Op Het Vinkentouw Nummer 133, juli 2015
In dit nummer:
Geluid Kleurringen - waar moet dat heen? Uit oude opgave Geringde Zwarte Stern in Steenuilenkast Ringverslag 2014 Terugmeldingen
Periodiek van het Vogeltrekstation Centrum voor vogeltrek en demografie
OP HET VINKENTOUW - nr. 133, juli 2015
Periodiek van het Vogeltrekstation – centrum voor vogeltrek- en demografie (voorheen de Nederlandse Ringcentrale). Het Vogeltrekstation is een samenwerkingsverband tussen NIOO-KNAW en de Ringersvereniging. Op Het Vinkentouw verschijnt drie maal per jaar en wordt gratis toegezonden aan alle ringvergunninghouders en relaties. Verkoop van losse nummers uitsluitend via: www. vogeltrekstation.nl/winkel Downloadbaar als pdf op: www.vogeltrekstation.nl/resultaten/op-het-vinkentouw Vogeltrekstation Postbus 50 6700 AB Wageningen Tel: (0317) 47 34 65 E-mail:
[email protected] Website: www.vogeltrekstation.nl Redactie: llustraties: Vormgeving:
Ton Eggenhuizen, Henk van der Jeugd, Jan Staal, Gijs van Tol. Wim Verholt, Christian Kampichler, VRS Castricum, auteurs Mees Maas
Kopij: Bijdragen graag per email, bij voorkeur in Word. Grafieken en diagrammen in Excel inclusief data. Naamgeving van vogels volgens Voous (1980). Geciteerde literatuur in de tekst als volgt: (Jansen 1996), (De Visser & Pietersen 1984), bij meer dan twee auteurs (Klaasen et al. 1999), in volgorde van publicatie (Pietersen 1976; Jansen 1991). De literatuurlijst behoort op alfabetische volgorde te zijn op het eerste woord van de familienaam. Titels s.v.p. in de originele taal. Voorbeelden: Svensson L. 1992. Identification Guide to European Passerines. Stockholm. ISBN 91-6301118-2. Visser K.L. de 1948. Veel Struisvogels dit jaar. Op Het Vinkentouw 12: 4-7. Voous K.H. 1980. Lijst van Europese Broedvogels, inclusief Nederlandse Vogellijst. Limosa 53: 91-103. Vragen omtrent aanlevering van kopij richten aan Henk van der Jeugd. De redactie behoudt zich het recht voor de binnengekomen artikelen te redigeren. U krijgt daarna uw kopij ter lezing retour. Kopij voor het komende nummer (OHV nr.134) inzenden voor 1 november 2015
Inhoudsopgave 5 6 11 27 31 32 33 35
Voorwoord Geluid Ringverslag 2014 Kleurringen – waar moet dat heen? Uit oude opgave Geringde Zwarte Stern in Steenuilenkast Terugmeldingen Mededelingen van het Vogeltrekstation
Agenda
25 JULI
15 AUG
29 AUG
Certificering Ooyse Graaf (Vol) Hanteren, leeftijdsonderscheid en biometrie van zangvogels
Certificering Zwarte Meer (Vol) Hanteren, leeftijdsonderscheid en biometrie van zangvogels
26 SEPT
10 OKT
Certificering Schiermonnikoog Hanteren, leeftijdsonderscheid en biometrie van zangvogels
Certificering Nebularia, Westenschouwen (Vol) Hanteren, leeftijdsonderscheid en biometrie van zangvogels
Certificering Tungelroyse Beek, Budel (Vol) Hanteren, leeftijdsonderscheid en biometrie van zangvogels
3
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Voorwoord Henk van der Jeugd Deze zomereditie van OHV staat grotendeels in het teken van het ringverslag van 2014. In 2014 werden meer vogels geringd en ingevoerd dan ooit tevoren. De grens van 300.000 vogels wordt voor het eerst gepasseerd! Terwijl ik dit schrijf is de temperatuur buiten al opgelopen tot boven de 33 graden. De komende dagen blijft het zeer warm. Goed om eens na te denken over het ringen tijdens extreem weer. Ik denk dat iedereen het er over eens zal zijn dat bij dergelijke temperaturen het vangen beter beperkt kan blijven tot de vroege ochtenduren (niet in de laatste plaats voor je eigen gezondheid!), en dat vogels zo snel mogelijk uit de netten verwijderd moeten worden. Na een boeiende lezing van Frits Vuyk op afgelopen Ringersdag over de technische aspecten van het gebruik van geluid bij het vangen van vogels, heeft Frits Vuyk zijn bevindingen nu ook op papier gezet. Het blijkt dat onze oren niet noodzakelijkerwijs alle geluiden kunnen opvangen die vogels produceren, en dat we bij het afspelen van geluid waarmee vogels gelokt worden vaak voorbijgaan aan de beperkingen van de gebruikte speakers. Voor iedereen die met geluid werkt verplichte kost! In toenemende mate wordt gebruik gemaakt van kleurringen om meer waarnemingen van vogels te verkrijgen zonder deze te hoeven terugvangen. Kleurringen bewijzen zonder meer hun dienst. Maar zien we door het woud van kleurringprojecten het bos nog? Waar moet je met je informatie naar toe als je een kleurring hebt afgelezen? Ik probeer in een artikel samen te vatten waar je je als kleurringer aan moet houden en waar je als waarnemer met je informatie terecht kan. Joop van Ardenne vond in een map met oude ringgegevens die hij heeft ingevoerd een brief van een ringer die zich niet snel uit het veld liet slaan. En Erik Kleyheeg en Cor Oskam troffen een heel bijzondere prooi aan in een steenuilkast. Leuke anekdotes, waarvoor Op het Vinkentouw een uitstekend medium is. Mocht je op zoek zijn naar artikelen uit oude OHV’s, kijk dan eens op Natuurtijdschriften.nl. Daar kun je alle jaargangen van Op Het Vinkentouw (en van vele andere natuurtijdschriften) doorzoeken op trefwoorden, auteurnaam, etcetera. Binnen een prachtige samenwerking met Naturalis Biodiversity Center zijn alle oude Vinkentouwen gescand en als doorzoekbare pdf in het systeem opgenomen. Tenslotte lepelen we weer enkele leuke terugmeldingen op en zijn er een paar mededelingen van het VT. Houd het hoofd koel en ring voorzichtig! Henk van der Jeugd
4
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Geluid Frits Vuyk
A
l sedert jaren wordt geluid ingezet als een middel om tijdens de vangst vogels te lokken. De geluidsdragers hebben de laatste decennia een hele ontwikkeling doorgemaakt. Waar vroeger gewerkt werd met een spoelenrecorder (voor de jonge generatie waarschijnlijk onbekend), is men via de taperecorder en de CD tegenwoordig veelal uitgekomen bij de MP3-speler. De kwaliteit van het geluid is dat over het algemeen ten goede gekomen. Toch wordt nog steeds op diverse vanglocaties het geluid niet goed weergegeven. In dit artikel kijken wij naar wat geluid eigenlijk is en waar we in de praktijk rekening mee zouden moeten houden.
Wat is geluid? Geluid is niets anders dan een trilling van de lucht om ons heen. Wanneer deze trilling binnen een bepaalde golflengte valt, zet deze ons trommelvlies in beweging. Via ons oor, een ingenieus systeem in ons hoofd, wordt deze trilling omgezet naar wat wij als geluid ervaren. De eenheid van deze trilling wordt uitgedrukt in Hz. Daarbij is het aantal trillingen in Hz het aantal trillingen per seconde. Een laag geluid wordt veroorzaakt door een laag aantal trillingen per seconde, een hoog aantal trillingen geeft een hoger geluid. Dus, hoe hoger het aantal Hz, hoe hoger de toon klinkt. Een trilling van geluid wordt weergegeven als een zogenaamde sinus (Figuur 1). Hoe hard een geluid klinkt heeft te maken met de uitslag van die trilling naar boven en naar beneden. Die uitslag wordt de “Amplitude” genoemd. Hoe groter deze Amplitude is, hoe harder het geluid door ons wordt ervaren. De “periode” in figuur 1 is 1 trilling. Een trilling van 20Hz (dus 20 maal per Figuur 1. Een geluidstrilling seconde) wordt waargenomen als een hele lage toon. Een trilling van 20.000 Hz wordt waargenomen als een hele hoge toon, al zullen de meeste mensen die de 20 jaar gepasseerd zijn deze toon niet meer kunnen horen. Daarover later nog meer.
Wanneer nemen wij geluid waar? In figuur 2 kunt u mooi het bereik van het gehoor van een mens zien. Het plaatje wat hier getoond wordt, is het ideale plaatje van het gehoor van de mens op jonge leeftijd. Hoe ouder wij worden, hoe meer wij gaan missen van de hoge tonen en hoe minder wij van het totaal gaan horen. Op de Ringersdag is dat met een zogenaamde toongenerator gedemonstreerd: de toon liep gedurende een minuut van 0 Hz naar 20000 Hz, waarbij de mensen die de toon niet meer hoorden werd gevraagd hun hand op te steken. Afhankelijk van de leeftijd gingen de handen omhoog, maar er was bijna niemand die nog tonen boven de 16000 Hz hoorde.
5
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015
Figuur 2. Het gehoor van de mens op jonge leeftijd. Uit figuur 2 kunnen wij ook aflezen dat voor het horen van een hele lage toon behoorlijk wat “volume” nodig is: er moet behoorlijk wat decibel geproduceerd worden willen wij die lage tonen nog horen. Dat noemen wij de gehoordrempel: beneden een bepaalde geluidsdruk wordt afhankelijk van de toonhoogte geen geluid meer waargenomen door ons. Aan de bovenkant hebben wij de bekende “pijngrens”: geluid boven een bepaald niveau wordt als pijnlijk ervaren en kan zelfs tot gevolg hebben dat de trommelvliezen scheuren door de enorme druk die erop uit geoefend wordt. Het valt op dat de “gehoordrempel” en de “pijngrens” van de mens dezelfde vorm vertonen. Uit deze grafiek is ook goed af te lezen dat ons gehoor het beste functioneert bij een toonhoogte van grofweg tussen de 3000 en 5000 Hz: daar hebben wij een lage geluidsdrempel, maar daar wordt ook eerder de pijngrens bereikt. Als laatste staan de begrippen infrasoon en ultrasoon in deze grafiek. Dat is het geluid wat óf te laag is om waar te nemen door ons (Infrasoon), óf te hoog om waar te nemen (Ultrasoon). Zoals al gezegd neemt ons gehoor afhankelijk van de leeftijd af. Dat heeft te maken met de degeneratie die nu eenmaal in ons lichaam plaatsvindt. In ons gehoororgaan bevindt zich een zogenaamd “slakkenhuis” waar allemaal trilhaartjes in zitten. Deze sterven bij het klimmen van de leeftijd af en worden niet meer bijgemaakt. Ook kunnen deze vervroegd afsterven als wij ons blootstellen aan veel lawaai. Vogels kennen dit fenomeen van afnemend gehoor overigens niet: in hun gehoororgaan, wat enigszins gelijkend is opgebouwd als de onze, worden de trilhaartjes het leven lang aangemaakt. Zij zullen dus hun leven lang het gehoor behouden. Een laatste belangrijk punt wat ik hier moet noemen is het volgende. Ons gehoor is beperkt. Beperkt in de zin dat wij onder en boven een bepaalde grens geluid niet (meer) kunnen horen. Ons gehoor is dus geen maatstaf of geluid wel of niet aanwezig is.
