Opleidingengids voor burgemeesters

Opleidingengids voor burgemeesters 2013


3

Inhoudsopgave

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Jaarkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Uw professionalisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Nieuw in het ambt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Het programma in één oogopslag: de competenties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 De opleidingen in 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 1. Inspiratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2. Reflectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 3. Veiligheid en handhaving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 4. Voor de alledaagse praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 5. Rollen en rolopvattingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 6. Meerdaagse en Top-programma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Algemene informatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

4

Nederlands Genootschap van Burgemeesters

Voorwoord

Namens de commissie professionalisering en het bestuur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters mag ik u hierbij - met gepaste trots - de opleidingengids voor 2013 aanbieden. Tien jaar geleden startte het Professionaliseringsfonds voor burgemeesters en sindsdien is het programma dat we voor u hebben mogen samenstellen enorm gegroeid. De opleidingengids die nu voor u ligt biedt weer een grote verscheidenheid aan opleidingen. Op basis van het beleidsplan voor het professionaliseringsfonds 2012-2015 is het opleidingenprogramma vorig jaar opgeschud en dat bleek een schot in de roos. Ten opzichte van voorgaande jaren schreven zich 20% meer burgemeesters in voor de opleidingen en uw wensen waren veel groter dan het programna kon bieden. Daarom hebben we besloten veel van de cursussen en trainingen ook in 2013 in de gids op te nemen. Uiteraard zijn die wel aan de hand van uw evaluaties en de actualiteit aangepast. Goed voorbeeld doet volgen! Voor het eerst zal onze zustervereniging voor wethouders ook met een opleidingengids voor die beroepsgroep komen. De Wethoudersvereniging stuurt alle wethouders in december een gids voor 2013. Misschien is het iets om uw medebestuurders in uw gemeente op te wijzen. Ten slotte vraag ik nog uw aandacht voor het volgende. Keer op keer merken we dat burgemeesters hun deelname annuleren. Soms vlak voor de cursusdag. Dan hebben we een incomplete deelnemersgroep en dat heeft zijn effect op de cursus zelf. En u dupeert uw collega’s die op de reservelijst staan. Natuurlijk kunnen er omstandigheden zijn die uw aanwezigheid in de gemeente eisen, maar het is ook een kwestie van prioriteiten en goed agendabeheer. Laten we het commitment naar elkaar opbrengen en gewoon onze afspraak om aan een opleiding deel te nemen nakomen. We zien uw aanmeldingen graag tegemoet. Oh ja, en heeft u afgelopen tijd een mooie opleiding van het NGB gevolgd, deel dat dan eens met uw collega’s in de Burgemeesterskring!

Heleen van Rijnbach-de Groot, Voorzitter NGB-Commissie Professionalisering.


5

Jaarkalender 2013

Januari

22-24 29-31

januari januari

Lochemconferentie Lochemconferentie

Februari

5-7 19-21 26-28

februari februari februari

Lochemconferentie Lochemconferentie Lochemconferentie

5-7 11 13 15 20 22 27

maart maart maart maart maart maart maart

Lochemconferentie Omgaan met natuurbranden Bestuurscrisis en uw positie Informatie-ochtend Mediationskills Bestuurlijke regie op veilige evenementen Integriteit; van ideaal tot werkbaar concept Jaarvergadering NGB/Burgemeesterslezing

29

maart

Social Media voor Dummies

3 4 10 17 19 22 22 24 25

april april april april april april april april april

Conflictherkenning en -hantering Coaching Burgemeesterkunde De actuele tafel Speechen met flair Coaching Nieuwe Bestuurstafel burgemeesters Raad en uw rol als stabiliserende factor Omgaan met natuurbranden

mei mei mei mei mei mei mei

Burgemeesterkunde Mediationskills voor burgemeesters De actuele tafel Start vakateliers Blikopenerworkshop Nieuwe Bestuurstafel burgemeesters Mediationskills voor burgemeesters

Maart

April

Mei

6

8 15-16 22 23 24 27 29-30


Juni, juli en Augustus

4-5 12-13 19 20 24 27

juni juni juni juni juni juni

VNG-congres Mediationskills voor burgemeesters De actuele tafel College en uw rol als teamcaptain Nieuwe Bestuurstafel burgemeesters De informele aanpak

September

5 11-12 16 18 19 25 26 27

september september september september september september september september

De frisse burgemeester Signalerend en reflecterend vermogen Crisis! De actuele tafel De frisse burgemeester Blikopenerworkshop Bestuurlijk handhaven De informele aanpak

Oktober

2 3 16 17-18 23 30

oktober oktober oktober oktober oktober oktober

Omgaan met de media en pers NGB-najaarscongres Social Media voor gevorderden Symboliek in communicatie De gemeente in een veranderende maatschappij De actuele tafel

November

6 7 13 14 18 20 21 25 27 29

november november november november november november november november november november

Samenwerkende gemeente Conflicthantering met NLP Burgemeester in de rol van toezichthouder De frisse burgemeester De actuele tafel Slotbijeenkomst vakateliers De frisse burgemeester Blikopenerworkshop Van burgervader naar hulpsherriff? Conflicthantering met NLP

December

4 11

december december

Samenwerkende gemeente De actuele tafel


7

Uw professionalisering

Het Professionaliseringsfonds Burgemeesters biedt u een unieke gelegenheid om u in het burgemeestersvak te ontwikkelen en om uw bestuurscompetenties te versterken. Geen andere beroepsgroep van politieke ambtsdragers heeft een dergelijke voorziening en de afgelopen jaren is gebleken dat het fonds en het opleidingenprogramma voor de burgemeesters van grote betekenis is. Dit hoofdstuk schetst u: • De ontwikkeling van het fonds • De actualiteit van het fonds • Samenloop met andere activiteiten van het Genootschap • Nieuwe opleidingen in 2013 • De mogelijkheden tot inschrijving

De ontwikkeling van het professionaliseringsfonds In 2003 startte het Professionaliseringsfonds burgemeesters. In de jaren ervoor verzorgde het Genootschap al diverse cursussen en trainingen in het zogenoemde Boegbeeld-programma, maar de deelname was nog erg beperkt. Met de komst van het fonds werd een belangrijk knelpunt voor participatie weggenomen: tot dan toe moesten de burgemeesters die ‘op cursus’ wilden bij de gemeente(raad) zelf de deelnemersbijdrage vragen. Met het fonds ontstond er een landelijk budget voor de opleidingsactiviteiten van de burgemeesters. In de eerste jaren (ca. tot 2006) maakte het opleidingenprogramma een enorme groei door, zowel aan de vraag als aan de aanbodzijde. Het aantal burgemeesters dat deelneemt aan activiteiten is sterk gestegen. Het aanbod is in de jaren ook sterk uitgebreid. In 2003 waren er naast de traditionele Lochemconferenties en Het Initiatief een stuk of acht trainingen en cursussen die door een vaste trainersgroep verzorgd werden. Nieuw waren toen meerdaagse opleidingen. De jaren daarna werd een brede waaier aan opleidingen ontwikkeld van 30 à 35 opleidingen, waarin tientallen begeleiders en docenten optreden. Het fonds heeft in de voorbije jaren 2003-2011 drie subsidieperioden gehad. De eerste fase (2003-2005) was die van het pionieren. Daarna werd de voorzichtige doorstart (2006-2007) ingezet, vooral vanwege de onzekerheid over de mogelijke introductie van de gekozen burgemeester. Toen dat dossier gesloten was, werd een structureler weg ingeslagen en stemde de minister van BZK in met continuering voor een vierjarige periode: 2008-2011.

8


De actualiteit van het professionaliseringsfonds Voor de huidige financieringsperiode (2012-2015) heeft het Nederlands Genootschap van Burgemeesters een beleidsplan opgesteld om de professionalisering nieuwe impulsen te geven. In de eerste plaats wil het Genootschap de deelname, de kwaliteit en de waardering bij burgemeesters op hetzelfde niveau houden. Dat lijkt een defensieve ambitie, maar niets is minder waar. Bij voortduring zal het NGB het programma moeten ijken aan de behoefte van burgemeesters. Inhoudelijk moeten de thema’s in de opleidingen aan de orde komen, die burgemeesters bezig houden. De werkvormen, het trainersaanbod en de locaties vragen om afwisseling. Om op hetzelfde peil te blijven zal het programma continu vernieuwd moeten worden, anders wordt het sleets en vindt afvlakking van de resultaten plaats. Binnen het opleidingenprogramma wil het Nederlands Genootschap van Burgemeesters komen tot structurering, focus, minder vrijblijvendheid en kwaliteitsverbetering. Op dit moment biedt het professionaliseringsfonds een breed scala aan opleidingsactiviteiten. Er zijn 30 à 40 opleidingen, variërend van middagbijeenkomsten tot uitgebreide meerdaagse leergangen. Voordeel is dat er voor elck wat wils is en mede daardoor er een hoge graad van deelname is.

Focus Binnen het professionaliseringsaanbod wil het Genootschap focus aanbrengen. Het is onmogelijk om met de beschikbare middelen en vanuit de beroepsvereniging te voorzien in alle professionaliseringswensen van de burgemeesters. De focus is nu gericht op: • een gedegen introductie in het ambt gedurende het eerste jaar dat burgemeesters in functie zijn. Het gaat dan vooral om de kernrollen en -taken van de burgemeester: OOV-taken, relatie met de ambtelijke organisatie, goed bestuur, integriteit, raadsvoorzitterschap, etc. • na het eerste jaar kunnen burgemeesters deelnemen aan een aanbod op gebied van: • Intervisie • Vakateliers: intervisie-achtige trajecten, waarbij een kleine groep burgemeesters een aantal bijeenkomsten met begeleiding aan een onderwerp werkt • Vaardighedentrainingen gericht op de kernvaardigheden van de burgemeester • Jaarlijkse bijspijkercolleges over ontwikkelingen in bijv. bevoegdheden, bestuurlijke veranderingen, etc. • Inspiratie: expertise uit andere sectoren en wetenschap ontsluiten voor de burgemeesters • Loopbaanoriëntatietrajecten; gericht op de verdere ontwikkeling van betrokkene, zowel in de huidige gemeente, als oriëntatie naar een vervolgstap in de burgemeestersloopbaan of naar buiten het ambt.


9

Kernwaarden De grote kracht van het professionaliseringsprogramma is dat de burgemeesters in een vertrouwde en vertrouwelijke setting met vakgenoten ervaringen kunnen delen. Deelnemers bespreken dilemma’s uit de bestuurspraktijk en reflecteren onder leiding van deskundige begeleiders op elkaars handelen. Nadrukkelijk verwacht het NGB dat deelnemende burgemeesters niet alleen halen, maar ook bereid zijn om te brengen. Een goede opleiding is altijd een coproductie door de deelnemers en de begeleiders. Voorts brengen de begeleiders en/ of gastdocenten externe inzichten en kennis in. Op die wijze kunnen de burgemeesters hun professionaliteit ontwikkelen en onderhouden en wil het NGB de bestuurlijke expertise in de beroepsgroep borgen.

Vrijblijvendheid Nadrukkelijk mag van burgemeesters verwacht worden dat zij hun persoonlijke professionaliteit op peil houden. Het is de eigen verantwoordelijkheid van een burgemeester om deel te nemen aan de professionaliseringsactiviteiten van het Genootschap, maar hij moet er ook op aangesproken kunnen worden. Het NGB verwacht van de minister en van de Commissarissen van de Koningin dat zij burgemeesters hiervan doordringen. Het eerste jaar moet door iedereen als een must gezien worden om in te participeren. Niet alleen om professionalisering te halen, maar ook om expertise met collega-burgemeesters te delen. Aan het einde van het eerste jaar ontvangen alle burgemeesters een certificaat van deelname.

Samenloop met andere activiteiten van het Genootschap Het opleidingenprogramma van het Professionaliseringsfonds heeft raakvlakken met andere activiteiten/producten van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Het Najaarscongres, de bijeenkomsten in het kader van de crisisbeheersing, de loopbaanoriëntatie, de website en het Burgemeestersblad zijn in dit verband te noemen. Waar mogelijk zijn deze op elkaar afgestemd. Vanaf 2009 biedt het NGB ook aan de voorzitters van de Waterschappen de mogelijkheid om deel te nemen aan een aantal algemene opleidingen uit het fonds. De deelnemende dijkgraven betalen in die gevallen een individuele bijdrage voor de opleidingen waaraan zij deelnemen.

Loopbaanoriëntatie Voor burgemeesters is het vaak lastig om zich te oriënteren op de eigen loopbaan. Zo vraagt de ‘de waan van de dag’ vaak alle aandacht en ontbreekt eenvoudigweg de rust voor een goede reflectie op de eigen functie en de loopbaan. Ook speelt mee dat burgemeesters wel vaak voor de gemeente en het gemeentebestuur op pad zijn, maar veel minder voor zichzelf. En velen zijn al zeer lang werkzaam in het openbaar bestuur en het burgemeestersvak, waardoor de (huidige) burgemeestersfunctie wel haast een vanzelfsprekendheid is. En tenslotte is soms het beeld van een ‘elders solliciterende burgemeester’ bij anderen niet goed. Het ontbreken van de reflectie op de eigen loopbaan brengt risico’s met zich mee. Mooie vacatures komen vaak maar één keer langs... Bovendien wordt de afstand tot andere functies vaak groter als men zich te veel concentreert op de huidige functie. En dan zijn ook de risico’s daar als anderen zien dat de burgemeester ‘te lang’ op zijn plek zit.

10


Tegen deze achtergrond verzorgt het Nederlands Genootschap van Burgemeesters in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een Loopbaanoriëntatie-programma. Het programma bestaat uit diverse trajecten waarin u uw persoonlijke loopbaanontwikkeling kunt verkennen en in concrete actie kunt omzetten. In het eerste kwartaal van 2013 ontvangen de burgemeesters een persoonlijke uitnodiging voor dit programma.

Crisisbeheersing Met financiële steun van het ministerie van Veiligheid en Justitie biedt het Genootschap aan burgemeesters ondersteuning bij hun taken in de crisisbeheersing. Kern van de ondersteuning is dat het NGB de kennis en ervaringen van burgemeesters verzamelt en deze aan andere burgemeesters beschikbaar stelt. Voor burgemeesters en locoburgemeesters die te maken hebben met een crisis, is er de ondersteuningslijn (070-3738080), die 24 uur per dag en 7 dagen per week in de lucht is. Daarnaast verschijnen in het Burgemeestersblad regelmatig interviews met burgemeesters die een crisis hebben meegemaakt, zijn er publicaties en organiseert het Genootschap bijeenkomsten over crisisgerelateerde onderwerpen. Alle informatie vindt u op www.burgemeesters.nl/crisisbeheersing.

