Opgericht 26 April Aangesloten bij de NBAT en NBBZ. Bestuur

Januari 2008, jaargang 35

Hugo Aqua ieuws Opgericht 26 April 1973. Aangesloten bij de NBAT en NBBZ

Bestuur Voorzitter:

H. Sieraad, Grift 4, 1703 HX, Heerhugowaard. tel. 072- 5742919 [email protected]

Secretaris:

R. Zuydam, Waterradmolen 47, 1703 PB Heerhugowaard. tel. 072- 5742751 [email protected]

Penningmeester:

J. Schot, Carneool 18, 1703 AL, Heerhugowaard. tel. 072 -5720233 [email protected]

2e secr- penningmeester:

R. de Jong, Midddenweg 80, 1702 HC, Heerhugowaard. tel. 072- 57 132 80 [email protected]

Bestuurslid: Bakkenkijken

J. Schimmel, Berkenlaan 65, 1702 LE, Heerhugowaard. tel. 072 -57 40 320 [email protected]

Bestuurslid: Advertentie-acquisitie

F. v.d. Meulen, Vliet 54, 1703 JD, Heerhugowaard. tel: 072– 511 28 37 [email protected]

Colofon Erelid: Clubgebouw: Clubavond:

Contributie:

vooruit te voldoen Betalingen: Opzeggingen:

A. vd. Burg † Wijkgebouw ”de Ezel”, Fabritiuspark, Heerhugowaard. Tel: 072-5717625 Iedere derde dinsdag van de maand, behalve in de maanden juli en augustus. In de maanden april en mei vijverlezingen op de tweede maandag van de maand. vooruit te voldoen Voor zeewaterleden € 51,50 per jaar. Voor zoetwaterleden € 43,50 per jaar Voor vijverleden € 33,50 per jaar Voor jeugdleden € 21,75 per jaar Voor donateurs € 23,00 per jaar. Inschrijfgeld € 2,50 (eenmalig). Uitsluitend op postrekeningnummer 2959797 tnv penningmeester aquariumvereniging Hugo Aqua. Uitsluitend schriftelijk bij de secretaris.

Redactioneel Redactie: Telefoon Overname: Advertenties:

F. Leurs, Vinkenstraat 5, 1781 ZJ, Den Helder. 06 309 109 76, E-mailadres: [email protected] Dit mag slechts onder bronvermelding. Gratis voor leden. Aan niet- leden wordt € 5,00- per advertentie per maand berekend. Voor bedrijven: hele pagina € 50,00 per jaar.

Internet www.hugo-aqua.nl/ Webmaster Hugo Aqua: [email protected] 3BAT:NBAT: voor alle vivariumhoud(st)ers 3BBZ:Welkom bij de NBBZ

Ledenhulpservice R. Zuijdam, H. A. Sieraad, zoutwater: K.Boots, vijvers : H. A. Sieraad, zoetwater:

tel: 072 57 42 751 tel: 072 57 42 919 tel: 0229 57 29 81 tel: 072 57 42 919

U kunt uw aquariumwater laten testen bij: Aquacenter, Lagedijkerweg 13d, Schagen, 0224 212052 Aquariland, Factorij 10c, Zwaag, 0229 216304 Vishospitaal Anrokoi, Dioneplantsoen 20, Heerhugowaard, 072 5727694 U kunt uw CO² fles laten vullen bij: Aquariland, Factorij 10c, Zwaag Koi- en vijvercentrum, Woudmeerweg 22, Dirkshorn Aquacenter, Lagedijkerweg 13d, Schagen, 0224 212052 Voor leden is het mogelijk om via de vereniging een abonnement op andere aquariumbladen te nemen.

Inlichtingen bij de secretaris.