6
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Als een vogel een geluid voortbrengt wat buiten ons gehoorgebied is horen wij dat niet. Wij hebben geen enkele indicatie dat dat gebeurt: iets wat men niet kan waarnemen ligt immers buiten ons waarnemingsgebied en bestaat dus niet in onze beleving. Onze beoordeling bijvoorbeeld of een speaker het juiste geluid voortbrengt is daarmee ook per definitie waardeloos: als wij een deel van de zang/geluid van een vogel niet kunnen waarnemen, kunnen wij ook niet beoordelen of een speaker het hele bereik van de vogel goed kan weergeven. Bedenkt u maar eens het volgende: als wij ’s nachts geen koperwieken meer horen tijdens de trek, kan dat twee dingen beteken: of er zijn geen Koperwieken, of wij horen ze niet!
Waarom is een beetje kennis van wat geluid is belangrijk? Geluid is een trilling van lucht zoals gezegd, die door een zender wordt opgewekt en door een willekeurige ontvanger wordt ontvangen. Vaak is de zender de ene vogel en de ontvanger een andere vogel. Dat gaat meestal wel goed, die zullen elkaar naar alle waarschijnlijkheid wel begrijpen. Maar, wat gebeurt er nu als wij met verkeerde apparatuur het veld in gaan? Ik wil dat proberen aan de hand van figuur 3 een beetje te schetsen. Het geluid van de vogel (linksboven) wordt opgenomen met een microfoon. Deze microfoon moet tenminste geschikt zijn om het bereik (“frequentiegebied”) te “vangen” van waarin de desbetreffende vogel zijn geluid produceert. Aangezien Figuur 3. Het opnemen en weer afspelen van dit meestal buiten onze invloedssfeer vogelgeluiden. gebeurt, gaan wij er gemakshalve vanuit dat daar rekening mee is gehouden. Vervolgens komt dat geluid op een geluidsdrager, wat tegenwoordig vaak een MP3 speler of een CD is. Nu zijn verreweg de meeste MP3 spelers en CD spelers geschikt om het bereik van 20 – 20000 Hz netjes weer te geven, dus daarover hoeven wij ons ook geen grote zorgen te maken. Als dat geluid afgespeeld wordt gaat het meestal via een versterker, maar daar geldt in principe hetzelfde voor als de MP3-speler: die zijn over het algemeen wel geschikt om deze bereiken weer te geven. Let daar overigens wel altijd goed op als een (nieuwe) versterker aangeschaft moet worden! De laatste schakel in onze keten van het geluid is de speaker. Vaak is dit, ook bij ons, de zwakste schakel in het geheel. Speakers zijn vaak ontworpen voor specifieke bereiken en daar zouden wij terdege rekening mee moeten houden bij de aanschaf. Binnen VRS Nebularia zijn de laatste jaren alle vogelgeluiden geanalyseerd op het frequentiespectrum wat zij beslaan. Daarmee wordt bedoeld dat van elk vogelgeluid is bepaald wat de laagste frequentie is, wat de hoogste frequentie is en wat het verloop is binnen de laagste en de hoogste frequentie. Daarnaast zijn van alle gebruikte speakers spectrumanalyses gemaakt, om te kijken binnen welk gebied zij (goed) functioneerden. Uit die analyses bleek dat voor een aantal vogels geen goede speakers voorhanden waren. Het gevolg is dan dat een geluid van een vogel wordt afgedraaid dat slechts voor een deel wordt weergegeven. Dat dat niet echt natuurgetrouw zal overkomen mag duidelijk zijn. Als klein voorbeeld hier een speaker karakteristiek van een standaard piezo tweeter (Figuur 4) naast het geluid van een mannetje Koekoek (Figuur 5). Het is duidelijk te zien dat de piek van het (lage) geluid van de koekoek absoluut niet
7
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015
Figuur 4. Frequentie karakteristiek Piezo tweeter
Figuur 5. Frequentie karakteristiek Koekoek man 1 samenvalt met de piek van de tweeter. Met deze tweeter is het dus zo goed als onmogelijk een goed geluid weer te geven van vogels met een accent in de lage geluiden. Er zijn ondergetekende overigens geen studies bekend van de reactie van vogels op een afwijkende weergave van het geluid van de eigen soort. Met andere woorden: het is niet bekend of het afspelen van geluid waarbij een deel van het specifieke geluid niet of verminderd aanwezig is een nadelig effect heeft op de reactie van soortgenoten. Zo kunnen we nog meer voorbeelden laten zien van vogelgeluiden die niet matchen met speakers. Het gehoor van vogels beslaat vaak een ander bereik als dat van ons mensen. Sowieso is het gehoor (logischerwijs) afgestemd op het door de soort voortgebrachte
8
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 bereik. Sommige soorten daarentegen hebben een gehoor vergelijkbaar met de mens. Het maken van deze frequentie karakteristieken kan vrij eenvoudig. Daarvoor is een programma nodig waarmee geluidsbestanden kunnen worden bewerkt. In deze software zit meestal wel een optie om een frequentie karakteristiek te maken. Het is daarbij vanzelfsprekend wel nodig dat de geluidsbestanden beschikbaar zijn om te bewerken. Vanuit het geluidskarakteristiek kan dan worden afgelezen binnen welk bereik de zang of de roep zit van de vogel. Bij de meeste speakers wordt Figuur 6. Frequentie-karakteristiek van een speaker. door de fabrikant de ‘FrequentieKarakteristiek” aangegeven. Die geeft aan voor welk bereik deze specifieke speaker het beste ingezet kan worden. Een voorbeeld daarvan is de informatie in figuur 6. In deze grafiek wordt aangegeven binnen welk frequentie bereik de speaker geluid gaat weergegeven en tot waar dit bereik gaat. Volgens deze grafiek begint de geluidsweergave al vrij vroeg, echter duurt het nog tot 1500- 2000 Hz voordat deze speaker het geluid duidelijk weergeeft. De weergave loopt tot 20000Hz vrij continu door. Deze speaker zou dus zeer geschikt zijn om vogels op te laten horen die hun gezang vanaf een toonhoogte vanaf 1500-2000 Hz laten horen.
Conclusie Geluid wat wij horen kan en mag niet de maatstaf zijn voor onze beoordeling van de werking van onze geluidsapparatuur. Door ons eigen, vaak falende, gehoor zouden wij daarmee verkeerde conclusies kunnen trekken. Beter is uit te gaan van het bereik van de betreffende vogel en daarbij een passende speaker te zoeken. In de praktijk wil geen enkele ringer met een arsenaal aan speakers het veld in. Men zal dus moeten bepalen welke frequenties in ieder geval afgespeeld moeten kunnen worden. Daarbij kan dan een passende speaker gezocht worden. Frits Vuyk, VRS Nebularia
9
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Ringverslag 2014 Murad Maas, Henk van der Jeugd
I
n 2014 werden gegevens van ruim 297.000 geringde vogels ingevoerd, een absoluut record. Nooit eerder werden er in Nederland in één jaar zoveel vogels geringd en ingevoerd. Als er de komende tijd nog enkele achterstallige vangsten worden ingevoerd, zal het aantal de grens van 300.000 passeren. Het aantal ingevoerde terugmeldingen bedroeg net als vorig jaar 59.000. Een opmerkelijke vangst in 2014 betrof een citroenkanarie, waarover het laatste nog niet is gezegd.
