder kind heeft recht op een opvoeding zonder geweld. Dat staat in het Internationale Verdrag van de Rechten van het Kind. Sinds eind 2007 staat dit ook in de Nederlandse wet. Ouders of verzorgers mogen geen geweld gebruiken tegen kinderen. Maar wat houdt dat in en hoe doe je dat?

Waa ro

m is opvo ed Gewe geweld bela en zonde ld in d ngri r e opv omd jk mens at kinderen oeding kom ? en h licham minder g un ouder t hard aan s en a aan v elijke nder ertro pijn kunne n kind die ze hie uwen. Naa e raan o st de eren a onzek v e doorg r worden. ngstig, dep erhouden probl aat, kunne Als het ge ressief en , em we n Ook b en of psyc kinderen la ld langer estaa hisch ter ge t e d gaan de kans da probleme ragsgebru n t iken o ze later ze krijgen. lf p stra at of t geweld huis.

• Gaat uw kind ondanks alle waarschuwingen en time-outs toch door, straf hem/haar dan zonder Volgens de Wet op de Jeugdzorg is er sprake

Daarnaast hebben kinderen ook leiding nodig.

geweld. Bijvoorbeeld door uw kind een dag

van geweld in een opvoeding als ouders geweld

Opvoeden betekent ook een kind aanleren hoe

geen tv te laten kijken.

dat bij kinderen pijn of schade kan veroorzaken

het iets moet doen en het afleren om iets te

als opvoedingsmiddel gebruiken. Het maakt niet

doen wat niet mag. Daarvoor bestaan veel

Uzelf in de gaten houden

uit of ouders dat doen om hun kinderen te

betere manieren dan geweld gebruiken.

Merkt u dat u de neiging hebt om geweld tegen

straffen of dat zij dat doen uit onmacht of

uw kind te gebruiken? Neemt u dan contact op

frustratie. Dit geweld kent verschillende vormen: 1. Lichamelijk geweld; bijvoorbeeld slaan, schoppen, door elkaar schudden. 2. Geestelijk geweld; bijvoorbeeld uitschelden, treiteren, vernederen, opsluiten, dreigen. 3. Seksueel geweld; bijvoorbeeld aanrakingen, opmerkingen en seksuele handelingen die

Een kind iets leren om zich goed te

met het Centrum voor Jeugd en Gezin. Dit is

gedragen kan op verschillende manieren

niets om u voor te schamen, maar wel iets om

• Het is belangrijk dat u het goede

wat aan te doen. In het belang van het kind en

voorbeeld geeft. Een kind leert

van uzelf. U kunt hier ook terecht voor opvoed-

het meest door na te doen.

ondersteuning of een opvoedcursus.

• Geef uw kind complimentjes en beloon goed gedrag. • Is uw kind lastig? Negeer het dan. Als uw kind

een kind niet kan weigeren door het overwicht

geen aandacht krijgt voor zijn gedrag, dan

van de volwassene.

houdt het meestal vanzelf op. • Zet uw kind apart op een rustige

Hoe kunt u opvoeden zonder geweld? Kinderen zijn afhankelijk van hun ouders. Ze hebben aandacht, warmte en ondersteuning nodig om op een goede manier op te groeien.

r orden voo Andere wo geweld geestelijk uitschelden treiteren vernederen schreeuwen opsluiten

Kijk voor cursussen op de pagina’s 31 en 33.

plek als het niet luistert.

TIP


en d d r el oo ew ik w et g d e en er siek slaagrriger d o An r fy n pake of c f oren nt ee sch stra de o ko gi lijf om r de vo o g i de a

ed

p en

e


a ra on n d hop e e sc n ee

13

Samengestelde

gezinnen U bent een alleenstaande ouder met kinderen. U houdt van iemand die er ook alleen voor staat met een gezin. Als er sprake is van samenwonen: twee gezinnen onder één dak. Ieder gezin heeft zijn eigen gewoontes en regels. Accepteren de kinderen alle veranderingen?

Ve • Prak randerin t gen een a ische vera nder nderi huis, ngen: • Je k •J we rijgt w ellich e wordt st rk, school t te m . iefoud mis ake er. • Je w ordt g schien me n met de e t x econf ronte zijn of haa van je par e • Je m r tner e r f d amilie m part et n o zoals et waarsch ner en de de gezinsc . kinde financ ultuu ijnlijk r van re o i • Mis je schie ële verplic mgaan m n. n beh et alle hting en en oor je rlei re de o geling nu t en, of me ot de grote mgangsre geling er kin g e z i n deren . nen m . et vie r

TIP

Grote uitdaging

Jaarlijks komen er 10.000 samengestelde

Al deze veranderingen zorgen ervoor dat het

gezinnen bij. Een goede start is voor iedereen

een grote uitdaging is. Het samenvoegen van

belangrijk. Daarom hebben we wat tips voor u

twee gezinnen vraagt veel geduld en aan-

op een rijtje gezet om deze periode zo goed

aan uw relatie. Maak elke week ook wat tijd vrij

dacht. U moet samen een manier vinden om

mogelijk te laten verlopen.

voor uzelf.

• Maak tijd vrij voor uw kinderen en stiefkinderen. Doe ook eens iets alleen met hen. • Doe als partners samen leuke dingen en werk

de beide gezinsculturen met de eigen rituelen, manier van opvoeden, tradities en gewoonten

Wel doen

Niet doen

bij elkaar te krijgen. Dit kan om eenvoudige

•K ijk vooral naar wat er WEL goed gaat. Geef

• Raak niet in paniek bij problemen. In een

dingen gaan zoals wel of niet voor de tv eten,

uw kinderen de tijd die ze nodig hebben om te

samengesteld gezin is het normaal dat er wel

tot welke waarden en normen geven we onze

wennen aan het nieuwe gezin.

eens problemen zijn, vooral in de eerste jaren,

kinderen mee?

•Z org dat u het samen eens bent over nieuwe regels en leg deze dan allebei uit aan uw eigen

Neem de tijd

kinderen.

Het is belangrijk om de tijd voor dit groeiproces

•H oud wekelijks een familiegesprekje.

te nemen en de kinderen er zoveel mogelijk bij

Bespreek wat goed gaat, wat beter kan en

te betrekken. Het kan helpen om iemand van

wat u graag wil.

buiten erbij te betrekken, zowel voor als tijdens het samenvoegingsproces. Er zijn therapeuten die zich specialiseren in het werken met nieuwe

•G eef uw partner de ruimte om tijd met zijn/

maar ook later. • Maak geen ruzie met uw partner waar de (stief)kinderen bij zijn. Als kinderen inzet zijn van de ruzie, voelen ze zich schuldig. • Geef geen kritiek op de andere ouder waar de

TIP

kinderen bij zijn.

haar eigen kinderen door te brengen.