Digitale ondersteuning In 2013 zal www.burgemeesters.nl geheel vernieuwd worden en verder uitgebreid worden met informatie die u kunt gebruiken in het kader van uw professionalisering en loopbaanontwikkeling. Onder andere is nu een eerste start gemaakt met uw eigen persoonlijke ontwikkelplan. U heeft de mogelijkheid om aan de hand van een competentietest te bepalen welke competenties u bij uzelf nog niet optimaal ontwikkeld vindt.

Nieuwe opleidingen in 2013 Het opleidingenprogramma 2013 is een combinatie van bekende en beproefde opleidingen en cursussen die nieuw zijn. Vanzelfsprekend zijn de bestaande opleidingen - waar mogelijk - aan de actualiteit aangepast en is rekening gehouden met de uitkomsten van de evaluaties van die opleidingen. Het programma 2013 is daarmee wederom een rijk geschakeerd programma met uiteenlopende onderwerpen en cursussen in diverse vormen. Voor de uitvoering ervan zijn tien (opleidings)instituten in de arm genomen: Berenschot, BHRM/ NieuwBestuur, De Beuk, Consort, Essenburgh, KCEV, ROI, Sezen-academy en The Lime Tree. Via deze organisaties heeft het NGB enkele tientallen docenten/begeleiders van de opleidingen op de been weten te brengen.


11

Nieuw in het programma 2013 zijn de volgende opleidingen: • Bestuurlijke regie op veilige evenementen (blz. 32) • Bestuurscrisis en uw positie (blz. 48) • Collegiale audit (blz. 27) • Conflictmanagement met NLP (blz. 57) • De frisse burgemeester (blz. 58) • De informele aanpak voor de burgemeester (blz. 59) • Samenwerkende gemeente vraagt samenwerkende burgemeester (blz. 64) • Nieuwe bestuurstafel burgemeesters (blz. 62) • Zorgen voor een vitaal brein (blz. 46)

De mogelijkheden tot inschrijving In aanmelding voor de opleidingen verloopt via www.burgemeesters.nl. U moet daarvoor uw persoonlijke inlogcode gebruiken, die bestaat uit een gebruikersnaam en een wachtwoord. Groot voordeel voor u is dat u daarmee een overzicht opbouwt van de opleidingen die u over de jaren heen heeft gevolgd. Dat overzicht is uitsluitend voor u toegankelijk en kan u in volgende jaren helpen om uw keuze uit te volgen opleidingen te maken. Ook kan het mogelijk van nut zijn voor periodieke gesprekken met de raad en met de Commissaris of voor eventuele sollicitaties.

Op www.burgemeesters.nl/opleidingen vindt u een digitaal inschrijfformulier. U heeft uw persoonlijke inlogcode nodig, die bestaat uit een gebruikersnaam en een wachtwoord. Uw gebruikersnaam is opgenomen in de aanbiedingsbrief bij deze gids. Het wachtwoord is u eerder verstrekt. Als u dat niet meer weet, dan kunt u een willekeurig wachtwoord invullen. Dan verschijnt op uw beeldscherm de boodschap ‘Wachtwoord vergeten?’. Als u vervolgens de instructies volgt, dan krijgt u onmiddellijk een nieuw wachtwoord toegestuurd, dat u daarna kunt veranderen in een code die u zelf gemakkelijk kunt onthouden.

Voorkeur, voorrang en doelgroepen U kunt bij de aanmelding ook uw eerste voorkeur voor een opleiding aangeven. Bij de verwerking van de inschrijvingen zal daar zoveel mogelijk rekening mee gehouden worden. Van nieuwe burgemeesters wordt verwacht dat zij als eerste Het Initiatief volgen. Daarna kunnen burgemeesters zich voor alle opleidingen inschrijven. Op basis van de aantallen inschrijvingen wordt de selectie van de deelnemers gemaakt. Op de reservelijst komen de burgemeesters, die zich voor de meeste opleidingen hebben aangemeld. Op deze wijze probeert het NGB zoveel mogelijk burgemeesters aan het opleidingenprogramma te laten deelnemen en ook rekening te houden met uw voorkeuren.

12


Bestuurscompetenties centraal In opdracht van het ministerie van BZK zijn in 2007 de bestuurscompetenties van de burgemeesters vastgesteld. In totaal zijn er nu 30 bestuursstijlen, vaardigheden en basiscondities geïdentificeerd, die voor de vervulling van de burgemeestersfunctie van betekenis kunnen zijn. Veel gemeenten maken gebruik van de bestuurscompetenties in de profielschets, zoals die bij vacatures nodig is. Tevens maken gemeenten gebruik van de competenties om gericht met de burgemeesters functioneringsgesprekken te kunnen voeren. De bestuurscompetenties zijn ook goed toepasbaar als sleutel tussen vraag naar en aanbod van opleidingen. In deze gids is bij alle opleidingen vermeld aan welke competenties aandacht besteed wordt.

Door de bomen het bos zien Deze opleidingengids bevat bijna 40 cursussen, trainingen en programma’s. Door het brede aanbod is het soms lastig om tot een keuze te komen. Daarom een paar praktische tips om u behulpzaam te zijn: Tip 1: Doe de competentietest op www.burgemeesters.nl. Tip 2: Kijk of de resultaten u een kritische maar herkenbare spiegel opleveren. Tip 3: Vraag eens aan derden waar zij vinden dat u nog sterker kunt functioneren. Bespreek desgewenst uw resultaten van de competentietest. Mogelijk heeft u onlangs een (functionerings)gesprek met de raad of de Commissaris achter de rug. Tip 4: Bepaal hoeveel dagen en dagdelen u in 2013 daadwerkelijk kunt en wenst te besteden aan uw professionalisering en uw loopbaan. Tip 5: Het opleidingenprogramma kent een indeling in hoofdstukken, herkenbaar aan de tabbladen in de gids. Zorg voor een goede mix en spreiding van uw aanmeldingen over de hoofdstukken. Tip 6: Betrek de doelgroepen voor de opleidingen bij uw keuze. Tip 7: Neem contact op met NGB-directeur Ruud van Bennekom als u er niet uitkomt.


13

Nieuw in het ambt

Burgemeester word je door het te zijn. Er is in Nederland geen opleiding vóórdat je burgemeester kunt worden. De kneepjes van het burgemeestersvak leer je pas als je al geïnstalleerd bent. Dan pas openbaren zich alle velden waarop een burgemeester schaakt. Daar komt nog eens bij dat gemeenten sterk verschillen. Niet alleen variëren gemeenten bijvoorbeeld qua grootte, sociale samenstelling en economische potentie, maar ook de politieke en bestuurscultuur is lokaal bepaald. Dat maakt het voor de burgemeester - die over het algemeen van buiten komt - nog belangrijker om een intensieve oriëntatiefase te hebben en een optimale uitgangspositie te creëren.

Nieuw: de eerste start Met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het ministerie van Veiligheid en Justitie werkt het Genootschap aan een kort programma voor de periode rond het aantreden van burgemeesters. Voor deze groep start een twee- of driedaags programma, waarin de kersverse burgemeester kennismaakt met een aantal gebieden, waarop een burgemeester acteert: crisisbeheersing, communicatie, integriteit, openbare orde en veiligheid, etc. Zo mogelijk lopen de nieuw burgemeesters dit programma al voor de daadwerkelijke beëdiging in de functie, want vanaf dag één kun je al voor ingewikkelde vraagstukken komen te staan.

Het Initiatief Al vele jaren bestaat Het Initiatief als brede introductiecursus voor beginnende burgemeesters. De beginnende burgemeesters zijn duidelijk als groep te omschrijven. Ze zitten allemaal in het zelfde schuitje. Daarom is voor deze groep het uitwisselen van ervaringen een essentieel onderdeel van Het Initiatief. Voorts komen voor de deelnemers ook kennis en ervaringen van anderen beschikbaar en is er ruimte voor discussie en informatie over actuele thema’s die de burgemeester raken. Het Initiatief bestaat uit vier cursusblokken van twee dagen. In het eerste blok gaat het om de persoonlijke vervulling van het ambt en de sociaal psychologische aspecten die daarbij een rol spelen. In de volgende blokken is er een ruime introductie in de OOV-portefeuille. Tenslotte komen eigen keuzes van de deelnemers aan de orde, wordt gekeken naar de persoonlijke ontwikkelplannen en maakt de groep mogelijke samenwerkingsafspraken voor de nabije toekomst.

14


Voor nieuwe burgemeesters is Het Initiatief ‘een must’. De minister van BZK verwacht dat alle nieuwe burgemeesters deelnemen aan de opleiding. Nieuw benoemde burgemeesters ontvangen een separate uitnodiging via het secretariaat van het NGB. Afhankelijk van het aantal benoemingen van nieuwe burgemeesters start er iedere 6 à 9 maanden een nieuwe groep. Deelname aan Het Initiatief is verplicht om aanspraak te kunnen maken op deelname aan andere activiteiten uit het professionaliseringsprogramma.


15

Bestuurlijk handhaven

Sociabel

•

Best. regie op veilige evenementen

•

•

Bestuurscrisis en uw positie

•

Blikopenerworkshops

•

•

•

Burgemeester als toezichthouder

•

•

•

Burgemeesterkunde

•

Coachen

•

College en uw rol als teamcaptain

•

Collegiale audit

•

Conflictherkenning en -hantering Conflictmanagement met NLP

Inlevingsvermogen

Aanjager

Procesregisseur

Netwerker

Verbinder

Signaalgevoeligheid

Stressbestendigheid

Onafhankelijkheid

Integriteit

Bindend vermogen

Identificatie

Het programma in één oogopslag: de competenties

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Crisis! Burgemeester als portefeuillehouder

•

De frisse burgemeester De gemeente in veranderende tijden

•

De informele aanpak

•

Integriteit: van ideaal naar werkbaar concept

•

Mediationskills voor burgemeesters

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Intervisie

Nieuwe bestuurstafel burgemeesters

•

•

•

•

•

Omgaan met de media en pers

•

• •

•

•

Omgaan met natuurbranden Raad en uw rol als stabilisator

•

•

•

•

•

Samenwerkende gemeente

•

•

•

Signalerend en reflecterend verm.

•

•

•

Social media voor dummies Social media voor gevorderden Speechen met flair en impact

•

Symboliek in communicatie Vakateliers

•

•

•

•

•

•

Van burgervader naar hulpsherriff? Zorgen voor een vitaal brein

16

•

•

•

•

• • •

•

• •

• Nederlands Genootschap van Burgemeesters

• •

• •

• •

•

• •

•

Opleidingengids voor burgemeesters 2013 • •

• •

•

•

•

•

• •

•

•

•

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

•

•

• •

• • • •

• • •

• •

• • •

• • •

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

• •

• •

•

•

• •

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

17

Organisatiegevoeligheid

Doelgerichtheid

Voortgangsbewaking

Vasthoudendheid

Oordeelsvorming

Adaptief vermogen

Vernieuwingskracht

Achtergrondoriëntatie

Beïnvloedingsvermogen

Omgevingsbewustzijn

Bestuurl. gevoeligheid

Onderhandelingsvaardig

Besluitvaardigheid

Daadkracht

Doorzettingsvermogen

Probleemverduidelijking

Coaching

Communicatief

De opleidingen in 2013

Inspiratie De burgemeestersfunctie is voortdurend in ontwikkeling; niet alleen door interne veranderingen in het lokaal bestuur, maar ook door brede maatschappelijke tendensen. Voor burgemeesters is het van groot belang zicht te houden op deze ontwikkelingen en op de betekenis ervan voor het eigen functioneren. Daarom biedt het opleidingenprogramma een aantal inspirerende programma’s met verkenningen van maatschappelijke ontwikkelingen, waar u met collega’s kunt reflecteren op de gevolgen ervan voor de burgemeesters. Zo organiseert het NGB sinds jaar en dag - vanaf 1982 om precies te zijn - in de wintermaanden de Lochemconferenties. Vaste waarde is ook de serie actualiteitencolleges die onder de naam De actuele tafel plaatsvinden. Tenslotte zijn er Blikopenerworkshops waarin u op onorthodoxe wijze uw kijk op ontwikkelingen in de samenleving kunt verbreden. Aanbod in 2013: • Lochemconferenties • De actuele tafel • Blikopenerworkshop

18


Lochemprogramma 2013 Alle ballen op de burgemeester! Meer en meer ontwikkelt de burgemeester zich tot de gezichtsbepalende speler op het lokaal bestuurlijke speelveld. Iedereen wil de burgemeester de bal aanspelen in de verwachting dat hij de andere spelers in positie weet te brengen. Dat vraagt van de burgemeester gezagvol optreden, maar brengt ook kwetsbaarheid met zich mee.

Wat? In de Lochemconfernties maakt u kennis met actuele wetenschappelijke inzichten in formele en informele leiderschapsontwikkeling. Met uw collega’s gaat u op zoek naar de gezagsbronnen voor burgemeesters en de mogelijkheden om die aan te wenden. En er is een indringende discussie over de kwetsbaarheden die de centrale en zichtbare positie van de burgemeester met zich meebrengt.

Hoe? De zes Lochemconferenties openen op de dinsdagavond met een diner-pensant. Vervolgens is de woensdag de centrale conferentiedag met externe inleiders en interactieve workshops. De donderdagochtend staat in het teken van een actueel onderwerp uit uw burgemeesterspraktijk en wordt afgesloten met een lunch.

Resultaat • U heeft een actieve bijdrage geleverd aan de discussie over de ontwikkeling van het burgemeestersvak. • U heeft actuele kennis over leiderschap, gezag binnen de burgemeesterfunctie en over uw eigen kwetsbaarheden. • U heeft weer eens enkele tientallen collega’s uit het land gesproken.

Competenties • Netwerker, verbinder, procesregisseur en aanjager • Achtergrondoriëntatie • Adaptief vermogen • Omgevingsbewustzijn

Praktisch Duur: 5 aaneengesloten dagdelen (met 2 overnachtingen) Begeleiding: NGB-commissie professionalisering Maximum aantal deelnemers: 35 burgemeesters per conferentie Data: 22-24 januari, 29-31 januari, 5-7 februari, 19-21 februari, 26-28 februari en 5-7 maart 2013 Locatie: Hotel ‘t Hof van Gelre te Lochem De burgemeesters ontvangen in november 2012 een aparte uitnodiging om zich voor de Lochemconferenties in te schrijven.


19

De actuele tafel Een serie actualiteitencolleges voor burgemeesters die bij willen blijven Ook in 2013 krijgt De actuele tafel een vervolg in de vorm van maandelijkse bijeenkomsten. Evenals vorig jaar zijn ook de bijeenkomsten rond crisisgerelateerde onderwerpen in de formule - voor de file komen, na de file weg - ondergebracht. Dat betekent maandelijks een bijeenkomst in 2013.