In het hier gepresenteerde overzicht zijn alle ring- en terugmeldgegevens verwerkt zoals bekend bij het Vogeltrekstation op 23 juni 2015. De gepresenteerde gegevens zijn deels nog niet gechecked op fouten. Dit verslag volgt dezelfde indeling als dat van 2013 (OHV 130). Bij de terugmeldingen wordt onderscheid gemaakt tussen terugmeldingen van vogels met een Nederlandse ring in het buitenland, vogels met een buitenlandse ring in Nederland en vogels met een Nederlandse ring binnen Nederland. Ten opzichte van vorige ringverslagen kunnen –afgezien van de in 2014 toegevoegde vangsten en terugmeldingen- kleine wijzigingen zijn ontstaan in aantallen en soorten. Dit wordt veroorzaakt door het verwijderen van foutief ingevoerde vangsten, het verbeteren van fouten of het met terugwerkende kracht invoeren van oude gegevens. We volgen zoveel mogelijk de taxonomische indeling volgens de BOU omdat deze in de meeste EURING-landen wordt gehanteerd. De Nederlandse lijst volgens de CSNA onderscheidt meer taxa op soortniveau, maar deze visie wordt in veel EURING-landen (nog) niet gedeeld. De revisie van taxonomie en naamgeving is nog niet afgerond. De volgorde van de soorten volgt de EURING-code. Daarom is de volgorde niet strict taxonomisch, omdat sommige soorten pas later zijn toegevoegd met een hoge EURINGcode en zij dus onderaan de lijst staan. Er wordt gewerkt aan een nieuwe EURING-code die de taxonomische volgorde volledig aanhoudt. Het aantal in één jaar geringde vogels gaat voor het eerst in de geschiedenis de 300.000grens welhaast zeker passeren. Er zijn nu ruim 297.000 ringgegevens ingevoerd, en in de wetenschap dat bijvoorbeeld nog gegevens van enkele duizenden ganzen uit het najaar van 2014 moeten worden overgeheveld uit de database van geese.org (dit gebeurt binnenkort als de nieuwe website in bedrijf is, zie elders in deze OHV), wordt de grens zeker gepasseerd. De bijna 59.000 tot nu toe ingevoerde terugmeldingen zijn een normaal resultaat. Opvallende soorten waren: roodkeelduiker (1), geoorde fuut (1), noordse stormvogel (1), kuifaalscholver (1), woudaap (1), grote zilverreiger (1), zwarte ooievaar (1), zwarte zee-eend (1), morinelplevier (1), Amerikaanse goudplevier (1), russische stormmeeuw (1), witvleugelstern (1), kleine alk (1), middelste bonte specht (1), noordse nachtegaal (1), blauwstaart (1), krekelzanger (1), struikrietzanger (1), veldrietzanger (2), bergfluiter (1), braamsluiper ssp. blythi (2), bruine boszanger (3), raddes boszanger (2), witstuitbarmsijs (1), dwerggors (6) en grauwe gors (1). Er werden in 2014 twee hybrides boerenzwaluw x huiszwaluw geringd. Verder opmerkelijk waren drie geringde nestjongen van zowel zwarte wouw als rode wouw. Een opmerkelijke vangst betrof een citroenkanarie die op 10 november 2014 werd gevangen op het ringstation Overdinkel. De enige citroenkanarie tot nu toe voor
10
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Nederland stamt uit 1764, dus deze vangst zou zeer uniek zijn. Er is echter een soort die er bijzonder veel op lijkt en dat is de noordelijke ondersoort van de grijsnekkanarie Serinus canicollis uit noordoostelijk Afrika. Kees Roselaar kwam in Naturalis, naast materiaal van citroenkanarie, ook “een doos Serinus canicollis tegen ... die een verbluffende gelijkenis bleek te hebben met citroenkanarie: exact dezelfde vleugel- en staartpatronen, dezelfde verdeling van grijs en geel op het lichaam, etc. Het enige verschil tussen canicollis en citrinella is dat het culmen (bovenrand snavel) van canicollis iets gebogen is (recht en sijsachtig bij citrinella), dat canicollis een goudgeel voorhoofd heeft ... en dat canicollis een stompere vleugel heeft”. De gevangen vogel klopt in al deze kenmerken helaas het best met Serinus canicollis, al twijfelt Kees nog steeds een beetje “omdat die paar mannetjes in onze collectie mogelijk niet de volle variatie van citrinella tonen en ik de vogel er erg wild vond uitzien”. Het kan niet worden uitgesloten dat de grijsnekkanarie in Nederland als kooivogel wordt gehouden en het dus een ontsnapte vogel van deze soort zou kunnen zijn. Enkele door de vogel ahtergelaten veertjes zijn voor taxonomisch onderzoek opgestuurd naar het Leids Universitair Medisch Centrum. DNA-onderzoek moet nu uitwijzen welke soort het betreft. Verklaring van de gebruikte termen Geringd (ringed): Pull: nestjong, nog niet vliegvlug (euringcode 1) Pull: nestling or chick, unable to fly (euringcode 1) 1kj: eerste kalenderjaar (euringcode 3) 1kj: first calender year (euringcode 3) Vg: volgroeid (euringcode 2 en >3) Vg: full grown + adult (euringcode 2 and >3) Teruggemeld (recoveries and recaptures) NL-b: Nederlandse ring teruggemeld in het buitenland. NL-b: Dutch ring recovered abroad b-NL: Buitenlandse ring teruggemeld in Nederland b-NL: Foreign ring recovered in the Netherlands NL-NL: Nederlandse ring teruggemeld in Nederland NL-NL: Dutch ring recovered in the Netherlands Totaal: Totaal aantal terugmeldingen Totaal: total number of recoveries
11
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
pull
19112014
2014
1911-2014
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
2
20
34
56
00000
soort onbekend
6
4
20
30
1315
42
149
223
429
00020
roodkeelduiker
0
1
0
1
24
1
13
3
17
00030
parelduiker
5
0
1
0
1
00040
ijsduiker
2
00050
geelsnavelduiker
2
00070
dodaars
00090
fuut
00100
roodhalsfuut
00110
kuifduiker
00120
geoorde fuut
0
0
1
00220
noordse stormvogel
0
0
1
00360
kuhls pijlstormvogel
1
00430
grauwe pijlstormvogel
2
00460
noordse pijlstormvogel
00520
stormvogeltje
16
00550
vaal stormvogeltje
28
00710
Jan-van-gent
00720
aalscholver
00721
aalscholver spp. carbo
00722
aalscholver spp. sinensis
00800
kuifaalscholver
00950
roerdomp
00980
woudaap
01040
Kwak
01190
kleine zilverreiger
01210
grote zilverreiger
01220
0
3
1
4
1163
0
0
1
1
13
14
123
150
1234
0
0
1
1
24
12
7349
7385
8
1
1
4
6
4
0
1
3
4
1
13
0
2
0
2
1
80
4
148
7
159
0
4
0
4
1
3
0
4
0
0
2
2
188
0
4
0
4
12
255
26
296
63
0
1
64
12366
1
33
5
39
1299
1778
914
3997
0
1
0
1
0
0
1
1
0
0
1
1
538
1
0
0
1
24
3
16
43
5
0
2
0
2
0
77
0
77
681
31
21
76
128
1628
15
5
19
39
1
8
13
22
8
4
282
294
29
0
0
2
2
195 0
0
1
1
7
0
5
0
5
0
9
0
9
blauwe reiger
14
11
3
28
31157
0
0
9
9
938
433
4415
5789
01240
purperreiger
21
0
0
21
13799
0
0
1
1
464
0
179
643
01259
reiger sp.
0
0
1
1
0
0
2
2
01310
zwarte ooievaar
01340
ooievaar
01360
zwarte Ibis
01400
heremietibis
01440
lepelaar
01470
Europese flamingo
01520
knobbelzwaan
01532 01540
0
0
1
1
3
0
4
0
4
3
22
2
27
358
8
1
367
13481
297
212
838
1347
5706
1449
23595
30771
0
3
0
3
516
1
3
520
10119
0
3
0
3
0
3
0
3
22
2
17
41
26787
65
50462
77316
0
0
1
1
0
3
1
4
670
110
183
963
25923
8
6
693
707
1051
804
15426
17287
kleine zwaan
0
3
18
21
498
0
4
0
4
98
1877
180
2169
wilde Zwaan
0
0
2
2
34
2
210
10
222
12
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
pull
1 kj
19112014 vg
totaal
totaal
2014 NL-b
b-NL
1911-2014 NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
01559
zwaan sp.
1
2
0
5
7
01560
Zwaangans
1
0
1
0
1
01570
rietgans sp.
14776
1829
1958
566
4355
01571
taigarietgans
2
4
1
7
01573
Sushkins gans
1
0
0
1
01574
toendrarietgans
01580
kleine rietgans
01590
kolgans
01591
Europese kolgans
01592
Groenlandse kolgans
01600
dwerggans
01610
grauwe gans
01613
soepgans
01620
Indische gans
01630
sneeuwgans
01659
gans sp.
01660
canadese gans sp.
0
1
1
01661
grote canadese gans
0
0
18
01664
kleine canadese gans
01670
brandgans
01680
rotgans sp.
01681
zwartbuikrotgans
01682
2
3
0
5
7
0
0
4
3
149
2
5
556
10
8
705
16
2755
4
0
1
5
190
33
33
256
1984
0
8
0
8
240
119
85
444
52062
94
11
62
167
12475
653
13385
26514
587
4
0
0
4
18
4
17
39
7
1
0
0
1
6
0
134
0
134
566
4969
44083
49618
23
0
0
3
3
8
1
16
0
17
0
13
0
13
4799
3
5
92
100
6
6
1
2
9
17
5
6
28
2
600
2
5
20
27
8
121
79
208
18
33
1
3
3
7
2
8
6
16
0
0
1
1
3 1
11909
21
12
60
93
621
505
743
1869
879
0
4
0
4
0
22
1
23
1247
2
0
8
10
75
222
996
1294
witbuikrotgans
0
2
0
2
01683
zwarte rotgans
0
1
0
1
01690
roodhalsgans
1
3
2
6
01700
nijlgans
330
4
119
453
2309
4
2
65
71
17
63
2068
2149
01710
casarca
2
0
66
68
129
20
0
1
21
36
1
7
44
01730
Bergeend
0
2
8
10
2051
0
2
2
4
55
397
185
637
01770
carolinaeend
01780
mandarijneend
1
0
1
2
272
3
1
2213
2217
01790
smient
0
151
99
250
29148
5
0
12
17
2431
179
875
3485
01820
krakeend
0
15
27
42
2601
2
4
3
9
265
111
133
509
01840
wintertaling
0
27
236
263
58130
9
5
3
17
7275
963
2463
10706
01841
wintertaling sp. crecca
01860
wilde Eend
01890
0
8
0
240
2
249
2
4
11
1 27
604
1212
1843
46866
20
12
250
282
2257
2524
6856
11644
pijlstaart
0
12
15
27
12894
1
1
3
5
1711
124
906
2741
01900
bahamapijlstaart
0
0
3
3
22
01910
zomertaling
0
2
0
2
6414
692
19
153
864
01940
slobeend
0
7
22
29
7848
1027
171
319
1517
6
0
4
10
13
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
2014 NL-b
b-NL
1911-2014 NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
17
2
2
21
01949
eend sp.
0
0
1
1
122
01960
krooneend
1
2
1
4
151
0
0
3
3
3
4
39
46
01980
tafeleend
891
0
1
0
1
95
237
73
405
02020
witoogeend
5
1
0
1
2
02030
kuifeend
3983
188
668
273
1130
02040
topper
58
1
33
1
35
02060
eider
1123
332
7819
9276
02120
ijseend
0
0
1
1
02130
zwarte zee-eend
10
4
20
34
02150
grote zee-eend
69
0
4
1
5
02180
brilduiker
27
3
41
1
45
02200
nonnetje
31
6
0
0
6
02210
middelste zaagbek
15
0
21
2
23
02230
grote zaagbek
2
13
0
15
02310
wespendief
29
5
66
100
02380
0
0
2
0
19
13
21
13
21849
1
0
5
6
1 0
0
1
1
684
0
0
1
1
0
0
2
2
24
63
1
14
78
1504
zwarte wouw
3
0
0
3
13
0
4
0
4
02390
rode wouw
3
0
0
3
19
1
8
2
11
02430
zeearend
5
0
0
5
20
0
11
5
16
02510
vale gier
0
4
0
4
02550
monniksgier
0
1
0
1
02600
bruine Kiekendief
292
61
544
898
02610
80
25
259
364
0
0
4
0
0
0
11
3
9
11
3
462
1
0
463
19864
13
blauwe Kiekendief
14
0
2
16
3125
02630
grauwe Kiekendief
110
0
0
110
1943
8
0
0
8
138
16
177
331
02670
havik
546
10
7
563
27432
1
4
82
87
226
76
2849
3152
02690
sperwer
780
49
73
902
45221
7
7
92
106
744
786
4950
6480
02692
sperwer ssp. nisosimilis
02870
buizerd
7
1
213
221
658
479
6553
7690
02871
steppebuizerd
02900
ruigpootbuizerd
18
8
15
41
02920
schreeuwarend
0
1
0
1
02940
steppenarend
2
02979
arend sp.
1
02980
dwergarend
1
03009
roofvogel sp.
