OP WEG NAAR EEN DRIESTERREN AGENTSCHAP

JAARVERSLAG 2010 FANC

Ravensteinstraat 36 B-1000 Brussel Tel. : +32 (0)2 289 21 11 Fax : +32 (0)2 289 21 12 www.fanc.fgov.be [email protected] www.fanc.fgov.be/jaarverslag

OP WEG NAAR EEN DRIESTERREN AGENTSCHAP

JAARVERSLAG

20

OP WEG NAAR EEN DRIESTERREN AGENTSCHAP

JAARVERSLAG

20

INHOUDSTAFEL Onze missie en activiteitendomein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Verbod op invoer van en verkoop van ionisatierookmelders aan particulieren . . 20

Bericht van de Voorzitter Raad van Bestuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

De globale aanpak van het FANC voor de weesbronproblematiek . . . . . . . . . . . 20

Bericht van de Directeur Generaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Proces om al de Hoog Actieve Ingekapselde Bronnen (HAID’s) in kaart te brengen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

1 Nucleaire basisinrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 VOORUITZICHTEN : Manfred Schrauben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Nucleaire basisinrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Inspectiecampagne “management” in al de inrichtingen van klasse I . . . . . . . . 15 Het observeren van de “safety culture” door FANC en Bel V in de inrichtingen van klasse I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Ronde tafel met de uitbaters van de klasse I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Uitbreiding van het gebruik van INES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Gebeurtenissen, ingedeeld op de INES-schaal, in België van de laatste 12 maanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Algemeen beheer en berging afval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Advies van het FANC over het afvalplan van NIRAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Verderzetting van de pre-licensingfase voor de site voor de eindberging van radioactief afval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Periodieke veiligheidsevaluaties in de grote, nucleaire installaties: uniformiseren van de vergunningsvoorwaarden Tienjaarlijkse Herzieningen . . . 16

INTERVIEW : Vincent Nys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Internationale veiligheidsaudit OSART in kerncentrale Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2 Gezondheid en leefmilieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Long Term Operation van Belgische kerncentrales. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

VOORUITZICHTEN : Patrick Van Der Donckt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Ontmanteling van installaties van FBFC International en van de onderzoeksreactor Thetis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Bescherming van de gezondheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

IRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Audit Belgoprocess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 De aanpak van het FANC voor de inrichtingen van klasse II A. . . . . . . . . . . . . . . 18 Ronde tafels met de uitbaters van industriële radiografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Organisatie van gekruiste inspecties met onze collega’s in Frankrijk en Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Ronde tafels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Multidisciplinaire werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Tekort aan radio-isotopen (RI) voor medisch gebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Start van Nationale databank voor vrijwillige registratie van (bijna)incidenten. . . 36 Klinische audits in nucleaire geneeskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Expo’s voor dierenartsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Primeur qua opleiding : stage van FANC-inspecteurs in opleiding bij de Franse veiligheidsoverheid ASN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Tandartsencampagne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Andere specifieke opleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Toezicht op het grondgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

FANC neemt deel aan het project Augias tegen afvalzwendel. . . . . . . . . . . . . . . 19

Vervanging Telerad netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Crisiscel FANC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

FANC onderzoekt voedselketen op radioactiviteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Internationale samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Monitoring van radioactieve deeltjes door bosbranden in Rusland . . . . . . . . . . . 42

In 2010 verleende vergunningen en goedkeuringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

IJslandse aswolk toont geen verhoogde meetwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Monitoring van de radiologische impact op het leefmilieu van de vroegere en huidige NORM-activiteiten in België” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

4 RIAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Radoncampagne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

RIAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

INTERVIEW : Boris De Handschutter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

De Kamer doet nieuwe aanbevelingen over de werking van het FANC . . . . . . . 65

3 Beveiliging en vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 VOORUITZICHTEN : Rony Dresselaers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Beveiliging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 De fysieke beveiliging van het kernmateriaal en de nucleaire installaties . . . . . . 49 De operationalisering van het reglementair kader m.b.t. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 De inspecties m.b.t. de waarborgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

VOORUITZICHTEN : Yvan Pouleur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Een aangepaste vergunningsprocedure voor berginginrichtingen . . . . . . . . . . . 66 Verbetering van de stralingsbeschermingsniveaus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 HERCA ondersteuning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Europese Richtlijn 2009/71/Euratom over de nucleaire veiligheid . . . . . . . . . . . . 67 Ontwerp van koninklijk besluit houdende veiligheidsvoorschriften voor kerninstallaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

De veiligheidsattesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

5e vergadering van de verdragsluitende partijen bij het Verdrag inzake Nucleaire Veiligheid van de IAEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Workshop en rondetafel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

WENRA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

De fysieke beveiliging van het ander radioactief materiaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

ENSREG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Nuclear Security Summit (USA - Washington). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

INTERVIEW : Annie Vanderlinck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Onderzoek van het nucleair non-proliferatieverdrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 De andere internationale activiteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

5 Het FANC organisatorisch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

De vooruitzichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Samenwerkingsovereenkomsten FANC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

INTERVIEW : Guy Lourtie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Communicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Invoer en vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Human Resources. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Regelgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

CIS-2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Incidenten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Records Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Conformiteitsaudits en inspecties op het terrein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Samenstelling Raad van Bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Opleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Balans op 31 december 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

Reactor Thetis van de Universiteit Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Resultatenrekening op 31 december 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Vervoer van afval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Toelichting bij de resultatenrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

ONZE MISSIE EN ACTIVITEITENDOMEIN

H

et Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) heeft als missie om de gezondheid van de bevolking, de werknemers en het leefmilieu te beschermen tegen de negatieve effecten van ioniserende straling.

Het FANC bestrijkt daartoe een breed activiteitendo-

Onze waarden :

mein dat gaat van de controle op nucleaire installaties en centrales, over het gebruik van isotopen in de medische sector en de industrie tot en met het

• Wij wensen een integere, onpartijdige en betrouwbare organisatie te zijn.

bewaken van de natuurlijke en kosmische straling

• Om onze geloofwaardigheid te versterken, zien

in ons land. Een veilig transport van nucleaire bron-

wij erop toe dat onze acties zichtbaar zijn en voor

nen en de beveiliging zijn eveneens voortdurende

iedereen te begrijpen.

aandachtspunten.

• Wij streven naar een onafhankelijke, nauwgezette

Als federale organisatie voert het FANC zijn acties

• Wij communiceren op een transparante, neutrale

en multidisciplinaire expertise. waar relevant over het gehele Belgisch grondgebied.

en objectieve wijze.

In het jaarverslag 2010 is een selectie van projecten

• We werken proactief.

opgenomen om een indruk te geven van de werk-

• We streven naar continue verbetering.

zaamheden van het FANC in het voorbije jaar.

• Wij onderhouden met al onze stakeholders eerlijke

Tenslotte nog dit : het FANC is een parastatale C en

• Wij wensen overleg, gebaseerd op wederzijds

en constructieve relaties. sorteert onder de bevoegdheid van de Minister van

respect, actief luisteren en dialoog.

Binnenlandse Zaken. Basiswetgeving is het ARBIS, in voege sinds 2001.

5

TRANSPARANTIE

DIALOOG

CONSTRUCTIEVE RELATIES

ONTPARTIJDIGHEID

CONTINUE VERBETERING

PROACTIVITEIT

GELOOFWAARDIGHEID

EXPERTISE

I

n dit verslag wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste activiteiten die het Agentschap voor Nucleaire Contrôle gedurende 2010 heeft uitgevoerd binnen het brede activiteitendomein dat onder verantwoordelijkheid van het FANC valt. Het jaarverslag heeft het motto meegekregen “Op weg naar een driesterren Agentschap” waarmee het FANC wil aantonen dat het continu streeft naar een topniveau. Via onze waarden wordt hieraan uitvoering gegeven. In dit verslag zijn deze waarden gekoppeld aan een culinair onderwerp om metaforisch de beeldvorming te linken aan het topniveau van een “driesterren restaurant”.

7

FANC JAARVERSLAG 2010

BERICHT VAN DE VOORZITTER RAAD VAN BESTUUR

I

n het jaar 2010 vonden er in totaal 7 vergade-

de voorkeur van Raad van Bestuur uit - in lijn met

ringen van de Raad van Bestuur plaats. Op

de voorstellen van de directie - naar de beperkte

een aantal belangrijke beslissingen die de

filialisering, met verankering ervan bij wet en in-

Raad van Bestuur heeft genomen, zal ik hieronder

voering van een verplicht kwaliteitssysteem voor

een korte toelichting geven.

de te erkennen instellingen voor fysische controle. Het voorstel van het FANC houdt in dat voor de

Philippe

DE SADELEER

Op het vlak van de werking van het FANC keurde

inrichtingen van klasse I en de meer risicovolle

de Raad van Bestuur een uitbreiding van het perso-

inrichtingen van klasse II het systeem zoals in het

neelsplan goed met 15 eenheden. De Raad keurde

huidige reglementair kader voorzien is, behou-

tevens het principe goed van een heropbouw van

den blijft, waarbij de controleactiviteiten worden

reserves voor de op lange termijn uit te voeren

waargenomen door een filiaal van het FANC. Voor

projecten/ investeringen.

andere inrichtingen wordt voorgesteld om terug te

Ook een wijziging van het fi nancieel reglement

keren naar het vroegere systeem waarbij de ex-

werd geaccepteerd.

ploitant de dienst voor fysische controle aanduidt

De aankoopprocedure werd vereenvoudigd. De

en waarbij de erkende instellingen zullen moeten

Raad verleende goedkeuring aan het CIS2-project

voldoen aan een verplicht kwaliteitssysteem.

dat een automatisering van diverse processen zal

De voorgestelde oplossing maakt een onderscheid

toelaten.

tussen de risicovolle en de minder risicovolle in-

De selectieprocedure en het stappenplan voor

richtingen en garandeert tevens een grote stabiliteit

de aanduiding van de opvolger van de DG werd

voor de erkende instellingen die voldoen aan het

goedgekeurd en de procedure werd aangevat.

kwaliteitssysteem.

Aandacht ging hierbij naar de nodige continuïteit. Conform de bepalingen in haar corporate go-

8

Met betrekking tot de samenwerking met de ‘in-

vernance charter heeft het Agentschap via een

stellingen voor fysische controle’ en Bel V ging

evaluatieopdracht haar bestuursprocessen en

-procedures geëvalueerd in het licht van de go-

Tenslotte wil ik alle personeelsleden van het FANC

vernance principes die van toepassing zijn op de

danken voor de inzet waarmee zij de missie van

publieke sector.

het FANC ‘het beschermen van de bevolking,

In het bijzonder kunnen de doelstellingen van de

werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar

evaluatieopdracht worden omschreven als een

van ioniserende straling’ hebben ondersteund en

evaluatie van de rol en het functioneren van de

verder gezet.

Raad van Bestuur als geheel, zijn verantwoordelijkheden en zijn interactie met de directie en de overheid. Hierbij werd dieper ingegaan op de strategische sturings- en controlefunctie van de Raad van Bestuur, de besluitvormingsprocedure en de informatiestromen die aan de beslissing voorafgaan, evenals het respect voor het vertrouwelijkheidsbeginsel, de samenstelling, werking en cultuur van de Raad van Bestuur, de relaties met de directie en de relaties met de overheid. Alhoewel de resultaten van de evaluatie overwegend positief bleken, zullen in 2011 bepaalde aspecten verder geoptimaliseerd worden. Tevens wordt een evaluatie doorgevoerd aangaande de rol en het functioneren van het auditcomité en het strategisch comité, hun verantwoordelijkheden en hun interactie met de Raad van Bestuur en de directie.

9


BERICHT VAN DE DIRECTEUR GENERAAL

H

et FANC jaarverslag over 2010 heeft

Het afgelopen jaar werd door het FANC veel aan-

niet toevallig het motto ‘op weg naar

dacht besteed aan veiligheid en werden acties

een driesterren agentschap’. Net als

ondernomen in ons totale werkdomein om de

een driesterren restaurant moet het FANC een

kans op anomalieën en incidenten te vermin-

topniveau nastreven, waarbij al onze werknemers

deren. Streng toezicht en het opvolgen van de

collectief instaan voor een excellente uitvoering

veiligheidstoestand in de nucleaire installaties

van onze wettelijke opdracht waarbij de bescher-

volgens de internationale normen en dat in volle

ming van de gezondheid van de bevolking, de

transparantie was een belangrijke prioriteit. Inten-

werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar

sievere contacten met de stakeholders moesten

van ioniserende straling centraal staat. De manier

er ook voor zorgen dat de adviezen van het FANC

waarop hieraan uitvoering gegeven wordt, is terug

en Bel V naar aanleiding van inspecties nauwge-

te vinden in onze waarden.

zet worden opgevolgd zodat de risico’s op een toekomstig incident worden gereduceerd.

Deze waarden hebben we in dit jaarverslag gelinkt

Willy

DE ROOVERE

10

aan een culinair onderwerp om metaforisch de

Er werden afspraken rond de INES klassering

beeldvorming te bewerkstelligen met de toppres-

uitgebreid. Naast de grote nucleaire installaties

taties van een ‘driesterrenrestaurant’.

moeten voortaan ook andere installaties, die gebruik maken van bronnen met een activiteit van

We hebben aan een aantal stakeholders ge-

100 TBq of meer, INES volgen.

vraagd wat hun verwachtingen over ons zijn en

In oktober 2010 ging een veiligheidsaudit door bij

hoe wij onze objectieven volgens hen kunnen

Belgoprocess te Dessel. De audit werd georga-

bereiken, rekening houdend met onze maat-

niseerd door FANC en Bel V, ondersteund door

schappelijke rol in de samenleving. U kunt een

een aantal externe experten. De scope van het

aantal van hun vitale uitspraken in dit verslag

onderzoek was gericht op de processen i.v.m het

terugvinden.

beheer van veiligheid op de site. Een dialoog met

de bevolking werd gestart d.m.v. een publieksconsultatie over een ontwerp regelgeving voor de eindberging van radioactief afval. De nucleaire ramp in Fukushima-Daiichi in Japan heeft aangetoond dat er verder gewerkt moet worden om de veiligheid van de kerncentrales wereldwijd continu te verbeteren. De stresstest zal niet alleen in België moeten worden toegepast, maar in alle Europese centrales. Het zou niet goed zijn als sommige kerncentrales deze stresstest wel ondergaan en andere niet. Er zullen misschien moeilijke keuzes gemaakt moeten worden. Maar zulke keuzes zijn belangrijk voor een veilige toekomst en dienen een lange termijn strategie. Het kan niet zijn dat men overgaat op korte termijn acties alleen om emotionele, opportunistische of politieke redenen. De nucleaire industrie kan niet overgaan tot een ‘business as usual’ maar zal lessen moeten trekken uit de ramp in Japan zodat we de bevolking duidelijk kunnen maken dat we de bescherming van hun gezondheid ernstig nemen.

11

Wij communiceren op een

TRANSPARANTE, neutrale en objectieve wijze.

FANC dient zich onafhankelijk op te stellen en niet rechtstreeks af te hangen van een minister of nucleaire sector. Wel dient het rekenschap af te leggen aan het Parlement door middel van een directe confrontatie. Deze confrontatie dient te gebeuren tussen verantwoordelijken van het FANC en de parlementariërs op een transparante manier.

Muriel

GERKENS Ecolo

1

Nucleaire basisinrichtingen Vooruitzichten : Manfred Schrauben Departementshoofd Inrichtingen & Afval

14

Nucleaire basisinrichtingen

15

Gebeurtenissen, ingedeeld op de INES-schaal

22

Algemeen beheer en berging afval

26

Interview : Vincent Nys Projectleider oppervlakteberging afval categorie A

27


VOORUITZICHTEN Manfred SCHRAUBEN Departementshoofd Inrichtingen & Afval

D

e lange termijn uitbating (LTO) van de

Op basis van het “MIRT-evaluatieverslag” (OESO),

Belgische kerncentrales is een belang-

heeft de Belgische federale regering de steun voor

rijke maatschappelijke vraag waarover

de ontwerpfase van het “MYRRHA-project”, een

de politici een beslissing zullen moeten nemen. Het

“Accelerator Driven System” (ADS), in het voorjaar

betreft de eerste Belgische kerncentrales Doel 1 en

van 2010 goedgekeurd. Het FANC en Bel V worden

2, en Tihange 1. Het FANC heeft op een proactieve

dus op middellange termijn geconfronteerd met een

wijze zijn verwachtingen qua veiligheid voor een

vergunningsaanvraag voor deze nieuwe installatie

eventuele LTO vastgelegd. Volgens de oorspron-

van klasse I. Het gaat over een nieuw type van in-

kelijk voorziene planning zou eind 2011 door de

stallatie van de toekomstige 4e generatie reactoren

betrokken exploitant Electrabel een LTO-dossier

met lood-bismuth als koelmiddel. De enige ervaring

ingediend worden bij het FANC ter evaluatie. Het

met dit soort technologie op wereldniveau werd ver-

recente ongeval in de kerncentrale van Fukushima

worven in militaire, ex-sovjet nucleaire onderzeeërs.

in Japan zal deze planning ongetwijfeld beïnvloe-

Dit project is niet alleen een grote uitdaging voor het

den omdat op Europees en op Belgisch niveau

SCK-CEN als ontwerper, maar ook voor het FANC

beslist werd om “stresstests” uit te voeren op al

en Bel V als veiligheidsautoriteit. Voorafgaand aan

de kerncentrales.

de eigenlijke vergunningsaanvraag dienen immers de conceptuele voorwaarden van de toekomstige

Zoals gezegd vergt de LTO echter een politieke be-

MYRRHA-installatie opgesteld te worden vanuit het

slissing en de wet op de kernuitstap werd tot nu toe

standpunt van de veiligheid van de exploitatie en de

niet aangepast. Daarom bereidt het FANC zich ook

stralingsbescherming. Ook de bestaande regelge-

voor op de stopzetting met als gevolg een ontmante-

ving dient aangepast te worden om de toekomstige

ling van deze oudste kerncentrales.

vergunningsaanvraag voor de oprichting- en exploitatievergunning zo goed als mogelijk voor te bereiden.

De lange termijn uitbating LTO betreft niet alleen de

INRICHTINGEN EN AFVAL

14

vermogensreactoren maar ook de onderzoeksre-

Het IRE staat voor een aantal belangrijke strategische

actor BR2 op het SCK-CEN die de volgende jaren

beslissingen. Het moet op korte termijn de keuze

ook een dergelijk onderzoek zal moeten ondergaan.

maken naar welke technologische oplossing het

FANC is reeds bezig met de voorbereiding van het

moet evolueren voor de productie van medische

opstellen van de veiligheidscriteria voor de LTO van

radio-isotopen. Daarbij is de recyclage van het eigen

deze reactor.

verrijkt uranium (HEU) een mogelijk scenario. Deze

strategische keuze kan een significante impact heb-

kosten. De implementatie van deze globale aanpak

ben op de invoering van nieuwe technologieën en

moet verdergezet worden, rekening houdend met de

productieketens.

verplichtingen die zullen voortvloeien uit het nieuw

Nucleaire basisinrichtingen

NUCLEAIRE BASISINRICHTINGEN

koninklijk besluit. Het FANC zal ook hier de vergunbaarheid en de doenbaarheid moeten evalueren vanuit het standpunt

Bovendien wordt de veiligheid en het veiligheidsbe-

veiligheid, beveiliging en stralingsbescherming. Bo-

wustzijn in de industriële, nucleaire installaties verder

vendien moet voor het opgeslagen uranium op het

gestimuleerd. Dit zal het FANC de komende jaren

IRE een oplossing komen omdat het FANC het verder

ook verder doen door middel van veiligheids- en

opslaan van uranium op termijn niet kan toestaan.

veiligheidscultuuraudits in deze installaties.

Mogelijke oplossingen moeten bestudeerd worden en aan de overheid worden voorgesteld.

Het ongeval in Fukushima (Japan) had ook gevolgen voor ons land. Naar aanleiding van de beslissing

In 2010 heeft het FANC een audit omtrent het beheer

hieromtrent moeten in 2011 ook voor onze kerncen-

van de veiligheid en de veiligheidscultuur op Belgo-

trales de stresstests doorgevoerd worden. FANC en

process te Dessel uitgevoerd. De implementatie van

de regering hebben reeds besloten dat ook andere

de verbeteringsmaatregelen naar aanleiding van

nucleaire basisinrichtingen zoals bv SCK en IRE aan

deze audit en de opvolging daarvan door FANC en

een stresstest zullen onderworpen worden. Al deze

Bel V zal lopen tot in 2015.

stresstests zullen veel inspanningen eisen van onze experts en inspecteurs.

Een koninklijk besluit voor de verplichting van het

Inspectiecampagne “management” in al de inrichtingen van klasse I

opstellen van meetpoorten voor de detectie van ra-

Tenslotte wens ik nog het accent te leggen op de

dioactieve weesbronnen in de schroot- en klassieke

evolutie in de laatste jaren van de verwachtingen

In de periode oktober/november 2010 werd voor de

afvalsector, zal over afzienbare tijd uitgevaardigd

van het FANC als veiligheidsoverheid op het gebied

eerste keer een inspectie op managementniveau ge-

worden. Dit past in de globale aanpak die het FANC

van veiligheid, niet alleen in de inrichtingen van de

voerd die handelde over de werking van het manage-

uitgewerkt heeft voor deze weesbronproblematiek.

hoogste risico klasse, maar ook in deze van de klas-

ment van de exploitant en van de dienst voor fysische

De globale aanpak biedt de betrokken sectoren een

sen II en III. FANC zal verder werken aan de continue

controle. Deze inspecties werden in alle inrichtingen

duidelijk reglementair kader en oplossingen voor de

evolutie van de gestelde eisen, en dit nog meer in

van klasse I doorgevoerd. Bovendien werd ook over-

technische problemen en de financiering van de aan

het licht van de vaststellingen na het ongeval van

legd over toekomstige projecten, wijzigingen, … met

de behandeling van het radioactief afval gebonden

Fukushima.

een veiligheidsimpact die belangrijk zijn voor het toe-

15


komstige werkprogramma van FANC en Bel V. Tijdens deze inspecties werd eveneens het jaarevaluatieverslag

Ronde tafel met de uitbaters van de klasse I

van Bel V en/of het FANC over de uitgevoerde controles

gepast in die zin. Technische aanbevelingen voor de praktische aanpak van het proces TJH werden samen met Bel V uitgewerkt.

van het afgelopen jaar voorgesteld en besproken. Het

Op 18 juni 2010 organiseerde FANC een stakehol-

is de bedoeling deze inspecties op jaarlijkse basis te

ders meeting met de exploitanten van inrichtingen van

herhalen.

klasse I. Hierbij werd intensief overleg gepleegd over een aantal nieuwe initiatieven van het FANC zoals het

Internationale veiligheidsaudit OSART in kerncentrale Doel

nieuwe proces van de “Tienjaarlijkse Herzieningen”

Het observeren van de “safety culture” door FANC en Bel V in de inrichtingen van klasse I

(TJH), de nieuwe meldingsverplichtingen voor de in-

Van 8 tot 25 maart 2010 ontving Electrabel, op vraag

richtingen van klasse I, de nieuwe afspraken voor het

van de Federale Overheid (via het Federaal Agent-

gebruik van de INES-schaal, ….

schap voor Nucleaire Controle), een OSART-missie

In september 2010 werd aan al de inspecteurs van Bel

Deze ontmoeting heeft ongeveer 60 personen van de

Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) in de kerncen-

V en FANC het startschot gegeven voor het gebruik

exploitanten van inrichtingen van klasse I verzameld.

trale van Doel.

van een observatietool van de “safety culture” bij de

Iedereen heeft de gelegenheid gehad om zijn vragen

exploitanten van klasse I. De bedoeling is dat bij elk

te stellen en/of zijn opmerkingen te geven over de

Het definitieve rapport van deze OSART-missie werd

contact dat FANC en/of Bel V met deze exploitanten

ontwerpen die door de tandem FANC/Bel V voorbereid

begin juli 2010 door het IAEA aan het FANC overhan-

heeft, systematisch indicaties m.b.t. veiligheidsgedrag

werden. Al deze nieuwe initiatieven werden verder

digd. Het integrale rapport werd publiek gemaakt via

geobserveerd zullen worden.

ontwikkeld en inmiddels geïmplementeerd.

de website van het FANC. Op basis van dit rapport

(Operational SAfety Review Team) van de Internationale

heeft Electrabel een OSART-actieplan opgesteld, dat In het kader van het verbeteren van de safety culture werd eveneens aan de exploitanten gevraagd een self-assessment uit te voeren om de verschillen tussen hun bestaand management systeem en het management systeem beschreven in de IAEAStandard GS-R-3 (Management System for Facilities

werd goedgekeurd door het FANC en zijn filiaal Bel V.