Van de voorzitter Nauwelijks bekomen van de oliebollen, het vuurwerk en de massale vreetpartijen heb ik het grote genoegen om u allen een gezond en voorspoedig 2008 te wensen; ik hoop dat u zowel op het persoonlijke als het hobbymatige vlak verschoond blijft van rampspoed. Als (bijna scheidend) voorzitter hoop ik dat het met ons aller Hugo Aqua ook in 2008 voor de wind zal blijven gaan: een goede financiële situatie, hoge bezoekersaantallen, flinke ledenaanwas, een winstgevende verloting en goede resultaten bij de keuringen zijn wellicht ambitieuze, maar alleszins haalbare doelstellingen. De op 19 december j.l. bekendgemaakte uitslag van de aquariumkeuring heeft in de heren Estoppeij, Brijer en Zuijdam drie goede categoriewinnaars gekregen. De Arie v.d. Burgbokaal voor de algemeen kampioen ging voor het tweede achtereenvolgende jaar naar dhr. Nieuwboer. Ik wil deze vier winnaars van harte gelukwensen met het behaalde resultaat. Samen met dhr. Van der Meulen en ondergetekende zullen de drie categoriewinnaars onze vereniging vertegenwoordigen bij de Districtskeuring voor vivaria, die op 2 en 3 februari door keurmeester H. Koolwaaij zal worden verricht. De uitslag van deze Districtskeuring zal op zaterdag 1 maart worden bekendgemaakt in zaal Maurits te Nieuwe Niedorp. Op deze avond zal eveneens de uitslag van de in juli 2007 gehouden Districts Vijverkeuring duidelijk worden. Aan deze keuring hebben de heren Nieuwboer, Brijer, de Jong en ondergetekende deelgenomen. Tenslotte wil ik u nog uitnodigen om de eerste verenigingsavond in het nieuwe jaar bij te wonen: Ron Hessing zal een boeiende zeewaterlezing houden over zandbedfilters. Henk Sieraad

Op de voorpagina het terrarium van Jan van Stralen En verder vind u in dit nummer Van de voorzitter ........................ Deze maand hebben wij voor u ..... De uitslag van de Huiskeuring 2007 De Zonnebaars uitgelicht.............. Het Biologisch evenwicht .............. De genezing van een stuk Turbinaria koraal

De zeewaterlezing van 15 januari a.s. wordt geschonken door AQUARIUMSPECIAALZAAK AQUARILAND uit Zwaag, en gesponsord door VISHANDEL HOEK uit Alkmaar

Deze maand hebben wij voor u op Dinsdag 15 januari een zeewater lezing door Ron Hessing

het gebruik van zandbedfilters zal deze avond centraal staan Neem gerust uw kennissen, vrienden en familieleden mee naar onze gezellige, en interessante avonden

Kijk voor meer informatie deze avonden en ander nieuws uw vereniging op www.hugo-aqua.nl

Huiskeuring 2007 10 november was het weer zo ver: Onze jaarlijkse huiskeuring. Iedereen kon laten zien hoe mooi zijn/haar bak wel was, of (nog belangrijker) horen wat er nog aan te verbeteren was. Op 19 december was de uitslag. Deze keer in restaurant de Vischerij Ondanks dat ik zelf niet heb meegedaan, heb ik toch besloten om deze avond te bezoeken. Helaas waren er niet veel leden aanwezig. Het voltallig bestuur plus nog een acht tal leden. Om kwart over acht ging de avond van start met bijzondere mooie dia´s vergezeld door deskundig commentaar. De uitslag zag er als volgt uit 1e plaats Robbert Zuijdam. (A 2) 387 punten (61'5 bio.) Deze Aziëbak is hoofdzakelijk bevolkt met Labyrinthvissen

Tweede plaats John Brijer 386 punten (62'5 bio) Om zo´n mooie inrichting voor elkaar te krijgen, in zo´n klein bakje (35 X35 X40)is een waar kunstukje.

Derde plaats: Eelco Estoppey 385'5 (61,5 bio) Helaas de enige zeewaterbak. Hij maakt het zich niet makkelijk met al die Steenkoralen die zeker niet de makkelijkst houdbare zijn. Toch staat alles er geweldig bij.

Vierde plaats: Rene van der Meulen. 377,5 punten (bio. 60,5) Een bak die er ook weer bijzonder fraai uit zag mooie kleurcontrasten in de planten en fraaie vissen.

Vijfde plaats: Henk Sieraad 376 (60 bio) Een eigenzinnige bak. (Bij welke bak groeien de planten z´n meter boven de lichtkap uit)

Zesde plaats: Roel Timmer 365 (58 bio.) Een nog zeer jong aquarium. de Heer Timmer is zeer druk bezig met zijn bak. De verwachting is dat hij in de toekomst een geducht tegenstander wordt.

De uitslag per categorie is: plaats

cat

naam

totaal

Bio.

dipl

1 ------- A1 ------J,Beijer----- 386,0 ----62,5 ----- Z 2 ------- A1 R. van der Meulen377'5 ----60,5 ----- B 3 ------- A1 ---- R. Timmer --- 365’5 ----58,0

1 ------- A2 ---- R. Zuijdam---- 387 -----61,5 ----- Z 2 ------- A2 --- H.A. Sieraad --- 376 ------ 60 ------ B

1 ------- B1 --- E. Estoppey -- 387,5 ----61,5 ----- Z Hugo Aqua feliciteert iedere deelnemer met het behaalde resultaat. Wij hopen (en denken) dat u allen hier veel van heeft geleerd zodat u volgend jaar weer mee doet met misschien wel een nog mooiere bak. De Heren Estoppeij, Brijer, vd. Meulen en Zuijdam zullen onze vereniging vertegenwoordigen op de districtskeuring die 2 en 3 februari zal worden gehouden. Wij zien deze keuring vol vertrouwen tegemoet en wensen alle drie de heren hier veel succes.