03010
visarend
03040
torenvalk
03070
roodpootvalk
03090
smelleken
03092
smelleken ssp. subaesalon
1 1312
47
115
1474
50364 1 59
2
3603
1
43
0
205
3
3851
4
0
0
1
1
0
2
4
6
5
0
1
0
1
0
25
1
30
147325
22
10
264
296
2150
889
17513
20554
0
0
1
1
7
21
10
38
6 0
2
2
4
186
0
1
0
1
1
14
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
2014
1911-2014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
03100
boomvalk
62
10
6
78
3739
0
0
7
7
61
11
141
213
03200
slechtvalk
179
0
2
181
1032
1
12
35
48
30
398
267
696
03320
korhoen
608
0
0
80
80
03580
rode patrijs
10
1
1
0
2
03670
patrijs
0
0
12
12
2291
0
0
110
110
6
0
203
209
03700
Kwartel
0
16
339
355
2664
5
5
6
16
55
31
64
150
03940
fazant
0
3
1
4
3847
0
0
2
2
3
10
631
644
04070
waterral
3
1180
311
1494
17805
5
3
77
85
63
28
1222
1313
04080
porseleinhoen
0
16
3
19
1193
1
0
0
1
13
0
19
32
04100
klein waterhoen
29
04110
kleinst waterhoen
16
04210
Kwartelkoning
5
3
42
50
04240
waterhoen
1
68
32
101
26710
0
0
13
13
300
149
1667
2116
04290
meerkoet
31
33
245
309
25665
0
4
23
27
433
272
44710
45415
04330
kraanvogel
0
3
0
3
04460
grote Trap
1
31
0
32
04500
scholekster
1810
1316
16700
19828
04550
steltkluut
3
5
2
10
04560
kluut
355
153
785
1295
04590
griel
2
6
0
8
04690
kleine Plevier
04700
bontbekplevier
04701
bontbekplevier ssp. hiaticula
35
04702
bontbekplevier ssp. tundrae
14
04770
strandplevier
04820
morinelplevier
0
0
1
1
47
04841
Amerikaanse goudplevier
0
0
1
1
4
04842
Aziatische goudplevier
04850
goudplevier
04851
zuidelijke goudplevier
04852
noordelijke goudplevier
04860
zilverplevier
04930
kievit
04960
kanoet
04961
kanoet ssp. canutus
04962
kanoet ssp. islandica
04970
drieteenstrandloper
694
1 649
37
487
1173
96556
8
18
196
222
98 53
1
0
54
18518
2
4
10
16
14 31
0
33
64
5524
0
0
3
3
59
12
350
421
0
23
13
36
4811
1
6
3
10
98
77
1484
1659
0
0
1
1
60
39
771
870
1
1
0
2
1913
66
2090
4069
2
0
4
6
2
1
0
3
5670
0
0
2
2
3 0
4292
3837
8129
154684
8
3
110
121
164
0
4
13
17
3368
0
0
1
1
38
20
72
130
1105
132
298
1535
180863
4
0
46
50
3491
189
3588
7270
0
24
327
351
13946
13
40
0
53
208
617
262
1098
24
1
0
0
1
124
1
1
2
4
32
28
12
72
0
2
15
17
1849
2
0
0
2
15
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
2014
1911-2014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
0
2
0
2
632
0
5
0
5
5
18
1
24
0
1
0
1
05010
kleine strandloper
05020
Temmincks strandloper
26
05080
Siberische strandloper
1
05090
krombekstrandloper
05100
paarse strandloper
05120
bonte strandloper
05121
bonte strandloper ssp. alpina
292
05122
bonte strandloper ssp. arctica
7
05123
bonte strandloper ssp. schinzi
05129
0
541
1
2
0
3
11
7
0
19
648
0
9
0
9
5
58
214
277
49101
5
13
2
20
516
1103
669
2293
0
9
0
9
178
0
1
0
1
strandloper sp.
2
4
0
0
4
05140
breedbekstrandloper
8
05160
blonde ruiter
1
05170
Kemphaan
0
72
605
677
30965
7
2
7
16
490
142
491
1125
05180
bokje
0
7
37
44
1379
0
0
1
1
36
1
33
70
05190
watersnip
0
116
263
379
15480
2
1
7
10
561
151
280
995
05200
poelsnip
5
05270
grote grijze Snip
1
05290
houtsnip
05320
0
2
191
4
300
6
491
0
21
32
53
2733
2
1
4
7
247
48
146
441
grutto
148
2
110
260
44077
0
4
13
17
769
95
1238
2102
05321
grutto ssp. limosa
167
37
212
416
4709
1
0
7
8
15
1
91
107
05322
grutto ssp. islandica
0
3
0
3
05340
rosse grutto
0
3
799
802
17756
11
7
20
38
131
83
384
599
05380
regenwulp
0
4
4
8
3104
1
0
0
1
72
17
8
98
05410
wulp
22
0
10
32
9960
2
1
0
3
437
85
324
846
05450
zwarte ruiter
0
1
0
1
621
3
0
0
3
21
4
1
26
05460
tureluur
221
10
51
282
29412
3
7
58
68
413
256
1312
1982
05461
tureluur ssp. totanus
69
0
0
1
1
05462
tureluur ssp. robusta
1239
16
5
39
60
05480
groenpootruiter
0
35
17
52
2272
69
11
9
89
05530
witgat
0
150
68
218
4380
22
12
18
52
05540
bosruiter
0
3
2
5
686
9
6
1
16
05560
oeverloper
0
44
41
85
3914
0
0
2
2
20
22
28
70
05610
steenloper
0
65
110
175
9117
5
5
13
23
119
953
6392
7467
05640
grauwe Franjepoot
05650
rosse Franjepoot
2
05659
steltloper sp.
5
4
0
1
5
62
16
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
pull
1 kj
19112014 vg
totaal
totaal
2014 NL-b
b-NL
1911-2014 NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
05660
middelste Jager
4
0
0
1
1
05670
kleine Jager
5
0
8
0
9
05680
kleinste Jager
3
0
0
1
1
05690
grote Jager
05750
zwartkopmeeuw
05760
lachmeeuw
05780
dwergmeeuw
05820
kokmeeuw
05850
dunbekmeeuw
05900
stormmeeuw
05901
205
0
14
219
16
0
3
0
3
0
168
2
170
5223
28
4
9
41
1158
122
228
1512
0
1
0
1
1
17
6
24
9332
41423
146290
197138
0
2
0
2
194 1365
218
671
2254
275740
210
785
361
1356
38
0
46
84
65384
27
45
35
107
1519
4187
4285
9994
stormmeeuw ssp. canus
0
0
43
43
3972
5
1
1
7
98
11
672
781
05902
russische stormmeeuw
0
0
1
1
189
2
2
51
55
05910
kleine mantelmeeuw
251
12
136
399
36400
31
69
165
265
1004
2140
3795
6950
05911
kleine mantelmeeuw ssp. fuscus
6
0
7
0
7
0
15
0
15
05912
kleine mantelmeeuw ssp. graellsii
4079
0
0
17
17
94
57
306
457
05913
kleine mantelmeeuw ssp. intermedius
0
51
0
51
05920
zilvermeeuw sp.
3135
10728
25847
39737
05921
zilvermeeuw ssp. argentatus
10
2
99
8
109
05922
heuglins meeuw
1
05925
Atlantische geelpootmeeuw
0
1
0
1
05926
geelpootmeeuw
05927
pontische meeuw
0
2
1
05928
zilvermeeuw ssp. argenteus
86
3
30
05980
kleine burgemeester
05990
grote burgemeester
06000
grote mantelmeeuw
06009
88
8
26
1
90
4
204
105534
10
278
257
545
30
0
26
0
26
4
246
16
268
3
23
0
51
0
51
0
160
6
166
119
1173
0
8
47
55
17
149
412
583
2
0
0
1
1
11
0
1
0
1
13
346
2
27
18
47
38
1080
168
1292
meeuw sp.
5
0
8
1
9
6
45
2
53
06010
ross' meeuw
1
0
0
1
1
06020
drieteenmeeuw
75
2
127
3
133
06050
Lachstern
06060
reuzenstern
0
855
0
855
06110
grote stern
1853
1057
6821
9737
06140
Dougalls stern
0
2
0
2
06150
visdief
06160
noordse stern
5
508
0
0
508
71394
46
31
27
104
2206
145
161
2512
163653
11
44
627
682
1499
1651
10801
13969
187
0
58
245
8418
2
2
452
456
51
87
2355
2503
17
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
2014
1911-2014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
62
0
0
62
5383
1
1
0
2
92
48
196
336
36
1
0
37
76
82
497
655
21
0
0
1
1
209
2
143
11
157
0
12
0
12
1
10
0
11
0
0
0
1
06240
dwergstern
06259
stern sp.
06260
witwangstern
06270
zwarte stern
5
144
635
784
17413
06280
witvleugelstern
0
1
0
1
406
06359
alk sp.
06360
alk
06380
zwarte zeekoet
06470
kleine alk
06540
papegaaiduiker
06650
rotsduif
06680
holenduif
60
4
52
116
10076
1
0
20
21
23
30
521
574
06700
houtduif
15
105
78
198
13717
0
3
20
23
162
91
1108
1363
06829
duif sp.
2
0
1
3
06840
turkse tortel
569
57
1519
2146
06870
zomertortel
93
4
69
166
06919
tortel sp.
0
0
1
1
07000
Verreaux' duif
0
1
0
1
1
0
0
1
1
0
0
1
1
07120
halsbandparkiet
0
16
72
88
176
0
0
4
4
0
1
14
15
07240
koekoek
11
8
20
39
2335
0
0
1
1
25
12
66
103
07350
Kerkuil
7348
98
905
8351
111233
20
12
990
1022
1087
995
24394
26479
07351
kerkuil ssp. alba
1
0
2
3
9
0
0
1
1
0
0
5
5
07352
kerkuil ssp. guttata
0
1
0
1
85
1
0
16
17
07390
dwergooruil
07440
oehoe
07570
steenuil
07610
67 443
0
0
1
0
4
1
5
1
9
9
34
52
15 382
1 5
67
160
232
15762
36
0
61
97
4250
2 31
0
0
31
75
0
3
3
6
3
8
10
21
4785
40
377
5202
58046
8
5
1321
1334
81
91
15726
15901
bosuil
639
41
69
749
19161
1
0
100
101
87
60
3455
3602
07670
ransuil
108
50
26
184
16068
1
1
17
19
181
150
2503
2834
07680
velduil
83
6
6
95
2240
1
1
4
6
42
10
168
220
07700
ruigpootuil
4
0
1
0
1
07719
uil sp.
1
0
0
1
5
2
2
4
8
07780
nachtzwaluw
4
17
31
52
644
0
0
9
9
5
3
38
46
07950
gierzwaluw
514
28
469
1011
25636
0
0
46
46
42
10
780
832
07960
vale gierzwaluw
08310
ijsvogel
0
1
63
64
55
137
629
821
08400
bijeneter
08460
hop
0
0
3
3
08480
draaihals
08550
grijskopspecht
08560
groene specht
1 16
179
40
235
5196 8 19
0
31
15
46
1838
1
0
3
4
5
7
54
66
0
0
3
3
1
3
216
220
1 0
10
7
17
2023
18
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
2014
1911-2014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
0
1
0
1
932
0
0
1
1
5
11
37
53
49
236
187
472
11579
0
0
192
192
9
12
2688
2709
0
0
2
2
1
1
56
58
1
0
2
3
08630
zwarte specht
08760
grote bonte specht
08761
noordse grote bonte specht
08830
middelste bonte specht
0
0
1
1
24
08870
kleine bonte specht
0
12
5
17
630
09610
kalanderleeuwerik
1
09680
kortteenleeuwerik
7
09720
kuifleeuwerik
09740
boomleeuwerik
183
2
48
233
2826
0
1
35
36
4
4
94
102
09760
veldleeuwerik
277
3
423
703
97786
0
1
45
46
129
38
755
922
09780
strandleeuwerik
0
1
1
2
09799
leeuwerik sp.