TIP

•M aak letterlijk en figuurlijk ruimte voor

samengestelde gezinnen. Hoe rustiger het

weekendkinderen. Door ze een eigen plek en

proces, hoe groter de kans van slagen.

eigen spullen te geven, krijgen ze meer het gevoel dat ze erbij horen.

t op ntac o c t erus oort m g mersf 00 e e A N 94 0 ort.nl en? CJG Vrag met 033) 47 ersfo T ( cjgam fo@ E in


15

Een achterstand in de ontwikkeling? Als ouder bent u altijd bezig met uw kind(eren). Zolang uw kind zich normaal ontwikkelt, maakt u zich geen zorgen. Maar het kan ook anders verlopen. Soms wordt vlak na de geboorte van uw kind al duidelijk dat er iets mis is. Het komt ook voor dat er pas tijdens de schoolperiode problemen aan het licht komen. Uw kind blijft achter in de ontwikkeling of loopt juist voor in de ontwikkeling. U heeft het vermoeden dat er iets aan de hand is. Dan komen er vragen als: ‘Wat is er met mijn kind aan de hand?’ en ‘Wat voor mogelijkheden zijn er voor mijn kind?’

Misschien heeft uw kindje een handicap of een

slaapproblemen hebben. Bedenk wat u van

chronische ziekte. Dat kan veel zorgen, ver-

het consultatiebureau verwacht en praat

driet en angst veroorzaken. Misschien merkt u

daarover met de arts of de verpleegkundige.

zelfs gevoelens van afwijzing voor uw kind.

Wanneer uw kind bij een specialist onder

Daarvoor hoeft u zich niet te schamen. Bijna

controle is, spreek dan af wat de beste rolver-

iedere ouder van een baby met een handicap

deling tussen die specialist en de arts van het

of chronische ziekte krijgt er mee te maken.

consultatiebureau is.

Het kan in het begin moeilijk zijn om het kindje áchter de ziekte of handicap te zien. Vooral als

Blijf niet met vragen zitten

er veel medische onderzoeken of behandelin-

Als de beperking van uw kind duidelijk herken-

gen nodig zijn. Gelukkig speelt voor bijna

baar is, kan de huisarts of de kinderarts in veel

iedere ouder na verloop van tijd maar één

gevallen een goed beeld schetsen van de

gevoel de hoofdrol: de liefde voor

ziekte of het syndroom. Is er geen duidelijk

het kind.

herkenbaar beeld, maar voelt u dat er een achterstand dreigt in de verdere ontwikkeling

Waar kunt u terecht?

van uw kind, dan is een goed antwoord

Heeft u het vermoeden dat uw kind een ontwik-

moeilijk te geven en blijft u met vragen zitten.

kelingsachterstand heeft? Geeft u dat dan aan

Kinderen met een beperking of ontwikkelings-

bij het consultatiebureau, de huisarts of het

achterstand vragen net even wat meer aan-

Centrum voor Jeugd en Gezin Amersfoort.

dacht. Hierbij kunt u ondersteuning krijgen

Deze mensen hebben veel verstand van de

zoals praktische hulp in de thuissituatie, bij de

normale ontwikkeling van het kind en kunnen u

keuze van dagverblijf of school of bij een

als het nodig is doorverwijzen voor onderzoek

tijdelijke of permanente plaatsing in een

of hulp. Veel kinderen, ook al zijn ze ziek of

woonvoorziening. Maar ook als u problemen

hebben ze een handicap, maken die ontwikke-

hebt met of vragen over de opvoeding en

ling op dezelfde manier door maar bijvoorbeeld

ontwikkeling van uw kind. Hiervoor kunt u

langzamer. En hebben dan ook gewone pro-

terecht bij MEE, Utrecht, Gooi en Vecht. Kijkt u

bleempjes, die niets met hun ziekte of handicap

ook eens op de pagina’s 31 en 33. Hier vindt u

te maken hebben. Een kindje met spina bifida

een overzicht van allerlei cursussen voor

(open ruggetje) komt óók in de peuterpuberteit,

ouders, waaronder ‘integrale vroeghulp’ voor

een dreumes met Downsyndroom kan ook

kinderen met een ontwikkelingsachterstand.

p ct o onta c t s t geru foor em Amers 00 e N 0 94 ort.nl en? CJG Vrag met 033) 47 ersfo m T cjga fo@ n i E


17

Welke

basisschool? Uw kindje is geboren en u moet al gaan nadenken over een basisschool. Vooral in de steden hebben veel scholen een lange wachtlijst. Daarom is het verstandig om u al vroeg te oriënteren op uw wensen en op het aanbod van onderwijs in Amersfoort en uw kind al in te schrijven als het 1 jaar wordt.

In Amersfoort heeft u de keuze tussen open-

Onderbouwing: wat

baar en bijzonder onderwijs. Onder het bijzon-

staat er in het

der onderwijs vallen de scholen met geloof als

schoolplan? Wat is de

grondslag. Zoals katholieke, protestantse,

toon van de schoolgids? Is

reformatorische en Islamitische scholen. Maar

er een pestprotocol?

ook de scholen die het onderwijs baseren op de ideeën en gedachten van een bepaalde

Kwaliteit: hoe presteert de school volgens de onderwijsinspectie?

stroming. Bijvoorbeeld de Vrije School, Montessori en Dalton.

Ouders: ouderbetrokkenheid, communicatie, inspraak. Bijzonderheden: waarin onderscheidt de

Best lastig

school zich van andere scholen? Bijzondere

Een keuze maken is best lastig. Want welk soort

lessen, verlengde schooldag, specifieke

onderwijs past bij uw kind en uzelf? U begint

thema’s.

uw zoon of dochter net pas te kennen! Hoe hij of zij zich de komende drie jaar ontwikkelt is lang niet duidelijk. Neem daarom bij uw keuze

Gebouw: is het gezellig? Hoe is de sfeer? Wat zijn de mogelijkheden. Praktisch: afstand tussen school en thuis, de

uzelf als leidraad: wat vindt u als ouder belang-

route, voor-, tussen en/of buitenschoolse

rijk voor uw kind?

opvang, schooltijden.

Grondslag: een religieuze, openbare of Afspraak maken met scholen

bijzondere school? Zorg: hoe is de zorg rondom leerlingen

U kunt contact opmenen met de school of

geregeld? Het leerlingvolgsysteem, aanslui-

scholen van uw keuze. Meestal wordt u dan

ting bij capaciteiten van het kind, begelei-

uitgenodigd voor een afspraak. Tijdens dit

dingsmogelijkheden op school.

gesprek kunt u allerlei vragen stellen. Als u een

Onderwijs: klassikaal of niet, huiswerk,

goed gevoel heeft bij de school dan kunt u

beoordelingen, toetsen, aantal leerkrachten, grootte van de klas.

op tact con t t s geru foor em Amers 000 l e N 94 ort.n en? CJG Vrag met 033) 47 ersfo ( m a T cjg fo@ E in

TIP

zich inschrijven.

ite de s ctie: p o e atie ijsinsp n orm r inf onderw ctie.nl e e e m lijke nspe i ndt U vi e landederwijs 010.nl d 5 n . n o . va ww www w


19

Informatie of hulp nodig?

WWW.JONGAMERSFOORT.NL

jOng in amersfoort Je bent jong en je woont in Amersfoort. Wat is er dan allemaal voor jou te doen? En waar kun je terecht met vragen over bijvoorbeeld school, studeren, het vinden van werk, uitgaan, activiteiten zelf organiseren? Of met problemen zoals ruzie thuis, depressieve gevoelens of gepest worden. Deze pagina maakt je wegwijs in Amersfoort.