Periodieke veiligheidsevaluaties in de grote, nucleaire installaties : uniformiseren van de vergunningsvoorwaarden Tienjaarlijkse Herzieningen

and Activities), te identificeren. Dit geïntegreerd ma-

16

nagement systeem zal immers een vereiste worden

In februari 2010 werden voor de kerncentrales van Doel

in de komende herziening van de regelgeving rond

en van Tihange en voor de andere klasse I-inrichtingen

nucleaire veiligheid.

via koninklijk besluit de vergunningsvoorwaarden aan-

Bedoeling van dit actieplan is om een antwoord te bieden op de suggesties en aanbevelingen van het OSART-team en de veiligheid verder te verbeteren. Een samenvatting van dit actieplan werd op de website van het FANC gepubliceerd.

Long Term Operation van Belgische kerncentrales

Ontmanteling van installaties van FBFC International en van de onderzoeksreactor Thetis


Het FANC, samen met zijn technisch filiaal Bel V, bereidt sinds 2009 de mogelijke veiligheidsimplicaties

FBFC International wenst de komende jaren zijn pro-

van een zogenaamde lange termijn uitbating of “Long

ductieactiviteiten binnen zijn splijtstoffabriek te Dessel

Term Operation” van de eerste Belgische kerncentrales

te herstructureren, door middel van een centralisatie

voor. Zoals beschreven in de LTO-strategienota van

van de nucleaire activiteiten die nu gehuisvest zijn in de

het FANC moet eind 2011 een LTO-dossier ingediend

kleinere gebouwen 1, 2 en 3 naar het centrale gebouw

worden bij het Agentschap en Bel V dat zowel het pro-

5, gevolgd door een ontmanteling van deze gebouwen.

gramma voor verouderingsbeheer als een voorstel van

Ook het hergebruik van het MOX-gebouw (gebouw

ontwerpverbeteringen bevat. In het jaar 2010 werd het

5M) voor niet-nucleaire activiteiten wordt overwogen.

overleg met Electrabel over dit project verdergezet en werd eveneens een presentatie aan de Wetenschappe-

Op 8 december 2010 werd in het kader van dit project

lijke Raad gegeven over de toestand en de opvolging

een ontmantelingsvergunning voor deze gebouwen 1,

van de reactorkuipen.

2, 3 en 5M via koninklijk besluit afgeleverd.

Eind december 2010 werd door het FANC een eerste

Voor de ontmanteling van de onderzoeksreactor Thetis

opvolgingsverslag opgesteld over de actuele stand

van de Gentse universiteit werd het vergunningsproces

van zaken van de voorbereiding van de LTO van de

in gang gezet. In 2010 werd de splijtstof uit deze reactor

Belgische kerncentrales Doel 1, Doel 2 en Tihange 1.

afgevoerd naar Belgoprocess.

Dit opvolgingsverslag werd overgemaakt aan de voogdijminister en de minister van Energie en werd gepubliceerd op de website van het FANC.

17


Het doel van de audit bestond erin om de organisatie

zal, na analyse van dit actieplan, zich uitspreken over

door te lichten omtrent het beheer van de veiligheid

de volledigheid ervan. Na goedkeuring zal dit actieplan

en te helpen bij het identificeren van onderwerpen

verder opgevolgd worden door FANC en Bel V.

die verbeterd kunnen en moeten worden in verband met het veiligheidsbewustzijn alsook om die veiligheid onafgebroken op te voeren. De audit werd door een gemengd team uitgevoerd : naast het FANC en Bel V

De aanpak van het FANC voor de inrichtingen van klasse II A

ondersteunden enkele externe experts het team. Zoals door de parlementaire subcommissie - die zich Volgende domeinen werden grondig geëvalueerd tij-

boog over de werking van het FANC - gevraagd werd,

dens de audit :

heeft het FANC een categorie “klasse IIA” - dat wil zeggen die inrichtingen uit klasse II met de hoogste

IRE Na enkele praktische problemen werd de volledig

• Management en organisatie van de veiligheid

risico’s - gedefinieerd waarop zij een gelijkaardige,

• Beheer van radioactieve lozingen

strenge veiligheidsfilosofie toepast als voor de inrich-

• Beheer en controle op het ontvangen afval

tingen van klasse I. Aan deze inrichtingen van klasse

• Dynamisch risicobeheerssysteem

IIA werden tijdens een vergadering met de uitbaters in

• Brandpreventie en –bestrijding

de herfst van 2009 bijkomende eisen opgelegd : een

• Beheer van abnormale gebeurtenissen en incidenten

uitgebreid en ‘à jour’ veiligheidsdossier, een proces

• Veiligheidscultuur

voor het beheer van wijzigingen en verplichtingen voor

vernieuwde productielijn XeMo2 in gebruik genomen ter vervanging van de lijn XeMo1.

Audit Belgoprocess

18

het melden van gebeurtenissen, gekoppeld aan een De resultaten tonen aan dat op Belgoprocess een aantal

proces van ervaringsuitwisseling. De exploitanten im-

positieve punten naar voren komen. Tevens werden per

plementeren deze bijkomende eisen en worden hierin

domein een aantal te verbeteren punten geïdentificeerd,

opgevolgd door FANC en Bel V.

waar een bijkomende inspanning nodig is om dit te verbeteren. Het verslag van de audit, dat integraal ge-

Het FANC heeft ook samen met de betrokken uitbaters

Het Agentschap heeft in juli 2010 onder meer op ver-

publiceerd is op de FANC-website, werd eind oktober

een aanpak uitgewerkt met als doel de gasvormige

zoek van de Raad van Bestuur van Belgoprocess de

2010 overgemaakt aan Belgoprocess met de vraag om

radioactieve lozingen van de Belgische cyclotrons te

beslissing genomen een veiligheidsaudit in de onder-

een actieplan op te stellen dat tegemoet komt aan de

verminderen (ALARA-aanpak). Deze actieplannen zijn

neming uit te voeren. Deze audit is doorgegaan van

opmerkingen van het auditteam. Belgoprocess heeft op

lopende bij de exploitanten en worden opgevolgd door

18 tot 22 oktober 2010.

23 december zijn actieplan voorgesteld. Het auditteam

het FANC, samen met Bel V.

Ronde tafels met de uitbaters van industriële radiografie

Organisatie van gekruiste inspecties met onze collega’s in Frankrijk en Nederland

Tijdens het eerste trimester van 2010 werd een ronde

Andere specifieke opleidingen Qua opleiding werd ook - in samenwerking met het Belgisch Leger - voor de FANC-inspecteurs een peri-

tafel georganiseerd met de sector van de industriële

Het is al een paar jaar de gewoonte dat de inspectiepro-

odieke opfrissingsopleiding omtrent het gebruik van

radiografie op werven, de sector van het niet-destructief

gramma’s van het FANC worden uitgewisseld met de

meetapparatuur in gesimuleerde, incidentele omstan-

onderzoek. Deze ronde tafel was de afsluiting van

Franse en Nederlandse collega’s en er worden afspraken

digheden georganiseerd. Deze opleiding bestond uit

een samenwerking die geleid heeft tot het formuleren

gemaakt voor “gekruiste” inspecties. Deze “gekruiste”

een korte herhaling van de basisbegrippen rond meting

van strengere veiligheidseisen die aan deze inherent

inspecties zijn een belangrijke ervaring en dikwijls ook

van straling en besmetting, gevolgd door praktische

risicovolle sector worden opgelegd. Het FANC heeft

een bron van inspiratie voor onze FANC-inspecteurs.

oefeningen op de terreinen van het leger. Meer dan

ook een uitwisseling van ervaring gehad met de Franse

20 personen van verscheidene FANC-diensten alsook

veiligheidsautoriteit (ASN) over de Belgische en Franse aanpak in deze sector. Einde 2010 heeft de het FANC deze strengere veilig-

een 5-tal personen van het leger hebben aan deze

Primeur qua opleiding : stage van FANC-inspecteurs in opleiding bij de Franse veiligheidsoverheid ASN

heidseisen formeel opgelegd aan de betrokken bedrijven uit de sector en dit via een aanpassing van de

Er werd in 2010 een protocolakkoord afgesloten tussen

vergunningsvoorwaarden.

het FANC en de ASN waardoor een stage kan worden

Het FANC wisselt ook op actieve wijze alle gegevens


opleiding deelgenomen.

FANC neemt deel aan het project Augias tegen afvalzwendel

uitgevoerd door de inspecteurs van het FANC of de

Tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese

ASN bij hun collega-organisatie.

Unie hebben de Belgische politiediensten het initiatief genomen om het project Augias te lanceren.

over nationale en internationale incidenten en ongevallen met de sector uit. Deze ervaringsuitwisseling is

Dit werd onmiddellijk in de praktijk omgezet door drie

een belangrijk onderdeel van het preventiebeleid. Een

FANC-experts in opleiding, die midden en eind 2009

Het project Augias omvat de strijd tegen de grootscha-

uitgebreid informatiedossier over deze activiteiten is

werden aangeworven, een stage te laten volgen bin-

lige internationale afvalzwendel. In het kader van dit

beschikbaar op de FANC-website.

nen een afdeling van de ASN in de herfst van 2010.

project vond op 14 oktober 2010 de actie “Rap en Rein” plaats in het arrondissement Kortrijk en Ieper. Dit arrondissement wordt gekenmerkt door belangrijke internationale verkeersassen met zwaar vervoer en industriecentra, waardoor de kans op inbreuken op de milieuwetgeving en afvalzwendel gevoelig hoger liggen.

19


Deze bijzondere actie werd bijgewoond door o.a. me-

matisch gestimuleerd/verplicht om rookmelders in hun

gehospitaliseerd. Eén persoon is overleden aan de

vrouw de Minister van Binnenlandse Zaken Annemie

woning te plaatsen. Vandaag is er met de optische rook-

opgelopen straling.

Turtelboom en de Minister van Justitie Stefaan De

melders echter een volwaardig alternatief voorhanden.

Clerck. Twintig verschillende politie- en inspectiediensten

Het FANC heeft een globale aanpak uitgewerkt voor

waaronder het FANC gingen de strijd aan. Er werden

Met het nu goedgekeurde besluit wordt de cirkel verder

deze problematiek en stimuleert het plaatsen van meet-

echter geen inbreuken qua radioactiviteit vastgesteld.

gesloten om dit type rookmelders definitief te bannen

poorten in de niet nucleaire afval- en recyclagesector in

voor gebruik bij particulieren. In 2009 startte in alle

België. Dit accident onderstreept nogmaals het belang

gewesten de verplichte, aparte inzameling van door

van het plaatsen van meetpoorten voor het opsporen

huishoudens afgedankte ionisatierookmelders via de

van weesbronnen en een verstrenging van de regels

containerparken. In 2009 werden via deze weg 536

op het vervoer van radioactieve bronnen.

Verbod op invoer van en verkoop ionisatierookmelders aan particulieren

ionisatierookmelders ingezameld ; in de periode van januari tot en met mei 2010 waren er dat reeds 2200.

Sinds 1 november 2010 is in België het verbod ingegaan op de verkoop en invoer van ionisatierookmelders

Aangezien de gemiddelde levensduur van deze rook-

bestemd voor particulier gebruik. Vanaf 1 januari 2020

melders zonder onderhoud 10 jaar is, mogen reeds

is ook het particulier gebruik ervan niet langer toegela-

geïnstalleerde rookmelders nog gebruikt worden tot

ten. Dat stelt het Koninklijk Besluit van 10 oktober 2010

ten laatste 1 januari 2020.

Proces om al de Hoog Actieve Ingekapselde Bronnen (HAIB’s) in kaart te brengen Het FANC heeft een proces uitgewerkt om alle HAIB’s in België in kaart te brengen.

ter zake. Het FANC beschikt met dit verbod over een bijkomend instrument om het risico dat van ionisatierookmelders bij huishoudelijk gebruik kan uitgaan, weg te werken. Ionisatierookmelders bevatten immers

De globale aanpak van het FANC voor de weesbronproblematiek

gegevens uit bestaande databanken te vergelijken met de bronnen op het terrein. Vervolgens zullen de

een laag radioactief bronnetje. Dit is in principe goed beschermd door een omhulsel, waardoor zo een rook-

Meerdere radioactieve Co60-bronnen – waarvan de

ontdekte afwijkingen geregulariseerd worden in een

melder geen risico vormt in onbeschadigde toestand.

oorsprong voorlopig nog ongekend is – kwamen in

volgende fase.

Echter, bij ondeskundige afbraak of verwerking kan het

India bij enkele schroothandelaars terecht en hebben

beschermend omhulsel beschadigd raken met een

daar geleid tot de blootstelling van meerdere personen.

bestraling of besmettingsrisico als mogelijk gevolg. Dit accident kwam aan het licht door het verslag van

20

In eerste fase worden de HAIB’s opgespoord door alle

De timing van dit besluit is niet toevallig. Vanuit brand-

een patiënt waarbij symptomen ten gevolge van straling

preventieoogpunt worden particulieren immers syste-

werden vastgesteld. In totaal werden er 6 personen

Uitbreiding van het gebruik van INES

INES-schaal. Het hoofddoel van deze nota is enerzijds geïnformeerd te worden over alle gebeurtenissen die

Het gebruik van INES in België is sinds meerdere jaren

zich voordoen en anderzijds om op een gestructu-

voor de klasse-I inrichtingen geregeld via een conventie

reerde manier aan ervaringsterugkoppeling te doen

tussen de exploitanten, de controleorganismen en

n.a.v. deze gebeurtenissen. De FANC-experten voeren

het FANC.

de INES-analyse uit. In functie van het INES-niveau


gebeurt, analoog als voor de andere inrichtingen, de Ook voor de andere industriële inrichtingen wordt nu

nodige communicatie.

het gebruik van INES toegepast. Hierna volgt een lijst met de INES-gebeurtenissen Voor de inrichtingen van klasse IIA, gebeurt dit even-

van het jaar 2010. Er zijn geen INES-gebeurtenissen

eens via een conventie, gelijkaardig als voor de in-

in 2010 vastgesteld op niveau 2 of hoger.

richtingen van klasse I. Dit werd besproken tijdens de rondetafel van november 2009. De conventie werd door alle inrichtingen van klasse IIA aanvaard en is van toepassing vanaf 1 april 2010. Deze conventie houdt o.m. in dat de dienst voor fysische controle van de exploitant de INES-analyse uitvoert en ter goedkeuring verstuurt naar het controleorganisme en het FANC. Bij een INESniveau van 1 of hoger zal dit gecommuniceerd worden op de website van het FANC. Bij een INES-niveau 2 of hoger zal de exploitant een persbericht verspreiden en zal eveneens het IAEA op de hoogte gebracht worden door de INES National Officer. Voor de andere industriële inrichtingen (klasse II buiten IIA en klasse III) werd een instructie opgesteld en verstuurd naar al deze uitbaters betreffende de melding van gebeurtenissen, incidenten en ongevallen in deze inrichtingen en, hieraan gekoppeld, het gebruik van de

21


GEBEURTENISSEN, INGEDEELD OP DE INES-SCHAAL, IN BELGIË VAN DE LAATSTE 12 MAANDEN Op 7 februari heeft het IRE ‘s avonds vastgesteld dat er in haar installaties, en meer bepaald in een cel voor de zuivering van Jodium, een verlies aan onderdruk was. Deze anomalie was aanwezig sedert vrijdagnamiddag. Ze werd op zondag gedetecteerd en werd onmiddellijk gecorrigeerd. Gedurende die periode, vond geen enkele handeling, die mogelijks een lozing veroorzaakt, plaats in de cel. Het voorval heeft geen radiologische gevolgen gehad op of buiten de site.

Onterechte uitschakeling ventilatoren : Tijdens het jaarlijks onderhoud van de centrale Doel 1, werd bij een test vastgesteld dat een elektrische beveiliging kon leiden tot onterechte uitschakeling van een aantal ventilatoren. De nodige correctieve acties worden genomen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

Overschrijding dichtheidscriteria afsluiters Doel 1 – Tijdens het jaarlijks onderhoud van de centrale Doel 1, werd bij een test vastgesteld dat enkele penetratieafsluiters van het reactorgebouw niet voldeden aan de dichtheidscriteria. De nodige correctieve acties werden onmiddellijk genomen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

22

13.01.2010 Doel 1 Niveau 1

Afwijking op elektrische beveiliging in centrales Doel 1 & 2 : Tijdens een test in de kerncentrales Doel 1 & 2 werd vastgesteld dat de elektrische beveiliging op een motor van een pomp niet aan alle vereisten voldeed waardoor de beschikbaarheid van de pomp in geval van aardbeving niet gegarandeerd kon worden. De nodige corrigerende acties worden genomen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

05.02.2010 IRE Niveau 1

08.02.2010 Doel 1 Niveau 1

Door een afwijking van een debietmeting in één van de cellen van gebouw 123, werd de ventilatie van de hall, zoals voorzien in het ontwerp, automatisch stilgelegd om besmetting van de cel naar de hall te voorkomen. Door een electrisch defect aan de alarm-eenheid, werd dit probleem niet automatisch opgemerkt. De terreinverantwoordelijke heeft tijdens zijn rondgang de volgende dag, het probleem vastgesteld en onmiddellijk laten herstellen. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

Dieselmotoren worden gebruikt om elektriciteit te leveren aan de centrale bij uitval van de elektrische voeding verzekerd door het uitwendig elektrisch net. Naar aanleiding van studies over de werking van deze dieselmotoren werd vastgesteld dat de aardbevingsbestendigheid van de elektronische kaarten, die bepaalde opstartwijzes van deze motoren regelen, niet werd gegarandeerd. Dit kan de goede werking van deze dieselmotoren in gevaar brengen. De opstartwijze van de motoren werd onmiddellijk aangepast. Dit voorval heeft geen radiologische gevolgen op of buiten de site gehad.

04.03.2010 Doel 1 / Doel 2 Niveau 1

13.03.2010 Tihange 2 Niveau 1

Afwijking in volume toevoegwater Doel 1/2 Tijdens een interne inspectie op Doel 1/2 is vastgesteld dat het peil van een watertank iets lager was dan voorgeschreven. Dit water is nodig om de centrales af te koelen. De nodige correctieve acties werden onmiddellijk genomen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

20.03.2010 Belgoprocess Niveau 1


Bij een interventie op de ventilatiesystemen van het gebouw voor nucleaire hulpdiensten van Tihange 3, werd een non-conformiteit vastgesteld op het pulsie- en extractiesysteem. Normaal wordt de ventilatie verzekerd door drie identieke systemen waarvan er één permanent draait terwijl de twee andere in reserve staan. In dit geval waren beide reserve-systemen niet beschikbaar hoewel de regels eisen dat er minstens één van de 2 beschikbaar is om eventueel in werking te treden. Deze niet-conformiteit had geen enkel gevolg maar wijst niettemin op een fout in de toepassing van de procedure voor periodieke testen. Zodra deze situatie ontdekt werd, werden de 2 systemen onmiddellijk in hun vereiste toestand gebracht. Aansluitend werd besloten om de testprocedure te verbeteren. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

Op 18 mei 2010 heeft een verwerker van nucleair afval tijdens de verwerking van een lot van 7 verzegelde afvalvaatjes, afkomstig van een bedrijf in Dendermonde, twee anomalieën vastgesteld. Volgens de documenten zouden deze vaatjes elk een kleine radioactieve bron bevatten (Am-241 met een activiteit van 11.1 GBq per bron). Bij de controle van de inhoud bleek echter dat in één van de vaatjes geen bron aanwezig was en dat in een ander vaatje een bron zat waarvan de activiteit beduidend lager was dan aangekondigd (nl. 1.11 GBq i.p.v. 11.1 GBq). Het FANC werd hiervan op de hoogte gesteld op 20 mei en heeft onmiddellijk een onderzoek gestart om meer duidelijkheid te verkrijgen omtrent de ontbrekende bron. Tot op heden werd de bron nog niet teruggevonden.

De onderzoeksreactor THETIS van de Universiteit van Gent ligt reeds geruime tijd stil en de brandstofelementen van deze reactor worden als nucleair afval afgevoerd naar Belgoprocess. Tijdens het ontladen van de transportcontainer van deze brandstofelementen in de installaties van Belgoprocess is één van de elementen losgekomen uit de grijper die hiervoor voorzien was. De operatoren hebben de preventieve procedures op een gepaste wijze toegepast om de val van dit brandstofelement te voorkomen en er waren dan ook geen gevolgen voor de installatie en het brandstofelement. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.


07.05.2010 BP Niveau 1

Bij doorgang van een vrachtwagen met een lading schroot bij een schroothandelaar, uitgerust met een meetpoort voor de detectie van radioactief materiaal, werd een alarm vastgesteld. Het schroot was afkomstig van de afbraakwerken van de suikerfabriek van Moerbeke-Waas. (ISCAL Sugar). Het FANC werd onmiddellijk door de eigenaar van de meetpoort op de hoogte gebracht . In de lading werd een onbeschadigde radioactieve bron Cs-137 met een activiteit van ongeveer 1220 MBq teruggevonden. De bron werd vakkundig verpakt en is intussen opgehaald en veilig opgeborgen. Er werd, gezien de bron intact was, geen enkele contaminatie vastgesteld.

Tijdens een controle, voorafgaand aan het onderhoud van het cyclotron, werd een radioactief stukje metaal gevonden vlak bij de uitgang van de gecontroleerde zone, buiten de bunker van het cyclotron. Dit stukje metaal, afkomstig van een van de vensters van het bestralingsdoelwit, werd niet gedetecteerd tijdens een vorig onderhoud en werd onmiddellijk geïsoleerd. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen voor de andere delen van de site of buiten de site.