Wat? Het doel van de bijeenkomsten is om met collega-burgemeesters van gedachten te wisselen, te discussiëren, best practices te delen en kennis te nemen van wetenschappelijke inzichten over het thema actuele en over crisisgerelateerde onderwerpen. De actuele tafel-bijeenkomsten behandelen iedere keer een ander onderwerp. In ieder geval is er een Actuele tafel in de vorm van een werkbezoek aan de AIVD.

Hoe? De actuele tafel is een combinatie van kenniscolleges waarin nieuwste wetenschappelijke inzichten en discussies worden gepresenteerd door een vooraanstaande wetenschapper of deskundige, gevolgd door een co-referaat door een of twee burgemeesters die reageren op de inleider en tevens een praktijkcases uit de eigen gemeente presenteren. De nadruk ligt op best practice-voorbeelden en kritische succesfactoren voor handelswijzen.

Praktisch Duur: Van 16.00 tot 20.00 uur (inclusief diner) Maximum aantal deelnemers: 30 burgemeesters Data: 17 april, 22 mei, 19 juni, 18 september, 30 oktober, 18 november en 11 december 2013 Alle burgemeesters ontvangen begin 2013 een uitnodiging voor de serie. Dan zijn de onderwerpen en sprekers van de afzonderlijke bijeenkomsten bekend.

20


Blikopenerworkshop ‘Zijn zij gek of ben ik het?’ Een prikkelende dag voor wie scherper wil (door)zien wat er in onze tijd gaande is We maken de overgang mee naar een nieuwe infrastructuur die past bij de veranderingen in de samenleving en die door deze veranderingen wordt gestimuleerd. Ineens zie je dat veel bestaande instellingen er niet meer bij passen en proberen vast te houden aan de ordeningen waarin ze zijn ontstaan. Je herkent de breuken met het verleden en krijgt de contouren te zien waar het heen gaat. Je begrijpt dat je je regelmatig afvraagt: Zijn zij gek of ben ik het? Soms ben jij het, maar steeds vaker is het die ander. Een onmisbare eye-opener voor elke burgemeester omdat die bij uitstek leiding geeft aan mensen en organisaties in een maatschappelijke context.

Wat? De veranderingen in de samenleving ziet u zelf, van het korte lontje tot de leiding van organisaties die hun positie voor zichzelf gebruiken. Hoe alles in geld wordt uitgedrukt en door regels heel veel leven en dynamiek in de knel is geraakt. Met andere woorden: hoe betekenis wordt vernietigd. In deze blikopener krijgt u oriëntaties aangereikt. Ze vormen de grondslag om ontwikkelingen in de samenleving te herkennen en te duiden. De nieuwe infrastructuur is cellulair, zowel op het gebied van energie als communicatie. Ze brengt duurzaamheid en milieuvriendelijkheid veel dichterbij. Ze past bij mensen die van zichzelf uitgaan. Wie dat ziet en herkent begrijpt dat communiceren gaat over verbinden in plaats van zenden en informeren. Dat uitgaan van context van burgers en klanten past bij deze tijd. Groot is niet langer vanzelfsprekend goed. Gemeenten die bestaan uit - of worden opgevat als - verzameling van stadjes, dorpen, buurten buurtschappen en kernen, passen heel goed bij en in die nieuwe infrastructuur. Verbondenheid, dynamiek, vertrouwen en effectiviteit zijn nu veel belangrijker dan systemen enefficiency. Het komt tot uitdrukking in contextgedreven organiseren en levert enorme kwalitatieve verbeteringen op die je kunt boeken als opbrengst en besparing. Je haalt met gemak opgelegde financiële doelen. Maar het is wel paradigmatisch anders, het voelt al gauw gek. Het kost ook moeite erin mee te gaan.

Hoe? De moderatoren laten u de hele ochtend waarnemen aan de hand van cases, film- en videofragmenten. U gaat met hen en met elkaar in discussie. Daarin ontdekt u oriëntaties, welke u gewicht geeft en ervaart u Zijn zij gek of ben ik het. In de middag zoomen we in op de nieuwe infrastructuur en hoe die nu al zichtbaar is in uw eigen omgeving. U gaat spanningen als breuklijnen interpreteren. U legt zelf cases voor.

Resultaat • U gaat zien wat u eerder niet zag. • U begrijpt waar de veranderingen in deze tijd over gaan, niet alleen in uw gemeente en ons land, maar ook in landen om ons heen.


21

Competenties • Onafhankelijkheid • Signaalgevoeligheid • Aanjager, verbinder, procesregisseur • Omgevingsbewustzijn • Vernieuwingskracht • Adaptief vermogen

Praktisch Duur: 7 uur Maximum aantal deelnemers: 12 Moderatoren: prof. ir. Wim van Dinten, e.a. Data: 24 mei (9.30-17.00 uur); 25 september (9.30-17.00 uur) of 25 november (13.00-20.30 uur, inclusief diner)

22


Reflectie Intervisie is een vast onderdeel in het opleidingenprogramma. Het biedt burgemeesters de gelegenheid om in kleine groepen intensief te reflecteren op zaken waar de deelnemers in hun praktijk tegenaan lopen. De ervaring van de afgelopen jaren leeft dat intervisie zeer waardevol is. Daarom wil het Genootschap nieuwe impulsen aan intervisie geven. Al langere tijd blijkt er bij burgemeesters behoefte aan opleidingstrajecten waarin met een kleine groep van burgemeesters, gedurende een langere periode intensief gewerkt wordt aan professionaliseringsthema’s. In 2013 start het NGB daarom naast intervisie en de vorig jaar geïntroduceerde vakateliers met een nieuwe activiteit: de collegiale audit. In deze audit trekt u een half jaar op met een of twee collega’s en reflecteert u op elkaars handelen. De vakateliers zijn in 2013 gericht op de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen en de vorming van de nieuwe colleges in 2014.


23

Intervisie Intensieve reflectie met collega’s op uw en hun functioneren “Druk en eenzaam”, dat is een beeld dat met regelmaat naar voren komt over burgemeesters. Tegen deze achtergrond is het voor burgemeesters lastig om een spiegel voor het eigen functioneren te ontwerpen en de rust en setting te vinden om verbeterpunten voor zichzelf te ontdekken. Intervisie met een groep collega-burgemeesters kan dan nuttig zijn. Intervisie past in een bewuste loopbaanontwikkeling.

Wat? Deelname aan een intervisiegroep is geen vrijblijvende aangelegenheid, integendeel. Het vraagt van de deelnemers de bereidheid voor een open opstelling ten aanzien van zichzelf en anderen. Het vraagt om investering van tijd en energie. Het succes van de groep staat of valt met de discipline, die de groepsleden voor elkaar opbrengen door hun aanwezigheid en hun inzet. Het verdient aanbeveling om - alvorens deel te nemen aan een intervisiegroep - enkele andere onderdelen van het opleidingsprogramma te volgen om de juiste leerattitude te ontwikkelen.

Hoe? Een intervisiegroep bestaat uit zes deelnemers. Aan de hand van de inschrijvingen worden de groepen gevormd rekening houdend met regionale spreiding. Iedere groep krijgt een professionele begeleider. Deze heeft voorafgaand aan het traject een persoonlijk intake-gesprek met de deelnemers. Daarin formuleren de deelnemers zelf hun leerdoelen. De groep zelf bepaalt de frequentie van de samenkomsten gespreid over de periode van een jaar. In dit jaar wordt een netwerk opgebouwd, dat ook na afloop van het traject zijn waarde heeft. De ervaring leert, dat de intervisiegroepen na het jaar contact met elkaar blijven houden.

Resultaat • Uw resultaat is afhankelijk van de leerdoelen die u zelf voor de intervisie stelt. • U heeft met collega-burgemeesters intensief gereflecteerd op een aantal thema’s. • U heeft uw kennis en ervaring aan collega’s beschikbaar gesteld en die van hen ontvangen.

Competenties • Verbinder, netwerker, procesregisseur en aanjager • Coaching

• Adaptief vermogen • Signaalgevoeligheid

Praktisch Duur: 6 à 8 dagdelen gedurende een jaar Begeleiding: drs. Hans Bekkers, drs. Dieke Eelman, drs. Piet Jeuken MA, drs. Henriëtte Koomans, Sip Kruze. Maximum aantal deelnemers: 6 burgemeesters per groep Doelgroep: Voorrang voor burgemeesters in 4e-6e jaar benoemingstermijn Data: een intervisiegroep bepaalt deze zelf

24


Collegiale audit Spiegel uw handelen aan collega’s Iedere burgemeester weet dat reflectie op het eigen handelen van grote betekenis is. Toch komt het er vaak niet van om jezelf eens goed onder de loep te nemen. Het gevaar is dan dat je in de vaste gedragspatronen doorgaat en je minder scherp wordt over de achtergronden en impact van je eigen optreden. En als de omgeving dan geen signalen geeft of je weet die niet op te vangen, dan ligt het script voor een nieuwe uitvoering van De nieuwe kleren van de keizer op de loer.

Wat? In dit programma spiegelt u met een of twee collega’s op elkaars functioneren. Dat vraagt om een diep vertrouwelijke omgang met elkaar en een groot commitment naar de collega’s. Als u dat kunt opbrengen, dan krijgt u er veel voor terug. Als duo of trio reikt u elkaar een spiegel aan en vergroot u elkaars handelingsrepertoire. Dat maakt u bewust en scherp, want anderen zien wat u zelf niet meer waarneemt.

Hoe? Na aanmelding volgt een digitale intake. Daarin geeft u aan op welke onderdelen van uw functioneren u een collegiale spiegel voorgehouden wilt hebben. Dat kunnen bijvoorbeeld punten zijn die in een functioneringsgesprek naar voren zijn gekomen of onderwerpen waar u uzelf nog eens tegen het licht gehouden wilt hebben. Ook geeft u in de intake aan waar u omgekeerd als spiegel voor een collega zou kunnen dienen. Daarna zorgt het NGB voor een match met één of twee collega’s van u buiten uw regio of provincie. Aan de hand van een praktische handreiking gaat u vervolgens circa zes maanden met die collega(‘s) aan de slag. U spreekt samen de intensiteit van de audit af. De duo’s of trio’s bezoeken elkaar enkele malen en u reflecteert op ieders handelen.

Resultaat • U krijgt een kijkje in de bestuurspraktijk van een collega in een andere gemeente. • Een of twee collega’s hebben u een spiegel over uw bestuurlijk optreden gegeven. • U heeft een scherper zelfbeeld van uw eigen handelen en uw handelingsrepertoire is vergroot.

Competenties • Signaalgevoeligheid • Coaching • Oordeelsvorming

• Verbinder en netwerker • Communicatief

Praktisch Duur: 6 à 8 dagdelen gedurende ca. zes maanden Begeleiding: NGB-bureau Data: U bepaalt deze in onderling overleg


25

Vakateliers Op weg naar een nieuwe raad en college Al langere tijd bestaat bij burgemeesters behoefte aan een opleidingstraject waarin men met een kleine groep van burgemeesters, gedurende een langere periode intensief werkt aan professionaliseringsthema’s. In 2012 zijn de eerste (positieve) ervaringen opgedaan met deze vakateliers. Het overkoepelend thema in 2012 was, legitimiteit van het openbaar bestuur. In de vakateliers combineert u leiderschapsontwikkeling met expertise van collega’s rond een bepaald onderwerp. Het is een vorm van thematische intervisie. De onderwerpen hebben betrekking op zowel inhoud en proceskracht als uw persoonlijk interventierepertoire. De vakateliers worden gevormd rond kleine groepen deelnemers (5 à 8 burgemeesters) die gedurende een periode van circa vier maanden periodiek met elkaar werken aan onderwerpen en invalshoeken die de kern van de burgemeesterfunctie raken. Die thema’s hangen samen met de verschillende rollen van de burgemeester in zijn ambt, of zijn verdiepingen daarvan. De start is een gezamenlijke startbijeenkomst, het traject wordt afgesloten met een gezamenlijke slotbijeenkomst waarin leerervaringen worden gedeeld, en ook een advies aan het NGB wordt opgesteld.

Wat? Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 in het verschiet zijn de vakateliers gericht op de rol van de burgemeester “op weg naar een nieuwe raad en college”. Binnen dat overkoepelende thema zijn rond drie onderwerpen vakateliers in voorbereiding: • Voorbereiding op een nieuwe raad • College 2014-2018: een bestuurskrachtig team • Bestuurlijk management nieuwe stijl

Voorbereiding op een nieuwe raad In 2013 zijn de politieke partijen volop bezig met de aanloop naar de raadsverkiezingen van 2014. De programma’s worden geschreven en de kandidatenlijsten worden gevormd. Die processen voltrekken zich buiten de invloedsfeer van de burgemeester. Maar misschien zijn er toch mogelijkheden om in de breedte mensen te interesseren voor het raadswerk en kan de gemeente thema’s agenderen die in de nieuwe raadsperiode van belang zijn. Bovendien is het voor u als raadsvoorzitter ook tijd om u te prepareren op de werkwijze van de nieuwe raad, zodat de nieuwe raad straks een goede start kan maken. Kan daar nu al aan worden gewerkt? Bestaat er zoiets als een “collectief geheugen”, hoe kan daarvoor worden gezorgd en welke rol kan de burgemeester hebben?

College 2014-2018: een bestuurskrachtig team De opgaven in de nieuwe bestuursperiode zullen zeker niet geringer zijn dan in de huidige collegeperiode. Als voorzitter van het college zult u nu vast moeten nadenken over de wijze waarop het nieuwe college straks die uitdagingen aangaat. Hoe kunt u een team van de nieuwe ploeg smeden? Waar is versterking nodig? Is er al wat te zeggen over zwaarte en verdeling van de

26


portefeuilles? Kunt u uzelf in positie brengen voor de collegevorming en de start van het nieuwe college, en kan de burgemeester een rol spelen in de - aanloop naar - de coalitievorming?

Bestuurlijk management nieuwe stijl De jeugdzorg, de Wet werken naar vermogen (Participatiewet), de AWBZ en de volkshuisvesting en naar alle waarschijnlijkheid de bestuurlijke herinrichtingsplannen van de rijksoverheid ; het zijn de onderwerpen waar decentralisatie speelt en de gemeenten mogelijk een veel zwaarder takenpakket krijgen. Die taken liggen natuurlijk in de portefeuilles van de wethouders, maar zullen ook veel meer van de burgemeester vragen. Die is immers verantwoordelijk voor de eenheid van beleid en de samenwerking met andere gemeenten en overheden. Dat vraagt om bestuurlijk management van de burgemeester, maar welke speelruimte heb je dan als burgemeester en hoe kan daarin het beste worden gemanoeuvreerd?

