. t n u P 6
Ook mannen n moeten smere Jongeren lezen wél hogeschool is net de Aldi
Maandelijks onafhankelijk magazine van Avans Hogeschool i jaargang 22 i april 2014
ambities worden
ondernemingen
Ondernemen? Starterslift! Studeer of werk je bij Avans Hogeschool en wil je graag een eigen bedrijf beginnen? Kom dan eens praten en ontdek waarmee wij jou kunnen helpen! Coos Salomons AKV|St. Joost
[email protected] 06 543 555 34 Kamer 61.405 Lovensdijkstraat 61, Breda Berry Timmers Academie voor Marketing en Business Management
[email protected] 06 128 552 33 Kamer HG204J Hogeschoollaan 1, Breda
Berry Timmers Academie voor Ondernemerschap, Marketing en Innovatie
[email protected] 06 128 552 33 Onderwijsboulevard 215 ’s-Hertogenbosch
meer info
www.starterslift.nl
Stichting Starterslift wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de provincie Noord-Brabant, het Ministerie van Economische Zaken Landbouw en Innovatie, en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, in het kader van OP-Zuid.
Wil je weten welke masteropleiding bij je past? www.wageningenuniversity.nl/masteropendag
Vrijwilligers gezocht!
“
Kom naar de Master Open Dag op 11 april!” Wageningen University heeft 29 masteropleidingen op het gebied van • Technology • Economics & Social Sciences • Food • Nature & Agriculture • Health • Earth & Environment
Het Epilepsiefonds organiseert speciale reizen voor mensen met epilepsie die niet zonder begeleiding met vakantie kunnen. Hiervoor zoeken wij enthousiaste vrijwilligers. Wil jij mensen met epilepsie een onvergetelijke vakantieweek bezorgen? Op www.epilepsie.nl/vakantie vind je meer informatie en kun je je aanmelden.
06 16 commentaar
06 25 euro voor een tentamen is
een schijntje
project
achtergrond
achtergrond
interview
08 Alle mannen aan de Nivea 10 Dyslectisch en toch naar de Pabo 22 Hulp voor ondernemende studenten 26 Danny Mekiç vindt hogescholen te
toegankelijk
sport
28 Roger Makizodila dunkt bij
SPM Shoeters
10 28
Arold Roestenburg, Hoofdredacteur Punt
[email protected]
COLOFON Punt is een uitgave van Avans Hogeschool en wordt gratis aan studenten en mede werkers ter beschikking gesteld. Het blad verschijnt maandelijks met uitzondering van de hogeschoolvakanties. De redactie werkt volgens beginselen van onafhanke lijke journalistiek, zoals vastgelegd in het redactiestatuut. De redactie wordt terzijde gestaan door een Raad van Advies, die toeziet op de na leving van het redactiestatuut, en fungeert als klachteninstantie.
25
inhoud
Voorwoord Wat is dat toch met de Nederlandse studenten? Waarom zijn het van die ongemotiveerde luie donders? Ze kunnen gebruikmaken van één van de beste onderwijssystemen in de wereld, inclusief toegang tot het geweldige eduroam netwerk, maar ze vertikken het gewoon om meer te doen dan nodig is. Er gaat geen studiejaar voorbij of een minister, onderwijsdeskundige of expert wijst met zijn vinger naar de Nederlandse student en neemt daarbij het woord ‘zesjescultuur’ in de mond. In dit magazine is het selfmademan en strategisch adviseur Danny Mekiç die stelt dat de Nederlandse student minder gemotiveerd is dan studenten in omringende landen. Daarbij legt hij overigens wel de schuld bij de hogescholen die studenten een ‘Aldi-gevoel’ geven. Helemaal ongelijk hebben Mekiç en andere criticasters niet. Uitgaande van een rondvraag onder studenten blijkt dat de meesten dik tevreden zijn met een 6 en een tentamen echt niet overdoen om een hoger cijfer te halen. ‘Wie kijkt er later nog naar je cijferlijst?’, is een veelgehoord argument. Maar als je regelmatig Punt leest, moet je constateren dat het eigenlijk wel meevalt met die gedemotiveerde, ultra-luie student. Zo lees je in dit magazine over een Pabo-student die ondanks haar dyslexie knokt om haar opleiding af te ronden.
Hoofdredacteur: Arold Roestenburg, 076-5250906,
[email protected] Eindredacteur: Suzanne Wolters, 076-5238882,
[email protected] Deelredactie Breda: Susan Docters, 076-5250893,
[email protected] Deelredactie Den Bosch/Tilburg: Laura Janssen, 076-5250861,
[email protected]
Sjuul Nelissen, 073-6295719,
[email protected] Raad van Advies: Erik Blokland, Hans de Brouwer, Mark Hasperhoven, Hans Pekaar. Redactie-adres: Hogeschoollaan 1 Breda, kamer HA007/Onderwijsboulevard 215 ‘sHertogenbosch, kamer OE002. Postadres: Postbus 90116, 4800 RA Breda/ Postbus 732, 5201 AS ‘s-Hertogenbosch. E-mail:
[email protected]. Advertenties: Bureau Nassau, 020-6230905,
[email protected].
Landelijke nieuwsdienst: HOP. Layout: Seña Ontwerpers,
[email protected]. Fotografie: Beeldveld/Wilfried Scholtes, Paul Vermeulen en Niek Brunninkhuis/Beeldhou wers. Aan dit nummer werkten verder mee: Kim Bell, Kwennie Cheng, Anna van Dooren, Lisanne Hoekstra. Druk: De Bondt grafimedia communicatie bv. Cover: Niek Brunninkhuis/Beeldhouwers.
.
punt 3
columnrick D3n!ise, dENi$e <3
Voordat ik mijn lokale Albert Heijn binnenloop, kijk ik eerst of Denise kassadienst heeft. Niet dat ik naar een andere supermarkt ga wanneer ze er niet is, maar deze 16-jarige vmbo’er bezorgt mij toch altijd een extra speciale supermarktbeleving. Denise is zo lekker zichzelf. Ze begeleidt ouderen behulpzaam door het afrekenproces (‘Jah, ken u ff minder sloom doen, ik heb zo pauze en wil roken’), ze treedt op als mediator tussen ouder en kind (‘Ken da joch nie effe kappen met da gekrijs?’) en ook mij heeft ze eens subtiel op prijsvoordelen gewezen (‘Jah duh, als jij geen bolussenkaart bij heb ga ik jou ook geen kortingen geven’). Denise weet van aanpakken. Voor scannen en doorschuiven van producten gebruikt ze een soort agressieve kogelstootbeweging waardoor ze beide handelingen efficiënt combineert. Die beschadigde eieren en glasresten in mijn potgroente neem ik voor lief. Haar meest bijzondere eigenschap: Denise heeft extreem dikke schijt aan alles. En dat doet me goed! Zonder grappen, deze kassière inspireert me ieder supermarktbezoek weer. Denise laat zien dat, zelfs wanneer je compleet nonchalant bent, je ook in deze barre economische tijden gewoon een baan kunt krijgen en die zelfs kunt behouden! Mijn studentengeneratie kan opgelucht adem halen: constipatie veroorzakende cv-flufferij en de bijbehorende window dressing zijn blijkbaar helemaal niet nodig. Jezelf zijn, dát is wat telt! Dus Denise, dankjewel voor wie je bent, you rock! Het is onwaarschijnlijk, maar mocht je ooit nog eens Medewerker van de Maand worden dan drink ik een Breezer op je. Rick Bastiaanssen is derdejaarsstudent Human Resource Management in Breda
online >> 4
Geen freelancers meer voor de klas Docenten die op freelance basis voor Avans werken worden vóór 1 septem ber voor de keuze gesteld: een aanstelling bij de hogeschool of helemaal stoppen met werken voor Avans. Het College van Bestuur heeft het besluit genomen niet meer met freelancers te werken als het gaat om curriculumgebonden activiteiten. Zelfstandigen mogen niet voor de klas staan omdat er bij het verzorgen van onderwijs sprake is van een gezags relatie, stelt de Belastingdienst. Een docent is gebonden aan een onder wijsprogramma en een rooster en is dus niet vrij zijn werkzaamheden naar eigen inzicht uit te voeren. Daarom is een freelancedocent geen zelfstandig ondernemer, maar een pseudowerk nemer. De Belastingsdienst gaat daar vanaf september strenger op contro leren. Freelancers die nu werkzaam zijn als docent bij de deeltijdacademie van Avans moeten als eerste de keuze gaan maken.
●
Lunchen op Lovensdijkstraat 63 De nieuwe kantine van Lovens dijkstraat 63 kan half april in ge bruik worden genomen. De eerste fase van de verbouwing van de twee Bredase Avansgebouwen is dan afgerond. De verbouwing, die in augustus 2013 is gestart, gaat voorspoedig. Vanwege het uitblijven van vorst ligt de aannemer voor op schema, zegt projectleider Ton Vissers. Al heeft dat gegeven verder geen invloed op de uiteindelijke oplevering. De verbouwing van beide gebou wen vindt in vier fases plaats, waarbij telkens een helft van één gebouw wordt aangepakt. Eind maart wordt de eerste helft van Lovensdijkstraat 63 opgeleverd. Daarna gaat de tweede fase van Lovensdijkstraat 63 in. Dat deel van de verbouwing zal in de zo mermaanden afgerond worden. De totale verbouwing - waarvan de totale kosten zo’n 38,5 miljoen euro bedragen - duurt naar ver wachting tot september 2015.
punt.avans.nl
Studenten mogen misschien meer bijverdienen Minister Bussemaker is bereid ‘nog eens kritisch te kijken’ naar het maximale bedrag dat studenten mogen bijverdienen. Een overgrote meerder heid van de Tweede Kamer wil dat de bijverdiengrens wordt verhoogd of zelfs afgeschaft. Regeringspartijen PvdA en VVD vinden het wel logisch, net als het CDA en GroenLinks: als studenten op termijn geen basisbeurs meer krijgen, is het wel zo eerlijk als ze meer mogen bijverdienen. Onzin, zei Bussemaker eind vorig jaar nog. Nu lijkt ze de Tweede Kamer toch tegemoet te komen. ‘Het belang van de huidige bijverdiengrens wordt met de invoering van het sociaal leenstelsel inderdaad gerelativeerd’, antwoordde ze op vragen van PvdA-kamerlid Mohammed Mohandis.