18.05.2010 Bedrijf te Dendermonde Niveau 1

09.06.2010 BetaPlus Pharma Niveau 1

NUCLEAIRE BASISINRICHTINGEN Vorige week heeft een technieker vastgesteld dat een pomp uit dienst werd genomen voor onderhoud voor een periode die de specificaties overschreed. Deze pomp dient om dieselbrandstof van het hoofdreservoir naar het reservoir voor dagelijks gebruik te voeren. Dit reservoir voor dagelijks gebruik voedt een dieselmotor die dient voor de productie van electriciteit op een autonome manier, indien dit nodig is. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

Tijdens de analyse van de snelheidsmetingen van één van de pompen van het primair circuit, bleek dat één van de snelheidsindicatoren defect was. Dit veroorzaakte een fout in de berekening van sommige van de beschermingsdrempels van de reactor, echter zonder een merkbaar gevolg op het vlak van de veiligheid. De gebrekkige uitrusting werd vervangen. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

10.06.2010 ISCAL Sugar Niveau 1



23


Belgonucleaire heeft in het verleden MOX-splijtstof geproduceerd die bestemd was voor Belgische en buitenlandse kerncentrales. Deze inrichting is momenteel in ontmanteling. Op donderdag 22 juli 2010 is er tijdens het behandelen van een verpakking in een stockageruimte voor splijtstoffen, een scheur ontstaan in het omhulsel van de verpakking en is een verspreiding van het splijtbaar materiaal in het lokaal opgetreden. Dit lokaal voor de opslag van splijtstof is gescheiden van de zones waar de ontmanteling gebeurt. Twee personen in het lokaal raakten besmet op de huid, maar deze werden na externe ontsmetting en controle besmettingsvrij verklaard. De splijtstof werd opnieuw verpakt en het lokaal zal na reiniging van de besmetting terug vrijgegeven kunnen worden. Het FANC en Bel V hebben zich ter plaatse begeven en volgen de evolutie en het beheer van het voorval op. Het voorval had geen impact op de bevolking of het milieu.

MDS Nordion gebruikt Iridium-192 als radioactieve bron in industriële gammagrafie en voor het produceren van medische naalden voor curietherapie. Tijdens een routineactiviteit werd een werknemer, die werkzaam is in de zone waar de bronnen met Ir-192 worden gemaakt, lichtjes besmet en er werd eveneens een besmetting vastgesteld in het laboratorium. Na controle mocht de werknemer zijn werkzaamheden hervatten. De decontaminatie activiteiten werden opgestart. Ook werden maatregelen genomen om in de toekomst dergelijke incidenten te voorkomen. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

Tijdens het jaarlijks onderhoud van de centrale Doel 3, werd bij een test vastgesteld dat enkele afsluiters niet voldeden aan de dichtheidscriteria. De nodige correctieve acties werden onmiddellijk genomen. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

24

19.07.2010 Doel 3 Niveau 1

Tijdens de vermogenstijgingsfase van de kerncentrale Doel 3, werd, naar aanleiding van een controle, vastgesteld dat de luchtvochtigheid in een technische ruimte de toegelaten limiet had overschreden. De correctieve acties werden genomen om de luchtvochtigheid naar een aanvaardbare waarde terug te brengen. Deze gebeurtenis heeft geen enkele invloed gehad op de werknemers, de bevolking of de omgeving.

22.07.2010 Belgonucleaire Niveau 1

22.07.2010 MDS-Nordion Niveau 1

Tijdens een controle werd er een niet-conformiteit vastgesteld bij de herladingsoperaties van de kernbrandstof van Tihange 3, die was stilgelegd in het kader van het voorziene periodieke onderhoud. Bij de start van deze operaties, die onder water gebeuren, bleek dat de watercirculatie, zelfs al was deze ruimschoots voldoende, niet voldeed aan de optimale voorwaarden. Het vereiste debiet voor deze watercirculatie werd onmiddellijk na deze vaststelling hersteld. Deze gebeurtenis had geen radiologische gevolgen op of buiten de site.

Tijdens de heropstart van de kerncentrale Tihange 3 (na een periodieke stop voor onderhoud en herlading van brandstof elementen) vond er een automatische stop plaats. Vanaf dat ogenblik werden de drie pompen van de hulpvoedingswaterkring van de stoomgeneratoren in gebruik genomen. Eén van de drie pompen werd echter onmiddellijk stilgelegd als gevolg van een te hoge snelheid. De pomp werd geinspecteerd en één uur later terug in gebruik genomen. Deze gebeurtenis heeft geen enkele invloed gehad op de werknemers, de bevolking of de omgeving.

Ten gevolge van een anomalie die ontdekt werd in een productieproces, heeft het IRE dit proces tijdelijk gestopt en zijn programma voor de transferts van radioactieve vloeistoffen aangepast. Tijdens de voorbereidende operaties voor een dergelijke transfert, werd een klein lek op een niveaumeter vastgesteld. Het gelekte volume is zeer klein en gebeurde volledig binnen de gecontroleerde zone. De nodige maatregelen werden onmiddellijk genomen. Deze gebeurtenis had geen enkel gevolg op de gezondheid van de bevolking en werknemers, noch op het leefmilieu.

22.07.2010 Doel 3 Niveau 1

27.09.2010 IRE Niveau 1



Een transfer van een beperkte hoeveelheid fissiel materiaal naar een handschoenkast in de gecontroleerde zone van het gebouw LHMA werd uitgevoerd zonder de uitbatingsvoorwaarden van deze handschoenkast te controleren. In deze handschoenkast is het immers niet toegelaten fissiel materiaal in te brengen. De algemene limiet vanaf dewelke het kritikaliteitsrisico nagekeken moet worden, werd echter nooit overschreden. Na vaststelling van deze gebeurtenis werden de betrokken monsters uit de handschoenkast verwijderd. Deze gebeurtenis heeft geen enkele invloed gehad op de werknemers, de bevolking of de omgeving.

15.11.2010 SCK-CEN Niveau 1

Tijdens het jaarlijks onderhoud van de eenheid Doel 1 werd bij een test vastgesteld dat de elektrische voeding van een ventilatiesysteem langer dan voorzien onbeschikbaar bleef. De nodige correctieve acties werden genomen om dit probleem te verhelpen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

Naar aanleiding van een automatische stop van de kerncentrale Doel 4 werden de drie pompen van de hulpvoedingswaterkring van de stoomgeneratoren in gebruik genomen. Eén van deze drie pompen werd echter na korte tijd uitgeschakeld als gevolg van een te hoge snelheid. De pomp werd onderzocht en kon onmiddellijk terug beschikbaar gemaakt worden. Deze gebeurtenis heeft geen enkele invloed gehad op de werknemers, de bevolking of de omgeving.

De INES schaal is enkel te beschouwen als een hulpmiddel voor de communicatie naar het publiek en de media om de


ernst van een nucleaire gebeurtenis qua veiligheid eenvoudiger te kunnen situeren. De INES-schaal is dus geen middel om de veiligheid van een nucleaire installatie te evalueren en mag dus ook niet gebruikt worden om de veiligheid van verschillende installaties in eigen land of buitenland te vergelijken.

Tijdens het jaarlijks onderhoud van de eenheid Doel 1 werd bij een controle vastgesteld dat een overlastbeveiliging van de polaire brug verkeerd ingesteld was. De nodige acties werden genomen om dit probleem te verhelpen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

Tijdens het jaarlijks onderhoud van de centrale Doel 1, werd bij een test vastgesteld dat enkele penetratieafsluiters van het reactorgebouw niet voldeden aan de dichtheidscriteria. De nodige correctieve acties werden onmiddellijk genomen. Deze afwijking heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de medewerkers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties.

24.11.2010 Doel 1 Niveau 1

06.12.2010 Doel 1 Niveau 1


Tijdens de transfer van radioactief vloeibaar afval van de transportcontainer naar de handschoenkast waar de verwerking van dit afval dient te gebeuren, werd een klein lek vastgesteld in een afsluitkraan. Het gelekte volume was zeer klein en gebeurde volledig binnen de gecontroleerde zone. De transfer werd onmiddellijk gestopt en het lek werd gedicht. Deze gebeurtenis had geen gevolgen voor de gezondheid van de werknemers en bevolking, noch voor het leefmilieu.

15.12.2010 Doel 4 Niveau 1

16.12.2010 BP Niveau 1

25


Algemeen beheer en berging afval

de gewestregeringen. Artikel 12 van deze zelfde wet

voorbereidings- en pre-licensingsfases hebben tot doel

biedt de mogelijkheid aan de auteur van het plan om

om de haalbaarheid en de vergunbaarheid van de door

het advies te vragen van elke andere instantie die hij

NIRAS beoogde concepten te analyseren, evenals

nuttig acht. Het is in dit verband dat NIRAS het advies

om het vereiste reglementaire kader op te stellen voor

van het FANC heeft gevraagd.

het latere vergunningsproces en leidraden te bepalen m.b.t. de verwachtingen van de veiligheidsautoriteit

Het advies van het FANC heeft betrekking op de as-

inzake veiligheid en beveiliging van de sites.

pecten inzake de radiologische en nucleaire veiligheid van het beheer van het radioactief afval. Het moet in

Voor categorie A zou deze voorbereidingsfase moeten

zijn geheel worden gelezen om goed geïnterpreteerd

voltooid zijn in de herfst van 2011, op het ogenblik

te kunnen worden.

waarop NIRAS van plan is haar vergunningsaanvraagdossier bij het Agentschap in te dienen.

Het advies van het FANC werd aan NIRAS binnen de bepaalde termijnen overgemaakt en werd op de website van het FANC gepubliceerd. Op basis van de ontvangen adviezen en de resultaten van de publieke raadpleging, zal NIRAS het afvalplan en het MER finaliseren zodat deze aan haar voogdijminister kan worden voorgelegd.

Advies van het FANC over het afvalplan van NIRAS In juni 2010 heeft NIRAS een ontwerp van afvalplan opgesteld, evenals een evaluatie van de milieu-impact

Verderzetting van de prelicensingfase voor de sites voor de eindberging van radioactief afval

(MER) van dit plan. Het FANC heeft de voorbereiding van de toekomstige

26

Overeenkomstig de wet van 13 februari 2006 dient

analysefase van de vergunningsaanvragen voor de

de auteur van dit plan deze documenten voor advies

sites voor de berging van laagactief en kortlevend

aan een adviescomité voor te leggen, evenals aan

radioactief afval (categorie A), evenals voor het middel-

de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling en

en hoogactief afval (categorie B&C) verder gezet. Deze

INTERVIEW Vincent NYS Projectleider oppervlakteberging afval categorie A

V

incent Nys is projectleider van het project

sten op een constructieve wijze samen werken zo-

oppervlakteberging van afval van cate-

als de dienst Nucleaire Basisinrichtingen en RIAD.

gorie A (kortlevend laag- en middelactief

Het dwingt ons ook om intern verbeteringen na te

afval). Het is een veeleisende aangelegenheid want

streven. Het uiteindelijke doel is een synergie van

naast de coördinatie, het verdelen van het werk tus-

diverse expertises te bereiken. Het is belangrijk de

sen de experts, het opvolgen en er richting aan geven

ervaring die bijvoorbeeld opgedaan is in klasse I te

moet hij ook de coherentie van alle documenten in

gebruiken en te zorgen dat we coherent zijn met de

de gaten houden, zorgen dat er geen blokkades

modaliteiten in de nucleaire sector.


ontstaan, initiatieven bij de experts stimuleren en uiteindelijk beslissingen nemen. In een interview geeft

De ontwikkeling van een specifieke vergunningspro-

hij een toelichting :

cedure voor deze soort van inrichting is zeker geen gemakkelijke taak, rekening houdend met de lange

Sinds de ministerraad in 2006 formeel heeft beslist

termijn specificiteit van een bergingsinstallatie en

dat het FANC onder andere een vergunningspro-

omdat er geen precedent bestaat in België. Er wordt

cedure diende uit te werken voor een bergings-

dus intern veel gediscussieerd om de verschillende

project voor radioactief afval van categorie A die

fases met betrekking tot het regelgevend kader te

in de gemeente van Dessel zal plaats vinden, zijn

identificeren.

wij gestart met een zeer beperkte groep experts

ALGEMEEN BEHEER & BERGING AFVAL

binnen het Agentschap. Momenteel werken er nu

Zoals gezegd, gaat het daarenboven om een totaal

in de dienst IAABA meer dan 11 personen aan dit

nieuwe installatie. In tegenstelling tot de realisatie

project. Deze snelle expansie was noodzakelijk

van andere klassieke nucleaire installaties heeft

omdat dit een zeer belangrijk project is voor de

dit project een zeer specifiek karakter ten gevolge

maatschappij, en dus voor het FANC. Het is n.l. de

van het belang van de omgeving in de veiligheids-

eerste keer dat een belangrijke nieuwe inrichting

benadering. Elke bergingsinrichting is uniek qua

van klasse 1 zal vergund worden sinds het FANC

veiligheidbenadering. De principes blijven dezelfde,

is opgericht. Bovendien is het een nieuw type van

maar hun verwerking is bijna altijd specifiek.

inrichting die een grote maatschappelijke gevoeligheid heeft.

Daarnaast speelt de perceptie van de belangheb-

Ook intern is dit een uitdaging, omdat het echt een

bende een belangrijke rol. We moeten vertrouwen

interdisciplinair project is waar we met veel dien-

opbouwen. Dat is soms moeilijk omdat de ver-

27


wachtingen van de lokale bevolking anders kan

te worden uitgewerkt, waarin beide partijen hun

de beslissingen op een gezamenlijke wijze worden

zijn dan die van het FANC. Zij verwachten soms

eigen missie moeten behouden en met respect

genomen. De finale beslissing van het agentschap

wijzigingen van het concept, terwijl die vanuit de

voor elkaars identiteit. Er bestaat in ieder geval

zal collectief op basis van een interne kritische

veiligheid op lange termijn negatief beoordeeld

een goede werkrelatie en dat is noodzakelijk om

evaluatie gebeuren.

kunnen worden. Wij moeten rekening houden met

tot oplossingen te komen.

de legitieme bezorgdheden van de partenariaten in het kader van de algemene bezorgdheden voor

Intern hebben we in onze dienst een structuur

de veiligheid. We moeten tussen deze twee be-

uitgewerkt die op kennis en ervaring is gebaseerd.

zorgdheden een evenwicht zoeken.

Daarvoor is een zogenaamde Kennis- en Ervaringsgroep (KEG) opgericht waarin een aantal experts

Ook de veiligheidsbenadering van het FANC speelt

zetelen die op een specifiek domein competent

een belangrijke rol. Wij wensen de kwaliteit van het

zijn. Elke KEG heeft als doel een technisch gebied

veiligheidsdossier en zijn technische inhoud nog ver-

te behandelen. Zo is er bijvoorbeeld een “KEG”

der te verbeteren en naar een topniveau te brengen.

voor de site, design, exploitatie, lange termijn vei-

Maar ook hier is weinig referentie aanwezig waarop

ligheid e.d. Deze organisatiestructuur blijkt in de

wij ons kunnen baseren.

praktijk voor de voorbereidingsfase een zeer nuttige tool om kennis onderling te verbreiden en om

Discussies tussen de experts moeten helpen ons

kennis te ontwikkelen. De specifieke kennis is aan-

doel te bereiken wat de verbetering van de inhoud

wezig bij meerdere experts, zodat de ervaringen

van het veiligheidsdossier betreft. Anderzijds moeten

van de verschillende werkgroepen uitgewisseld

we vermijden dat we voorschrijvend zijn. Het is onze

kunnen worden.

bedoeling om een richting aan te geven en creatieve

28

oplossingen toe te laten zodat er geen blokkades

Voor het vervolgtraject dat op de behandeling van

ontstaan.

de vergunningaanvraag gefocusseerd is, hebben

Een bijkomend element is dat NIRAS geen zui-

we een andere organisatiestructuur opgebouwd

vere industriële operator is, maar net zoals het

om nog efficiënter te zijn. Dit gebeurt via een ‘team

FANC een agentschap die een regelgevende mis-

project’ cel. Het doel van deze cel is een garantie

sie heeft. NIRAS heeft ook van de ministerraad

van coherentie te geven aan de analyse van het

een missie opgedragen gekregen. Er dient dus

veiligheidsdossier. Op basis van het technisch ad-

een nieuwe relatie voor de twee Agentschappen

vies van de experts zal deze cel garanderen dat


29

De instandhouding van een dialoog o.a. door middel van ‘ronde tafels’ is belangrijk om tot samenwerking te komen en het vertrouwen te krijgen van de medische sector.

Wij wensen overleg, gebaseerd op wederzijds respect, actief luisteren en

DIALOOG

François

JAMAR Diensthoofd Nucleaire Geneeskunde, Universiteitskliniek St-Luc

2

Gezondheid en leefmilieu Vooruitzichten : Patrick Van Der Donckt Departementshoofd Gezondheid & Leefmilieu

32

Bescherming van de gezondheid

35

Toezicht op het grondgebied

41

Interview : Boris De Handschutter Projectleider radonactieplan

44


VOORUITZICHTEN Patrick VAN DER DONCKT Departementshoofd Gezondheid & Leefmilieu

A

ls we de gemiddelde blootstelling aan

voor minder invasieve behandelingen ; in bepaalde

ioniserende straling in België in ogen-

gevallen laat de medische beeldvorming, gekop-

schouw nemen, zien we dat de medi-

peld aan nieuwe chirurgische technieken, het toe

sche sector (43%) en de natuurlijke straling (50%) de

om zware chirurgische ingrepen te vermijden, maar

belangrijkste oorzaken zijn. We zijn in het departe-

het gevolg daarvan is een grotere blootstelling aan

ment daarom op deze twee niveaus actief en geven

ioniserende straling. Bij veelvuldige inzet van CT’s,

prioriteit om de impact van mogelijke blootstellingen

contrastradiologie, mammografi e e.d. wordt de

te verminderen en proactief actie te ondernemen

patiënt aan ioniserende straling blootgesteld, wat

uitgaande van een ALARA-bewustzijn door middel

een risico kan betekenen. Deze medische toepas-

van het ontwikkelen van een constructieve dialoog

singen zijn bijzonder belangrijk voor de diagnose

met de betrokken doelgroepen en de ontwikkeling

en behandeling, maar er is een stijgende tendens

van een netwerk dat ons toelaat een ‘safety culture’

van de medische dosissen waar te nemen door

te promoten.

de technische evoluties in de gezondheidszorg en de toegankelijkheid ervan. Diverse campagnes

Een belangrijke bron van natuurlijke straling is radon,

worden dan ook door het FANC geïnitieerd bij de

een radioactief gas dat bij veelvuldige blootstelling

betrokken medici om het rechtvaardigings- en op-

een negatieve impact op de gezondheid kan hebben.

timalisatieprincipe toe te passen en te wijzen op de

Het radonactieplan streeft ernaar om de collectieve

gevoeligheid van bepaalde groepen (ongeboren

radonblootstelling van de bevolking te verminderen.

kind, kinderen) om de totale dosisbelasting zo laag

In de komende jaren zullen de informatie- en meet-

als redelijkerwijze mogelijk te houden. Het is onze

campagnes worden voortgezet en wordt er verder

strategie om door middel van meer transparantie

gewerkt aan de samenwerking met de beroeps-

en een betere samenwerking de impact van de

verenigingen van de bouwsector, de gewesten, de

mogelijke blootstellingen te verminderen.

provincies en de gemeenten teneinde de strategie te implementeren. GEZONDHEID EN LEEFMILIEU

32

Er zijn de afgelopen tijd sensibiliserings-/ regularisatiescampagnes geïnitieerd ten behoeve van

Zoals eerder gezegd, is de medische sector een

dierenartsen en tandartsen. Momenteel wordt er

belangrijk speerpunt in het departement. De gere-

gestart met een regularisatiecampagne gericht op de

gistreerde vorderingen op het gebied van de me-

connexisten. Dit is een omvangrijke doelgroep van

dische beeldvorming hebben de weg vrijgemaakt

circa 6000 specialisten waaronder o.m. cardiologen,

neurochirurgen, gastro-enterologen en interventie-

van deze stations kan o.a. de radioactiviteit in de

radiologen die verrichtingen doen waarvan de dosis

waterzuiveringstations worden opgemeten. Er be-

heel hoog ligt.

staat een vermoeden dat deze radioactiviteit af-

GEZONDHEID EN LEEFMILIEU

komstig is van de gezondheidsinstellingen. Door Prioriteit voor de komende jaren wordt gegeven aan

deze metingen krijgen we een duidelijker beeld

een complementair controle- en inspectiebeleid in

van de radiologische impact van de lozingen in de

deze sector.

gezondheidssector.

We gaan enerzijds het inspectiebeleid herdefiniëren in functie van de nieuwe criteria gebaseerd op het

Naast de natuurlijke radioactiviteit in het leefmilieu

risico verbonden met de uitbating, zodat de actie

zijn er talrijke industriële sectoren die gebruik maken

van het FANC nog meer in lijn zou komen te liggen

van laagradioactieve stoffen die vaak in de residu’s

met zijn missie en, anderzijds, zodat er kan worden

worden teruggevonden. Doelstelling is een uitbrei-

nagedacht over de wijze waarop het FANC doeltref-

ding van het toezicht rondom deze industrieën en

fender zou kunnen communiceren op het niveau

hun bergingsplaatsen voor deze residu’s.

van de ziekenhuizen zodat onze boodschap nog verder verspreid wordt en onze zichtbaarheid nog toeneemt. Concreet betekent dit dat er systematisch fysieke bezoeken worden afgelegd en gerichte steekproeven worden afgenomen en nieuwe soorten opleidingen /interacties met de sector kunnen worden georganiseerd. Het vigilantiesysteem van incidentmeldingen voor de nucleaire geneeskunde en de radiologie zal verder worden uitgebouwd. De vernieuwing van het TELERAD-netwerk biedt opportuniteiten om in de toekomst meer proactief te reageren. Zo voorziet de vernieuwing in de installatie van verplaatsbare spectrometriestations voor metingen in een waterig milieu. Met behulp

33

Wij kunnen niet produceren en werken zonder de veiligheid in acht te nemen. De rol van het FANC is hierbij essentieel. Het heeft hierbij een adviserende rol, maar daarnaast verwachten wij informatie en feedback voor en na inspecties.

Wij onderhouden met al onze stakeholders eerlijke en

CONSTRUCTIEVE RELATIES Vincent

LUYCKX General Manager Stegerenics

Bescherming van de gezondheid

4. Medische stralingsfysica

dosis met zich meebrengen. In België is 43% van de

5. Radionuclidentherapie

ioniserende straling waar wij aan blootstaan afkomstig

6. Vorming en administratieve vereenvoudiging

van de toepassingen in de medische sector.

De respons op de oproep tot deelname aan deze

Het creëren van een groter bewustzijn bij zowel de ra-

werkgroepen was zeer groot en de verstandhouding

dioloog als de patiënt, met het oog op een aangepast,

binnen de groepen was van dien aard dat er op rela-

gerechtvaardigd inzetten van deze technieken om zo

tief korte termijn aanzienlijke vooruitgang kon worden

de dosis voor de patiënt globaal te verminderen, vormt

geboekt in dit domein.

een speerpunt in de aanpak van het FANC.


