Opleidingengids voor burgemeesters

Opleidingengids voor burgemeesters 2016


3

Inhoudsopgave

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Jaarkalender 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Uw professionalisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Nieuw in het ambt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Het programma in één oogopslag: de competenties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 De opleidingen in 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 1. Inspiratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2. Reflectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 3. Veiligheid en handhaving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 4. Voor de alledaagse praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 5. Rollen en rolopvattingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 6. Meerdaagse en Top-programma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Algemene informatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

4

Nederlands Genootschap van Burgemeesters

Voorwoord

In 2003 is het Professionaliseringsfonds burgemeesters van start gegaan. Dat bleek een schot in de roos. De jaren ervoor waren er wel wat cursussen voor burgemeesters maar van een gestructureerd programma was nog geen sprake. Groot voordeel van het fonds is dat burgmeesters niet meer binnen hun gemeente middelen moeten verkrijgen om te kunnen deelnemen. In de 13 jaar dat het fonds nu bestaat, heeft het zich kunnen ontwikkelen tot een waardevolle voorziening, waar bijna alle burgemeesters gebruik van maken. Dit najaar heeft een evaluatie van het professionaliseringsfonds plaatsgevonden behorende bij de afronding van de financieringsperiode 2012-2015. Uit de enquête die in dit kader aan alle burgemeesters is toegezonden, kwam weer naar voren dat het fonds in een grote behoefte voorziet. Het Professionaliseringsfonds stelt het Nederlands Genootschap van Burgemeesters in staat om elk jaar een opleidingenprogramma voor de burgemeesters te organiseren. U waardeert het programma met een gemiddeld rapportcijfer 8,1. Met een dergelijk rapportcijfer ga je natuurlijk altijd over. Het Genootschap gaat dan ook vol vertrouwen met het Professionaliseringsfonds over naar een nieuwe subsidieperiode. Doorgaan op de ingeslagen weg maar met oog voor actuele ontwikkelingen in en rondom het burgemeestersvak. Het opleidingenprogramma 2016 vindt u in deze opleidingengids die ik u namens de commissie professionalisering en het bestuur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters mag aanbieden. De gids staat weer vol waardevolle trainingen en cursussen waarmee u zich verder kunt bekwamen in het burgemeestersvak. Het burgemeestersambt kenmerkt zich door een grote veelzijdigheid en dat vindt u ook terug in de diversiteit aan thema’s die in de opleidingen aan bod komen. Ten slotte vraag ik graag uw aandacht voor twee punten. Het eerste punt betreft de verwachting dat u zich weer massaal zult inschrijven. We proberen de beschikbare plaatsen zo eerlijk mogelijk te verdelen. Dat betekent dat burgemeesters die zich voor heel veel opleidingen aanmelden vaak op de reservelijst komen. Geef daarom bij uw inschrijving uw eerste voorkeur door. Daar wordt echt rekening mee gehouden. Het tweede punt betreft de afzeggingen die we krijgen, soms vlak voor de cursusdag. We hebben in dat geval een incomplete deelnemersgroep en dat heeft zijn effect op de cursus zelf. Bovendien dupeert u uw collega’s die op de reservelijst staan. Natuurlijk kunnen er omstandigheden zijn waardoor u beslist verhinderd bent. Maar laten we allemaal nadrukkelijk proberen om afzeggingen tot een minimum te beperken en onze afspraak om aan een opleiding deel te nemen nakomen. We zien uw aanmeldingen graag tegemoet. Renate Westerlaken, Voorzitter NGB-Commissie professionalisering.


5

Jaarkalender 2016

Januari

19+21 26-28

januari januari

Lochemconferentie Lochemconferentie

Februari

2-4 16-18 23-25

februari februari februari

Lochemconferentie Lochemconferentie Lochemconferentie

1-3 17 18 21

maart maart maart maart

23 23 30 31

maart maart maart maart

Lochemconferentie Raad en uw rol als stabiliserende factor Informatiebijeenkomst Mediationskills Contact met getroffenen na crisis of schokkend incident: anders of gewoon? Jaarvergadering NGB De actuele tafel De kracht van de voorzittershamer 360 graden feedback

4 6 13 14 18 20 20

april april april april april april april

Mr. Burgemeester Protocol en etiquette Nieuws maken Van kleine gebeurtenissen tot grote incidenten Mr. Burgemeester Startbijeenkomst ‘In de keuken van een collega’ De actuele tafel

mei mei mei mei mei mei mei

Dominante krachten en het voorkomen van crisis Mediationskills voor burgemeesters Coachen De actuele tafel Conflictmanager met NLP Wachten op goede raad? Onzichtbaar leiderschap

Maart

April

Mei

6

9 11-12 13 18 19-20 25 27


Juni

September

Oktober

1-2 3 7-8 15-16 22 24 27 29 30 1 5 7 14 15 21 22 29 6 12 13-14 19 26

juni juni juni juni juni juni juni juni juni

Mediationskills voor burgemeesters Coachen VNG-congres Mediationskills voor burgemeesters 360 graden feedback Wachten op goede raad? Start Vakateliers De actuele tafel De kracht van de voorzittershamer

september september september september september september september september

De frisse burgemeester Van wie is de crisis? De actuele tafel College en uw rol als voorzitter De frisse burgemeester Zorgen voor een vitaal brein Bestuurlijk handhaven Onzichtbaar leiderschap

oktober oktober oktober oktober oktober

NGB-najaarscongres (’s-Hertogenbosch) De frisse burgemeester Effectief communiceren in de ‘doe-democratie’ De burgemeester in het sociaal domein De actuele tafel

November

2 9 10 23 28 30

november november november november november november

Samenwerkende gemeente/burgemeester Burgemeester in de rol van toezichthouder Omgaan met conflictsituaties in uw gemeente Omgaan met conflictsituaties in uw gemeente Slotdag Vakateliers Samenwerkende gemeente/burgemeester

December

7 8

december december

De actuele tafel Praktische psychologie


7

Uw professionalisering

Het Professionaliseringsfonds Burgemeesters biedt u een unieke gelegenheid om u in het burgemeestersvak te ontwikkelen en om uw bestuurscompetenties te versterken. Geen andere beroepsgroep van politieke ambtsdragers heeft een dergelijke voorziening en de afgelopen jaren is gebleken dat het fonds en het opleidingenprogramma voor de burgemeesters van grote betekenis is. Dit hoofdstuk schetst u: • De Commissie professionalisering • De mogelijkheden tot inschrijving • Nieuwe opleidingen in 2016 • De ontwikkeling van het fonds • De actualiteit en toekomst van het fonds • Samenloop met andere activiteiten van het Genootschap

Commissie professionalisering Binnen het Nederlands Genootschap van Burgemeesters is de Commissie professionalisering nauw betrokken bij de ontwikkeling van het opleidingenprogramma. De commissie adviseert het bestuur over allerlei zaken rond het professionaliseringsfonds en organiseert elk jaar de Lochemconferenties. De commissie heeft de volgende samenstelling: Voorzitter: • Renate Westerlaken, burgemeester van Lopik Leden: • Anny Attema, burgemeester van Ridderkerk • Maarten Divendal, burgemeester van De Ronde Venen • Henny van Kooten, burgemeester van Maasdriel • Berry Link, burgemeester van Geldrop-Mierlo • Niek Meijer, burgemeester van Zandvoort • Harry Oosterman, burgemeester van Ooststellingwerf • Ryan Palmen, burgemeester van Hilvarenbeek • Henk Robben, burgemeester van Wierden • Miranda de Vries, burgemeester van Geldermalsen

De mogelijkheden tot inschrijving De aanmelding voor de opleidingen verloopt via www.burgemeesters.nl. Schrijf u svp voor 31 januari 2016 in. U moet daarvoor uw persoonlijke inlogcode gebruiken, die bestaat uit een gebruikersnaam en een wachtwoord. Groot voordeel voor u is dat u daarmee een overzicht opbouwt van de opleidingen die u over de jaren heen heeft gevolgd. Dat overzicht is uitsluitend voor u toegankelijk

8


en kan u in volgende jaren helpen om uw keuze uit te volgen opleidingen te maken. Ook kan het mogelijk van nut zijn voor periodieke gesprekken met de raad en met de commissaris of voor eventuele sollicitaties.

Op www.burgemeesters.nl/opleidingen2016 vindt u een digitaal inschrijfformulier. U heeft uw persoonlijke inlogcode nodig, die bestaat uit een gebruikersnaam en een wachtwoord. Uw gebruikersnaam is opgenomen in de aanbiedingsbrief bij deze gids. Het wachtwoord is u eerder verstrekt. Als u uw wachtwoord niet meer weet, dan kunt u een willekeurig wachtwoord invullen. Dan verschijnt op uw beeldscherm de boodschap ‘Wachtwoord vergeten?’. Volg daarna de instructies en u krijgt binnen enkele minuten per mail een nieuw wachtwoord toegestuurd, dat u kunt veranderen in een code die u zelf gemakkelijk kunt onthouden.

Voorkeur, voorrang en doelgroepen U kunt bij de aanmelding uw eerste voorkeur voor een opleiding aangeven. Bij de verwerking van de inschrijvingen zal daar zoveel mogelijk rekening mee gehouden worden. Van nieuwe burgemeesters wordt verwacht dat zij als eerste Het Initiatief volgen. Daarna kunnen burgemeesters zich voor alle opleidingen inschrijven. Op basis van de aantallen inschrijvingen wordt de selectie van de deelnemers gemaakt. Op de reservelijst komen de burgemeesters, die zich voor de meeste opleidingen hebben aangemeld. Op deze wijze probeert het NGB zoveel mogelijk burgemeesters aan het opleidingenprogramma te laten deelnemen en ook rekening te houden met uw voorkeuren. Het afgelopen jaar varieerde het aantal inschrijvingen per burgemeester van een enkele workshop tot meer dan tien opleidingen. De burgemeesters die aan heel veel opleidingen willen deelnemen, komen dan bij veel opleidingen op de reservelijst. Om dat te voorkomen raadt de Commissie professionalisering u aan om kritisch naar uw eigen wensen te kijken en uw inschrijving te beperken tot ca. vijf opleidingen. Ook dan zult u niet alles gehonoreerd krijgen, maar het voorkomt grotere teleurstelling.

Bestuurscompetenties centraal In opdracht van het ministerie van BZK zijn in 2007 de bestuurscompetenties van de burgemeesters vastgesteld. In totaal zijn er nu 30 bestuursstijlen, vaardigheden en basiscondities geïdentificeerd, die voor de vervulling van de burgemeestersfunctie van betekenis kunnen zijn. Veel gemeenten maken gebruik van de bestuurscompetenties in de profielschets en in de selectiegesprekken die vertrouwenscommissies met kandidaten voeren. Tevens maken gemeenten gebruik van de competenties om gericht met de burgemeesters functioneringsgesprekken te kunnen voeren. De bestuurscompetenties zijn ook goed toepasbaar als sleutel tussen vraag naar en aanbod van opleidingen. In deze gids is bij alle opleidingen vermeld aan welke competenties aandacht besteed wordt.


9

In de loop van 2016 zal het ministerie van BZK een nieuwe Handreiking benoeming, functioneringsgesprekken en herbenoeming burgemeesters uitbrengen. Deze bevat een nieuwe beschrijving van de bestuurscompetenties, die de huidige moet vervangen. Voor een deel betreft het een actualisering van de bestuursvaardigheden, maar voor een ander deel is gekozen voor een nieuwe, gewijzigde opzet. Zo zijn de bekende bestuursstijlen (verbinder, netwerker, aanjager, procesregisseur) losgelaten, omdat die in de benoemingsprocedure hun onderscheidende betekenis hebben verloren. In deze opleidingengids is de vernieuwing nog niet doorgevoerd.

Door de bomen het bos zien Deze opleidingengids bevat bijna 40 cursussen, trainingen en programma’s. Door het brede aanbod is het soms lastig om tot een keuze te komen. Daarom een paar praktische tips om u behulpzaam te zijn: Tip 1: Doe de competentietest op www.burgemeesters.nl. Tip 2: Kijk of de resultaten u een kritische maar herkenbare spiegel opleveren. Tip 3: Vraag eens aan derden waar zij vinden dat u nog sterker kunt functioneren. Bespreek desgewenst uw resultaten van de competentietest. Mogelijk heeft u onlangs een (functionerings)gesprek met de raad of de commissaris achter de rug. Tip 4: Bepaal hoeveel dagen en dagdelen u komend jaar daadwerkelijk kunt en wenst te besteden aan uw professionalisering en uw loopbaan. Tip 5: Het opleidingenprogramma kent een indeling in hoofdstukken, herkenbaar aan de tabbladen in de gids. Zorg voor een goede mix en spreiding van uw aanmeldingen over de hoofdstukken. Tip 6: Wees kritisch in uw eigen opleidingswensen. Het inschrijfformulier is geen verlanglijstje. Tip 7: Bepaal bewust uw eerste voorkeur. Bij de verdeling van de beschikbare plaatsen houdt het NGB-bureau daar echt rekening mee. Tip 8: Neem contact op met NGB-directeur Ruud van Bennekom als u vragen heeft of er niet uitkomt.

Nieuwe opleidingen in 2016 Het opleidingenprogramma 2016 is een combinatie van bekende en beproefde opleidingen en cursussen die nieuw zijn. Vanzelfsprekend zijn de bestaande opleidingen - waar mogelijk - aan de actualiteit aangepast en is rekening gehouden met de uitkomsten van de evaluaties van die opleidingen. Het programma 2016 is daarmee wederom een rijk geschakeerd programma met uiteenlopende onderwerpen en cursussen in diverse vormen. Voor de uitvoering ervan zijn diverse (opleidings)instituten in de arm genomen: De Beuk, Consort, Essenburgh, Impact, De Presentatie Groep/The Leadership Group, PBLQ, en The Lime Tree. Daarnaast participeren diverse individuele docenten en begeleiders in de cursussen en trainingen. Nieuw in het programma 2016 zijn de volgende opleidingen: • Contact met getroffenen na crisis of schokkend incident: anders of gewoon? (blz. 31); • De burgemeester in het sociaal domein (blz. 38); • Van kleine gebeurtenissen tot grote incidenten (blz. 32); • Van wie is de crisis? (blz. 33); • Wachten op goede raad (blz. 46).