Ben jij tussen de 12 en 23 jaar? En heb je vragen

naar een oplossing. Jij vertelt je verhaal. Wij

met vrijdag tussen 9.00 en 17.00 uur. Je kunt

of problemen? Dan helpt deze website jou

nemen de tijd om samen met jou de boel op

bellen, mailen of binnenlopen. Als je buiten

misschien op weg. Wil je met iemand praten en

een rijtje te krijgen.

openingstijden mailt, dan bellen we je zo snel

woon je of ga je naar school in de regio Amers-

mogelijk. Geef dan even aan wat een handig

foort? Dan kun je terecht bij het Centrum voor

Bel, mail of kom langs

tijdstip is om jou te bellen.

Jeugd en Gezin (CJG) in Amersfoort. Hier

Wil je een gesprek? De medewerkers van CJG

Heiligenbergerweg 36 in Amersfoort,

werken professionals die samen met jou zoeken

Amersfoort zijn er voor je van maandag tot en

T (033) 47 94 000 E [email protected]

Doen en laten wat je wilt? Op jezelf wonen! Op een bepaald moment wil of kan je niet meer

zo’n huis worden verschillende kamers verhuurd

alles: je krijgt een bijdrage. Een deel van de huur

bij je ouders wonen en ga je ‘op jezelf wonen’.

en de douche en de wc in dat huis deel je met

blijft dus voor je eigen rekening. Je krijgt alleen

Sommige jongeren doen dit als ze 16 jaar zijn,

meerdere personen. Wil je een heel huis voor

huurtoeslag als de huur in verhouding tot je

anderen wonen als ze 25 jaar zijn nog prima bij

jezelf huren, dan kost dat ook veel meer geld.

inkomen niet te hoog én niet te laag is.

Huur- en andere woonkosten

Meer weten?

Op jezelf gaan wonen heeft veel voordelen: je

Voor een kamer moet je huur betalen. Meestal

Wil je meer weten voordat je op jezelf gaat

kunt doen en laten wat je wilt. Niemand die zegt

betaal je de huur per maand. Hoe duur een

wonen? Kijk dan eens op www.jongamersfoort.nl

hoe laat je thuis moet komen en je kunt zo vaak

kamer is hangt van een aantal dingen af, zoals de

patat en magnetronmaaltijden eten als jij maar

grootte en de voorzieningen die aanwezig zijn. Je

wilt. Van de andere kant moet je dus altijd zelf

kunt je ook inschrijven voor een huurwoning.

voor je eten zorgen, je kamer schoonmaken en

Huurders met een laag inkomen kunnen vaak

waarschijnlijk wel alles zelf betalen. Als je op

huurtoeslag krijgen. Huurtoeslag is geld dat je

jezelf wilt gaan wonen, kom je meestal terecht

van de Belastingdienst/Toeslagen krijgt om de

op een kamer in een (studenten)huis of flat. In

huur te betalen. De Belastingdienst betaalt niet

hun ouders.

Jongamersfoort.nl Niet lekker in je vel? Moeite met vrienden maken? Geen idee welke opleiding je wilt volgen? Op jezelf wonen? Ruzie met je ouders?

Informatie of hulp nodig?

WWW.JONGAMERSFOORT.NL

20


Grote mond? Toch onzeker? Heel veel jongeren zijn verlegen, onzeker, bang om niet aardig gevonden te worden. Je mening geven of ‘nee’ zeggen is dan een groot probleem, zodat je steeds in situaties komt die je eigenlijk niet wilt. Vaak verstoppen mensen hun onzekerheid. Zo kan iemand met een grote mond toch onzeker zijn. De onzekerheid kan vanzelf minder worden, maar het omgekeerde gebeurt ook: het wordt steeds erger.

Poen voor je plan

•A ls je last hebt van je onzekerheid, blijf daar

Wil jij wel eens wat leuks organiseren voor jongeren in deze stad? Dan is dit nu je kans! De gemeente geeft in 2010 maximaal € 2.500,- subsidie om jouw idee uit te voeren. Wat dacht je bijvoorbeeld van een sporttoernooi, debatwedstrijd of dansworkshops? Ben je tussen de 13 en 23 jaar? Vraag dan poen voor je plan aan via www.amersfoort.nl/jongerenbudget!

dan niet alleen mee rondlopen. Praat erover met mensen die je vertrouwt. •B edenk dat de meeste mensen zich wel eens onzeker en angstig voelen in het contact met anderen en zich daardoor anders gedragen dan ze zouden willen. •P robeer jezelf te accepteren en waarderen zoals je bent. Hou je niet te veel bezig met dingen die niet lukken, maar kijk naar alles wat

kunnen aanpakken. Natuurlijk zal het niet altijd

je wél doet en kunt.

gaan zoals je hoopte. Probeer het de volgende

•D oe je niet anders voor dan je bent. Probeer eerlijk te zijn tegenover anderen en wees niet

keer gewoon opnieuw. • Als je vaak gespannen bent, leer dan hoe je je

te bang om te laten merken dat je je onzeker of

kunt ontspannen, bijvoorbeeld via ademha-

slecht op je gemak voelt. Het kan helpen als je

lings- of ontspanningsoefeningen.

er zelf een opmerking over maakt, bijvoorbeeld: ‘Ik ben soms ook zo onzeker’.

Je kunt zelf ook aan je onzekerheid werken door

•H ou een dagboek bij. Schrijf daarin op in welke

het volgen van een training. Zekerder worden,

situaties je je onzeker voelt en ga na of er een

jezelf laten zien en opkomen voor jezelf, kun je

patroon in te ontdekken is. Zo ontdek je waar

namelijk leren. Daarvoor bestaan speciale

je precies moeite mee hebt en waarom.

assertiviteitstrainingen of trainingen in sociale

•T rain jezelf in het dagelijks leven. Probeer

YO33.nl dé uitlaatklep van Amersfoort Check de uitgaansagenda en foto’s van stapavondjes op ww.yo33.nl! Laat je mening horen over allerlei onderwerpen, bijvoorbeeld het wonen op kamers, deurbeleid bij kroegen of over wat je ook maar bezighoudt. Wil je deelnemen aan de webredactie van YO33, bijvoorbeeld als blogger of fotograaf? Mail dan naar [email protected]. Op het digitale jongerenplatform YO33 vind je ook links naar allerlei info over bijvoorbeeld studeren, werk en gezondheid.

vaardigheden. Kijk eens op de pagina’s 27 en 29,

lastige situaties niet te vermijden, maar zie ze

hier vind je allerlei trainingen en cursussen.

als een kans om te oefenen. Geef jezelf kleine opdrachten en bedenk vooraf hoe je het zou

Jongerenloket Ben je jonger dan 27 jaar en heb je geen werk? Ga dan naar het jongerenloket van het UWV WERKbedrijf (Stadsring 75, telefoon: 033 751 76 60). Zij kijken met jou naar een passend leer-werktraject. Om te zorgen dat zoveel mogelijk jongeren aan de slag kunnen is er de Wet investeren in jongeren (WIJ). Deze wet regelt dat jongeren tot 27 jaar geen bijstandsuitkering meer kunnen aanvragen, maar een aanbod krijgen voor scholing of werk. Meer info op: www.amersfoort.nl/ socialezekerheid-arbeidsintegratie.