Na de uitslag werd er nog een reeks foto´s getoond van een aquariumplanten kwekerij. Onvoorstelbaar om enkele voetbalvelden vol met aquariumplanten te zien. En allemaal in boven watervorm Hierna kwam nog de verloting (want ook deze is belangrijk) met veel en mooie prijzen Het was weliswaar een latertje geworden (Tot kwart voor twaalf) maar het was al met al een bijzondere interessante avond.

Uw aquariumspeciaalzaak:

Aquaplantsonline is een internetwinkel en bedrijfspand voor aquariumplanten en toebehoren. Aquariumhouden is onze grootste hobby, waardoor ons bedrijf is ontstaan. Wij weten waar u tegen aan kunt lopen, en kunnen u helpen om plezier te hebben in uw hobby. Onze planten die twee keer per week worden verzonden, of anders op zaterdag (gehele dag) en woensdagmiddag kunnen worden bewonderd in ons bedrijfspand komen rechtstreeks van één van de grootste kwekers vandaan. Verser kunt u de planten niet krijgen ! Op maandag en woensdag verzenden wij verse planten en andere producten door heel Europa. Op woensdag, maar vooral op zaterdag kunt u de planten en onze andere producten bewonderen in ons bedrijfspand. Aquaplantsonline staat nooit stil, en is altijd op zoek naar nieuwe planten, producten of mogelijkheden om uw hobby tot een succes te maken. Wij voeren diverse merken zoals o.a. Eheim, Red Sea, Tropica, Tropicall, Superfish, ADM, JBL, etc. Iedere maand hebben wij ook een gratis product bij uw bestelling vanaf 20 Euro (excl. verzendkosten). Aquaplantsonline staat altijd voor vragen klaar, en probeert u zo goed mogelijk te helpen. Wij proberen altijd uw E-mail binnen 24 uur te beantwoorden. Ons bedrijfspand is gevestigd op: Witteweg 17, 1431 GZ, Aalsmeer. (zijweg van de Zwarteweg) Openingstijden: Woensdag van 14.00 tot 17.00 uur, zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Andere dagen op afspraak. Wij zijn te bereiken op: 0297 712013 of [email protected]

De Zonnebaars uitgelicht De tijd dat alleen goudvissen in de vijver werd gehouden ligt al weer geruime tijd achter ons. Goudwindes, Elrits, Karpers, noem maar op. Een zeer aparte vis is wel de zonnebaars. Of te wel Lepomis gibbosus

Niet alleen dat het een zeer aparte verschijning is in de vijver is, maar hij is nog bijzonder nuttig ook. Zijn voedsel bestaat namelijk uit dierlijk voer. En dan moet u denken aan bloedzuigers en andere kleine wormpjes en insecten die schadelijk kunnen zijn voor andere vijverbewoners. Met mooi weer speuren ze het hele wateroppervlak af op zoek naar rustende insecten. Mocht er een in het water vallen zijn ze er als de kippen bij en hebben de ander vissen het nakijken. Het is of ze van te voren weten wanneer er een in het water valt. Het zou voor kunnen komen dat u ze achter andere vis na ziet zitten. Meestal is dit omdat deze vis last van bijvoorbeeld een bloedzuiger heeft en dat de zonnebaars hem wil bevrijden. Met het uit de hand voeren (bijvoorbeeld met een regenworm) zijn ze gemakkelijk tam te maken. in plaats van de gebruikelijke schuwheid zal binnen enkele weken omslaan in nieuwsgierigheid. Maar let wel op, dit wil niet zeggen dat dit het enige is wat hij eet. Ook jonge vis is niet geheel veilig voor deze vis. Maar dit geld alleen voor de grotere zonnebaarsen Nu is dit meestal niet zo erg. Want het is voor deze vis niet makkelijk om gezonde vis te vangen dus blijven de sterkste over. Met als gevolg dat er ook weer sterk nageslacht ontstaat De kleur van deze vissen is overwegend bruin met blauwe, gele en roodachtige vlekken de ogen zijn zwart. Vooral als de zon schijnt kijk u uw ogen uit. Waneer u bij de vijver komt, komen ze direct naar u toe en ziet u de fel gele vinnen en de rode vlek op de kieuwdeksel enorm oplichten. De rugvin is twee delig. Het voorste gedeelte bevat harde stekels terwijl het achterste gedeelte zachte stekels bezit. Zijn oorsprong komt uit Noord-Amerika. Ook in de Benelux komen ze (zij het in kleine getallen) voor. Ook in Nederland is bekend dat er zich enkele populatie´s in stand weten te houden. Dit is bijvoorbeeld in de Maas in Limburg en in de vennen van Brabant. Ze houden van helder en stilstaand water tussen grote hoeveelheden waterplanten. Aan de hengel worden ze echter zelden gevangen. In Noord-Amerika worden ze zo´n 25 centimeter, maar in Holland is 15 centimeter het meest haalbare. Jonge vissen groeien op in scholen, maar als ze volwassen worden leven ze solitair. Wat minder bekend is, dat er verschillende soorten zonnebaarzen zijn. Niet alleen de bekendste gewone zonnebaars, maar er bestaat ook nog zoiets als de diamantbaars , Groene, de oranje, blauwkeel, rode, en de dwerg zonnebaars. Op de gewone na worden ze in Nederland niet zo veel in de handel aangeboden. Deze zijn door hun agressief gedrag interessant .