10


De ontwikkeling van het professionaliseringsfonds tot nu toe In 2003 startte het Professionaliseringsfonds burgemeesters. In de jaren ervoor verzorgde het Nederlands Genootschap van Burgemeesters al diverse cursussen en trainingen in het zogenoemde Boegbeeld-programma, maar de deelname was destijds nog beperkt. Met de komst van het fonds werd een belangrijk knelpunt voor participatie weggenomen: tot dan toe moesten de burgemeesters die ‘op cursus’ wilden bij de gemeente(raad) zelf de deelnemersbijdrage vragen. Met het fonds ontstond er een landelijk budget voor de opleidingsactiviteiten van de burgemeesters. In de eerste jaren (ca. tot 2006) maakte het opleidingenprogramma een enorme groei door, zowel aan de vraag- als aan de aanbodzijde. Het aantal burgemeesters dat deelneemt aan activiteiten is sterk gestegen en het aanbod is in de jaren sterk uitgebreid. In 2003 waren er naast de traditionele Lochemconferenties en Het Initiatief een stuk of acht trainingen en cursussen die door een vaste trainersgroep verzorgd werden. Nieuw waren toen meerdaagse opleidingen. De jaren daarna werd een brede waaier aan opleidingen ontwikkeld van 30 à 40 opleidingen, waarin tientallen begeleiders en docenten optreden. Het fonds heeft in de jaren 2003-2015 vier subsidieperioden gehad. De eerste fase (2003-2005) was die van het pionieren. Daarna werd de voorzichtige doorstart (2006-2007) ingezet, vooral vanwege de onzekerheid over de mogelijke introductie van de gekozen burgemeester. Toen dat dossier gesloten was, werd een structureler weg ingeslagen en stemde de minister van BZK in met continuering vierjarige perioden: 2008-2011 en 2012-2015.

De actualiteit van het professionaliseringsfonds Het professionaliseringsfonds en het opleidingenprogramma dat het Nederlands Genootschap van Burgemeesters voor de burgemeesters organiseert, blijkt in een grote behoefte te voorzien en burgemeesters hebben grote waardering voor de activiteiten. Daarom wil het NGB e.e.a. in de komende jaren continueren en verder ontwikkelen. In de eerste plaats wil het Genootschap de deelname, de kwaliteit en de waardering bij burgemeesters op hetzelfde niveau houden. Dat lijkt een defensieve ambitie, maar niets is minder waar. Bij voortduring ijkt het NGB het programma aan de behoefte van de burgemeesters. Inhoudelijk komen de thema’s in de opleidingen aan de orde, die burgemeesters bezig houden. De werkvormen, het trainersaanbod en de locaties vragen om afwisseling. Om op hetzelfde peil te blijven moet het programma continu geactualiseerd worden, anders dreigt sleetsheid en vindt afvlakking van de resultaten plaats.

Een breed opleidingenprogramma Het professionaliseringsfonds stelt het NGB in staat om jaarlijks een opleidingenprogramma te verzorgen waar de burgemeesters zich voor kunnen aanmelden. Dat gebeurt via de uitnodiging voor de Lochemconferenties en de Opleidingengids voor burgemeesters. Daarnaast zijn er voor Het Initiatief en losse activiteiten aparte uitnodigingen. Al vele jaren biedt de Opleidingengids voor burgemeesters ‘voor elck wat wils’. Gelet op de grote verscheidenheid in opleidingsbehoeften bij de burgemeesters kiest het NGB om de huidige opzet voort te zetten, waarbij elk jaar een


11

deel van de opleidingen vernieuwd en ververst wordt. Voorlopig blijft het Genootschap de Opleidingengids in gedrukte vorm uitgeven.

Vrijblijvendheid Nadrukkelijk mag van burgemeesters zelf verwacht worden dat zij hun persoonlijke professionaliteit op peil houden. Het is de eigen verantwoordelijkheid van een burgemeester om deel te nemen aan de professionaliseringsactiviteiten van het Genootschap, maar een burgemeester moet er ook op aangesproken kunnen worden. Het NGB verwacht van de minister en van de commissarissen van de Koning dat zij burgemeesters hiervan doordringen. In het eerste jaar moet het door iedereen als een must gezien worden om aan Het Initiatief deel te nemen. Burgemeesters die Het Initiatief hebben gevolgd krijgen een professionaliseringsscan aangeboden, waarmee zij zicht kunnen krijgen op hun persoonlijke professionaliseringsagenda.

Kernwaarden De grote kracht van het professionaliseringsprogramma is dat de burgemeesters in een vertrouwde en vertrouwelijke setting met vakgenoten ervaringen kunnen delen. Deelnemers bespreken dilemma’s uit de bestuurspraktijk en reflecteren onder leiding van deskundige begeleiders op elkaars handelen. Nadrukkelijk verwacht het NGB dat deelnemende burgemeesters niet alleen halen, maar ook bereid zijn om te brengen. Iedere burgemeester heeft inzichten en ervaringen die van betekenis kunnen zijn voor de collega’s. Een goede opleiding is altijd een coproductie door de deelnemers en de begeleiders. Voorts brengen de begeleiders en/ of gastdocenten externe inzichten en kennis in. Op die wijze kunnen de burgemeesters hun professionaliteit ontwikkelen en onderhouden en wil het NGB de bestuurlijke expertise in de beroepsgroep borgen.

Samenwerking Sinds enkele jaren kunnen voorzitters van waterschappen ook deelnemen aan de opleidingen. De dijkgraven maken hier ook gebruik van. Het NGB zal dit komende jaren voortzetten en nagaan of er met meer beroepsgroepen verbindingen gelegd worden. Zo participeert het NGB met de verenigingen van raadsleden, wethouders, gemeentesecretarissen en griffiers in het programma Samenspel/Lokale Democratie in Beweging en vinden in het kader van dit programma diverse gezamenlijke activiteiten plaats.

Digitale leeromgeving Burgemeesters geven nog in beperkte mate aan dat zij behoefte aan E-learning hebben. De afgelopen periode is op www.burgemeesters.nl al wel de infrastructuur ontwikkeld om burgemeesters via digitale kanalen mogelijkheden tot professionalisering te geven. Vanaf 2016 zal het Genootschap de digitale leeromgeving inzetten als ondersteuning voor o.a. de Lochemconferenties, Het Initiatief en enkele individuele opleidingen. Aan de hand van die ervaringen zal de digitale leeromgeving in de jaren erna verder ontwikkeld worden.

12


Samenloop met andere activiteiten van het NGB Het opleidingenprogramma van het Professionaliseringsfonds heeft raakvlakken met andere activiteiten/producten van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Zo participeert het NGB in het programma Samenspel/Lokale democratie in beweging met Raadslid.nu, de Wethoudersvereniging, de Vereniging van Gemeentesecretarissen, de Vereniging van Griffiers, het ministerie van BZK en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Ook zijn het NGBNajaarscongres, de bijeenkomsten in het kader van de crisisbeheersing, de website en publicaties als het Burgemeestersblad in dit verband te noemen. Waar mogelijk zijn deze op elkaar afgestemd.

Loopbaanoriëntatie Voor burgemeesters is het vaak lastig om zich te oriënteren op de eigen loopbaan. Zo vraagt de ‘de waan van de dag’ vaak alle aandacht en ontbreekt eenvoudigweg de rust voor een goede reflectie op de eigen functie en de loopbaan. Ook speelt mee dat burgemeesters wel vaak voor de gemeente en het gemeentebestuur op pad zijn, maar veel minder voor zichzelf. En velen zijn al zeer lang werkzaam in het openbaar bestuur en het burgemeestersvak, waardoor de (huidige) burgemeestersfunctie wel haast een vanzelfsprekendheid is. En tenslotte is soms het beeld van een ‘elders solliciterende burgemeester’ bij anderen niet goed. Het ontbreken van de reflectie op de eigen loopbaan brengt risico’s met zich mee. Mooie vacatures komen vaak maar één keer langs... Bovendien wordt de afstand tot andere functies groter als men zich te veel concentreert op de huidige functie. En dan zijn de risico’s daar als anderen zien dat de burgemeester ‘te lang’ op zijn plek zit. Tegen deze achtergrond verzorgt het Nederlands Genootschap van Burgemeesters in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een Loopbaanoriëntatieprogramma. Dit programma wordt weliswaar bijzonder sterk gewaardeerd door de deelnemers, maar het aantal inschrijvingen blijkt de laatste jaren beperkt. In 2016 zal het daarom het loopbaanoriëntatieprogramma herzien worden. Het NGB zal het programma 2016 in de loop van het voorjaar aan de burgemeesters aanbieden.

Crisisbeheersing Met financiële steun van het ministerie van Veiligheid en Justitie biedt het Genootschap aan burgemeesters ondersteuning bij hun taken in de crisisbeheersing. Kern van de ondersteuning is dat het NGB de kennis en ervaringen van burgemeesters verzamelt en deze aan andere burgemeesters beschikbaar stelt. Voor burgemeesters en locoburgemeesters die te maken hebben met een crisis, is er de ondersteuningslijn (070-3738080), die 24 uur per dag en 7 dagen per week in de lucht is. Daarnaast zijn er publicaties en organiseert het Genootschap bijeenkomsten en opleidingen over crisisgerelateerde onderwerpen (zie voor de opleidingen blz. 29). Alle informatie vindt u op www.burgemeesters.nl/crisisbeheersing.


13

Nieuw in het ambt

Burgemeester word je door het te zijn. Er is in Nederland geen opleiding vóórdat je burgemeester kunt worden. De kneepjes van het burgemeestersvak leer je pas als je in functie bent. Dan pas openbaren zich alle velden waarop een burgemeester schaakt. Daar komt nog eens bij dat gemeenten sterk verschillen. Niet alleen variëren gemeenten bijvoorbeeld qua grootte, sociale samenstelling en economische potentie, maar ook de politieke en bestuurscultuur is lokaal bepaald. Dat maakt het voor de burgemeester - die over het algemeen van buiten komt - nog belangrijker om een intensieve oriëntatiefase te hebben en een optimale uitgangspositie te creëren.

De eerste start Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het ministerie van Veiligheid en Justitie en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters verzorgen een eerste kennismakingsprogramma voor de periode rond het aantreden van burgemeesters. In dit programma maakt de kersverse burgemeester kennis met een aantal gebieden, waarop een burgemeester acteert: crisisbeheersing, integriteit, openbare orde en veiligheid, etc. Zo mogelijk lopen de nieuw burgemeesters dit programma (deels) al voor de daadwerkelijke beëdiging in de functie, want vanaf dag één kun je al voor ingewikkelde vraagstukken komen te staan.

Het Initiatief Al vele jaren bestaat Het Initiatief voor beginnende burgemeesters. De beginnende burgemeesters zijn duidelijk als groep te omschrijven. Ze zitten allemaal in het zelfde schuitje. Daarom is voor deze groep het uitwisselen van ervaringen een essentieel onderdeel van Het Initiatief. In Het Initiatief komen voor de deelnemers kennis en ervaringen van anderen beschikbaar en is er ruimte voor discussie en informatie over actuele thema’s die de burgemeester raken. De eerstvolgende editie van Het Initiatief start in januari 2016. Afhankelijk van het aantal nieuw benoemde burgemeesters zal de volgende uitvoering in het najaar van 2016 of begin 2017 zijn. Het Initiatief bestaat uit vier cursusblokken van twee dagen. In het eerste blok gaat het om de persoonlijke vervulling van het ambt en de sociaal psychologische aspecten die daarbij een rol spelen. In de volgende blokken is er een ruime introductie in de OOV-portefeuille. Tenslotte komen eigen keuzes van de deelnemers aan de orde, wordt gekeken naar de persoonlijke ontwikkelplannen en maakt de groep mogelijke samenwerkingsafspraken voor de nabije toekomst.

14


Voor nieuwe burgemeesters is Het Initiatief ‘een must’. De minister van BZK verwacht dat alle nieuwe burgemeesters deelnemen aan de opleiding. Nieuw benoemde burgemeesters ontvangen een separate uitnodiging via het secretariaat van het NGB. Deelname aan Het Initiatief is verplicht om aanspraak te kunnen maken op deelname aan andere activiteiten uit het professionaliseringsprogramma.


15

360 graden feedback

•

Bestuurlijk handhaven

•

Burgemeester als toezichthouder

•

Coachen

•

College en uw rol als voorzitter

•

Conflictmanagement met NLP Contact met getroffenen

Communicatief

Sociabel

Inlevingsvermogen

Aanjager

Procesregisseur

Netwerker

Verbinder

Stressbestendigheid

Onafhankelijkheid

Integriteit

Bindend vermogen

Het programma in één oogopslag: de competenties

• •

De burg. in het sociaal domein

• •

•

•

•

•

•

• •

•

•

•

•

•

•

•

De frisse burgemeester De integriteitsgame

•

De kracht van de voorzittershamer

• •

•

Dominante krachten Effectief communiceren in de ‘ Doe-democratie’ In de keuken van een collega

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Intervisie

•

•

•

•

•

Mediationskills voor burgemeesters

•

•

•

Mr. Burgemeester

•

• •

Omgaan met conflictsituaties

•

Onzichtbaar leiderschap

•

Praktische psychologie

•

•

•

•

Protocol en etiquette

Samenwerkende gemeente Vakateliers

•

•

•

• • •

•

•

• •

•

•

•

•

•

Van kleine gebeurtenissen ... Wachten op goede raad?

• •

•

Raad en uw rol als stabilisator

•

•

•

Nieuws maken

16

•

•

•

•

•

•

•

•

Van wie is de Crisis?