09810
oeverzwaluw
09920
boerenzwaluw
10010
huiszwaluw
10019
zwaluw sp.
10020
grote pieper
10040
mongoolse pieper
1
10050
duinpieper
75
10080
Siberische boompieper
10090
boompieper
10110
graspieper
10120
roodkeelpieper
10140
waterpieper/ oeverpieper
10141
waterpieper
0
42
29
10142
oeverpieper
0
2
10143
oeverpieper spp. littoralis
0
12
10159
pieper sp.
10170
gele kwikstaart
10172
Engelse Kwikstaart
10173
noordse Kwikstaart
10180
citroenkwikstaart
10190
grote gele Kwikstaart
22
162
16
200
7073
0
0
1
10200
witte Kwikstaart
72
186
272
530
32517
0
1
10201
witte kwikstaart ssp. alba
5
0
0
5
103
0
10202
rouwkwikstaart
0
0
32
32
420
0
1
0
0
1
1
552
455 19 0
2721
3766
6487
146713
20
34
1743
1797
689
590
22192
23471
8412
10818
2390
21620
662641
41
21
1609
1671
989
410
20304
21704
282
316
186
784
34009
1
0
40
41
30
33
1051
1114
10
0
4
0
4
2
7
0
9
1
0
1
2
0
2
0
2
99
4 5
206
133
344
12794
0
0
10
10
10
4
192
206
25
2066
2049
4140
204746
7
1
52
60
411
93
878
1383
19
0
5
0
5
71
1013
0
2
7
9
16
18
541
3
11
3
17
3
15
1635
3
17
5
25
17
4
93
114
4
0
1
0
1
7 21
326
19
366
15390
0
1
2
3
0
12
12
24
119
0
1
0
1
46
1
0
0
1
1
17
35
34
86
13
14
99
98
397
594
2
0
2
0
6
0
6
0
1
1
2
3
2
7
1
19
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
2014 NL-b
b-NL
1911-2014 NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
10239
kwikstaart sp.
0
0
1
1
20
10480
pestvogel
0
1
0
1
213
5
18
5
28
10500
waterspreeuw
0
0
2
2
22
1
2
0
3
10503
waterspreeuw ssp. aquaticus
10660
winterkoning
46
1712
1336
3094
109308
2
1
1431
1434
44
33
28714
28791
10840
heggenmus
3
2790
1234
4027
128525
5
6
1412
1423
98
177
21944
22219
10940
alpenheggenmus
10990
roodborst
12
30
2249
2291
570
675
35063
36310
11030
2
1 79
9084
2955
12118
289448
noordse nachtegaal
0
1
0
1
35
11040
nachtegaal
1
698
158
857
22091
3
2
212
217
84
12
2549
2645
11060
blauwborst
15
357
147
519
14537
12
5
180
197
159
118
3706
3984
11061
roodsterblauwborst
0
1
5
6
11062
witsterblauwborst
0
220
155
375
8580
117
80
3195
3392
11130
blauwstaart
0
1
0
1
10
0
0
12
12
11170
Perzische roodborst
2
0
0
1
1
11210
zwarte roodstaart
21
9
47
77
11220
gekraagde roodstaart
11289
roodstaart sp.
11370
paapje
11390
roodborsttapuit
11394
roodborsttapuit ssp. maura
11460
tapuit
11462
groenlandse tapuit
11700
goudlijster
11860
Beflijster
0
8
17
11861
beflijster ssp. torquatus
0
0
1
11862
beflijster ssp. alpestris
11870
merel
11950
vale Lijster
11980
kramsvogel
12000
zanglijster
12001
135
17
50
24
91
6611
258
317
202
777
62447
3
5
189
197
0
1
35
36
113
60
1130
1304
35 0
92
5
97
9232
0
0
4
4
13
6
83
102
32
338
111
481
12661
1
0
80
81
47
14
504
565
0
1
155
156
18
6
1645
1669
3 232
34
37
303
11765
0
5
4
9
293
0
0
5
5
2
0
0
1
1
25
1127
9
3
26
38
1
3 13
139
7199
4069
11407
364826
32
27
2268
2327
1521
1103
52186
54812
5 0
135
109
244
42180
0
0
3
3
254
101
500
855
32
3823
1004
4859
143713
19
4
337
360
1142
182
5490
6814
zanglijster ssp. philomelos
0
184
9
193
1708
4
0
3
7
12002
zanglijster ssp. clarkei
0
15
2
17
693
0
0
3
3
1
0
10
11
12010
koperwiek
0
1068
1059
2127
117394
1
1
13
15
524
99
1530
2153
12012
koperwiek ssp. coburni
12020
grote Lijster
138
15
149
303
67 4
15
9
28
9438
20
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
pull
1 kj
19112014 vg
totaal
totaal
2014
1911-2014
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
0
1
15
16
3
7
86
96
4
0
142
146
87
16
2666
2769
0
0
2
2
12069
lijster sp.
4
12200
cetti's zanger
12260
graszanger
12330
Siberische sprinkhaanzanger
9
12350
kleine sprinkhaanzanger
3
12360
sprinkhaanzanger
0
950
147
1097
22301
12370
krekelzanger
0
1
0
1
8
12380
snor
0
162
42
204
7700
0
0
26
26
37
6
397
440
12420
waterrietzanger
0
13
2
15
640
2
0
0
2
10
1
5
16
12430
rietzanger
0
3085
688
3773
107885
63
30
868
961
1213
568
12780
14565
12470
veldrietzanger
0
1
1
2
34
0
0
1
1
12480
struikrietzanger
0
0
1
1
30
0
0
7
7
12500
bosrietzanger
4
979
518
1501
49228
6
4
245
255
178
98
5263
5539
12510
kleine karekiet
187
12643
3417
16247
608144
215
131
2706
3052
7076
3071
69157
79319
12512
kleine karekiet ssp. fuscus
12530
grote karekiet
0
0
2
2
49
41
356
446
12549
karekiet sp.
12550
vale spotvogel
12560
kleine spotvogel
14
12562
Sykes spotvogel
1
12590
spotvogel
2
0
77
79
21
15
1003
1039
12600
orpheusspotvogel
12650
0
10
21
31
270 12
1 0
5
4
9
7409 69 2
120
141
144
405
18437
0
1
3
4
26
0
0
1
1
baardgrasmus
7
1
0
0
1
12670
kleine zwartkop
6
12730
sperwergrasmus
0
67
1
68
603
0
0
12
12
0
0
71
71
12740
braamsluiper
0
568
554
1122
25817
0
0
244
244
41
26
2709
2776
12742
braamsluiper ssp. blythi
0
1
1
2
9
12743
braamsluiper ssp. halimodendri
12750
grasmus
4
1546
627
2177
58554
2
2
530
534
90
49
7219
7358
12760
tuinfluiter
30
2138
949
3117
114614
10
7
540
557
339
237
10197
10777
12770
zwartkop
7
20734
6399
27140
401508
112
85
1265
1462
1785
1337
16337
19462
12779
grasmus sp.
1
12920
Swinhoes boszanger
2
12930
grauwe fitis
47
12950
noordse boszanger
19
12980
pallas' boszanger
70
2
0
2
4
13000
bladkoning
2
1
78
81
13001
bladkoning ssp. inornatus
1
0
54
93
147
1209
0
0
5
5
6
21
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
pull
1 kj
19112014 vg
totaal
totaal
2014 NL-b
b-NL
1911-2014 NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
0
0
1
1
0
1
9
10
0
0
1
1
13002
bladkoning ssp. humei
3
13010
raddes boszanger
0
2
0
2
21
13030
bruine boszanger
0
1
2
3
40
13070
bergfluiter sp.
0
1
0
1
6
13080
fluiter
0
8
6
14
1617
0
0
1
1
3
0
12
15
13110
tjiftjaf
9
5279
7124
12412
244646
22
41
1862
1925
456
321
23678
24455
13111
tjiftjaf ssp. collybita
81
0
1
16
17
13112
tjiftjaf ssp. fulvescens
0
2
1
3
29
0
0
2
2
13113
tjiftjaf ssp. tristis
0
10
30
40
162
0
0
5
5
13114
tjiftjaf ssp. abietinus
0
0
2
2
213
0
1
9
10
13115
Iberische tjiftjaf
13120
fitis
5
2165
1712
3882
270847
13122
fitis ssp. acredula
0
0
1
1
41
13123
fitis ssp. yakutensis
2
13129
zanger sp.
12
13140
goudhaan
0
2982
607
3589
13150
vuurgoudhaan
0
1155
168
1323
13169
goudhaan sp.
13350
grauwe vliegenvanger
13369
vliegenvanger sp.
13430
kleine vliegenvanger
13480
withalsvliegenvanger
13490
bonte Vliegenvanger
13640
baardman
13700
bruinkopdiksnavelmees
14370
staartmees
14371
witkopstaartmees
14400
glanskop
14409
0
0
0
0
1
1
1
1
1 6
13
1064
1083
334
217
32471
33022
128280
4
10
292
306
138
200
6742
7080
15490
3
1
107
111
15
14
1210
1239
0
0
21
21
27
8
584
619
0
0
3
3
1 38
69
42
149
20096 7
0
2
1
3
116 3
4556
144
383
5083
356525
4
7
307
318
262
130
21233
21626
0
689
1348
2037
97323
1
0
398
399
113
45
7675
7833
0
0
1
1
27
41
12445
12513
0
0
27
27
6 1
342
1012
1355
59862
1
2
449
452
180 163
62
47
272
21761
0
1
114
115
2
4
3333
3339
matkop of glanskop ('zwartkopmees')
0
1
0
1
1
14420
matkop
0
156
52
208
28230
0
0
76
76
1
9
4765
4775
14540
kuifmees
15
42
32
89
7878
0
0
33
33
0
2
1268
1270
14610
zwarte mees
661
63
106
830
96512
0
1
72
73
94
126
3744
3964
14620
pimpelmees
5403
9170
3770
18343
519988
9
13
5603
5625
369
571
81603
82545
14623
Pleskes mees
14640
koolmees
14
28
7821
7863
614
886
148112
149618
14669
mees sp.
0
1
21
22
1 10255
10633
4824
25712
955389 389
22
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
19112014
2014
1911-2014
Soort
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
14790
boomklever
872
40
137
1049
30149
0
0
132
132
3
8
3890
3902
14860
taigaboomkruiper
0
2
2
4
286
0
0
26
26
14864
taigaboomkruiper ssp. macrodactyla
2
0
0
1
1
14870
boomkruiper
14879
10
257
255
522
14739
0
0
160
160
0
2
2177
2179
boomkruiper sp.