Is het broodje kroket te goedkoop? De Avans Medezeggenschapsraad (AMR) zet vraagtekens bij de prijs van het ongezonde eten in vergelijking met gezon der eten in de kantine. Een broodje kroket heb je bij cateraar Eurest al voor 1 euro, een broodje kaas kost 2 euro. ‘Een broodje kroket is zo ongeveer het goedkoopste dat je kunt krijgen. Studenten hebben maar een beperkte portemonnee. Hoe is dat te verklaren als we gezond en duurzaam moeten leven?’, vroeg docentlid René van der Burgt zich af. ‘Het voelt soms meer alsof je een friettent binnenloopt’, voegde stu dentlid Nick Hegeman daaraan toe. Een broodje kroket is zo goedkoop omdat er volgens Maarten Willemsen van Eurest meer vraag naar is. ‘Het valt onder onze budgetlijn. In die prijsklasse kun je ook los een plak kaas en een boterham krijgen of een beperkte salade.’
puntavans
PuntAvans .
punt 5
commentaar
25 euro boete voor je diploma is een schijntje
Lamme-takken-gedrag compenseren Tekst Susan Docters Illustratie Anna van Dooren
Enorme verbijstering rees in de Tweede Kamer toen bekend werd dat studenten moeten betalen als ze zich niet hebben ingeschreven voor een tentamen en alsnog willen deelnemen. Dat terwijl het al jaren ge beurt. Jaarlijks zijn er bij Avans meer dan tweeduizend studenten die gedwee 25 euro neerleggen om dat belangrijke tentamen te mogen maken. Het alternatief? Dat is er niet. Je mag niet meer deelnemen. Een kans minder dus. Een ramp volgens sommige studenten. Ze lopen vanwege een lullige te late inschrijving studievertraging op. En dat kost natuurlijk ook wat; vanaf september 2014 1.906 euro per jaar om precies te zijn. Dus 25 euro is niet veel als je bedenkt dat het mogelijk de allerlaatste kans is voor dat ene tentamen voordat je kunt begin nen met afstuderen? 6
Logisch dat studenten niet ronduit klagen over dat schijntje. En als alle smoesjes zijn gepasseerd, zijn ze best bereid om toe te geven dat het hun eigen schuld is dat ze zich te laat hebben ingeschreven. Vanwege bijvoorbeeld die enorme kater, de gebrekkige wifi-verbinding of omdat ze het gewoon zijn vergeten. Lamme takken zijn het soms, studenten. En ze schamen zich er niet eens voor. Als dat tentamen écht zo belangrijk was, stond de laatste inschrijfdatum ongetwijfeld in koeienletters in hun agenda, op de post-its op de laptop én op het krijtbord op de wc! En dan hadden ze zich heus een week ervoor al ingeschreven. Zeker als het je mogelijk bijna tweeduizend euro kan gaan kosten. Vermoedelijk zijn studenten blij met de mogelijkheid om alsnog deel te mogen nemen. Ze weten waarschijnlijk zelf ook wel dat 25 euro niet veel is om hun lamlendige gedrag te compenseren. ●
DAAROM
WAAROM
hebben we zomertijd?
In het voorjaar gaat de klok een uur vooruit en in de winter zetten we de klok weer een uurtje terug. Zondag 30 maart kunnen we daarom weer een uurtje korter van onze nachtrust genieten. Door de tijd te verschuiven is het ’s avonds een uur langer licht. Het idee komt van de Brit William Willet. Hij bedacht in 1907 dat de klok vooruit zetten extra zonlicht zou opleveren en daarmee een besparing in energiekosten zou opleveren. Een paar jaar later, tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd de zomertijd voor het eerst ingevoerd omdat de Duitsers zuinig aan moesten doen. De zomertijd heeft nog meer voordelen. Het zou leiden tot minder verkeersdoden, minder criminaliteit en meer toerisme. Prof. dr. Domien Beersma van de Rijksuniversiteit Groningen verdiepte zich in de over gang van wintertijd naar zomertijd. Volgens hem leidt de tijdswisseling tot meer stress en meer hartinfarcten. Dit omdat onze biologische klok helemaal van slag is door het uur tijdsverschil. Vooral avondmensen zouden daar last van hebben. ● Bronnen: wetenschap.infonu.nl / www.rug.nl
.
punt 7
Als student Commerciële Economie moet je alles kunnen slijten. Dus ook dagcrème voor mannen. Nivea wil graag meer van het smeerseltje verkopen en vroeg daarom aan studen ten om een marketingplan te schrijven.
Dagcrème aan de Tekst Sjuul Nelissen Fotografie Niek Brunninkhuis/Beeldhouwers
H
oe krijg je een man zover om dagcrème te gebruiken? Meerdere groepen eerstejaars Commerciële Economie in Den Bosch gingen met die opdracht aan de slag. De drie groepen met het beste idee, mochten hun plannen presenteren aan Nivea in Amsterdam. Roy Hartman en Gijs Kuijpers maakten met hun groepje de meeste indruk bij het bedrijf. ‘Dat was echt cool’, vertelt Gijs. ‘We waren al lemaal netjes in pak en mochten een presen
8
tatie geven en ons marketingplan voorleggen. Het was een mooie ervaring en een eer om het aan het bedrijf te presenteren.’
Inleven in de doelgroep
De metroman was de doelgroep die de jongens in hun achterhoofd moesten hou den. ‘Die is het al gewend om dagcrème te gebruiken’, vertelt Roy. ‘Daarom moesten we hem juist een zeer luxe lijn van de crème zien te verkopen.’ Het inleven in de doelgroep was nog best las tig. Roy en Gijs zijn zelf namelijk niet zo van de
smeerseltjes. Gijs: ‘Ik heb weleens een tijdje wat gesmeerd, maar dat was meer tegen een droge huid. Nu heb ik daar geen last meer van en dus smeer ik ook niet meer.’
‘Feels good, makes better’
De groep bedacht verschillende marketing acties om de doelgroep aan het smeren te krijgen. Daarbij hoort natuurlijk ook een slogan: Feels good, makes better. ‘Met de slogan in ons achterhoofd hebben we diverse acties bedacht zoals een app en een selfieactie waarbij mannen zichzelf met crème
Roy Hartman (links) en Gijs Kuijpers schreven met hun groep een marketingplan voor Nivea gezichtscrème.
project
man brengen
moeten insmeren en vervolgens een foto van zichzelf maken. Wie de meeste likes krijgt op Facebook, wint een prijs’, vertelt Gijs. ‘We bedachten ook een actie met Movember. Daarbij laten mannen een snor staan voor het goede doel. De rest van hun gezicht moeten ze natuurlijk goed verzorgen met crème. Over dat idee waren ze in Amsterdam erg enthou siast’, vertelt Roy.
de studenten erg tastbaar en doe je net een beetje extra je best. Roy: ‘We hebben voor dit project echt keihard gewerkt. Bij de start van het blok heeft iemand van Nivea een gastcol lege gegeven. Dat maakte de opdracht heel concreet. Ook de strijd tussen de verschillen de teams zorgt ervoor dat je net wat harder werkt dan normaal. Je wil toch een goed idee presenteren en uiteindelijk de beste zijn.’
Keihard werken
Geen cijfers en tabellen
Door de samenwerking met het bedrijfsle ven worden dit soort opdrachten volgens
‘Het leukste aan dit soort marketingopdrach ten is het zoeken naar een creatieve oplos
sing. Je wilt geen standaard dingen bedenken maar iets origineels, iets anders dan de rest. Een verkoopplan is heel erg op de cijfers en de tabellen gericht. Dat is niets voor mij’, aldus Roy. Wat er met de ideeën van het team gebeurt, weten de jongens nog niet. ‘Ik hoop natuurlijk dat ze iets gaan doen met onze acties. Dat zou leuk zijn’, zegt Roy. ‘Het leek erop dat Nivea interesse had in een aantal van onze acties. Ze waren vooral enthousiast over de slogan en de Movember-actie. Als ze er iets mee doen, hoop ik dat ze even bellen.’ ●
.
punt 9
‘Onderwijs heeft behoefte aan Tekst Arold Roestenburg Illustratie Kwennie Cheng
leerkrachten
met dyslexie’ 10
Hoeveel toekomst heb je als Pabostudent als je dyslectisch bent? De Bredase Pabo raadt scholieren met dyslexie sterk af voor deze opleiding te kiezen. Maar is dat terecht?