•

Zorgen voor een vitaal brein

•

•

•

•

• • •

•


• •

•

•

•

•

• •

•

•

Opleidingengids voor burgemeesters 2016 •

•

•

•

•

• • •

• •

•

• •

•

•

• •

•

• •

•

•

•

• •

•

•

•

•

• • •

• •

• •

•

• •

•

• •

•

• •

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

17

Organisatiegevoeligheid

Doelgerichtheid

Voortgangsbewaking

Vasthoudendheid

Oordeelsvorming

Adaptief vermogen

Achtergrondoriëntatie

Beïnvloedingsvermogen

Omgevingsbewustzijn

Bestuurlijke gevoeligheid

Besluitvaardigheid

Daadkracht

Doorzettingsvermogen

Probleemverduidelijking

Coaching

De opleidingen in 2016

Inspiratie De burgemeestersfunctie is voortdurend in ontwikkeling; niet alleen door interne veranderingen in het lokaal bestuur, maar ook door brede maatschappelijke tendensen. Voor burgemeesters is het van groot belang zicht te houden op deze ontwikkelingen en op de betekenis ervan voor het eigen functioneren. Daarom biedt het opleidingenprogramma een aantal inspirerende programma’s met verkenningen van maatschappelijke ontwikkelingen, waar u met collega’s kunt reflecteren op de gevolgen ervan voor de burgemeesters. Zo organiseert het NGB sinds jaar en dag - vanaf 1982 om precies te zijn - in de wintermaanden de Lochemconferenties. Vaste waarde is ook de serie actualiteitencolleges die onder de naam De actuele tafel plaatsvinden. Aanbod in 2016: • Lochemconferenties • De actuele tafel

18


Lochemprogramma 2016 De burgemeester 4.0 Burgemeesters opereren in een steeds meer veranderende maatschappelijke context. Deze context heeft impact op wat er van hen verwacht wordt en wat ze zelf nodig hebben om hun ambt zo goed mogelijk uit te kunnen oefenen. Ontwikkelingen die invloed hebben op de kwaliteit van het openbaar bestuur, de weerbare overheid, het lokale het lokale democratische proces én dus ook op de positie nu en in de toekomst van de burgemeester zijn divers. Van de razendsnelle ontwikkeling van sociale media, bestuurlijke verantwoordelijkheid voor integriteit, de toegenomen noodzaak tot gemeentelijke samenwerkingsvormen tot aan het verbrede takenpakket van de burgemeester op het terrein van openbare orde en veiligheid. Dit tegen de achtergrond van ondermijning van de lokale democratie, terreurdreiging, radicalisering en het enorme vluchtelingenvraagstuk. Vraagt dit om een herijking van de burgemeestersfunctie? Met andere woorden, moeten we ons afvragen naar welk democratisch bestel we koersen en welke functionaris daarbij het beste past: De burgemeester 4.0?

Wat? In de Lochemconferenties maakt u kennis met actuele wetenschappelijke inzichten in maatschappelijke ontwikkelingen en hun betekenis voor gemeenten en voor uw. Met uw collega’s gaat u op zoek naar passend leiderschap in diverse rollen en posities. Deelvragen die tijdens de Lochemconferentie aan bod kunnen komen zijn: • Welke ontwikkelingen nemen we waar? Binnen en buiten het gemeentehuis en hoe kunnen we die bij elkaar brengen? • Hoe staan we in de huidige participatiemaatschappij en wat kunnen we nog leren? • Hoe ziet de burgemeester 4.0 eruit? Hoe kunnen we bouwen aan de toekomst? Wat hebben we daarvoor nodig? En hoe blijft u zelf bij?

Hoe? De zes Lochemconferenties openen op de dinsdagavond met een diner-pensant. Vervolgens is de woensdag de centrale conferentiedag met externe inleiders en interactieve workshops. De donderdagochtend staat in het teken van een actueel onderwerp uit uw burgemeesterspraktijk en wordt afgesloten met een lunch.

Resultaat • U heeft verkend hoe u de publieke waarde van de gemeente kunt versterken. • U heeft weer eens enkele tientallen collega’s uit het land gesproken. • U weet wat u vanuit uw verschillende posities in de gemeente kunt bijdragen aan de ontwikkeling van het gemeentebestuur.


19

Competenties • Netwerker, verbinder, procesregisseur en aanjager • Achtergrondoriëntatie • Adaptief vermogen • Omgevingsbewustzijn

Praktisch Duur: 5 aaneengesloten dagdelen (met 2 overnachtingen) Begeleiding: NGB-Commissie professionalisering Maximum aantal deelnemers: 35 burgemeesters per conferentie Data: 19-21 januari, 26-28 januari, 2-4 februari, 16-18 februari, 23-25 februari en 1-3 maart 2016 Locatie: Hotel ‘t Hof van Gelre te Lochem De burgemeesters ontvingen in november 2015 een aparte uitnodiging om zich voor de Lochemconferenties in te schrijven.

20


De actuele tafel Actualiteitencolleges voor burgemeesters die bij willen blijven De actuele tafel is een jaartje weg geweest, maar in 2016 krijgt De actuele tafel een vervolg met een aantal bijeenkomsten. Evenals voorgaande jaren zijn ook de bijeenkomsten rond crisisgerelateerde onderwerpen in de formule - voor de file komen, na de file weg ondergebracht.

Wat? Het doel van de bijeenkomsten is om met collega-burgemeesters van gedachten te wisselen, te discussiëren, best practices te delen en kennis te nemen van wetenschappelijke inzichten over het thema actuele en over crisisgerelateerde onderwerpen. De actuele tafel-bijeenkomsten behandelen elke keer een ander onderwerp. Aan een deel van de bijeenkomsten is een werkbezoek gekoppeld zoals in 2015 de AIVD en de Koningin Maximakazerne van de Kmar bezocht werden.

Hoe? De actuele tafel is een combinatie van kenniscolleges waarin nieuwste wetenschappelijke inzichten en discussies worden gepresenteerd door een vooraanstaande wetenschapper of deskundige, gevolgd door een co-referaat door een of twee burgemeesters die reageren op de inleider en teven praktijkcases uit de eigen gemeente presenteren. De nadruk ligt op best practicevoorbeelden en kritische succesfactoren voor handelswijzen.

Praktisch Duur: Van 16.00 tot 20.00 uur (inclusief diner) Maximum aantal deelnemers: 30 burgemeesters Data: 23 maart, 20 april, 18 mei, 29 juni, 7 september, 26 oktober, 7 december 2016 Alle burgemeesters ontvangen in het eerste kwartaal van 2016 een uitnodiging voor de serie. Dan zijn de onderwerpen en sprekers van de afzonderlijke bijeenkomsten bekend. Voor een van de Actuele tafel-bijeenkomsten kunt u zich nu al aanmelden. Het betreft die op 20 april over juridische kwaliteitszorg. (zie blz. 22)


21

Actuele tafel: Juridisch op orde? Woensdag 20 april 2016 Op allerlei terreinen is sprake van juridisering. Steeds vaker worden gemeenten in rechte aangesproken door particulieren, bedrijven of instellingen. Gemeenten zien zich geconfronteerd met vele ontwikkelingen op het terrein van het bestuursrecht en het privaatrecht. In dit verband zij bijvoorbeeld verwezen naar het aanbestedingsrecht, de Wet openbaarheid van bestuur, het milieurecht en contractenrecht of de nieuwe zaaks behandeling. Daarom moet de juridische kwaliteitszorg in uw gemeente op orde zijn. De burgemeester moet daarvan op aan kunnen. Hoe staat het met de inhoudelijke deskundigheid van uw gemeentejuristen? Wat is hun positie in de organisatie en het beleidsproces? Hoe kunt u zich verzekeren van voldoende juridische kwaliteit in de gemeentelijke organisatie?

Inleiders: • Prof. dr. Heinrich Winter, hoogleraar Bestuurskunde bij de vakgroep Bestuursrecht en Bestuurskunde van de Rijksuniversiteit Groningen • M.m.v. Wim Hillenaar (burgemeester van Cuijk) en Aat de Jonge (burgemeester van Dronten); beiden zijn bestuurslid van de Stichting Beroepsopleiding Gemeentejuristen.

Praktisch Duur: Van 16.00 tot 20.00 uur (inclusief diner) Maximum aantal deelnemers: 30 burgemeesters Datum: 20 april 2016.

22


Reflectie Intervisie is een vast onderdeel in het opleidingenprogramma. Het biedt burgemeesters de gelegenheid om in kleine groepen intensief te reflecteren op zaken waar de deelnemers in hun praktijk tegenaan lopen. De ervaring van de afgelopen jaren leert dat intervisie zeer waardevol is. Al langere tijd blijkt er bij burgemeesters behoefte aan opleidingstrajecten waarin met een kleine groep van burgemeesters, gedurende een langere periode intensief gewerkt wordt aan professionaliseringsthema’s. Daarom is het NGB drie jaar geleden gestart met een vorm van thematische intervisie: de vakateliers. Ook in 2016 is de mogelijkheid om bij een collega mee te lopen. U krijgt dat een kijkje in de keuken van een gemeente buiten uw eigen regio. Aanbod in 2016: • In de keuken van een collega • Intervisie • Vakateliers


23

In de keuken van een collega Meelopen met een collega Iedere burgemeester kent de bestuurspraktijk in de gemeente op zijn duimpje. Tegelijk verschilt die praktijk van gemeente tot gemeente. Om te verkennen dat het elders anders gaat is er de mogelijkheid om met een collega-burgemeester mee te lopen. Vele burgemeesters organiseren al meeloopdagen, stages, ‘gast van de burgemeester’, etc voor mensen die geïnteresseerd zijn in het burgemeestersvak. Maar ook voor burgemeesters zelf kan het heel leerzaam zijn om te kijken hoe collega’s het doen. In ruil daarvoor krijgt u van die collega de nodige feedback als hij met u meeloopt. U zult merken dat vanzelfsprekendheden niet zo vanzelfsprekend zijn

Wat? In dit programma loopt u enkele dagdelen mee met een burgemeester in een gemeente buiten uw regio. Het geeft u een frisse inkijk in hoe het buiten uw eigen gemeente gaat en hoe een collega zijn functie in de dagelijkse praktijk inhoud geeft. Deze collega loopt ook een dag met u mee. Daarmee krijgt u de mogelijkheid om op elkaars functioneren te reflecteren. Als duo reikt u elkaar ervaringen en een spiegel aan en vergroot u elkaars handelingsrepertoire. Dat maakt u bewust en scherp, want anderen doen en zien wat u zelf niet meer waarneemt.

Hoe? Na aanmelding volgt een digitale intake. Daarna zorgt het NGB voor een match met een collega van u buiten uw regio of provincie. Aan de hand van een praktische handreiking maakt u vervolgens afspraken met uw ‘partner’ in dit programma. U spreekt samen de intensiteit van de meeloopdagen af en de wijze waarop u onderling de resultaten wilt bespreken.

Resultaat • U krijgt een kijkje in de bestuurspraktijk van een collega in een andere gemeente. • Een collega geeft reflectie op de bestuurspraktijk in uw gemeente. • U heeft een scherper zelfbeeld van uw eigen handelen en uw handelingsrepertoire is vergroot.

Competenties • Signaalgevoeligheid • Coaching • Oordeelsvorming

• Aanjager, netwerker, procesregisseur, verbinder • Communicatief

Praktisch Duur: 4 à 6 dagdelen gedurende ca. zes maanden Begeleiding: Mary Looman en NGB-bureau Data: De startbijeenkomst is op 20 april 2016 (13.00-16.00 uur). De ontmoetingen daarna bepaalt u in onderling overleg.

24


Intervisie Tijd voor reflectie en feedback Intervisie biedt u de kans om met collega's in een sfeer van vertrouwen afstand te nemen van de dagelijkse praktijk en te reflecteren op uw functioneren als burgemeester. In voor de samenleving en gezagsdragers hectische tijden extra scherpte te krijgen in je eigen handelen: bewuste en onbewuste keuzes. Het bespreken van elkaars casuïstiek geeft inzicht in de eigen vooronderstellingen en oplossingsstrategieën. Biedt de mogelijkheid om nieuwe keuzes uit te proberen en daar respectvolle feedback op te krijgen. Door gedurende het jaar regelmatig bij elkaar te komen ontstaat een prettig soort vertrouwelijkheid en een toenemend inzicht in elkaars situatie. Er is ruimte voor verdieping en twijfel, maar ook voor relativering en humor. Intervisie is juist ook belangrijk voor burgemeesters die al wat langer bezig zijn. Zij blijken behoefte te hebben aan stil staan bij het eigen functioneren en bij de vraag "wie ben ik ook alweer, behalve burgemeester?" Eerlijke feedback op de burgemeester is immers vaak een schaars goed in uw eigen gemeente.

Wat? Deelname aan een intervisiegroep is geen vrijblijvende aangelegenheid. Het vraagt van de deelnemers de bereidheid voor een open opstelling ten aanzien van zichzelf en anderen. Het vraagt om investering van tijd en energie. Het succes van de groep staat of valt met de discipline, die de groepsleden voor elkaar opbrengen door hun aanwezigheid en hun inzet.

Hoe? Een intervisiegroep bestaat uit 6 à 7 deelnemers. Aan de hand van de inschrijvingen worden de groepen gevormd rekening houdend met regionale spreiding. Iedere groep krijgt een professionele begeleider. Deze heeft voorafgaand aan het traject een persoonlijk intake-gesprek met de deelnemers. Daarin formuleren de deelnemers zelf hun leerdoelen. De groep zelf bepaalt de frequentie van de samenkomsten gespreid over de periode van een jaar. In dit jaar wordt een netwerk opgebouwd, dat ook na afloop van het traject zijn waarde heeft. De ervaring leert, dat de intervisiegroepen na het jaar contact met elkaar blijven houden.

Resultaat • Uw resultaat is afhankelijk van de leerdoelen die u zelf voor de intervisie stelt. • U heeft met collega-burgemeesters intensief gereflecteerd op een aantal thema’s. • U heeft uw kennis en ervaring aan collega’s beschikbaar gesteld en die van hen ontvangen.


25

Competenties • Verbinder, netwerker, procesregisseur en aanjager • Coaching • Adaptief vermogen • Signaalgevoeligheid

Praktisch Duur: 6 à 8 dagdelen gedurende een jaar Begeleiding: Hans Bekkers, Piet Jeuken, Henriëtte Koomans, Sip Kruze en André Mooij. Maximum aantal deelnemers: 6 à 7 burgemeesters per groep

26


Vakateliers Voorgaan in tijden van maatschappelijke turbulentie Al langere tijd bestond bij burgemeesters behoefte aan een opleidingstraject waarin men met een kleine groep van burgemeesters, gedurende een langere periode intensief werkt aan professionaliseringsthema’s. In 2013 zijn de eerste (positieve) ervaringen opgedaan met deze vakateliers. In de vakateliers combineert u leiderschapsontwikkeling met de expertise van collega’s rond een bepaald onderwerp. Het is een vorm van thematische intervisie. De onderwerpen hebben betrekking op zowel inhoud en proceskracht als uw persoonlijk interventierepertoire.

