OPBOUW Evangelisch-Lutherse Gemeente Groningen Nr.7, december 2012 65e jaargang
Bijdragen voor de Evangelisch-Lutherse Gemeente Groningen zijn nodig om de activiteiten van de gemeente te kunnen financieren. U kunt uw bijdrage overmaken op de volgende rekening:
Gironummer Groningen.
820317
t.n.v.
Evangelisch-Lutherse
Gemeente
Alvast hartelijk bedankt voor uw bijdrage.
Bestellen collectebonnen: De Collectebonnen (10 x € 1, 10 x € 2, 4 x € 5 ) zijn op een vel ter waarde van € 50 verkrijgbaar. U bestelt ze door het bedrag van € 50 (of het meerdere ervan) plus € 1 voor papier en versturen over te maken aan de lutherse gemeente (gironummer 820317) en vermeldt in het betref ‘collectebonnen’ en uw postadres. U ontvangt de collectebonnen per post thuis. 2
Inhoud Stille nacht, heilige nacht ...................................................................4 Nieuw: Op de zondag na kerst een gezamenlijke dienst....................6 Kerkdiensten december - januari .......................................................7 Bij de kerstdiensten .............................................................................9 23 december kerstboom versieren ....................................................11 Agenda concerten december 2012 – januari 2013 .........................11 20 januari Oecumenische Viering ...................................................12 Uitnodiging Brandenburgs Buffet - zaterdag 12 januari 2013 .......13 Cantorij..............................................................................................14 muziekdienst 9 december ..................................................................15 Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis 2012 25-jarig bestaan (1987-2012) ..........................................................................15 Bij de acceptgiro................................................................................16 19 december ontmoetingsmiddag in kerstsfeer ................................18 Jeugdmuziekdagen en Jongerenmuziekweekend 2013 ...................19 1-5 mei 2013 kerkendag in Hamburg ..............................................20 Gefeliciteerd! ................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Van de Ledenadministratie .......... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Van het Gsp – Psalmzingt vrijheid, blijheid.....................................21 Project lichtlopers .............................................................................23 Van de kerkrentmeesters ..................................................................23 Uit het gemeenteblad van 60 jaar geleden .......................................24 Collectedoelen ...................................................................................26 Agenda december 2012 – januari 2013...........................................29 3
Meditatie Stille nacht, heilige nacht Het lied ‘stille nacht, heilige nacht’ is een van de bekendste kerstliederen. Het is door heel veel artiesten vertolkt en er zijn heel veel uitvoeringen van gemaakt. Het wordt ook bij ons regelmatig in de kerstnachtdienst gezongen en dan valt op met hoeveel inborst en gevoel dit lied wordt gezongen. De oorspronkelijke tekst is in het Duits. Wanneer u nu denkt dat dit lied uit Duitsland komt heeft u het mis. Het lied is in het kleine plaatsje Oberndorf nabij Salzburg ontstaan. De kapelaan Joseph Mohr was een hopeloos geval. Hij kwam regelmatig in de problemen omdat hij zich niet als een goede ondergeschikte gedroeg van de pastoor die hij diende. Ook was hij regelmatig in de kroeg te vinden. Hij zong graag maar dan liever volksliederen dan Latijnse gezangen. Van deze Joseph Mohr hadden we waarschijnlijk nooit iets gehoord had hij niet een gedicht geschreven. Dat gedicht heeft hij in 1818 op 24 december uit de la gehaald en aan de organist Franz Xaver Gruber gegeven met de vraag om dit op muziek te zetten voor twee mannenstemmen en voor begeleiding met gitaar. Het is niet zeker maar waarschijnlijk had het orgel het begeven en wilden ze op deze manier alsnog voor een feestelijke tint van de kerstnachtdienst zorgen. Volgens de legende had een muis zich door de orgelbalg geknaagd. Dezelfde dag nog componeerde Gruber de muziek bij dit gedicht en op de kerstavond 1818 werd in de St. Nikolaaskerk (deze kerk is in 1899 afgebroken) te Oberndorf voor het eerst het lied ‘Stille Nacht’ ten uitvoer gebracht. De mannenstemmen waren de 26-jarige Mohr 4
en de 31-jarige Gruber en samen met een kinderkoor en Mohr die de gitaar bespeelde brachten ze dit lied ten gehoor. Dit troostend lied dat zingt van het verlangen naar vrede raakte de mensen en zorgde voor een feestelijke kerkstnachtdienst. Na een tijd raakte het lied in vergetelheid totdat de orgelbouwer Mauracher zich voor het lied interesseerde en het meenam naar het Zillertal in Tirol. Daar raakte het lied bij zanggroepen bekend en ook bij familiekoren die rondreisden en optraden. Zo is bekend dat de familie Strasser het lied in Leipzig zong en dat de familie Rainier het in 1839 in New York zong. Ondertussen had zich het lied door Europa verbreidt en de harten veroverd.