Leren en studeren in Amersfoort In Amersfoort heb je allerlei mogelijkheden om je verder te ontwikkelen. Je kunt studeren van vmbo tot hbo. En allerlei instellingen en organisaties bieden jouw trainingen aan om je creatieve en sportieve talenten verder te ontwikkelen. Meer weten? www.yo33.nl/check-this.

jongerenamersfoort.nl Op deze site vind je informatie over jongerenactiviteiten in Amersfoort. Van meidengroep tot fotoproject, openingstijden en activiteiten in buurthuizen. Maar ook nieuwsberichten en leuke filmpjes.


21

De

digitale wereld

De wereld van kinderen lijkt onbegrensd. Computers, internet en mobiele telefoon zijn een bron voor informatie. Maar hoe zorgt u er als ouder voor dat kinderen daar op een verantwoordelijke en veilige manier mee omgaan? Wat doen kinderen zoal achter de computer? Hoe lang mogen ze computeren? Welke websites passen bij hun leeftijd? Actuele vragen waar veel ouders mee worstelen.

Tips

voo

r ou • Bli •G ders Praat jf op de h eef het go oogte ede v erove r o v e orbee an wa n geb • Spe ld r • Bes el zelf de uik uw kin ar uw kind . d p in mee niet a terne • Plaa reek wat bezig ls enig tspell u en ts ee is. e in etje • Zet de co n goede v uw kind o s en bezo formatiebr on. mput n ir e d u k er v ssc de er in het zic anner en reemden sites. h lijk ku v nt zie ht en zorg oud deze erstaan. up n wat o uw kin ok dat u z -to-date. oveel d doe moge t. -

TIP TIP en

et. tern aar je en. n i t w e al k op h er één achterh r e i t voo e informa, waaront dkunnenij sites: s p n es) nie Ti ldt b sse nlijk gam soo ailadre nden je aanme r n e e lms oit p re e-m dwille s je je tis. p je k, fi l a t no e ra et o i n • Ze meerd en kwa egint a zijn g muzie is. die s l ls je b em lijft site zoa gaa me’ • Ne mee b aaraan et alle nden ( ust ille nickna w ni sta ber en ‘ niem Weet s n be yright xen e der a • ano v en p cop hatbo lijkt;. n je ou d a c o lo m va t up waar s en in te naa ming n. e t da h e m t i e c d e s e e el est em •W rofi r to et vre p e d p zon t af m ik o bru reek nie p S • Ge •

er ind

De ontwikkelingen op het gebied van de computer en internet gaan snel. In bijna elk huis is ten minste één computer te vinden en 70% van de kinderen vanaf tien jaar heeft een mobiele telefoon. Jongeren rond de veertien jaar internetten gemiddeld vijftien uur per week. Computerspelen als World of Warcraft, Habbo Hotel en Second Life zijn populair. Maar ook het onderhouden van vriendschappen gebeurt steeds vaker via internet. Het gebruik van profielsites als Hyves en weblogs neemt bij de jeugd snel toe.

het geven van structuur en houvast in de vorm

TIP

van regels en grenzen. In de omgang met Regels en grenzen

nieuwe media is het van belang dat kinderen

Het opvoeden van kinderen in computeren

ondersteuning krijgen waar nodig en weten

internetgebruik zou niet zoveel moeten verschil-

binnen welke kaders ze zich in de digitale wereld

len van het opvoeden in ‘real life’. Het bieden

kunnen bewegen.

van structuur en grenzen, het bespreken van omgangsregels: u hebt hierin als ouder een

Boekentips

voorsprong op uw kind. Die zekerheid kunt u in

-M ijn kind online: hoe begeleid je je kind op

het opvoeden laten zien. In een goede opvoe-

internet? / Justine Pardoen. 2005. ISBN

dingssituatie zijn ouders in staat om hun

987-90-66655775

kinderen te steunen, te stimuleren en te sturen. Steunen in de vorm van liefde, tijd, aandacht en betrokkenheid. Stimuleren door kinderen ruimte


-U w kind op internet / Evert Bergervoet, Justine Pardoen. 2008. ISBN 987-90-229548438. -N ieuwe links in het gezin: de digitale leefwe-

te bieden zich te ontwikkelen in overeenstem-

reld van tieners en de rol van hun ouders /

ming met hun eigen capaciteiten. Sturen door

Marion Duimel. 2007. ISBN 987-90-37702837


23

Omgaan met

alcohol Pubers in Nederland drinken steeds meer en op jongere leeftijd. De komst van zoete mixdrankjes zoals Breezers, maakt het probleem alleen maar groter. De alcohol (5-6%) proef je nauwelijks en drinkt dus lekker weg. Alcohol wordt steeds meer geaccepteerd in onze samenleving. Ouders maken zich vaak meer zorgen over het gebruik van (soft)drugs dan om het drinkgedrag van hun kind. Dit terwijl de gevolgen van alcohol vaak net zo ernstig zijn als die van drugs én vaak sneller optreden!

Jongeren die jong beginnen met alcohol en

vrolijkheid) als negatieve

vaak en veel drinken lopen verschillende

gevolgen zijn (groeien

risico’s, zoals:

hersenontwikkeling, verslaving, comazuipen, Korsakov-syndroom,

Lange termijn effecten:

lossere grenzen met onder andere

• blijvende hersenbeschadigingen

onveilige seks als gevolg).

• verslaving

• Geef zelf het goede voorbeeld: vermijd overmatig roken, drugs- of alcoholgebruik.

Korte termijn effecten:

• Laat uw kind niet voor zijn of haar 16e in

• alcoholvergiftiging

huis meedrinken.

• slechtere schoolprestaties • een black-out

Hulp

• onveilige en onvrijwillige seks

Heeft u vragen over alcoholgebruik bij pubers of

• vechtpartijen en ongelukken

heeft uw kind hulp nodig? Neemt u dan contact

TIP

op met: Praten met je kind

B-Open, jeugdhulpverlening van

Het blijft belangrijk om met je kind in gesprek te

Centrum Maliebaan

gaan, al van jongs af aan. Het is hoe dan ook

Heiligenbergergweg 34

van belang dat je je eigen grenzen stelt.

3816 AK Amersfoort

r Voo en. ‘ un p o ij B nh B- choloog bn gedragei praten. n u y en e ver t mh Z ps is G oeilijk o haupt o et vrag rnet. m u r m t t e in e tm ar en , üb an B ren is he n, of er de 24 ja men en nodig is , v i d e r e Tru l jonge ndere onder ken, ga meer ng vee te vera ngeren gs, gok e, als er ij de jo w je u jo d eent n helpt rank, dr oldoen kunnen bieden.’ v e d n n k p e a r e o a e nd eling B- els ov gespr epla twijf s is één ntake g behand i Som t er een ers, een d d wor en ou

T (033) 422 04 11

n ope

Tips om het gesprek aan te gaan • Een open houding: ga niet direct je kind beschuldigen, bestraffen of veroordelen. • Laat het onderwerp regelmatig terugkomen zonder er al te zwaar de nadruk op te leggen. • Besteed eventueel extra aandacht aan de invloed van andere jongeren of vrienden. De groepsdruk kan erg groot zijn en het vraagt het nodige zelfvertrouwen om ‘nee’ te zeggen. Geef duidelijk grenzen aan: 16 jaar is een wettelijke leeftijd en daar is een reden voor. Ben je jonger, dan heeft alcohol te veel gevolgen voor je groei en ontwikkeling van je hersenen. • Leg uit dat alcohol in combinatie met medicatie of drugs tot direct ernstige gevolgen kan leiden (coma, hersenbeschadiging).