Wat? In 2016 start het NGB voor de vierde maal met de vakateliers. In de vakateliers combineert u leiderschapsontwikkeling met ervaringen van collega’s rond specifieke thema’s. De thema’s hebben betrekking op zowel inhoud en proces, als op persoonlijk interventierepertoires. In elk vakatelier komt in beginsel, één nader te bepalen thema aan de orde. Er kunnen meerdere vakateliers worden gevormd. De vakateliers zullen worden gevormd rond kleine groepen deelnemers die gedurende een periode van circa zes maanden periodiek met elkaar werken aan onderwerpen en invalshoeken die de kern van de burgemeesterfunctie raken. Die thema’s hangen samen met de verschillende rollen van de burgemeester in zijn ambt, of zijn verdiepingen daarvan. Voor 2016 is het overkoepelende thema “Voorgaan in maatschappelijke turbulentie”, De samenleving wordt geconfronteerd met indringende gebeurtenissen. De maatschappelijke ontwikkelingen zijn ingrijpend en onvoorspelbaar. Wat er zich op mondiale schaal voltrekt is lokaal voelbaar. Van de burgemeester wordt verwacht dat hij/zij duiding en richting kan geven aan wat zich voltrekt. Zonder het stuur in handen te hebben komt het aan op inzicht, overzicht en de vaardigheid van navigeren. Binnen dit overkoepelende thema kan voor de vakateliers gedacht worden aan de volgende verbijzonderingen: • de samenleving bijeenhouden in tijden van maatschappelijke turbulentie; • de wereld binnen het gemeentehuis (raad, college, ambtelijke organisatie) aangesloten houden bij maatschappelijke ontwikkelingen; • duiden, richting geven en navigeren zonder een stuur in handen. Het vakatelier stelt de deelnemers in staat om zich intensief te verdiepen in de problematiek van het gekozen thema in de eigen werkpraktijk. Er wordt geleerd door de inbreng van kennis en ervaring van de deelnemers en de begeleider. Intervisie staat daarbij centraal, dat wil zeggen dat de deelnemers eigen casuïstiek inbrengen en gestructureerd met elkaar bespreken.


27

Hoe? Na inschrijving inventariseert het NGB bij de deelnemende burgemeesters voor welke thema’s zij belangstelling hebben. Vervolgens is er een gezamenlijke startbijeenkomst van alle deelnemers aan de vakateliers waarin u de breedte en diepgang van het vakatelier met elkaar bespreekt en de thema’s verkent. Daarna is er een periode van circa zes maanden waarin de afzonderlijke vakateliers van 5 à 8 deelnemers drie maal een dagdeel bijeen om intensief het thema van uw vakatelier verder te verdiepen. De vakateliers sluiten af met een gezamenlijke bijeenkomst van twee dagdelen, waarin de deelnemers leerervaringen delen en ook een advies aan het NGB uitbrengen. Het NGB draagt zorg voor ervaren facilitatoren die de programmering en de intervisie professioneel kunnen begeleiden.

Competenties • Verbinder, netwerker, aanjager, procesregisseur • Onafhankelijkheid • Bindend vermogen • Identificatie • inlevingsvermogen • communicatief • omgevingsbewustzijn

Praktisch Wilt u deelnemen aan een vakatelier? Maak dan uw interesse kenbaar via het digitale inschrijfformulier voor de opleidingen (www.burgemeesters.nl/opleidingen2016). Op de startdag verkent u met de andere deelnemende burgemeesters de thema’s en bepaalt u onderling de samenstelling van de afzonderlijke vakateliers. Deelname impliceert dat in beginsel het gehele vakatelier wordt doorlopen. Datum: De startdag is op 27 juni 2016 (10.00-16.30 uur). De drie tussentijdse bijeenkomsten van een dagdeel zijn vervolgens tot en met november. De slotbijeenkomst is op 28 november 2016 (13.00-21.00 uur). Begeleiding: Dick van Ginkel, Hanneke Möhring.

28


Veiligheid en handhaving Handhaving en de openbare orde en veiligheid zijn dé werkvelden van de burgemeester. Hier moet hij qua vakmanschap een echte meester zijn. Dat wil zeggen durf tonen, weten hoe te acteren, verantwoordelijkheid nemen en vooral beslagen ten ijs komen. Het programma 2016 heeft een aantal opleidingen die u daarbij kunnen ondersteunen om uw kennis op peil te brengen en om uw handelingsrepertoire aan te scherpen. Opleidingen 2016: • Bestuurlijk handhaven • Contact met getroffenen na crisis of schokkend incident: anders of gewoon? • Van kleine gebeurtenissen tot grote incidenten • Van wie is de crisis ?


29

Bestuurlijk handhaven De nieuwste ontwikkelingen op een rij Een eendaagse interactieve cursus over de recente en toekomstige ontwikkelingen op het gebied van bestuurlijke handhaving en de betekenis ervan voor de rol van de burgemeester. Tegenwoordig zijn alle ogen gericht op de burgemeester als het gaat om de aanpak van overlast en andere ordeverstoringen. De bevoegdheden die de burgemeester ter beschikking staan zijn de laatste jaren gestaag uitgebreid. De burgemeester ontwikkelt zich van burgervader tot rechtshandhaver. Wat speelt er precies? Hoe gaat u deze bevoegdheden toepassen en hoe stuurt u dan uw ambtelijke organisatie en de politie aan? Hoe dekt u de risico’s af?

Wat? De cursus omvat drie delen: • Het wettelijk en beleidskader in vogelvlucht • Reflectie op recente ontwikkelingen • De praktijk: de onderlinge bespreking van realistische casus uit de handhavingspraktijk.

Hoe? Ervaren en deskundige sprekers belichten de materie vanuit de theorie en praktijk. Er is ruimschoots de gelegenheid om uw standpunten en ervaringen actief uit te wisselen met uw collega’s.

Resultaat • U bent op de hoogte van recente en toekomstige ontwikkelingen op het gebied van bestuurlijke handhaving. • U realiseert zich wat deze ontwikkelingen betekenen voor uw positie en rol als burgemeester.

Competenties • Aanjager • Daadkracht • Organisatiegevoeligheid • Voortgangsbewaking

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: mr. dr. Rian de Jong en gastspreker Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 22 september 2016 (10.00-16.30 uur)

30


Contact met getroffenen na crisis of schokkend incident: anders of gewoon? Normale reacties op bijzondere gebeurtenissen Burgemeesters krijgen in hun professionele leven te maken met getroffenen en nabestaanden van crises en incidenten. In deze cursus staan we stil bij wat er gebeurt met individuen en met een gemeenschap bij ernstige gebeurtenissen.

Wat? • Wat zijn de processen die getroffenen en nabestaanden doormaken na crises en incidenten? • Welke psychosociale dynamieken kom je tegen en wat vraagt dat van een leider? • Welke rol spelen symboliek en betekenisgeving in deze processen? • Wat doet dat met de burgemeester zelf en hoe ga je daarmee om?

Hoe? We maken kennis met leefwereld van direct betrokkenen die na een ingrijpende gebeurtenis hun leven weer proberen op te pakken. Wat maakt hen veerkrachtig, wat hebben zij nodig, en welke lessen hebben wij geleerd als professional, als burgervader of -moeder, als bestuur, en hoe kunnen we hen hierbij ondersteunen? Maar we staan ook stil bij wat vooral niet behulpzaam bleek. Aan de hand van (ingebrachte) casussen bekijken we met welke dilemma’s we geconfronteerd worden, en welke aandachtspunten hierbij behulpzaam kunnen zijn. Wat is helpend en wat is niet helpend?

Resultaat • U heeft inzicht in de dynamiek die direct betrokkenen doormaken na een crisis of incident. • U heeft inzicht in complexe rouwverwerking.

Competenties • Bindend vermogen • Stressbestendigheid • Verbinder • Inlevingsvermogen • Sociabel • Omgevingsbewustzijn

Praktisch Duur: 1 dag (twee dagdelen) Begeleiding: Wouter Jong (NGB), Josée Netten (Stichting Impact/Arq Psychotrauma Expert Groep) en prof. dr. Ruard Ganzevoort, hoogleraar praktische theologie en opleider geestelijke verzorging aan de Vrije Universiteit. Met medewerking van (waar mogelijk) een ervaringsdeskundige. Aantal deelnemers: 15 burgemeesters Datum: 21 maart 2016 (10.00-16.30 uur)


31

Van kleine gebeurtenissen tot grote incidenten Ervaringen met crisiscommunicatie van collega-burgemeesters Crises zijn het moment waarop de burgemeester centraal staat als boegbeeld van de lokale samenleving. In de ochtend wordt na de kennismaking ingezoomd op crisiservaringen uit het land. De focus ligt daarbij op de crisiscommunicatie. Welke afwegingen maakten burgemeesters na grote en kleine incidenten?

Wat? • Wat zijn de opgedane lessen en inzichten waar we collegiaal van kunnen leren? • Wat komt voort uit onderzoeksrapporten van de afgelopen jaren? • Hoe doen we daar in de toekomst ons voordeel mee?

Hoe? De opleiding biedt voldoende mogelijkheid om eigen casuïstiek in te brengen. Naast het doornemen van diverse crises staan we ook stil bij twee grotere analyses. We bespreken de rol van burgemeesters bij MH17 en de geruchtenvorming tijdens de gijzeling bij NOS in januari 2014. In de middag wordt ook een bijdrage geleverd door de Hogeschool Utrecht. Het NGB participeert in het project NextLevel van de Hogeschool Utrecht. In dit tweejarige onderzoeksproject doet de Hogeschool Utrecht onderzoek naar crisiscommunicatie en veiligheid. Een of meer onderzoekers of lectoren uit het project zullen een tussenstand van de onderzoeksresultaten geven en ingaan op de relevantie voor de burgemeesters in de rol als 'geadviseerde'. Met de deelnemende burgemeesters bespiegelen we de onderzoeksresultaten aan de burgemeesterspraktijk.

Resultaat • U heeft inzicht in recente crisislessen van collega's uit het land. • U heeft inzicht in de ontwikkelingen van crisiscommunicatie. • U heeft inzicht in de rol van sociale media bij crises en de mogelijkheden die dit biedt voor de crisisorganisatie

Competenties • Stressbestendigheid • Verbinder, netwerker • Vasthoudendheid • Doelgerichtheid

Praktisch Duur: 1 dag (twee dagdelen) Begeleiding: Wouter Jong (NGB) met bijdragen van lectoren/onderzoekers Hogeschool Utrecht Aantal deelnemers: 12 à 30 burgemeesters Datum: 14 april 2016 (10.00-16.30 uur)

32


Van wie is de crisis? Hoe liggen verantwoordelijkheden en bevoegdheden in het crisisdomein? De burgemeester heeft bij ‘gemeentelijke’ crises volgens de Wet veiligheidsregio’s het opperbevel. Het opperbevel gaat bij gemeentegrens overschrijdende crises over naar de voorzitter van de Veiligheidsregio. Maar ook de commissaris van de Koning en de vakministers hebben in sommige crisisomstandigheden nog een rol. Een goed overzicht van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden is belangrijk, zeker gezien de grote (financiële) consequenties die uit de beslissingen kunnen voortvloeien. Wie heeft wanneer de aap op de schouder? We kijken naar de wetstheorie en naar de weerbarstige praktijk.

Wat? • De aard en reikwijdte van de noodbevoegdheden uit de Gemeentewet en de Wet veiligheidsregio’s. • De rolverdeling tussen algemene keten en de functionele ketens aan de hand van de bestuurlijke netwerkkaarten. • De voorwaarden waaronder van de noodbevoegdheid gebruik mag worden gemaakt: welk proces moet worden doorlopen, welke collega’s of partners moeten worden betrokken? • De haken en ogen die aan de inzet van een bepaalde bevoegdheid kleven: wie bepaalt, betaalt! Wat zegt de jurisprudentie daarover? • Recente praktijkvoorbeelden op het gebied van bevoegdheden en de verantwoording achteraf.

Hoe? De opleiding biedt de mogelijkheid om eigen casuïstiek in te brengen. Aan de hand van praktijkvoorbeelden bespreken we het instrumentarium uit de Wet veiligheidsregio’s. De vragen van de groep staan daarbij zoveel mogelijk centraal. Naast het overbrengen van kennis gaat het zeker ook om het uitwisselen van ervaringen en ideeën.

Resultaat • U heeft inzicht in het gebruik van noodbevoegdheden volgens de Wet veiligheidsregio’s. • Uw zicht is vergroot op de (financiële) consequenties van het gebruik ervan. • U heeft in intervisie met collega’s de noodbevoegdheid praktisch verkend. • U weet waar u juridisch in het domein van andere overheden opereert.

Competenties • Stressbestendigheid • Verbinder, netwerker • Bestuurlijke gevoeligheid • Organisatiegevoeligheid • Doelgerichtheid


33

Praktisch Duur: 1 dag (twee dagdelen) Begeleiding: prof. dr. Ira Helsloot (Radboud Universiteit) en Wouter Jong (NGB) Aantal deelnemers: 15 Datum: 5 september 2016 (10.00-16.30 uur)

34


Voor de alledaagse praktijk De alledaagse bestuurspraktijk van de burgemeester kenmerkt zich door grote verscheidenheid. Op het ene moment vragen burgers aandacht voor een probleem in de gemeente. En op het andere moment moet de burgemeester complexe besluitvorming in college of raad in goede banen leiden. Die verscheidenheid vraagt voortdurend schakelen tussen stijlen en het inzetten van uiteenlopende vaardigheden. Het opleidingenprogramma 2016 biedt de burgemeesters verschillende cursussen en trainingen waarmee zij hun vaardigheden voor de alledaagse praktijk kunnen versterken. Als u die vaardigheden goed beheerst, dan kunt u zich beter richten op uw leiderschap in de bestuurlijke processen. Opleidingen 2016: • 360 graden feedback • Burgemeester in de rol van toezichthouder • De burgemeester in het sociaal domein • De integriteitsgame • De kracht van de voorzittershamer • Mr. Burgemeester • Nieuws maken • Praktische psychologie • Protocol en etiquette • Wachten op goede raad • Zorgen voor een vitaal brein


35

360 graden feedback Leg een goede basis voor uw functioneringsgesprek Als burgemeester heeft u regelmatig functioneringsgesprekken met de gemeenteraad. Belangrijke gesprekken; u ontvangt feedback op uw functioneren en op uw beurt houdt u de raad een spiegel voor. Bovendien biedt zo’n gesprek de mogelijkheid om afspraken te maken voor de komende periode. De leden van de raad waarmee u dit gesprek voert, maken echter maar een (beperkt) deel van uw functioneren mee. Als burgemeester bent u ook actief in andere ‘arena’s’ die belangrijk zijn voor de kwaliteit van het bestuur in uw gemeente. Als u het van belang vindt om in een breder verband feedback te krijgen op uw functioneren, dan is dit programma voor u op maat gemaakt.