Pas na twee á drie jaar zijn ze geslachtsrijp. Op die leeftijd hebben ze een lengte van zo’n acht centimeter. Eerst gaan ze een nest bouwen, dit is een ondiep kuil met een doorsnede van zo´n twintig á dertig centimeter.

In de natuur liggen de nesten vaak vlak bij elkaar. In het begin houden ze andere vissen ook soortgenoten en zelfs zijn eigen vrouwelijke soortgenoten op een veilige afstand. Ook als het nest klaar is, blijft hij het nog een tijdje verdedigen. In een later stadium merkt hij dat het zo niet langer gaat en worden de aanvallen op de wijfjes minder fel. Nog later laat hij de wijfjes zelfs toe. Tot het moment daar is dat hij ze zelfs het nest in jaagt. Tijdens het paaien ligt het vrouwtje op haar zij op de bodem van het nest, met het mannetje boven op haar. Met tussenposen wordt het hom en kuit geloosd. Het sperma is erg kwetsbaar. Na enkele seconden zwelt het op door het opnemen van water , en is het niet meer werkzaam. De paring neemt ongeveer een kwartier rot een half uur in beslag. Hierna heeft het vrouwtje haar werk gedaan en kan het weer vertrekken. Dus zal het weggejaagd worden. Het mannetje neemt de wacht wel weer over. Na twee dagen beginnen de eieren uit te komen, en na vier dagen beginnen de jongen de kuil te verlaten. Na zo´n dag of zes beginnen de jongen aan de oppervlak te komen. En dan maar hopen dat er wat opgegeten worden want 3000 stuks is zeker geen uitzondering Op zich is het een mooie vis voor de vijver met een geweldig gedrag patroon. Al kan het wroeten in de bodem wel eens problemen opleveren. De planten kunnen hierbij verstrikt raken. Met het gevolg dat de algen de overhand nemen. Een andere manier om van deze vis te genieten is in een onverwarmd aquarium. Een bak van 100 X 50 X 50 is groot genoeg. Voor een paartje. Wanneer u de bak inricht met fijn grind grotere stenen stevige planten. Wel dient u er rekening mee te houden dat het echte veelvraten zijn dus veel water verversen en goede filtering is strikt noodzakelijk.

Fred Leurs

De zonnebaars, bijzonder mooie kleuren, interessant gedrag, wat wilt u nog meer in uw vijver

Al vroeg in het nieuwe jaar heb ik de droevige plicht u mede te delen, dat ons clublid J. Somvorde is overleden. Namens de leden van Hugo Aqua wens ik zijn familie veel sterkte in deze moeilijke tijd. Henk Sieraad, voorzitter

Het Biologisch evenwicht In de wereld van de aquariumliefhebberij wordt het begrip 'biologisch evenwicht" zeer vaak gebruikt en tegelijk zeer zelden begrepen. liet is een magische formule die men over zijn bak uitspreekt in het vertrouwen dat daardoor in het aquarium alles wel vanzelf goed zal gaan.

