28 december 2011 D/11/5660/LvdH ONDERW ERP: Congres Pensioenfederatie 10 november 2011 DATUM:
KENMERK:
Congres Pensioenfederatie 2011 Op 10 november 2011 vond in het AFAS Circustheater te Scheveningen het eerste jaarcongres van de Pensioenfederatie plaats. In de ochtend vonden het jaarcongres van OPF en de besloten Algemene ledenvergadering van VB plaats. In de middag vervuld Femke Halsema, oud-fractieleidster van GroenLinks, de rol van dagvoorzitter van het Pensioenfederatiecongres.
Opening Pensioenfederatiecongres Het Pensioenfederatiecongres opende met een flitsende holografische opening waarin eerst dagvoorzitter Femke Halsema en daarna de voorzitter van de Pensioenfederatie, Kick van der Pol, zichzelf tegenkwamen. Presentatie Kick van der Pol In zijn openingstoespraak memoreerde Van der Pol dat de Pensioenfederatie op 15 november vorig jaar, precies een jaar geleden, is opgericht. En dat de drie pensioenkoepels hun bureaus op dat moment hebben samengevoegd. Tal van onderwerpen liet hij de revue passeren.
Toekomst van het pensioenstelsel Versterking van het stelsel, dat nog steeds tot de beste ter wereld behoort, zo meldde Van der Pol, is nodig om de rekening van de stijgende levensverwachting niet naar de toekomst te verschuiven en om de volatiliteit van de financiële markten te ondervangen. Ook wees hij erop dat het cruciaal is de jongeren erbij te betrekken. Met meer inzet en overtuiging zal de boodschap over het belang van het stelsel aan de volgende generaties moeten wordt overgebracht. Van der Pol kon niet onvermeld laten dat de financiële positie van de pensioenfondsen slecht is. Een waarschuwingssignaal heeft de Pensioenfederatie al gegeven. Het verlagen van de uitkeringen per uiterlijk 1 april 2012 zal een serieus vooruitzicht worden.
Deskundigheid en governance Hij ging in op het feit dat in twijfel wordt getrokken of de pensioenfondsbestuurders wel deskundigheid genoeg zijn. Volgens hem is het onzin dat de problemen hadden kunnen worden voorkomen met onafhankelijke deskundigen. Nu lijkt in de discussie over de governance alle heil hiervan verwacht te worden, met name van een onafhankelijke Raad van Toezicht. Hij waarschuwde voor het risico dat instanties de verbondenheid
met de sector gaan missen. In de woningbouwsector zijn de resultaten te zien: deze instanties zijn van niemand meer. Van der Pol sprak ook zijn zorg uit over het feit dat gebleken is dat op onduidelijke gronden het gemengde model uit het wetsvoorstel is verdwenen, terwijl hieraan wel behoefte bestaat in de sector. En een oproep wordt gedaan om te komen tot diversiteit in álle organen. Hij hoopt dat de Kamer terugkomt op het voornemen zetels te reserveren voor ouderen.
Aanbevelingen Uitvoeringskosten
Het rapport van de AFM, ‘Kosten van pensioen verdienen de aandacht’ was voor de Pensioenfederatie aanleiding tot het initiatief met aanbevelingen te komen. Met deskundigen uit het veld zijn deze ‘Aanbevelingen Uitvoeringskosten’ opgesteld om vergaande transparantie te bieden. Omdat Pieter Omtzigt, Tweede Kamerlid, dit thema het meest aan de orde heeft gesteld, reikte Van der Pol het eerste exemplaar aan hem uit. Van der Pol sloot af met de toezegging dat de Pensioenfederatie de collectieve belangen van de sector bij alle veranderingen met volle inzet zal behartigen.
Klaas Knot: ‘Naar hernieuwd vertrouwen’ Klaas Knot, President van De Nederlandsche Bank ging in op het thema: ‘naar hernieuwd vertrouwen’. Hij gaf aan het bijzonder te vinden te mogen spreken op het eerste congres van de Pensioenfederatie, die in deze nieuwe vorm een sterke vertegenwoordiging vormt en een sterk geluid laat horen.