Wat? U maakt allereerst kennis met het 360 graden feedback instrument. Vervolgens richten wij dit instrument met u op maat in. Na de eerste sessie verstuurt u de vragenlijst aan een door u zelf gekozen groep mensen. In de tweede (afsluitende sessie) gaan we dieper in op de feedback die u heeft ontvangen en de manieren waarop u effectief met de resultaten kunt omgaan.

Hoe? Deze training is praktisch van aard; wij begeleiden u stap voor stap bij het ontwikkelen en het gebruiken van uw eigen (elektronische) 360 graden feedback instrument. De nadruk ligt hierbij op uw eigen profiel en functioneren, niet zozeer op de techniek.

Resultaat Na afloop van dit programma beschikt u over een 360 graden feed back rapport dat u kunt gebruiken bij uw functioneringsgesprek met de gemeenteraad.

Competenties • Signaalgevoeligheid • Oordeelsvorming • Communicatief

Praktisch Duur: 1 dag plus terugkomdagdeel. In de tussenliggende periode voert u uw eigen 360 graden feedback uit. Begeleiding: Els Treurniet Maximum aantal deelnemers: 8 Data: 31 maart (10.00-16.30 uur) en 22 juni 2016 (10.00-13.30 uur)

36


Burgemeester in de rol van toezichthouder Hoe geeft u als toezichthouder invulling aan ‘good governance’? Burgemeesters treden binnen hun nevenfuncties op als toezichthouder. In die functie kijkt u verder dan alleen financiële prestaties, jaarrekeningen en de begroting van de organisatie in kwestie. U ziet ook toe op het rendement van de besteding van publieke gelden en de maatschappelijke effecten die worden gerealiseerd. Integriteit, onafhankelijkheid en intuïtie zijn hierbij belangrijke kenmerken. Maar een commissariaat is geen een erebaantje: er wordt ook een inhoudelijke bijdrage aan de organisatie van u verwacht.

Wat? In dit programma komen drie aspecten van het toezichthouderschap aan de orde. Allereerst komt de rol en verantwoordelijkheid van de toezichthouder aan bod. Vervolgens gaan we nader in op de relatie tussen de toezichthouder en het bestuur. In het laatste deel van het programma gaan we in op uw maatschappelijke verantwoordelijkheid en verantwoording. We staan stil bij de ‘good governance’ van de organisatie waarbij transparantie en integriteit een belangrijke rol spelen.

Hoe? Op elk van de onderwerpen wordt een korte inleiding door een deskundige uit de praktijk gehouden. Aan de hand van actuele praktijkvoorbeelden wordt de rol van de toezichthouder nader belicht. Hierbij komen de verschillende dilemma’s aan de orde waar u in uw rol van toezichthouder mee te maken kunt krijgen. Uw eigen casuïstiek vormt de rode draad van het programma, waardoor u direct met het geleerde aan de slag kunt in uw eigen praktijk.

Resultaat • U heeft uw inzicht vergroot in de rol die u als toezichthouder van een maatschappelijke onderneming vervult. • U heeft praktische handvatten voor de omgang met het bestuur van de organisatie waarop u toezicht houdt. • U bent op de hoogte van de actuele ontwikkelingen op het gebied van good governance van maatschappelijke ondernemingen en kunt deze kennis toepassen in uw eigen praktijk.

Competenties • Netwerker • Besluitvaardigheid

• Omgevingsbewustzijn • Daadkracht

• Oordeelsvorming

Praktisch Duur: 1 dag met avondprogramma Begeleiding: Rien Meijerink en prof. dr. Goos Minderman Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 9 november 2016 (10.00-21.00 uur, inclusief diner met inhoudelijke bespreking)


37

De burgemeester in het Sociaal Domein Effectief (be)sturen in een complexe omgeving De grote decentralisaties in het Sociaal Domein zijn geland. Het nieuwe takenpakket is nog geen ‘business as usual’, de zaken lijken echter wel op orde. In het college zijn de belangrijkste portefeuilles verdeeld over de wethouders maar ook in uw portefeuille is het nodige veranderd. Hoe gaat u effectief met deze veranderingen om?

Wat? In deze ééndaagse workshop zetten wij de belangrijkste ontwikkelingen voor de burgemeester op een rij. Aan bod komen: • intergemeentelijke samenwerking; • de gemeenteraad in het sociaal domein; • integriteit; • veiligheid; • uw rol als burgervader.

Hoe? Wij verdiepen deze thema’s aan de hand van onderzoeken en recente casuïstiek uit de gemeentelijke praktijk. Vervolgens gaan we in op de vraagstukken waar u in uw eigen gemeente mee te maken heeft. Na de lunch behandelen we een casus uit de fictieve gemeente Fonkelveen, waar de burgemeester in een lastige situatie verzeild is geraakt. Een situatie die zich in de toekomst ook in uw gemeente kan voordoen. We sluiten af met de belangrijkste aandachtspunten voor elk van de arena’s waarin u opereert, zodat u nog beter beslagen ten ijs komt.

Resultaat • U heeft beter inzicht in de gevolgen van die de nieuwe gemeentelijke taken in het Sociaal Domein hebben voor uw portefeuille. • U herkent (bestuurlijke) risico’s sneller en weet hier adequaat op in te spelen. • U bent beter in staat om uw rol als verbinder in het Sociaal Domein waar te maken.

Competenties • Integriteit • Probleemverduidelijking • Organisatiegevoeligheid

• Verbinder, netwerker, aanjager en procesregisseur • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: 1 dag Maximum aantal deelnemers: 12 Begeleiding: prof. dr. Klaartje Peters en dr. Peter Castenmiller Datum: 19 oktober 2016 (10.00-16.30 uur )

38


De integriteitsgame Serious gaming om integriteitsdilemma’s te doorgronden Als de Eerste Kamer met het wetsvoorstel instemt, dan is binnenkort in de Gemeentewet vastgelegd dat de burgemeester de integriteit van het openbaar bestuur bevordert. Een taak die past bij de onafhankelijke positie van de burgemeester, maar die hem ook in lastige posities kan brengen. Wettelijke bevoegdheden om op te treden ontbreken immers, maar niets doen is meestal geen optie.

Wat? In deze training verdiept u zich in de dilemma’s waar een burgemeester mee te maken heeft als hij inhoud geeft aan zijn taak om de integriteit van het gemeentebestuur te bevorderen. Hoe kunt u acteren zonder zelf in een politiek mijnenveld terecht te komen? Vanuit welke waarden opereert u en welke waarden zijn in uw handelen onderbelicht? Hoe kunt u in integriteitskwesties uw gezag juist versterken in plaats van kwetsbaar worden?

Hoe? Voor deze integriteitsgame is de bekende burgemeestersgame op gebied van crisisbeheersing vernieuwd met spelsituaties en scenario’s rond bestuurlijke integriteit. In een praktische training doet u deze vorm van serious gaming met een aantal collega-burgemeesters. Nadat u het spel gespeeld hebt, is er een nabespreking in een intervisie-achtige setting. U ervaart dan dat collega’s soms heel anders te werk gaan. Zo verruimt u uw handelingsrepertoire.

Resultaat • U bent handelingsbewust en –bekwaam om inhoud te geven aan uw taak als bevorderaar van de integriteit. • U herkent dat elk handelen op integriteitsvlak gebaseerd is op keuzes, die soms lastige dilemma’s zijn. • U weet te voorkomen dat u zelf speelbal wordt in integriteitskwesties.

Competenties • Integriteit • Aanjager en procesregisseur • Oordeelsvorming

• Onafhankelijkheid • Omgevingsbewustzijn

Praktisch Duur: 1 dagdeel Begeleiding: Annemiek Meinen Maximaal aantal deelnemers: 15 Data: alle burgemeesters ontvangen via de burgemeesterskring een uitnodiging om deel te nemen aan regionale gaming-sessies.


39

De kracht van de voorzittershamer Hoe slaat u in de vergadering de spijker altijd op zijn kop? De ene vergadering verloopt soepeler dan de andere. Als de spanningen oplopen, komt het er voor u als voorzitter op aan. Zeker in raadsvergaderingen of bij inspraakavonden, bent u naast voorzitter ook de hoeder van het democratisch proces. Het is aan u om recht te doen aan de verschillende standpunten, een goede balans te vinden tussen voor- en tegenstanders en besluitvorming op een ordelijke manier plaats te laten vinden. En natuurlijk om weg te blijven uit politieke tegenstellingen.

Wat? In dit programma bespreken wij aan de hand van casuïstiek en theorie wat een voorzitter tot een excellente voorzitter maakt. We concentreren ons daarbij op uw rol tijdens raadsvergaderingen. Hierbij krijgt u volop gelegenheid om uw eigen voorbeelden in te brengen. We gaan dieper in op vergaderingen in complexe (beleids)processen waarin de voorzitter een cruciale rol speelt. Hiernaast richt u zich op (het organiseren van) feedback in deze processen.

Hoe? Dit programma biedt u praktische handvatten om een beter resultaat uit vergaderingen te halen. Na de eerste dag vormt u een koppel met een collega-burgemeester en bezoekt elkaars (raads) vergadering waarna u elkaar feedback geeft. Op de terugkombijeenkomst brengen wij verdieping aan en evalueren we de onderlinge feedbacksessies.

Resultaat • U (h)erkent complexe vergadersituaties eerder en bent in staat om hier adequaat op te reageren. • U beschikt over nieuwe vergadertechnieken die u als voorzitter in lastige vergaderingen kunt toepassen. • U bent in staat om op een open en waardenvrije manier feed back te geven.

Competenties • Onafhankelijkheid • Oordeelsvorming

• Besluitvaardigheid • Probleemverduidelijking

• Verbinder en procesregisseur

Praktisch Duur: 1 dag plus terugkomdagdeel Begeleiding: Ruud de Joode of Alex Klein Maximum aantal deelnemers: 10 Data: 30 maart (10.00-16.30 uur) en 30 juni 2016 (10.00-13.30 uur, incl. lunch) Tussen deze data vormt u een koppel met een collega-burgemeester en bezoekt elkaars (raads)vergaderingen.

40


“Mr. Burgemeester” De juridische dimensies van het ambt De burgemeester heeft in onze rechtstaat een sleutelpositie. Aan elke beslissing die een burgemeester maakt zit een juridische dimensie. Bij het afwegen van belangen is enige basiskennis van deze dimensie nuttig en wellicht zelfs noodzakelijk. Het komt de besluitvorming ten goede.

Wat? In deze module wordt de ‘juridische gereedschapskist’ van de burgemeester besproken. Voor deelname is geen specifieke juridische achtergrond vereist. De cursus is er voor de generalist die meer compleet wil worden, voor de specialist die meer op hoofdlijnen wil werken. “Welk juridisch gereedschap heeft u ter beschikking en welk instrument past het beste bij een bepaalde situatie?” is de vraag die in deze workshop centraal staat. Cursusmateriaal (wetstekst Awb en handzaam boekwerk over het bestuursrecht ) wordt verstrekt. Casuïstiek kan van tevoren of tussen de twee middagdelen per mail bij de begeleider worden ingebracht

Hoe? In een tweetal middagen verkennen we de drie grote rechtsgebieden: het burgerlijk recht, het bestuursrecht en het strafrecht. De materie wordt besproken aan de hand van praktijkvoorbeelden en er is volop ruimte voor inbreng eigen actuele casuïstiek. In het civielrecht is de burgemeester vertegenwoordiger van de gemeente als rechtspersoon. Hij of zij heeft een wettelijke verantwoordelijkheid voor de zorgvuldige afhandeling van bezwaarschriften en klachten. We bespreken civiele kwesties, zoals burgers die onder curatele zijn gesteld, uw verantwoordelijkheid wanneer de deurwaarder optreedt etc.. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden van civielrechtelijke handhaving, bijvoorbeeld om namens de bevolking een rechtsgeding te voeren. Het bestuursrecht is als rechtsgebied voor het ambt het meest betekenisvol. U wordt vertrouwd gemaakt met de systematiek en terminologie van de Algemene wet bestuursrecht. Deze wet wordt u - hoofdstukgewijs en toegesneden op uw functie - toegelicht. Kernbegrippen als bestuursorgaan, belanghebbende, besluit, beschikking, bezwaar, beroep, voorlopige voorziening komen daarbij aan bod. Er is bijzondere aandacht voor de bestuursrechtelijke handhaving. Uw rol bij de toezichthoudende bevoegdheden en bestuursrechtelijke sancties (bestuursdwang/ dwangsom/bestuurlijke boete) worden aan de hand van praktijksituaties besproken. Ook wordt aandacht besteed aan uw verantwoordelijkheid voor de behandeling van bezwaarschriften en klachten. De strafrechtelijke aanpak is de primaire verantwoordelijkheid van het openbaar ministerie. De afgelopen jaren heeft er een verschuiving plaatsgevonden van strafrechtelijke naar bestuursrechtelijke handhaving. De grenzen met uw verantwoordelijkheid als gezagsdrager zijn


41

fluïde. Zo bevat de APV strafbepalingen en heeft de gemeente de bevoegdheid om bepaald gedrag strafbaar te stellen. In uw gemeente werken toezichthouders, vaak tevens BOA. Wat is hun bevoegdheid? Ook een fenomeen als de bestuurlijke strafbeschikking komt aan bod. In discussies met de Raad rondom veiligheidsvraagstukken is het goed om scherp voor ogen te hebben wie waarvoor verantwoordelijk is; om deze discussies in goede banen te leiden is enige basiskennis van het strafrecht vereist.