Nede

TE JONG

rlan

d

se jo ! De g nger het e emiddelde en d erst e le e f t en he ij rink el gla d waarop en: s N TE VAAK 12 en alcohol dr ederlands inken e 13 jaa ! Verg Nede is tus jongeren r. ele rla sen d weke ndse scho ken met s e c lijks a li lcoho eren vaak holieren u . it l met TE VEEL een g 25% van d andere la n emid delde e 14- en 1 den, drink per m ! Van de 5-jarig en jonge van 1 aand) e ren d 2 glaz zegt 7 ie reg en pe n drinkt 5 pro e r lm ce week . één g nt maar lie atig drinke elege n f s ( t m v ijf of m insten nheid s1 te drin e ken. er glazen t keer ijdens voor

• Kent uw kind de gevolgen van gebruik? Leg uit dat er zowel de positieve (meligheid en


25

Cursussen

voor kinderen en jongeren PIEP zei de muis (4 - 8 jaar)

Doe- en praatgroep

Club voor kinderen waar thuis veel

voor kinderen met

spanning heerst

een psychisch zieke

Kinderen leren op een speelse manier omgaan

of verslaafde ouder

met hun eigen gevoelens en emoties. Voor de

(8 - 12 jaar)

ouders zijn er vier ouderbijeenkomsten. Een

In deze groep zijn allemaal

gezinsbegeleidster steunt de gezinsleden op

kinderen die zich wel eens alleen of

allerlei gebieden zoals huisvesting, financiën,

verdrietig voelen. Je doet er van alles:

opvoeding, werk en scholing

tekenen, spelen en praten. Twee volwassenen beantwoorden allerlei

Meer informatie en aanmelden:

vragen over de ziekte van je vader

Stichting Welzijn Amersfoort (SWA)

of moeder.

Fitkids met ouderbetrokkenheid


(7 -12 jaar)

OptiMent /Eleos

Kinderen met overgewicht leren op een speelse manier gezonder te eten en meer te bewegen.

Tienergroep voor jongeren met een

Daarnaast komt omgaan met pestgedrag aan

psychisch zieke of verslaafde ouder

de orde. Ook de ouders worden bij het

(12 – 16 jaar)

Het is moeilijk voor kinderen om thuis ruzie en

programma betrokken.

In de tienergroep kun je over thuis praten met

geweld mee te maken. Je kunt er helemaal niets

leeftijdsgenoten die in dezelfde situatie zitten. Je

aan doen dat je ouders ruzie hebben. Om te

Meer informatie en aanmelden: Beweging 3.0

hoort wat zij meemaken en hoe zij daarmee

voorkomen dat kinderen psychische problemen

omgaan. De groep bestaat uit zes tot acht tieners

krijgen in hun latere leven, is deelname aan een

Sociale vaardigheidstraining

en twee begeleiders. Er wordt niet alleen gepraat,

training zinvol. De kinderen ervaren dat ze niet de

(8 - 12 jaar)

er zijn ook allerlei activiteiten.

enige zijn met dit probleem en leren wat ze

Kinderen leren goed om te gaan met anderen. Thema’s zijn: een gesprekje beginnen, vrienden

kunnen doen in situaties waarin ze zich niet Meer informatie en aanmelden: OptiMent /Eleos

maken, minder druk zijn, je mening vertellen,

goed voelen. In de ouderbijeenkomsten krijgen ouders informatie over het effect van de ruzies

minder verlegen zijn, omgaan met kritiek, nee-

Groep voor jongeren met een

op kinderen, hoe de band met het kind versterkt

zeggen en pesten.

psychisch zieke of verslaafde ouder

kan worden en het contact weer plezierig.

(16 jaar en ouder) Meer informatie en aanmelden: Beweging 3.0

Het doel van de jongerengroep is om bij elkaar


herkenning, begrip en steun te vinden. Ook wordt

Riagg Amersfoort & Omstreken

Doe - Praatgroep (8 - 12 jaar)

er aandacht besteed aan thema’s zoals het

en training Kopzorgen

omgaan met problemen, schuldgevoelens en

Ruzie in huis (7 – 12 jaar)

(13 - 16 jaar)

erfelijkheid. Het is een combinatie van praten en

Voor kinderen die getuige zijn geweest van

Voor kinderen van wie een ouder psychische of

dingen doen.

geweld binnen het gezin

verslavingsproblemen heeft

Kinderen krijgen te maken met veel spanning als

In de Doe - Praatgroep of de training Kopzorgen

Meer informatie en aanmelden: OptiMent /Eleos

vind je steun en herkenning bij elkaar. Er wordt

hun ouders onderling ruzie hebben. Het kan gevoelens van onveiligheid oproepen. Deze

uitleg gegeven over psychische problemen of

Trainingen voor kinderen en jongeren

cursus is bedoeld om kinderen te laten praten

verslaving en kinderen en jongeren kunnen hun

die getuige en/of slachtoffer zijn

over de situatie om zo eventuele problemen te

ervaringen en gevoelens delen en hun vragen

geweest van heftige ruzies tussen

voorkomen. Naast praten worden er ook

stellen.

de ouders.

spelletjes gedaan.

Ruzie thuis voelt niet pluis (1 – 7 jaar) Meer informatie en aanmelden:

Knallende ruzie thuis ( 7 – 13 jaar)


Als muren kunnen praten (13 – 17 jaar)

Meer informatie en aanmelden: OptiMent /Eleos Kijk voor meer cursussen en contactgegevens op pagina 25


27

Cursussen

voor kinderen en jongeren Jij en scheiding: een cursus voor

opeisen door bijvoorbeeld claimen, slachtoffer-

Jongeren in rouw (14-25 jaar)

kinderen en ouders (8 - 12 jaar)

gedrag of ruzie maken.

Heb je een verlies van dichtbij meegemaakt? Heb

Voor kinderen en hun ouders die te maken hebben met echtscheiding. Met aandacht voor christelijke

je het idee dat niemand je begrijpt? Heb jij vragen Meer informatie en aanmelden: Beweging 3.0

waarden. Kinderen leren in deze cursus hun

en weet je niet waar je die kunt stellen? Of wil je gewoon je verhaal kwijt? Kom dan naar ‘Jongeren

gevoelens te (h)erkennen en hanteren. Ze leren

Je angst de baas (16 – 18 jaar)

in rouw’. Daar heb je contact met leeftijdgenoten

vaardigheden om het contact met beide ouders zo

Deze cursus is voor jongeren die last hebben van

die in dezelfde situatie zitten. Je kunt elkaar

goed mogelijk te laten verlopen. De cursus voor

angstklachten, een negatief zelfbeeld, gebrek aan

begrijpen, naar elkaar luisteren en elkaar helpen.

ouders bestaat uit drie bijeenkomsten. Ook voor

zelfvertrouwen en die moeite hebben met sociale

grootouders is er een korte cursus ontwikkeld.