De familie Strasser
De familie Rainier
De zendelingen en missionarissen namen het lied mee en verspreidden het over de hele wereld. Ondertussen is het lied in meer dan 300 talen vertaald. Meestal worden er, net als in de Nederlanse vertaling, maar drie van de zes coupletten gezongen. In het Liedboek voor de Kerken (gezang 143) is het lied ook opgenomen. Overigens niet tot vreugde van de „kenners‟ die de melodie banaal en de tekst sentimenteel vinden. Maar zoals dat vaker het geval is, het publiek geeft de critici ongelijk. Het is wereldwijd het meest gezongen kerstlied. Ik ga er vanuit dat dit lied ook deel uit maakt van het nieuwe liedboek dat volgend jaar gaat verschijnen. Dit beroemdste kerstlied is in een klein dorpje uit nood geboren, geschreven door een onervaren kapelaan en de plaatselijke dorpsleraar en organist en juist dat lied heeft de harten van de mensen over de hele wereld veroverd. Dat lied nu zingt van de geboorte van een klein kind in het kleine dorpje Bethlehem dat de 5
harten van de mensen over de hele wereld veroverd. Het kind dat de vrede schenkt waarnaar het lied zingend verlangt. Zoals het kerstlied – het „Stille Nacht‟ – ooit geboren werd vanuit de hopeloosheid van een bijna mislukte Kerstmis in een Oostenrijks dorpje, zo gaat het steeds weer, iedere kerst opnieuw. Gods werkelijkheid in deze wereld breekt nooit door met macht. Gods werkelijkheid is juist te vinden in het kleine en kwetsbare van onze eigen levens en dat van de mensen om ons heen. Een gezegende kersttijd gewenst, Ds. Susanne Freytag
Nieuw: Op de zondag na kerst een gezamenlijke dienst Elke zondag om 10 uur vieren we in onze gemeente de eredienst. Elke zondag? Nee, er is één zondag die al heel lang niet meer gevierd wordt, niet in onze gemeente, maar ook niet in de andere gemeenten van de kleine oecumene, zo kwamen we tot ontdekking. Dat is de zondag na kerst. In de andere gemeenten wordt nog wel een dienst op oudjaarsavond gehouden, zo niet bij ons. Een gemeentelid vertelde me dat ds. Munter met de toegenomen belangstelling voor de liturgie op gegeven moment zei dat het vieren van oudjaar eigenlijk niet thuis hoort in het kerkelijk jaar dat juist met advent begint. Zo kwam op gegeven moment ook de viering van oudjaarsavond te vervallen. Hoewel de kerkenraden van de kleine oecumene niet verwachten dat u in groten getale naar deze dienst zult komen – u mag uiteraard deze verwachting loochenstraffen – willen we als gemeenten ook op die zondag God loven en danken en zo de zondag, de rustdag, heiligen. Op 30 december, de zondag na kerst, zal er dit jaar om 10 uur een gezamenlijke dienst in de doopsgezinde kerk zijn. Het is een gezamenlijke dienst op de wijze zoals we die al vele jaren in de zomer vieren. 6
Kerkdiensten Kerkdiensten december - januari De diensten beginnen in principe om 10.00 uur in de Kerkzaal. Diensten met een
zijn diensten waarin het heilig avondmaal
wordt gevierd. Diensten aangeduid met en kindernevendienst.
hebben een kinderoppas
DECEMBER dec 9
2e Advent Muziekdienst Felix Mendelssohn Bartholdy voorganger: ds. S. Freytag bd Präludium & Fuge in d kleine terts – F. Mendelssohn ed koormuziek
dec 16
3e Advent voorganger: ds. S. Freytag bd improvisatie ed pianospel
dec 23
4e Advent voorganger: ds.A.E. Reichman-Scheffer
dec 24
kerstavond kinderkerstdienst 16.00 uur voorganger: ds. S. Freytag
7
Kerstavonddienst 19.30 uur voorganger: ds. S. Freytag bd In dulci jubilo – J.S. Bach & D. Buxtehude ed Vom Himmel hoch variaties – J.S. Bach dec 25
Eerste kerstdag m.m.v. de cantorij voorganger: ds. S. Freytag bd Toccata & Adagio in C grote terts – J.S. Bach ed canonische Veränderungen over Vom Himmel hoch – J.S. Bach
dec 30
Zondag na kerstmis gezamenlijke dienst van de kleine oecumene in de Doopsgezinde kerk, Oude Boteringestraat 33 voorganger: ds. G. Brüsewitz
JANUARI jan
6
jan 13
Epifaniën voorganger: ds. S. Freytag bd Das alte Jahr vergangen ist – Hugo Distler ed In dir ist Freude – J.S. Bach 1 na Epifaniën voorganger: ds. G.J. v.d. Werf bd Wie schön leuchtet den Morgenstern – Helmuth Walcha & D. Buxtehude ed Liebster Jesu wir sind hier – J.S. Bach
8
jan 20
2 na Epifaniën
Zondag van de eenheid, dienst in de Nieuwe kerk
jan 27
Septuagesima voorganger: ds. S. Freytag
FEBRUARI feb 3 Sexagesima voorganger: ds.Tinga-Bosma
Bij de kerstdiensten Kerstavond Op Kerstavond 24 december om 19.30 uur houden we de traditionele kerstavonddienst. Het kerstverhaal spreekt tot de verbeelding. De geboorte van Jezus is dan ook op vele verschillende manieren afgebeeld. Ook dit jaar zullen we door de ogen van een kunstenaar, een beeld geprojecteerd op de kerkmuur, kijken naar het kerstverhaal. In het donker van de kerstnacht warmen we onze ziel en ons gemoed bij het licht van de kerstboom en kaarsen. Na de dienst is er bij koffie, thee of een glaasje glühwein gelegenheid elkaar in kerstsfeer te ontmoeten. Eerste kerstdag Op kerstochtend vieren we dat Jezus geboren is. Wat betekent dit voor ons? Hoe kan dit ons leven beïnvloeden?. Aan deze dienst verleent de cantorij haar medewerking. Bij de koffie met iets lekkers is er gelegenheid elkaar een gezegende kerst te wensen.