Hoe? Bij inschrijving geeft u aan welk vakatelier uw eerste en tweede voorkeur heeft. Op basis daarvan formeert het NGB de samenstelling van de vakateliers. Vervolgens is er een gezamenlijke startbijeenkomst van alle deelnemers aan de vakateliers waarin u de breedte en diepgang van het vakatelier met elkaar bespreekt en het vervolgprogramma invult. Daarna is er een periode van circa vier maanden waarin de afzonderlijke vakateliers van 5 á 8 deelnemers vier maal een dagdeel bijeen om intensief het onderwerp van het vakatelier te verkennen. De vakateliers worden afgesloten in een gezamenlijke bijeenkomst van twee dagdelen, waarin de deelnemers leerervaringen delen en ook een advies aan het NGB uitbrengen. Het NGB draagt zorg voor ervaren facilitatoren die de programmering en de intervisie professioneel kunnen begeleiden.

Competenties • Verbinder, Netwerker, Aanjager, Procesregisseur • Bindend vermogen • Integriteit • Signaalgevoeligheid

• Onafhankelijkheid • Identificatie • Stressbestendigheid

Praktisch Wilt u deelnemen aan een vakatelier? Maak dat uw interesse kenbaar met een vermelding van uw mogelijke themakeuze(s). Het NGB zal vervolgens de groepen voor de vakateliers samenstellen. Deelname impliceert dat in beginsel het gehele vakatelier wordt doorlopen. De startdag is op 23 mei (10.00-16.30 uur). De vier tussentijdse bijeenkomsten van een dagdeel zijn vervolgens tot en met november. De slotbijeenkomst is op 20 november 2013 (13.00-21.00 uur).


27

Veiligheid en handhaving Handhaving en de openbare orde en veiligheid zijn dé werkvelden van de burgemeester. Hier moet hij qua vakmanschap een echte meester zijn. Dat wil zeggen durf tonen, weten hoe te acteren, verantwoordelijkheid nemen en vooral beslagen ten ijs komen. Het programma 2013 heeft een aantal opleidingen die u daarbij kunnen ondersteunen om uw kennis op peil te brengen en om uw handelingsrepertoire aan te scherpen. Opleidingen 2013: • Bestuurlijk handhaven • Bestuurlijke regie op veilige evenementen • Crisis! • Praktijktraining “Omgaan met Natuurbranden” • Van burgervader naar hulpsherriff?

28


Bestuurlijk handhaven De nieuwste ontwikkelingen op een rij Een eendaagse interactieve cursus over de recente en toekomstige ontwikkelingen op het gebied van bestuurlijke handhaving en de betekenis ervan voor de rol van de burgemeester. Tegenwoordig zijn alle ogen gericht op de burgemeester als het gaat om de aanpak van overlast en andere ordeverstoringen. De bevoegdheden die de burgemeester ter beschikking staan zijn de laatste jaren gestaag uitgebreid. De burgemeester ontwikkelt zich van burgervader tot rechtshandhaver. Wat speelt er precies? Hoe gaat u deze bevoegdheden toepassen en hoe stuurt u dan uw ambtelijke organisatie en de politie aan? Hoe dekt u de risico’s af?

Wat? De cursus omvat drie delen: • Het wettelijk en beleidskader in vogelvlucht • Reflectie op recente ontwikkelingen door een hoogleraar • De praktijk: de onderlinge bespreking van realistische casus uit de handhavingspraktijk

Hoe? Ervaren en deskundige sprekers belichten de materie vanuit de theorie en praktijk. Er is ruimschoots de gelegenheid om uw standpunten en ervaringen actief uit te wisselen met uw collega’s.

Resultaat • U bent op de hoogte van recente en toekomstige ontwikkelingen op het gebied van bestuurlijke handhaving. • U realiseert zich wat deze ontwikkelingen betekenen voor uw positie en rol als burgemeester.

Competenties • Aanjager • Daadkracht • Organisatiegevoeligheid • Voortgangsbewaking

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: prof. dr. Lodewijk Rogier en mr. Jessica Roon Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 26 september 2013 (10.00-16.30 uur)


29

Bestuurlijke regie op veilige evenementen De cursus geeft de burgemeester de nodige houvast in het uitvoeren van zijn/ haar taak op het gebied van veiligheid bij evenementen. De cursus behandelt de vergunningverlening, de voorbereiding, de uitvoering en de respons op incidenten. De handreiking evenementenveiligheid biedt hierbij het organisatorische, procesmatige en juridische kader.

Wat? • Het wettelijk en beleidskader in vogelvlucht. • Inzicht in het krachtenveld van uiteenlopende belangen en in kritieke beslissingen in de vergunningverlening en voorbereiding van een evenement. • Omgaan met ambtelijke advisering vanuit de gemeente en de hulpdiensten. • Keuzes maken in het risicobeleid en restrisico bij evenementen. • Afstemming in de beveiliging en toezicht (particulieren, politie, gemeente). • Rol van de politie bij evenementen (politiesterkte, operationele afspraken, politiekosten). • Omgaan met dreigingen en potentiële crises op evenementen. • Evalueren en leren van evenementen.

Hoe? Aan de hand van theorie en praktijkervaringen wordt inzicht geboden. Lessen van diverse bekende casus en geanonimiseerde ervaringen uit verschillende gemeenten/regio’s worden besproken. Hierna volgt een interactieve sessie waarin inzicht wordt geboden in de dynamiek van het nemen van kritieke beslissingen bij evenementen. Aan de hand van enkele oefencasus wordt op verschillende momenten in het proces ingezoomd op kritieke beslissingen. Plenair worden de consequenties van beslissingen besproken aan de hand van werkelijke situaties. Ter afsluiting worden adviezen meegegeven over evalueren, leren en verbeteren.

Resultaat • U kunt uw positie in het spelersveld bij evenementen duiden. • U maakt bewust keuzes ten aanzien van risico’s bij evenementen. • U herkent welke kritieke beslissingen er nodig kunnen voor, tijdens en na een evenement. • U leert inhoudelijk de consequenties van besluiten te doorzien en mee te wegen.

Competenties • Besluitvaardigheid • Procesregisseur

• Signaalgevoeligheid • Omgevingsbewustzijn

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: drs. Syan Schaap Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 20 maart 2013 (10.00-16.30 uur)

30


Crisis! Wie gaat nu waar over en wanneer volgens de Wet veiligheidsregio’s? Bij ‘gemeentelijke’ crises heeft de burgemeester volgens de Wet veiligheidsregio’s het opperbevel. Een opperbevel dat bij ‘regionale’ crises overgaat op de voorzitter van de veiligheidsregio, maar waar dan ook de Commissaris van de Koningin en de minister van Veiligheid en Justitie nog iets te zeggen hebben. Het gebruik van deze noodbevoegdheid is niet vrijblijvend: er kunnen grote (financiële) consequenties uit volgen. Hoe zit dit nu precies? We kijken naar de wetstheorie en naar de weerbarstige praktijk.

Wat? • De aard en reikwijdte van de noodbevoegdheden uit de Wet veiligheidsregio’s. • De rolverdeling bij de verschillende bevoegdheden: wat is de rol van de ‘lokale’ burgemeester bij Grip4? Hoe anticipeer je daar op? • De voorwaarden waaronder van de noodbevoegdheid gebruik mag worden gemaakt: welk proces moet worden doorlopen, welke collega’s of partners moeten worden betrokken? • De haken en ogen die aan de inzet van een bepaalde bevoegdheid kleven: wie bepaalt, betaalt! Wat zegt de jurisprudentie daarover? • Recente praktijkvoorbeelden op het gebied van bevoegdheden. Natuurlijk spreken we hierbij over Moerdijk maar er zijn meer voorbeelden.

Hoe? De opleiding bestaat uit twee dagdelen. Het eerste deel staat in het teken van een interactieve bijeenkomst waarin overzicht wordt geboden en waarin het instrumentarium uit de Wet veiligheidsregio’s zoveel mogelijk praktisch wordt toegelicht. De vragen van de groep staan daarbij zoveel mogelijk centraal. Het middagdeel zal gaan over de toepassing van de bevoegdheden in verschillende casusposities. Naast kennis, gaat het daarbij om het uitwisselen van ervaringen en ideeën.

Resultaat • U heeft inzicht in het gebruik van noodbevoegdheden volgens de Wet veiligheidsregio’s. • Uw zicht is vergroot op de (financiële) consequenties van het gebruik ervan. • U heeft in intervisie met collega’s de noodbevoegdheid praktisch verkend.

Competenties • Stressbestendigheid • Vasthoudendheid

• Verbinder, netwerker • Doelgerichtheid

Praktisch Duur: 1 dag (twee dagdelen) Begeleiding: prof. dr. Ira Helsloot Aantal deelnemers: 15 Datum: 16 september 2013 (10.00-16.30 uur)


31

Praktijktraining “Omgaan met Natuurbranden” De afgelopen drie jaar is Nederland opgeschrikt door diverse natuurbranden (Veluwe, Schoorl, Strabrechtse Heide). De kans op een onbeheersbare natuurbrand ligt aanzienlijk hoger dan de kans op een incident met gevaarlijke stoffen. De gevolgen van de branden zijn voor mens en natuur groot: spanning, evacuatie, gebiedsafsluiting en aantasing van de flora en fauna in het getroffen gebied.

Wat? • Creëren van risicobewustwording voor risico op natuurbranden. • Nut en noodzaak van een gebiedsgerichte benadering met actieve rol van gemeenten en veiligheidsregio. Ondersteund door (recente) praktijkvoorbeelden van pilotgebieden. • Inzicht in en oefening met specifieke bestuurlijk dilemma’s bij natuurbrandscenario.

Hoe? In het eerste inhoudelijke deel wordt u op interactieve wijze bewust van de risico’s op natuurbranden en krijgt u inzicht in het lopende landelijk werkprogramma Natuurbranden 2012-2016. De rol van de gemeente rol van gemeente (ruimtelijke ordening, natuurbeleid, recreatie) op het gebied van natuurbrandpreventie komt uitgebreid aan de orde. Aan de hand van praktijkvoorbeelden krijgt u zicht op de complexiteit van het speelveld en de noodzaak om tot een transparante verantwoordelijkheidsverdeling te komen. In het tweede deel van de training past u de bevoegdheden toe in de TNO-burgemeestersgame “Als het misgaat: scenario natuurbranden”. Naast kennis, gaat het daarbij om het uitwisselen van ervaringen en ideeën.

Resultaat • U heeft inzicht in het gebruik van noodbevoegdheden volgens de Wet veiligheidsregio’s. • Uw zicht is vergroot op de (financiële) consequenties van het gebruik ervan. • U heeft in intervisie met collega’s de noodbevoegdheid praktisch verkend.

Competenties • Achtergrondoriëntatie • Verbinder, netwerker

• Besluitvaardigheid • Oordeelsvorming

Praktisch Duur: 1 uitgebreid dagdeel Begeleiding: Paul Verhoeven, drs. Alexander Heijnen, Wouter Jong Maximum aantal deelnemers: 12-15 Data: 11 maart (12.30 - 17.30 uur) of 25 april 2013 (12.30 - 17.30 uur) in Den Bosch Overige data en plaatsen voor locaties worden vastgesteld op basis van concrete aanvragen van gemeenten en/of veiligheidsregio’s. Er wordt vanuit het NGB naar gestreefd de cursus zoveel mogelijk gebiedsgericht aan te bieden in het hele land.

32


Van burgervader naar hulpsheriff? Over de ontwikkeling van de taken en bevoegdheden van de burgemeester en de consequenties daarvan voor uw ambtsvervulling De burgemeestersportefeuille heeft zich het laatste decennium sterk ontwikkeld. De eisen die de samenleving stelt aan de burgemeester worden steeds hoger. De taken en bevoegdheden van de burgemeester zijn dan ook verruimd en verscherpt. De burgemeester wordt niet langer meer gezien als burgervader, maar moet soms ook de rol spelen van strenge huisvader. Het ambt is uitdagender, maar het afbreukrisico is ook groter. Hoe gaat u daar mee om?

Wat? Dit programma geeft u kort en krachtig inzicht in de ontwikkeling van uw taken en bevoegdheden, tegen de achtergrond van een maatschappelijk klimaat waarin steeds hogere eisen worden gesteld aan de burgemeester. De ontwikkeling van het burgemeestersambt wordt besproken vanuit bestuurskundig en juridisch perspectief en aan de hand van aansprekende praktijkvoorbeelden. In het tweede deel van het programma brengt u eigen casuïstiek in. Wanneer loopt u tegen de grenzen aan van uw bevoegdheden? En hoe zorgt u voor evenwicht in de uitoefening van uw ambt?

Hoe? Het gaat om een praktische training die de deelnemers inzicht biedt in de ontwikkeling van de juridische en bestuurskundige kaders waarbinnen de burgemeester opereert. Door de eigen inbreng van de deelnemers is het programma zeer praktijkgericht; deelnemers kunnen de verworven kennis direct toepassen in de eigen praktijk.

Resultaat • Uw inzicht in de maatschappelijke context waarin u uw functie vervult is vergroot. • Uw juridische kennis over uw nieuwe taken en bevoegdheden is aangescherpt. • U herkent juridische en praktische valkuilen en kunt deze tijdig omzeilen.

Competenties • Procesregisseur • Besluitvaardigheid • Oordeelsvorming • Achtergrondoriëntatie

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: mr. Arnt Mein en gastsprekers Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 27 november 2013 (10.00-16.30 uur)


33

Voor de alledaagse praktijk De alledaagse bestuurspraktijk van de burgemeester kenmerkt zich door grote verscheidenheid. Op het ene moment vragen burgers aandacht voor een probleem in de gemeente. En op het andere moment moet de burgemeester complexe besluitvorming in college of raad in goede banen leiden. Die verscheidenheid vraagt voortdurend schakelen tussen stijlen en het inzetten van uiteenlopende vaardigheden. Het opleidingenprogramma 2013 biedt de burgemeesters verschillende cursussen en trainingen waarmee zij hun vaardigheden voor de alledaagse praktijk kunnen versterken. Als u die vaardigheden goed beheerst, dan kunt u zich beter richten op uw leiderschap in de bestuurlijke processen. Opleidingen 2013: • Burgemeesterkunde • Burgemeester in de rol van toezichthouder • De gemeente in een veranderende maatschappij • Integriteit: van ideaal naar werkbaar concept • Omgaan met de media en pers • Social media voor dummies • Social media voor gevorderden • Speechen met flair en impact • Zorgen voor een vitaal brein

34


Burgemeesterkunde Uw basiskennis over bestuurs- en gemeenterecht Burgemeesterkunde geeft inzicht in de systematiek, opbouw en inhoud van de Algemene wet bestuursrecht (primaire besluitvorming en het stelsel van rechtsbescherming). Daarnaast geeft het inzicht in de staatsrechtelijke posities, verhoudingen en bevoegdheden van de gemeentelijke organen volgens de Grondwet en Gemeentewet. Uiteraard staan die onderdelen centraal die voor een burgemeester het meest relevant zijn.