Dat lukt echter lang niet altijd. Vaak heeft men er geen flauw benul van waarom het geroemde biologische evenwicht in de aquariumbak niet tot stand kwam. Natuurlijk heerst er in elk aquarium een natuurlijk evenwicht, maar dat is labiel en kan elk ogenblik worden verstoord. Tenzij de aquariumliefhebber de zaak in de hand weet te houden. Het lijkt ons juist om in grove trekken eens na te gaan wat er zoal in een aquarium gebeurt. Organismen Een aquarium is een kunstmatig milieu, waarin door de mens en door een onvermijdelijke gang van zaken een aantal milieufactoren bijeen gebracht zijn, en waarin, naar wij hopen, onze vissen en planten een lang leven beschoren zijn. Dit leven betekent op zich reeds, dat zich binnen de vier glazen wanden een groot aantal processen afspelen, die van grote invloed zijn op de gang van zaken. Vooral de processen die voor ons onzichtbaar blijven (waarvan we thans de oorzaken niet kunnen waarnemen) willen wel eens uit de hand lopen en grote schade veroorzaken. In het aquarium kennen we drie groepen organismen die ook in de vrije natuur voorkomen. Planten: Dit zij de enige organismen die in staat zijn uit dode materie levende organen op te bouwen. Met andere woorden; alle planten zijn in staat om (onder invloed van licht) uit anorganische stoffen, zoals voedingszouten,koolzuur en water, stoffen te fabriceren als eiwitten, suikers, vetten, vitaminen ed. die nodig zijn voor de opbouw van planten en dieren. Dieren: Voor deze groep bestaan geen levensmogelijkheden zonder planten. Zij eten de planten direct (planteneters) of indirect (roofdieren). Dieren zijn slechts in staat de door planten gevormde organische stoffen in het lichaam op te nemen, gedeeltelijk af te breken en om te zetten in eiwitten en andere stoffen die voor de soort kenmerkend zijn. Bacteriën en schimmels: Deze groep draagt er zorg voor dat alle door afsterven en spijsvertering vrijkomende stoffen weer worden omgezet in anorganische stoffen, zoals koolstof, stikstof, zwavel, fosfor en andere. Met deze laatste groep is de kringloop in de natuur en het aquarium gesloten, want de stoffen die bacteriën en schimmels produceren, zijn weer ge schikt om voor planten te dienen als grondstoffen. Toch is er een wezenlijk verschil tussen de natuur en het aquarium. In de natuur lopen de zaken meestal wel goed af, zo lang de mens maar niet ingrijpt. In het aquarium spelen zich echter dezelfde processen af in een uiterst beperkte ruimte, waardoor een verstoring van het evenwicht veel sneller optreedt. Elk levend wezen (plant en dier) is opgebouwd uit cellen, voor het merendeel levende cellen. Deze zijn gevuld met een stof genaamd cytoplasma, dat voor het grootste gedeelte bestaat uit eiwit. Eiwitten komen in grote verscheidenheid voor. Dieren en planten hebben hun eigen specifieke eiwitten die in het lichaam zelf worden gevormd, waarbij dikwijls andere eiwitten als grondstof worden gebruikt (bijvoorbeeld een dier dat van planten leeft). Hoe verschillend deze eiwitten ook mogen zijn, twee atomen komen altijd in elk eiwitmolecuul voor, namelijk een koolstof- en een stikstofatoom. De kringloop die plaatsvindt via planten, dieren en bacteriën, noemt men daarom