9
Kling klokje klingelingeling – Jezus is geboren
Speciale kerstdienst voor ouders met kleine kinderen op 24 december 16 uur in de Lutherse kerk, Haddingestraat 23 De lutherse gemeente houdt een speciale kerstdienst voor de kleintjes. Deze dienst richt zich op kinderen van 0-5 jaar. Ouders, grootouders, broers en zusters zijn natuurlijk van harte welkom. Deze dienst vindt plaats op de kerst(voor)avond, op 24 december om 16:00 uur. In de kerk komen we bijeen waar een stralende kerstboom de kerststal verlicht. In deze hooguit driekwartier durende dienst zal het verhaal van Jezus’ geboorte worden verteld en worden een aantal bekende kinder-kerstliederen gezongen, waarbij de kinderen muziek zullen maken. Neem daarom voor uw kind(eren) een rammelaar, trommel of ander instrumentje mee.
10
Gemeenteactiviteit 23 december kerstboom versieren Het is in de afgelopen jaren een goede gewoonte geworden dat we samen na de dienst van vierde Advent de kerstboom gaan versieren. De één klimt met plezier de ladder op en de ander houdt diezelfde ladder stevig vast en samen zorgen we ervoor dat de kerstballen en slingers mooi over de boom worden verdeeld. Na de dienst van 6 januari zullen we de versieringen weer uit de boom halen en opbergen.
concerten
Agenda concerten december 2012 – januari 2013 De volgende concerten en activiteiten worden door andere organisaties in de Lutherse Kerk gehouden, waarbij publiek welkom is. Cursief gedrukte data zijn in optie. DECEMBER 2012 zondag 9 december: Jeroen van Merwijk: Sermoen woensdag 12 december: eindexamen Conservatorium donderdag 13 december: Kleinkoor Musica Son vrijdag 14 december: Junior Orkest zaterdag 15 december: mantraconcert (Lutherzaal) woensdag 19 december: zangavond Conservatorium vrijdag 21 december: eindexamen Conservatorium zondag 23 december: A Capelli
15.00 uur 20.00 uur 20.15 uur 19.30 uur 20.15 u.? 19.00 uur 20.00 uur 15.00 uur
JANUARI 2013 zaterdag 5 januari: Erik Huele zondag 6 januari: Musica Antiqua Nova vrijdag 25 januari: Orgel Anders
20.15 uur 15.00 uur 20.15 uur
11
20 januari Oecumenische Viering In de Week van gebed voor de eenheid van christenen vieren de binnenstadskerken gezamenlijk de zondagse dienst. Deze oecumenische viering is op zondag 20 januari ’13 om 10 uur in de Nieuwe Kerk en wordt voorbereid door de Oecumenische Vieringen Groningen (Pepergasthuiskerk) en de protestantse gemeente van de Nieuwe Kerk. Het thema is: ‘Wandelen met God’. In het boek van het begin wandelt God in de avondkoelte door de tuin. In de dienst zal er aandacht zijn voor de ecologische stadstuin, die fruit en groente voortbrengt, duurzaam dicht bij huis. En we weten ons verbonden met de Dalit-gemeenschap aan de onderkant van de Indiase samenleving. Zij hebben deze keer het thema met liturgische teksten en rituelen aangereikt, o.a. het delen van ontkiemde zaden als symbool van hoop en verandering. Laten we elkaar ontmoeten en inspireren, van klein tot groot! Datum: Plaats: Tijd:
zondag 20 januari 2013 Nieuwe Kerk, Nieuwekerkplein te Groningen 10.00 uur
12
Uitnodiging Brandenburgs Buffet - zaterdag 12 januari 2013 Aan de leden en alle belangstellenden van de Lutherse Gemeente Mede namens de Vrienden van de Lutherse kerk (SVLK) en het Luthers Bach Ensemble (LBE) nodig ik u van harte uit voor het inmiddels jaarlijks terugkerende Brandenburgse Buffet, dat door muziek en een lezing zal worden omlijst, op 12 januari van het nieuwe jaar in de kerk (zie voor het programma hiernaast). Het LBE bestaat inmiddels een aantal jaren en voelt zich thuis in onze gastvrije kerk. U kent het LBE van de regelmatige bijdragen aan de muziekdiensten. De SVLK is zoals u weet actief met name in het werven van donateurs ter instandhouding van het gebouw, ‘e.e.a. in de meest ruime zin des woords’. Daarnaast organiseert het orgelconcerten met een bijzonder tintje: Orgel Anders. Christian Ludwig van Brandenburg
En nu iets over het buffet, dat heeft wederom een beetje de vorm van koekje van eigen deeg. Wij hebben hiervoor gekozen, omdat het een fijne vorm is, omdat het vast en zeker zal functioneren en tenslotte, om het voor ons allen betaalbaar te maken. Het is namelijk wederom de bedoeling, dat u zelf een eetbare bijdrage voor het buffet meebrengt. Te denken valt aan een soepje, een frisse salade, deegwaren, verse rauwe groenten, fruit, hartige taarten, kleine vleesgerechten, een visje, noem maar op ... Voor koffie, thee, sap en 13