Wat? In deze training wordt als eerste de opbouw en opzet van de Algemene wet bestuursrecht behandeld. Doel hiervan is u te leren om zelf met de Awb om te gaan en deze ook zelf te kunnen toepassen. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de primaire besluitvorming (de fase van aanvraag tot het besluit), daarna komt het stelsel van rechtsbescherming aan de orde (bezwaar, beroep en de klachtenprocedure). De belangrijkste artikelen vanuit het perspectief van de burgemeester komen vervolgens aan de orde. Centraal staat ook de vraag welke risico’s de gemeente loopt wanneer de Awb niet goed wordt toegepast en de vraag hoe het beste met deze risico’s kan worden omgegaan. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de verhouding tussen raad en college, d.w.z. de inrichting en reikwijdte van de bestuursbevoegdheden en de informatieplichten. Een ander onderwerp is de ontwikkeling van de burgemeester: de toename van wettelijke bevoegdheden, maar ook politieke kwetsbaarheden.

Hoe? De cursus bestaat uit een reeks voordrachten door de docent die u stap voor stap door de Algemene wet bestuursrecht laat lopen. De docent zal u (zo dit al noodzakelijk is) stimuleren veel praktijkvragen voor te leggen. De aanpak is daarbij sterk interactief. Ook is het aan de deelnemers om, in overleg met de docent, zelf onderwerpen aan te dragen die worden behandeld.

Resultaat • U kunt zelf de Algemene wet bestuursrecht toepassen en u heeft kennis genomen van de voor u belangrijkste bepalingen. • U bent zich bewust van de risico’s die de Algemene wet bestuursrecht met zich meebrengt en hoe met deze risico’s kan worden omgegaan. • U heeft een scherp inzicht in de aard en omvang van de bevoegdheidsverdeling tussen raad en college. • U heeft een scherp inzicht in de aard en omvang van de politieke verantwoordelijkheid van college en collegeleden. • U kunt zich een mening vormen over de kansen en bedreigingen in de ontwikkeling van het burgemeestersambt. • U kunt uw opvattingen over de toekomst van het lokaal bestuur spiegelen.


35

Competenties • Procesregisseur • Probleemverduidelijking • Bestuurlijke gevoeligheid • Besluitvaardigheid • Achtergrondoriëntatie

Praktisch Duur: 2 losse dagen Docenten: prof. dr. Hans Engels en dr. mr. Gerrit Dijkstra Maximaal aantal deelnemers: 15 Data: 10 april en 8 mei 2013 (10.00-16.30 uur)

36


Burgemeester in de rol van toezichthouder Commessariaten en raden van bestuur zijn geen erebanen Burgemeesters treden binnen hun nevenfuncties op als toezichthouder. In die functie kijkt u verder dan alleen financiële prestaties, jaarrekeningen en de begroting van de organisatie in kwestie. U ziet ook toe op het rendement van de besteding van publieke gelden en de maatschappelijke effecten die worden gerealiseerd. Integriteit, onafhankelijkheid en intuïtie zijn hierbij belangrijke kenmerken. Maar een commissariaat is geen erebaantje: er wordt ook een inhoudelijke bijdrage aan de organisatie van u verwacht.

Wat? In dit programma komen drie aspecten van het toezichthouderschap aan de orde. Allereerst komt de rol en verantwoordelijkheid van de toezichthouder aan bod. Vervolgens gaan we nader in op de relatie tussen de toezichthouder en het bestuur. In het laatste deel van het programma gaan we in op uw maatschappelijke verantwoordelijkheid en verantwoording. We staan stil bij de ‘good governance’ van de organisatie waarbij transparantie en integriteit een belangrijke rol spelen.

Hoe? Op elk van de onderwerpen wordt een korte inleiding door een deskundige uit de praktijk gehouden. Aan de hand van actuele praktijkvoorbeelden wordt de rol van de toezichthouder nader belicht. Hierbij komen de verschillende dilemma’s aan de orde waar u in uw rol van toezichthouder mee te maken kunt krijgen. Uw eigen casuïstiek vormt de rode draad van het programma, waardoor u direct met het geleerde aan de slag kunt in uw eigen praktijk.

Resultaat • U heeft uw inzicht vergroot in de rol die u als toezichthouder van een maatschappelijke onderneming vervult. • U heeft praktische handvatten voor de omgang met het bestuur van de organisatie waarop u toezicht houdt. • U bent op de hoogte van de actuele ontwikkelingen op het gebied van good governance van maatschappelijke ondernemingen en kunt deze kennis toepassen in uw eigen praktijk.

Competenties • Netwerker • Oordeelsvorming • Daadkracht

• Omgevingsbewustzijn • Besluitvaardigheid

Praktisch Duur: 1 dag met avondprogramma Begeleiding: Rien Meijerink en gastsprekers Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 13 november 2013 (10.00-21.00 uur, inclusief diner)


37

De gemeente in een veranderende maatschappij Zicht op de ontwikkelingen in de lokale bestuurslaag Er komt nogal wat af op de gemeente nu het kabinet taken volop decentraliseert naar gemeenten. Op het gebied van de zorg en werk en inkomen krijgen gemeenten er veel nieuwe taken bij, maar wat zijn hier nu precies de gevolgen van? En dan zijn er ook nog de vergrijzing, de financiële crisis, het toenemende belang van het internet op de gemeentelijke dienstverlening. Maar wat is nu echt belangrijk? Waar gaat het naar toe met de gemeentelijke overheid?

Wat? In dit programma brengen we orde aan in deze chaos aan de hand van het indelingsprincipe People- Planet- Profit. Onder leiding van prof. dr. Wim Derksen pakken we drie thema’s bij de kop: • De veranderingen in de economie en de gevolgen voor de ruimtelijke positie van de gemeente (profit). • Demografische ontwikkelingen en de gevolgen voor de sociale verbanden in de samenleving en het sociaal beleid van de gemeente (people). • Duurzaamheid en de gevolgen van de klimaatverandering voor de Nederlandse samenleving en de rol die gemeenten hierin kunnen spelen (planet).

Hoe? Per thema starten we met een kort kennisblok over de ‘facts and figures’ over maatschappelijke trends en bestuurlijke ontwikkelingen. Vervolgens gaan we in op de vraag wat deze nieuwe uitdagingen betekenen voor de gemeentelijke bestuurslaag. Hierbij passeert een aantal toekomstscenario’s de revue. Deze scenario’s vormen de input voor de discussie met de deelnemers. Hoe zien zij de toekomst van de eigen gemeente? En welke bestuurlijke prioriteiten moeten de komende jaren worden gesteld?

Resultaat • U heeft kennis verworven over relevante maatschappelijke ontwikkelingen. • U heeft inzicht in de toekomstscenario's van de gemeentelijke bestuurslaag. • U heeft een doorvertaling gemaakt van deze scenario’s naar uw eigen gemeente.

Competenties • Probleemverduidelijking • Oordeelsvorming

• Vernieuwingskracht • Aanjager en netwerker

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: prof. dr. Wim Derksen Maximaal aantal deelnemers: 15 Datum: 23 oktober 2013 (10.00-16.30 uur)

38


Integriteit: van ideaal naar werkbaar concept Handvatten voor een zorgvuldige besluitvorming ‘Een beetje integer bestaat niet’. Dat klinkt mooi, maar het is een onwerkbare opvatting. Regels zijn niet altijd eenduidig van toepassing, ze doen steeds opnieuw een beroep op het oordeelsvermogen van degene die ze toepast. Integriteit heeft minder met fatsoen en meer met professionele verantwoordelijkheid te maken. Dat wordt de komende jaren alleen maar sterker door het algemene streven van gemeenten naar minder regels en pogingen om te komen tot ‘het nieuwe werken’.

Wat? Integriteit is een levend begrip dat voortdurend in beweging is. Om die reden vestigt dit programma de aandacht op: • Oordeelsvorming en verantwoording (moreel beraad) • Reflectie op ethische kaders (plichtethiek, consequentie-ethiek, deugdethiek) • Het integreren van privé-, professionele- en maatschappelijke waarden

Hoe? Na een korte inleiding over integriteit: wat houdt het in en waarom verdient het uw aandacht?, vindt onder deskundige begeleiding een ‘moreel beraad’ plaats over ethische kwesties, waarbij de deelnemers zich houden aan een strikt gespreksprotocol (het 7+ stappenmodel). Vertrekpunt van het beraad is altijd een zelf beleefd praktijkvoorbeeld. Hierdoor wordt u op basis van reële voorbeelden in staat gesteld om tot een goed afgewogen, beargumenteerde visie te komen met positieve feedback van collega-burgemeesters. De bevindingen van het moreel beraad worden vervolgens geduid vanuit de filosofie, hetgeen u een eigen ethisch wegingskader biedt.

Resultaat • Reflectie op eigen kernwaarden en spiegeling aan ethische kaders (plichtethiek, consequentieethiek, deugdethiek). • Handvatten voor het maken van (moeilijke) keuzes in de alledaagse praktijk, waaronder kennis en toepassing van het 7+ stappenmodel. • Moresprudentie (i.e. verzameling van referenties van vergelijkbare situaties) door uitwisseling van eigen voorbeelden met collega-burgemeesters.

Competenties • Integriteit • Communicatief

• Onafhankelijkheid • Oordeelsvorming

Praktisch Duur: 1 dag Maximum aantal deelnemers: 12


Begeleiding: dr. Jan Flameling Datum: 22 maart 2013 (10.00-17.00 uur)

39

Omgaan met media en pers Media en pers veranderen in rap tempo, maar bent u wel voldoende meeveranderd? Uzelf goed kunnen profileren via de media is essentieel. Steeds vaker kunt u onverwacht, zonder enige voorbereiding, door journalisten om een reactie worden gevraagd. Daar moet u goed op voorbereid zijn, zodat u zich niet hoeft bezig te houden met hoe u overkomt maar alleen hoeft in te vullen wat u kwijt wilt.

Wat? In de training komen de elementen aan bod die noodzakelijk zijn om een boodschap helder en eenduidig via moderne massamedia over het voetlicht te krijgen. Alle media passeren de revue. Voor het medium tv wordt nadrukkelijk aandacht geschonken aan uw persoonlijke presentatie en uw imago. U krijgt inzicht in de wijze waarop massacommunicatie werkt, welke media en stijlen van interviewen er zijn, hoe de journalist (en cameraman) functioneert en wat nieuws is. Om te kunnen samenwerken met de media is het van belang uw eigen mediadoelstellingen te bepalen én de wijze waarop u deze kunt invullen. U traint om - ondanks sturende invloeden van de journalist - aan deze doelstellingen te blijven vasthouden. Zo kunt u vanuit uw eigen kracht werken met de media.

Hoe? In de training ligt de nadruk op het “leren door doen“ met gebruikmak van realistische oefeningen, praktijksimulaties en audiovisuele feedback, waarbij uw persoonlijke kracht de inzet is. U krijgt een persoonlijk advies over uw verdere ontwikkeling met betrekking tot mediaoptreden.

Resultaat • U heeft inzicht in de werking van massacommunicatie. • U leert hoe u met journalisten kunt omgaan in verschillende situaties. • U beheerst de techniek om een boodschap standvastig, helder en eenduidig voor het voetlicht te brengen. • U beschikt over een persoonlijke stijl van presenteren voor microfoon en/of camera.

Competenties • Netwerker • Bestuurlijke gevoeligheid • Communicatief • Sociabel

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Michiel Krom Maximum aantal deelnemers: 7 Datum: 2 oktober 2013 (10.00-20.30 uur, inclusief diner)

40


Social Media voor dummies Social Media; wat is het en hoe kan ik ze gebruiken? Natuurlijk heeft u gehoord van Twitter en Linked-In, maar zelf maakt u geen gebruik van deze social media. En dat terwijl om u heen wethouders, raadsleden en ambtenaren deze online platforms steeds meer als communicatie-instrument gebruiken. Sterker nog, zij vragen u steeds vaker waarom u eigenlijk nog niet twittert...

Wat? In dit programma geven wij inzicht in de toenemende betekenis van social media. We geven een overzicht van de verschillende social media en geven aan hoe ze ingezet kunnen worden. Hierbij maken we een onderscheid tussen de inzet van social media in de verschillende stadia van het beleidsproces en het gebruik van social media in communicatie-campagnes. Ook staan we stil bij de vraag hoe burgers zich met behulp van social media organiseren en hoe u hier op in kunt spelen.

Hoe? Het programma bestaat uit twee dagdelen. In het eerste dagdeel leggen we aan de hand van een social media top tien uit, welke platforms er zijn en waarvoor ze gebruikt kunnen worden. Daarnaast behandelen we een aantal gemeentelijke cases waarin worst-case- en best-practicegebruik van social media een belangrijke rol hebben gespeeld bij de uitkomsten van een (beleids) proces. In de middag gaat u zelf aan de slag met een paar belangrijke social media. U maakt onder begeleiding van de trainers uw eigen accounts aan op Twitter en Linked-In en laadt ze. En: u verstuurt uw eerste tweets. Ondertussen wordt u door de trainers bijgepraat over de do’s en don’t’s bij het gebruik van social media.

Resultaat • U bent op de hoogte van verschillende toepassingen en effecten van social media. • U doorziet de mediagevoeligheid van social media in het politiek-maatschappelijke krachtenveld. • U kunt Twitter en Linked-In gebruiken voor uw persoonlijke communicatie.

Competenties • Omgevingsbewustzijn • Communicatief • Oordeelsvorming

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Peter Keur en Tom Kronenburg Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 29 maart 2013 (10.00-16.30 uur)


41

Social Media voor gevorderden Meer resultaat door slim gebruik van social media U bent als burgemeester actief en wellicht zelfs voorloper in het gebruik van social media in uw gemeente. U bent bekend met de belangrijkste platforms als Twitter, Linked-In en in uw eigen organisatie heeft u een mogelijk belangrijke rol gespeeld bij de introductie van Yammer. Maar u heeft ook het gevoel dat de mogelijkheden die de social media bieden door u en in uw gemeente niet volledig worden benut. Bij uw laatste inspraakavond knaagde er iets... Was het bereik niet veel groter geweest als u via het internet had gecrowdsourced?

Wat In dit programma komen verschillende aspecten, toepassingsgebieden en vraagstukken van social media aan de orde. Helpen social media de kloof met de burgers kleiner te maken? Of vindt u het als bestuurder juist lastig nu burgers met het gebruik van social media steeds meer beïnvloedingsmogelijkheden tot hun beschikking hebben? We behandelen een aantal cases waarbij de overheid een goed resultaat gehaald met behulp van de social media. Maar ook enkele worst cases passeren de revue.

Hoe? Het programma bestaat uit twee dagdelen. In het eerste dagdeel schetsen de begeleiders de actuele ontwikkeling van social media. Aan de hand van praktijkvoorbeelden en stellingen gaan zij dieper in op de veranderende relatie tussen burger en gemeente als gevolg van het gebruik van social media. In de middag is er veel ruimte voor de inbreng van eigen casuïstiek waarbij de begeleiders u kunnen adviseren om online platforms nog effectiever in te zetten in uw eigen praktijk.