ook wel de stikstofkringloop. De stikstofkringloop, zoals deze zich in de natuur afspeelt is een ingewikkeld chemisch proces, waarvan we de finesses graag aan de geleerde overlaten. Willen we echter het aquarium op een verstandige manier in stand houden dan dienen we er toch wat meer van te weten. Bacteriën In het water van het aquarium komen afvalstoffen terecht, zoals ontlasting van de vissen, afgestorven plantendelen, zelfs dode vis, om van dode watervlooien en resten droogvoer maar niet te spreken. Dit zijn afvalstoffen die voor een groot deel uit eiwitten bestaan. Nu komen de in het aquarium aanwezige bacteriën in actie om deze ingewikkelde chemische stoffen tot eenvoudige verbindingen te herleiden. Als eerste stap maken bepaalde bacteriën van alle eiwitten weer aminozuren. Deze bacteriën hebben daarbij zuurstof nodig, die zij aan het omringende water onttrekken. Deze aminozuren worden door andere bacteriën verder afgebroken tot organische ammoniakverbindingen (aminen), weer met verbruik van zuurstof Zo gaat dit proces verder tot via vetzuren, ammonium en nitriet, nitraten worden gevormd die weer door de planten kunnen worden opgenomen. Wat al deze bacteriën gemeen hebben, is dat zij voor het vervullen van hun functie zuurstof nodig hebben uit de omgeving; dus uit het water. Zij kunnen hun werk alleen doen in een zuurstofrijke omgeving. Men noemt deze groep bacteriën hierom aërobe bacteriën. Bevat het water in het aquarium nu niet genoeg zuurstof, dan kan het proces niet tot het einde worden afgewerkt en blijft het dus ergens steken. Het vervelende daarvan is, dat er tussen de gevormde stoffen een aantal gifstoffen zijn, waarvan ammoniak de bekendste is. Er kan echter nog veel meer gebeuren. Er zijn namelijk ook bacteriën die een zuurstofarm milieu eisen. Die groep noemen we anaërobe bacteriën en die zijn evenzeer in het aquarium aanwezig. Indien nu het normale afbraakproces niet verder kan door gebrek aan zuurstof, dan blijven niet alleen de giftige tussenstoffen in het water, maar is de mogelijkheid dan ook aanwezig dat anaërobe bacteriën de zaak gaan omkeren. D.w.z. aan de af te breken stoffen zuurstof gaan omtrekken in plaats van toevoegen (reduceren i.p.v. oxideren). En als dat gaat gebeuren, is de duivel los in het aquarium. Bepaalde aminen waaraan zuurstof wordt onttrokken kunnen worden omgezet in o.a. zwavelwaterstof, een gas dat riekt naar rotte eieren, en enkele andere vergiften die stinken als een kelder waarin een paar mud aardappelen ligt te rotten. Onnodig te vermelden dat dit geen milieu is waarin onze vissen lang leven. Bij de verzorging van het aquarium moeten we dus ook de neus gebruiken. Maar het kan ook gebeuren dat er reeds nitraat gevormd is (dus plantenvoeding) en dat dit gereduceerd wordt tot ammonium, Dit gaat niet in één stap maar via verschillende tussenstappen, waarvan bijvoorbeeld hydroxylamine een levensgevaarlijk gif is. Daarnaast kunnen we nog een paar minder prettige dingen beleven, zoals de vorming van het giftige zwavelijzer in het geval dat zwavelwaterstof gevormd wordt in een omgeving waar ijzer voorkomt (in het oude hoeklijstaquarium bij de bodem). Dit is meestal de reden dat het zand zwart wordt en de bak hij het leeghalen smerig stinkt. Maatregelen Maar genoeg nu over vergiften. Nu we weten wat er allemaal kan gebeuren, kunnen we onze maatregelen nemen. (We verzorgen niet alleen onze planten en vissen, maar evengoed onze bacteriën.) Uit het voorgaande blijkt dat het belangrijkste voor een aquarium een goede zuurstofvoorziening is. Bovendien is het belangrijk het aanbod van organisch materiaal zoveel mogelijk te beperken, wat we kunnen bereiken door de volgende punten goed in acht te nemen: 1). Houd het visbestand binnen de perken. Overbevolking leidt tot een sterke verhoging van afvalstoffen in de vorm van mest en urine. Niet alleen door de ademhaling van plant en vis wordt de zuurstofsituatie kritiek, ook door de afbraakprocessen. Bij overbevolking speelt dit veel sterker dan in een matig bezet aquarium. 2). Voer uw vissen goed, maar niet overdreven. Vooral in het jaargetijde dat vijvers en sloten rood zien van de watervlooien is de verleiding groot om maar eens flink te voeren. Niet alleen zijn