Belang tweede pijler pensioenen
Vervolgens gaf hij het belang van tweede pijler pensioenen aan. Het totale pensioenvermogen is groter dan het Bruto Binnenlands Product (BBP). Nu is, zo stelde Knot, vooral de AOW nog van belang, maar als straks niet 16%, maar over 25 jaar 25% van de bevolking boven de 65 is, is vooral het kapitaalgedekte aanvullend pensioen van belang. Dat is immers minder gevoelig voor de vergrijzing dan de AOW. Hoewel Nederland ‘wereldkampioen pensioen’ is, zijn het onmiskenbaar zware tijden. De crisis is heftig en heeft grote gevolgen voor de pensioenfondsen. We staan voor pittige uitdagingen, met de stijgende levensverwachting en de lage rente, zo gaf hij aan. Van high trust zitten we nu in een low trust-periode. Niet alleen het vertrouwen in verzekeraars en pensioenfondsen is gedaald, ook dat in DNB. Het herstellen van het vertrouwen ziet Knot als grootste uitdaging.
Keuzes maken
Er dienen onvermijdelijke keuzes te worden gemaakt tussen kosten, zekerheid en ambitie. Het is zoeken naar transparantie en evenwicht. Steeds blijkt weer dat men behoefte heeft aan zekerheid, terwijl deelnemers nog steeds een té rooskleurig beeld van de situatie hebben. Het is dan ook, zo gaf Knot aan, van belang dat het nieuwe contract helder en goed uitlegbaar is. Maar er wordt ook meer inzet van de deelnemers zelf verwacht. Veelal is
2
onvoldoende kennis aanwezig. Centiq en Pensioenregister zijn hierbij goede ontwikkelingen. Knot vatte het samen met de wens te komen tot een h elder beleggingsbeleid, een transparant contract en meer inzet van de deelnemers.
Pensioenakkoord Als zorgpunten bij het Pensioenakkoord wees hij op de prikkel tot het nemen van risico, de noodzaak de pijn te verdelen en het belang een en ander goed te communiceren. Dit is niet eenvoudig op te lossen, meende Knot, omdat we niet met een schone lei kunnen beginnen. Maar de solidariteit tussen de generaties is hét essentiële kenmerk van het Nederlandse pensioenstelsel. Hij ziet het als een uitdagende opdracht en verwijst naar De Lampedusa: ‘soms moeten we alles veranderen om alles bij het oude te houden’. Knot sloot af met het benoemen van de kernwoorden van DNB bij het nieuwe Pensioencontract: duurzaamheid, transparantie en uitvoerbaarheid.
Discussie met panel en zaal Het panel bestond uit de heren Pieter Omtzigt, Tweede Kamerlid voor het CDA, de heer Joop Beugelsdijk van de ouderenorganisaties Unie KBO en CSO en IJmert Muilwijk, voorzitter van CNV Jongeren. Na een korte introductie door de heren zelf werd gedebatteerd over vragen die via de ‘twitterfountain’ op een scherm verschenen en vanuit de zaal direct gesteld werden. Dit leverde een geanimeerd gesprek op tussen de generaties. De heer Beugelsdijk gaf aan dat de pensioengerechtigden geen deelbelangen zullen gaan behartigen, ter geruststelling van de voorzitter van de Pensioenfederatie, zoals hij er zelf aan toevoegde. Muilwijk wees op het risico dat risico’s vooruitgeschoven worden: hoe gaat men om met de rekenrente en zal er echt gekort gaan worden. Ook wees hij op het feit dat de jongeren niet alleen zorgen hebben over de toekomst van de pensioenen, maar ook over de zorg en de AOW. De collectiviteit kan alleen behouden worden als de rekening niet bij één groep gelegd wordt. Pieter Omtzigt gaf aan dat het Nederland gelukt is betere stappen op pensioenhervormingsgebied te zetten dan bijvoorbeeld Griekenland, maar we moeten ons niet rijk rekenen. Kijk naar de VS, daar is het fout gegaan omdat gerekend werd met te hoge rendementen. Verbeteringen in het kader van de transparantie blijft van groot belang. Hij zou willen dat bij het nieuwe contract gekeken wordt naar de zorgverzekeringen en niet naar bijvoorbeeld mobiele telefooncontracten: Omtzigt riep op om het simpel te houden. Op de vraag uit de zaal of ook pensioengerechtigden een deel van hun pensioen in willen leveren voor een langere uitkeringsduur, gaf de heer Beugelsdijk aan dat pensioenfondsen het potje níet leeg willen halen. Hij bepleitte prudentie bij de keuze van de discontovoet en betrokkenheid van pensioengerechtigden hierbij. Muilwijk gaf aan dat het onrechtvaardig is om anderen te laten opdraaien voor afspraken die in het verleden zijn gemaakt. Omtzigt stelde dat de mogelijkheid van korten altijd al bestond, maar dat dit nooit goed richting deelnemers is gecommuniceerd. Muilwijk vroeg zich af of
3
pensioengerechtigden daadwerkelijk bereid zijn de korting te accepteren, gezien het feit dat sommige pensioengerechtigden hebben aangegeven tot de hoogste rechter in Straatsburg te willen gaan. Beugelsdijk reageerde hierop met de mededeling dat het CSO deze lijn niet onderschrijft.