> .
punt 11
K
un je als verpleegkun dige in een ziekenhuis werken als je dyscalculie hebt? Zit je als student met een vorm van autisme op de juiste plaats bij een sociale opleiding? Jarenlang was het weigeren van studenten op grond van hun handicap taboe. Iedereen moet de opleiding van zijn of haar keuze kunnen volgen, was het credo. De laatste tijd zie je daarin een lande lijke kentering. ‘We mogen studenten formeel niet weigeren, maar we raden het wel sterk af. De Pabo heeft de afgelopen jaren een kwaliteitsslag ge maakt op taal en rekenen in lijn met landelijke ontwikkelingen en eisen en onze ervaring is dat studenten met dyslexie het gewoon niet red den. We hebben in het eerste jaar een aantal specifieke toetsen die ze vaak niet halen’, zegt Hanneke Ariëns, directeur van de Bredase Pabo.
Keihard leren
Eva van der Feer is derdejaarsstudent aan de Pabo en heeft dyslexie. ‘Goed, het was een 5,5 maar ik heb de taaltoets wel gehaald. Ik heb er gewoon keihard voor geleerd omdat ik wist dat het lastig voor mij zou worden. Mede studenten, zonder dyslexie, dachten er veel gemakkelijker over. Maar zij hebben de toets niet gehaald. Als iemand deze studie per se wil doen, dan kan hij het proberen.’ Bij Avans stonden afgelopen studiejaar 1.484 studenten met dyslexie geregistreerd en 33 stu denten met dyscalculie. Die studenten krijgen extra tijd bij tentamens, mogen gebruik maken
12
‘Het is pijnlijk om te vertellen dat die droom eigenlijk niet bereikbaar is’
van tentamens op groter formaat en krijgen ondersteuning op andere vlakken. Tijdens intakegesprekken wordt gevraagd of iemand dyslectisch is of een andere handicap heeft. ‘We weigeren niemand voor de poort, maar hebben een uitgebreide intakeprocedure. Ik sluit niet uit dat studenten hun dyslexie verzwijgen en kijken hoe ver ze met hun inzet kunnen komen’, zegt de Pabodirecteur. Ten opzichte van andere academies zijn er re latief weinig Pabostudenten die geregistreerd staan als dyslectisch. ‘Ik ken ook geen enkele medestudent met dyslexie’, zegt Eva. ‘En op de basisscholen waar ik stage heb gelopen heb ik geen dyslectische leerkrachten meegemaakt.’
Droombeeld
‘Er zijn aankomend studenten met dyslexie die een soort droombeeld hebben. Zij willen als leraar kinderen met dyslexie gaan helpen. Het
is dan pijnlijk om te vertellen dat die droom eigenlijk niet bereikbaar is’, zegt Ariëns. Eva ziet dat anders. ‘Het onderwijs heeft juist behoefte aan docenten met dyslexie’, is haar overtuiging. Zij merkt zelf bij stages dat ze ex tra alert is op kinderen met dyslexie. ‘Tot groep 7 had ik het idee dat ik dom was. Toen is er bij mij dyslexie vastgesteld. Opeens was ik niet dom meer. Dat was echt een hele opluchting voor mij’, zegt ze. Daarom is het volgens Eva ook zo belangrijk dat er meer dyslectici in het onderwijs gaan werken. ‘Ik sta nu voor groep 3-4. Daar zit een aantal kinderen bij die tegen dingen aanlopen die ik herken van mezelf. Volgens de leerkracht heeft echter geen van hen dyslexie.’
Verzwijgen of niet?
‘Bij mijn eerste stagegesprek zeg ik niet dat ik dyslectisch ben’, geeft Eva toe. ‘Ik vind dat je mensen moet beoordelen op hun kracht en niet op hun zwaktes. Laat mij maar in de onder bouw staan, dat gaat prima. Lesgeven aan hogere groepen is wel lastiger voor me.’ Tot nu toe heeft het voor Eva nog geen consequenties gehad dat ze haar dyslexie verzweeg. ‘De ene praktijkbegeleider gaat er anders mee om dan de andere. Sommigen hebben veel begrip omdat ze bijvoorbeeld zelf een dyslectisch kind hebben, anderen vinden dat je als leerkracht heel goed moet zijn in taal.’ Tegenstanders van dyslectici op de Pabo wijzen erop dat de extra hulp die studenten tijdens hun opleiding kunnen krijgen, later in de prak
‘Bij mijn eerste stagegesprek zeg ik niet dat ik dyslectisch ben’
tijk niet aanwezig is. Onzin, stelt Eva. ‘Natuurlijk, je moet mij in de klas niet spontaan een boek in mijn handen drukken en verlangen dat ik ga voorlezen’, zegt ze. ‘Dan ben ik langzaam, word ik nerveus en maak ik fouten. Maar als ik me daarop kan voorbereiden gaat het wel goed. Op de Pabo maak ik alleen gebruik van de extra tijd bij tentamens, zoiets kan ook in de dagelijkse praktijk.’ De arbeidsmarkt voor leraren in het basisonder wijs lijkt verzadigd. Net afgestudeerden moe ten het doen met invalbeurten en bijbaantjes in andere sectoren. Maakt Eva zich niet druk over haar toekomst als leerkracht? ‘Helemaal niet. In Antwerpen zoeken ze veel leraren en ook in de Randstad is een groot tekort. Misschien stort ik me wel helemaal op het speciaal onderwijs of besluit ik door te studeren. Weet je, een beetje creativiteit zou niet verkeerd zijn in het huidige onderwijs. Dat is iets wat ik kan inbrengen.’
Verpleegkundigen met dyscalculie? ‘Verpleegkundestudenten met dyslexie of dyscalculie worden niet geweigerd’, zegt Nicole van Son, directeur van de Academie voor Gezondheidszorg. ‘We schetsen in de voorlichting wel een reëel beeld van de opleiding. Heb je één van die handicaps, dan wordt samen met decaan en studieloopbaanbegeleider gekeken naar de mogelijkheden. Belangrijk is dat de rekentoets foutloos wordt gemaakt. Als je 59 studiepunten hebt, een 8 of 9 gemiddeld staat en één foutje in de rekentoets maakt, mag je niet verder. Dat is meerdere eerstejaarsstudenten overkomen. Die toets is onze borging naar de beroepspraktijk. Je kunt geen risico’s lopen in het medisch beroep. Natuurlijk is dat een morele afweging. Iemand met een lichamelijke handicap kan niet leraar lichamelijke opvoeding worden, iemand met twee linkerhanden moet je niet een technische studie laten doen. Daarom ook de rekentoets. Als je die haalt, dan kun je in de beroepspraktijk functioneren als het gaat om medicatietoediening. Want op school krijg je extra begeleiding, maar in de praktijk sta je er alleen voor.’
.
punt 13
rondvraag
zou jij voldoendes opkrikken met herkansingen? Carlijn Hesselmans eerstejaars Advanced Business Creation Den Bosch
nee
Bram Wismans vierdejaars Commerciële Economie Breda ‘Ik had eerst het plan om verder te stu deren en dan moet je gemiddeld een 7 hebben. Van dat plan ben ik inmiddels afgestapt. Als ik een voldoende haal, ben ik tevreden. Ik heb bijna altijd het gevoel dat ik het maximale eruit heb gehaald. Dan is een herkansing niet zo nuttig. Echt hard leren doe ik niet. Meestal begin ik een dag van tevoren. Daarmee heb ik het tot nu toe kunnen redden, dus waarom zou ik dat veranderen? Als je later gaat solliciteren, gaat het denk ik niet om de punten die je gehaald hebt, maar om de persoon. Natuurlijk zal iemand met allemaal negens misschien eerder aangenomen worden, maar daar maak ik me niet druk om.’
14
‘Ik heb een keer een presentatie mogen herkansen, omdat ik een black-out kreeg. Ik moest samen met een studiegenoot presenteren, maar op het moment dat ik daar stond was ik opeens het hele ver haal kwijt. De presentatie was een derde deel van het cijfer, voor de andere twee onderdelen hadden we wel meer dan een 7. Daardoor kwam het gemiddelde toen op een 5,6. Nog nét een voldoende dus. Toen hebben we in overleg met de docent een nieuwe datum geprikt om de presentatie over te doen. De docent gaf ons die kans, omdat ze wist dat we beter konden. Uiteindelijk hebben we een ge middelde gehaald van 7,2. Een stuk beter dan die 5,6 dus!’
ja
nee Kiki Muris eerstejaars Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Breda ‘Bij mijn vorige opleiding deed ik het wel eens, maar nu niet meer. Het mag niet. Als je een 5,5 hebt gehaald, dan mag je niet meer meedoen aan de herkansingen. Waarom dat zo is weet ik ook niet, maar er zijn veel studenten die daarover klagen. Ik vind het jammer. Als je maar net een vol doende haalt, is het balen dat je niet nog een kans krijgt. Mocht je al een 7 of hoger hebben, is het een ander verhaal. Ik maak me er verder niet druk om. Ik wil gewoon alles halen, maar het is natuurlijk prettig als je een goed cijfer hebt. Echt heel hard blokken doe ik niet, ik begin meestal een week van tevoren met het doornemen van samenvattingen. Dat is voor mij voldoende.’
De meeste studenten nemen genoegen met een voldoende. Ze piekeren er niet over om een gehaald tentamen nog een keer te maken voor een beter cijfer. Of er moet een heel goede reden voor zijn.