situaties. De cursus maakt gebruik van cognitieve

Meer informatie en aanmelden: Humanitas

therapie en het is een groepstraining. Meer informatie en aanmelden: OptiMent /Eleos Brussengroep, voor kinderen met een


Humanitas


T 06 47 340 299

broer of zus die ‘anders’ is (8 – 16 jaar)

E [email protected]

Voor kinderen met een broer of zus met een

Plezier op school (nieuwe brugklassers)

W www.humanitaseemland.nl of

psychische stoornis

Na de zomervakantie ga je naar een nieuwe

W www.jongereninrouw.nl

Het woord brus is een samenvoeging van broer

school. Dat is leuk, maar ook spannend! Vooral als

en zus. Samen met elkaar en met iemand van

je op de basisschool wordt gepest, verlegen bent

Beweging 3.0

OptiMent praten we over hoe jij het vindt om een

of als je problemen hebt met je klasgenoten. Een

T (033) 422 05 00

bijzondere broer of zus te hebben en wat je het

cursus waarin je leert hoe je omgaat met anderen

W www.beweging3.nl

beste kunt doen in lastige situaties.

en hoe je kunt opkomen voor jezelf. GGD Midden-Nederland

Brussencursus


In plaats van een middag is er ook de mogelijk-

T (033) 46 78 112 E [email protected]

heid om een brussencursus te volgen. Deze cursus

Assertiviteitstraining (17 - 21 jaar)

bestaat uit meerdere bijeenkomsten met een

Voor jongeren die er moeite mee hebben om voor

kleinere groep brussen.

zichzelf op te komen en die regelmatig met

OptiMent /Eleos

anderen botsen. Die willen leren hun grenzen aan

T (088) 12 63 040

te geven en op een goede manier willen leren

E [email protected]

zeggen wat ze denken of voelen.

W www.optiment.eu


RIAGG Amersfoort & Omstreken


W www.ggdmn.nl

Geef je frons de bons (12 – 14 jaar) Voor jongeren die om willen leren gaan met sombere buien

T(033) 460 35 05 bereikbaar van maandag

Dit is een preventieve cursus. Preventie betekent

EMDR voor kinderen en jongeren

voorkómen. In de cursus krijg je informatie en tips

met problemen door een

E [email protected]

waarmee je kunt voorkómen dat je sombere buien

traumatische gebeurtenis

W www.riaggamersfoort.nl.

blijven hangen. Elke bijeenkomst wordt een ander

Deze behandelmethode is voor kinderen en

thema behandeld.

jongeren die iets naars hebben meegemaakt en

SOVEE

daardoor problemen hebben gekregen. Bijvoor-

T (033) 470 21 59

beeld psychische, sociaal-emotionele en gedrags-

E [email protected]

problemen. Het idee achter deze behandel-

W www.sovee.nl


tot en met vrijdag van 8.00-17.30 uur

Sociale vaardigheidstraining (12 - 16 jaar)

methode is dat herinneringen aan traumatische

Voor jongeren die verlegen zijn of teruggetrok-

gebeurtenissen niet goed worden opgeslagen in


ken gedrag vertonen. Die geen vrienden kunnen

het geheugen. Dit kan worden opgelost. Bij een

Yteke Braaksma

maken of vriendschappen vasthouden. Geen

eenmalig trauma kunnen drie tot vier sessies van

T 06 10 26 05 71

nee durven zeggen. Gepest worden en niet

één tot anderhalf uur voldoende zijn. Ouders

E [email protected]

weerbaar zijn. Geen gevoel hebben voor wat

worden meestal betrokken bij de behandeling.

kan en niet kan in de omgang. Die gemakkelijk te beïnvloeden zijn door ‘vrienden’, waardoor de


jongere in de problemen raakt. Of aandacht



29

Cursussen

voor (aanstaande) ouders Fit en gezond zwanger

Positief opvoeden

Als je zwanger bent, verandert er heel wat in je

Voor ouders van een kind

leven. Juist in deze periode is het belangrijk goed

van 0-12 jaar met een

voor jezelf en de baby te zorgen. Fit blijven en een

verstandelijke beperking

verantwoorde leefstijl zijn de basis voor een

Het opvoeden van een kind

gezonde zwangerschap. De zwangerschapscursus-

met een verstandelijke beperking

sen van Beweging 3.0 sluiten hier goed op aan.

is leuk, maar soms ook moeilijk. Voelt u zich wel eens onzeker en hebt u


vragen rondom de opvoeding? Wilt u graag met vertrouwen en plezier

Eerste hulp aan kinderen

opvoeden? Dan is de cursus Positief

Voor ouders van kinderen van 0 – 12 jaar

opvoeden misschien iets voor u.

In de cursus leer je hartmassage en beademing toe te passen, hoe je moet handelen in geval van


verdrinking, verstikking en verbranding. Ook wat

MEE Utrecht, Gooi & Vecht

je moet doen bij beknelde lichaamsdelen, bloedinPeuter in zicht!

gen en snijwonden.

Voor ouders van een peuter van 2 – 3 jaar

De zelfhulpcursus is bedoeld voor ouders die een

Tijdens de cursus bespreken we drie basisvaardig-

steun in de rug willen bij het leren omgaan met

heden die u kunt gebruiken bij het opvoeden van

het moeilijke gedrag van hun kind(eren). U krijgt

Effectief omgaan met kinderen

uw peuter: steunen, stimuleren en sturen. U krijgt

een werkboek met informatie, oefeningen en

Voor ouders van kinderen tot 12 jaar

ook informatie over de ontwikkeling van peuters.

opdrachten die u thuis in 6 tot 8 weken zelfstandig


Kinderen opvoeden is niet altijd even gemakkelijk. Iedere ouder heeft wel eens behoefte aan steun of

doorwerkt. Daarnaast wordt u begeleid door een Meer informatie en aanmelden: Beweging 3.0

advies. Deze cursus is gebaseerd op de Gordon-

persoonlijke coach die één keer in de week telefonisch of via e-mail contact opneemt.

Praten met de kinderen

methode. Meer informatie en aanmelden: Beweging 3.0

Voor gezinnen met psychische problemen bij een of


beide ouders. En met thuiswonende kind(eren) van


4 - 21 jaar. Deze cursus bestaat uit zes tot acht gesprekIntegrale vroeghulp aan 0 - 4 jarigen

ken met een preventiewerker. Afwisselend met de

Druk en opstandig kind, zelfhulpcursus

met motorische en/of een verstande-

ouders, met de kinderen apart of met het hele gezin.

Voor ouders met een kind tussen de 2 – 12 jaar

lijke achterstand

dat druk en opstandig gedrag vertoont

In deze cursus krijgt u informatie over verschil-


lende onderwerpen waar u als ouders van een

Deze zelfhulpcursus kan helpen om uw kind beter te begrijpen en om op een andere manier met het

jong kind met een ontwikkelingsachterstand mee

Stil en bang kind, zelfhulpcursus

gedrag om te gaan. U volgt deze cursus thuis met

te maken krijgt. Bijvoorbeeld: verzorging, commu-

Voor ouders van een stil en bang kind

behulp van een cursusmap. U wordt daarin

nicatie en aanpassingen.

van 2 – 12 jaar

begeleid door een medewerker van OptiMent.