De referentieniveaus werden bepaald op basis van de

Radiologie

gegevens verkregen van ongeveer 70% van de radiologische centra. Het mobiliseren van de radiologische

Tijdens een “Rondetafel Patiëntdosis in de radiologie”,

centra om deel te nemen aan deze gegevensverza-

die doorging op 26 juni 2010, stelde het Agentschap

meling was niet altijd evident, vooral omwille van het

per type van onderzoek de eerste Belgische diagnos-

grote aantal privé-praktijken. De deelnemende centra

tische referentieniveaus voor radiologische centra voor

zijn geografisch min of meer representatief gespreid.

aan de betrokken stakeholders. Dit was een belangrijke stap in het optimaliseren van de dosis voor de patiënt

Het FANC heeft intussen ook de eerste stappen gezet

in relatie tot het beoogde resultaat. Tot hiertoe waren er

voor de gegevensverzameling die moeten toelaten om

weinig objectieve gegevens beschikbaar waarop een

meer specifieke referentieniveaus te ontwikkelen voor

radioloog zijn beoordeling van de toegediende dosis

bvb. de verschillende technologieën en praktijken, en

kon baseren. De referentieniveaus bieden de moge-

onderneemt acties naar de centra die tot op heden

Naar aanleiding van de Rondetafel Nucleaire Genees-

lijkheid om de door toegediende doses aan patiënten

geen gegevens hebben doorgestuurd.

kunde gingen in 2010 zes multidisciplinaire werkgroe-

in een praktijk te toetsen en waar nodig bij te sturen.

Ronde tafels Nucleaire Geneeskunde

pen van start om oplossingen te zoeken voor een reeks specifieke problemen binnen deze sector :

Wereldwijd zien we immers een toename van dosissen

1. Kwaliteitsbeheer en klinische audits

afkomstig van medische toepassingen, deels door

2. Incidentmeldingen

overconsumptie, deels door het inzetten van nieuwe,

3. Justificatie en optimalisatie

efficiëntere diagnosetechnieken, die dikwijls een hoge

35


Multidisciplinaire werkgroepen

Het FANC, van zijn kant, vervult zijn rol van bij het

Raad over de RI1 waarin met name wordt benadrukt

begin van de productieketen tot aan de toepassing bij

dat de veiligheid van de installaties niet in het gevaar

In het kader van de campagne Patient Safety bij de

de patiënten en neemt alle nodige maatregelen opdat

mag worden gebracht door de initiatieven die gericht

FOD Volksgezondheid, werden vanuit het Platform

het gebruik van de radio-isotopen volgens de beste

zijn op het vermijden van een tekort.

Radioprotectie (FANC, FOD Volksgezondheid, RIZIV)

regels van de kunst en volgens de beste stralingsbe-

drie multidisciplinaire werkgroepen opgericht :

schermings- en veiligheidsstandaarden zou verlopen.

1. Uitwerking van guidelines voor het gebruik van medische beeldvorming

We vermelden eveneens dat de door de Europese Commissie te Luxemburg georganiseerde conferentie

Het is evident dat de druk op deze ganse keten om

(4-5/5/2010) tot doel had de stand van zaken van de

2. Sensibilisering van voorschrijvers en publiek

tekorten te voorkomen, van het FANC vereist dat het

situatie op te maken en een uiteenzetting hieromtrent

3. Optimalisatie en accreditatie

bijzondere aandacht besteedt aan de stabiliteit en de

voor te bereiden. Deze uiteenzetting was in augustus

kwaliteit van het gevoerde beleid.

2011 klaar en is onder Belgisch voorzitterschap van

Voor deze groepen werden de nodige structurele

de Raad gegeven. Het FANC heeft aan deze oefening

contacten voorzien met de groepen rond nucleaire

Het FANC heeft bovendien aan nuttige initiatieven

meegewerkt die tot initiatieven zou moeten leiden die

geneeskunde.

meegewerkt om de nationale en internationale autori-

de situatie structureel moeten oplossen door met name

teiten op de hoogte te brengen van de risico’s op een

een Europese aanpak terzake te promoten, zonder

mogelijke concurrentiestrijd tussen de prioriteit voor de

daarom af te zien van de solidariteit met de andere

toegang tot de gezondheidszorgen en deze voor de

werelddelen die op de Europese productie rekenen.

Tekort aan radio-isotopen (RI) voor medisch gebruik

veiligheid. In dit opzicht is het Canadese voorval een zeer goede les geweest.

reactor, deze van Petten in Nederland en op het

Op een symposium van 7 mei 2010 heeft het FANC

IRE in de zomer van 2008, lijkt de wereld te heb-

twee artikels voorgesteld met de volgende titels :

Start van Nationale databank voor vrijwillige registratie van (bijna)incidenten

• The shortage of medical RI - Implications and initi-

Het college der Geneesheren Radiotherapie wil in

Sinds de moeilijkheden met de Canadese NRU-

ben ontdekt hoe fragiel de productie van medische radio-isotopen is, te wijten aan het beperkt aantal installaties dat deze kan produceren, evenals aan hun leeftijd en beschikbaarheid. Elk jaar worden er, hoofdzakelijk in de westerse wereld, 35 miljoen

atives to develop solutions • Examples of safety failures in the transport of medical isotopes

tionaal Kankerplan en het FANC van start gaan met de creatie van een nationale databank voor de vrijwillige registratie van (bijna)-incidenten en voor de uitwisse-

onderzoeken uitgevoerd. Elk tekort veroorzaakt het

36

samenwerking met de FOD Volksgezondheid, het Na-

uitstel van diagnoses of behandelingen die gevolgen

Het FANC is tevens zeer actief geweest in de uitwerking

ling van informatie over hun oorzaken en gevolgen.

hebben voor de volksgezondheid.

en goedkeuring van de conclusies van de Europese

Doelstelling is om waardevolle informatie te krijgen

over de lacunes in de bestaande systemen. Door ervaringsuitwisseling en benchmarking kunnen lessen


getrokken worden zodat men gelijkaardige incidenten in andere radiotherapiecentra kan voorkomen. Tijdens de meeting die het FANC hierover 3 september 2010 organiseerde met de betrokken stakeholders werden de volgende conclusies getrokken : • Het melden en analyseren van incidenten is de hoeksteen van elke lerende organisatie. Bovendien wordt het vertrouwen dat men in een organisatie heeft, mede bepaald door een transparante communicatie. • De veiligheid van de melder en de anonieme uitwisseling van informatie dient gewaarborgd te zijn • Desondanks kan een onderzoeksrechter altijd beslag leggen op informatie. Het niet ruimer delen van een incident zou ongewild een grotere impact kunnen hebben dan wanneer er wel transparant gecommuniceerd wordt. Bovendien bestaat de mogelijkheid dat het achterhouden van informatie op zich wordt bestraft. • Het FANC onderschrijft het ‘no name, no blame, no shame’ principe • Naast de vrijwillige melding van (bijna) incidenten, is er ook een verplichte melding aan het FANC van significante gebeurtenissen die de gezondheid van de patiënt in gevaar kunnen brengen conform de bestaande richtlijnen.

37


Klinische audits in nucleaire geneeskunde

nische audits uitgevoerd door peer reviewers van het

Expo’s voor dierenartsen

eigen ziekenhuis. Pas vanaf 1 mei 2013, zullen externe peer reviewers starten met externe klinische audits.

Kwaliteitsmanagement in de geneeskunde is een

Sinds 2008 voert het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) een informatie- en regulari-

thema dat de laatste tijd meer en meer op de voor-

Eveneens in overleg met de stakeholders en de an-

satiecampagne bij de ruim 5300 dierenartsen in ons

grond treedt : de patiënt staat centraal en eist de best

dere bevoegde overheden, werd afgesproken deze

land. Sommigen onder hen maken gebruik van een

mogelijke zorg. Eén van de manieren om optimale

zelfevaluaties en klinische audits uit te voeren aan de

vast of mobiel RX-toestel. Doel van het FANC is om

zorg te garanderen is het systeem van klinische audits.

hand van het IAEA document getiteld ‘Quality Manage-

een bewustzijn te creëren waarbij elke onnodige of

Dit heeft als voornaamste doel het optimaliseren van

ment Audits in Nuclear Medicine Practices’ (QUANUM,

niet gerechtvaardigde blootstelling aan ioniserende

patiëntenzorg. Dit gebeurt door de vergelijking van

2008). Dit document bestaat essentieel uit checklists

straling van de dierenartsen, hun helpers en/of de

lokale procedures met standaardpraktijken.

van ja/neen vragen aangaande 13 verschillende on-

eigenaars van zieke (huis)dieren tot een absoluut

derwerpen. Om de bruikbaarheid van het QUANUM

minimum beperkt wordt. Dit gebeurt door onder meer

De Europese richtlijn 97/43 en het Koninklijk Besluit

uit te testen en het om te vormen tot een Belgische

het informeren van dierenarts en –eigenaar(s) of ook

van 20 juli 2001 (ARBIS) voorzien in de uitvoering van

versie B-QUANUM, werd op 1 september 2010 gestart

door het aanbieden van gespecialiseerde opleidin-

klinische audits in alle radiologische diensten (radio-

met een pilootstudie waarbij 18 diensten nucleaire ge-

gen stralingsbescherming. Daarnaast moeten de in

therapie, radiologie en nucleaire geneeskunde).

neeskunde op vrijwillige basis zelfevaluaties uitvoeren

gebruik zijnde toestellen regelmatig (jaarlijks) gecon-

aan de hand van het QUANUM. Op 3 december 2010

troleerd worden op hun goed, effectief functioneren.

In de nucleaire geneeskunde is dit systeem vooralsnog

werd een feed back vergadering georganiseerd om

De sector reageert positief : inmiddels zijn al ruim 1400

onbestaande.

de eerste commentaren en suggesties te verzamelen

dierenartsen bekend bij het FANC als gebruiker van RX

en te bespreken.

toestellen, waarvan een belangrijk deel zich intussen

In overleg met de stakeholders en de andere bevoegde

heeft geregulariseerd of de nodige stappen daartoe

overheden (FOD VVVL, FAGG en RIZIV), heeft het

zet. Verder bieden verschillende universiteiten en fe-

FANC een project “klinische audits in de nucleaire

deraties intussen opleidingen stralingsbescherming

geneeskunde” op poten gezet. Einddoel is het orga-

aan, specifiek gericht op dierenartsen.

niseren van klinische audits uitgevoerd door externe

38

peer reviewers (vanaf 2013). Voorafgaand krijgen de

Tijdens de vakbeurzen EXPOVET (Gent, Flanders

diensten nucleaire geneeskunde de tijd zich klaar te

Expo op 29, 30 en 31 oktober 2010) en Vétérinexpo

maken voor dit systeem. Bedoeling is dat zij starten

(Marche-en-Famenne op 19, 20 en 21 november 2010),

met zelfevaluaties en het uitvoeren van verbeteracties.

konden dierenartsen en geïnteresseerden gedurende

Vanaf 1 mei 2012 zal gestart worden met interne kli-

de drie dagen op de FANC-stand terecht bij een ex-

Crisiscel FANC

pert voor meer informatie. Daar konden ze ook een

De regularisatiecampagne in de tandheelkunde

sensibiliserende poster voor hun praktijk afhalen en

heeft, naast het regulariseren van zeer vele tand-

een exemplaar van de nieuwe gids ‘X-stralen in de

artsen, ook onrechtstreeks tot andere initiatieven

Het doel van het project bestaat erin om een crisis-

dierengeneeskunde, een goede praktijkgids’.

geleidt in deze sector : publicatie van twee brochures

ruimte in te richten waar experts van het FANC over

in goede praktijk voor tandheelkundige radiologie,

een adequate infrastructuur beschikken tijdens de

Tijdens elk van de expo’s bood het FANC een gratis

publicatie van een ‘vademecum tandheelkunde’,

behandeling van een crisissituatie, ter ondersteuning

opleiding ‘Stralingsbescherming’ aan, waarvoor telkens

harmoniseren van de academische opleiding in stra-

van de experts die deel uitmaken van CELEVAL

zo’n 30-tal dierenartsen zich inschreven.

lingsbescherming, lanceren profielpagina voor tand-

en CELMES bij het crisiscentrum (CGCCR) van de

heelkunde op de website van het FANC, publicatie

federale overheid. De crisiszaal zal tevens gebruikt

FANC-besluit van aanvaardbaarheidscriteria voor de

worden voor het coördineren en verzamelen van alle

kwaliteitscontrole van tandheelkundige röntgenappa-

informatie bij een radiologische crisissituatie waarbij

Tandartsencampagne

ratuur. Een goede relatie met de stakeholders binnen

het nucleair noodplan (PUN-NNP) niet in werking

Eind 2005 startte het FANC een campagne in de

de sector tandheelkunde bleek hierbij onontbeerlijk,

werd gesteld. De crisisruimte is momenteel volle-

tandheelkundige sector teneinde alle tandartsen

en heeft gezorgd voor een duurzame samenwerking

dig ingericht en beschikt over redundante telefonie

te regulariseren met de nodige vergunningen en

met productieve resultaten.

systemen, vergaderfaciliteiten, projectieschermen en

de fysische controle. Deze campagne bestond uit

werkstations met alle analyse en modelleringsoftware

vele uitdagingen, zoals het identifi ceren van alle

zoals momenteel bij het FANC en Bel-V in gebruik.

bestaande tandartskabinetten en geïnstalleerde

Tussen FANC en Bel-V zijn bindende afspraken ge-

tandheelkundige röntgentoestellen in België. Uit

maakt over de wachtrol functies en het gebruik van

initiële vaststellingen bleek dat ongeveer 40% van de

de crisisruimte.


tandartsen niet in orde was met de regelgeving. Met behulp van de beroepsverenigingen, de provinciale diensten, het RIZIV en een horizontale medewerking tussen de diensten van het Agentschap, is het FANC erin geslaagd om het aantal tandheelkundigen dat niet in orde is met regelgeving terug te dringen tot minder dan 1 %. Eind 2010 werden de resterende dossiers overgedragen aan het RIZIV voor verdere handhaving, waardoor de behandeling van de tandartsen in routine is gekomen.

39

Wij wensen een integere

ONPARTIJDIGE

en betrouwbare organisatie te zijn.

FANC moet in eerste instantie de rol van belangenbeheerder van het algemeen nut en het algemeen welzijn op zich nemen en zich zeer onafhankelijk opstellen ten opzichte van de nucleaire lobby.

Eloi

GLORIEUX Energy, Climate & Nuclear Greenpeace

Toezicht op het grondgebied

spectrometrie meetstations. Er werd ook een teststation voor de nieuwe watermeetstations ontvangen

FANC onderzoekt voedselketen op radioactiviteit

en er werd een eerste reeks van functionaliteittesten (waaronder een Factory Acceptance Test) succesvol

Binnen het kader van zijn opdrachten initieert het

afgerond. De voorbereiding voor de plaatsing op 6

Agentschap programma’s voor het radiologisch

huidige riviermeetstations werd volledig afgerond en

toezicht op het Belgisch grondgebied. Eén van de

eveneens kwamen de akkoorden voor de 2 nieuwe

programma’s is gericht op de controle van eetwaren

meetstations stroom open afwaarts op de Schelde

bestemd voor de menselijke consumptie. Dit ge-

t.o.v. Kerncentrale Doel tot stand. Een gedetailleerde

beurt via jaarlijkse bemonsteringscampagnes waarbij

studie voor de plaatsing van de mobiele watermeet-

eetwaren worden verzameld om hun natuurlijke en

stations op waterzuiveringstations werd eveneens

kunstmatige radioactiviteitniveaus te analyseren. Het

afgerond en alle benodigde voorzieningen hiervoor

FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de

werden besteld en/of gefabriceerd. De installatie van

Voedselketen) heeft anderzijds sinds 2000 beslist om

een 4-tal nieuwe agglomeratie/nationale meetstations

zijn controles op te voeren door bijkomende stalen

(t.b.v. gamma dosis debiet metingen) in de omgeving

van eetwaren te nemen, met als doel hun natuurlijke

van Mol werd succesvol doorgevoerd. Voor de ver-

(40K) en kunstmatige (134,137Cs) radioactiviteitsni-

vanging van de huidige meteorologische meetbakens

veaus te bepalen. Het zijn vooral de geïmporteerde

werd een testexemplaar op 23 juni ontvangen en op

produkten, de dierlijke eetwaren van slachthuizen

het dak van het FANC gebouw geplaatst en werd

en van grote distributiecentra die geviseerd worden

onderworpen aan een test programma. Op 30 juni

door deze bijkomende controles. De stalen van het

Het doel van dit project is de vervanging van het vol-

werd de eerste versie van de aangepaste acquisitie

FAVV vormen een aanvulling bij deze die normaal

ledige Telerad netwerk en het bijbehorende datacom-

en presentatie software (Panorama) voor het gehele

gezien voor rekening van het FANC genomen en

municatienetwerk.

Telerad netwerk aangeboden om getest te kunnen

gemeten werden binnen het kader van het radio-

worden alvorens deze in productie te nemen na af-

logisch toezichtsprogramma op het grondgebied.

In 2010 werd in totaal op 126 locaties de nieuwe data

loop van de vakantie periode. Ondanks een aantal

Deze samenwerking maakte trouwens het voorwerp

communicatiestructuur voorbereid. Op 16 juni 2010

onvoorziene problemen ligt de vernieuwing van het

uit van een kaderconventie die de actiegebieden van

werd op het IRE te Fleurus een test-ring geplaatst

Telerad netwerk op schema en ruimschoots binnen

deze twee agentschappen bepaalt en die als doel

met 8 nieuwe spectrometrie meetstations. Op het

de gestelde budgetten.

heeft om beide inspanningen te optimaliseren om

Vervanging Telerad netwerk


SCK te Mol werd op het einde van het kwartaal even-

zodoende de bescherming van de bevolking beter

eens een test-ring geplaatst met in totaal 16 nieuwe

te kunnen garanderen.

41


Monitoring van radioactieve deeltjes door bosbranden in Rusland

Metingen IJslandse aswolk toont geen verhoogde meetwaarden

ging van de gamma dosistempi, noch abnormaliteiten in de aerosolwaarden (alpha en bêta).

De branden die Rusland in augustus 2010 teisterden

De aswolk van de IJslandse vulkaan Eyafjallajokull

vormden een bedreiging voor bepaalde in het verle-

bevatte radioactieve deeltjes. Deze vinden hun oor-

den besmette zones (door het ongeval te Tsjernobyl

sprong in het uranium en thorium dat van nature in

in 1986 of het ongeval in Kyshtym in het zuiden van

de aardkorst aanwezig is en dus ook in het magma

de Oeral in 1957) doordat ze zouden kunnen leiden

waarvan de as afkomstig is.

tot de opdwarreling van radioactieve deeltjes, hoofd-

Monitoring van de radiologische impact op het leefmilieu van de vroegere en huidige NORMactiviteiten in België”

zakelijk Cesium-137, in de atmosfeer. Afhankelijk van

Omwille van de grote verspreiding van de aswolk zijn de

de weersomstandigheden was het steeds mogelijk

hoeveelheden radioactieve deeltjes echter zo klein dat er

In het kader van project “Monitoring van de radiolo-

dat er besmette luchtdeeltjes in de richting van ons

geen aanleiding was tot ongerustheid. Uit verschillende

gische impact op het leefmilieu van de vroegere en

land waaien. Gezien de geringe hoeveelheid radioac-

onderzoeken die in Europa werden uitgevoerd, bleek

huidige NORM-activiteiten in België”, werden een

tiviteit en de verdunning veroorzaakt door de afstand,

dat er tijdens en na de passage van de aswolk geen

aantal NORM-sites onderzocht in de loop van 2010.

konden er in ons land slechts zeer zwakke sporen van

meetbare verhoging was aan radioactieve deeltjes die

Het gaat hier met name over de stortplaatsen van

radioactiviteit worden gemeten. Ze waren nauwelijks

het aardoppervlak bereikten, o.m. omwille van de ver-

de fosfaatindustrie : het slibbekken Kepkensberg

detecteerbaar door de meetmethodes die klassiek

dunning in de lucht en de hoogte waarop deze deeltjes

van Tessenderlo Chemie, de oude stortplaats van

gebruikt worden voor het radiologisch toezicht op ons

zich bevinden (tussen de 1000 en 2000m).

Hardémont van Prayon-Engis, de stortplaats voor

grondgebied en hadden bijgevolg geen gevolgen hebben voor de gezondheid van de bevolking.

fosfogips, voordien uitgebaat door Nilefos Chemie Vanuit de missie van het FANC om de bevolking te

nv te Gent, en bepaalde oude stortplaatsen voor fos-

beschermen tegen radioactiviteit is deze vulkaanuit-

fogips van Prayon-Rupel. Bovendien werd de site van

Het FANC volgde de gebeurtenissen aandachtig op

barsting met bijzondere aandacht opgevolgd. Het

het metallurgiebedrijf SADACI nv te Gent eveneens

en publiceerde op zijn website statistieken van het

FANC controleerde de radioactiviteit aan het aardop-

onderzocht. Een gammacartografie van de betrokken

luchtstof.

pervlak via het TELERAD meetwerk en via specifieke

sites (door de meetresultaten naar een GIS-applicatie

analyses op o.a. grond-, water-, en aerosol (fijn stof)

te exporteren) werd uitgevoerd ; tevens werden er een

stalen. Het FANC heeft de radioactiviteitsanalyses

beperkt aantal stalen van de bodem en het grond-

van de stofdeeltjes (verzameld op filters) afkomstig

water genomen, en werd het radon in de bodem en

van deze aerosol-meetstations voor de betreffende

de uitwasemingen gemeten.

periode (15 tot 22 april 2010) bestudeerd. Er werden

42

Telerad-gegevens van die periode toonden geen verho-

geen verhoogde meetwaarden vastgesteld. Ook de

Radoncampagne


Tijdens de laatste drie maanden van 2010 werd een gedetailleerde radon meetcampagne opgestart in de gemeenten ten noorden en ten zuiden van de as Samber-Maas. Het betreft hier zones waar er een potentieel radonrisico bestaat, maar waar er tot nu toe onvoldoende meetpunten van radon in woningen ter beschikking waren. Deze campagne loopt in samenwerking met het IRISIB en HVS. Ze zal leiden tot een betrouwbare radoncartografie van de betreffende zone (zie ook website). Een technische fiche in verband met radonpreventie bij nieuwbouw werd uitgewerkt, en een pilootcampagne van radonmetingen in water werd opgestart.