Presentatie Freddy van den Spiegel De laatste spreker van het congres was professor Freddy van den Spiegel, hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Brussel en Economisch adviseur van BNP Paribas Fortis. Volgens Van den Spiegel bevinden we ons in een overgangsfase naar een nieuw tijdperk. De Eurocrisis is een laatste stuiptrekking van de westerse hegemonie. Na de Tweede Wereldoorlog nam de ‘emerging market’ Amerika de rol van hoofdmacht over. De Amerikaanse dollar werd ten koste van het Britse pond de reservemunt. We zijn opgegroeid in een wereld die bepaald werd door Amerika, Europa en Japan. Andere landen hadden of niets te betekenen of zaten achter het ijzeren gordijn. Toen het gordijn viel en China zich ging mengen op de vrije markt begon alles te schuiven. De crisis waar we nu in zitten gaat volgens Van den Spiegel lang duren en aan het eind heeft de nieuwe ‘emerging market’ China de wereldeconomie overgenomen. Ze zijn de afgelopen twintig jaar zo gegroeid, zo rijk geworden, dat ze feitelijk al verder zijn dan Europa en we hebben het zelf allemaal laten gebeuren. Eerst verhuisden we onze fabrieken naar China. Dat kostte hier banen, maar wij gingen ons concentreren op innovatie. Met een lage inflatie en een lage rente vierden de mensen in Europa en Amerika 20 jaar feest terwijl China gigantische dollarreserves opbouwde. Maar … China doet nu ook aan innovatie. En met al die reserves die ze hebben opgebouwd wordt de wereld opgekocht. Een drogisterijketen als Kruidvat is in Chinese handen. Een groeiend deel van de havens van Rotterdam en Antwerpen is in Chinese handen. Parfumerie Ici Paris: Chinees. De haven van Piraeus; binnenkort Chinees. En de andere emerging markets doen mee. Het grootste deel van de Europese staalindustrie is in Indiase handen. Terwijl de grootste bierbrouwer van de wereld, Inbev, inmiddels in Braziliaanse handen is gevallen. Zo raken wij geleidelijk alles kwijt, maar door de cash die we ervoor terugkrijgen beseffen we dat te weinig. Als er na de huidige crisis niets meer te verkopen valt gaan we het eindelijk constateren. De machtsverhoudingen zijn verschoven en China is voortaan de nieuwe wereldleider.
Videoboodschap minister Henk Kamp (met presentatie ‘Voor Elkaar’) In een opgenomen videoboodschap gaf minister Kamp aan dat hij de ondubbelzinnige boodschap van de Pensioenfederatie dat veel pensioenfondsen de aanspraken volgend jaar zullen moeten verlagen bewonderenswaardig en waardevol vindt. Transparantie is een groot goed. Transparant en waardevol is ook het boekje ‘Voor elkaar’ dat hij van de
4
Pensioenfederatie heeft gekregen en waarvoor hij de Pensioenfederatie hartelijk dankt.
De ‘Aanbevelingen Uitvoeringskosten’ en het boekje ‘Voor Elkaar’ treft u aan op de website van de Pensioenfederatie, respectievelijk onder Servicedocumenten en Publicaties.
5