watervlooien grote zuurstofconsumenten (ademhaling), erger wordt het als ze doodgaan en niet worden opgegeten. Door het rottingsproces wordt massaal zuurstof aan het water onttrokken en koolzuurgas afgegeven. 3). Zorg voor een goede beplanting in de bak. Niet alleen staat het leuk, maar planten hebben een onmiskenbare functie in de keten. Houdt de drijfplanten echter binnen de perken, want zij onderscheppen het licht voor de planten onder de waterspiegel waardoor deze hun werk minder goed kunnen doen. 4). Verlicht gedurende twaalf uur zodanig dat alle planten kunnen assimileren. Zonder licht kan geen plant groeien en wordt er dus geen koolzuurgas opgenomen en zuurstof afgegeven. 5) Betracht een redelijke zindelijkheid in het aquarium. Hevel regelmatig de bodem af en vervang het water dat daarbij verloren gaat door vers water dat op temperatuur is gebracht. Het soort water is daarbij meestal niet zo belangrijk, in de meeste gevallen voldoet leidingwater prima. U moet bedenken dat zogenaamd 'oud water' door afvalstoffen verontreinigd water is. Die afvalstoffen hoeven we overigens helemaal niet te zien. Is de zuurgraad van het leidingwater pH 7 of meer, dan is het aan te raden dit terug te brengen tot 6,8, De in de handel aangeboden quariumstofzuigers, waarbij het zichtbare vuil wordt overgeheveld in een zak en het (onzichtbaar) vervuilde water weer terugloopt in het aquarium zijn ondingen. 6.) Verwijder alles wat afsterft direct. Een dode vis is voor het aquarium een grote hoeveelheid afvalmateriaal. Het vissenlijkje in de grond drukken als "plantenmest" is klinkklare nonsens, want we hebben gezien dat die dode vis hoogstens tot plantenmest verwerkt kan worden. Dit doet echter een veel te grote aanslag op de zuurstofhuishouding. Bovendien wordt de vis in de bodem gedrukt, dus hoogstwaarschijnlijk in een zuurstofloos milieu gebracht waar anaërobe processen hun gang kunnen gaan. Bij een zeker biologisch evenwicht in een aquarium zijn er 'goede' afbraakbacteriën aanwezig in een hoeveelheid die overeen komt met de dagelijkse afvalaanwas. Een plotselinge afvaltoename wordt dus niet zo maar verwerkt. 7.) Vermijd om dezelfde reden het gebruik van een 'voedingsbodem' voor de planten waarin veel organisch afvalmateriaal, zoals bladaarde of mest, is verwerkt. Een onderlaag met slechts eenmaal gewassen scherp zand vermengd met wat turfmolm voldoet in de meeste gevallen uitstekend. Heeft een bepaalde plant wat extra wortelvoeding nodig, dan kunt u dit zuinig plaatselijk aanbrengen in de vorm van gedroogde kleiballetjes (plaatselijk in fijnmakunstmesttablet je. Potjes waarin aquariumplanten worden verkocht, zijn ook goed bruikbaar om plaatselijk in de grond te drukken met turf en klei voor speciale planten. 8.) Zorg voor een goede waterbeweging, Zowel luchtuitstromers als filteruitstromers zo construeren dat het bodemvuil niet omhoog dwarrelt. Het water moet van de onderste laag omhoog worden gebracht, terwijl alleen aan het oppervlak een horizontale stroming is. Het meeste koolzuur ontwikkelt zich namelijk op de bodem, en kan slechts aan de oppervlakte ontwijken. Zuurstof treedt eveneens aan de oppervlakte in het water. Vuil dat op de planten blijft liggen hindert bij de ademhaling (huidmondjes) en lichtopname, terwijl het een voedingsbodem vormt voor algengroei. 9.) Filters waarin een gedegen biologische afbraak plaatsvindt, kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de waterzuivering. Langdurig mechanisch filteren is onmogelijk. Voor korte perioden kan men incidenteel mechanisch filteren, zoals het filteren over actieve kool om zekere stof fen te binden, of met een diatomeefilter om zweefalgen e.d. te verwijde ren. Zet een gesloten, biologisch werkend filter nooit stil, want na verbruik van de aanwezige zuurstof wordt alle vuil gereduceerd tot de eerder genoemde gifstoffen. Het aanzetten van een filter dat een poos heeft stilgestaan heeft al bij menig liefhebber tot 'raadselachtige' massale vissterfte geleid. 10) Als het aquarium goed functioneert laat het dan zoveel mogelijk met rust. Voortdurend veranderen en verplanten werkt verstorend op de bevolking en beplanting. Een regelmatige kleine

onderhoudsbeurt is meer dan genoeg om een aquarium in stand te houden. Oplettende lezers zullen nu weten dat er geen evenwicht is in een aquarium waarin onvoldoende plantengroei is. Dit gemis zal steeds moeten worden goedgemaakt door het gedeeltelijk verversen van water. Heeft men daarentegen een voorbeeldige plantengroei dan kan het koolzuur snel opraken, vooral bij een lage visbezetting. Doseert men in zo'n geval koolzuurgas met een diffuser, dan leiden de planten nooit koolzuurgebrek en geven daardoor zoveel zuurstof dat aërobe bacteriën nooit een gebrek hieraan hebben. Koolzuurgasbemesting is bij een rijke plantengroei dus indirect zuurstofbemesting voor uw afvalverwerking. T. de Graaf, Conservator Artis Aquarium

Deze eerste maand kunnen we al gelijk twee nieuw leden verwelkomen En wel

R. den Hartog uit Grootebroek. en E. de Bruin uit Bovenkarspel Beide heren zullen onze zeewaterafdeling versterken wij hopen dat u bij ons zult vinden wat u zoekt