0
0
2
2
2
14900
buidelmees
0
10
14
24
1194
2
0
0
2
81
30
80
191
15080
wielewaal
0
0
4
4
619
7
0
6
13
15150
grauwe klauwier sp.
3581
4
4
13
21
15151
grauwe klauwier
8
2
2
12
4183
4
0
501
505
15200
klapekster sp.
0
2
0
2
742
8
5
251
264
15201
klapekster
34
0
0
2
2
15230
roodkopklauwier
35
15390
gaai
1
59
149
209
9032
0
0
43
43
36
27
1114
1177
15490
ekster
2
74
53
129
9495
0
0
3
3
2
6
955
963
15570
notenkraker
7
3
9
19
15571
Europese notenkraker
0
0
2
2
15572
Siberische notenkraker
1
1
0
2
15600
kauw
15630
roek
15670
zwarte / bonte kraai
15671
zwarte kraai
15673
bonte kraai
15720
raaf
15820
spreeuw
15840
roze spreeuw
15910
huismus
58
3754
2574
15980
ringmus
308
280
1407
16009
mus sp.
16330
roodoogvireo
16360
vink
16
1112
1616
2744
341102
10
6
355
16380
keep
0
129
173
302
129518
2
0
14
16400
Europese kanarie
0
1
1
2
2206
16440
citroenkanarie
0
0
1
1
1
16490
groenling
4
737
2155
2896
174245
3
16
504
16530
putter
6
179
252
437
22062
0
0
16540
sijs
0
330
215
545
172578
6
16600
kneu
26
456
372
854
105172
1
16620
Frater
0
0
1
1
109
131
101
186
418
32332
0
12
212
224
66
243
3195
3508
0
3
25
28
4524
0
1
1
2
33
42
284
359
0
1
9
10
31
15
4332
4378
22
49
4
75
1 15
7
11
33
9792 399
20
0
0
20
528
0
3
1
4
3
4
52
59
2987
3415
631
7033
704922
6
11
559
576
6035
2828
7303
16172
4
0
3
0
3
0
3
0
3
6386
61702
0
3
5411
5414
2
4
71226
71232
1995
153487
3
2
288
293
152
186
5267
5605
0
2
0
2
371
1410
529
7840
9782
16
579
295
1896
2770
16
5
39
60
523
829
919
14887
16639
30
30
153
55
297
506
1
36
43
1233
950
4491
6675
4
139
144
547
170
936
1654
535
327
563
1434
5
31768
23
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
19112014
2014
1911-2014
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
16630
barmsijs
0
10
80
90
9288
0
3
5
8
53
65
133
251
16631
grote barmsijs
0
1
23
24
31260
2
0
0
2
172
38
347
557
16632
groenlandse barmsijs
16634
kleine barmsijs
0
80
209
289
17765
5
6
19
30
195
48
1023
1266
16640
witstuitbarmsijs
0
0
1
1
97
0
0
3
3
16642
witstuitbarmsijs ssp. exilipes
0
1
0
1
16650
witbandkruisbek
16660
kruisbek
4926
8
9
85
102
16680
grote kruisbek
26
0
0
1
1
16689
kruisbek sp.
16790
roodmus
16820
Mexicaanse roodmus
16990
haakbek
17100
goudvink
0
233
275
508
17101
noordse goudvink
0
1
3
17170
appelvink
0
6
43
18470
ijsgors
18500
sneeuwgors
18501
sneeuwgors ssp. nivalis
18502
2
8 0
10
19
29
1 0
3
6
9
187
0
0
3
3
0
1
45
46
17393
0
0
155
155
25
12
3497
3534
4
552
0
0
1
1
0
1
55
56
49
1883
0
0
4
4
16
11
73
100
4
1
7
12
10
24
52
86
50
1
0
3
4
IJslandse sneeuwgors
343
1
0
23
24
18530
maskergors
4
0
0
1
1
18560
witkopgors
20
18570
geelgors
30
33
658
721
18660
ortolaan
2
0
1
3
18670
steenortolaan
1
18700
geelkeelgors
1
18710
geelbrauwgors
1
18730
bosgors
18
0
0
6
6
18740
dwerggors
114
2
0
3
5
18760
wilgengors
18770
rietgors
18800
bruinkopgors
4
18810
zwartkopgors
8
18819
gors sp.
0
13
0
13
14
18820
grauwe gors
0
1
0
1
209
19180
Baltimoretroepiaal
20230 20390
1 13
1380 0
4
4
61
21
165
25
230
4097
15539
0
1
2
0
4
94
6
95
476
0
5
1
6
10 0
2206
2355
4561
152268
22
10
739
771
626
370
14026
15022
0
0
2
2
0
0
2
2
Chileense flamingo
0
2
0
2
monniksparkiet
0
0
1
1
1
24
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Geringd
Terruggemeld
2014 Code
Soort
pull
1 kj
19112014 vg
totaal
totaal
2014 NL-b
b-NL
1911-2014 NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
1
1
26
28
4
0
50
54
0
0
1
1
20420
napoleonwever
20800
zwarte zwaan
24995
soort niet aanvaard
24997
kooivogel / exoot
13
24998
hybride
74
25700
ringtaling
90020
hybr. grauwe gans x canadse gans
90100
hybr. boerenzwaluw x huiszwaluw
90170
hybr. spotvogel x orpheusspotvogel
1
0
0
1
1
90172
hybr. orpheusspotvogel M x spotvogel V
2
0
1
0
1
90230
hybr. nijlgans x casarca
1
99999
ring verloren/ vernietigd
4
0
46
50
Totaal
1 68 1
0
0
4
0
2
13
1
0
158
1
1
2
175
3
2907
1
0
15
16
pull
1 kj
vg
totaal
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
totaal
NL-b
b-NL
NL-NL
66360
144097
86914
297371
11684778 1838
2586
54529
58953
143306 117006 1398047
totaal 1658764
25
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Kleurringen – waar moet dat heen?
Henk van der Jeugd
S
teeds vaker worden kleurringen ingezet als extra identificatiemiddel naast de metalen ring om meer waarnemingen te verzamelen van vogels zonder deze te hoeven terugvangen. Het aflezen van gekleurringde vogels is, vooral in Nederland, voor veel vogelaars een echte sport geworden, en de vele waarnemingen zijn belangrijk voor de onderzoekers die de projecten beheren. Waar moet je aan denken voor je kleurringen of andere kleurmerken gaat gebruiken? En waar moet je naar toe als je een kleurring hebt afgelezen?
In toenemende mate wordt binnen langlopend populatie-dynamisch onderzoek aan vogels gebruik gemaakt van kleurringen, halsbanden en andere merktekens. Het gebruik van deze merktekens kan het aantal meldingen van geringde individuen enorm vergroten en deze waarnemingen vormen de basis voor analyses van ruimtelijke en temporele verspreiding van vaak trekkende populaties en voor analyses van populatie-dynamische parameters als jaarlijkse overleving en individueel broedsucces. Er zijn in Europa inmiddels meer dan 3000 geregistreerde kleurringprojecten en dat aantal groeit per dag. Om ongebreidelde wildgroei te voorkomen zijn in EURING-verband een aantal afspraken gemaakt over het starten van kleurringprojecten. Hoewel kleurringen verreweg het meest gebruikt worden, gelden dezelfde regels voor alle additionele merktekens, dus ook voor halsbanden, neuszadels, vleugelflappen (‘wingtags’) en veerstempels. Daar waar in deze tekst wordt gesproken over kleurringen, worden ook alle andere merktekens bedoeld. Wil je als ringer dergelijke merktekens gaan gebruiken, dan is de werkwijze in elk land als volgt: 1. Je mag alleen kleurringen gebruiken als je de vogel daarnaast ook van een normale metalen ring voorziet, die uitgegeven is door de centrale van het land waar je actief bent. Om te kunnen kleurringen dien je dus ook in het bezit te zijn van een geldige ringmachtiging. 2. Leg je plan voor aan de ringcentrale, in Nederland dus aan het Vogeltrekstation. Geef aan wat je wilt gaan ringen en met welk doel. Is er een dudelijke meerwaarde? Ligt er een goede vraag aan het onderzoek ten grondslag? In Nederland vinden veel kleurringprojecten plaats binnen de kaders van RAS. Voor RAS-projecten is het gebruik van kleurringen vaak een groot voordeel omdat meer waarnemingen van de vogels kunnen worden verzameld, waardoor overlevingsschattingen betrouwbaarder worden. 3. Als het VT instemt met het project raadpleeg je de website www.cr-birding.org. Deze website wordt bijgehouden door Dirk Raes van European colour-ring Birding (EcrB) en heeft als doel informatie te verschaffen over alle Europese kleurringprojecten en te voorkomen dat er dubbele codes worden uitgegeven. Kijk op www.cr-birding.org welke projecten er al zijn voor de soort van je keuze. Kijk of het mogelijk is aan te sluiten bij een bestaand project. Als dat niet kan, gebruik dan een systeem dat niet overlapt met reeds bestaande projecten. Leg je keuze voor aan het Vogeltrekstation en aan de soortcoördinator van EcrB (kijk hier voor de lijst). 4. Als zowel het VT als de soortcoördinator van EcrB toestemming geven en de gebruikte combinaties en codes helder zijn, meld je je project aan voor plaatsing op www.cr-birding. org. Je project is dan zichtbaar voor waarnemers. Denk na over het beantwoorden van de vele emails die je kunt gaan ontvangen van waarnemers. Kun je de stroom waarnemingen aan? Heb je een database om deze in op te slaan? Maak indien mogelijk
26