Resultaat • U bent op de hoogte van verschillende toepassingen en effecten van social media. • U doorziet de gevoeligheid van social media in het politiek-maatschappelijke krachtenveld en kunt hier uw eigen rol in spelen. • U kunt social media gebruiken om de burgerparticipatie in uw gemeente te bevorderen.

Competenties • Omgevingsbewustzijn • Oordeelsvorming

• Communicatief

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Peter Keur en Tom Kronenburg Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 16 oktober 2013 (10.00-16.30 uur)

42


Speechen met flair en impact Bereik uw doel en uw publiek! Mensen kijken voor 80% en luisteren voor 20%. Dat is fascinerend en alarmerend tegelijk, want wat hoort, ziet en voelt het publiek als de burgemeester spreekt? Of het nu voor burgers, belangengroepen of raadsleden is, u hebt er alle belang bij om trefzeker en onderhoudend te spreken. Dat heeft alles te maken met uw persoonlijke uitstraling, flair en overtuigingskracht. En een goede speech onderstreept uw gezag als burgemeester en is het bewijs dat u effectief en overtuigend communiceert.

Wat? Van een echte debatprof leert u een reeks technieken die uw zelfvertrouwen sterken en u tot een boeiend spreker maken. Hij leert u hoe u meer gezag kunt uitstralen en uw stem en handen beter kunt gebruiken. En ook wat sterk argumenteren is en welke retorische principes u maar beter ter harte kunt nemen. Bovendien leert u slimme technieken om de interactie met uw publiek te vergroten. Om uw overtuigingskracht te versterken wordt ruim aandacht besteed aan uw presentatievaardigheden en komt ook het gebruik van (audio)visuele hulpmiddelen aan de orde. Zo bent u voortaan verzekerd van meer impact.

Hoe? In de training ligt de nadruk op ‘leren door doen’. We werken zowel met voorbereide als met geïmproviseerde speeches. U bereidt presentaties voor die u al heeft gehouden of nog in de toekomst gaat houden. In een veilige sfeer krijgt u feedback, tips en persoonlijke adviezen van de trainer, die menig Haags politicus onder handen heeft genomen.

Resultaat • U brengt uw presentatie zo optimaal mogelijk voor het voetlicht. • U gebruikt uw emoties om het publiek aan u te binden en te boeien en u gaat beter om met reacties uit het publiek. • U gaat effectief de interactie aan met uw publiek en u bereikt uw doel en publiek. • Kortom: u spreekt doelgericht en... met flair!

Competenties • Netwerker • Sociabel

• Communicatief • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: mr. drs. Peter van der Geer Maximum aantal deelnemers: 7 Datum: 19 april 2013 (10.00-20.30 uur, inclusief diner)


43

Zorgen voor een vitaal brein Hoe werkt de bovenkamer optimaal? Burgemeesters hebben veel aan hun hoofd. In principe ben je 24 uur per dag beschikbaar en moet je op veel momenten adequate beslissingen kunnen nemen. Er lijkt weinig tijd om goed voor jezelf te zorgen. Dat kan het denken en het nemen van besluiten negatief beïnvloeden. De gedachten kunnen in een negatieve cirkel komen. Daarom is het belangrijk om tijd en aandacht te besteden aan de vitalisering van het brein.

Wat? Deze training schetst u - in kort tijdsbestek - de wetenschappelijke inzichten in de werking van het brein. U verkent de grens tussen wat vast ligt en wat u zelf kunt beïnvloeden. U leert wat de invloed van het brein is op ons dagelijks handelen. Bovendien maakt u kennis met een aantal technieken om uw brein te sturen en om deze vitaal te krijgen en te houden. En wie zich zelf te leiden, kan ook anderen leiden!

Hoe? Het principe van ‘ervarend leren’ staat centraal in de aanpak van deze training. In aansluiting op de eigen ervaringen met het vitaliseren van het brein wordt de theorie verstrekt over de gevolgen en kansen van de vitalisering.

Resultaat • U heeft de werking van het brein verkend. • U weet de invloed van het brein op gedrag. • U kent een aantal technieken om uw brein vitaal te krijgen en te houden.

Competenties • Stressbestendigheid • Signaalgevoeligheid • Omgevingsbewustzijn • Beïnvloedingsvermogen • Vernieuwingskracht • Adaptief vermogen

Praktisch Duur: 1 dag (09.30-16.30 uur) Begeleiding: dr. Eric Vermetten en drs. Ans Withaar Aantal deelnemers: maximaal 12 Datum: zie digitaal aanmeldformulier Locatie: De Essenburgh in Hierden

44


Rollen en rolopvattingen Voor de effectiviteit van zijn optreden is de burgemeester niet alleen afhankelijk van zijn formele positie, taken en bevoegdheden. Ook zijn de rollen en rolopvattingen van de burgemeester van betekenis. Het gaat daarbij zowel om de formele rollen, als nadrukkelijk ook om de feitelijke rolinvulling die de burgemeester in verschillende (overleg)gremia heeft en/of kiest. In toenemende mate dringt het besef door dat het succes van een burgemeester hierdoor in sterke mate wordt bepaald, of het nu gaat om de verhoudingen met College en/of Raad of andere werkverbanden. Diverse onderzoeken wijzen op het belang van het relatiebeheer en daarmee de rolopvatting en -invulling van de burgemeester. Opleidingsactiviteiten kunnen voor de burgemeesters geen panklare oplossingen - zo die er al zijn - aanreiken. Wel kunnen, mede door het gebruik van recente inzichten en professionele methodieken, verhelderende inzichten geboden worden in de dilemma’s die er toe doen. (Persoonlijke) interventiemethoden worden aangeboden via zes opleidingen. Opleidingen 2013: • Bestuurscrisis en uw positie • College en uw rol als teamcaptain • Conflictherkenning en -hantering • Raad en uw rol als stabiliserende factor • Signalerend en reflecterend vermogen


45

Bestuurscrisis en uw positie in relatie tot anderen Voor je het weet ben je onderdeel van een crisis in het gemeentebestuur of ziet men je als oorzaak Bij een externe crisis of incidenten in uw gemeente komt ook uw rol en positie aan de orde. Dat geldt evenzo bij een (sluimerende) bestuurlijke crisis en soms is het een het gevolg van het ander. Verhoudingen komen verder onder druk en daarmee kan ook uw functioneren in het geding komen. Nogal eens blijkt daarbij dat een individueel raadslid of anderen die de genen van de samenleving kennen en doorgronden een bepalende rol kunnen spelen. Hoe om te gaan met deze stille, maar ook dominante krachten? Deze zijn soms onzichtbaar, maar kunnen een dominante positie innemen. Vanaf de buitenkant gezien, lijkt het soms dat ook u daar (ongewild) aan bijdraagt. Nogal eens blijkt dan dat al langer bestaande irritaties in verhoudingen, escaleren en zich vervolgens concentreren op uw positie. De kans op persoonlijke schade is dan groot. De kunst is om dit te doorzien en vóór te zijn.

Wat? U gaat na hoe groepsprocessen werken, soms tot tunnelvisie leiden en vereenvoudiging van de werkelijkheid. Het dominante interactiepatroon is medebepalend voor uw optreden. Hoe om te gaan met de dominante spelers in en buiten de raad? Hoe kunt u de patronen herkennen en daar effectief mee omgaan? Hoe voorkomt u dat u ongewild zelf onderwerp van discussie wordt?

Hoe? Wij brengen met u in beeld in welk krachtenveld met uw directe medespelers - college en raad u opereert en wat uw eigen bijdrage daarin is. Hiervoor gebruiken we een SYstem for the Multiple Level Observations of Groups (SYMLOG). Door u worden de waarden en dominantie van uzelf en door u geselecteerde personen in beeld gebracht: • dominant versus ondergeschikt gedrag • acceptatie of afwijzing van taakgerichtheid of autoriteit • sociaal dan wel solistisch gedrag Alleen u verstrekt de gegevens en alleen voor u is de rapportage beschikbaar. Deze workshop heeft een sterk interactief karakter waar praktijk, theorie en reflectie elkaar afwisselen.

Resultaat • Inzicht in groepsprocessen en groepsdynamiek en uw positie daarin; • Herkennen en beïnvloeden van dominante actiepatronen en uw interventies; • Effectief beïnvloedingsgedrag bij personen die uw “tegenpool” zijn.

46


Competenties • Inlevingsvermogen • Onderhandelingsvaardigheid • Beïnvloedingsvermogen • Oordeelsvorming • Adaptief vermogen

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Dick van Ginkel cmc en drs. Jan Streefkerk Aantal deelnemers: maximaal 12 Datum: 13 maart 2013 (10.00-16.30 uur)


47

College en uw rol als teamcaptain Over besturen, eigen- en collegiale verantwoordelijkheid en profilering Uw college gaat in 2013 het “oogstjaar” in. De verhoudingen hebben zich gezet en het college en/of de wethouders willen laten zien wat er bereikt is. De individuele profileringneiging zal daarmee toenemen. De druk loopt op en dat kan leiden tot verhoogde spanningen in het college. Politieke verhoudingen en ambities worden meer manifest. Als voorzitter wordt u geacht de collegialiteit in het college te behoeden. Wat kunt ú de komende periode doen om dat te laten lukken? Welke stijl van werken die bij u past, draagt daaraan bij of juist niet?

Wat? We gaan op zoek naar de aspecten die vanuit theorie en praktijk bepalend geacht worden voor effectieve groepen onder druk en met persoonlijke profileringdwang. In welke situaties houd je elkaar vast en wat is de ruimte voor individuele profilering? We gaan na wat de omstandigheden en factoren zijn die maken dat de komende periode succesvol wordt ingevuld. Vervolgens besteden we aandacht aan de positie en rol van u als burgemeester. Welk handelingsrepertoire is effectief en welke interventies moeten u zeker achterwege laten?

Hoe? Aan de hand van theorie en praktijkcases kan worden gereflecteerd om uw rol als “teamcaptain” te versterken en ten dienste te maken aan het college als collectief. U krijgt vooraf de mogelijkheid aangeboden om uw interventierepertoire, zowel in termen van bijdragen aan samenwerking als in termen van communicatiepatronen, in beeld te brengen.

Resultaat • U verdiept uw kennis en mogelijkheden om de collegialiteit in uw college te versterken. • U krijgt interventiemogelijkheden aangereikt voor uw rol als “team captain”. • U weet de balans te bewaren tussen uw rol als lid van het team en uw onafhankelijkheid.

Competenties • Verbinder • Bestuurlijke gevoeligheid • Organisatiegevoeligheid

• Coaching • Achtergrondoriëntatie

Praktisch Duur: 1 dag. Begeleiding: Leike van Oss en Dick van Ginkel Aantal deelnemers: maximaal 15 Datum: 20 juni 2013 (10.00-16.30 uur) Deze opleiding is een actualisering van "college en collegiale verantwoordelijkheid" uit 2011 en 2012.

48


Conflictherkenning en -hantering Als meningsverschillen de samenwerking (dreigen te) belemmeren en “iedereen” naar de burgemeester kijkt In de politiek gaat het om het bereiken van resultaten door mensen met vaak verschillende opvattingen. Als die opvattingen te ver uit elkaar lopen, door stijlverschillen of incidenten kunnen verschillen escaleren tot een conflict dat de samenwerking in de weg staat. De gevolgen van die vaak onproductieve spanningen kunnen zijn; wethouders die niet meer met elkaar ‘door-1-deur’ kunnen, een fractie die het contact met de eigen portefeuillehouder verliest, of wethouders die verstrikt raken in botsingen met maatschappelijke groeperingen.

Wat? De bijzondere positie die de burgermeester inneemt, geeft heel specifieke mogelijkheden om te interveniëren bij spanningen tussen bestuurders, hun achterban of met maatschappelijke groeperingen. Die mogelijkheden staan centraal in deze workshop. Aan de orde komen vragen als: wanneer spreken we van conflicten, hoe kunnen ze ontstaan en wat zijn de belangrijkste aangrijpingspunten voor het hanteren ervan? Welke rollen bij het hanteren van conflicten staan u ter beschikking en welke vermogens worden daarbij gevraagd?

Hoe? Deze workshop is een combinatie van kennisoverdracht over bewezen inzichten op het gebied van conflicthantering, ervaring opdoen met de toepassing van diagnose instrumentarium op een eigen praktijksituatie en praktische vaardigheidstraining.

Resultaat • Uw visie op en inzicht in bronnen van conflicten binnen samenwerkingsverbanden is verdiept. • U heeft een globaal beeld van uw eigen voorkeursstijl bij het hanteren van conflicten. • Op grond van een eigen analyse kunt u bepalen welke strategie u kunt inzetten om (potentiële) conflicten hanteerbaar te maken en op te lossen. • U heeft handvatten hoe u daar als burgemeester een rol in zou kunnen vervullen.

Competenties • Bindend vermogen • Signaalgevoeligheid • Onderhandelingsvaardigheid

• Onafhankelijkheid • Probleemverduidelijking • Oordeelsvorming

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Dick van Ginkel cmc en drs. Nicolette Bremerkamp Aantal deelnemers: maximaal 15 Datum: 3 april 2013 (10.00-16.30 uur)


49

Raad en uw rol als stabiliserende factor De raad als bestuursorgaan, marktplaats en arena en uw rol als voorzitter Patronen in de raad zijn ingesleten en onderlinge verhoudingen, die niet alleen politiek van aard zijn, veroorzaken stagnatie of juist versnelling. De (on)voorspelbaarheid, ook in relatie tot de coalitie, lijkt groter te worden. In uw rol als voorzitter moet u niet alleen “de boel bij elkaar houden” maar ook zorgen dat de besluitvorming niet stagneert, ieder z’n zegje kan doen en er mee voor zorgen dat (onderhuidse) irritaties bespreekbaar zijn of worden.

Wat? Een raad laat zich, naar zijn aard, niet sturen maar als voorzitter bent u er toch om mee bij te dragen aan cohesie, het debat in ordentelijke banen te leiden en ruimte te geven maar ook, in omstandigheden, te ontnemen. Kortom een rol en verantwoordelijkheid die u inneemt maar die ook wordt bepaald door de raad. Het is de ruimte die je krijgt maar ook kan nemen. Hoe wordt de energie van de raad niet geabsorbeerd in vergaderen, stukken lezen en reactief handelen? De raad moet het uiteraard zelf bepalen maar u kunt ook een betekenisvolle bijdrage daaraan leveren, door te de-escaleren en te stabiliseren.

Hoe? U maakt kennis met verschillende stijlen van werken die van u als voorzitter u worden verwacht maar ook het doorzien van belangen, blokkades en versnellers voor een raad die bij de tijd wil zijn inclusief de daarbij behorende sturingsarrangementen. Uw rol als voorzitter, ook op basis van uw eigen praktijkervaringen, komt aan de orde door in te gaan op uw interventierepertoire. Praktijk, analyse en reflectie wisselen elkaar op deze dag af. Een ervaren bestuurder deelt zijn ervaringen met u over het omgaan met “lastige groepen”.