De zelfhulpcursus is bedoeld voor ouders die een Meer informatie en aanmelden:

steun in de rug willen bij het leren omgaan met

MEE Utrecht, Gooi & Vecht

het angstige en teruggetrokken gedrag van hun


kind(eren). U krijgt een werkboek met informatie,

Kijk voor meer cursussen en contactgegevens

Opvoeden & Zo

oefeningen en opdrachten die u thuis zelfstandig

op pagina 29.

Voor ouders met een kind in de

doorwerkt. Daarnaast worden ouders begeleid

basisschoolleeftijd

door een persoonlijke coach die één keer in de

Een praktische cursus gericht op alledaagse

week telefonisch of via e-mail contact opneemt.

opvoedingssituaties. De vaardigheden die u leert zijn gericht op een plezierig contact tussen ouder

Meer informatie en aanmelden

en kind. U leert hoe u goed gedrag van kinderen

Riagg Amsersfoort & Omgeving

kunt stimuleren en ongewenst gedrag het best

gecorrigeerd kan worden.

Druk en opstandig kind, zelfhulpcursus Voor ouders met kinderen van 2 tot 12 jaar die

Meer informatie en aanmelden: SOVEE

druk en opstandig gedrag vertonen


31

Cursussen

voor (aanstaande) ouders ADHD Oudercursus

Oudercursus bij

Deze cursus is bedoeld voor ouders met een kind

sociale vaardigheids-

in de basisschoolleeftijd bij wie de diagnose

training kind

ADHD is gesteld. Zij leren vaardigheden die ze

De cursus is onderdeel van

kunnen gebruiken in de dagelijkse opvoedingssi-

de sociale vaardigheidstrai-

tuatie van een kind met ADHD.

ning voor kinderen. Doel van de cursus is dat ouders beter met


hun kinderen kunnen communiceren.

Riagg Amersfoort & Omstreken na verwijzing

Hiervoor worden de Gordonvaardig-

van huisarts of Bureau Jeugdzorg.

heden gebruikt. Denk aan acceptatie van gedrag, actief luisteren, ik-bood-

Bedplassen

schappen en conflict-hantering.

Informatieavond bedplassen voor ouders van kinderen van 6 – 16 jaar.


Een jeugdverpleegkundige geeft een overzicht van


methoden om het bedplassen bij kinderen te Fitkids met ouderbetrokkenheid

verminderen of te beëindigen.

Eén op de acht kinderen heeft last van over-

Beweging 3.0

Informatieavond bedplassen voor ouders van

gewicht. Kinderen van 7 - 12 jaar die met dit

T (033) 422 05 00

kinderen van 5 - 6½ jaar.

probleem kampen, kunnen naar Fitkids. Samen

W www.beweging3.nl

U krijgt informatie over het droogwordingsproces

met lotgenootjes leren zij op een speelse manier

op jonge leeftijd. En u krijgt inzicht in factoren die

gezonder te eten en meer te bewegen. Daarnaast

GGD Midden-Nederland

het droog leren slapen belemmeren en bevorde-

komt omgaan met pestgedrag aan de orde. Ook

T (033) 46 78 112

ren. Ook leert u verschillende methoden om uw

de ouders worden bij het programma betrokken.

E [email protected]

kind droog te leren slapen.

W www.ggdmn.nl Meer informatie en aanmelden: Beweging 3.0


MEE Utrecht, Gooi & Vecht,

GGD Midden-Nederland

Jij en scheiding, een cursus voor

T 0900-633 63 63

kinderen en ouders

W www.mee-ugv.nl.

Beter omgaan met Pubers

Voor kinderen van 8 - 12 jaar en hun ouders die te

Voor ouders met een kind van 10 - 16 jaar

maken hebben met echtscheiding. Met aandacht

OptiMent

In deze cursus krijgen ouders informatie over de

voor christelijke waarden. Kinderen leren in deze

T (088) 12 63 040

veranderingen die de puberteit van hun kind met

cursus hun gevoelens te (h)erkennen en hanteren.

E [email protected]

zich meebrengt. U kunt ervaringen uitwisselen en

Ze leren vaardigheden om het contact met beide

W www.optiment.eu

vaardigheden oefenen.

ouders zo goed mogelijk te laten verlopen. De

Meer informatie en aanmelden: SOVEE

cursus voor ouders loopt parallel aan die voor

RIAGG Amersfoort & Omstreken

kinderen en bestaat uit drie bijeenkomsten. Ook

T(033) 460 35 05 bereikbaar van maandag

voor grootouders is er een korte cursus. Buitenlandse adoptiekinderen

tot en met vrijdag van 8.00-17.30 uur E [email protected]

in de pubertijd


W www.riaggamersfoort.nl.

In deze cursus komt onder meer aan de orde: hoort het gedrag van mijn kind gewoon bij de

SOVEE

puberteit of heeft het te maken met het geadop-

T (033) 470 21 59

teerd zijn? Is er een manier om anders om te gaan

E [email protected]

met conflicten? Waar komen die heftige stem-

W www.sovee.nl

mingswisselingen vandaan? Kun je problemen voorkomen door een reis te maken naar het land


van herkomst? Hoe kun je je kind ‘wapenen’

Yteke Braaksma

tegen racisme?

T 06 10 26 05 71 E [email protected]

Meer informatie en aanmelden: Riagg Amersfoort & Omstreken


33

Kijk dan

papa , ik kan

fietsen! en toer aar n moeh t , Me er e Pas alles aar vad t lijf: “ pen t f r e roe e du ms h p h e Liek t zij so uipen o t niet,” or dez rt jaag r de st doe da aar doen, lee en de h op, rs. M ober t kan toc ar oude lf te pr en nie uwen ha en ze ij wel vertro ding wat z rijgt zij elf. e k z Liekerdoor in zich hi

Zelfvertrouwen is fijn. Het geeft kinderen een veilig gevoel. Met zelfvertrouwen durven kinderen nieuwe situaties aan. Zelfvertrouwen maakt kinderen ook weerbaarder en minder afhankelijk van het oordeel van anderen. Het geeft ze moed om voor hun eigen mening uit te komen, initiatief te tonen en aan nieuwe dingen te beginnen.

Dingen laten doen

voor opgaven staat die te moeilijk zijn, raakt het

Zelfvertrouwen is een eigenschap die ouders

ontmoedigd en zakt het zelfvertrouwen naar het

hun kinderen van harte gunnen. Het leuke is dat

nulpunt. Het is goed om een gezonde hoeveel-

u daar als ouders zelf een behoorlijke bijdrage

heid zelfvertrouwen te hebben. Kinderen met

aan kunt leveren. Door uw kind al vanaf jonge

zelfvertrouwen zijn ondernemend en zelfstandig.

denken over jezelf / Marijke Bisschop. 2004.

leeftijd allerlei dingen te laten doen op zijn eigen

Kinderen met weinig zelfvertrouwen willen steeds

ISBN 987-90-20957235.

manier. Wil uw dreumes de trap op klimmen,

weten of het wel goed doen, zij vragen voortdu-

laat hem dit dan proberen, maar blijf in de

rend bevestiging. Probeer een evenwicht te

zekerheid voor uw kind. / Stanley I. Greenspan,

buurt. Als een peuter een hoge toren wil maken

vinden tussen helpen en zelfstandigheid geven.