Rens van den Driest eerstejaars Gezondheidszorg Technologie Tilburg
Lois Amesz vierdejaars Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Den Bosch ‘Beter een 6 zonder stress, dan een 7 zon der leven! Op het moment dat een toets gehaald is, vind ik het wel goed. Ik hoef dat dan niet meer te verbeteren. Ik haal ook wel eens een 7, maar ik baal er nooit van als ik een 6 heb. Over tien jaar kijken ze echt niet meer naar je cijferlijst als je ergens gaat solliciteren. Als het nou van één toets afhankelijk was of ik cum laude zou afstuderen of niet, zou ik het misschien doen, maar dat is niet het geval. Ik wacht ook altijd tot het laatste moment voor ik begin met leren. Dan presteer ik het best. Als de docent zegt dat je drie weken voor de toets moet beginnen, maak ik daar één week van. Als ik uiteindelijk m’n diploma maar haal.’
nee Maarten van Berkel tweedejaars Bedrijfseconomie Breda ‘Dat heb ik nog nooit gedaan. Het is niet eens bij me opgekomen dat dat über haupt kan. Ik vind het vooral belangrijk dat ik mijn studiepunten haal en mijn competenties verbeter. Of ik nou een 7 of een 9 heb, dat maakt me niet zoveel uit. Ik leer altijd goed voor mijn toetsen. Meestal begin ik een of twee weken van tevoren. Als ik verwacht dat iets zwaar gaat worden, probeer ik me daarop te focussen. Ik heb me wel eens uitgeschre ven voor toetsen die ik in het volgende blok weer kon doen, om me volledig te richten op een herkansing.’
‘Gehaald is gehaald wat mij betreft. Ik concentreer me liever op de tenta mens die ik nog moet halen dan op het opkrikken van een tentamen dat ik al gehaald heb. Stel: je maakt van een 5,5 een 6, maar daardoor haal je een ander tentamen niet. Dan schiet je er weinig mee op. Ik hoef ook niet zo nodig cum laude af te studeren, als ik maar afstudeer. Ik sla geen tentamens over om me beter te kunnen concentreren op een ander vak. Ik maak alles de eerste keer. Dat kan makkelijk. Je kunt op tijd be ginnen met leren en vaak heb je in de tentamenweken ook niet elke dag een toets. Je doet een hbo-opleiding dus ik vind dat je dan ook wel wat leerwerk mag verwachten.’
nee
ne
e .
punt 15
‘Behoefte om te lezen
16
zal altijd blijven’
Lezen heeft een duf imago gekregen. Ontlezing is een woord dat vaak valt in combinatie met jongeren. Volgens uitgeverij Luitingh-Sijthoff en Stichting Bibliotheek.nl is daar geen sprake van. ‘Mensen lezen anders, maar lezen nog steeds.’
>
Tekst Lisanne Hoekstra Fotografie Bert Van den Broucke/Photo News
.
punt 17
‘L
ezen verandert. We leven sneller, reizen sneller, swit chen sneller. Maar mensen blijven de behoefte hebben om te lezen’, schrijft oud-Avansstudent en schrijver Kluun in een opiniestuk. Ontlezing is een hot item in de Volkskrant. Ook schrijver Irene Wing Easton zegt in een opiniestuk dat het wel meevalt. ‘Jongeren houden heus wel van lezen, maar uitgeverijen moeten dan wel inspelen op hun interesses. De behoefte aan informatie en de honger naar verhalen zal altijd blijven.’
Geldt dat ook voor Avansstudenten? Om daarachter te komen hield Punt een en quête*. 354 Avansstudenten vulden hem in. 54 procent van de deelnemers geeft aan maandelijks een tot vijf boeken te lezen. 32 procent leest helemaal niets, 12 procent leest vijf tot tien boeken en 3 procent leest er meer dan tien. Van degenen die wel lezen geeft het merendeel aan papieren boeken te kopen. Slechts 9 procent downloadt e-books. Geen tijd om te lezen ‘Ik heb altijd gelezen. Ik vind het heerlijk om weg te dromen van de realiteit’, vertelt Laurie Moonen, tweedejaarsstudent Small Business en Retail Management in Den Bosch. Zij leest maandelijks vijf tot tien boeken, voornamelijk thrillers. Laurie ergert zich soms aan haar me destudenten. ‘Als ik zeg: “Ga eens lezen”, dan wordt er vaak gezegd dat ze daar geen tijd
18
Favoriete boeken van Avansstudenten Harry Potter - J.K. Rowling Inferno - Dan Brown Het Spel der Tronen - George R.R. Martin De Hongerspelen - Suzanne Collins De Eetclub - Saskia Noort
voor hebben of dat boeken veel te dik zijn.’ Lezen is volgens haar veel leuker dan bijvoor beeld het kijken van een film. ‘Je kunt je eigen creativiteit gebruiken om personages vorm te geven. Alles kun je zelf invullen.’ Ze leest voornamelijk Engelse boeken. ‘In vertaalde boeken komen de grappen vaak niet over zoals ze bedoeld zijn. Dan lees ik veel liever het origineel.’ Engelse boeken zijn niet zo makkelijk te krijgen in de boekhandel. Laurie haalt haar boeken dan ook op het Boekenfes tijn. Een beurs waar boeken verkocht worden tegen lage prijzen. ‘De meeste studenten kijken films of volgen series. Dan is er geen tijd meer om een boek te lezen’, zegt Nils Huiden, tweedejaarsstu dent Bouwkunde in Tilburg. Hij maakt geen tijd vrij om te lezen. ‘Ik denk dat niet veel stu denten lezen. Toch geloof ik niet dat boeken ooit verdwijnen. Ze zullen wel vaker verfilmd worden.’ Hoe het komt dat veel studenten niet lezen? ‘Boeken hebben een stoffig imago. Ze worden geassocieerd met oude mensen en de bibliotheek. Dat vinden studenten saai’, denkt Nils.
Naar de bibliotheek ‘Studenten zijn slecht vertegenwoordigd in de bibliotheek. Ze komen er nog wel, maar eigenlijk alleen om te studeren. Ik denk dat ze niet zien wat de bibliotheek hun kan bieden’, vertelt Sander van Kempen, manager content bij Stichting Bibliotheek.nl. De bibliotheek is bezig om studenten te trekken. ‘We zijn aan de slag gegaan met allerlei digitale diensten. Niet alleen met e-books, maar ook met digitale muziek, krantenarchieven en een luisterbieb-app.’ Illegaal downloaden Met het e-bookplatform probeert de bibliotheek het illegaal downloaden terug te dringen. Uit onderzoek van marktonder zoeksbureau GfK blijkt dat 90 procent van de e-books op Nederlandse e-readers en tablets illegaal is. ‘Het is een soortgelijke situatie als in de muziekwereld. Er zijn jarenlang discussies ge weest over de prijs van een cd. Die discussie zie je nu ook bij e-books. De prijs van een digi taal boek is best hoog’, aldus Van Kempen. Gemiddeld kost een e-book in Nederland 9,64 euro. ‘Als je illegaal downloaden echt wilt bestrijden, moet je een goedkoper al ternatief bieden. En ik denk dat wij daar met ons platform in slagen.’ Het downloaden van e-books is als lid van de bibliotheek tot nu toe gratis. ‘Binnenkort gaan we een extra bedrag vragen voor het digitaal lenen. Uitgeverijen verdienen er anders niks aan.’
Top 10 schrijvers onder Avansstudenten
Aantal studenten dat leest per sector*
1. J.K. Rowling 2. Dan Brown 3. George R.R. Martin 4. J.R.R. Tolkien 5. Stephen King 6. Saskia Noort 7. Suzanne Collins 8. Suzanne Vermeer 9. Tess Gerritsen 10. Harry Mulisch
Economie en Management: 67% Welzijn: 90% Onderwijs: 59% Recht: 80% Techniek: 43% ICT: 51% Kunst en Vormgeving: 81% Gezondheid: 67%
Dat de prijs van een e-book hoog is, ziet ook uitgeverij Luitingh-Sijthoff in. ‘Je merkt dat men in Nederland niet massaal is overgestapt op digitaal lezen. Enerzijds komt dat doordat er nog geen device in Nederland is dat aan slaat, anderzijds omdat de prijs van digitale boeken te hoog is. Dat moet veranderen’, aldus directeur Geneviève Waldmann. Een aantal uitgeverijen is op dit moment bezig met een soort Spotify voor boeken. Wald mann ziet dat wel zitten. ‘Ik denk wel dat je auteurs goed moet betrekken bij de invulling.’ De bibliotheek ziet dat nieuwe concept niet als bedreiging voor hun platform. ‘Ik denk dat ze prima naast elkaar kunnen bestaan. Uitgeverijen richten zich voornamelijk op nieuwe boeken. Dat levert het meeste geld op. Wij bieden een breder assortiment en richten ons ook op de kleinere markt’, vertelt Van Kempen. Behoefte om te lezen blijft Sprake van ontlezing is er volgens directeur Waldmann niet. ‘Mensen lezen anders dan vroeger, maar ze lezen nog steeds. Er zullen altijd mensen blijven die boeken willen lezen, ook jongeren. Ik zie dat niet veranderen.’