43


INTERVIEW Boris DE HANDSCHUTTER Projectleider radonactieplan

H

et FANC is gestart met het radonactie-

De laatste jaren zijn er verschillende epidemiologi-

plan in 2005.

sche studies en rapporten gepubliceerd die zwart op

Radon is een radioactief gas, dat kleur-

wit hebben aangetoond dat blootstelling aan radon

loos en reukloos is en wordt gevormd door uranium

een gezondheidsrisico inhoudt. Dit betekent dat het

aanwezig in de ondergrond. Objectief was om alle

risico om longkanker te krijgen lineair stijgt met de

activiteiten die wij uitvoeren rond radon op elkaar af te

radonconcentratie waaraan men wordt blootgesteld.

stemmen en te zorgen dat dit in één geheel past. Het

Het effect is zelfs vastgesteld tot op vrij lage radon-

doel van het radon actieplan, dat ook tegemoet komt

concentraties van rond de 150 Bq/m³.

aan de aanbevelingen door internationale organisaties zoals de Europese Unie, de Wereldgezondheid

Door de geologische kenmerken van de ondergrond

Organisatie en ICPR is het onder controle houden

komt er in het noorden van het land minder radon

van de blootstelling aan radon van werknemers en

voor dan in het zuiden. De basis van ons radonactie-

de bevolking.

plan is daarom gericht op het in standhouden van de situatie zoals het nu is in de gebieden met een lage

Om de aanpak efficiënt uit te werken was het nodig

algemene radonconcentratie, en op het bewerkstel-

eerst het probleem goed te karakteriseren. Dit heb-

ligen van een gelijkaardige situatie in de gebieden

ben we gedaan door het voeren van meetcampagnes

waar nu veel hoge radoncocnentraties voorkomen. In

en het uitwerken van een radoncartografie die de

feite volgen we dus een tweesporenbeleid. Enerzijds

grootte en de verdeling van de binnenhuis radon-

daar waar er geen probleem is, willen we de situatie

concentratie op het grondgebied aangeeft.

zo in stand houden. Hoe doen we dat ? We volgen de bouwtrends pro-actief op. Zo willen we vermijden

TOEZICHT OP HET GRONDGEBIED & NATUURLIJKE STRALING

44

Natuurlijke radioactiviteit en haar risico’s is iets waar

dat door het gebruik van bepaalde bouwmaterialen

de bevolking zich weinig van bewust is. Het wordt vrij

er een probleem ontstaat, of dat wanneer je hyper-

makkelijk aanvaard als een natuurlijk fenomeen, als

energiezuinig gaat bouwen er door een gebrek aan

iets onafwendbaars. Dit in tegenstelling tot radioacti-

ventilatie een toename aan radon is. Anderzijds, daar

viteit die ontstaat als gevolg van menselijk handelen,

waar radon een probleem is, gaan we dit opsporen

waarvoor zeer veel angst bestaat. Het besef doen

en saneren. Naast sanering kunnen we algemene

groeien bij de bevolking dat men zich kan bescher-

preventiesystemen toepassen bij nieuwbouw, om zo

men tegen radon is een belangrijk objectief van het

ervoor te zorgen dat het radongehalte beperkt blijft.

radon actieplan.

Op lange termijn leidt dit tot een vermindering van de

radonblootstelling in deze gebieden. Om dit te kun-

georganiseerd om de bewustwording bij het eigen

nen realiseren is er overleg met de bouwsector. We

personeel hierover te vergroten en de medewerkers

hebben contact met verantwoordelijken en volgen

er meer bij te betrekken. De interesse was groot, en

de reglementering terzake op.

de meetresultaten van deze microcampagne waren


een mooie weerspiegeling van de situatie in België Het radon actieplan omvat ook een luik communica-

voor wat betreft de radonverdeling op het grondge-

tie. Sensibilisering van de werkers en de bevolking is

bied, de gemeten concentraties en de kenmerken

voor ons een belangrijke doelstelling. Er bestaan n.l.

van de verschillende meetmethoden.

nog veel misvattingen over radon, terwijl die soms vrij eenvoudig kunnen worden rechtgezet. Radon kan namelijk gemakkelijk worden opgespoord door middel van een radontest. Wanneer een gebouw een verhoogde radonconcentratie vertoont, wordt de eigenaar aangespoord om corrigerende maatregelen te nemen. De campagnes op werkplaatsen moeten de werkgevers motiveren metingen te doen en te saneren waar nodig. Voor wat nieuwbouw betreft worden bouwheren, architecten en aannemers aangespoord om preventieve maatregelen te nemen, en wordt er geijverd om in de bouwvoorschriften radonpreventie op te nemen. Op die manier willen we op termijn de radonblootstelling in nieuwe woningen en werkplaatsen sterk terugdringen. Het radonactieplan wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met de gewestelijke, provinciale en gemeentelijke overheden, alsook in samenwerking met wetenschappelijke organisaties, universiteiten, en internationale werkgroepen ter zake. Binnen het kader van de sensibilisering hebben we recent ook een meetcampagne binnen het FANC

45

We streven naar

CONTINUE VERBETERING

Ik verwacht van het FANC dat het de hoogste normen nastreeft op het gebied van de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming. Door de interne actie ‘op weg gaar een driesterren agentschap’ streeft men naar continue verbetering.

Paul

MEYLEMANS Head of Unit DG for Energy

3

Beveiling en Vervoer Vooruitzichten : Rony Dresselaers Departementshoofd Beveiliging & Vervoer

48

Beveiliging

49

Interview : Guy Lourtie Diensthoofd Invoer & Vervoer

56

Invoer en vervoer

58


VOORUITZICHTEN Rony DRESSELAERS Departementshoofd Beveiliging & Vervoer

H

et departement beveiliging en vervoer

We dienen waakzaam te zijn om te zorgen dat dit

staat voor heel wat uitdagingen. Zoals

geen impact heeft op de globale veiligheid van

de generatiewissel binnen ons departe-

deze sector.

ment, omdat een aantal collega’s de volgende jaren

Langs de andere kant merken we tevens een signi-

het departement zullen verlaten. Daarom dienen

ficante verhoging van het aantal transporten i.v.m.

nieuwe collega’s te worden aangeworven en opge-

de terugkeer van verglaasd of gecompacteerd afval

leid. Specifieke programma’s zullen hiervoor worden

dat voor een bijkomende werklast zorgt. Voor deze

uitgewerkt daar beveiliging en het transportgebeuren

transporten bestaat ook een grote media aandacht.

niet standaard in de basisopleidingen zijn voorzien

Momenteel wordt er ook gewerkt aan een nieuwe

en dit gecombineerd met een on the job training. We

Europese reglementering die is gebaseerd op een

zullen ook nieuwe competenties moeten ontwikkelen

registratie systeem voor transporteurs van radio-

voornamelijk in het domein van de beveiliging en

actieve materialen. Een eerste evaluatie van dit

ervoor zorgen dat onze huidige kennis geborgen is.

Europees initiatief toont aan dat we op termijn 20% minder vergunningen zullen afleveren maar het ac-

Welke zijn nu de specifieke uitdagingen op het

cent zal verschuiven naar het vlak van inspecties en

vlak van invoer en vervoer?

audits en dit alles in een samenwerkingsverband

Een eerste uitdaging is de organisatie van een vrij

met de andere bevoegde buitenlandse overheden.

verkeer van radioactieve goederen wel met dien

Buiten dit feit is er ook een noodzaak om de ad-

verstande dat de huidige safety standaarden worden

ministratieve last voor de sector te verminderen

behouden en op termijn nog verder verbeterd.

waardoor we een werkgroep opstarten om hoofd-

Bovendien dienen de nieuwe maatregelen ivbm de

stuk VII van het ARBIS te herbekijken.

fysieke beveiliging te worden geïntegreerd in de

Transport is naast een nationaal – zeker ook een

transportsector.

internationaal gebeuren. Vandaar de noodzaak om tevens de volgende jaren internationaal aanwezig

BEVEILIGING EN VERVOER

48

We merken ook dat de transportmarkt steeds meer

te zijn op diverse fora om te trachten internationale

evolueert naar een kosten gedreven benadering.

bindende reglementering te beïnvloeden.

Dit zou op termijn kunnen impliceren dat er minder middelen kunnen worden ter beschikking gesteld

Zowel op het vlak van beveiliging als invoer en

om de competenties in de breedte te ontwikkelen

vervoer is er vraag naar meer informatie en dit

en men zich eerder gaat plooien op zijn kerntaken.

zowel onder de vorm van opleidingen als erva-

ringsuitwisselingen. Dit kan door het verder blijven

glementaire kaders voor de fysieke beveiliging van

organiseren van opleidingen en workshops en/of

alle radioactieve materialen. Het aanpassen van de

ronde tafels.

huidige interne structuur zodat we voorbereid zijn op

Beveiliging


de inwerkingtreding van deze reglementaire kaders What about nuclear security ?

en het opvolgen van de evoluties op het domein van

Zowel op internationaal als nationaal is er heel wat

de non proliferatie.

beweging op het gebied van nuclear security. Ver-

Indien we even inzoomen op de fysieke beveiliging

gelijkbaar met de impact die het Tchernobyl incident

van nucleaire installaties, materialen en hun vervoer

en de huidige kernramp in Japan had op het vlak

bestaat dit voornamelijk uit een operationele dienst

van de safety is het 9/11 incident op het vlak van de

beveiliging op poten te zetten met een erkenningsys-

security. Er is tevens de Nuclear Security Summit

teem en uitgewerkt kader van inspecties en controles

van vorig jaar op initiatief van President Obama waar

in samenwerking van BEL V.

de 44 deelnemende landen waaronder België hebben onderschreven om de fysieke beveiliging van

Last but not least is er het Myrrha project en de opper-

alle nucleaire materialen te verbeteren binnen een

vlakteberging van afval Cat A waar voor beide zowel

periode van 4 jaar.

een safeguards approach dient te worden uitgewerkt

Ook op nationaal vlak gebeurt er het nodige. Ons

in samenwerking met de exploitant, Euratom en het

wetsvoorstel, ingediend in de kamer begin 2010, welke

IAEA als een benadering voor de fysieke beveiliging

de basis vormt voor het nieuwe, al lang aangekondigd

van deze nieuwe installatie. Dit in een nauwe samen-

wetsontwerp voor de fysieke beveiliging van nucleaire

werking met onze collega’s van safety wat ons tevens

installaties, materialen en hun vervoer, werd unaniem

de mogelijkheid geeft de synergie tussen security en

aanvaard in het parlement op 17 februari 2011.

safety praktisch uit te werken.

De fysieke beveiliging van het kernmateriaal en de nucleaire installaties Zoals reeds vermeld in het jaarverslag 2009, berust

Zowel nationaal als internationaal zitten we op een belangrijk kantelmoment, vandaar ook de recente

Tenslotte wensen we onze goede kontakten met alle

het toekomstig reglementair kader van de fysieke

beslissing om de structuur van de diensten beveiliging

interne en externe betrokkenen en overheden op het

beveiliging van het kernmateriaal en de nucleaire

aan te passen om deze nieuwe uitdagingen beter te

vlak van beveiliging en vervoer ook in de toekomst

installaties op twee pijlers. Ten eerste : het fysiek

trotseren.

verder te zetten.

beveiligingsniveau dat de exploitant moet toepassen op zijn installatie en op het kernmateriaal dat

We staan voornamelijk voor 3 belangrijke doelstel-

ze bevat. Ten tweede : de invoering van een sys-

lingen namelijk het beëindigen van de nodige re-

teem waardoor aan die exploitant de mogelijkheid

49


wordt geboden om zich van de betrouwbaarheid te verzekeren van de personen die toegang hebben tot het kernmateriaal, de nucleaire installaties en documenten.

De operationalisering van het reglementair kader m.b.t. de fysieke beveiliging van het kernmateriaal en de nucleaire installaties

Het is in de context van deze tweede pijler dat het

inspecties van het Agentschap met het oog op de verificatie van de naleving van de regelgeving door de exploitant. • Het concretiseren van de interactie FANC / exploitanten door :

FANC een wetsontwerp heeft opgesteld tot wijziging

De uitvoering van het operationaliseringsproject van

- Hen voor te bereiden op het vervullen van de ver-

van de wet van 11 december 1998 betreffende de

het reglementair kader m.b.t. de fysieke beveiliging van

plichtingen die hen door de nieuwe regelgeving

veiligheidsmachtigingen, veiligheidsattesten en vei-

het kernmateriaal is in februari 2010 van start gegaan.

worden opgelegd (voorstelling van de reglemen-

ligheidsadviezen en tot wijziging van de organieke

taire teksten, bilaterale informatiebijeenkomsten,

wet van het FANC van 15 april 1994.

Dit project heeft drie belangrijke doelstellingen :

De regering heeft het wetsontwerp bij de Kamer

• Het FANC voorbereiden op het vervullen van zijn ver-

operationaliseringsproject maar wel in het ruimere

op 27 april 2010 ingediend en de hoogdringend-

plichtingen die door de nieuwe regelgeving worden

project van de inspanningen die het Agentschap

heid gevraagd overeenkomstig artikel 80 van de

opgelegd, d.m.v. :

zich getroost heeft om de regelgeving te imple-

grondwet. Spijtig genoeg werd de parlementaire

- Zijn structureel kader aan te passen aan de toe-

behandeling van dit wetsontwerp onderbroken door

komstige behoeften (personeelsversterking belast

- Hen te helpen het fysiek beveiligingssysteem van

het ontslag van de regering en de ontbinding van

met de nucleaire beveiliging, meer inspanningen

hun nucleaire installatie of hun nucleair vervoerbe-

de kamers.

inzake opleiding) ;

drijf te definiëren en in te voeren ;

organiseren van rondetafels, enz …) [NB. Bepaalde van deze activiteiten kaderen niet onmiddellijk in het

- De uitwerking van interne procedures voor het

- Gebruiksaanwijzingen voor de exploitanten uit

Op 19 november 2010 heeft de Ministerraad zijn

beheer van nieuwe dossiers (bv. erkenning van

te werken m.b.t. de meest complexe elementen

beslissing van 17 juli 2009, krachtens welke de tekst

de fysieke beveiligingssystemen voorgesteld door

van de regelgeving (bv. middelen om zich van

ter ondertekening van het staatshoofd met het oog

de exploitanten ; verstrekking van veiligheidsattes-

de betrouwbaarheid te verzekeren van personen

op de indiening ervan bij de Kamer van Volksverte-

ten, enz …), met inbegrip van de toepassing van

die toegang hebben tot kernmateriaal, nucleaire

genwoordigers mocht worden voorgelegd, bevestigd

de informaticatools die recent op het Agentschap

installaties en documenten, erkenningsdossier van

en heeft tevens beslist om de toepassing van de

werden geïntroduceerd.

het fysiek beveiligingssysteem).

hoogdringendheid te vragen voorzien in artikel 80 van de Grondwet.

• Het ontwikkelen van een strategie die gericht is op de integratie van de controles uitgevoerd in de in-

50

menteren ] ;

Dit ontwerp werd op 11 januari 2011 ingediend.

stallaties door BEL V – filiaal van het FANC – en de

De inspecties m.b.t. de waarborgen

Het beperkt aantal bijkomende toegangen is tevens


2008

een positieve indicator van de betrouwbaarheid van De internationale bevoegde instanties, nl. de IAEA

België inzake non-proliferatie.

en Euratom, hebben nog in 2010 kunnen vaststellen dat het kernmateriaal waarvan wordt aangegeven dat

Het dient gemeld te worden dat er zich in 2010 twee

het voor vreedzame doeleinden wordt gebruikt, niet

incidenten hebben voorgedaan bij de inspecties m.b.t.

van deze bestemming is afgeweken en ze hebben

de waarborgen van de IAEA en Euratom waardoor het

tevens kunnen vaststellen dat er geen kernmateriaal

internationaal inspectoraat werd verhinderd om ten volle

en evenmin nucleaire activiteiten waren die niet werden

de doelstellingen inzake de waarborgen te bereiken. In

aangegeven.

een van de gevallen was het door de besmetting van een lokaal niet mogelijk om de jaarlijkse fysieke inven-

Deze strikte naleving van onze internationale verplichtin-

taris op te maken van het in de installatie aanwezige

gen inzake de nucleaire non-proliferatie heeft in 2009 de

kernmateriaal. In het andere geval kon de inhoud van

IAEA de mogelijkheid geboden om op ons grondgebied

vier containers niet geverifieerd worden door problemen

zijn programma inzake de geïntegreerde waarborgen

met het design van deze containers en het door de IAEA

te implementeren. Dit programma is bestemd om zo-

opgestelde controlemateriaal. Een intens overleg tussen

wel de organisatie te Wenen als de betrokken staat de

de IAEA, Euratom en het FANC werd georganiseerd om

mogelijkheid te bieden om te besparen op menselijke

een oplossing voor deze problemen te vinden.

2009

en financiële middelen door het aantal zogenaamde “routine-inspecties” te beperken. De resultaten van de

SOORT INSTALLATIE

toepassing van de geïntegreerde waarborgen in België

JAAR 2008

2009

2010

2

2

2

2010

vertalen zich in een duidelijke afname (meer dan 50%) van

Complementary Access

de veiligheidscontrole-inspecties in onze kerncentrales.

Power reactors

45

43

19

26

29

28

De tamelijk aanzienlijke afname van de routine-in-

Research reactors and critical assemblies

specties in de installaties voor de vervaardiging van

Fuel fabrication plants

39

36

30

Power reactors

brandstof is gedeeltelijk te wijten aan de toepassing

Independent storage

32

30

30

Research reactors and critical assemblies

van de geïntegreerde waarborgen maar vooral aan

Other installations

18

18

20

Fuel fabrication plants

de ontmanteling van Belgonucléaire (fabriek voor de

TOTAAL

162

158

129

Independent storage

vervaardiging van MOX).

Complementary Access

Other installations

51


De veiligheidsattesten

Workshop en rondetafel

Overeenkomstig de wet van 11 december 1998 betref-

De workshop gewijd aan de responscapaciteiten in

nucleaire sector (sectoriële DBT). Het OCAD heeft

fende de veiligheidsmachtigingen, veiligheidsattesten

geval van een nucleair beveiligingsincident of –onge-

de resultaten van zijn analyse aan de exploitanten

en veiligheidsadviezen, zoals gewijzigd door de wet

val werd in februari 2010 gehouden. Naast de exploi-

voorgesteld. Deze werden, op basis van de elemen-

van 3 mei 2005, is de directeur-generaal van het FANC

tanten waren hierop talrijke vertegenwoordigers van

ten van de sectoriële DBT, verzocht om vanaf nu hun

gemachtigd om veiligheidsattesten te verstrekken aan

de federale politie en de gemeentelijke en provinciale

exploitant-DBT te bepalen (mogelijke geloofwaardige

personen die - in het kader van hun beroep - op korte

entiteiten aanwezig.

agressoren, modus operandi, motivatie, actiecapaci-

niseerd over de referentiedreiging voor de Belgische

termijn toegang dienen te hebben tot een kerninstallatie.

teiten, aantrekkelijke doelwitten …). Dit vormt een van Na de werkzaamheden bleek duidelijk dat een sa-

de hoekstenen van het fysiek beveiligingssysteem dat

In 2010 heeft het FANC 8129 veiligheidsattesten afge-

menwerking tussen de verschillende actoren nood-

ze zullen moeten invoeren. Deze exploitant-DBT moet

leverd. Deze cijfers getuigen van een afnemende vraag

zakelijk was. Hiertoe werden de exploitanten verzocht

vervolgens door het FANC worden goedgekeurd bin-

naar veiligheidsattesten. In 2009 werden er inderdaad

opnieuw contact op te nemen met de bevoegde

nen de globale context van de erkenningsprocedure

9386 aanvragen ingediend en in 2008 was dit aantal

politiediensten, evenals met de betrokken gemeen-

voor de fysieke beveiligingsystemen voor de nucleaire

bijna gelijklopend (9383).

telijke en provinciale autoriteiten zodat, enerzijds,

installaties en vervoerbedrijven die door de toekom-

de interventiemodaliteiten geoptimaliseerd konden

stige regelgeving m.b.t. de fysieke beveiliging van het

Op dit ogenblik is het moeilijk om deze afname met

worden en, anderzijds, de tijd die tussen het inci-

kernmateriaal en de nucleaire installaties voorzien is.

zekerheid te verklaren, maar ze is ongetwijfeld, op zijn

dent of ongeval en het ter plaatse aankomen van

minst gedeeltelijk, te wijten aan de sensibiliseringscam-

de politiediensten verstrijkt, zo kort mogelijk kon

pagne die het FANC voert bij de verantwoordelijken

worden gehouden. Daarnaast heeft het FANC zich

voor kerninstallaties om langs deze weg de bedrijven

geëngageerd om de aandacht van de Minister van

die werken of diensten verstrekken ertoe te brengen

Binnenlandse Zaken op deze thematiek te vestigen

om een veiligheidsmachtiging aan te vragen voor hun

en om haar voor te stellen de ter zake dienende

personeelsleden die regelmatig toegang tot kerninstal-

ministeriële omzendbrief die werd uitgegeven na

laties moeten hebben.

de aanslagen van 11 september 2001, te heractualiseren. Het FANC heeft een schrijven in die zin aan de Minister van Binnenlandse Zaken gericht, maar omwille van het ontslag van de regering was het in 2010 niet mogelijk om aan dit verzoek een concreet

52

In mei 2010 heeft het FANC een rondetafel georga-

gevolg te geven.

De fysieke beveiliging van het ander radioactief materiaal

Op die manier kunnen er identieke fysieke beveili-

had ten einde binnen de vier jaar het meest kwetsbare

gingsniveaus worden toegepast op al het radioactief

nucleair materiaal te beveiligen.


materiaal dat eenzelfde activiteitsniveau en eenzelfde De reglementaire werkzaamheden worden verder

aantrekkelijkheid vertoont. Deze aanpak is niet alleen

België, in de persoon van zijn eerste minister, was een

gezet, maar de structuur van de toekomstige regel-

logischer, maar ze maakt het de exploitant bovendien

van de bijna vijftig landen die op deze top werden

geving die in 2009 gedefinieerd werd, werd grondig

mogelijk om gemakkelijker een doeltreffend fysiek be-

uitgenodigd.

herzien.

veiligingssysteem voor zijn installatie en het radioactief materiaal dat ze bevat, te bepalen en in te voeren.