wijn wordt gezorgd. Het geheel zal zeker weer een zeer verrassend buffet opleveren. Mocht u vragen hebben, bijvoorbeeld over het mee te brengen eetgerei, deze kunnen het beste worden gesteld aan tafeldame Beate Smeding 050-3139330 /
[email protected]. Graag rekenen we op u, uw aanwezigheid en zo mogelijk uw culinaire bijdrage. Met hartelijke groet, Annette Toren voorzitter kerkenraad Programma Brandenburgs Buffet 2013 17.30
Kennismaking met borrel, sapje en hapje (Lutherzaal)
18.00
Lezing (kerkzaal)
18.45
Opening Buffet (Lutherzaal)
20.00 concert Luthers Bach Ensemble (kerkzaal) Dave Hendry (baroktrompet) & Tymen Jan Bronda (kistorgel / orgel) 20.45
afsluitend koffiedrinken (foyer)
cantorij
Cantorij De komende medewerking van de cantorij is op Kerstochtend 25 december. Op het programma typisch Lutherse kerstkoralen in bewerkingen van Distler, Hassler en Bach. En ook een Evangelie motet van Melchior Franck (1579-1639): 'Weest niet bevreesd' passend bij Kerstochtend. De repetities hiervoor zijn op: - maandag, 10 december 19:00 - 20:30 - maandag 17 december 19:30 h - 21:00 - maandag 24 december nog van 17:30 - 18:00 uur (ov)
14
muziekdiensten
muziekdienst 9 december zondag 9 december (2e Advent), 10 uur Felix Mendelssohn Bartholdy, uit Sechs Sprüche, Op. 79: Im Advent uit Three Motets Op. 69: Magnificat; uit Drei geistliche Stucke: Ave Maria, Op. 23, 2 Denn er hat seinen Engeln befohlen kleinkoor Luthers Bach Ensemble o.l.v. Tymen Jan Bronda Antje van der Tak (sopraan), Regine Reincke, Fenny Lücker (alt), Joost van der Linden (tenor), Henk Timmerman (bas) voorganger: Ds. Susanne Freytag Het Latijnse Ave Maria kan bij de mooiste werken van Mendelssohn worden ingedeeld. De hoekdelen in hun devote eenvoud contrasteren met de gedreven structuur van het middendeel ‘Sancta Maria’. Het vreugdevolle A grote terts ensemble lijkt op een gouden schotel waarop de meester deze pure hymne heeft neergelegd. Mendelssohn waarschuwde ervoor geestelijke muziek nog slechts in de concertzaal uit te voeren. Hij vond dat het een wezenlijk onderdeel van de kerkdienst zou moeten zijn. De muziek van het achtstemmige motet Denn er hat seinen Engeln befohlen (Psalm 91: 11-12) kennen velen uit Mendelssohns oratorium 'Elias'. Daar kwam het enkele jaren later in terecht.
Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis 2012 25-jarig bestaan (1987-2012) Zojuist verscheen een nieuw nummer van het Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis (nr. 40, 2012). Sinds de Lutherse najaarssynode 1987 rolt dit periodiek met regelmaat – nu al 25 jaar van de pers. Vier bijdragen trekken in dit nummer voorbij: mevr. drs. A.E.C. [Tony] Lindijer schrijft over de (Lutherse) diaconie in beweging; drs. Th.A. Fafié levert een bio- en bibliografie van de Lutherse wijnkoper en (kerk-)historicus D.C. Meijer jr.; drs. B.J. van Kampen doet verslag van het boek Mijn Protestant. Persoonlijke ontmoetingen en drs. 15
Th.A. Fafié vraagt om meer informatie over de actieve Lutheraan J.F. Wichard. Tenslotte wordt de lezer(es) attent gemaakt op het boek Schuiling gezocht, over de Lutherhof aan het Staringplein te Amsterdam. Losse nummers van dit kerkhistorische tijdschrift (41 bladzijden) kunnen worden besteld door het overmaken van € 4,50 naar postbanknummer 5779925 t.n.v. Th.A. Fafié inz. Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis te Haarlem, onder vermelding van: graag toezending nr. 40/ 2012. Mocht U ook de komende nummers (één keer per jaar) willen ontvangen, geeft U dat dan aan op de girokaart; bij internet bankieren – gezien de verzending - ook graag uw naam en adres vermelden. Luthers antiquariaat Tenslotte maken wij U attent op het bestaan van het Luthers antiquariaat te ’s-Gravenhage, een nieuw onderdeel van de SLUB. Via boekwinkeltjes.nl is dit antiquariaat bereikbaar. Onder andere bijna het gehele oeuvre van de Lutherse theoloog en cultuurhistoricus prof. dr. C.W. Mönnich is nog verkrijgbaar. Maar ook de geschriften van prof. dr. W.J. Kooiman, dr. C.Ch.G. Visser en dr. Ant. Johannes zijn nog voorhanden. E-mail:
[email protected].