Resultaat • Verbinder en procesregisseur U bent in staat de juridische dimensie van uw taken en verantwoordelijkheden te herkennen, te benoemen en deze op waarde te schatten. • U bent in staat deze dimensie mee te wegen in uw handelen en besluitvorming. • U geeft door kennis te nemen van deze dimensie invulling aan uw wettelijke taken en staat steviger in een juridiserende omgeving.

Competenties • Onafhankelijkheid • Aanjager en procesregisseur • Adaptief vermogen • Oordeelsvorming • Doelgerichtheid

Praktisch Duur: twee middagen Maximum aantal deelnemers: 12 Begeleiding: mr. Floris Tas Data: 4 en 18 april 2016 (13.00 -17.00 uur)

42


Nieuws maken Hoe haalt uw nieuws de media? Soms begrijpt u de journalisten niet. U denkt mooi nieuws te hebben en dan besteden de media er maar weinig aandacht aan. Of andersom: Er is in uw gemeente iets kleins aan de hand en dan wordt het in de kranten, op internet en via de lokale omroep breed uitgemolken. Hoe kan dat nu en hoe kunt u daar verandering in brengen?

Wat? Wanneer heeft u namens het college nieuws in handen? Wat is de beste manier om daarmee de media te benaderen? En welke dan? In deze Masterclass Nieuws maken leert u zelf het antwoord te formuleren op deze en meer vragen rond nieuws en publiciteit. Een ervaren journalist/ nieuwsmaker laat u zien hoe nieuwsstromen verlopen en hoe uw gemeente daar een rol in kan spelen met zoveel mogelijk behoud van de eigen regie. U krijgt houvast bij het bepalen van een nieuwsstrategie.

Hoe? Aan de hand van theorie én praktische oefeningen bepaalt u uw positie ten opzichte van de relevante media, in print en digitaal. Een uitgebreide intake zorgt ervoor dat casussen uit de dagelijkse praktijk van de deelnemers aan bod komen, zodat u de opgedane kennis direct kunt toepassen. De Masterclass wordt gegeven in het gebouw waar het Eindhovens Dagblad gevestigd is. In het programma is een ontmoeting opgenomen met een redacteur die zich bezighoudt met de inhoudelijke werkterreinen van de burgemeester.

Resultaat • U kent de afwegingen die journalisten/nieuwsmakers maken. • U weet uw nieuws bij en in de media te krijgen. • Kortom: u voert de regie over uw eigen nieuws.

Competenties • Signaalgevoeligheid • Sociabel • Beïnvloedingsvermogen

• Aanjager, netwerker • Communicatief

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Debbie Langelaan en de redactie van ED, het Eindhovens Dagblad Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 13 april 2016 (10.00-16.00 uur) Locatie: De redactie van ED, Strijp S in Eindhoven


43

Praktische psychologie voor burgemeesters Gedrag van mensen herkennen, begrijpen en er naar kunnen handelen Burgemeesters moeten in heel verschillende contexten uiteenlopende rollen vervullen. Er wordt veel van hen gevraagd wanneer het gaat om op gepaste wijze te communiceren met een diversiteit aan mensen. Dat vraagt inzicht en kennis van menselijk gedrag in al zijn verschijningsvormen.

Wat? In de workshop biedt een hoogleraar Psychologie u inzichten in zijn vakgebied en in de wijze waarop u deze kunt toepassen in uw bestuurspraktijk. Er is onder andere aandacht voor de volgende aspecten: • socialisatie en ontwikkeling • persoonlijkheidskenmerken • emoties en drijfveren • maatschappelijke factoren die gedrag beïnvloeden

Hoe? De workshop biedt u ’s ochtends een wetenschappelijke inleiding vanuit de psychologie. Vervolgens is er ruimte voor discussie, waarin u uw ervaringen afzet tegen de theoretisch ontwikkelde kennis. In de middag wisselt u praktijkdilemma’s af met gespreksoefeningen met een professionele acteur.

Resultaat • U heeft kennis van inzichten uit de psychologie. • U herkent en begrijpt gedrag van anderen en van u zelf. • U kent de invloed van uw handelen op gedrag van anderen en vice versa.

Competenties • Verbinder, netwerker • Identificatie • Signaalgevoeligheid • Inlevingsvermogen • Sociabel • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: prof. dr. Paul van Lange, Ans Withaar en een acteur Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 8 december 2016 (10.00-16.30 uur) Locatie: De Essenburgh in Hierden

44


Protocol en etiquette Weet wat er van u verwacht wordt en zet uzelf niet in uw hemd. Het gebeurt niet dagelijks, maar op een goed moment komt de Koning, een minister of een buitenlandse delegatie op bezoek. De ogen van de gasten, de inwoners en de media zijn dan op u als gastheer gericht; als burgemeester levert u een belangrijke bijdrage aan het succes van het bezoek. Maar een foutje is zo gemaakt, of het nu gaat om de tafelschikking tijdens het diner of het aanspreken van de hoogwaardigheidsbekleder in een presentatie. Het is belangrijk dat u ‘weet hoe het hoort’ in dit soort situaties, zodat u zich, bij aankomst van uw gasten op het gemeentehuis, ontspannen kunt concentreren op uw gasten.

Wat? In deze workshop komt een groot aantal facetten aan de orde die te vatten zijn onder protocol en etiquette. Van het openbare optreden bij officiële en formele bijeenkomsten tot de bestuurlijke representatie. Wie gaat voor en wie loopt naast wie? Hoe is de begroeting van leden het Koninklijk huis en de regering? Hoe richt u verzoeken aan vooraanstaande personen? Ook is er aandacht voor uw persoonlijke optreden: houding, stijl, presentatie en taalgebruik, het kleden op de gelegenheid, het wel of niet dragen van de ambtsketen. Tenslotte leert u de regels en gewoonten bij diners : de tafelschikking, het welkomstwoord en de toost en natuurlijk: andere culturen, andere regels.

Hoe? In de workshop leert u de basisregels in protocol en diner. Dat gebeurt met herkenbare praktijksituaties en op een humorvolle wijze. Nadrukkelijk is het de bedoeling dat u deelneemt aan het afsluitende etiquettediner.

Resultaat • U kent de goede gebruiken. • U weet met de inzet van protocol en etiquette uw persoonlijke effectiviteit te vergroten. • U bent een graag geziene gast en gastheer.

Competenties • Netwerker • Signaalgevoeligheid • Sociabel

• Identificatie • Inlevingsvermogen

Praktisch Duur: 2 dagdelen (middag en avond) Begeleiding: Henrik de Groot Maximum aantal deelnemers: 20 Datum: 6 april 2016 (13.00-21.00 uur, inclusief etiquettediner)


45

Wachten op een goede raad? Of pakt u blokkerend gedrag in uw raad direct aan? Ligt in uw gemeenteraad ook steeds dezelfde fractie dwars met respectloos gedrag? Of pleegt in elke vergadering hetzelfde raadslid obstructie door eindeloze serie onzinnige vragen te stellen waar ambtenaren vervolgens dagen zoet mee zijn? U kunt natuurlijk wachten op een goede raad, maar het is beter om in actie te komen.

Wat? In deze tweedaagse opleiding gaan we eerst na hoe het gemeentelijke politieke klimaat verandert. De burgemeester moet steeds vaker het veld ruimen vanwege verziekte verhoudingen met de gemeenteraad. Niet zelden is ongewenst en ondemocratisch gedrag van enkele raadsleden de oorzaak.

Hoe? We brengen de belangrijkste trends in beeld aan de hand van recente gevallen en spiegelen deze aan de wijze waarop de gemeenteraden van de deelnemende burgemeesters opereren. Vervolgens inventariseren we de lastige situaties waar u in uw eigen gemeenteraad mee geconfronteerd wordt. Met de meest voorkomende situaties gaan we aan de slag. U krijgt adviezen van elkaar en van de docenten over hoe u om kunt gaan met raadsleden die zich niet houden aan de normen en waarden van het politieke spel. De tweede dag brengen we hier een verdieping op aan. Met een acteur spelen we een aantal situaties uit dag één na. U ervaart hoe uw eigen gedrag van invloed is op het gedrag van ‘het populistische raadslid’. U ervaart wat wel en wat niet werkt bij het aanpakken van dit gedrag. Hoe zorgt u ervoor dat dit niet alleen uw probleem is, maar een probleem van de hele raad wordt? Hoe kunt u het presidium op een effectieve manier inzetten. Deze en andere vragen komen in de verschillende rollenspellen aan de orde.

Resultaat • U heeft uw inzicht in de problematiek gedeeld met collega’s en oplossingsrichtingen verkend; • U heeft in een veilige setting geoefend met het aanpakken van obstructie in de raad; • U bent beter in staat om de problemen in uw raad op een constructieve manier aan te pakken.

Competenties • Onafhankelijkheid • Aanjager • Doelgerichtheid

• Stressbestendigheid • Daadkracht • Bestuurlijke gevoeligheid

Praktisch Duur: 2 losse dagen Maximum aantal deelnemers: 10 Begeleiding: Data: 25 mei en 24 juni 2016 (10.00 -16.30 uur)

46


Zorgen voor een vitaal brein Hoe werkt de bovenkamer optimaal? Burgemeesters hebben veel aan hun hoofd. In principe ben je 24 uur per dag beschikbaar en moet je op veel momenten adequate beslissingen kunnen nemen. Er lijkt weinig tijd om goed voor jezelf te zorgen. Dat kan het denken en het nemen van besluiten negatief beïnvloeden. De gedachten kunnen in een negatieve cirkel komen. Daarom is het belangrijk om tijd en aandacht te besteden aan de vitalisering van het brein.

Wat? Deze training schetst u - in kort tijdsbestek - de wetenschappelijke inzichten in de werking van het brein. U verkent de grens tussen wat vast ligt en wat u zelf kunt beïnvloeden. U leert wat de invloed van het brein is op ons dagelijks handelen. Bovendien maakt u kennis met een aantal technieken om uw brein te sturen en om deze vitaal te krijgen en te houden. En wie zich zelf te leiden, kan ook anderen leiden!

Hoe? Het principe van ‘ervarend leren’ staat centraal in de aanpak van deze training. In aansluiting op de eigen ervaringen met het vitaliseren van het brein wordt de theorie verstrekt over de gevolgen en kansen van de vitalisering.

Resultaat • U heeft de werking van het brein verkend. • U weet de invloed van het brein op gedrag. • U kent een aantal technieken om uw brein vitaal te krijgen en te houden.

Competenties • Stressbestendigheid • Signaalgevoeligheid • Omgevingsbewustzijn • Beïnvloedingsvermogen • Vernieuwingskracht • Adaptief vermogen

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: dr. Eric Vermetten en Ans Withaar Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 21 september 2016 (10.00-16.30 uur) Locatie: De Essenburgh in Hierden


47

Rollen en rolopvattingen Voor de effectiviteit van zijn optreden is de burgemeester niet alleen afhankelijk van zijn formele positie, taken en bevoegdheden. Ook zijn de rollen en rolopvattingen van de burgemeester van betekenis. Het gaat daarbij zowel om de formele rollen, als nadrukkelijk ook om de feitelijke rolinvulling die de burgemeester in verschillende (overleg)gremia heeft en/of kiest. In toenemende mate dringt het besef door dat het succes van een burgemeester hierdoor in sterke mate wordt bepaald, of het nu gaat om de verhoudingen met College en/of Raad of andere werkverbanden. Diverse onderzoeken wijzen op het belang van het relatiebeheer en daarmee de rolopvatting en -invulling van de burgemeester. Opleidingsactiviteiten kunnen voor de burgemeesters geen panklare oplossingen - zo die er al zijn - aanreiken. Wel kunnen, mede door het gebruik van recente inzichten en professionele methodieken, verhelderende inzichten geboden worden in de dilemma’s die er toe doen. (Persoonlijke) interventiemethoden worden aangeboden via vier opleidingen. Opleidingen 2016: • College en uw rol als voorzitter • Dominante krachten en het voorkomen van crisis • Raad en uw rol als stabiliserende factor

48


College en uw rol als voorzitter Over besturen, eigen en collegiale verantwoordelijkheid en samenwerking in het college Collegiaal bestuur is niet iets wat gemakkelijk ontstaat. En onder invloed van interne en externe gebeurtenissen kan collegiaal bestuur snel onder druk komen te staan. Maar wat er ook gebeurt, van u wordt verwacht dat u leiding geeft en het gezicht bent van het collegiale bestuur.

Wat? Als voorzitter van het college wordt u geacht de collegialiteit in het college te behoeden. Wat kunt ú de komende periode doen om dat te laten lukken? Welke stijl van werken past bij u, en draagt daaraan bij of juist niet? Daarover gaat deze workshop.

Hoe? We starten met het verkennen van de ervaringen en dilemma’s van de deelnemers, wat wel en niet werkt en onder welke condities: de praktijk staat dus centraal!, We verdiepen ons in het samenspel van macht en beïnvloeding binnen het college en hoe u daarmee als voorzitter omgaat tegen de achtergrond van de wens om te functioneren als collegiaal bestuur.

Resultaat • U spiegelt uw eigen ervaringen met die van anderen . • De mogelijkheden om de collegialiteit in uw college te versterken heeft u versterkt. • U heeft meer interventiemogelijkheden voor uw rol als voorzitter.

Competenties • Verbinder • Coaching • Bestuurlijke gevoeligheid • Achtergrondoriëntatie • Organisatiegevoeligheid

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Dick van Ginkel, Leike van Oss Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 14 september 2016 (10.00-16.30 uur)


49

Dominante krachten en het voorkomen van crisis De invloed van stille en/of dominante krachten in je omgeving en het voorkomen van een crisis Bij een crisis of incidenten in uw gemeente komt ook uw rol en positie aan de orde. Verhoudingen komen verder onder druk en soms komt daarmee uw functioneren in het geding. Nogal eens blijkt daarbij dat een individueel collegelid, raadslid of anderen die de genen van de samenleving kennen en doorgronden een bepalende rol kunnen spelen. Hoe om te gaan met deze soms stille, maar ook dominante krachten naast de ‘gewone’ samenwerking in het college en de raad? Vanaf de buitenkant gezien, lijkt het soms dat ook u daar (ongewild) aan bijdraagt. Al langer bestaande irritaties in verhoudingen kunnen escaleren en zich vervolgens concentreren op uw positie.