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 gebruik van één van de speciale websites die er zijn voor kleurringprojecten. Het scheelt tijd, levert veel waarnemingen op en komt de standaardisatie en bruikbaarheid van de verzamelde gegevens ten goede. Een uitstekende leverancier van kleurringen in alle soorten en maten is de firma Interrex in Polen. 5. Zorg dat je je ringgegevens, net als je normaal zou doen, tijdig invoert in GRIEL. Geef bij de invoer aan dat de vogel kleurmerken draagt (EURING-veld ‘Andere merktekens’) en gebruik de extra velden die je vervolgens ziet verschijnen om de kleurringcode in te vullen. De extra waarnemingen die je via de kleurringen van je vogels binnenkrijgt, kun je ook invoeren in GRIEL. Als het veel waarnemingen zijn kun je dat het beste via ‘bulkinvoer’ doen vanuit je eigen database. We vertellen je graag hoe dat werkt. Als je een kleurring hebt afgelezen en je weet niet waar je met de informatie naar toe moet, dan is www.cr-birding.org, de website van EcrB, je eerste ingang (figuur 1). Daar kun je zoeken naar een kleurringproject op soort, ringtype, ringkleur en code. Vervolgens zie je een e-mailadres of een weblink waar je de informatie door kunt geven. De grootste frustratie van een waarnemer is het niet kunnen vinden van een kleurringproject waarvan de beschrijving voldoet aan wat je in het veld gezien hebt. Soms ligt dit aan onbekendheid met www.cr-birding.org, maar helaas komt het nog altijd voor Figuur 1. De EcrB website www.cr-birding.org geeft informatie dat projecten niet over emer dan 3000 kleurringprojecten in Europa. Via de knop zijn aangemeld. ‘info field-observer’ kun je zoeken naar kleurringprojecten. Kom je er niet uit? Vraag dan eerst je collega- waarnemers of zij een idee hebben. Is het echt een ‘mysterie’ dan kun je dit bij laten zetten op de lijst met ‘Cr-mysteries’ op www.cr-birding.org, in de hoop op een reactie. Om de grote stroom aan waarnemingen van kleurringprojecten in goede banen te leiden en de waarnemingen duurzaam te kunnen opslaan voor toekomstig gebruik, zijn er voor een aantal soortgroepen of soorten speciale websites gebouwd waar je de waarnemingen van gekleurringde vogels kunt invoeren. Het grote voordeel van dergelijke sites voor waarnemers is dat je snel, vaak direct, kunt zien waar en wanneer de vogel geringd is en waar deze nog meer is geweest. Een van de oudste en waarschijnlijk bekendse invoersite voor waarnemingen van gekleurringde vogels is www.geese.org. In 2005 werd de eerste versie van deze website door Alterra gebouwd als invoerportaal voor kleurringwaarnemingen van rotganzen en kolganzen. Daarna is het aantal deelnemende projecten snel gegroeid tot de huidige circa 20 internationaal belangrijke onderzoeksprojecten aan diverse soorten zwanen, ganzen, nijlgans en casarca. Tijdens deze groeifase zijn Sovon en het Vogeltrekstation
27
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 aangehaakt en hebben ieder nieuwe projecten ingebracht. Geese.org is nu in vier talen (Nederlands, Engels, Duits en Deens) te benaderen, een Franse en Russische versie zijn in de maak. Geese.org biedt waarnemers de mogelijkheid op een eenvoudige en snelle manier hun waarnemingen in te voeren en ze direct van informatie te voorzien over de door hen waargenomen vogels. Waarnemers zien direct waar en wanneer ‘hun’ vogels geringd zijn en krijgen alle andere waarnemingen van ‘hun’ vogels te zien die collega-waarnemers gedaan hebben. De website brengt onderzoekers en waarnemers bij elkaar: de fascinerende reizen die de individuele vogels maken worden zichtbaar voor de waarnemers, en tegelijkertijd worden onderzoekers van belangrijke gegevens voorzien van de door hen geringde vogels. Daarmee kunnen ze de bewegingen, het broedsucces en de overleving van de gemerkte vogels bestuderen. Dit initiatief is bijzonder succesvol gebleken en ruim 9.500 waarnemers hebben inmiddels 1.848.027 waarnemingen van 130.524 individuele ganzen en zwanen ingevoerd, verdeeld over 13 soorten via het systeem. Een dezer dagen gaat een nieuwe, sterk verbeterde versie van de website online (figuur 2). Op dit moment wordt een nieuwe invoerapplicatie gebouwd door Sovon, het Vogeltrekstation en EcrB, die onderdak moet bieden aan vele kleurringprojecten en die ook voor Nederlandse RAS-ringers die kleurringen gebruiken uitkomst kan bieden. Tabel 1 geeft een overzicht van de belangrijkste websites die momenteel in bedrijf zijn.
Figuur 2. Screenshot van geese.org v2 (2015)
28
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015
Tabel 1. Belangrijkste website waar waarnemingen van gekleurringde vogels kunnen worden ingevoerd. Web adres
Soorten
Opmerking
www.geese.org
zwanen, ganzen, nijlgans, casarca`
Vrijwel alle belangrijke projecten aan zwanen en ganzen doen mee
www.cr-reading.nl/
kleine
zwaan,
scholekster,
kievit,
tureluur,
deels oude niet actieve projecten (kleine zwaan,
kokmeeuw, visdief
kokmeeuw)
www.ringmerking.no/
knobbelzwaan, ganzen, steltlopers, meeuwen
Overwegend projecten uit Noorwegen.
www.animaltrack.org
drieteenstrandloper, grutto
Gebouwd in het kader van METAWAD
Henk van der Jeugd
29
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Uit oude opgave Joop van Ardenne
T
en behoeve van het Vogeltrekstation ben ik bezig met het invoeren van oude ringgegevens daterend uit de periode tussen 1911 en 1960. Daarbij kom ik soms verrassende zaken tegen, waarvan ik hier een anekdote met u wil delen omdat ik me er helemaal in kan vinden.
Dat ringers soms zo gedreven zijn om koste wat kost vogels te ringen, blijkt uit de volgende passage, die ik aantrof bij de opgave van geringde vogels. Een ringer uit Alblasserdam schreef op 6 juni 1940 aan de directeur van het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie te Leiden het volgende: “Ondanks de gevechtshandelingen in deze streek zijn alle door mij geringde vogels goed uitgevlogen”. Deze ringer had op 9 mei 1940 te Woudenberg 2 nesten met zanglijsters geringd. Hij vervolgde in zijn brief: “Tevens wilde ik u vragen of wij doorgaan met het ringonderzoek. Aangezien ik tijdens de gevechten bij Rhenen mijn gehele persoonlijke bagage verloren heb, waarin al mijn ringen kleine maten zaten, zou ik het op prijs stellen van u een hoeveelheid zangvogel – en spreeuwenringen te ontvangen. Nu ik gedemobiliseerd ben kom ik o.a. weer geregeld in het moerasgebied nabij Kinderdijk. Waar ik mij ook vorig jaar met ’t ringen van zwarte sterns heb bezig gehouden”. enz. enz. Hij had inderdaad op 13 juli 1940 weer jonge zwarte sterns geringd in Kinderdijk. Mij leek het zo te zijn, of in ieder geval kwam het zo op mij over: al zijn de omstandigheden nog zo bar, een vogelringer gaat als het ook maar enigszins mogelijk is gewoon door met het vangen en ringen van vogels. Joop van Ardenne
30
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Geringde Zwarte Stern in Steenuilenkast
Erik Kleyheeg, Cor Oskam
O
ver het aanbod van muizen voor roofvogels en uilen dit jaar komen – onder meer op Ringersnet – wisselende berichten: terwijl Torenvalken schijnbaar uitzonderlijk grote legsels hebben, wordt een gebrek aan muizen als verklaring gegeven voor een mager jaar voor de Steenuil. Normaal schakelen Steenuilen gemakkelijk over op grote insecten en regenwormen, maar door het relatief koude (weinig grote insecten) en droge (weinig wormen) voorjaar bleef voor veel Steenuilen maar één prooigroep over: vogels.
Tijdens onze jaarlijkse nestkastcontrole van Steenuilen in de oostelijke helft van de Krimpenerwaard (Zuid-Holland) troffen wij tenminste één paartje Steenuilen aan dat zich dit voorjaar leek te hebben gespecialiseerd in vogels. Gedurende het broedseizoen kwamen de meest uiteenlopende soorten in de kast als prooirest tevoorschijn, maar het meest opvallend waren wel de vier volwassen Zwarte Sterns. Tijdens de controle op 2905-2015 vonden we naast twee Steenuil-pullen van een week oud een bijna compleet lijf van een Zwarte Stern, waarvan alleen de kop ontbrak. Tot onze verrassing bleek de stern te zijn geringd: als juveniel op 3 augustus 2012 op de Kreupel in het IJsselmeer. Het is niet helemaal duidelijk waar de Steenuil de Zwarte Sterns vandaan haalt. In de oostelijke helft van de Krimpenerwaard is de Zwarte Stern een tamelijk veel voorkomende broedvogel met diverse kolonies in de directe omgeving van de bewuste Steenuilenkast. De kortste afstand tussen de uilenkast en een kolonie sterns bedraagt slechts 550 meter. Echter, 480 meter de andere kant op is een klein natuurontwikkelingsgebied waar Zwarte Sterns komen slapen. Andere prooien in de nestkast wijzen erop dat de Steenuil regelmatig in dit gebied jaagt. Het is dus goed mogelijk dat de sterns werden gepredeerd op de slaapplaats en dat de kolonie niet verstoord werd. Hoe dan ook,s de Zwarte Stern is een opvallende prooi voor een Steenuil, die voor zover wij hebben kunnen vinden niet eerder werd gerapporteerd in de literatuur. Om een beter beeld te krijgen van de diversiteit aan prooien, volgen we dit broedgeval nauwgezet. Zodra de jongen zijn uitgevlogen, zullen we de kast eens grondig doorzoeken en wie weet wat voor ringen we nog meer tegen zullen komen.