Bij de acceptgiro De bijgevoegde acceptgiro is de vierde en laatste in het kader van de Actie Kerkbalans 2012. Uw bijdrage middels deze acceptgiro is bestemd voor onze eigen gemeente. In het overzicht in de rubriek “Van de kerkrentmeesters” over de in dit jaar reeds ontvangen bijdragen ziet u dat we al veel hebben bereikt, en dat uw verdere financiële bijdrage zeer welkom is. We hebben al meer bijdragen dan in 2011 mogen ontvangen. Graag willen we de in 2010 ontvangen bijdragen evenaren of zelfs overtreffen. Met uw bijdrage maakt u het mogelijk de kosten op te brengen die de gemeente maakt, bijvoorbeeld voor onze predikante en cantor/organist. Hun werk en inzet is een belangrijke reden dat we zo’n actief en inspirerend gemeenteleven hebben. We roepen u daarom op om gul aan de gemeente te geven, ook middels deze acceptgiro. Onze hartelijke dank hiervoor. 16
Acceptgiro voor kerkenwerk
17
Ontmoetingsmiddag 19 december ontmoetingsmiddag in kerstsfeer We willen graag iedereen uitnodigen op deze speciale ontmoetingsmiddag in kerstsfeer. We vragen wel iedereen die komt om iets bij te dragen aan de kerstsfeer door iets mee te nemen wat voor hem of haar met kerst te maken heeft. Dat kan een gedicht zijn, een bijzondere kerstbal, wat lekkers, een verhaal … alles wat voor u bijdraagt aan een kerstgevoel. Op deze middag luisteren we naar elkaars verhalen en gedichten, bekijken wat mensen hebben meegebracht en proeven van het lekkers dat we met elkaar delen. Deze ontmoetingsmiddag in kerstsfeer is een goede gelegenheid om eens op de ontmoetingsmiddag te komen. De middag in kerstsfeer vindt plaats Woensdag 19 december van 14:00 – 15:30 uur De deur is vanaf 13:30 uur geopend zodat zij die wat eerder komen niet voor een gesloten deur komen te staan.
De eerste ontmoetingsmiddag in het nieuwe jaar is op woensdagmiddag 16 januari, zelfde tijd en plaats.
18
jeugdmuziekdagen
Jeugdmuziekdagen en Jongerenmuziekweekend 2013 Ook ik 2013 organiseert de Lutherse Werkgroep voor Kerkmuziek weer de jeugdmuziekdagen en het jongerenmuziekweekend in ‘de Blauwe Schuur’ in Amerongen. De jeugdmuziekdagen zijn voor kinderen tussen de leeftijd van 6 en 15 jaar en worden van 8 t/m 11 mei gehouden. Gezellig zingen in een koor en neem je muziekinstrument mee! De kosten bedragen € 80,-. Dus hou je van muziek maken en van zingen? Samen met leeftijdsgenootjes voetballen of heel hard van de tokkelbaan? Vind je het leuk om in een koor te zingen of wil je wel eens meemaken wat dat is? Veel beroemde zangers en zangeressen zijn ooit in een koor in de kerk begonnen! Neem voor informatie en aanmelding contact op met Femke Akerboom en zet de data vast in je agenda! Tel: 020-4751005 Het jongerenmuziekweekend is voor jongeren en (jong) volwassenen vanaf 15 jaar en wordt gehouden tussen 17 en 20 mei. De kosten bedragen ook € 80,-. Dus hou je van zingen en/of speel je een instrument? Vind je het leuk om in een koor te zingen? Meld je dan nu aan bij Gaby Hulsen en blokkeer je agenda! Tel: 070-3464953 19
Kirchentag in Hamburg 1-5 mei 2013 kerkendag in Hamburg Zoveel je nodig hebt (Soviel du brauchst) is het thema van deze Kirchentag. Een keer in de twee jaar wordt er een kerkendag, beter gezegd kerkendagen in Duitsland gehouden. Dit is elke keer weer een boeiend en sprankelend feest van geloof en leven. Veel jongeren gaan naar de kerkendagen maar het programma bevat voor elk en elke leeftijd wat wils. Er gaan ook steeds meer gezinnen met kinderen naar de Kirchentag. Elke keer komen ruim 100.000 mensen naar de Kirchentag. Tijdens de vijf dagen durende happening is er een programma met meer dan duizend activiteiten om uit te kiezen: bijbelstudies, erediensten, lezingen, zang, muziek, concerten en vele andere activiteiten. Van grote evenementen tot kleinschalige optredens. Er is ook veel aandacht voor buitenlandse gasten. Sommige programmaonderdelen zijn in het Engels en andere worden vertaald. Deze keer is de Kirchentag binnen ‘Handbereik’, want de afstand is vanuit Nederland goed te overbruggen, de eerste week van mei is een Nederlandse vakantieweek en de stad Hamburg is fascinerend met haar haven, kerken en binnenstad. We willen bekijken of we vanuit het Noorden met een groep naar dit prachtige en fascinerende evenement kunnen gaan. Omdat veel door vrijwilligers wordt gedaan zijn de kosten laag. Een enkele persoon betaald €89 voor het hele festival inclusief openbaar vervoer. Voor jongeren is de prijs € 49 en gezinnen of paren betalen € 138. De organisatie van de kerkendag biedt ook overnachtingsmogelijkheden aan, Voor jongeren is dit in scholen voor mensen boven de 35 is de overnachting bij een gastgezin thuis. Gezinnen overnachten in scholen met ander gezinnen. Voor de 20
bemiddeling van de overnachting die inclusief ontbijt is betaal je per persoon € 21 voor alle vier nachten en gezinnen betalen € 42. Wie meer wil weten kan rondkijken op de website www.kirchentag.de . In januari zullen er een of twee informatie bijeenkomsten worden gepland. Graag vertel ik meer over dit bijzondere evenement. Dus vraag mij gerust om meer informatie. Wilt u aan mij laten weten wanneer u belangstelling hebt om naar deze Kirchentag te gaan. Susanne Freytag
Gsp – studentenplatfom Levensbeschouwing
voor
Het werk van het studentenpastoraat is oecumenisch. In het studentenpastoraat werken verschillende kerken samen om een op studenten gericht aanbod te kunnen bieden. Het werk van het Groninger studentenpastoraat gebeurd ook namens de EvangelischLutherse Gemeente Groningen daarom ontvangt de redactie van Opbouw regelmatig kopij vanuit het studentenpastoraat om u iets van dat werk te laten zien.