Wat? In deze workshop brengt u met een erkende methodiek (SYMLOG) uw relevante actoren in beeld en met behulp daarvan bouwt u uw handelingsrepertoire op. Dat is het onderwerp van deze workshop.

Hoe? De workshop heeft een sterk interactief karakter waar praktijk, theorie en reflectie elkaar afwisselen. Dat wordt mede geïnspireerd door een gastspreker (ex-burgemeester) die op zijn ervaringen met stille en/of dominante krachten zal reflecteren. De SYMLOG rapportage is alleen voor u persoonlijk beschikbaar.

Resultaat U heeft uw inzicht vergroot in groepsprocessen en groepsdynamiek en uw positie daarin. U herkent de dominante actiepatronen in uw interventies en kunt deze beïnvloeden. U beheerst effectief beïnvloedingsgedrag bij personen die uw “tegenpool” zijn.

Competenties • Inlevingsvermogen • Onderhandelingsvaardigheid • Beïnvloedingsvermogen • Oordeelsvorming • Adaptief vermogen

Praktisch Duur: 1 dag met avondprogramma Begeleiding: Dick van Ginkel, Rob Daver en gastspreker (ex-burgemeester) Maximum aantal deelnemers: 12 Datum: 9 mei 2016 (10.00-20.00 uur, inclusief diner)

50


Raad en uw rol als stabiliserende factor Over leiding geven (aan de raad) in al zijn facetten en in onzekere tijden We leven in een tijd van grote maatschappelijke onzekerheden en een ding is duidelijk, namelijk dat er steeds meer van de burgemeester wordt verwacht. Op het moment dat de samenleving geconfronteerd wordt met indringende gebeurtenissen moet de burgemeester er staan en is de opgave een brug te slaan tussen samenleving, raad , college. En bij dit alles ook jezelf te blijven

Wat? In uw rol als burgemeester moet u niet alleen “de boel in de samenleving bij elkaar houden” maar ook zorgen dat de besluitvorming niet stagneert, ieder z’n zegje kan doen en er voor zorgen dat (onderhuidse) irritaties bespreekbaar zijn of worden. Hoe trek je daarin je plan? Hoe ga je om met de soms groeiende afstand tussen de burgemeester als collegevoorzitter, bestuursorgaan, ‘burgervader/-moeder’, en als raadsvoorzitter? En hoe blijf je bij dit alles jezelf?

Hoe? We starten met het verkennen van de ervaringen en dilemma’s van de deelnemers; de praktijk staat dus centraal! Een ervaren bestuurder deelt vervolgens zijn/haar ervaringen en we verkennen in een open dialoog interventiemogelijkheden: wat wel en niet werkt en onder welke condities. We verdiepen ons in de verschillende stijlen van handelen waarmee u als burgemeester geconfronteerd wordt, en welke eigen invloedstijlen effectief zijn om met die variëteit om te gaan.

Resultaat • U gaat in gesprek met een ervaren collega-bestuurder. • U krijgt zienswijzen en interventiemogelijkheden aangereikt voor uw rol als (raads)voorzitter in al zijn facetten. • U maakt een verdiepingsslag voor uw functioneren als (raads)voorzitter in de komende periode.

Competenties • Onafhankelijkheid • Procesregisseur • Probleemverduidelijking • Beïnvloedingsvermogen • Besluitvaardigheid

Praktisch Duur: 1 dag Begeleiding: Dick van Ginkel, Leike van Oss en gastspreker (Koos Janssen, burgemeester van Zeist) Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 17 maart 2016 (10.00-16.30 uur)


51

Meerdaagse en topprogramma’s Soms wordt de burgemeester aangeduid als Eerste burger van de gemeente. Dat komt niet door zijn formele positie, maar door het leiderschap waarmee hij zijn functie inhoud geeft. De wijze van optreden door de burgemeester is in dat leiderschap doorslaggevend geworden. Publiek leiderschap vraagt niet alleen het beheersen van vaardigheden en gedegen inzichten in de rollen die de burgemeester in de bestuurlijke context vervult. Het vraagt ook om een optimale balans van bestuurlijk optreden en persoonlijke effectiviteit. Het opleidingenprogramma 2016 heeft meerdaagse en intensieve opleidingen waarmee u kunt excelleren in uw vak. Wilt u uw grenzen echt verleggen, dan is deelname een must. Opleidingen 2016: •Coachen • Conflictmanagement met NLP • De frisse burgemeester • Effectief communiceren in de ‘Doe-democratie’ • Mediationskills voor burgemeesters • Onzichtbaar leiderschap • Omgaan met conflictsituaties • Samenwerkende gemeente vraagt samenwerkende burgemeester

52


Coachen Inspireer en motiveer! Deze training vergroot uw mogelijkheden in het inspireren en motiveren van de leden van uw team en daarmee het bereiken van goede resultaten.

Wat? U leert wat coachen is en wanneer u wel of juist niet als coach optreedt. U maakt kennis met coachingsmethodieken en de rol die mindsets spelen. Ook leert u mensen met andere persoonlijkheidstypen te coachen.

Hoe? In de training integreert u de theorie in de praktijk van het coachen van uw medewerkers met behulp van oefeningen, opdrachten en rollenspelen. Het oefenen van coachen gebeurt aan de hand van uw casuïstiek. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende methodieken om uw sterkten en ontwikkelpunten als coach te analyseren.

Resultaat • U weet wat professioneel coachen inhoudt. • U heeft meer inzicht in de rol van mindsets. • U heeft uw zelfkennis vergroot en daardoor beschikt u over meer inzicht in de persoonlijkheid van anderen. • U bent in staat verschillenden methodieken te gebruiken tijdens het coachen. • U kunt doel- en resultaatgericht coachen.

Competenties • Verbinder • Inlevingsvermogen • Sociabel • Coaching

Praktisch Duur: 2 dagen Begeleiding: Dieke Eelman Maximum aantal deelnemers: 8 Data: 13 mei en 3 juni 2016 (10.00-16.30 uur)


53

Conflictmanagement met NLP Met nieuwe technieken conflicten de baas In economisch zware tijden neemt het aantal conflicten in gemeenten toe. Of het nu gaat om een huisuitzetting die leidt tot toestanden in de buurt of een geschil met een voetbalclub die geen subsidie meer ontvangt, als burgemeester speelt u hierbij vaak een rol. In deze situaties komt het aan op uw persoonlijke stuurmanskunst en uw communicatievaardigheden. In deze training leert u met behulp van NLP technieken effectief en constructief communiceren bij spanning en conflicten.

Wat? Deze training is gericht op conflictsituaties en probleemoplossing met behulp van NLP-technieken. U gaat aan de slag met het stellen van en communiceren over persoonlijke grenzen. De structuur van emoties en hoe u uw emoties in conflictsituaties kunt veranderen, komen aan de orde.

Hoe? Naast kennisoverdracht werkt u onder leiding van een gecertificeerd NLP-trainer aan persoonsgerichte oefeningen. Uw eigen praktijksituatie vormt de basis voor de oefeningen in de training. U oefent verschillende technieken die u direct toe kunt passen in uw eigen praktijk. Het programma vergt een actieve inbreng en instelling van de deelnemende burgemeesters.

Resultaat • U heeft zich een aantal NLP-technieken eigen gemaakt. • U weet deze in te zetten om effectief en constructief te communiceren bij spanning en conflicten.

Competenties • Identificatie • Verbinder en netwerker • Sociabel • Communicatief • Beïnvloedingsvermogen • Doelgerichtheid

Praktisch Duur: twee aaneensluitende dagen (incl. overnachting) Begeleiding: Judith Veenman Maximum aantal deelnemers: 8 Data: 19 en 20 mei 2016 (10.00 uur tot 16.30 uur de volgende dag) Deze opleiding is door het NMI erkend en biedt u de mogelijkheid om P.E.punten te vergaren voor uw registratie als mediator.

54


De frisse burgemeester Meer aandacht, minder zorgen, meer effect Vanochtend om acht uur begon het al, het eerste overleg met het presidium van de raad. Daarna ging het aan de lopende band door. Nu snel een broodje eten en dan door naar een inspraakavond over veiligheid in de wijk. Als het een beetje meezit bent u om elf uur vanavond thuis. Herkent u dit? Een overvolle agenda, een stortvloed aan informatie en dan komt er ook nog van alles tussendoor. Tijd om even stil te staan en te bezinnen is er eigenlijk niet en uw to-do lijstje wordt alleen maar groter. In dit programma leert u te onthaasten, bewust aanwezig te zijn om vanuit reflectie te bepalen wat u vindt en wilt. Met mindfulness komt u meer in balans en wordt uw concentratievermogen groter.

Wat? In deze training leert u om aandachtig te zijn in uw werk. En dat leidt tot meer inzicht in wat speelt, zonder dat u hier zelf een speelbal van wordt. Als u aandachtig werkt, haalt u meer informatie uit gesprekken, verhoogt u uw empathisch vermogen, leert u eigen grenzen beter kennen en gaat u beter om met veranderingen. Mindfulness houdt uw blik fris. Door aandacht te hebben voor uzelf en de situatie, wordt u zich bewust van patronen die u in de automatische piloot zetten en de effecten daarvan. Om vervolgens patronen die niet meer effectief zijn langzaam maar zeker te doorbreken. Mindfulness, zelfreflectie, inzicht in werken leefpatronen vormen een belangrijk onderdeel van gezond en vitaal werken en leven.

Hoe? Leren door doen staat centraal in deze training. Gewerkt wordt met ontspanningstechnieken, meditatie, oefeningen en opdrachten.

Resultaat Na afloop beschikt u over middelen om mindful en fris aan het werk te gaan en te blijven.

Competenties • Signaalgevoeligheid • Omgevingsbewustzijn

• Adaptief vermogen • Vernieuwingskracht

Praktisch Duur: 2,5 dagen Begeleiding: Dieke Eelman Maximum aantal deelnemers: 10 Data: 1 en 15 september (10.00-16.30 uur) en 12 oktober 2016 (10.00-13.30 uur inclusief lunch)


55

Effectief communiceren in de ‘doe-democratie’ Over wat er werkt in de netwerksamenleving U kent de tijd nog dat de gemeente wist wat goed was voor de burgers. Maar die is voorbij; uw gemeente zet nu in op burgerkracht. Of het nu gaat om de veiligheid op straat, het op peil houden van buurtvoorzieningen of mantelzorg, u doet het samen met uw inwoners. Deze samenwerking vraagt om een andere manier van communiceren. Niet vertellen en uitleggen hoe het in elkaar zit. Maar luisteren, weten wat er speelt en faciliteren. Dat vraagt om nieuwe manieren van communiceren, ook van u als burgemeester.

Wat? De netwerksamenleving en ‘doe-democratie’ vragen een andere communicatiestijl van u als burgemeester. Minder verticaal en meer horizontale communicatie. Uw rol als verbinder van maatschappelijke initiatieven aan het lokaal bestuur wordt belangrijker. Aan de hand van een casus laten we zien hoe de doedemocratie en de representatieve democratie op gespannen voet met elkaar kunnen staan. Hierbij gaan we uitgebreid in op het handelingsperspectief dat u als burgemeester heeft en de communicatiestijlen die hierbij passen. De tweede dag staat de effectiviteit van uw persoonlijke communicatie centraal. We benoemen uw sterke punten, maar ook uw valkuilen van effectieve communicatie in netwerksituaties.

Hoe? Aan de hand van voorbeelden en met casuïstiek uit uw eigen praktijk gaan we in op de valkuilen van verticale communicatie in netwerken. We maken hierbij gebruik van het theoretisch kader van ‘De roos van Leary’. We wisselen theorie af met praktische oefeningen waarbij u meer inzicht krijgt in uw eigen communicatiestijl. De tweede dag van de training staat uw eigen praktijk centraal. Aan de hand van een eigen casus gaan we na hoe u uw persoonlijke communicatie kunt versterken.

Resultaat U hebt inzicht in welke vormen van communicatie wel en niet werken in netwerken. U heeft uw inzicht vergroot in uw eigen communicatiestijl. U heeft uw persoonlijk handelingsrepertoire uitgebreid.

Competenties • Aanjager, verbinder, netwerker en procesregisseur • Achtergrondoriëntatie • Communicatief • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: twee aaneensluitende dagen (inclusief overnachting) Begeleiding: Peter van der Geer Maximum aantal deelnemers: 10 Datum: 13-14 oktober 2016 (10.00-16.30 uur de volgende dag)

56


Mediationskills voor burgemeesters Burgemeesters worden in hun ambt geregeld geconfronteerd met conflicten. Veelal betreft het partijen zoals burgers, belangengroepen en bedrijven, die in de regelgeving verstrikt zijn geraakt. Binnen de eigen gemeentelijke organisatie kunnen eveneens interne conflicten ontstaan. Conflicten gaan gepaard met sterke emoties, woede en teleurstelling. Ook in relatie tot de burgemeester, op wie vaak irreële verwachtingen worden geprojecteerd. Burgemeesters moeten effectief kunnen omgaan met alle facetten van conflicten. Voor veel burgemeesters is de manier waarop zij conflicten hanteren een belangrijke maatstaf voor succes in hun ambt. Vaak wordt gedacht dat men conflicten het best kan oplossen door wat slimmer te zijn en zich meer bewust te zijn van de ruimte in regelgeving dan de partijen die betrokken zijn bij het conflict. Dit betekent dat wanneer de burgemeester voor deze methode kiest, hij zich als conflictoplosser behoorlijk in het conflict mengt met zijn eigen ideeën en oplossingen. Hoewel dit in sommige gevallen zeker bijdraagt aan het afhandelen van het conflict, leert de ervaring dat voor een optimale aanpak van conflicten de burgemeester beter een andere weg kan bewandelen. Een weg met minder risico op verdere polarisatie. Deze route is gebaseerd op de aanpak en de vaardigheden van de mediator tijdens een conflict. De mediator heeft een neutrale, maar dynamische houding in conflictsituaties. Impliciet ligt aan deze houding ten grondslag dat partijen dus zelf aan de oplossing voor hun problemen werken. De mediator is in staat de eisen en emoties van partijen te vertalen in wat zij werkelijk willen zeggen en bereiken. Hierbij worden de partijen gewezen op hun eigen kracht om uit hun conflict te komen. Misschien wel de grootste waarde van de training Mediation Skills voor Burgemeesters is de focus op conflictsituaties, die een persoonlijk risico voor de positie van de burgemeester kunnen inhouden.