Oorspronkelijk was er voorzien om :

Het FANC, als publieke entiteit belast met de nucleaire beveiliging, werd betrokken bij de onderhandeling van

Rekening gehouden met installatie - in de nabije

deze teksten (Communiqué en Workplan) waarvan

• via specifieke KB’s een onderscheid te maken : in-

toekomst - van een definitieve bergingsplaats voor

de eerste versies door de Amerikaanse autoriteiten

gekapselde radioactieve bronnen, niet-ingekapselde

laag- en middelactief radioactief afval werd de pri-

werden opgesteld.

radioactieve bronnen en radioactief afval ;

oriteit verleend aan de uitwerking van reglementaire

• een sectoriële aanpak in te voeren (industriële be-

teksten met als doel te komen tot de veiligstelling van

De deelnemers aan de Top zijn tevens overeengeko-

het radioactief afval en de erbij betrokken installaties.

men dat de volgende top in 2012 in Zuid-Korea zal

drijven, ziekenhuizen en opleidingscentra, vervoer,

worden gehouden.

opslagsites voor radioactief afval). De sectoriële aanpak werd behouden omdat deze het

Nuclear Security Summit (USA – Washington)

best was aangepast aan de behoeften van verschil-

Vanaf november 2010 werd er van start gegaan met het proces voor de opvolging van de top van Washington en de voorbereiding van deze van Seoul. Een eerste

lende gebruikers en hierdoor de teksten makkelijker

Op de top van Washington over de nucleaire bevei-

vergadering van de sherpa’s werd in Buenos Aires

kunnen worden gelezen en sneller kunnen worden

liging, die doorging in april 2010, werden het Com-

gehouden begin november 2010.

geraadpleegd.

muniqué en het “Workplan” goedgekeurd die werden onderhandeld op het niveau van de sherpa’s van de

Er zal daarentegen voortaan geen rekening meer wor-

staatshoofden en regeringsleiders in de maanden

den gehouden met het soort radioactief materiaal,

die aan de top voorafgingen. Deze teksten, die een

maar wel met hun radiologisch activiteitsniveau en hun

politiek engagement inhielden, willen de internationale

aantrekkelijkheid voor mogelijke agressoren, zonder

gemeenschap mobiliseren voor de preventie van het

onderscheid van het soort materiaal (met uitzondering

nucleair terrorisme. Zo concretiseren ze de oproep die

van kernmateriaal).

president Obama in Praag op 5 april 2009 gelanceerd

53


Toetsingsconferentie van het nucleair non-proliferatieverdrag

De andere internationale activiteiten

De toetsingsconferentie van het nucleair non-prolife-

Op het niveau van de Europese Unie

ratieverdrag werd in New York van 3 tot 28 mei 2010 gehouden. Deze conferentie is vanzelfsprekend cruci-

Het FANC neemt deel aan de werkzaamheden van

aal voor het FANC omdat het verdrag - met een bijna

de EUCBRN Advisory Group, een raadgevende

universele draagwijdte - in zijn bewoordingen of via het

groep belast met de uitwerking van het actieplan van

onderzoeksproces waartoe het leidt, de principes zelf

de Europese Unie voor de chemische, bacteriologi-

van niet alleen de nucleaire non-proliferatie, maar ook

sche, radiologische en nucleaire beveiliging van de

het vreedzaam gebruik van kernenergie, evenals, meer

Europese Unie, evenals aan haar werkgroep gewijd

en meer, de nucleaire beveiliging omkadert.

aan de nucleaire en radiologische beveiliging. Dit actieplan kadert in het globale plan van de strijd

Het is tevens in dit forum dat voor de vijf komende

van de EU tegen het terrorisme.

jaren de grote politieke richtingen worden bepaald

Op het niveau van de IAEA

op het gebied van de intensivering en de toepassing

Om de Europese perceptie (door de lidstaten en

van de waarborgen, de uitvoer van nucleaire artikels,

door de Commissie) van de evolutie van de waar-

de internationale samenwerking, enz…

borgen (safeguards) en het concept nucleaire non-

Het FANC heeft zeer actief meegewerkt aan de uitwer-

proliferatie beter te kunnen begrijpen, neemt het

king van verschillende bundelingen van aanbevelingen

Het FANC werd vertegenwoordigd op de conferentie en

FANC naast het SCK-CEN deel aan de plenaire en

m.b.t. de nucleaire beveiliging. Deze aanbevelingen

heeft zo, voor de materie dat tot zijn bevoegdheid be-

aan de intersessievergaderingen van de ESARDA

werden gegroepeerd in brochures die gepubliceerd

hoort, binnen de Belgische delegatie kunnen bijdragen

(European Safeguards Research and Development

werden in het kader van de IAEA Nuclear Security

tot de uitwerking van de verschillende verklaringen van

Association). In de ESARDA zitten de verenigingen

Series. Hun doel bestaat erin de staten en ook de ex-

België, alsook van de standpunten die de Belgische

van de EU die belast zijn met O&O van de nucleaire

ploitanten te helpen om aan de nucleaire beveiligings-

delegatie te New York heeft verdedigd.

waarborgen. In 2010 werd de plenaire vergadering

voorschriften te kunnen tegemoetkomen. In 2010 had

in mei in Luxemburg gehouden en deze van de

de inspanning van de IAEA betrekking op de finalisatie

intersessie in oktober in het Gemeenschappelijk

van het document (Fundamentals of a State’s Nuclear

onderzoekscentrum van Ispra (Italië).

Security Regime – nog niet gepubliceerd) dat bestemd was als overkoepeling van de aanbevelingen, evenals

54

van drie soorten aanbevelingen :

- Aanbevelingen voor de fysieke beveiliging van het

De vooruitzichten

kernmateriaal en de nucleaire installaties (INFCIRC/225/Rev 5). - Aanbevelingen voor de beveiliging van het kernmateriaal en de ermee verbonden installaties ;

M.b.t. de internationale activiteiten is het evident dat de grootste inspanningen geleverd zullen worden in het

In 2011 moet het wetgevend parcours van de regle-

kader van de opvolging van de top van Washington

mentaire teksten m.b.t. de fysieke beveiliging van radio-

m.b.t. de nucleaire beveiliging en het voorbereidend

actief materiaal en de daarmee verbonden installaties

proces van de top van Seoul.

- Aanbevelingen voor de beveiliging van het kernma-

normaal afgerond zijn. In het licht van hun inwerking-

teriaal en het ander radioactief materiaal buiten de

treding zal er een grote prioriteit worden toegekend

reglementaire controle.

aan de operationalisering van het reglementair kader.

Sinds september 2010 is België opnieuw lid van de

De uitwerking van het reglementair kader m.b.t. de

Raad van Gouverneurs van de IAEA dat het leidend

beveiliging van het ander radioactief materiaal en,

orgaan is van de organisatie te Wenen en waar de

meer in het bijzonder, de beveiliging van het radioactief

kwesties m.b.t. de non-proliferatie en de nucleaire

afval zal tevens deel uitmaken van de prioriteiten van

beveiliging op dit ogenblik een dominerende plaats

de nucleaire beveiligingsdiensten.


innemen. Het FANC wordt vertegenwoordigd op vier jaarlijkse vergaderingen van de Raad en het staat de

Het kader van de inspecteurs belast met de bege-

Belgische Gouverneur (de Ambassadeur van België

leiding van de inspecteurs safeguards van de IAEA

in Oostenrijk en permanent vertegenwoordiger van

en Euratom en de controles m.b.t. de fysieke bevei-

België bij de IAEA) bij met zijn expertise en het draagt

liging moet versterkt worden. Deze toename van het

bij tot de uitwerking van verschillende standpunten die

aantal inspecteurs moet ervoor zorgen dat er een

België hier verdedigt.

systeem van contactpunten ontwikkeld wordt (een of twee inspecteurs aangesteld per installatie) dat als voordeel heeft dat de interactie FANC / exploitant inzake nucleaire beveiliging ontwikkeld wordt, dat de grondige kennis van de installatie bevorderd wordt, dat de contacten vergemakkelijkt worden tussen de dienst en de exploitanten en, tenslotte, dat de behoeften van de exploitanten en het internationaal inspectoraat (inzake waarborgen) beter geïdentificeerd worden en er zodoende doeltreffender kan worden op gereageerd.

55


INTERVIEW Guy LOURTIE Diensthoofd Invoer & Vervoer

I

k ben begin 2010 in dienst getreden bij het

wegvervoer, politie, verzender en bestemmeling tot

FANC als diensthoofd Invoer en Vervoer en

en met het crisiscentrum.

was een nieuweling in de nucleaire sector.

Als preventieadviseur met 10 jaar ervaring bij een

In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken

erkend controleorganisme voor het keuren van

ligt de veiligheid van transport van radioactieve stof-

industriële installaties (liften, elektrische installaties,

fen bij het collo en niet bij het vervoersmiddel. Deze

…) had ik in het verleden al wel een opleiding gehad

moet dan ook zodanig verpakt worden dat de straling

en iets over nucleaire- en andere gevaarlijke stoffen

minimaal is. Vooraf vinden er altijd testen plaats. De

gehoord, maar de leerstof was niet erg uitgebreid.

veiligheidsmaatregelen hangen af van de aard van

Er ging dus een nieuwe wereld voor mij open. In

het radioactieve materiaal dat vervoerd wordt. Er is

mijn vorige beroep moest ik weliswaar ook rekening

een graduatie die afhangt van de hoeveelheid van de

houden met de bescherming van de werknemers

radioactiviteit en het type van radioactieve stoffen. Zo

en de bevolking, maar nu zijn er toch veel aspecten

is er een veel lagere radioactiviteit bij radio-isotopen

bijgekomen.

dan bij splijtstof of radioactief afval afkomstig van de opwerking in Frankrijk van Belgische gebruikte

Het vervoer van radioactief stoffen is een zeer ge-

splijtstof.

voelige materie en boezemt het publiek nog steeds veel angst in. Daar komen nog de drukkingsgroepen

De verpakking van colli moet de straling aan de

en de media bij, die de radioactieve transporten met

buitenkant beperken. Er zijn berekeningen ge-

argwaan volgen. Enerzijds kan ik deze bezorgd-

maakt zodat de bevolking, de werknemers en de

heid wel begrijpen, maar vaak bestaat er nog veel

chauffeur niet blootgesteld wordt aan radioac-

onwetendheid over de maatregelen die genomen

tieve straling en dat deze onder het toegestane

worden om de transporten in optimale veiligheids-

niveau blijft. Voor een chauffeur is de gemiddelde

omstandigheden te laten verlopen.

waarde in de Belgische sector 1 - 5 mSv per jaar. Het algemene principe van radioprotectie is ook

INVOER & VERVOER

56

Een goede voorbereiding vormt een belangrijk on-

van toepassing op de vervoerder. Deze moet dan

derdeel van mijn werkzaamheden en is de basis van

ook zelf maatregelen nemen om de chauffeur te

de veiligheid. Er zijn ook heel wat actoren betrokken

beschermen. Zo wordt er bijvoorbeeld een loden

bij een groot transport zoals bij de terugkeer van

plaat geplaatst tussen de chauffeurscabine en de

Belgisch gecompacteerd afval : van spoorweg- en

laadruimte.

Momenteel wordt er ook gewerkt aan een nieuwe Europese reglementering die is gebaseerd op een


registratiesysteem voor transporteurs van radioactieve stoffen, zoals radio-isotopen. In plaats van het afleveren van vergunningen in België en in andere landen is alleen een registratie nodig in het land van de vervoerder. Een van de objectieven van die nieuwe regelgeving is dat de radio-isotopen dan door heel Europa kunnen worden vervoerd en snel op de plaats van bestemming geraken. De grenzen zijn dus als het ware weggevallen. Radioactief afval en splijtstofelementen vallen hier buiten. Transport is bij uitstek een internationaal gebeuren. Zo overleggen we bijvoorbeeld met de Association of European Competent Authorities over een technical guide voor compliance inspection programs. De inspectie en compliance audits moeten in de toekomst verder worden uitgebreid met alle betrokkenen die met het vervoer te maken hebben. Dit zijn de vervoerders, maar ook de ontwerpers, fabrikanten en gebruikers van colli. Tenslotte zijn er nog plannen om in de toekomst een noodplan oefening in de sector transport te organiseren. Ik heb zo’n oefening onlangs in Frankrijk meegemaakt en de lessen die daaruit getrokken kunnen worden, zijn bijzonder nuttig voor de hele sector en kan de veiligheid nog meer verhogen. Ik heb dus de komende jaren nog heel wat werk voor de boeg.

57


Invoer en vervoer

het vervolgens te onderwerpen aan de voorziene verdere

werden ingevolge de vaststellingen bij een fabrikant

fasen die binnen de Europese Commissie voorzien zijn.

van een container te Luik onderworpen aan een opvolgingsaudit waardoor de effectieve doorvoering van

De interne debatten binnen de Europese Commissie

verbeteringen geverifieerd kon worden.

hebben de vordering van dit nieuw Europees reglement vertraagd.

Het FANC heeft het actieplan van de vervoerder die betrokken was bij het dossier van de verloren colli in

Met dit Europees reglement zou het huidig vergun-

Waver verder opgevolgd.

ningsysteem voor het vervoer (Hoofdstuk VII van het ARBIS) herzien moeten worden. In 2011 zal er een

De door beide bedrijven uitgevoerde acties zijn be-

intern project worden gelanceerd ten einde de reflectie

vredigend.

aan te vatten over de uit te voeren wetgevende evolutie. Het doel is om de administratieve lasten voor de stakeholders te verminderen terwijl er toch een hoog beveiligingsniveau behouden blijft.

Incidenten Regelgeving

De vervoersincidenten die zich in 2010 hebben voorgedaan, hadden geen impact op de bevolking, de

Het ontwerp van Europese regelgeving m.b.t. het vervoer

werknemers en het leefmilieu.

van radioactief materiaal (met uitzondering van het kernmateriaal) en waarin een registratiesysteem voor de ver-

De corrigerende acties en de preventieve maatregelen

voerders werd voorzien, werd herwerkt door een beperkte

die getroffen werden als reactie op de incidenten die

groep deskundigen. Dit ontwerp heeft een gunstig advies

zich het voorgaande jaar hebben voorgedaan, werden

gekregen van de groep deskundigen van artikel 31. Om

verder opgevolgd.

rekening te kunnen houden met de bemerkingen van

58

de Standing Working Group, werd er een tweede groep

In samenwerking met de ASN (bevoegde Franse veilig-

deskundigen aangesteld om dit voorstel te wijzigen en

heidsautoriteit) werden de acties die geïmplementeerd

Conformiteitsaudits en inspecties op het terrein

De uitvoering en de doeltreffendheid van de corrigerende acties en de preventieve maatregelen werden

In het kader van een preventieve aanpak van de vervoersector werden de in

Reactor Thetis van de Universiteit Gent

door de inspecteurs van nabij opgevolgd. In het kader van de ontmanteling van de sinds meer-

2009 gestarte conformiteitsaudits en de inspecties op het terrein gericht op de integraliteit van de vervoerketen, van de verzender naar de geadresseerde

Voor 2011 zal er een gelijkaardig programma worden

dere jaren stilgelegde Thetis-reactor en na analyse

via de vervoerder, in 2010 verder gezet.

ingevoerd op basis van een graduele aanpak, waarbij

van het veiligheidsdossier van het collo, werden de

onder andere rekening wordt gehouden met de soorten

vereiste vervoersvergunningen en goedkeuringen voor

vervoerde radioactieve materialen en het aantal transpor-

het vervoer van de brandstof verstrekt. De transfer-

ten om zo een frequentie van audits en inspecties te kun-

operaties van de brandstofelementen van Gent naar

nen bepalen die aangepast zijn aan de betrokken actor.

Belgoprocess zijn in optimale veiligheidsomstandig-

CONFORMITEITSAUDITS

Totaal in 2010

Bemerkingen

Afgesloten acties

Lopende acties

11

22

22

0


heden verlopen. Totaal in 2010

INSPECTIES

55

Opleiding Vervoer van afval

IN 2010 GECONTROLEERDE VERVOERMIDDELEN Wegvoertuigen

Treinen

Boten

Schepen

In 2010 hebben een 100-tal deelnemers aan de op-

Totaal

142

3

2

22

leidingen ADR-chauffeur (basiscursus en bijscholing)

In 2010 werd de tweede fase van de overdracht van

In orde

120

3

2

22

deelgenomen.

gecompacteerd afval (mengsel van structurele en

Niet in orde

22

0

0

0

Verdeling van de overtredingen / opmerkingen voor de wegvoertuigen

brandstofelementen en technologisch metaalafval) De tweede opleidingscyclus veiligheidsadviseur klasse

afkomstig van de opwerking in La Hague van de brand-

7 werd door een dertigtal deelnemers gevolgd.

stof van de Belgische kerncentrales van nabij door de dienst opgevolgd, hetzelfde geldt voor de transfer van

Uitrusting ADR 18% Etikettering, merken en affiches - 31% Specifieke documenten in België - 17% Transportdocumenten 4% Borden - 9% Alarm - 4% Lading - 17%

Opleidingen

Aantal ingeschrevenen in 2010

het Nederlands afval van La Hague naar de Covra in Nederland.

Chauffeur ADR7 (basiscursus)

38

Zowel vanuit het standpunt van de veiligheid als dat

Chauffeur ADR7 (bijscholing)

59

van de beveiliging en de openbare orde, hebben de

Veiligheidsadviseur klasse 7 (in samenwerking met de erkende opleidingsinstituten AIB Vinçotte Controlatom VZW en DGT VZW)

30

transporten die in 2010 hebben plaatsgehad het voorwerp uitgemaakt van een voorbereiding en coördinatie tussen de bevoegde autoriteiten (Crisiscentrum, politie en FANC) en de betrokken organisaties (Franse verzen-

59


der, vervoerders en geadresseerden). Bekommerd om

Internationale samenwerking

een continue verbetering heeft elk vervoer het voorwerp uitgemaakt van een EFB (ervaringsfeedback) waardoor de corrigerende acties en mogelijke verbeteringen

TSR1 – Internationale transportwetgeving voor radioactief materiaal (IAEA)

voor de gelijkaardige transporten die in de 3 komende jaren voorzien zijn, worden uitgevoerd en aangebracht.

De deskundigen van de dienst hebben actief deelgenomen aan de door de IAEA georganiseerde ver-

De dienst heeft de voorbereidingen getroffen voor de

gaderingen (TRANSSC - Transport Safety Standards

terugkeer van Dounreay (UK) van gecementeerd afval

Committee en Technical Meetings) voor de revisie

afkomstig van de opwerking van brandstof van het

van de regelgeving in het kader van het vervoer van

SCK-CEN. Het veiligheidsdossier werd geanalyseerd

radioactief materiaal.

en de vervaardiging van het model van collo R74 heeft het voorwerp uitgemaakt van audits.

European Competent Authorities Association De leidraad (PDSR Guide) voor de uitwerking van de veiligheidsdossiers voor modellen van colli bestemd voor het vervoer van radioactief materiaal werd gepubliceerd op de website van het FANC. De leden van deze vereniging hebben beslist om een tweede leidraad op te stellen m.b.t. de conformiteitsaudits en de inspecties. De Belgische vertegenwoordigers verzorgen de coördinatie van de werkgroep die belast is met de opstelling van dit document.

Denials and Delays of Shipment

60

Een vrachtwagen wordt gecheckt op radioactiviteit in een z.g. meetpoort.

Het internationaal vervoer van radioactief materiaal, hoofdzakelijk via de lucht of de zee, wordt veelvuldig geconfronteerd met weigeringen of vertragingen. De

Internationale organisatie voor atoomenergie heeft

In 2010 verleende vergunningen en goedkeuringen


zich tot doel gesteld om tegen 2013 deze weigeringen of vertragingen van vervoer van radioactief materiaal sterk te reduceren. De deskundigen van de dienst

Algemene vervoervergunning (art. 57)

32

hebben deelgenomen aan de vergaderingen die in

Bijzondere vervoervergunning (art. 57)

14

Wenen hieromtrent georganiseerd werden.

Speciale vervoervergunning (art. 57)

111

Registratie van invoerder (art. 3)

13

Invoer van ingekapselde bronnen (art. 7)

270

Invoer van splijtstoffen (art. 9)

24

Overbrenging van radioactief afval (art. 17)

7

Overbrenging van gebruikte splijtstof (art. 17)

2

Uitvoer voor behandeling (art. 18)

8

Goedkeuringcertificaten

8

Validatie van een buitenlands

22

PATRAM 2010

Vervoer (ARBIS)

Invoer (KB 24 maart 2009)

Er hebben vertegenwoordigers van de dienst deelgenomen aan de internationale conferentie PATRAM 2010 (16th International Symposium on the Packaging and Transportation of Radioactive Materials) die in Londen van 4 tot 8 oktober 2010 werd gehouden.

Gezamenlijke inspectie met andere bevoegde autoriteiten

Goedkeuring van modellen van colli

goedkeuringcertificaat 0

50

100

150

200

250

300

De samenwerking met de ASN (bevoegde Franse autoriteit) werd verder gezet in 2010. Behalve de eerder vermelde audit hebben een deskundige van de dienst en een vertegenwoordiger van Bel V op 21 oktober 2010 de nationale nucleaire noodplanoefening m.b.t. het vervoer van radioactief materiaal, georganiseerd door de Franse veiligheidsautoriteiten in het departement Lot et Garonne, bijgewoond. De dienst wil in de drie komende jaren een oefening organiseren m.b.t. het vervoer van radioactief materiaal in België.

61

Het FANC dient pro-actief te luisteren. Niet alleen naar de stakeholders maar ook naar de publieksgroepen. Door middel van een gestructureerde publieksconsultatie kan het bij nieuwe projecten al met de publieke opinie rekening houden.

We werken

PROACTIEF Gilbert

EGGERMONT Gastprofessor VUB

4

RIAD

Regulation, International Affairs & Development

Vooruitzichten : Yvan Pouleur Departementshoofd RIAD

64

RIAD (Regulation,

65

International Affairs & Development)

Interview : Annie Vanderlinck Expert RIAD

70


VOORUITZICHTEN Yvan POULEUR Departementshoofd Regulation, International Affairs & Development

E

en van de belangrijke uitdagingen waar-

Een ander belangrijk objectief voor de toekomst

voor we de komende jaren staan is de

dat binnen het actiedomein van RIAD valt is de or-

herziening van het vergunningstelsel. De

ganisatie in 2013 van een IRRS-missie (Integrated

regelgeving evolueert snel en er is een explosie van

Regulatory Review Service), wat neerkomt op een

regelgeving ontstaan op Europees niveau waarvoor

‘peer review’ van het IAEA, dat samen met internatio-

oplossingen moeten komen. Er zal worden gestreefd

nale experten de audit zal uitvoeren. Dergelijke peer

naar een nieuwe, logische en gebruiksvriendelijke

reviews zijn volgens de Euratom-richtlijn 2009/71

structuur van de reglementering in de bevoegd-

verplicht voor de lidstaten van de Europese Unie.

heidsdomeinen van het FANC. Zo zal het stelsel

Ter voorbereiding van de IRRS-missie heeft het

vereenvoudigd moeten worden en een betere struc-

FANC in 2010 beslist om het Agentschap eerst nog

tuur moeten krijgen. De nieuwe aanpak zal ook meer

te onderwerpen aan een zelfevaluatie (Self Asses-

rekening moeten houden met de gebruiker hetzij per

sement – SA).

activiteitsdomein zoals bijvoorbeeld de geneeskunde dan wel vanuit het standpunt van de regelgever of

De zelfevaluatie, waarmee wij vandaag van start

de thematiek. Ook dienen we het publiek beter te

gaan, is eigenlijk reeds de eerste fase van een IRRS.

betrekken door middel van het organiseren van pu-

Dit werk zal ons de mogelijkheid bieden om, strikt

blieksconsultaties. Deze herziening moet operatio-

intern en in de geest van een continue verbetering,

neel zijn om de omzetting van de nieuwe Europese

een eerste evaluatie uit te voeren om ons vertrouwd

richtlijnen inzake basisnormen, die momenteel in

te maken met de IRRS- oefening.Het gebruikte in-

uitwerking is, tijdig te kunnen doorvoeren.

strument, de Self Assessement Tool (SAT), bestaat uit een vragenlijst die ook gebruikt zal worden bij de

RIAD

Daarnaast zal er een volledige en fundamentele

IRRS zelf. De organisatie van deze eerste zelfevalu-

herziening van ARBIS Hoofdstuk VI komen. Dit

atie zal ons toelaten om aanzienlijke tijd te winnen

hoofdstuk beschrijft de aanvullende voorschriften

bij de toekomstige IRRS, want de zelfevaluatie die

inzake stralingsbescherming die specifiek in de ge-

op dat ogenblik opnieuw zal worden uitgevoerd, zal

neeskunde van toepassing zijn, en dit zowel in de

dan beperkt kunnen blijven tot een update van de

humane geneeskunde als in de diergeneeskunde.

oefening van 2011.