Van het Gsp – Psalmzingt vrijheid, blijheid Ze zijn niet echt “vet” om te zingen, de psalmen. Deze oude liederen van kerk en synagoge vinden velen zwaar door hun toon en tekst. Soms begrijpelijk, soms ook ten onrechte. Trage en statige melodieën en woorden zo oud als Methusalem. Maar ook: waar klinkt zo direct de stem van de opstandige mens en de dankbare gelovige, de weter en de twijfelaar? In veel kerken, ook bij de diensten van het GSp, klinken regelmatig op de kloostertraditie geïnspireerde psalmversies. Daarin proef je vooral de meditatieve sfeer, die zo bij deze omgeving hoort. Op een van mijn mooiste cd’s, vorig jaar gekregen bij een oecumenische bijeenkomst in Praag, staan veel psalmen. Hij is 21
afkomstig van de kerk van de Boheemse Broeders. De Boheemse Broeders wortelen in de vroege reformatie van Jan Hus, maar zijn ook verwant zijn aan (en deels opgegaan in) de beweging van de 18e eeuwse vroomheidsbeweging van graaf Nikolaus Zinzendorf. Deze stichtte op zijn landgoed de nederzetting Herrnhut. In de volksmond heten hun geestelijke nakomelingen dan ook Hernhutters, maar officieel vormen zij de Evangelische Broedergemeente. Ook in Groningen zijn de Broeders (en zusters) aanwezig. Wat de “Boheemse” psalmen zo anders maakt, is de lichtere toon. In de verte doen ze denken aan de zang uit de Russisch-Orthodoxe kerk, maar de Tsjechen nemen je meer mee, op de hoogte- en dieptepunten van je leven. Zelfs al kan ik de teksten niet verstaan, ze hebben een nagalm, die mij zeer aantrekt. Neem bijvoorbeeld psalm 88, Boze mé spasy (Heer, God die mijn heil zijt, u roep ik bij dag). Intiem, eenvoudig, de diepte in. En geldt een overstijgende kracht niet voor veel van wat we in de kerken –nog- zingen? Woorden kunnen we soms oud vinden, maar dan voegt de muziek, het klinken van instrumenten, het samen zingen iets toe, dat zelfs oude woorden nog laat leven. Dat neemt niet weg dat het natuurlijk ook een opdracht blijft om nieuwe teksten te maken en nieuwe muziek te componeren. En moderne tradities als Taizé en Iona te blijven inbrengen. Gelukkig lukt dat vaak wonderwel. En ieder zal zo zijn eigen voorkeuren hebben. Maar in deze donker wordende dagen denk ik bijvoorbeeld aan Licht dat ons aanstoot in de morgen of aan Als alles donker is, ontsteek dan een lichtend vuur. Laten we elkaar –jong en ouder- vooral naar deze voorkeuren vragen. Want soms maakt het gezongen lied immers makkelijker iets los dan het geschreven woord. Lense Lijzen
22
Project lichtlopers Ook dit jaar doet onze gemeente mee met het project ‘de lichtlopers’. De kerken in de binnenstad samen met het studentenpastoraat organiseren in de paasnacht een tocht met een gevarieerd programma langs de binnenstadskerken. Dit project is bedoeld voor jongeren tot 30 jaar. Wie van de jongeren uit onze gemeente heeft zin dit jaar samen met de predikante mee te werken aan de voorbereiding van dit project. Heb je vragen of wil je meedoen neem dan contact op met mij. Susanne Freytag.
Van de kerkrentmeesters Van de kerkrentmeesters Bijdragen levend geld 2012 ontvangen tot op heden We hebben een verheugend bericht: De bijdragen levend geld die de gemeente tot en met november 2012 heeft mogen ontvangen bedragen rond 31.300 euro. We hebben daarmee met elkaar in tot nu toe in 2012 al meer bijdragen bij elkaar gebracht dan in 2011! Sinds de laatste telling medio oktober voor de uitgave Nr. 5 van Opbouw is er rond 3.400 euro aan de gemeente gegeven. Dank aan alle gevers voor deze bijdragen die het werk van de gemeente enorm steunen. Graag willen we dit jaar weer de bijdragen van 2010 (34.800 euro) evenaren of, als dat lukt, zelf overtreffen om daarmee het jaar 2012 zonder een al te groot tekort te kunnen afsluiten. Dat betekent dat we met de laatste oproep in deze uitgave van Opbouw nog tenminste 3.700 euro bij elkaar zou willen krijgen. Mocht dit bedrag zelfs groter zijn dan het genoemde bedrag zou dit heel mooi zijn. We roepen daarom allen op om de bijgevoegde acceptgiro te gebruiken en de gemeente nog een keer financieel te ondersteunen. De 23
bijdragen die u maakt helpen om de financiën van onze gemeente op een solide basis te laten staan. Onze dank hiervoor. In een oogopslag is de situatie tot op heden als volgt:
Philipp Jäger en Britta Hettema-Krause
Uit de oude Doos Uit het gemeenteblad van 60 jaar geleden In deze rubriek treft u oud nieuws aan. Hoe verging het de lutherse gemeente Groningen in 1952. We vertellen en citeren uit het gemeenteblad van 60 jaar geleden.