Van Kempen sluit zich daarbij aan. ‘De behoefte om te lezen zal altijd blijven. Het boekenvak verandert en de functie van de bibliotheek ook, maar die behoefte gaat niet weg. Over twintig jaar wordt er nog steeds gelezen en is er nog steeds een bibliotheek.’ Uitgeverij Luitingh-Sijthoff is net als de biblio theek bezig om meer studenten aan het lezen te krijgen. ‘We doen marktonderzoek naar het leesgedrag van jongeren. We hebben een leesclub samengesteld van een aantal jonge vrouwen tussen de 16 en de 26 jaar. 80 procent van onze lezers is namelijk vrouw. Die club komt een paar keer per jaar bij elkaar. Wij vragen om hun mening, laten ze previews lezen en betrekken ze bij wat we doen. Daar naast vragen we op social media naar reacties van lezers. We proberen de jonge mensen op te zoeken’, aldus Waldmann. Student Laurie Moonen heeft nog wel een tip voor de uitgeverij. ‘In Amerika worden er net als voor films trailers gemaakt voor boeken. Daar leeft het veel meer. Misschien kunnen uitgeverijen dat ook in Nederland doen.’ Een belevenis maken van het boek De uitgeverij wil een belevenis maken van het boek. ‘We proberen steeds iets nieuws te doen, alleen zo kun je het grote publiek berei ken. Wat wij doen is niet alleen een boek op de markt brengen, maar er ook een event om heen bouwen. Steeds maar weer leuke dingen en acties verzinnen zodat er over geschreven wordt. Alleen een recensie in de Volkskrant,
*enquête is niet representatief
dat werkt niet meer’, vertelt Waldmann. ‘Als we nu een boek uitbrengen dan nodigen we eerder bloggers uit dan dat we een perspre sentatie houden. We proberen lezers aan het discussiëren te krijgen en richten ons vooral op online mond-tot-mondreclame.’ Om jongeren aan te trekken is het volgens de directeur vooral belangrijk een boek uit te brengen dat bij de doelgroep past. Soms heb je het als uitgeverij mis. ‘Wij hebben de veiling van Vijftig Tinten Grijs verloren. We wilden dat boek graag uitgeven maar ik had nooit verwacht dat het zo’n groot succes zou worden. Je weet het niet. Het enige wat je kunt doen is zoeken naar iets waarvan je denkt dat het bij je doelgroep past. Als je dat vindt, kun je ze aan het lezen krijgen.’ ‘Dat het slecht gaat met het boekenvak is niet nieuw’, zegt Waldmann. ‘Dat is al jaren aan de gang. Soms is er een klap nodig en komt er uit die chaos iets moois voort. Er zullen boekhandels en uitgeverijen vallen, maar het boekenvak blijft bestaan.’●
.
punt 19
S
tudent in Finland
‘Finse mannen durven niet op vrouwen af te stappen’ Elsemieke Juffer, student Bouwmanagement en Vastgoed in Tilburg, heeft drie maanden in de Finse stad Lahti gestudeerd. ‘Alcohol is erg duur, dus we gingen vroeg uit tijdens de happy hours.’ Waarom heb je voor Finland gekozen? ‘Meerdere mensen vertelden mij dat studeren in het buitenland een ver rijking is. Over Scandinavië hoorde ik goede verhalen en Finland is dan het verste weg van Nederland. Avans heeft contacten met de University of Applied Sciences in Lahti, dus daarom is het die stad geworden.’ Wat heb je precies gedaan die drie maanden? ‘Ik heb een minor gevolgd waarbinnen je zelf je vakkenpakket kon sa menstellen. Naast Engels en spreadsheets heb ik ook deelgenomen aan grote projecten rondom verstedelijking en ruimtelijke ordening.’
Hoe is het uitgaansleven in Finland? ‘Alcohol is erg duur. Meestal dronken we eerst in bij een van de buiten landse studenten. Rond half elf gingen we dan de stad in, omdat het dan happy hour was. Bier kost dan 2 euro, normaal is dat 5 of 6 euro in Finland. We gingen dus veel vroeger uit dan ik in Nederland gewend ben. Wat me opviel is dat Finse mannen erg gesloten zijn. Ze durven niet op een onbekende vrouw af te stappen. Finse vrouwen hebben daar minder moeite mee. De Zuid-Europese studenten, die er heel anders uitzien dan de gemiddelde Fin, werden bijna belaagd. Dat viel me wel op.’ Smaakt je buitenlandse avontuur naar meer? ‘Ja, ik ben nu aan het uitzoeken of ik een master in Engeland kan gaan doen na mijn afstuderen.’ 20
Foto Beeldveld/Wilfried Scholtes
Was je de enige buitenlander? ‘Nee, ik woonde met zo’n tachtig buitenlandse studenten in een groot complex. Er waren veel studenten uit Oost-Europa, Spanje en Portugal. Die waren er ook voor een periode van drie maanden. Daarnaast stude ren er veel Russen. Die blijven vier jaar omdat het onderwijs in Finland veel beter is dan in Rusland. En je hoeft geen collegegeld te betalen.’
studentenkamer
Pam van der Veen, tweedejaars Commerciële Economie in Breda, betaalt 320 euro voor een slaap- en woonkamer van in totaal 44m2 in het centrum.
UITZICHT ‘Ik kan helemaal in gedachten verzinken als ik mensen aan het kijken ben. Ik woon alleen op mijn verdieping, dus ik heb veel privacy. ‘s Avonds doe ik mijn gor dijnen dicht, anders kan de hele stad naar binnen kijken.’
OORKONDE ‘De oorkonde heb ik vorig jaar gekregen na mijn Aspiranten-Tijd bij dispuut Dames Sophisticats. Ik ben nu voorzitter van het dis puut, vandaar ook de penning die er hangt. Ik draag hem bij officiële gelegenheden.’ AGENDA ‘Ik denk dat ik er zo’n twintig keer per dag in kijk. Als ik dat niet doe, wordt het een grote chaos. Mijn agenda is ook een soort dagboek. Ik schrijf en plak er echt van alles in; bonnetjes, leuke visitekaartjes en foto’s. Anders ben ik bang dat ik alle leuke dingen die ik doe, vergeet!’
PUMPS ‘Ik vind mijn pumps gewoon leuk staan in mijn kamer. Veel ervan zijn te groot of te klein, die draag ik bijna nooit. In Breda zijn hakken sowieso onhandig; vooral op de Grote Markt ben ik oneindig vaak onderuit gegaan.’
.
punt 21
Het curriculum van de opleiding staat vast en het rooster is bindend; niet praktisch als je een onderneming runt. Succesvolle ondernemende studenten lopen vast in het onderwijs. Het ondernemerslab biedt maatwerk om dat te voorkomen. Tekst Susan Docters illustratie Kim Bell
300 procent meer omzet na stage
S
tuderen bij Avans en ondernemen; binnen de huidige onder wijsstructuur lijkt die combinatie onmogelijk. Succesvolle beginnende ondernemende studenten worden belemmerd, stelt Fred van Hoek, docent en initiatiefnemer van het experiment ondernemerslab. Van Hoek: ‘We laten studenten verplicht stage lopen bij een ander bedrijf, we verwachten ze bij colleges en schrijven lesstof voor die niet aansluit bij leervragen die ze als ondernemer op een bepaald moment hebben. Daarmee halen we de energie uit de onderneming.’
Studiecontract
Martijn Verdaasdonk, derdejaars Small Business en Retail Management in Breda, is succesvol ondernemer. De student heeft een bedrijf voor audiovisuele producties en maakt bedrijfsfilms. Martijn is een van de eerste studenten die een studiecontract tekende bij het experiment ondernemerslab. Waar studenten vastlopen in het onderwijs, beoogt het ondernemerslab hen maximaal te faciliteren bij het ondernemen tijdens hun studie. Re gelen, meedenken, ondersteunen; het is maatwerk. Docent Van Hoek is daarin een spilfiguur, een soort business coach. ‘In overleg stellen we een 22
studiecontract op. Daarin wordt ingevuld hoe de student de benodigde competenties gaat behalen. Specifiek voor de student met zijn onder neming; een marketingplan schrijven of een stage lopen bij je eigen onderneming bijvoorbeeld’, aldus Van Hoek.
Bedrijf opdoeken
Al voordat Martijn bij Avans ging studeren, was hij actief ondernemer. Toen de student in zijn derde studiejaar stage moest gaan lopen, zou hij dat veertig uur per week bij een extern bedrijf moeten doen. ‘Dan had ik mijn bedrijf kunnen opdoeken’, zegt hij. ‘Ik had inmiddels een klanten kring opgebouwd die mij als een betrouwbare partner zag. Dat kon ik niet zomaar opgeven.’ Via het ondernemerslab liep Martijn stage bij zijn eigen bedrijf. ‘Dat betekent dat je als student je eigen praktijkbegeleider bent. Dat vergt discipline, je moet kritisch naar jezelf blijven kijken.’ De student richtte zich tijdens zijn stage op zijn bestaande klantenkring, en hoe hij daar effi ciënter mee kan omgaan: ‘Fijn aan stage lopen bij je eigen bedrijf is dat je álle ins en outs ziet; bij een groot bedrijf is dat vaak maar een stukje. Na mijn stage had ik een stabielere handel en 300 procent meer omzet.’
net afgestudeerd
Floor Wieringa
Leeftijd: 22 jaar Afgestudeerd: januari 2014 Opleiding: Commerciële Economie in Breda Werkt bij: Koraal PMS BV, Restaurant Barlucca Functie: recruiter, bediening Verdient: afhankelijk van aantal dagen
bij eigen bedrijf Strenge intake
Het leerproces bij het experiment ondernemerslab moet binnen de regelgeving van de Onderwijsinspectie en de Onderwijs- en Examen regeling bewegen. Wekelijks overleg zorgt ervoor dat de binding met Avans blijft. En de toetsmomenten zijn heilig, benadrukt Van Hoek: ‘Alle studenten moeten dezelfde competenties beheersen en een assess ment afleggen, ze studeren uiteindelijk allemaal op hetzelfde niveau. Het verschil is dat je een andere weg kunt afleggen.’ Het ondernemerslab is toegankelijk voor Avansstudenten van alle academies, maar er gaat een strenge intake aan vooraf. ‘Studenten moeten voorgedragen worden door een docent en natuurlijk toestem ming vragen bij hun examencommissie.’ Ook moet de onderneming een half jaar ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel en worden de omzetcijfers bekeken. ‘Er moet wel potentie in het bedrijf zitten’, stelt Van Hoek. Academie-overstijgend biedt het ondernemerslab kansen voor stu denten, overtuigt Van Hoek. ‘We houden studenten nog te klein. We moeten ze meer vertrouwen en verantwoordelijkheid geven. We willen excellente ondernemers afleveren.’