Resultaat • U geeft betekenis aan het discours dat voor uw raad van belang is. • U krijgt zienswijzen en interventiemogelijkheden aangereikt voor uw rol als raadsvoorzitter. • U maakt een verdiepingsslag in het doorzien van de gebruiken, mores en verhoudingen.

Competenties • Onafhankelijkheid • Probleemverduidelijking • Besluitvaardigheid

• Procesregisseur • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Rob Daver, Annemiek Toonen en gastspreker (bestuurder) Aantal deelnemers: maximaal 15. Datum: 24 april 2013 (10.00-16.30 uur)

50


Signalerend en reflecterend vermogen Signalen opvangen, begrijpen en het handelen daarop afstemmen is een cruciale succes- of faalfactor. Reflectie doet er toe Voor een burgemeester is het belangrijk om zich bewust te zijn van zijn eigen imperfectie. Vooral als het gaat om het opvangen en begrijpen van signalen in een complexe context, zoals gesprekken waarin verschillende belangen en emoties spelen. En het begrijpen van eigen overtuigingen en waarden die het handelen richten. Dat geldt voor verbale uitingen maar misschien nog meer voor wat niet gezegd wordt en wat je ziet. Niet voor niets vormt signalerend vermogen één van de basiscompetenties voor burgemeesters. Is dat onvoldoende ontwikkeld, dan kan dat onaangename gevolgen hebben. Andersom, het kan veel narigheid voorkomen. Reflectie op eigen handelen is daarom belangrijk.

Wat? In deze workshop onderzoeken we het signalerend (on) vermogen in complexe contexten. Mensen creëren hun eigen werkelijkheid en zijn daar dan ook meteen speler in. Dat maakt objectief handelen complex. Het maakt dat rondom complexe problemen, situaties ontstaan die escaleren zonder dat voor de signalen ervan voldoende aandacht is of dat u juist door deze te zien, dat kan voorkomen. Ook worden de effecten van uw eigen non-verbale gedrag zichtbaar gemaakt. Dit gebeurt op basis van een moderne gepatenteerde (internationale) methodiek. Reflectie op uw eigen handelingsrepertoire staat centraal.

Hoe? Aan de hand van theorie over perceptie, betrekkingen, systemen en oordeelsvorming onderzoeken we praktijkvoorbeelden van deelnemers waar (gebrekkig) zicht is op het geheel en eigen overtuigingen en emoties een rol spelen. We kijken waar de valkuilen ontstaan en waardoor relaties geblokkeerd raakten. Daarna zoeken we naar hoe het anders gekund had en wat dat vraagt van uw optreden. Ter voorbereiding op de workshop ontvangen de deelnemers een persoonlijk ‘Insightprofiel’, waarin zichtbaar wordt welke persoonlijke factoren het signalerend vermogen kunnen belemmeren of vergroten. In het tweede deel van het programma maakt u kennis met vormen van non-verbale communicatie, betekenis van het gezicht en daaruit af te leiden persoonlijke strategieën. U ziet dat het onbewuste toch objectief zichtbaar blijkt. U analyseert (video)beeldmateriaal en krijgt daarvoor hulpmiddelen aangereikt. Theorie van Persoonlijk Non-verbaal Repertoire en de relatie met persoonlijkheidskenmerken, wordt omgezet in oefeningen. Ook wordt uw non-verbale communicatie geanalyseerd.

Resultaat • U kunt met een andere bril kijken naar uw eigen en andermans werkelijkheid. • U doorziet sneller de uitdrukking van anderen en kunt vervolgens op het gedrag anticiperen. • U maakt kennis met de effecten van uw non-verbale uitdrukking en bent zich bewust van het effect daarvan. • U heeft handvatten voor het omgaan met deze (extra) complexiteit.


51

Competenties • Signaalgevoeligheid • Communicatief • Omgevingsbewustzijn • Inlevingsvermogen • Oordeelsvorming • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: vier dagdelen, incl. overnachting Begeleiding: drs. Esther Veldhuijzen van Zanten, drs. Jan Streefkerk, drs. Herman Ilgen en Ron van den Heuvel cmc Aantal deelnemers: maximaal 10. Data: 11-12 september 2013

52


Meerdaagse en topprogramma’s Soms wordt de burgemeester aangeduid als Eerste burger van de gemeente. Dat komt niet door zijn formele positie, maar door het leiderschap waarmee hij zijn functie inhoud geeft. De wijze van optreden door de burgemeester is in dat leiderschap doorslaggevend geworden. Publiek leiderschap vraagt niet alleen het beheersen van vaardigheden en gedegen inzichten in de rollen die de burgemeester in de bestuurlijke context vervult. Het vraagt ook om een optimale balans van bestuurlijk optreden en persoonlijke effectiviteit. Het opleidingenprogramma 2013 heeft meerdaagse en intensieve opleidingen waarmee u kunt excelleren in uw vak. Wilt u uw grenzen echt verleggen, dan is deelname een must. Opleidingen 2013: • Coachen • Conflictmanagement met NLP • De frisse burgemeester • De informele aanpak voor de burgemeester • Mediationskills voor burgemeesters • Nieuwe Bestuurstafel burgemeesters • Samenwerkende gemeente vraagt samenwerkende burgemeester • Symboliek in communicatie


53

Coachen Inspireer en motiveer! Deze training vergroot uw mogelijkheden in het inspireren en motiveren van de leden van uw team en daarmee het bereiken van goede resultaten.

Wat? U leert wat coachen is en wanneer u wel of juist niet als coach optreedt. U maakt kennis met coachingsmethodieken en de rol die mindsets spelen. Ook leert u mensen met andere persoonlijkheidstypen te coachen.

Hoe? In de training integreert u de theorie in de praktijk van het coachen van uw medewerkers met behulp van oefeningen, opdrachten en rollenspelen. Het oefenen van coachen gebeurt aan de hand van uw casuïstiek. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende methodieken om uw sterkten en ontwikkelpunten als coach te analyseren.

Resultaat • U weet wat professioneel coachen inhoudt. • U heeft meer inzicht in de rol van mindsets. • U heeft uw zelfkennis vergroot en daardoor beschikt u over meer inzicht in de persoonlijkheid van anderen. • U bent in staat verschillenden methodieken te gebruiken tijdens het coachen. • U kunt doelen resultaatgericht coachen.

Competenties • Verbinder • Inlevingsvermogen • Sociabel • Coaching

Praktisch Duur: 2 losse dagen Begeleiding: drs. Dieke Eelman Maximum aantal deelnemers: 8 Data: 4 april en 22 april 2013 (10.00-16.30 uur)

54


Conflictmanagement met NLP Met nieuwe technieken conflicten de baas In economisch zware tijden neemt het aantal conflicten in gemeenten toe. Of het nu gaat om een huisuitzetting die leidt tot toestanden in de buurt of een geschil met een voetbalclub die geen subsidie meer ontvangt, als burgemeester speelt u hierbij vaak een rol. In deze situaties komt het aan op uw persoonlijke stuurmanskunst en uw communicatievaardigheden. In deze training leert u met behulp van NLP technieken effectief en constructief communiceren bij spanning en conflicten.

Wat? Deze training is gericht op conflictsituaties en probleemoplossing met behulp van NLP-technieken. U gaat aan de slag met het stellen van en communiceren over persoonlijke grenzen. De structuur van emoties en hoe u uw emoties in conflictsituaties kunt veranderen, komen aan de orde.

Hoe? Naast kennisoverdracht werkt u onder leiding van een gecertificeerd NLP-trainer aan persoonsgerichte oefeningen. Uw eigen praktijksituatie vormt de basis voor de oefeningen in de training. U oefent verschillende technieken die u direct toe kunt passen in uw eigen praktijk. Het programma vergt een actieve inbreng en instelling van de deelnemende burgemeesters.

Resultaat • U heeft zich een aantal NLP-technieken eigen gemaakt. • U weet deze in te zetten om effectief en constructief te communiceren bij spanning en conflicten.

Competenties • Identificatie • Verbinder en netwerker • Sociabel • Communicatief • Beïnvloedingsvermogen • Doelgerichtheid

Praktisch Duur: twee losse dagen Begeleiding: drs. Judith Veenman Maximum aantal deelnemers: 8 Data: 7 en 29 november 2013 (10.00-16.30 uur)


55

De frisse burgemeester Meer aandacht, minder zorgen, meer effect Vanochtend om acht uur begon het al, het eerste overleg met de secreataris en de griffier. Daarna ging het aan de lopende band door. Nu snel een broodje eten en dan door naar een inspraakavond over veiligheid in de wijk. Als het een beetje meezit bent u om elf uur vanavond thuis.Herkent u dit? Een overvolle agenda, een stortvloed aan informatie en dan komt er ook nog van alles tussendoor. Tijd om even stil te staan en te bezinnen is er eigenlijk niet en uw to-do lijstje wordt alleen maar groter. In dit programma leert u te onthaasten, bewust aanwezig te zijn om vanuit reflectie te bepalen wat u vindt en wilt. Met mindfulness komt u meer in balans en wordt uw concentratievermogen groter.

Wat? In deze training leert u om aandachtig te zijn in uw werk. En dat leidt tot meer inzicht in wat speelt, zonder dat u hier zelf een speelbal van wordt. Als u aandachtig werkt, haalt u meer informatie uit gesprekken, verhoogt u uw empathisch vermogen, leert u eigen grenzen beter kennen en gaat u beter om met veranderingen. Mindfulness houdt uw blik fris. Door aandacht te hebben voor uzelf en de situatie, wordt u zich bewust van patronen die u in de automatische piloot zetten en de effecten daarvan. Om vervolgens patronen die niet meer effectief zijn langzaam maar zeker te doorbreken. Mindfulness, zelfreflectie, inzicht in werken leefpatronen vormen een belangrijk onderdeel van gezond en vitaal werken en leven.

Hoe? Leren door doen staat centraal in deze training. Gewerkt wordt met ontspanningstechnieken, meditatie, oefeningen en opdrachten.

Resultaat • U beschikt over middelen om mindful en fris aan het werk te gaan en te blijven.

Competenties • Signaalgevoeligheid • Adaptief vermogen • Omgevingsbewustzijn • Vernieuwingskracht

Praktisch Duur: 4 ochtenden Begeleiding: drs. Dieke Eelman Maximum aantal deelnemers: 10 Data: 5 en 19 september en 14 en 21 november 2013 (09.30-13.30 uur inclusief lunch)

56


De informele aanpak voor de burgemeester Door een persoonlijk gesprek dichter bij de oplossing Bij de informele aanpak gaat het om persoonlijk contact met een burger die een bezwaar, klacht of zienswijze indient bij de gemeente. Door dit contact kunnen kostbare procedures, onbegrip en ongenoegen worden voorkomen. Als burgemeester heeft u hier, misschien wel onbewust, veel ervaring mee. Maar voor een brede toepassing in uw gemeente is misschien wel een cultuuromslag nodig. In dit programma staan we stil bij de voordelen van de informele aanpak. Aan de hand van casuïstiek scherpen we uw persoonlijke vaardigheden verder aan. Ook gaan we na hoe u de informele aanpak binnen uw gemeente verder kunt versterken.

Wat? In dit programma gaan we dieper in op de inhoud en uitgangspunten van de informele aanpak. We gaan na in hoeverre deze aanpak wordt toegepast in uw gemeente en welke rol u als burgemeester bij deze aanpak kunt spelen.

Hoe? Korte inleidingen wisselen elkaar af met de behandeling van cases en praktische oefeningen waarin u de verschillende fasen van de informele aanpak doorloopt.

Resultaat • U kunt met een informele aanpak complicaties in de relatie burger-bestuur voorkomen en verminderen.

Competenties • Bindend vermogen • Signaalgevoeligheid • Netwerker, procesregisseur, verbinder • Sociabel • Communicatief • Oordeelsvorming

Praktisch Duur: twee losse dagen Begeleiding: Mariette Baptist-Fruin Maximum aantal deelnemers: 8 Data: 27 juni en 27 september 2013 (10.00-16.30 uur)


57

Mediationskills voor burgemeesters Burgemeesters worden in hun ambt geregeld geconfronteerd met conflicten. Veelal betreft het partijen zoals burgers, belangengroepen en bedrijven, die in de regelgeving verstrikt zijn geraakt. Binnen de eigen gemeentelijke organisatie kunnen eveneens interne conflicten ontstaan. Conflicten gaan gepaard met sterke emoties, woede en teleurstelling. Ook in relatie tot de burgemeester, op wie vaak irreële verwachtingen worden geprojecteerd. Burgemeesters moeten effectief kunnen omgaan met alle facetten van conflicten. Voor veel burgemeesters is de manier, waarop zij conflicten hanteren een belangrijke maatstaf voor succes in hun ambt. Vaak wordt gedacht dat men conflicten het best kan oplossen door wat slimmer te zijn en zich meer bewust te zijn van de ruimte in regelgeving dan de partijen, die betrokken zijn bij het conflict. Dit betekent dat, wanneer de burgemeester voor deze methode kiest, hij zich als conflictoplosser behoorlijk in het conflict mengt met zijn eigen ideeën en oplossingen. Hoewel dit in sommige gevallen zeker bijdraagt aan het afhandelen van het conflict, leert de ervaring dat voor een optimale aanpak van conflicten de burgemeester beter een andere weg kan bewandelen. Een weg met minder risico voor verdere polarisatie. Deze route is gebaseerd op de aanpak en de vaardigheden van de mediator tijdens een conflict. De mediator heeft een neutrale, maar dynamische houding in conflictsituaties. Impliciet ligt aan deze houding ten grondslag dat partijen dus zelf aan de oplossing voor hun problemen werken. De mediator is in staat de eisen en emoties van partijen te vertalen in wat zij werkelijk willen zeggen en bereiken. Hierbij worden de partijen gewezen op hun eigen kracht om uit hun conflict te komen. Misschien wel de grootste waarde van de training Mediation skills voor Burgemeesters is de focus op conflictsituaties, die een persoonlijk risico voor de positie van de burgemeester kunnen inhouden.

Wat? Ruim 100 burgemeesters hebben reeds meegedaan aan een mediation skills training. In deze 6 daagse training: • ontwikkelt u specifieke mediationvaardigheden, die breed toepasbaar zijn • leert u uw persoonlijke valkuilen en dilemma’s in relatie tot conflicten te herkennen en te hanteren • ontwikkelt u uw intuïtie • leert u hoe u de regie over een gesprek kunt houden • leert u hoe u machtsverschillen kunt herkennen en hanteren • ervaart u de invloed van de neutrale maar dynamische houding van de mediator • leert u hoe commitment om in conflict te blijven, veranderd kan worden in commitment om het conflict op te lossen.