6e jaargang 1952/1953 no. 4
24
In het over zicht van de kerkdiensten lezen van we dat in 1952 op de kerstavond een vesper om 22 uur werd gehouden en dat de 1e kerstdag een afwijkende begintijd heeft namelijk 10:30 uur in plaats van 10 uur. Traditiegetrouw was er op 2e kerstdag het kerstfeest van de Zondagsschool. Over dat feest wordt het volgende vermeldt: “Op de 2e Kerstdag, ’s middags om 5 uur wordt het Kerstfeest met de kinderen van de Zondagsschool gevierd. De Kerstvertelling uit het N.T. wordt toegelicht met het flanelbord. Kinderzang, begeleid door orgel en blokfluiten, wisselt de vertelling af. Ook wordt een Kerstverhaal verteld. Carel Opten begeleidt de kinderzang. De leiding van het Kerstfeest berust bij Ds. Munter. Bij de ingang ontvangt men een orde van dienst. Deze dienst is voor ouders en familieleden der kinderen en belangstellenden toegankelijk.” Wie kent nog een flanelbord? Het bord en de standaard staan nog steeds in onze berging. Onlangs werd de standaard nog voor de cursus ‘Leren van Luther’ als een soort schoolbord gebruikt. Ook zijn we bij het opruimen eens een serie van de afbeeldingen voor het flanelbord tegengekomen. Ik herinner me alleen niet meer of het hierbij om het kerstverhaal of een ander verhaal ging. Hoe gaat het in zijn werk zo een flanelbord? Het bord is met zwart fluwelen stof bespannen. De verteller kan papieren figuren en afbeeldingen op het bord plaatsen. De afbeeldingen blijven op het bord ‘plakken’ omdat op de achterkant van de figuren ook stukjes flanel is geplakt en flanel op flanel een beetje werkt als klittenband. Zo maakte men de verhalen, in de tijd voordat er beamers waren, voor de kinderen aanschouwelijk en kon al vertellende figuren op het bord plaatsen, ze verplaatsen en weer weghalen. Misschien is het een idee om het flanelbord tijdens een van de kinderdiensten eens te gebruiken. En dan staat er: “Zondag 28 Dec.: Zie de plaatselijke bladen.” Dit was de zondag na kerst in 1952. In 1952 heeft de evangelischlutherse gemeente al de zondag na kerst overgeslagen. ‘Zie de 25
plaatselijke bladen’ is dus een andere manier om te zeggen dat de Lutherse kerk die zondag gesloten is en wie naar een dienst wil gaan het maar zelf moet uitzoeken. In die tijd werden nog de kerkdiensten in de plaatselijke bladen vermeld. Dat is in onze tijd niet meer zo. Nu zouden we zeggen kijkt u op internet waar u die zondag naar de dienst wilt gaan. Maar: dat is sinds dit jaar niet meer nodig omdat we - zoals u bij de diensten kon lezen - vanaf nu de zondag na kerst een gezamenlijke dienst met de kerken van de kleine oecumene houden. Samenstelling: Susanne Freytag
Uit de diaconie Collectedoelen 9 december - Pastoraat | Open Hof Binnen onze kerkelijke gemeente zien wij om naar elkaar. Maar daar mag het niet bij blijven, wij moeten ook oog hebben voor de wereld om ons heen. Zo kijken we ook naar de mensen die De Open Hof in onze binnenstad geregeld bezoeken, om daar gezien en gehoord te worden. Voor hen is een huiskamer waar naast een broodmaaltijd ruimte is voor een gesprek bij een kop koffie, van groot belang. Met De Open Hof als concreet doel voor ogen collecteren we voor deze en andere vormen van pastoraat in deze muziekdienst. 16 december - Exodus Nederland Exodus Nederland is het samenwerkingsverband van veertien Exodusstichtingen en een omvangrijk vrijwilligersnetwerk die toekomstperspectief bieden aan gedetineerden, ex-gedetineerden en hun familieleden. Een belangrijk aspect van het Exoduswerk is het bieden van begeleiding van gedetineerden en ex-gedetineerden voorafgaand aan en tijdens hun terugkeer in de samenleving. Werkprojecten uitgaande van een Exodushuis bijvoorbeeld helpen bij het (her)vinden van een dagritme, de sociale activering en het verbeteren van relaties. Ook wordt aandacht besteed aan de partners en kinderen van gedetineerden. Voor dit veelzijdige en 26