Concreet betekent dit een omzetting van alle rele-

64

vante opmerkingen die tijdens de ‘ronde tafels’ met

Onze opdracht dient gebaseerd te zijn op objectieve

de medische wereld zijn gemaakt.

en wetenschappelijke feiten en te zorgen dat de

meeste recente resultaten van onderzoek in ons do-

RIAD

van controle op het Agentschap door de toezichthou-

mein een gepaste analyse krijgen. In dit kader leveren

dende overheid en door het Parlement, de filialisering

wij veel inspanning met de operationele diensten

van sommige veiligheidsopdrachten in de schoot van

om actief te zijn in internationale fora om de hoog-

Bel V, de rechtsvorm van Bel V en zijn relatie met het

ste niveaus van stralingsbescherming en veiligheid

FANC, de classificatie van de nucleaire inrichtingen al

te ontwikkelen. In parallel, onderhouden we nauw

naargelang het risico, het communicatiebeleid van het

dialoog met onze stakeholders om het maatschap-

Agentschap, enz. Het Agentschap heeft de commis-

pelijk draagvlak van deze standards te verzekeren.

sieleden bij het vervullen van hun opdracht bijgestaan

RIAD

met mondelinge en schriftelijke toelichtingen. Het verOok zullen we lessen moeten trekken uit de ramp met

slag van de werkzaamheden werd uitgebracht door

de kerncentrales in Fukushima Daichii in Japan. Aan

de Kamerleden Mevr. Tinne Van der Straeten (Groen !)

een dergelijk zwaar ongeluk zijn er niet alleen tech-

en de heer Éric Thiébaut (PS) (Kamerstukken nr. 52-

nische maar ook maatschappelijk/politieke aspecten

2502/1 en 2). Traditiegetrouw heeft de subcommissie

verbonden. Om hier antwoorden op de formuleren

haar werkzaamheden afgerond met het opstellen van

zal het Agentschap zich als een ‘goede huisvader’

een resolutie die vervolgens ter stemming aan de

moeten gedragen en hiervoor zijn verantwoordelijk-

voltallige vergadering werd voorgelegd. De nieuwe

heid opnemen.

resolutie “betreffende de werking van het FANC” werd aangenomen op 29 april 2010 (Kamerstuk 52-2502/3). De werkzaamheden van de subcommissie waren ei-

De Kamer stemt nieuwe aanbevelingen over de werking van het FANC

genlijk niet afgrond op het ogenblik van de ontbinding van het Parlement in het voorjaar van 2010, zodat de resolutie eigenlijk “onvoltooid” was. Daarom werden de werkzaamheden in januari 2011 hervat door een

Tijdens de legislatuur 2007-2010 was er in de Kamer

nieuw samengestelde commissie.

van Volksvertegenwoordigers een bijzondere commissie actief rond het vraagstuk van de nucleaire veiligheid. Men zal zich herinneren dat dit ook al het geval was tijdens de legislatuur 2003-2007. De commissie o.l.v. Kamerlid Mevr. Katrien Partyka (CD&V) heeft zich gebogen over diverse beleidsaspecten, zoals de mate

65


Een aangepaste vergunningsprocedure voor berginginrichtingen

2010 had het publiek de gelegenheid om commentaar uit te brengen op de ontworpen regelgeving, via de website van het Agentschap. Het was de eerste maal dat het Agentschap een regelgeving, nog vóór zij of-

NIRAS heeft in 2006 groen licht gekregen van de re-

ficieel van kracht wordt, onderwerpt aan een publieke

gering om te Dessel een installatie op te richten voor

raadpleging. De nieuwe regelgeving zal in 2011 aan

de berging van laag- en middelmatig kortlevend ra-

de regering worden overgemaakt voor goedkeuring en

dioactief afval, bekend als het cAt-project. Het gaat

uitvaardiging onder de vorm van een koninklijk besluit.

om een installatie die zal gebouwd worden aan de oppervlakte in 2 tumuli. Voorwaarde is evenwel dat hierover een oprichtings- en uitbatingsvergunning kan worden bekomen van de veiligheidsautoriteiten. Het

Verbetering van de stralingsbeschermingsniveaus

Agentschap heeft op vraag van de regering een aangepaste procedure uitgewerkt voor het verlenen van

Ingevolge talrijke werkzaamheden, in het bijzonder

de vergunning, na onderzoek van het aanvraagdos-

binnen de groepen van de Europese Commissie, heeft

sier en na de raadpleging van alle belanghebbende

België, via het FANC, grote bijdragen geleverd tot

maatschappelijke actoren. Zo’n aangepaste procedure

de herevaluatie van de beschermingsniveaus m.b.t.

is raadzaam wegens de bijzondere kenmerken van

cataract en de erkenning en het rekening houden met

HERCA (Heads of the European Radiological protec-

een bergingsinrichting die, in tegenstelling tot andere

radiogeïnduceerde cardiovasculaire aandoeningen

tion Competent Authorities) werd opgericht in 2007

nucleaire installaties, niet ontmanteld zal worden op het

die onlangs konden worden aangetoond via epide-

met de bedoeling een Europees samenwerkings-

einde van haar exploitatie. Integendeel, na het opvullen

miologische studies. Dit maakt het mogelijk om de

verband tussen de autoriteiten verantwoordelijk voor

van de installatie met radioactief afval – de eigenlijke

basisnormen van de Europese Unie te herzien en een

stralingsbescherming uit te bouwen naar analogie met

uitbatingsfase – zal de installatie permanent worden af-

beter beschermingsniveau in te voeren voor de meest

WENRA in het domein nucleaire veiligheid. Het FANC

gesloten voor invloeden van buitenaf. Het Agentschap

blootgestelde artsen.

heeft van in begin haar volle steun gegeven aan dit initiatief. HERCA werkt in essentie via werkgroepen

heeft zijn voorstel voor een aangepaste vergunnings-

66

HERCA ondersteuning

procedure voorgesteld op een meeting gehouden te

Zeer waarschijnlijk zal de internationale commissie voor

samengesteld uit technische deskundigen die voorstel-

Mol op 22 juni 2010, waarop het geïntegreerde project

de stralingsbescherming zich in de loop van het eerste

len formuleren naar de verzamelde “Heads” (hoogst

van oppervlakteberging werd voorgesteld. Het voorstel

semester 2011 achter deze Europese standpunten

geplaatste leidinggevenden), waarbij beslissingen

werd daarna voor advies overgemaakt aan de Hoge

scharen. Dit vormt dan ook een daadwerkelijke voor-

maximaal bij consensus worden getroffen. Zo zijn er

Gezondheidsraad. Vanaf 1 september tot 31 oktober

uitgang op het gebied van de stralingsbescherming.

momenteel 5 werkgroepen actief met elk een gerichte

werkagenda : Europees stralingspaspoort & externe werkers, niet-medische bronnen en toepassingen,

Europese Richtlijn 2009/71/Euratom over de nucleaire veiligheid

medische toepassingen, noodplanning en actieni-

categorie A te Dessel, evenals, gedeeltelijk, tot alle exploitanten van de inrichtingen van klasse I. Het werd zodanig gestructureerd dat er toekomstige uitbreidin-

veaus, toezicht op de bevolkingsdosis afkomstig van

Het departement RIAD heeft in 2010 een groot deel

gen mogelijk zijn, en dit zowel vanuit het standpunt

medische blootstellingen. In elk van deze werkgroepen

van zijn middelen gewijd aan de activiteiten i.v.m. de

van de omvang van de veiligheidsvoorschriften als

is een deskundige van het FANC aanwezig.

implementatie van de Europese Richtlijn 2009/71/Eu-

van de toepasbaarheid op andere soorten specifieke

ratom over de nucleaire veiligheid.

inrichtingen (inrichtingen voor de tijdelijke opslag van

In 2010 werden zo diverse voorstellen uitgewerkt door de

afval, onderzoeksreactoren,…). Dit ontwerpbesluit

verschillende werkgroepen, waarvan er in 2011 verschil-

werd gefinaliseerd en begin april 2011 aan de Minister

lende werden gepubliceerd op de website ; een model van een stralingspaspoort voor beroepshalve blootgestelde medewerkers, een standpunt betreffende de full

RIAD

Ontwerp van koninklijk besluit houdende veiligheidsvoorschriften voor kerninstallaties

van Binnenlandse Zaken voorgelegd opdat een omzetting van de richtlijn binnen de voorziene termijnen mogelijk zou zijn.

body scanners voor luchtvaartbeveiliging, een geharmoniseerde aanpak van patiënten die uit het ziekenhuis

Als resultaat van een reglementair project dat in

worden ontslagen na behandelingen met radio-isotopen,

2007 van start ging, werd het ontwerp van konink-

een opvolging van het Europees gesponsorde project

lijk besluit houdende veiligheidsvoorschriften voor

“DoseDataMed”-project voor het bepalen van de bevol-

kerninstallaties voorgesteld aan de stakeholders,

kingsdosis aan de hand van de medische blootstellingen.

waaronder de exploitanten van inrichtingen klasse

5e vergadering van de verdragsluitende partijen bij het Verdrag inzake Nucleaire Veiligheid van de IAEA

1 die hierbij de gelegenheid kregen om hun adGezien de relatief nieuwe organisatie, werd in 2010 bin-

vies m.b.t. het project in te dienen. De officiële

Tenslotte heeft RIAD, in samenwerking met Bel V,

nen HERCA een “task force” opgericht met als taak de

organen, zoals de Europese Commissie, de Hoge

Electrabel, SCK-CEN, en de dienst NBI de opstelling

overkoepelende organisatorische behoeften in te vullen,

Gezondheidsraad, de Hoge Raad voor Preventie

en uitgave van het nieuw Belgisch nationaal verslag

zoals de werking, de financiering, communicatie, beslis-

en Bescherming op het Werk werden tevens geïn-

gecoördineerd met het oog op de 5e vergadering van

singmethode, … De task force werd voorgezeten door

formeerd en geraadpleegd.

de verdragsluitende partijen bij het Verdrag inzake Nucleaire Veiligheid van de IAEA. In dit verslag, dat om

een FANC-medewerker en het FANC werkte diverse voorstellen uit tot concrete richtlijnen. Zo werd onder

Dit kb zal de eerste tekst zijn van het Belgisch regle-

de drie jaar wordt opgesteld, wordt uiteengezet hoe

andere een website ontwikkeld (www.herca.org), welke

mentair kader dat betrekking heeft op de veiligheid

België zijn engagementen nakomt die het is aangegaan

volledig door FANC wordt onderhouden. Eveneens

van de kerninstallaties. Het richt zich op dit ogenblik

door partij te worden bij het Verdrag inzake Nucleaire

werd een huisstijl en logo ontwikkeld, welke momenteel

tot de exploitanten van de centrales, tot de toekom-

Veiligheid in 1996. Dit verslag zal aan een peer review

volledig door de HERCA organisatie worden gebruikt.

stige exploitant van de bergingsplaats voor afval van

worden onderworpen op de vijfde onderzoeksverga-

67


dering van de verdragsluitende partijen die in april

ENSREG

2011 zal plaatshebben op de IAEA. Omwille van de transparantie werd dit verslag, zoals bij elke nieuwe

De directeur van het departement RIAD is lid van de

uitgave, ter beschikking van het publiek gesteld op de

groep Europese regulatoren ENSREG (European

website van het Agentschap.

Nuclear Safety Regulators Group). Deze groep is samengesteld uit leidinggevenden van de veiligheidsautoriteiten van de Europese Unie en adviseert de

WENRA

Commissie door deze bij te staan bij de opstelling van de voorwaarden voor een continue verbetering en het

In het Raadgevend Comité WENRA, dat werd opge-

bereiken van een gemeenschappelijk begrip op het

richt en voorgezeten door RIAD, zetelen de vertegen-

gebied van de nucleaire veiligheid en het afvalbeheer.

woordigers van RIAD, de dienst NBI, de directie van

Een lid van RIAD neemt tevens deel aan de werken

Bel V, enerzijds, en, anderzijds, de vertegenwoordigers

van de subgroep “nucleaire veiligheid” (WG1) die door

van de operator Electrabel en zijn technische onder-

ENSREG werd opgericht. Deze subgroep houdt zich

steuning, TRACTEBEL. Deze groep superviseert de

op dit ogenblik hoofdzakelijk bezig met de opstel-

praktische implementatie door ELECTRABEL van de

ling van een leidraad voor het toekomstig driejaarlijks

WENRA-referentieniveaus die in Belgisch recht zul-

verslag dat aan de Commissie zal moeten worden

len worden omgezet door voornoemd ontwerp van

overgemaakt, met de opstelling van een proces voor de

koninklijk besluit. Deze werkzaamheden vormen een

verbetering van de ervaringsfeedback (lessen geleerd)

van de hoekstenen van de Europese harmonisering

van het Verdrag inzake de Nucleaire Veiligheid, evenals

m.b.t. de nucleaire veiligheid.

met de planning en de organisatie van de IRRS-missies die de tien komende jaren moeten worden uitgevoerd in overeenstemming met de voorschriften van de Richtlijn.

68

Om onze

GELOOFWAARDIGHEID te versterken, zien wij erop toe dat onze acties zichtbaar zijn en voor iedereen te begrijpen.

ik zie een essentiële rol voor het FANC weggelegd in het waarborgen van de transparantie over de veiligheidssituatie van de nucleaire sector. Door hierover neutrale boodschappen te communiceren, krijgt het een geloofwaardigheid bij de bevolking.

Philippe

VAN TROEYE Executive Vice President Electrabel GDF Suez


INTERVIEW Annie VANDERLINCK Expert RIAD

S

inds 2001 werk ik op het FANC, op het

commissies bestuderen de basisnormen die tot doel

departement dat belast is met de medische

hebben de stralingsbescherming van het leefmilieu,

toepassingen ; mijn ervaring heeft zowel

de bevolking en de werknemers te ontwikkelen. Wan-

betrekking op de medische toepassingen (in het

neer deze normen bij consensus van internationale

bijzonder de stralingsfysica) als op de fysische con-

deskundigen worden opgesteld, kunnen deze herleid

trole. Ik was binnen het Departement Gezondheid

worden tot een regelgeving op Belgisch niveau.

en Leefmilieu van het Agentschap de projectleider

Ik volg deze ontwikkelingen en neem deel aan de

van het project dat hoofdzakelijk bedoeld was om de

internationale vergaderingen en zorg ervoor dat de

stralingsbescherming binnen de diergeneeskunde te

experts hiervan op de hoogte zijn.

verbeteren. Maar sinds kort heb ik een nieuwe functie

De reglementaire wijzigingen m.b.t., bijvoorbeeld,

aanvaard als expert bij het Departement Regulation,

de fysieke beveiliging moeten in de nucleaire prak-

International Affairs & Development (RIAD).

tijken worden geïntegreerd ; ik neem deel aan de reflectiegroepen die deze reglementaire wijzigingen

Mijn beroepservaring in een ziekenhuisomgeving

in België implementeren.

en binnen het FANC zullen nuttig zijn in het kader

Zo dragen de deskundigen van het FANC bij tot

van mijn nieuwe functie, inbegrepen op het gebied

deze informatie-uitwisseling d.m.v. hun operationele

van de projecten.

ervaring. Het departement RIAD is een partner die de behoeften aan de interne, nationale en interna-

Het aantrekkelijke van de nieuwe job bij RIAD vind ik

tionale betrokken instanties te kennen geeft. Deze

de omzetting van alle relevante verbeteringen die bin-

coördinatierol is interessant en maakt deel uit van

nen het FANC worden geleverd in een regelgeving.

het Knowledge Management.

Met andere woorden : een weerklank geven aan de

RIAD

70

behoeften die binnen het FANC leven in een transver-

Ook publieksconsultatie en de raadpleging van sta-

sale aanpak en zorgen dat deze in een regelgeving

keholders maken een integrerend deel uit van de

worden geïmplementeerd. Ook het internationale luik

reflectiebenadering van het FANC m.b.t. de te defini-

trekt mij aan. Internationale instanties zoals de IAEA,

eren prioriteiten voor de verbetering van de nucleaire

de EU en de WHO komen vanuit wetenschappelijk

veiligheid, zodat er met hun input rekening wordt

research met aanbevelingen die op het terrein kun-

gehouden . Verder ga ik een bijdrage leveren aan

nen worden ingezet. Deze aanbevelingen worden

een efficiënte uitvoering van de FANC opdrachten

op internationaal en EU-niveau besproken. Deze

op het gebied van de stralingsbescherming en de

medische straling. Het derde luik is het zorgen voor

RIAD

de coördinatie van projecten binnen het FANC op het vlak van de stralingsbescherming. Dit impliceert veel inspanningen en de medewerking van de verschillende departementen met onze dienst. Tenslotte zal ik het Self Assesment (SA) project promoten dat dient als voorbereiding voor de IRRS-audit, wat een verplichting is in het kader van de Europese richtlijn “Veiligheid” 2009/71.

71

Wij streven naar een onafhankelijjke, nauwgezette en multidisciplinaire

EXPERTISE

Het FANC mag nooit middelmatig zijn. Het FANC moet aan de top zijn. Simonne

CREYF Lid van de Raad van Bestuur FANC

5

Het FANC organisatorisch Samenwerkingsovereenkomsten FANC

74

Communicatie

77

Human Resources

78

CIS-2

79

Records Management

79

Samenstelling Raad van bestuur

79


SAMENWERKINGSOVEREENKOMSTEN FANC De wetgever heeft het Agentschap opgedragen om nauwe contacten te onderhouden met de andere overheidsinstellingen die actief zijn op het nucleaire domein. Dit biedt verschillende voordelen. Zo is er sprake van intensieve informatieuitwisseling en de mogelijkheid om samen te werken om de administratie voor burger en/of exploitant eenvoudiger te maken. Bij bepaalde samenwerkingsvormen kunnen gezamenlijke acties worden afgesproken, waardoor er een beter toezicht op het terrein mogelijk is. Een ander belangrijk voordeel is dat door de nauwe samenwerking bij incidenten of crisissituaties sneller kan worden opgetreden.

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG)

Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV)

Een belangrijk raakvlak tussen beide Agentschappen

Het FANC oefent toezicht uit op de installaties waar

is het gebruik van ioniserende straling in geneesmid-

levensmiddelen mogen doorstraald worden en op de

delen en medische hulpmiddelen voor diagnostische

toegelaten producten en bijbehorende maximale dosis.

en therapeutische doeleinden. Beide Agentschappen

De samenwerking bestaat er uit dat het FANC aan het

hebben duidelijk als gemeenschappelijke missie de

FAVV alle nuttige inlichtingen bezorgt die het FAVV

bescherming van de patiënt. Het FAGG waakt over

moet hebben op toezicht uit te oefenen op de instal-

de farmaceutische aspecten en het FANC over de

laties voor wat betreft de hygiënische voorwaarden en

stralingsbescherming aspecten van deze toepassing.

de vergunningsvoorwaarden.

Beide missies zijn complementair.

Het FAVV bezorgt anderzijds aan het FANC alle nuttige

Een gevolg van de complementaire missies is de

inlichtingen die het FANC moeten in staat stellen de aan

noodzaak tot harmonisatie van de beide relevante

het FANC toevertrouwde controles te kunnen uitvoeren.

regelgevingen. Daarnaast worden er gemeenschappelijke inspecties

Hieronder een oplijsting van de belangrijkste overeenkomsten met een samenvatting van de inhoud.van de samenwerkingsovereenkomst.

op het terrein (ziekenhuizen, voor en na ingebruikname van productiesites,…) uitgevoerd. De aanwezigheid van de expertise van de beide Agentschappen maakt dergelijke acties een stuk efficiënter, getuigt van een klantvriendelijke aanpak en verhoogt de geloofwaardigheid naar de sector toe. Een gemeenschappelijke inspectieronde zal bovendien de

74

pijnpunten in de wetgeving helpen te identificeren.

FANC ORGANISATORISCH

Vlaams gewest

FOD Volksgezondheid

Het verlenen van een exploitatievergunning aan een

van de 3 gewesten en op federaal vlak, wat niet

De samenwerking tussen het FANC en FOD Volksge-

nieuwe of bestaande nucleaire inrichting is een fe-

compatibel is met het door de regering gevraagde

zondheid beoogt om hun respectievelijke opdrachten

derale materie die toegewezen werd aan het FANC.

schema van implementatie in geval van de hoger

zo efficiënt en gericht als mogelijk op elkaar af te

De niet-nucleaire milieuaspecten vallen evenwel on-

bedoelde oppervlakteberging te Dessel. Zij hebben

stellen. De samenwerkingsovereenkomst regelt de

der de regionale bevoegdheid en dienen te leiden tot

dan ook in parallel gewerkt aan een protocol van

betrekkingen tussen beide Agentschappen bij de uit-

een milieuvergunning afgeleverd door de bevoegde

samenwerking rond de gemeenschappelijke MER,

oefening van hun bevoegdheden. Deze betrekkingen

diensten binnen de gewesten.

dat voor de transitie moet zorgen naar een goedge-

kunnen de vorm aannemen van wederzijds overleg,

keurd “Samenwerkingsakkoord”, wat moet toelaten

wederzijdse informatie-uitwisseling of gezamenlijke

te vorderen in het voorliggend dossier.

activiteiten.

Het protocol werd in augustus 2010 ondertekend.

Beide partijen wisselen informatie uit die relevant kan

De bestaande Europese richtlijnen eisen dat er voor projecten slechts één enkele milieueffectrapportage (MER) bestaat waarbij alle aspecten, dus de nucleaire en de niet-nucleaire risico’s, aan bod komen.

zijn voor hun respectievelijke bevoegdheidsdomeinen.

Overeenkomstig ook de adviezen van de Raad van

Deze informatie heeft ondermeer betrekking op proble-

State, is er een “samenwerkingsakkoord” federale

men inzake de toepassing van de berokken regelgeving

staat - gewesten vooropgesteld dat de aanpak en

zoals lacunes of onverenigbaarheden in de regelge-

wijze van uitoefening van de verantwoordelijkhe-

ving., het bepalen van erkenningscriteria, het optreden

den van de betrokken partijen duidelijk definieert.

van de partijen in het kader van mediatiek gevoelige

Hierdoor wordt volledig tegemoet te komen aan de

onderwerpen, zoals een gezamenlijk perscommuniqué.

omzetting van de Europese richtlijnen.

De Agentschappen wisselen tevens informatie uit die betrekking heeft op de noodplanning, incidenten en

Zowel het Vlaams Gewest als het FANC realiseren

aanslagen. Deze informatie-uitwisseling gebeurt met

zich evenwel dat er geruime tijd zal nodig zijn voor

respect voor de wederzijdse verantwoordelijkheden

het verkrijgen van de parlementaire goedkeuringen

en bevoegdheden.