Figuur 1. Een van de daders en het geringde slachtoffer. (foto Cor Oskam)
31
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Terugmeldingen Rosse grutto, Limosa lapponica, Paris FT. 92224 Op 14 mei 2007 vond ik een losse ring in een Slechtvalkennestkast op de elektriciteitscentrale bij de Eemshaven in Groningen. Via de terugmelding bleek dat de drager een Rosse Grutto is geweest die op 4 april 1986 geringd werd op de Banc d’Arquin in Mauretanië. Hij (een man) was toen ouder dan 2 kj. De kans is groot dat de ring in 2007 via een braakbal in de nestkast terecht is gekomen. Omdat er in de ring geen braakbalresten meer te bespeuren waren, kan hij er ook langer gelegen hebben, maar zeker niet langer dan vanaf 2000 omdat de nestkast toen geplaatst is. FT 92224 moet dus op een leeftijd ergens tussen de 17 en 24 kalenderjaren uit de lucht zijn geplukt. In de maanden april t/m juni van 2001 t/m 2007 verzamelde ik prooiresten van Slechtvalken op de centrale. Daaronder bevonden zich 13 Rosse Grutto’s die allemaal in mei gevonden werden. Precies de periode waarin de Rosse Grutto’s uit Mauretanië in het Waddengebied zijn om op te vetten. Ze zijn in die maand met 10.5% een belangrijk onderdeel van het menu van de Slechtvalken op de Eemscentrale. Peter van Geneijgen
Spotvogel, Hippolais icterina, Arnhem AV. 35236 Op 3 juli 2011 ringde ik een Spotvogel in mijn tuin in Reusel als man na 1 kj met ring AV35236. Deze ving ik in 2012 twee keer terug in het ring-MUS project, op 12 mei en 6 juni. In 2013 heb ik hem niet gevangen. Op 13 mei 2014 werd deze vogel gevangen en gecontroleerd door een ringer in Noord-Italië bij Fondotoce aan het Lago Maggiore. Een mooie terugmelding en een illustratie van de oostelijke trekweg die spotvogels volgen. In de vogeltrekatlas van Speek en Speek staan van de spotvogel 5 terugmeldingen uit Italië. Niet duidelijk is uit welk seizoen die meldingen zijn. Deze vogel laat in ieder geval zien dat de oostelijke route ook in het voorjaar gevolgd wordt. In 2014 heb ik AV35236 niet in mijn tuin mogen begroeten. Jan Wouters
Bonte vliegenvanger, Ficedula hypoleuca, Arnhem AN.58324 Sinds 2007 doen we vanuit de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek aan bonte vliegenvangers in Zuidwest-Drenthe. Elk jaar ringen we zo’n 1500 jongen en al hun ouders en we zien daar de volgende jaren dan altijd weer veel oude bekenden van terug. Nu worden bonte vliegenvangers niet zo oud: als ze hun eerste jaar hebben overleefd dan is de overlevingskans ongeveer een half. In het eerste jaar gaat ongeveer 80% dood, dus de kans dat een vogel de vijf jaar haalt is ongeveer 1%. Maar we hebben net een man teruggevonden die bijna 8 jaar is geworden. Hij werd op 19 mei 2007 in een nestkast vlakbij het huis van Rob Bijlsma geboren. Vervolgens verloren we hem bijna vier jaar uit het oog: pas in 2011 kwam deze vogel voor het eerst als broedvogel terug, op ongeveer 100 meter van zijn geboorteplek. Waarschijnlijk heeft hij ook in de jaren 2008-10 gewoon op en neer gependeld tussen Afrika en Wapse (retour ca 10.000 km), maar lukte het
32
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 hem niet om een broedplaats te vinden. In de jaren 2011-14 broedde hij hier ieder jaar succesvol, en bracht in totaal 22 jongen groot. Ook dit jaar kwam hij weer braaf terug, na dus de achtste keer 10.000 km. Het is z’n laatste keer geworden, want hij is twee dagen terug de kop in gehakt door een koolmees. Onvoorzichtig geweest, want een nestkast ingegaan terwijl er ook een koolmees thuis was. In sommige jaren sneuvelt zo wel 5% van de mannelijke bonte vliegenvangers in onze nestkasten. Dit jaar zijn de mezen vrij laat en de vliegenvangers gewoon redelijk op tijd. Dat geeft meer gedoe om nestkasten, met soms dus een fatale afloop. Deze vogel had wat mij betreft beter verdiend. Christiaan Both
Huismus, Passer domesticus, Arnhem V.590395 Deze huismus werd als man na eerste kalenderjaar geringd door Hanneke Huiskamp op 4 april 2014 in haar achtertuin in Raalte. Een jaar later, op 5 april 2015, werd de vogel drie kilometer verderop in Raalte teruggemeld, dood. In het opmerkingenveld heeft de vinder de bizarre omstandigheden waaronder deze vogel aan zijn einde kwam met ons gedeeld: “Met poot in muizenklem stal. Daarna naar buiten en in afvoerput regenwater terecht gekomen”. Hanneke schrijft: “Een voor mij niet alledaagse terugmelding van een huismus. Hij heeft weliswaar geen giga-grote afstand afgelegd, maar toch naar een gebiedje wat niet voor de hand ligt: naar een boerderij aan een provinciale (en best wel drukke) weg. Om op een uiterst ongelukkige wijze aan zijn einde te komen.......”. Met dank aan Hanneke Huiskamp
33
Op het Vinkentouw Nr.133 juli 2015
Mededelingen van het Vogeltrekstation Nieuwe website Vogeltrekstation De afgelopen maanden is er hard gewerkt aan een nieuwe website voor HET Vogeltrekstation. Deze is nu bijna gereed. De nieuwe website zal qua uiterlijk en functionaliteit meer gaan lijken op de website van het NIOO-KNAW. Dat is logisch, want het Vogeltrekstation maakt immers onderdeel uit van het NIOO-KNAW. Omdat de technische ontwikkelingen steeds sneller gaan, was het hard nodig de website een update te geven. We streven ernaar om de inhoud van de oude website ook op de nieuwe website volledig weer te geven, maar hier en daar zal de informatie op een andere plaats of in iets andere vorm terugkeren. De nieuwe website wordt half juli in gebruik genomen. Mist u iets op de website, of werkt er iets niet, laat het ons dan weten via e-mail of telefoon.
Figuur 1. Impressie van de nieuwe website van het Vogeltrekstation Een nieuwe website betekent ook een nieuwe webwinkel. Geregistreerde gebruikers van onze webwinkel zullen daarover apart informatie ontvangen. Deze informatie is nu ook al in de huidige webwinkel te lezen.
34
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015 Let op: Alle ringers die in 2015 in het bezit zijn van een geldige ringmachtiging krijgen straks een account op de nieuwe website waarmee zij in de webwinkel producten kunnen bestellen die alleen door gecertificeerde ringers besteld mogen worden, zoals ringen en netten. Ook als u nooit zelf bestelt is het toch belangrijk dat u uw nieuwe account activeert. U heeft het account namelijk nodig om straks uw ringmachtiging te kunnen verlengen. Alle actieve ringers krijgen hierover via een e-mailbericht en een brief informatie. Houd uw e-mail en brievenbus in de gaten!
Certificeringsbijeenkomsten in 2015 De certificeringsbijeekomsten die door de Ringersvereniging en het VT voor 2015 georganiseerd zijn, zijn vrijwel allemaal volgeboekt. Alleen voor de certificering op Schiermonnikoog op zaterdag 26 september as. is nog een aantal plaatsen vrij. Een mooie datum om een weekend op de ‘parel van de Wadden’ door te brengen. Kijk direct op http://www.vogeltrekstation.nl/kalender/26-sept-2015-certificering-schiermonnikoog om u op te geven.
35
Op het Vinkentouw Nr. 133 juli 2015
Certificering, een voortgaand proces Binnen het certificeringssysteem moet elke ringer minimaal één maal per drie jaar een bijeenkomst bijwonen. De agenda (www.vogeltrekstation.nl/informatie-voor-ringers/agenda-certificeringsbijeenkomsten) van dergelijke bijeenkomsten staat op onze website, evenals de volledige tekst van het certificeringssysteem. Aanmelden kan via het webformulier of direct vanuit de agenda op de voorpagina van de website. Op de website kunt u met behulp van uw ringersnummer ook nazien wanneer u voor het laatst een bijeenkomst hebt bijgewoond. Op uw ringvergunning wordt bovendien de datum vermeld waarop uw certificeringsstatus afloopt. Zorg dat u tijdig een nieuwe bijeenkomst heeft gevolgd! Als u op 1 maart in de voorgaande drie jaren geen bijeenkomst succesvol hebt bijgewoond (of een dienstverband met een beroeps-onderzoeksinstelling is niet aantoonbaar), dan wordt uw ringvergunning niet verlengd.
(Te) weinig geringd? Beginnend in 2006 gaan we elk jaar uiterlijk op 1 maart het afgelopen jaar evalueren: als het aantal geringde vogels van een ringer (vrijwel) nihil is dan vraagt het Vogeltrekstation u dat toe te lichten. Als er dan voor ons geen beeld zichtbaar wordt waarin verbetering gaat optreden dan wordt (dat deel van) de ringvergunning op 1 maart van dat jaar niet verlengd. (Op Het Vinkentouw nr.104, blz.5)
CES-gegevens op tijd insturen Het CES-project levert belangrijke informatie op over reproductie en overleving van Nederlandse broedvogels. Om een vlotte verwerking en snelle rapportage mogelijk te maken verzoeken we u dringend uw ring- en terugmeldgegevens van het CES-project, inclusief de ingevulde overzichtslijst, uiterlijk op 1 oktober van het zelfde jaar aan het VT te melden, zodat kort daarna met de controle van de gehele gegevenset kan worden begonnen. Over te laat ingestuurde gegevens kan geen vergoeding voor de gebuikte ringen worden betaald. CES is ons belangrijkste monitoring project en die gegevens moeten op tijd binnen zijn, anders verliest het project zijn actualiteit, en daarmee zijn waarde.
Jaarlijks verlengen van uw ringvergunning. Elke ringvergunning heeft een geldigheidsduur van één jaar (1 maart - 1 maart). Bij het novembernummer van Op het Vinkentouw zit een formulier waarop u uw handtekening kunt zetten en terugsturen: ‘ja, ik wil volgend jaar weer een ringvergunning’. Een aantal mensen vergeet dat te doen, of heeft geen formulier ontvangen en merkt ook niet dat zij dan in februari geen nieuwe vergunning toegestuurd krijgen. U kunt het formulier ook downloaden van onze website. Hebben wij, om wat voor reden dan ook, uw brief met handtekening voor een nieuwe vergunning niet ontvangen dan kan dat tot 1 juli worden rechtgezet. Na 1 juli wordt uw ringvergunning beeindigd. U kunt opnieuw een aanvraag indienen, die wordt dan beoordeeld volgens de dan geldende normen.
Bestellen van ringen Normaal gesproken worden bestellingen in onze webwinkel elke week afgehandeld en verstuurd, soms vaker. Het kan echter voorkomen dat door grote drukte de verwerking van bestellingen trager verloopt. We verzoeken u dringend daarmee rekening te houden voor uw ringactiviteiten en uw bestellingen tijdig te plaatsen. We kunnen niet garanderen dat ‘last-minute’ bestellingen van ringen tijdens het veldseizoen op tijd kunnen worden afgehandeld. Bestellingen buiten de webwinkel worden niet langer geaccepteerd. We verzoeken u zoveel mogelijk te betalen met IDEAL. Let op: wegens de vakantie periode worden er van 31 juli tot 25 augustus as. geen bestellingen afgehandeld.
Klachten over verzoeken opsturen van ringgegevens Regelmatig krijgen we klachten van de ringers over het feit dat er veel verzoeken om ringgegevens (‘navragen’) bij uw berichten in GRIEL staan. Begrijpelijk, maar er is een logische verklaring. U krijgt zo’n verzoek van ons als er een terugmelding door ons ontvangen is van een ring die aan u verstrekt is en uw ringgegevens zijn er nog niet. We stellen het dan op prijs als u die ringgegevens z.s.m. aan ons door geeft, dan krijgt u ook z.s.m. de terugmelding opgestuurd. Heeft u nog geen toegang tot GRIEL en wilt u graag ringgegevens invoeren, meld het ons en u kunt aan de slag. Maar het gebeurt ook regelmatig dat iemand een terugmelding doorgeeft waarbij er een fout in het ringnummer is geslopen. Als de ringgegevens wel aanwezig zijn krijgt de ringer een verkeerde terugmelding (bv. geringd als Tuinfluiter, teruggemeld als Boerenzwaluw); als die ringgegevens niet aanwezig zijn, dan krijgt de eigenaar van de ringstreng ten ontechte een verzoek om die ringgegevens op te sturen, terwijl de desbetreffende ring nog niet is gebruikt. Deze navragen worden veroorzaakt door lees-, tik- of schrijffouten van de melder en worden automatisch gegenereerd. Vogeltrekstation kan hier niets aan doen, maar ontvangt natuurlijk wel graag bericht van u dat de ring nog niet is gebruikt. We weten dan dat de melding onjuist is en kunnen deze verwijderen.
36