2003. ISBN 987-90-21536002.

-B ouwen aan zelfvertrouwen: als tiener anders

-G eef uw kind zelfvertrouwen: veiligheid en

van zijn blokken, ga da niet meteen helpen als de toren dreigt om te vallen. En wil uw vijfjarige

Boekentips

zijn brood zelf smeren, reken er dan op dat dit

- Nachtlichtjes: verhaaltjes voor het slapengaan

nog met geknoei gepaard gaat. Een beetje

die je kind rust en zelfvertrouwen geven en de

spanning hoort erbij als uw kind iets alleen moet

fantasie stimuleren / Anne Civardi. 2007. ISBN

doen. Achteraf is er vaak een gevoel van trots

987-90-47500414. - Leefboek voor kinderen: hoe kan ik mijn

en dat sterkt het zelfvertrouwen.

leven (nog) leuker maken? Tips voor Waardering en niet te veel beschermen

kinderen van 8-12 jaar om hun zelfvertrou-

Bent u geneigd de moeilijkheden voor uw

wen te vergroten / Theo Legters. 2007.

kinderen weg te nemen en alles voor ze te

ISBN 978-90-88400070

Oefe

nen met soc Veel o vaar iale kinde rganisatie dighe ren ku s gev d e n en tr nne hed

TIP

n oefe a en. Kij nen iningen ko cursu p de pagin met socia waarbij sover le a zicht b ’s 27 en 29 vaardigij u in voor een de bu urt.

doen? Het is belangrijk om kinderen niet te veel te beschermen: uw kind mist dan de uitdaging om nieuwe dingen te leren. Niets is beter voor het zelfvertrouwen van een kind dan vaak te horen dat het gewaardeerd wordt. Als ouder moet u trots blijven op de vorderingen van uw kind, ook als het iets later is of iets langzamer doet dan een vriendje, klasgenootje of nichtje. Elk kind ontwikkelt zich in eigen tempo en het leren gaat in kleine stapjes.Verwacht niet te veel van uw kind. Als uw kind regelmatig

Zel

Ga z fvert ontw o met uw rouw en o teer ikkelt, re kind om sp ide n d uw k eën en m ecteer en at het zel twik kel ind, l f l vertr e u nin iste ken e a n uit at uw kin gen, praa r naar ge ouwen v en anz pro tm d vo geef kritie beren, b zelf mog et uw ki elens, re elf elijke enad nd en k sam spec ru op en m n et wa k de kwa lossinge iet tegen liteite n bed arde ring n en on van uw enk derst eunin ind, g.


TIP

35

KLEURPLAAT


37

Contactpagina CJG Amersfoort is

Een website voor jongeren:

kinderen en jongeren zien en kennen. Daardoor

www.jongamersfoort.nl

merken we het als het met een kind minder goed

Een telefoonnummer

Speciaal voor jongeren uit Amersfoort. Deze

gaat. We gaan het gesprek aan met de ouder of de

(033) 47 94 000

website helpt je op weg met de vragen die je

jongere. Samen zoeken we dan naar een oplos-

Van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17.00

tegenkomt als je jong bent.

sing en passende hulp. De partners van CJG

uur kunt u bellen met vragen over opgroeien,

Amersfoort staan er voor om door goed samen te Marije Schotpoort is coördinator van

werken zo snel mogelijk ieder kind de hulp te

CJG Amersfoort

bieden die het verdient. We zorgen ervoor dat u

Een website voor ouders en verzorgers:

‘Zorgen dat kinderen niet tussen wal en schip

uw verhaal niet steeds opnieuw moet vertellen. En

www.cjgamersfoort.nl

vallen. Dat is het doel van het Centrum voor

dat u niet al te lang hoeft te wachten op hulp. Dat

Voor meer informatie over het opvoeden en

Jeugd en Gezin. Met alle partners die samenwer-

is waar ik voor sta!

opgroeien van kinderen

ken in het CJG zorgen we ervoor dat we alle

opvoeden en onderwijs

ir. Çoğu y değild resiz la o k n a ça am ek her z at bazen ğu eğitm ızı bilirsiniz, fak ldığınız durumu c o ç ir B ka ağın , çaresiz foort”a e yapac zaman n ocuk eğitiminde en Gezin Amers klar ve .Ç ocu gd kalırsınız ntrum voor Jeu alar, bakıcılar, ç , ergenb e a etiştirme ilirler. larda “C iniz. Anneler, b çocuk y r, s ir le il ç şvurab b n e ra başvu amış g rkeze ba k yoktur. e rm m u a ld o rd la ıd ere 23 yaşın ve benzeri konu vk belgesine g se im e it v ğ ir e d , k iz li ts miz ücre Hizmeti

Eleve r du te un enfant mps, n’est vo pa main, mais us savez c s une cho parfo omm se fac Alors is en il Jeune vous pouv vous ne s t prendre e. La plup a a e le s v z s e e v z ous a teurs et la F plus c s choses rt , e dr o a nous nfants et mille à Am esser au C mment fa en jeune poser ire. entre ersfo s le o dir’, ‘ urs ques jusqu’à l’â rt. Parent pour la éduq t s g io , édu e de ns s uer’ a insi q ur les suje 23 ans pe caue su uven t s co r l’en seign mme ‘gra t nemen t.

ou sy it me just e u o f th yo rn t st o times an tu h and o e ut d .M uc asy ut somes yo for Yo en an of e r s s e b e y d a l r e , a c ent chi , fr s s alw ing se , s n’t le th n tho zin (C akers to u stion . s i I e e e d t d . u l n o e G ar o a q ti n hi om a c to h t to d gd en ts, c an c ith all duca g ow ha eu ren 3c w de isin Ra ow h ow w oor J rt. Pa e of 2 nce, up an n e v n r k ’t k oo e ag efe ing r rum sf don Cent Amer to th ut a grow d o p ) the mily ers u with ng an Fa ngst and ingi r e you harg ing b c ard reg

Colofon

Foto’s Beeldbank Ministerie Jeugd en

gen. Deze krant is met de grootst mogelijke

Uitgave in opdracht van Centrum voor

Gezin, Convinza! Tekst & Communicatie

zorgvuldigheid samengesteld. Zowel ETT

Jeugd en Gezin Amersfoort, verzorgd door:

Concept en realisatie ETT Media en

Media als het Centrum voor Jeugd en

ETT Media, Postbus 70112, 9704 AC,

Geografisch BV

Gezin Amersfoort zijn niet aansprakelijk

Groningen. Telefoon 050 - 313 76 00

Drukker Hoekstra Boom Offset Rotatie BV,

voor fouten en/of omissies in deze krant.

E-mail [email protected],

Emmeloord

Internet www.ettmedia.nl

Oplage 54.680 exemplaren

Teksten Convinza! Tekst & Communicatie, de artikelen ‘Opvoeden zonder geweld’ en ‘De

Overname van artikelen is in beginsel

digitale wereld en de tips’ - gemeente Almere.

toegestaan mits hieraan vooraf toestem-

Het artikel ‘Samengestelde gezinnen’ -

ming van ETT Media of de Centrum voor

Zorggroep Almere

Jeugd en Gezin Amersfoort wordt verkre-


39

Een krant. vol tips over. opvoeden en opgroeien! Informatiekrant over opvoeden en opgroeien in Amersfoort

Recommend Documents