75


Nationale Instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen (NIRAS)

FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) De opdrachten van het FANC en de Algemene Di-

voor te schrijven die nuttig worden geacht om de

NIRAS heeft de opdracht om al het radioactief afval

rectie Toezicht Welzijn op het Werk (TWW) en de Al-

gevaren voor de gezondheid en de veiligheid van

te beheren op Belgisch grondgebied, ongeacht de

gemene Directie Humanisering van de Arbeid (HUA)

de werknemers, de bevolking en het leefmilieu op

oorsprong of herkomst. Voor het beheer van de

van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal

het vlak van de ioniserende stralingen te bestrijden

bestraalde kernsplijtstof is de instelling slechts be-

Overleg (FOD WASO) zijn verschillend, maar zij vullen

of weg te werken.

voegd, voor zover deze als overtollig is verklaard

elkaar aan en worden op hetzelfde terrein uitgevoerd.

door de houder ervan. Het medisch toezicht met inbegrip van het aspect

Gezien de vele punten van overeenkomst hebben

TWW heeft als overheidsorgaan met politionele be-

ioniserende stralingen, behoort tot het bevoegd-

NIRAS – FANC op 1 oktober 2003 een overeenkomst

voegdheid als opdracht te waken over de toepas-

heidsdomein van de ambtenaren betreffende het

gesloten om hun onderlinge betrekkingen te stroom-

sing van de reglementeringen, adviezen en tech-

welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun

lijnen. De kaderovereenkomst wordt aangevuld met

nische raadgevingen te verstrekken over de beste

werk. Welzijn, stralingsbescherming en nucleaire

een addenda, die ieder slaan op een afzonderlijk ex-

uitvoeringswijzen om de wettelijke en reglementaire

veiligheid vormen evenwel één geheel en moeten

pertisedomein en waarvoor contactpersonen binnen

voorschriften na te leven en de aandacht van de

zo benaderd worden om een efficiënte bescherming

beide instellingen zijn aangewezen. Een contactcom-

autoriteiten te vestigen op de gebreken in en de

te waarborgen.

missie, die tweemaal per jaar samenkomt, kijkt toe op

noodzakelijke aanpassingen aan de reglementering.

de uitvoering van het werkprogramma dat 3-jaarlijks wordt vastgesteld. De redactie van het nationaal rap-

76

De inspecteurs van het FANC zijn belast met het

port ten behoeve van de toetsingsconferenties die

toezicht op de naleving van de wet betreffende de

om de 3 jaar worden ingericht in het kader van het

bescherming van de bevolking en van het leefmilieu

Gezamenlijk Verdrag inzake de veiligheid van het

tegen de uit ioniserende stralingen en hebben de be-

beheer van bestraalde splijtstof en inzake de veilig-

voegdheid om overtredingen op te sporen en proces-

heid van het beheer van radioactief afval, vormt een

verbaal op te stellen dat geldt tot het tegendeel wordt

permanent samenwerkingsproject onder de leiding

bewezen, om een waarschuwing te geven en hierbij

van het Agentschap. Via de regelgeving toepasselijk

een termijn te bepalen waarbinnen de overtreder

op NIRAS heeft het Agentschap enkele taken gekre-

zich in regel moet stellen en om bij het geven van

gen, zoals de vaststelling van de aanvaardingscriteria

deze waarschuwingen alle passende maatregelen

voor radioactief afval.

Communicatie

over de radioactieve deeltjes naar aanleiding van de


bosbranden in de omgeving van Tsjernobyl en de We leven in een tijdperk waar het publiek dagdagelijks

IJslandse aswolk waardoor radioactieve deeltjes in

bestookt wordt met een grote hoeveelheid informatie.

de lucht verspreid werden. Het FANC heeft metingen

De media, en niet op de laatste plaats het Internet zor-

laten verrichten en vervolgens continu geactualiseerde

gen er voor dat de toegang tot informatie bereikbaar

grafieken van de luchtstof op de website gepubliceerd.

is geworden voor bijna iedereen.

Cijfers website 2010 : Naast deze beschikbaarheid is de vraag van het publiek naar meer duidelijkheid en openheid over on-

• 113.409 bezoeken

derwerpen die mogelijk een impact hebben op hun

• 320.968 paginaweergaves (hits)

leefomgeving de laatste jaren aanzienlijk toegenomen.

• Met piekbezoeken tijdens OSART-missie kerncentrale Doel 1-2, wat men kan zien in de onderstaande

Het FANC kan als onafhankelijke regulator hieraan

grafiek (de OSART-missie was in maart met op 25

Het Meldpunt van de website biedt een toegankelijk

een bijdrage leveren om de eigen activiteiten en de

maart het hoogst aantal bezoekers per dag)

acces naar informatie en van deze mogelijkheid werd dan ook in toenemende mate gebruik gemaakt. In 2010

relevante gebeurtenissen in de nucleaire wereld snel en transparant bekend te maken. Het communicatie-

werden 296 vragen gepost en beantwoord.

12000

beleid heeft zich in 2010 nog meer gefocust op het proactief communiceren zowel naar de stakeholders als het brede puibliek toe.

10000

Niet alleen via het Meldpunt, maar ook telefonisch komen er dagdagelijks heel wat vragen binnen die de dienst Communicatie coördineert.

Ook een publieksconsultatie werd in 2010 voor de eerste keer opgestart. Vanaf 1 september tot en met

8000

31 oktober 2010 kreeg het publiek via de website de

Website

6000

mogelijkheid geboden om bemerkingen te maken over een voorontwerp van Koninklijk Besluit waarin

4000

Twee instrumenten staan daarbij centraal : de website en de communicatie via de media. Op de website worden gebeurtenissen/incidenten die hebben plaatsgevonden onmiddellijk gepubliceerd. Ook actuele

de vergunningswijze en de elementen van de vergunningsaanvraag voor de berging van kortlevend laag- en

2000 0

middelactief afval (categorie A) worden bepaald. Het 01/10 02/10 03/10 04/10 05/10 06/10 07/10 08/10 09/10 10/10 11/10 12/10

FANC zal de bemerkingen verwerken en vervolgens

onderwerpen waarover bezorgdheid bij het publiek

aan de regering ter goedkeuring voorleggen. Een sa-

bestaat over de mogelijke impact op de gezondheid

menvatting van de binnenkomen opmerkingen werd

worden pro-actief opgevolgd. Zo waren er veel vragen

op de website gepubliceerd.

77


Communicatie via de media

Leeftijdscategorieën

De opleidingen zijn bedoeld om een medewerker toe te laten beter te functioneren in zijn huidige functie, zijn

Tenslotte werd in 2010 de pers via persberichten of

20-29

12%

knowhow te vergroten of hem voor te bereiden op een

persontmoetingen uitgebreid geïnformeerd. Persbe-

30-39

24%

andere functie, in het kader van loopbaanontwikkeling.

richten verschenen o.m. over de afronding van de 1ste

40-49

27%

50-54

10%

55-59

17%

60-65

10%

fase van de verwijderingscampagne radioactieve bliksemafleiders, het verbod op de invoer en verkoop van ionisatierookmelders en de radoncampagnes. Persontmoetingen werden o.m. georganiseerd rond het

De geboekte externe opleidingen van 1 januari 2010 tem. 31 december 2010 zijn als volgt te verdelen : Opleiding per departement

transport van gecompacteerd afval vanuit Frankrijk naar België en de OSART missie in de Kerncentrale van Doel.

Werkgroepen

RIAD

Aanwervingen

Inrichtingen & Afval

De dienst HR heeft 6 medewerkers aangeworven in

Beveiliging & Vervoer

2010, waarvan 5 ter vervanging van medewerkers die Tenslotte draagt het FANC nationaal en internationaal

Gezondheid & Leefmilieu

het FANC verlaten hebben en 1 als uitbreiding :

actief bij aan werkzaamheden in werkgroepen m.b.t. bijvoorbeeld sensibiliseringscampagnes en ‘public

• 1 diensthoofd Invoer & Vervoer

communication’.

• 1 medewerker Communicatie

Support Transversaal

• 1 Coördinator RIAD

Human Resources

• 1 medewerker Database Exploitanten • 1 medewerkster HR

Totaal aantal personeelsleden eind 2010

Opleiding per type opleiding

• 1 departementshoofd Gezondheid & Leefmilieu Expertise

147 waarvan 87 mannen en 60 vrouwen.

Opleidingen Ook in 2010 investeerde het Agentschap volop in de

Relationele competenties

ontwikkeling van zijn personeelsleden, en dit door het

Persoonlijk efficiëncie

aanbieden van een assortiment kwaliteitsvolle, aan de individuele behoefte aangepaste opleidingen.

78

Management

Talen ICT

CIS-2

Records Management

Samenstelling Raad van Bestuur

Het doel van het project is het implementeren en

Fase 1 “Inventaris en definitie”, waarin de nieuwe docu-

Op 31 december 2010 is de Raad van Bestuur als

configureren van een proces- en workflow gestuurd

mentstructuur van het Agentschap werd gedefinieerd,

volgt samengesteld :

informatiesysteem voor het beheer van klanten dos-

werd op 1 augustus 2011 afgesloten. Deze fase werd,

siergegevens. Het nieuwe systeem zal de ondersteu-

zoals voorzien, afgesloten met de raadpleging en de

ning leveren voor de belangrijkste processen die door

medewerking van de leden van de groep Records

de operationele diensten gebruikt worden binnen het

Management en de diensten via een iteratief proces.

FANC. Met de introductie van het systeem wordt een


Voorzitter : Philippe De Sadeleer Leden : Marc Boeykens, Philippe Bouko, Antonio

Cécilia Vermeulen

Caci, Simonne Creyf, Tom Dekeyser, Jean-François

en Nele Roobrouck

meer klantgerichte aanpak beoogd alsook een effici-

Na deze finalisatie is men van start gegaan met de

Fauconnier, Marc Leemans, Sandrine Lonnoy, Michèle

hebben begin

entere en kost effectievere manier van werken. Tevens

technische ontwikkelingen van de nieuwe applicatie.

Oléo, Peter Roose, Jean-François Thimus, Sven Va-

2010 hun ontslag

zal het systeem de basis vormen waarop het FANC

De afsluiting van fase 1 heeft het ook mogelijk gemaakt

neycken en Cecilia Vermeulen.

ingediend.

verder zal kunnen bouwen voor het aanbieden van

om - zoals voorzien - van start te gaan met verschillende

e-loket functionaliteit naar zijn klanten. Door een kop-

acties verbonden met de volgende fasen van het project.

Ze werden nog

Regeringscommissaris : Nele Roobrouck

peling met de beschikbare overheidsdatabases (vb.

niet vervangen omdat nieuwe

Rijksregister en Kruispuntbank der Ondernemingen)

Zo werd voor fase 2 “Design and Implementation”,

Maken deel uit van het auditcomité : Marc

benoemingen onder

zal een grotere datakwaliteit nagestreefd worden.

de studie m.b.t. het beheer van de toegang tot de

Boeykens (voorzitter), Philippe Bouko, Sven Vaneycken

een regering

documenten en de overgang van een document naar

en Cecilia Vermeulen.

van lopende zaken

In 2010 is de focus vooral geweest op de detailanalyse

records uitgevoerd. Tegelijkertijd is de eerste herhaling

van het vergunningsproces, aan de hand van work-

van de test over de Sharepoint-applicatie vlot verlopen.

niet mogelijk zijn.

Maken deel uit van het strategisch comité : Antonio Caci (voorzitter), Simonne Creyf, Tom Dekey-

shops en het verder ontwikkelen van het prototype. Tevens werd de infrastructuur voor de test omgeving

Parallel hiermee is fase 4 “Migration and training” van

ser, en Jean-François Thimus.

opgezet, en de datamigratie strategie uitgewerkt. De

start gegaan met de analyse van de migratie van de

De Raad van Bestuur staat er voor in dat het bestuur

functionaliteit van het systeem wordt op een systema-

elektronische bestanden naar de nieuwe architectuur.

gebeurt conform de bepalingen van de wet van 1954,

tische wijze doorgesproken met de key-users.

Deze analyse heeft betrekking op alle personeelsleden

van de FANC-wet.

waaraan werd gevraagd om hun klassement van elektro-

Het Agentschap is onderworpen aan de wet van 16

nische documenten te herzien. Er werden presentaties

maart 1954 betreffende de controle op bepaalde instel-

van deze analyse aan alle diensten van het Agentschap

lingen van openbaar nut.

gegeven om hen op de hoogte te brengen van en te

Minister van Binnenlandse zaken Annemie Turtelboom

sensibiliseren voor de problematiek van de migratie.

is voogdijminister van het FANC.

79


BALANS OP 31 DECEMBER 2010 bedragen in 1.000 €

ACTIVA

37.380

PASSIVA

37.380

Vaste Activa

15.574

Eigen Vermogen

30.389

Materiële vaste activa Installaties, machines en uitrusting

5.103

457

Activa in aanbouw

599

Voorzieningen en uitgestelde belastingen Voorzieningen voor risico’s en kosten

Financiële vaste activa

10.471

Vlottende Activa

21.806

Vorderingen op ten hoogste één jaar

80

30.389

4.047

Meubilair en rollend materieel

267

Handelsvorderingen

189

Overige vorderingen

78

Liquide middelen

323 66

1.677

5.314

Schulden op ten hoogste één jaar

Belastingen 21.150

1.677

Schulden

Handelsschulden

Geldbeleggingen

Overlopende rekeningen

Reserves

Bezoldigingen en sociale lasten Overige schulden

4.035 243 1.028 8

RESULTATENREKENING OP 31 DECEMBER 2010 bedragen in 1.000 €

Omzet Andere bedrijfsopbrengsten TOTAAL BEDRIJFSOPBRENGSTEN Diverse goederen en diensten Bezoldigingen en sociale lasten Afschrijvingen Terugname van waardevermindering op handelsvorderingen Voorzieningen voor risico’s en kosten Andere bedrijfskosten TOTAAL BEDRIJFSKOSTEN Bedrijfsresultaat Financiële kosten en opbrengsten Courant resultaat Uitzonderlijke kosten Boekjaarresultaat

2009

2010

19.527

20.088

144

107

19.671

20.195

8.748

8.850

11.611

11.838

1.213

1.360

-94

81

-5.865

10

141

141

15.754

22.280

3.918

-2.085

251

123

4.168

-1.962

12

420

4.156

-2.382

Evolutie

+2,7%

-

+41,4%

81


TOELICHTING BIJ DE RESULTATENREKENING Opbrengsten

Kosten

De samenstelling van de inkomsten van het Agent-

Andere bedrijfsopbrengsten

schap ziet er als volgt uit :

De uitgaven van het Agentschap in 2010 waren als volgt samengesteld (exclusief afschrijvingen en inclu-

De ‘andere bedrijfsopbrengsten’ bevatten voorname-

sief investeringen). Personeelskost maakt het grootste

lijk inkomsten uit verhuring van tijdelijk ongebruikte

deel uit (50%).

kantooroppervlakte.

Jaarlijkse heffingen 86%

Heffing NRAS 11%

Retributes 2% Overige 4%

Financiële opbrengsten Het financieel resultaat omvat grotendeels intresten

Intresten 1% Huur Diversen

op de reserves en is gedaald met 51% ten opzichte van 2009, voornamelijk omwille van de daling van de rentevoet.

Omzet Het Agentschap wordt voornamelijk gefinancierd door heffingen en retributies die ten laste zijn van diegenen waarvoor het Agentschap prestaties levert. Het gaat hier om alle personen en bedrijven die een vergunning aanvragen bij het Agentschap (waarvoor een éénma-

82

Personeel core - 38% Personeel support - 12% Infrastructuur - 11%

lige retributie verschuldigd is) of die houder zijn van

Radiologische analyses 8%

een vergunning en die onder de permanente controle

Algemeen beheer (incl ICT & personeelsbeheer) - 9%

staan van het Agentschap (waarvoor een jaarlijkse

Projecten (incl. vernieuwing TELERAD) - 22%

heffing wordt aangerekend).

Beheer TELERAD - 2%

Diverse goederen en diensten

Voorzieningen voor risico’s en kosten

De diensten en diverse goederen zijn min of meer

In 2008 werd een voorziening aangelegd van 6,9 M

constant gebleven ten opzichte van 2009. Deze uit-

euro in het kader van de dagvaarding van het Agent-

gaven volgen de evolutie van de index en het perso-

schap door AVC. Het FANC heeft de politiek bij elke

neelsbestand.

dagvaarding voorzichtigheidshalve een voorziening aan te leggen voor bedrag geëist in de dagvaarding,

Bezoldigingen en sociale lasten

ongeacht de inschatting van het risico. Vermits de claim in 2009 werd herzien naar een een lager bedrag, werd

De stijging van de loonlast is het gevolg van de stijging

de voorziening hieraan aangepast in de resultatenreke-

van het personeelsbestand.

ning 2009. Voor 2010 werd enkel de voorziening voor niet-opgenomen verlofdagen aangepast.

Op 31 december 2010 zijn er 147 medewerkers in dienst met een contract van onbepaalde duur. Dit aan-

Uitzonderlijke kosten

tal bevat drie functies die dubbel zijn ingevuld, het gaat om medewerkers die de pensioenleeftijd naderen en

Deze uitzonderlijke kost van 420K betreft de buitenge-

die al vervangen zijn met het oog op kennisoverdracht.

bruikstelling van het oude telerad meetnetwerk voor radioactiviteit.

Waardevermindering op handelsvorderingen De voorziening voor oninbare vorderingen werd met 81 K euro verhoogd in 2010.

83


LETTERWOORDEN AFSSAPS Agence Française de Sécurité Sanitaire des Produits

GEPETO

de Santé

84

Groupe d’Encadrement Permanent pour l’Elaboration des Tâches et l’Organisation

AIPES

Association of Imaging Producers & Equipment Suppliers

GV

Gezamenlijk Verdrag

ALARA

As Low As Reasonably Achievable

HGR

Hoge Gezondheidsraad

ARBIS

Algemeen Reglement op de Bescherming van de Bevolking,

HRPBW

Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk

van de Werknemers en van het Leefmilie tegen het gevaar

IAEA

International Atomic Energy Agency

van Ioniserende Stralingen

ICRP

International Commission on Radiological Protection

ASN

Autorité de Sûreté Nuclaire (FR)

INES

International Nuclear Event Scale

BCC

Belgische Centrum voor Certificatie

INW

Instituut voor Nucleaire Wetenschappen

BEIR

Biological Effects of Ionizing Radiation (VS)

IRE

Instituut voor Radio-elementen

BelDART

Belgian Dosimetry Audits in Radio Therapy

IRSN

Institut de Radioprotection et de Sûreté Nucléaire (FR)

BIM

Brussels Instituut voor Milieubeheer

KB

Koninklijk Besluit

BVZF

Belgische Vereniging van Ziekenhuisfysici

KPI

Key Performance Indicator

COP

Communities of Practices

LNE

Het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid

DAP

Dose Area Product

LSDG

Laboratorium voor Standaarddosimetrie Gent

DBT

Design Basis Threat

NEA

Nuclear Energy Agency

DG TREN

Directoraat-Generaal Energie en Vervoer

NIRAS

Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen

DRN

Diagnostische Referentieniveaus

NNP

Nucleair Noodplan

ENSREG

European Nuclear Safety Regulator Group

NPV

Non-Proliferatieverdrag

ESR

Elektron-Spin-Resonantie

NuTeC

Nuclear Technological Center

FANC

Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle

OCAD

Coördinatie-orgaan voor de dreigingsanalyse

FOD

Federale Overheidsdienst

OESO

Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling

FUSA

Faculté Universitaire des Sciences Agronomiques

OSART

Operational SAfety Review Team

QMS

Quality Management System

RABA

Radioactieve Bliksemafleiders

RAIS

Regulatory Autority Information System

RASO

Radioactieve Stoffelijke Overschotten

RGB

Reactorgebouw

RIA

Regulerings Impact Analyse

RIZIV

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering

RTMDT

Rondetafel Medisch en Dosimetrisch Toezicht

SALTO

SAfe Long Term Operation

SCK-CEN Studiecentrum voor Kernenergie SNRII

Short Notice Random Interim Inspections

SWG

Standing Working Group

UMTRAP

Uranium Mill Trailings Remedial Action Program

US-NRC

US-Nuclear Regulatory Commission

VBT

Vlaamse Beroepsvereniging Tandartsen

VFBK

Verdrag inzake de Fysieke Beveiliging van Kernmateriaal

VITO

Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek

VNV

Verdrag inzake de Nucleaire Veiligheid

VVT

Verbond der Vlaamse Tandartsen

WASO

Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg

WENRA

Western European Nuclear Regulators’ Association

WGO

Wereldgezondheidsorganisatie

WIV

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid

85


ORGANIGRAM JURIDISCHE ZAKEN & VERTALINGEN Kristel Geerts [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 11 [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 02

DIRECTEUR-GENERAAL Willy De Roovere [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 00 [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 02

PREVENTIE & BESCHERMING OP HET WERK Walter Blommaert [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 72 [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 90

REGULATION, INTERNATIONAL AFFAIRS & DEVELOPMENT Yvan Pouleur [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 11

86

INRICHTINGEN & AFVAL Manfred Schrauben [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 37

BEHEERCEL Jan Michiels [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 10 INTERNE AUDIT Laetitia Vereecken [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 22 COMMUNICATIE Corinne Souwer [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 34 Karina De Beule [email protected] Tel.: +32(0)475 48 05 98

BEVEILIGING & VERVOER Rony Dresselaers [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 11 [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 43

GEZONDHEID & LEEFMILIEU Patrick Van Der Donckt [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 51

SUPPORT Willy De Roovere

NUCLEAIRE BASIS INRICHTINGEN An Wertelaers [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 73 Christiane.ﬁ[email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 71

INVOER & VERVOER Guy Lourtie [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 18 [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 66

BESCHERMING VAN DE GEZONDHEID An Fremout [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 70

FINANCIËN, ICT & LOGISTIEK Wim Oyen [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 11

ALGEMEEN BEHEER & BERGING AFVAL Walter Blommaert [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 72

BEVEILIGING – RICHTING & STRATEGIE Mireille Claeys [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 43

TOEZICHT OP HET GRONDGEBIED & NATUURLIJKE STRALING Michel Sonck [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 51

HRM Jean-Maurice Boone [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 21 15 [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 78

BEVEILIGING – VERGUNNINGEN & CONTROLE Ludo Carnas [email protected] [email protected] Tel.: +32(0)2 289 20 52

Coördinatie en eindredactie : Communicatiedienst (FANC) Redactie : Communicatiedienst i.s.m. Departementen (FANC) Foto’s : Jean-Michel Byl Design : Trinome.be Druk : Hayez Met dank voor de foto’s van : Belgoprocess - BP bedrijfskleding - Concours Mondial de Bruxelles - IRE (Nationaal Instituut voor Radio-elementen) - Kerncentrale Doel - Tam Tam film & tv - Universiteitskliniek Sint-Jan (Brussel) Verantwoordelijke uitgever : Willy De Roovere Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) Ravensteinstraat 36, B-1000 Brussel Een PDF versie kan worden gedownload via de FANC Website : www.fanc.fgov.be/jaarverslag Ce rapport est disponible en français. Bijkomende exemplaren kunnen aangevraagd worden bij de dienst communicatie (02/289.20.30). Dit jaarverslag werd gedrukt op gerecycleerd papier (50% gerecycleerd, 50% FSC-certificaat)

OP WEG NAAR EEN DRIESTERREN AGENTSCHAP

Recommend Documents