Je hebt nog maar net je diploma. Hoe komt het dat je midden in het schooljaar bent afgestudeerd? ‘Dat komt doordat ik twee keer mijn afstuderen heb gedaan. Tijdens de eerste poging ben ik helaas, net als velen, gezakt. Daardoor moest ik een nieuwe afstudeerstage zoeken. De tweede keer startte ik eind augustus. Doordat het deze keer wat beter geregeld was, ben ik nu wel geslaagd.’ Met welk gevoel kijk je terug op je studententijd? ‘Het was een toptijd. Veel stappen en leuke dingen doen wanneer ik er zin in had. Helaas is het (iets) serieuzere leven begonnen.’ Hoe zien op dit moment je dagen eruit? ‘Gelukkig mocht ik bij mijn afstudeerbedrijf blijven werken, daar werk ik nu twee dagen in de week. Daarnaast werk ik ook nog 3 à 4 dagen bij Barlucca. Ik heb dus genoeg te doen.’ Ben je op zoek naar een baan? ‘Op dit moment niet, want ik heb er al twee. Ik hoor wel van vrienden om me heen dat het lastig is om een baan te vinden. Daar hoef ik me gelukkig nog geen zorgen over te maken.’ Wat zijn je plannen voor de toekomst? ‘Ik wil een master gaan volgen, daar ben ik op dit moment naar op zoek. Die duurt twee jaar, dus de komende twee jaar heb ik nog genoeg te doen. Daarna moet ik een baan gaan zoeken. Ik hoop dat het tegen die tijd wat makkelijker is om werk te vinden.’
. 23
punt
studententijd van columnmichael Bier en frieten
Les op maandag om 8.45 uur is geen pretje. Als student ben je nog druk bezig je vochttekort weg te werken, en voor de docent betekent dat doorgaans op zondag een les voorbereiden (en dat heeft niks met slecht timemanagement te maken). Om de les toch zo plezierig mogelijk te maken, zorg ik voor croissantjes van de warme (ik kan wel zeggen, hete) bakster en verse jus uit een pak (houdbaar tot juli 2015). Mocht de les na deze goede bodem nog niet voorbij zijn, dan komen we in het kringgesprek nog even terug op wat iedereen het weekend heeft gedaan. Les op woensdag om 12.15 uur is niet leuk (understatement). Ik durf wel te beweren dat ik een vrij luide stem heb, maar de rommelende magen overstemmen toch mijn kraakheldere en evenzo zuivere stemgeluid. Bovendien kun je op een lege maag niet functioneren, want met een lege tank rijdt een auto ook niet. Daarom trommel ik elke les rond lunchtijd een paar busjes op, het zogenaamde rijdend buffet. En als we na een uitgebreide lunch nog tijd over hebben, dan kan ik nog net het huiswerk voor de volgende les opgeven. Les op vrijdag tot 17.15 uur is de hel op aarde. Daarom rijdt om 16 uur de bierkoerier het parkeerterrein op. Als mijn studenten goed hebben meegewerkt, mag dat natuurlijk beloond worden. De weekendmix schalt door de speakers, de vaten bier komen door het raam naar binnen (om de slapende waakhonden van de beveiliging niet wakker te maken) en de frietpan onder mijn bureau gaat aan. Tijd over? Dan rijden we nog even naar de shoarmatent voor een gezamenlijk diner. Volgende week moet ik bij de directeur langs voor een functioneringsgesprek. Gezien de positieve studentbeoordelingen, heb ik mijn voorbereidingen alvast getroffen. Ik hoop maar dat de baas houdt van bier en frieten. Michael Doove is docent taal en communicatie aan de Juridische Hogeschool Avans-Fontys
24
Frederik Duerinck Gevaarlijke terrorist ‘Ik heb geworsteld om van 120 uur materiaal één film te maken. In die tijd lieten ze je het nog vooral zelf uitzoeken.’ Frederik Duerinck, docent bij Communication & Multimedia Design in Breda, heeft gestudeerd aan AKV|St. Joost. ‘Pas op het laatste moment besloot ik naar St. Joost te gaan. Ik was bezig met audities voor de toneelschool. Hoewel ik nooit had gefilmd of geschil derd, heb ik mij toch aangemeld voor de kunstacademie. Mijn opleiding heeft me veel gebracht. Ik voel me bevoorrecht dat ik films kan maken en zoveel van de wereld kan zien in zo’n korte tijd. Mijn afstudeerdocumentaire Einde Europa was een zeer complexe klus. Ik heb een half jaar aan de Spaanse kust doorgebracht waar destijds veel vluchtelingen Europa binnenkwamen. ’s Nachts patrouilleerde ik met mijn auto langs de stranden om te kijken waar vluchtelingen aankwamen. De eerste zes weken werd ik elke nacht aangehouden door de guardia civil die dan mijn auto doorzochten. Na een gesprek met de commandant, zo’n grote man met zonnebril en baard, snapte ik waarom. Ik had netjes ge meld dat ik in de regio een documentaire kwam maken en hij had achter mijn kenteken geschreven: ‘verdacht, gevaarlijke terrorist’. Wat ik in beeld wilde brengen was het contrast tussen de vluchtelingen en het paradijs voor windsurfers dat die plek ook is. Ik heb onder andere gefilmd dat een oversteek mislukte; dertien vluchtelingen spoelden dood aan. Dat was verschrikkelijk. In totaal had ik 120 uur aan materiaal. Daarvan moest ik één film maken. Dat was een worsteling. Nadat tot twee keer toe was ingebroken en mijn computers met daarop de montage waren gestolen, had ik echt het idee dat de film niet af mocht. Uiteindelijk heb ik de klus geklaard en zelfs een prijs gewonnen met mijn werk.’
‘Advies geven over het bereiden van een bloemkool’ bijbaan
‘Iedere zaterdag sta ik op de markt in Schijndel. Daar verkoop ik groentes bij onze kraam. Schreeuwen als een echte marktkoopman doe ik niet. De klanten komen toch wel langs, dan heeft het ook geen zin om hard te roepen. Ik kom aan dit werk via een overbuurman, die wist dat de groenteboer nog iemand zocht en dacht daarvoor aan m’n broer. Die had al werk maar ik was wel geïnteresseerd. Ik vind het fijn om de hele dag buiten te zijn, zeker in de zomer. Ook de omgang met klanten is een groot pluspunt bij dit werk. Zeker als ze even tijd hebben om te “buurten”. Al dat geklets gaat nergens over, maar maakt het wel gezellig. Ik kan ook wat dingen van m’n studie in praktijk brengen. Je leert als marktverkoper genoeg over verkooptechnieken. Je kunt iemand een bloemkool verkopen maar je kunt de klant ook meer advies geven over een bloemkool en hoe je die eens op een andere manier kunt bereiden. Het grote nadeel is wel dat ik iedere zaterdag vroeg op moet. Om zes uur gaat mijn wekker. Als ik op vrijdagavond een feestje heb, kan ik het nooit echt laat maken en zaterdagavond ben ik ook moe van het werk. Gelukkig ben ik niet zo van het stappen. Ik drink liever rustig een biertje op het terras van m’n stamkroeg.’
Foto beeldveld/wilfried scholtes
Paul Steenbergen is derdejaars Commerciële Economie in Breda. Hij werkt één dag in de week als groenteboer op de markt en verdient daarmee ongeveer 65 euro.
.
punt 25
Hoewel niemand de toekomst kan voorspellen weet de jonge ondernemer, multidisciplinair expert én graag geziene gast in de media Danny Mekiç één ding zeker: Nederlandse studenten moeten meer worden uitgedaagd.