58


Hoe? In plenaire sessies, rollenspellen en het werken in subgroepen traint u deze vaardigheden. Er wordt gebruik gemaakt van films en demonstraties en er is een focus op de daadwerkelijke conflictsituaties van de deelnemers.

Resultaat U leert in conflictsituaties: • te bevorderen dat partijen op een meer productieve manier omgaan met conflicten en emoties; • partijen te helpen onderliggende processen en zaken bespreekbaar te maken en hun onderliggende belangen te exploreren; • partijen te helpen creatieve opties te verzinnen; • hoe om te gaan met de situatie waarin u zelf betrokken bent bij het conflict.

Competenties • Bindend vermogen • Signaalgevoeligheid • Communicatief • Omgevingsbewustzijn • Voortgangsbewaking

• Onafhankelijkheid • Verbinder en procesregisseur • Coaching • Probleemverduidelijking

Praktische informatie Duur: 3 blokken van 2 dagen (met avondprogramma en overnachting) Begeleiding: Senior trainers van The Lime Tree Maximum aantal deelnemers: 16 Data: 15-16 mei, 29-30 mei en 12 en 13 juni 2013 (10.00-17.00 uur de volgende dag) Locatie: De Beyaard, Hulshorst

Informatiebijeenkomst Wanneer u overweegt om in te schrijven voor de opleiding, bestaat de mogelijkheid om vooraf een informatiebijeenkomst bij te wonen. Tijdens deze bijeenkomst wordt meer verteld over mediation skills, de toepasbaarheid hiervan als burgemeester en het trainingsprogramma. De bijeenkomst vindt plaats bij The Lime Tree in Bilthoven op vrijdag 15 maart 2013 tussen 10:0011:30 uur. Aanmelden hiervoor kan via e-mail op www.thelimetree.nl.

NMI registratie Om NMI registermediator te worden dient de deelnemer een erkende opleiding te volgen, de kennistoets en een vaardighedentoets te behalen. Om aan deze eisen te voldoen dient u na deze opleiding een aanvullende module te volgen (theorieblok) en de twee examens te behalen. The Lime Tree biedt een training ter voorbereiding op de vaardigheden toets. Meer informatie over beide modules vindt u op onze website: www.thelimetree.nl


59

Nieuwe Bestuurstafel burgemeesters De rol van verbinder met zelfreflectie Er lijkt zich een nieuwe stijl af te tekenen, die nodig is om succesvol te kunnen opereren in een politieke of bestuurlijke functie in een samenleving die vooral horizontaal is geworden en waar rangen en standen eigenlijk niet meer bestaan. De stijl van de leider die bovenop de berg zit en vertelt wat er moet gebeuren is uitgewerkt. De stijl van de leider die in het middelpunt van de cirkel zit en van daaruit met iedereen in verbinding is lijkt de toekomst te hebben. Dat vraagt ook van burgemeesters om na te denken over de stijl van functioneren. Als wij verbindend willen zijn en dus in het middelpunt van de cirkel willen zitten dan tekenen zich ook voor burgemeesters bepaalde stijlkenmerken af. Betrokkenheid, zichtbaarheid, aanspreekbaarheid, helder kunnen communiceren op ieder niveau, empathie, en zeker ook de bereidheid om iets van je persoonlijkheid te laten zien. Het vraagt reputatiemanagement om die wijze van Het Nieuwe Besturen te ontwikkelen.

Hoe en wat? In dit programma verkent u de betekenis van reputatiemanagement voor de burgemeester. Bij reputatiemanagement gaat het niet om het platte imago, maar om de verbinding weten te leggen naar anderen op basis van vertrouwen, duurzaamheid en geloofwaardigheid. Dat zijn ook de eigenschappen die bij Het Nieuwe Besturen horen, zowel in de publieke als de private sector. Het programma bestaat uit drie bijeenkomsten: de Nieuwe Bestuurstafels. De eerste Nieuwe Bestuurstafel geeft u een introductie in reputatiemanagement. Naast kennis en inzicht in de principes van reputatiemanagement is er ruimte voor het uitbreiden van uw vaardigheden. Uiteindelijk gaat het erom hoe je de theorie toepast in de praktijk. Aan de hand van recente praktijkvoorbeelden leert u de betekenis van reputatiemanagement onderkennen u oefent in simulaties met “de verbinding maken”. Via het 4Q Reputatiemodel Hofkes en het stakeholdermodel vertaalt u reputatiemanagement naar goed communicatiebeleid. In de tweede Nieuwe Bestuurstafel staat Het Nieuwe Besturen centraal. Hoe is de gemeente in staat om signalen uit de omgeving op te vangen? Hoe acteert u daarin in het gemeentebestuur? Staat u open voor feedback? Hoe scheid je echte feedback van schijnfeedback? De derde Nieuwe Bestuurstafel raakt het diepste niveau van het Nieuwe Besturen, namelijk die van uw eigen persoonlijkheid. Welke persoonskenmerken horen bij De Nieuwe Bestuurder. Welke reputatie krijgt u van uzelf? Feedback is niet alleen een kwestie van organiseren, maar ook van werkelijk aan de ontvangerskant openstaan voor reflectie. In deze derde bijeenkomst oefent u ook in zelfreflectie op uw eigen handelen. U herkent welke basisrol u gewoonlijk aangaat.

60


Resultaat • U heeft uw inzicht in de betekenis van reputatiemanagement voor burgemeesters. • U kent de eisen voor Het Nieuwe Bestuur en De Nieuwe Bestuurder. • U kent het belang van zelfreflectie op uw eigen handelen. • Kortom: u heeft de eerste stappen in Het nieuwe bestuur gezet

Competenties • Identificatie • Bindend vermogen • Netwerker, verbinder, aanjager • Communicatief • Omgevingsbewustzijn • Vernieuwingskracht

Praktisch Duur: 3 losse dagen Begeleiding: drs. Mildred Hofkes en drs. Barbara Nanninga Maximum aantal deelnemers: 10 Data: 22 april, 27 mei en 24 juni 2013 (14.00–20.00 uur, inclusief diner)


61

Samenwerkende gemeente vraagt samenwerkende burgemeester Bouwen aan resultaatgerichte coalities Uw gemeente kan het niet alleen. Er zijn dus tal van formele en minder formele coalities om maatschappelijke opgaven te realiseren. En u speelt als burgemeester een belangrijke rol in veel van deze verbanden. Met welke partijen sluit u coalities en hoe bereikt u een optimaal resultaat in de samenwerking?

Hoe en wat? In deze tweedaagse opleiding gaat u in op een aantal maatschappelijke ontwikkelingen die ingrijpen op de ‘samenwerkende gemeente’. Aan bod komen schaalvergroting, netwerksamenleving, de gevolgen van informatisering en de veranderende rol van de overheid. Vragen deze ontwikkelingen om nieuwe strategische samenwerkingsverbanden voor uw gemeente? Vervolgens gaat u aan de hand van concrete casuïstiek dieper in op de samenwerkingsperspectieven. Welke opstellingen leiden tot resultaat en waarom gaat het soms mis? De tweede dag besteden is er ruim aandacht voor uw persoonlijke rol in deze samenwerkingsrelaties. In de samenwerking met uw buurgemeenten vervult u een andere rol dan in wanneer u met uw ketenpartners in de veiligheid samenwerkt. Waar loopt u in verschillende situaties tegenaan? En wat zijn uw mogelijkheden om vastgelopen situaties weer vlot te trekken. In de training analyseert u uw persoonlijke voorkeursstijl voor samenwerking en gaat u met de ‘Roos van Leary’ aan de slag om uw handelingsperspectief te verbreden.

Resultaat • U heeft uw inzicht in het belang van samenwerking met verschillende partners binnen en buiten uw gemeente vergroot. • U doorziet sneller waarom bestaande samenwerkingsrelaties wel of juist niet goed werken. • U bent in staat om meer resultaat te halen uit de samenwerking met uw strategische partners.

Competenties • Bindend vermogen • Netwerker, Procesregisseur, Verbinder • Omgevingsbewustzijn • Onderhandelingsvaardigheid • Doelgerichtheid

Praktisch Duur: 2 losse dagen Begeleiding: drs. Henk Kloor Maximum aantal deelnemers: 12 Data: 6 november en 4 december 2013 (10.00-16.30 uur)

62


Symboliek in communicatie Gebruik optimaal de symboliek in uw communicatie! We leven in een ‘toeschouwersdemocratie’ en ‘een dramademocratie’ en de roep om publieke persoonlijkheden vraagt om gepassioneerd, missionair en theatraal leiderschap. Dat vergt sterke burgemeesters die optimaal de symboliek in hun communicatie gebruiken. Bent u zich bewust van die symbolen? En welke symbolen gebruikt u in uw communicatie met de gemeenteraad, de samenleving en het college?

Wat? Voor het programma putten we uit: • De behoefte aan sterke symbolen • Obama, Mandela of Sarkozy • Een rol spelen en toch uzelf blijven • Fotoanalyse van uw optredens • De burgemeester als betrouwbare verbinder • Medialogica toegepast op bestuurderslogica • Trends in imagobuilding • Uw persoonlijke stijl van optreden: wat past bij u? Van idee naar actie!

Hoe? Aan de hand van videobeelden, foto’s en praktijkcases leert u hoe publieke leiders symboliek geven aan hun communicatie. We bespreken wat de principes hier achter zijn en hoe u die als burgemeester kunt toepassen. We werken met praktijkcases van de traditionele eerste paal tot een spannende crisissituatie.

Resultaat Na afloop van de training beschikt u over: • Meer creativiteit en inspiratie voor uw persoonlijke presentatie • Een groter bewustzijn van technieken voor de beeldvorming • Inzicht in de combinatie van leiderschap- en mediastrategie • Een sterker persoonlijk imago

Competenties • Verbinder en netwerker • Adaptief vermogen

• Communicatief • Inlevingsvermogen

Praktisch Duur: 2 aaneengesloten dagen (met overnachting) Begeleiding: mr. drs. Peter van der Geer Maximum aantal deelnemers: 10 Data: 17-18 oktober 2013 (10.00 tot 16.30 uur de volgende dag)


63

Algemene informatie

Bestuurlijke verantwoordelijkheid Voor de professionalisering van burgemeesters is een fonds gevormd, dat wordt bestuurd door het bestuur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, dat hiervoor een overeenkomst heeft met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Een commissie professionaliseringsfonds en de directeur van het NGB dragen zorg voor de operationalisering van het beleid.

Inschrijving voor deelname U kunt zich uitsluitend via het NGB-bureau voor de opleidingen inschrijven. Dat gebeurt via de website www.burgemeesters.nl. Uw aanmelding dient uiterlijk op 18 januari 2013 ingezonden te zijn. Vervolgens ontvangt u voor 1 februari 2013 bericht over uw plaatsing. Na die tijd is aanmelding nog steeds mogelijk voor de opleidingen die nog open plaatsen hebben. Een overzicht van deze open plaatsen vindt u op www.burgemeesters.nl.

Bepalingen voor deelname Voor toekenning van bijdragen uit het fonds is een protocol opgesteld, dat u op blz van de opleidingengids aantreft.

NGB-bureau Het bureau van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters is gevestigd in het gebouw van de VNG. Aldaar zijn directeur Ruud van Bennekom en het NGB-secretariaat bereikbaar.

NGB Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel: 070 - 3738383 Fax: 070 - 3635682 Email: [email protected] (secretariaat) [email protected] (directeur)

64


Protocol Professionaliseringsfonds Burgemeesters Begrippen • het fonds: professionaliseringsfonds burgemeesters • het bestuur: het bestuur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters • de commissie: de commissie professionalisering van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters • de directeur: de directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters

Aanvragen van vergoeding 1. Jaarlijks verschijnt aan het einde van het jaar de opleidingengids voor burgemeesters voor het jaar daarop. Inschrijvingen voor opleidingen, trainingen en andere activiteiten, die zijn opgenomen in de opleidingengids voor burgemeesters gelden als aanvraag voor vergoeding uit het fonds. 2. Aanvragen voor vergoeding van opleidingen, trainingen c.a. die niet zijn opgenomen in de opleidingengids worden schriftelijk, gemotiveerd en gedocumenteerd ingediend bij de directeur. Over deze aanvragen wordt binnen zes weken na ontvangst beslist.

Beoordelingscriteria 3. Voor opleidingen, trainingen c.a. opgenomen in de opleidingengids is per activiteit een maximum aantal deelnemers bepaald. Bij overschrijding van het maximum aantal inschrijvingen, wordt voorrang verleend aan degenen, die niet eerder of minder frequent aan opleidingen deelnamen. Daartoe houdt het NGB een registratie van deelname bij. Als tweede criterium geldt de aansluiting van de opleiding op uw persoonlijke competentieprofiel. Als derde criterium wordt gekeken naar de samenhang tussen inschrijving en fase van de loopbaan. Afwijkende criteria voor beoordeling worden in de gids vermeld. 4. Deelname aan het introductieprogramma voor nieuw in het ambt aangestelde burgemeesters wordt gezien als verplicht en geldt als toelatingscriterium voor overige activiteiten. 5. Voor opleidingen en trainingen, die niet zijn opgenomen in de gids gelden als criteria voor de beoordeling: a. de mate waarin de opleiding bijdraagt aan de bestuurscompetenties voor burgemeesters; een en ander te adstrueren door overlegging van het persoonlijk profiel; b. de relatie tot de loopbaanontwikkeling; c. de budgettaire ruimte binnen het fonds. NB. Het gaat hier om uitzonderlijke gevallen.


65

De vergoedingen uit het fonds 6. Voor activiteiten vermeld in de opleidingengids worden uit het fonds vergoed: de kosten voor deelname en de direct aan de deelname gerelateerde verblijfskosten. Er wordt geen vergoeding gegeven van reiskosten. 7. De vergoedingen voor opleidingen, die niet in de opleidingengids zijn opgenomen worden afzonderlijk vastgesteld. In het algemeen zal hierbij een gedeeltelijke tegemoetkoming in de kosten worden verleend. Bij toekenning van een bijdrage zullen voorwaarden worden gesteld over de evaluatie en verantwoording van resultaten.

Aangaan van verplichting 8. Bij inschrijving voor een opleiding wordt door de deelnemer een verplichting aangegaan. Annulering is uitsluitend schriftelijk en binnen gestelde termijnen mogelijk. Deze termijnen staan vermeld in de schriftelijke bevestiging van deelname die u ontvangt. Bij niet tijdige annulering van deelname zullen reeds gemaakte kosten bij betrokkene in rekening worden gebracht. Bij wanbetaling kan het bestuur besluiten tot verdere uitsluiting van deelname aan professionaliseringsactiviteiten.

Hardheidsclausule 9. In gevallen waarin dit reglement niet voorziet beslist het bestuur, na overleg met de commissie Professionaliseringsfonds.

66


Opleidingengids voor burgemeesters

Recommend Documents