Wat? Ruim 150 burgemeesters hebben reeds meegedaan aan een mediation skills training. In deze 6 daagse training: • ontwikkelt u specifieke mediationvaardigheden, die breed toepasbaar zijn • leert u uw persoonlijke valkuilen en dilemma’s in relatie tot conflicten te herkennen en te hanteren • leert u hoe u de regie over een gesprek kunt houden • leert u hoe u machtsverschillen kunt herkennen en hanteren • ervaart u de invloed van de neutrale maar dynamische houding van de mediator • leert u hoe commitment om in conflict te blijven, veranderd kan worden in commitment om het conflict op te lossen.


57

Hoe? In plenaire sessies, rollenspellen en het werken in subgroepen traint u deze vaardigheden. Er wordt gebruik gemaakt van films en demonstraties en er is een focus op de daadwerkelijke conflictsituaties van de deelnemers.

Resultaat U leert in conflictsituaties: • te bevorderen dat partijen op een meer productieve manier omgaan met conflicten en emoties; • partijen te helpen onderliggende processen en zaken bespreekbaar te maken en hun onderliggende belangen te exploreren; • partijen te helpen creatieve opties te verzinnen; • hoe om te gaan met de situatie waarin u zelf betrokken bent bij het conflict.

Competenties • Bindend vermogen • Signaalgevoeligheid • Communicatief • Omgevingsbewustzijn • Voortgangsbewaking

• Onafhankelijkheid • Verbinder en procesregisseur • Coaching • Probleemverduidelijking

Praktische informatie Duur: 3 blokken van 2 dagen (met avondprogramma en overnachting) Begeleiding: Senior trainers van The Lime Tree Maximum aantal deelnemers: 16 Data: 11 en 12 mei, 1 en 2 juni, 15 en 16 juni 2016 (10.00-17.00 uur de volgende dag) Locatie: De Beyaerd, Hulshorst Informatiebijeenkomst Wanneer u overweegt om in te schrijven voor de opleiding, bestaat de mogelijkheid om vooraf een informatiebijeenkomst bij te wonen. Tijdens deze bijeenkomst wordt meer verteld over mediation skills, de toepasbaarheid hiervan als burgemeester en het trainingsprogramma. De bijeenkomst vindt plaats bij The Lime Tree in Bilthoven op vrijdag 18 maart 2016 van 10:00-11:30 uur. Aanmelden hiervoor kan per e-mail via [email protected]. MfN registratie Om MfN registermediator te worden dient de deelnemer een erkende opleiding te volgen, de kennistoets en een vaardighedentoets te behalen. Om aan deze eisen te voldoen dient u na deze opleiding een aanvullende module te volgen (theorieblok) en de twee examens te behalen. The Lime Tree biedt daarnaast een training ter voorbereiding op de vaardigheden toets (module 3). Meer informatie over de aanvullende module en training vindt u op onze website: www.thelimetree.nl. De kosten voor deelname aan deze activiteiten worden niet vergoed uit het Professionaliseringsfonds burgemeesters.

58


Omgaan met conflictsituaties in uw gemeente U bent burgemeester van alle burgers, ook van daders en slachtoffers Een uit de hand gelopen burenruzie. Buurtbewoners die lijnrecht tegenover een groep hangjongeren staan. Het is in uw gemeente niet alleen maar koek en ei. Als burgemeester krijgt u vroeg of laat te maken met dit soort conflictsituaties. Zowel van de daders als van de slachtoffers bent u burgemeester en daardoor kunt u zomaar in een lastige situatie verzeild raken.

Wat? Dit programma is gebaseerd op de principes van herstelrecht; welke rol kunt u spelen om daders en slachtoffers (weer) deel uit te laten maken van uw lokale samenleving. We analyseren een aantal cases waarin het optreden van de burgemeester cruciaal was voor normaliseren van verhoudingen in conflictsituaties. Wat was bijzonder aan dit optreden? Wat had er anders gekund? Aan de hand van deze cases reiken we u een aantal handvatten aan om conflictsituaties in uw eigen gemeente tegemoet te treden.

Hoe? Korte theoretische inleidingen over herstelrecht en praktijkcases wisselen elkaar af. We behandelen herkenbare situaties die u helpen om uw handelingsrepertoire bij conflicten te verbreden. Het programma is interactief; u gaat onder begeleiding aan de slag met (fictieve) conflicten in gemeenten. Wij vragen u hierbij ook om uw eigen cases aan te leveren.

Resultaat Na afloop van deze training heeft u inzicht in de mogelijkheden die het herstelrecht biedt om conflicten tot een goed einde te brengen. U kunt de principes van het herstelrecht toepassen in verschillende fasen van het conflict, zodat u op een effectieve manier de regie blijft voeren.

Competenties • Bindend vermogen • Oordeelsvorming • Probleemverduidelijking • Beïnvloedingsvermogen

Praktisch Duur: 2 dagen Begeleiding: Gert Jan Slump en gastsprekers Maximum aantal deelnemers: 10 Data: 10 en 23 november 2016 (10.00-16.30 uur)


59

Onzichtbaar leiderschap Een garantie voor zichtbaar en duurzaam resultaat De burgemeester is een bijzondere leider. Hij of zij heeft te werken met een gegeven team. Net als met familie is het een ‘gegeven relatie’. Dit stelt specifieke eisen en verantwoordelijkheden aan het leiderschap. Deze masterclass laat ervaren hoe de burgemeester een college of raad onzichtbaar kan begeleiden naar een gedragen intentie: een common purpose. De werkwijze is gebaseerd op een 13 jarige studie die in 2013 is gepubliceerd.

Wat? In de masterclass formuleert u samen met uw college een common purpose. U leert deze bijstellen in gesprekken en via waardevrije vragen van collega’s. Deze masterclass is speciaal ontwikkeld voor burgemeesters en met succes toegepast in verschillende situaties. Het levert een belangrijke bijdrage aan een plezierige en inspirerende wijze van samenwerken en communiceren zonder dat daar nadrukkelijk leiderschap voor getoond hoeft te worden.

Hoe? In de masterclass wordt gewerkt aan de hand van een stappenplan. Eveneens worden delen van de studie toegelicht aan de hand van videofragmenten. In diverse groepsdialogen leert u uw ideeën en gedachten te verbeteren door deze te bespreken met collega’s. U werkt aan het einde van de eerste dag een plan uit waarin u dit kunt toepassen in uw gemeente. Daarna heeft u ruim vier maanden de tijd om te ervaren of de inzichten en uw opgestelde plan ook bruikbaar is. In de tweede dag bespreekt u in de deelnemersgroep de onderlinge ervaringen en verdiept u zich verder in onzichtbaar leiderschap.

Resultaat • U weet hoe u op een onzichtbare manier leiderschap kunt geven. • Het is plezierig en inspirerend met u samen te werken.

Competenties: • Verbinder, netwerker • Communicatief • Probleemverduidelijking

• Bindend vermogen • Coaching • Vernieuwingskracht

Praktisch Duur: 2 dagen Begeleiding: dr. Ted Baartmans Maximum aantal deelnemers: 15 Datum: 27 mei en 29 september 2016 (10.00-16.30 uur)

60


Samenwerkende gemeente vraagt samenwerkende burgemeester Bouwen aan resultaatgerichte coalities Uw gemeente kan het niet alleen. Er zijn dus tal van formele en minder formele coalities om maatschappelijke opgaven te realiseren. En u speelt als burgemeester een belangrijke rol in veel van deze verbanden. Met welke partijen sluit u coalities en hoe bereikt u een optimaal resultaat in de samenwerking?

Wat? In deze tweedaagse opleiding gaan we eerst nader in op een aantal maatschappelijke ontwikkelingen die ingrijpen op de ‘samenwerkende gemeente’. Aan bod komen schaalvergroting, netwerksamenleving, de gevolgen van informatisering en de veranderende rol van de overheid. We gaan na of deze ontwikkelingen vragen om nieuwe strategische samenwerkingsverbanden voor uw gemeente. Vervolgens gaan we aan de hand van concrete casuïstiek dieper in op de samenwerkingsperspectieven. Welke opstellingen leiden tot resultaat en waarom gaat het soms mis? De tweede dag besteden we ruim aandacht aan uw persoonlijke rol in deze samenwerkingsrelaties. In de samenwerking met uw buurgemeente vervult u een andere rol dan in wanneer u met uw ketenpartners in de veiligheid samenwerkt. Waar loopt u in verschillende situaties tegenaan? En wat zijn uw mogelijkheden om vastgelopen situaties weer vlot te trekken. Hierbij analyseren we eerst uw persoonlijke voorkeursstijl voor samenwerking en gaan we met de ‘Roos van Leary’ aan de slag om uw handelingsperspectief te verbreden.

Resultaat • U heeft uw inzicht in het belang van samenwerking met verschillende partners binnen en buiten uw gemeente vergroot. • U doorziet sneller waarom bestaande samenwerkingsrelaties wel of juist niet goed werken. • U bent in staat om meer resultaat te halen uit de samenwerking met uw strategische partners.

Competenties • Procesregisseur • Verbinder • Omgevingsbewustzijn

Praktisch Duur: 2 losse dagen Begeleiding: prof. dr. Klaartje Peters en Dieke Eelman Maximum aantal deelnemers: 12 Data: 2 en 30 november 2016 (10.00-16.30 uur)


61

Algemene informatie

Bestuurlijke verantwoordelijkheid Voor de professionalisering van burgemeesters is een fonds gevormd, dat wordt bestuurd door het bestuur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, dat hiervoor een overeenkomst heeft met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Een commissie professionaliseringsfonds en de directeur van het NGB dragen zorg voor de operationalisering van het beleid.

Inschrijving voor deelname U kunt zich uitsluitend via het NGB-bureau voor de opleidingen inschrijven. Dat gebeurt via de website www.burgemeesters.nl. Uw aanmelding dient uiterlijk op 31 januari 2016 ingezonden te zijn. Vervolgens ontvangt u voor 15 februari 2016 bericht over uw plaatsing. Na die tijd is aanmelding nog steeds mogelijk voor de opleidingen die nog open plaatsen hebben. Een overzicht van deze open plaatsen vindt u op www.burgemeesters.nl.

Bepalingen voor deelname Voor toekenning van bijdragen uit het fonds is een protocol opgesteld, dat u op blz van de opleidingengids aantreft.

NGB-bureau Het bureau van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters is gevestigd in het gebouw van de VNG. Aldaar zijn directeur Ruud van Bennekom en het NGB-secretariaat bereikbaar.

NGB Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel: 070 - 3738383 Fax: 070 - 3635682 Email: [email protected] (secretariaat) [email protected] (directeur)

62


Protocol Professionaliseringsfonds Burgemeesters Begrippen • het fonds: professionaliseringsfonds burgemeesters • het bestuur: het bestuur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters • de commissie: de Commissie professionalisering van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters • de directeur: de directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters

Aanvragen van vergoeding 1. Jaarlijks verschijnt aan het einde van het jaar de opleidingengids voor burgemeesters voor het jaar daarop. Inschrijvingen voor opleidingen, trainingen en andere activiteiten, die zijn opgenomen in de opleidingengids voor burgemeesters gelden als aanvraag voor vergoeding uit het fonds. 2. Aanvragen voor vergoeding van opleidingen, trainingen c.a. die niet zijn opgenomen in de opleidingengids worden schriftelijk, gemotiveerd en gedocumenteerd ingediend bij de directeur. Over deze aanvragen wordt binnen zes weken na ontvangst beslist.

Beoordelingscriteria 3. Voor opleidingen, trainingen c.a. opgenomen in de opleidingengids is per activiteit een maximum aantal deelnemers bepaald. Bij overschrijding van het maximum aantal inschrijvingen, wordt voorrang verleend aan degenen, die niet eerder of minder frequent aan opleidingen deelnamen. Daartoe houdt het NGB een registratie van deelname bij. Als tweede criterium geldt de aansluiting van de opleiding op uw persoonlijke competentieprofiel. Als derde criterium wordt gekeken naar de samenhang tussen inschrijving en fase van de loopbaan. Afwijkende criteria voor beoordeling worden in de gids vermeld. 4. Deelname aan het introductieprogramma voor nieuw in het ambt aangestelde burgemeesters wordt gezien als verplicht en geldt als toelatingscriterium voor overige activiteiten. 5. Voor opleidingen en trainingen, die niet zijn opgenomen in de gids gelden als criteria voor de beoordeling: a. de mate waarin de opleiding bijdraagt aan de bestuurscompetenties voor burgemeesters; een en ander te adstrueren door overlegging van het persoonlijk profiel; b. de relatie tot de loopbaanontwikkeling; c. de budgettaire ruimte binnen het fonds. NB.: het gaat hier om uitzonderlijke gevallen.


63

De vergoedingen uit het fonds 6. Voor activiteiten vermeld in de opleidingengids worden uit het fonds vergoed: de kosten voor deelname en de direct aan de deelname gerelateerde verblijfskosten. Er wordt geen vergoeding gegeven van reiskosten. 7. De vergoedingen voor opleidingen, die niet in de opleidingengids zijn opgenomen worden afzonderlijk vastgesteld. In het algemeen zal hierbij een gedeeltelijke tegemoetkoming in de kosten worden verleend. Bij toekenning van een bijdrage zullen voorwaarden worden gesteld over de evaluatie en verantwoording van resultaten.

Aangaan van verplichting 8. Bij inschrijving voor een opleiding wordt door de deelnemer een verplichting aangegaan. Annulering is uitsluitend schriftelijk en binnen gestelde termijnen mogelijk. Deze termijnen staan vermeld in de schriftelijke bevestiging van deelname die u ontvangt. Bij niet tijdige annulering van deelname zullen reeds gemaakte kosten bij betrokkene in rekening worden gebracht. Bij wanbetaling kan het bestuur besluiten tot verdere uitsluiting van deelname aan professionaliseringsactiviteiten.

Hardheidsclausule 9. In gevallen waarin dit reglement niet voorziet beslist het bestuur, na overleg met de commissie.

64



65

66


Opleidingengids voor burgemeesters

Recommend Documents