belangrijke werk, dat een uit particulier initiatief is gegroeid en mede wordt gedragen kerken en overheid, vragen wij uw bijdrage in de diaconiecollecte. 23 december - Diaconale doelen in de stad en regio Heel wat diaconiecollecten hebben één bepaalde bestemming, dat blijkt ook weer uit de aankondigingen in deze rubriek. Veel kleinere diaconale doelen, zoals het werk van de Werkgroep Ziekenpastoraat Groningen-Drenthe en van de Interkerkelijke Commissie voor de Pastorale verzorging van doven in de provincie Groningen, komen daardoor op het rooster niet voor. Maar ook zij krijgen elk jaar een bijdrage uit onze diaconale inkomsten, en vandaag collecteren wij speciaal om ook dit jaar deze doelen in Stad en Ommeland te kunnen blijven steunen. 24 en 25 december - Kerk in Actie | Kinderen in de knel Zoals in voorgaande jaren staan kinderen centraal in het collectedoel tijdens de kerstdagen. Als voorbeeld van organisaties die gesteund worden met de collecteopbrengsten, wordt Precious Stones gegeven. Deze partnerorganisatie van Kerk in Actie werkt in Myanmar, het vroegere Birma. Kinderen en jongeren hebben daar te maken met armoede, hoge werkloosheid en beperkte vrijheid van meningsuiting. Precious Stones wil hen kennis en vaardigheden aanreiken waarmee ze zich positief kunnen inzetten en het beste uit hun leven kunnen halen. Ook helpt zij jongeren bij het zoeken naar werk en het kunnen volgen van (beroeps)onderwijs. Voor organisaties als Precious Stones collecteren wij tijdens de kinderkerstdienst, op kerstavond en op kerstochtend. Voor een licht in de duisternis van kinderen en jongeren in de knel. 6 januari - Eigen diaconie Zoals al vaker in deze rubriek is geschreven, zijn er diakonale doelen waarvoor niet apart wordt gecollecteerd, maar die wel een bijdrage uit onze diaconiekas ontvangen. Ook komt het wel voor dat we als diaconie een collecte naar boven aanvullen, als we vinden dat doel en opbrengst niet helemaal in evenwicht zijn. Om de diaconiekas op orde te houden, collecteren we zo nu en dan voor de eigen diakonie. Zo ook op deze eerste zondag van 2013. Helpt u 27
mee om ook dit jaar deze bijdragen voor verschillende doelen mogelijk te maken? 13 januari - Oecumene Oecumene. Dat is met elkaar meeleven en samen kerk zijn over grenzen heen. Het is samen christen zijn, over kerkmuren heen kijken en wereldwijd geloofsgesprekken aangaan. Ook is het samen hulp verlenen aan hen die in nood zijn. Om deze veelzijdige oecumenische activiteiten te kunnen voortzetten is steun via de collecte nodig. Wij bevelen deze collecte dan ook van harte bij u aan. 27 januari - Catechese en educatie In de kerk mag geleerd worden, door jong en oud! Het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie biedt zestig verschillende basis- en vervolgcursussen aan. Ook voor kinderen en jongeren is er toerusting via catechese, waarvoor speciaal materiaal wordt ontwikkeld. De opbrengst van de collecte van vanochtend is bestemd voor dit kerkelijk toerustingswerk. 3 februari - Kerk in Actie | Werelddiaconaat Water kan levens verwoesten, maar ook redden. Water schenkt leven in gebieden waar (grote) droogte heerst. In Afrikaanse landen is dat meer dan eens het geval, zowel in de Sahellanden ter hoogte van de evenaar als in zuidelijk Afrika. In Mozambique bijvoorbeeld zorgt een lokale partner samen met het Theologisch Seminarie Ricatla voor schoon drinkwater. Samen verbeteren zij bestaande waterputten en slaan nieuwe. Zulke waterprojecten vormen het doel van de collecte voor het Werelddiaconaat op deze zondag. 10 februari - Stichting Lutherse Werkgroep voor Kerkmuziek De eerste muziekdienst van het nieuwe kalenderjaar is voor ons de perfecte aanleiding om voor de Stichting Lutherse Werkgroep voor Kerkmuziek te collecteren. De werkgroep ijvert voor het verbreiden van de kerkmuziek in het algemeen, en - uiteraard - voor die van de lutherse kerkmuziek in het bijzonder. Wij hopen dat de opbrengst van deze collecte mag bijdragen aan het hart van ons gemeenteleven, de eredienst, waarin muziek een wezenlijk onderdeel van de liturgie vormt. 28
Agenda Agenda december 2012 – januari 2013 December Maandag, 10 december Maandag 17 december Maandag 17 december Woensdag 19 december Maandag 24 december
cantorij kerkzaal kerkenraad KR-kamer cantorij kerkzaal Ontmoetingsmiddag Lutherzaal cantorij kerkzaal
19:00 u. 19:30 u. 19:30 u. 14:00 u. 17:30 u.
Januari Zaterdag 12 januari Woensdag 16 januari Maandag 21 januari
Brandenburgs Buffet 17:30 u. Ontmoetingsmiddag Foyer 14:00 u. kerkenraad KR-kamer 19:30 u.
29
Colofon Opbouw is het officiële orgaan van de Evangelisch-Lutherse gemeente in Groningen. Opbouw verschijnt acht maal per jaar. 65e jaargang, december, nummer 7 Copy voor het volgende nummer dient uiterlijk 21 januari 2013 in het bezit te zijn van de redactie te zijn. Redactie: Redactie-adres:
ds. S. Freytag en Antje van der Tak Haddingestraat 23 9711 KC Groningen
Email:
[email protected]
Reproductie en verzending: Jaap Venekamp, Gisela Klein en Klazien Opten Bedrukken acceptgiro’s en etiketten: Gisela Klein Oplage:
310 exemplaren
Foto omslag:
optuigen van de kerstboom
30