‘Hogescholen geven studenten een Aldi-gevoel’e Tekst Arold Roestenburg
D
e 27-jarige Danny Mekiç is een alleskunner. Succesvol ondernemer, adviseur voor nonprofitorganisaties, media-expert en ga zo maar door. Hoewel hij zijn middelbare school niet afmaakte, nam hij in 2010 plaats in een adviescommissie van de ministers van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Op 10 april is hij de keynotespeaker op de Onderwijsdag van Avans in Den Bosch. Het thema van die dag is ‘Hoofd in de cloud, voeten in de klei’. Maar in hoeverre is dat mogelijk: bijblijven met technische ont wikkelingen en vasthouden aan het ambacht van docent? ‘Het is lastig om dat te voorspellen. Het is belangrijk dat onderwijsinstellingen studen ten tot autodidact opleiden en ervoor zorgen dat ze snel nieuwe kennis kunnen opdoen’, zegt Mekiç. ‘De jongeren van nu zullen steeds langer moeten werken in een continu veran 26
derende arbeidsmarkt. Dat vraagt flexibiliteit en creativiteit.’ Volgens Eurocommissaris Neelie Kroes zijn apps dé oplossing voor het probleem van de Europese jeugdwerkloosheid. In die nieuwe sector liggen toekomstige banen. Het onder wijs moet daar meer op inspelen. Mekiç is het daar niet mee eens. ‘De afgelopen jaren is het gebruik van apps extreem toegenomen, maar wie zegt dat die trend zich gaat voortzet ten? Ik zie juist al een kentering. Eerst had je alleen Facebook, nu moet je ook Instagram en Pinterest hebben. Mensen raken verzadigd. Er is sprake van keuzeverlamming. We weten helemaal niet zeker of de wereld over tien jaar nog wel zo technologisch gedreven is.’ ‘Zelf ben ik meer gecharmeerd van de sen sorentechnologie. Dat je bijvoorbeeld met je mobiel kunt meten hoe zuiver drinkwater is of je hartritme kunt meten. Dat is veel spannen
der dan apps. In de toekomst hebben we niet zoveel appbouwers nodig als gezondheids zorgtechnologen, ingenieurs, sociologen en economen. Mensen die begrijpen hoe je die nieuwe technologie kunt inzetten en wat je er mee kunt doen. Maar technologie is niet altijd de oplossing. We moeten ervoor waken niet alles met een beeldschermpje te willen doen.’ Levert het onderwijs niet automatisch een achterhoedegevecht tegen de elkaar steeds sneller opvolgende technische ontwikkelingen? ‘Niet als docenten en studenten meer écht samen gaan doen. Leer studenten niet hoe communicatie werkt, maar communi ceer. Breng de lesstof in de praktijk en wees niet bang om prestigieus te zijn. Docenten mogen echt meer vragen van studenten.’ ‘Het is een illusie dat je studenten 100 pro cent kunt klaarstomen voor de arbeidsmarkt. Het gat tussen onderwijs en praktijk is te
‘Het onderwijs is iets té toegankelijk geworden’
Wie wint de Avans Innovatieprijs? Jij kunt meebeslissen Net als vorig jaar worden er op de Onderwijsdag twee innovatieprijzen uitgereikt. Een vakjury bepaalt welke inzending vanwege haar waardevolle bijdrage aan Avans de juryprijs verdient. De publieksprijs gaat naar de innovatie met de meeste stemmen van medewerkers en studenten. Aan beide prijzen is een bedrag van 1.000 euro verbonden. De genomineerden voor 2014 zijn: De solarboot: AvansSoleil. Studenten van verschillende opleidingen werken samen aan een duurzame boot. De Vrijwilligersacademie: een scholingsweek voor duizend vrijwilligers. De week is een coproductie van zorg- en welzijnsinstellingen in Den Bosch en de Bossche Academie voor Sociale Studies. Het Multidisciplinaire Afstudeer Atelier: een innovatieve manier om het afstuderen beter, slimmer en betaalbaar te organiseren. Er vindt een koppeling plaats tussen onderwijs, onderzoek en ondernemen.
groot. Maar je kunt ze wel belangrijke vaar digheden bijbrengen. Leer ze omgaan met conflicten en vergaderingen organiseren.’ Uit diverse onderzoeken blijkt dat het niveau van het onderwijs in Nederland licht daalt. Nederlandse studenten behoren bo vendien tot de minst gemotiveerde studen ten van de Europese Unie. Mekiç wijt dat aan al het groepswerk dat de basis vormt voor het hoger onderwijs. ‘Stel, je moet met drie studenten samenwerken. Dan ben je feitelijk maar verantwoordelijk voor een kwart van het werk. Zo denken veel Nederlandse studenten. Ik merk dat ze niet gemotiveerd zijn. Niet genoeg uitgedaagd worden. Dat zit ingebakken in het Nederlandse onderwijs en moet echt veranderen willen we mondiaal blijven meedoen. Op zich is het Nederlandse onderwijs goed, maar studenten raken steeds minder gemotiveerd ten opzichte van
studenten in andere landen.’ Avans heeft de afgelopen jaren ingezet op minder groei en meer kwaliteit. Een nobel streven volgens Mekiç maar ook niet meer dan dat. ‘Dat kun je niet als Avans alleen. Daarin moet je gezamenlijk optrekken met andere hogescholen. Alleen dan kun je wezenlijk wat veranderen. Mekiç vergelijkt Nederlandse onderwijs instellingen met de Aldi. ‘Het onderwijs in Nederland heeft een marketingprobleem: het is allemaal iets té toegankelijk gewor den. Neem open dagen. Letterlijk alle vlag gen hangen uit om maar zoveel mogelijk studenten binnen te krijgen. Zo moet het niet. Studenten krijgen een Aldi-gevoel in plaats van het gewenste Apple-effect van schaarste en kwaliteit. Zeg liever: het wordt keihard bikkelen en zweten. We vra gen je het onderste uit de kan te halen, en misschien haal je de eindstreep wel niet.’
De Rally: in dit project komen twee innovaties samen. Versteviging van toetsing en toetskwaliteit en het toepassen van kennis op het gebied van hersenontwikkeling. Op Reis door organisatieland: studenten werken hierin aan een actueel probleem op het gebied van organisatieontwikkeling. Zij volgen geen lessen maar vormen een zelfstandig en zelfsturend onderzoeksteam. Het Intercultural Learning Lab van de Avans School of International Studies (ASIS): docenten delen hun ervaringen over het werken met studenten en collega’s in een internationale en interculturele setting. Filmpjes bekijken en stemmen kan op onderwijsdag.avans.nl
.
punt 27
Foto niek brunninkhuis/beeldhouwers
sport
Bijna net zo snel als LeBron James
Hij is zeventien jaar, eerstejaars Bedrijfskunde MER in Den Bosch en topbasketballer. Avansstudent Roger Makizodila werd vorige zomer gevraagd door de Bossche eredivisieclub SPM Shoeters.
28
Sinds oktober speelt hij in de Nederlandse bas ketbalcompetitie. Bij SPM Shoeters, voorheen de Eiffel Towers, staat Roger Makizodila in het eer ste team onder de achttien. Hij is small forward: de snelste en meest veelzijdige speler van het team. Sterbasketballer LeBron James speelt ook op die positie. Alle werkdagen traint Roger ’s middags een paar uur, waarvoor hij vrij krijgt van colleges, dankzij de topsportregeling van Avans. In de weekenden speelt hij wedstrijden en toernooien. Een volle agenda dus, maar hij zou niet anders willen. Als kind deed de Avansstudent aan atletiek en voetbal. ‘Ik probeerde altijd de beste te zijn en bij de eerste teams te horen.’ Op het laatst liep hij ertegenaan dat lang niet iedereen de ambitie had om tot het uiterste te gaan. Pas sinds zijn vijftiende speelt Roger basketbal. ‘Eerst nog op buurtpleinen in mijn woonplaats Amersfoort, maar al snel bij een lokale club. Na een talentendag werd ik gevraagd door SPM Shoeters in Den Bosch.’
De basketballer is niet de enige sportieveling thuis: zijn broer voetbalt in het beloftenteam van PEC Zwolle en zijn zus miste nét het ver springen op de Olympische Spelen. ‘Sporten is ons met de paplepel ingegoten. Ik heb een atletische vader en een moeder die vroeger op hoog niveau volleybal speelde.’ Of de student op Avans ook zijn onderwijsloop baan zal eindigen, is nog maar de vraag. Roger probeert een sportbeurs te krijgen voor één van de Amerikaanse universiteiten. ‘Amerika is het walhalla van het basketbal. Daar heb je de NBA, dat is echt groot. Nederland is toch meer een voetballand.’ Roger wil uiteindelijk als prof zijn geld kunnen verdienen met basketbal. Spelen in de NBA is zijn droom, maar of het haalbaar is? ‘Ik hoop daar natuurlijk op, maar die basketballers spelen allemaal al sinds hun kleutertijd. Er zijn maar zeven Nederlanders die het ooit tot de NBA heb ben geschopt. Bovendien ben ik met mijn 1.93 meter eigenlijk net iets te klein.’
Waar was dat
feestje?
Wanneer? woensdag 26 februari Waar? studentenkamer in Tilburg
persoonlijk ALEX BATZAKIS
derdejaars Elektrotechniek Den Bosch
Wat is je favoriete eten? ‘Lekkere Griekse fastfood, zoals pita gyros. Het liefst eet ik dat in Griekenland zelf. Elke zomer ga ik terug naar Lesbos, waar ik ben geboren en waar mijn familie woont. We nemen dan altijd olijfolie mee terug naar Nederland. En verse ore gano, dat groeit daar gewoon in de berm!’ Ben je een ochtend- of een avondmens? ‘Eh… een middagmens? ’s Ochtends ben ik in ieder geval niks waard. Ik hou van uitslapen.’ Waar geef jij het meeste geld aan uit? ‘Aan mijn sportuitrusting. Ik ben een fanatiek mountainbiker en hardloper. Mijn mountainbike kostte 900 euro.’ Aan welk huishoudelijk klusje heb je een hekel? ‘Aan het schoonmaken van de wc’s en douches in mijn studentenhuis in Nijmegen. Ik woon er met negen anderen, elke twee maanden ben ik aan
de beurt. De keuken is trouwens ook een ramp: als we samen hebben gegeten, wil niemand de afwas doen.’ Waar ben je trots op? ‘Op de vier maanden dat ik in China een minor Chinees heb gevolgd, afgelopen najaar. Ik mocht vrij kiezen en Chinees heeft eigenlijk niets met Elektrotechniek te maken. Maar na mijn studie wil ik gaan backpacken. De minor was een soort voorproefje.’ Welk dier zou jij willen zijn? ‘Een tijger, of een andere katachtige. Mooie beesten. In mijn studentenhuis hadden we een huiskat, James, maar die werd zo ziek dat we hem moesten laten inslapen.’