De genezing van een stuk Turbinaria koraal Een paar jaar geleden heb ik een stuk Turbinaria gekocht. Een mooi groenig kelkvormig stuk steenkoraal. Ik heb dit stuk centraal achter in de bak geplaatst. Gedurende zo’n twee jaar heeft dit het heel goed gedaan en is behoorlijk in omvang toegenomen. De voet en de onderkant van de kelk hebben zich inmiddels vastgezet aan omliggende stukken steen. Kortom, een geweldig stuk steenkoraal. Tot vorig jaar zomer: er verschenen plotseling wat witte puntjes in het grijs/groene weefsel. Dit werd erger en erger, zo erg dat er plekken waren waar het onderliggende kalkskelet zichtbaar werd. Ik begon me toen toch wel ernstig zorgen te maken, wat is hier aan de hand: is dit het beruchte "bleken" van koralen. Maar de temperatuur in bak is niet te hoog ( 25-27’C), dus zal het wel geen "bleken" zijn. Alle andere meetbare waarden zoals kH, pH, dichtheid, nitraat, Ca bleken ook in orde te zijn. Op verenigingsavonden het probleem eens aan wat mensen voorgelegd, maar niemand had enig idee wat er aan de hand was, laat staan hoe je het moet oplossen. Ik heb toen ook nog eens met Rob Heijboer, iemand met heel veel ervaring op het gebied van steenkoralen, gebeld. Rob heeft me wat ideeën aan de hand gedaan wat de mogelijke oorzaak zou kunnen zijn en wat ik zou kunnen proberen om het afsterven van het weefsel te stoppen. Zou het een vitamine gebrek kunnen zijn? Ik ben toen begonnen het koraal gericht te voeren met rode plankton die ik eerst in een vitamine preparaat (Biofit van Aqualine) had laten ontdooien. Misschien heeft het met verlichting te maken. Ik heb 2 maal 40W Philips Actinic 03 en 4 maal 36W Philips 965 boven de bak hangen. Het zou kunnen dat de Actinic lampen wat te veel UV licht geven, wat dan het weefsel van het koraal beschadigd. Om dit effect te neutraliseren heb ik het gedeelte van de Actinic lamp boven de Turbinaria afgeschermd met een plankje. Deze exercities leidden echter niet tot verbetering van de gezondheid van mijn stuk steenkoraal. Enigen maanden hierna was Aschwin Engelen door de vereniging uitgenodigd om een verhaal te houden over steenkoralen. Tijdens de pauze heb ik eens met Aschwin over mijn probleem en mogelijke oplossingen gesproken en hij had toen het idee dat het wel eens met de stroming in de bak te maken zou kunnen hebben. De ergste beschadigingen van het koraal zaten nl. in het diepste punt van de kelk. Het zou kunnen dat er zich daar door gebrek aan stroming vuil, bacteriën ophopen en het weefsel aantasten. Ik heb de stroming in mijn bak in bijstaande tekening schematisch weergegeven. Links achter de overloop en de uitstromer. Links en rechts voor twee Turbelle 2000’s, die door middel van een Wave Master omstebeurt aan en uit geschakeld worden. Deze Turbelle’s waren zodanig gericht dat de waterstroom langs de voorruit gaat (gestippelde pijl). Dit was zo gedaan omdat ik het idee had dat de Turbelle anders een te krachtige stroom op het steen zou richten. Echter, hierdoor was er alleen een waterstroom vanuit de uitstromer over het Turbinaria zodanig dat er een gebied met weinig stroom in en achter de kelk ontstond, waardoor daar dingen konden bezinken. Nu heb ik de rechtse Turbelle zo gedraaid dat de waterstroom recht over de kelk van het Turbinaria gaat.

De eerste dag stond het Turbinaria niet uit, toch wel wat geschrokken van de harde stroming, maar daarna kwamen de poliepen toch weer te voorschijn. Na een week of zo leken de witte puntjes in het weefsel wat in aantal af te nemen en nog weer later werd een grote beschadiging onder in de kelk ook kleiner en begon het weefsel zich weer te sluiten. Na zo’n twee maanden waren alle beschadigingen genezen en stond het Turbinaria er weer in volle glorie bij. De diagnose van Aschwin Engelen dat het afsterven van weefsel wel eens te maken zou kunnen hebben met het ophopen van vuil en/of bacteriën is waarschijnlijk wel de juiste geweest. Hiermee is het belang van voldoende stroming maar weer eens aangetoond