.
punt 29
Foto Beeldveld/Wilfried Scholtes
Wat? The Cannonbal Johnsons tijdens Stukafest
Puntuit H 3 april - muziektheater
FESTIVAL CEMENT
TIM KNOL: TERUG
Festival Cement is een podium voor de nieuwe generatie Nederlandse en Vlaamse theatermakers, choreografen en schrijvers. Tijdens het jaarlijkse festival presenteren de makers zich aan een publiek van (inter) nationale professionals, theater- en dansliefhebbers. De Verkadefabriek is het hart van het festival. Diverse locaties in Den Bosch, studenten 12,50 euro per voorstelling.
Foto: Jens van der Velde
26 T/M 29 MAART - THEATERFESTIVAL
Tim Knol is pas 23 jaar, maar heeft al twee albums uitgebracht en op tientallen festivals opgetreden. Na drie jaar non-stop spelen was het tijd voor een sabbatical en nu gaat de singer-songwriter terug naar de basis: hij gaat weer het theater in. Terug is een avond met oude en nieuwe liedjes, vergezeld van gitaren. Knol haalt herinneringen op en vertelt sterke verhalen. Concertzaal Tilburg, 20.30 uur, 21 euro.
28 maart - cabaret
Foto: Govert de Roos en Gijs Kuijper
ERIK VAN MUISWINKEL: SCHETTINO! Wie herinnert zich niet de Italiaanse kapitein die zijn cruiseschip op vrijdag de 13e tegen de rotsen stuurde? En daarop als eerste het zinkende schip verliet? Erik van Muiswinkel bouwt zijn nieuwste cabaretshow rondom deze kapitein Schettino. Welke leiders staan er in de 21ste eeuw aan het roer? Aan wie gaan wij ons lot toevertrouwen als het tij zich tegen ons keert? Ook op 1 mei in de Schouwburg van Tilburg. Chassé Theater Breda, 20.30 uur, vanaf 13,80 euro.
11, 12 EN 13 APRIL - MUZIEKFESTIVAL
30
IK ZIE U GRAAG
7 APRIL - CABARET PAULIEN CORNELISSE: MAAR ONDERTUSSEN
Ik Zie U Graag is hét Belgische muziekfestival in Nederland. Met dit jaarlijkse showcasefestival toont poppodium Mezz een weekend lang haar liefde voor al het muzikale moois uit België. Elke avond spelen zes veelbelovende acts voor het publiek: bands in alle soorten en maten. Enkele namen: Intergalactic Lovers, King Dalton en Mauro Pawlowski (de gitarist van dEUS).
Na haar twee bestsellers over taal, het winnen van Wie is de Mol? en door haar optredens als tafeldame in DWDD is Paulien Cornelisse tegenwoordig een BN’er. Maar ondertussen is haar derde cabaretprogramma en kreeg in de media lovende recensies. Cornelisse speelt met taal en identiteit in deze show. Ze maakt grote dingen klein en kleine dingen groot; zo legt ze haar eigen cellen onder een microscoop.
Mezz Breda, 30 euro voor een passe-partout, los dagticket 16 euro.
Theater aan de Parade Den Bosch, 20.00 uur, 22 euro.
GPuntthuis BOEK Joël Dicker - De waarheid over de zaak Harry Quebert
●●●●● Zelden is het debuut van een Franse schrijver in Nederland zo warm onthaald als De waarheid over de zaak Harry Quebert. Van het boekenpanel van De Wereld Draait Door tot recensenten van de grote kranten: iedereen is enthousiast. Misschien komt dat wel doordat het boek van Dicker totaal niet Frans aandoet. De jonge auteur Marcus Goldman lijdt aan een writer’s block. Dan wordt in de tuin van zijn mentor, sterauteur Harry Quebert, het lichaam gevonden van Nola Kellergan, die ruim dertig jaar eerder op vijftienjarige leeftijd spoorloos verdween. Quebert is hoofdverdachte. Overtuigd van de onschuld van zijn grote voorbeeld besluit Marcus om de werkelijke toedracht rond de dood van Nola te achterhalen. De kracht van het boek zit ‘m in de constante spanningsboog. Wie heeft Nola vermoord en waarom? Een vuistdikke pageturner die het niet moet hebben van literaire hoogstandjes maar van een goed geschreven plot. [Arold Roestenburg]
kinderen en huisje-boompje-beestje. Ofwel the simple life, zoals één van de nummers op het album heet. Govaert, ondertussen moeder van twee, is dicht bij haar eigen leven gebleven. Swingende nummers als ‘You Lost Me’ en ‘Hear How My Heart Beats’ worden fijn afgewisseld met rustige piano-ballads. Het wordt nergens heel spannend of origineel, maar Govaert zingt zoals altijd loepzuiver en de melodieën blijven vrolijk in je hoofd hangen. Een liedje als ‘Past the Moon’ maakt dat je direct zin hebt in een biertje op een zonnig terras. Niet voor niets staat de zangeres op de albumhoes met korte mouwen in een stralende zon. Alles bij elkaar is Songs to Soothe de perfecte lenteplaat. [Laura Janssen]
tv Reizen Waes - VPRO
●●●●●
uit 2011 komt de Amerikaanse held voor een aantal lastige keuzes te staan. Wie is te vertrouwen bij overheidsorganisatie SHIELD en wie niet? Waar ligt zijn loyaliteit? In alles wordt Captain America bijgestaan door oude bekenden Samuel L. Jackson als Nick Fury en de sexy roodharige Natasha (Scarlett Johansson). Niets is wat het lijkt in deze spannende actiefilm en er zitten een aantal slimme vondsten in. Steeds weer word je op het verkeerde been gezet en verrast door een onverwachte wending of gebeurtenis. Dat geldt althans voor de gemiddelde bioscoopbezoeker; voor keiharde Marvel-fans is het verhaal waarschijnlijk deels bekend. De decors en special effects zijn erg gelikt en sommige spannende actiescènes zorgen echt voor zweethandjes. Voor de leken wordt er veel uitgelegd, waardoor het verhaal steeds te volgen is. Voor de kenners zitten er genoeg dubbelzinnigheden, (historische) verwijzingen en inside jokes in. Blijf zitten tot het einde van de aftiteling! Vanaf 27 maart in de bioscoop. [Laura Janssen]
app
Telegram Messenger
●●●●● muziek
Jacqueline Govaert - Songs to Soothe
●●●●●
Zuid-Soedan, Iran of Colombia; het zijn niet de eerste landen waar je aan denkt als je een nieuwe vakantie aan het plannen bent. In Reizen Waes bezoekt Tom Waes landen die de gemiddelde toerist liever links laat liggen. Hij schuwt het avontuur en gevaar niet. Zo gaat hij in Colombia, dat toch voornamelijk bekend staat om de drugskartels, kidnappings en geweld, naar de Cano Canoas. Dat is een waterval middenin de jungle in een gebied dat - tot voor kort - door FARC-rebellen werd gecontroleerd. Waes is de eerste toerist die het gebied bezoekt. De Belg kijkt met veel humor en verbazing naar gebieden die we voornamelijk kennen van oorlog en ellende uit het journaal. Geen zoetsappig reisprogramma dat de kijker wil laten zien hoe goed of slecht het ergens is, maar een realistisch programma, waardoor je zin krijgt om op reis te gaan. Reizen Waes is vanaf 28 maart te zien bij de VPRO. [Sjuul Nelissen]
film CAPTAIN AMERICA: THE WINTER SOLDIER
●●●●● Jacqueline Govaert is volwassen geworden. Na jarenlang feesten met haar band Krezip heeft de geboren Brabantse een tweede soloalbum uit, Songs to Soothe. Daarop zingt ze over de liefde,
We kunnen geen genoeg krijgen van de superhelden van Marvel. In deze vervolgfilm op de eerste Captain America-film
De dag nadat bekend werd dat WhatsApp voor 19 miljard dollar door Facebook wordt overgenomen, werd Telegram Messenger, de chat-app van Russische makelij, ineens ongekend populair. De dienst pretendeert een hoge mate van veiligheid en privacy. Pretendeert, want de download-voorwaarden zijn exact hetzelfde als die van WhatsApp. Wel heeft Telegram de mogelijkheid voor een ‘private chat’. Dan kun je berichten versleuteld versturen zodat er geen sporen achtergelaten worden op de servers. Telegram lijkt qua design tot in detail op WhatsApp, maar is vooralsnog gratis. Minpuntje: je kunt geen persoonlijke status instellen en iPhone-gebruikers kunnen hun ‘laatst gezien-status’ (nog) niet uitschakelen. Verder kun je wél filmpjes langer dan dertig seconden versturen maar ontbreekt de audio-optie. Langzaamaan zie ik mijn Telegram-contactenlijst groeien; elke keer als iemand uit mijn telefoonboek zich aanmeldt, krijg ik daarvan een melding. In dit stadium een treffende toevoeging! En natuurlijk hangt daar volledig vanaf of Telegram een blijvertje is. [Susan Docters]
.
punt 31
3 1 0 n ti H c A veRw
+ s l e k Gik
DR
ull R k & et
e
: P o A s R A R H R o B s R P s e 18 A t i v n ow i H s P G A e i iDD D m R P B 19 A o B e o w c u s i o D D e R P H A y t t 20 R A t P A ! se A c e i l e n A -R P l R e o D 28 AP R A P s R e G i 24 me m t R A o f H s R e u P P s R e 31 mei ’ l i D A n e w G e e H l ‘ t `s y e 28 Jun l eR R P P A A R m e H B t o e c B An H c e! : R ! o H m A G+ i H D R o o o o w n w e l G te n 06 Ju A v GD u e J e +D . k . w w e R D n A 27 Jul www.013.nl
VEEMARKTSTRAAT 44 TILBURG
