Ontwikkelingen in Ruimtelijke Informatie & Geo-ICT

Oktober/November 2015 – Jaargang 13

7

GeoBuzz special

De kaart van de toekomst is een slimme app Netwerkende netbeheerders op GeoBuzz BIM Loket op GeoBuzz Henk Scholten: 30 jaar wetenschap en ICT

www.gismagazine.nl

Ontwikkelingen in Ruimtelijke Informatie & Geo-ICT

DEVELOPER SMART SOLUTIONS

DATA SCIENTIST

DURF JIJ DE UITDAGING MET ONS AAN?

DESKUNDIGEN OMGEVINGSWET

DURF DE SOFTWARE UITDAGING ENGINEER

MET ONS PRODUCTONTWIKKELING AAN?

EN MEER PROJECTMANAGER GEO ICT

IMPLEMENTATIE CONSULTANTS

VICREA WERKT AAN EEN SLIMMERE WERELD. DAAROM ZIJN WE OP ZOEK NAAR JOUW KENNIS EN TALENT Optimaal gebruik maken van data en ICT, daar maakt Vicrea de wereld slimmer mee. Bewust en duurzaam. Vicrea is een Nederlands IT-bedrijf, gespecialiseerd in dataregistratie, data-integratie, datavisualisatie, geografische informatie systemen en Smart Solutions. Zo’n 100 getalenteerde en betrokken medewerkers werken met Visie en Creativiteit aan de ontwikkeling van onze producten, ontwikkelen maatwerkoplossingen, werken voor of bij een van de ruim 200 klanten aan interessante projecten. Zou jij je op je plek voelen tussen een groep mensen die stuk voor stuk een uniek talent hebben, passie hebben voor hun vak en vol enthousiasme de schouders eronder zetten? Ga dan voor meer informatie over werken bij Vicrea naar www.vicrea.nl/vacatures en bekijk onze vacatures. Implementatie consultants, Software Engineer productontwikkeling, Data Scientist, Developer Smart Solutions, Software Engineer Open Source, Software Engineer .Net, Architect, Projectmanager Geo ICT, Smart Solutions Theme Expert, Business Consultant Geo-ICT, Deskundigen Omgevingswet.

www.vicrea.nl

Voorwoord

Tegeltjeswijsheden in de keynote Misschien bezoek ik beroepshalve wel iets te veel congressen en symposia. Dat is natuurlijk nodig voor het werk dat ik doe. Zelfs als de nieuwswaarde niet spijkerhard is, kan het handig zijn om er mensen te ontmoeten. Voor een interview, een voorgesprek, of om de ‘stand in het land’ te peilen zonder dat daar direct een artikel uit rolt voor GIS-Magazine. Zo zie ik dus ook veel betaalde sprekers, meestal BN’ers die ooit ergens in uitblonken. Vaak ook zijn het topstukken uit het bedrijfsleven, oud-politici, of zelf-uitgeroepen goeroes. Die laatste groep noemt zichzelf dan futuroloog, trendwatcher, technology evangelist of enthousiasm manager. Je ziet ook wel mensen het podium beklimmen die een ernstige ziekte hebben overwonnen of een lange reis maakten. Veel van hen hebben een boek geschreven. Eén. De oplettende lezer proeft wellicht een zekere vermoeidheid uit bovenstaande alinea’s. Zo erg is het echter niet. In de regel sluit een gebruikersdag, conferentie of seminar af met zo’n sterspreker. Wie een beetje handig is, piept er stilletjes tussenuit. Maar, zo zullen sommigen denken: dat is toch juist leuk? Een oud-keeper, poolreiziger of toekomstvoorspeller die zijn of haar inzichten met je deelt? Ja, dat is waar. Echter, die mensen brengen hun eigen inhoud mee, en die is meestal niet relevant voor dit vaktijdschrift. Wie dan gaat letten op de structuur van zo’n keynote, ziet soms haarscheurtjes. ‘Geo-informatie is teamwerk’, ‘geo-informatie is topsport’, ‘werken in de geosector kent dezelfde pieken en dalen als een huwelijk’. De tegeltjeswijsheden en clichés kunnen elkaar razendsnel opvolgen. Die snelheid is zorgvuldig opgebouwd door de spreker, want gisteren werd ‘werken bij een zorgverzekeraar’ ingevuld, en morgen gaat dezelfde tekst weer mee naar het jaarlijkse gynaecologencongres. Voor de pijnlijkste gevallen zou er een bindende clausule moeten worden toegevoegd aan de contracten met de Speaker’s Academy. “Eenieder die een Johan Cruijff-quote opneemt in zijn of haar presentatie, ontzegt zich daarmee het recht op een financiële vergoeding. Wie ‘elk nadeel heb z’n voordeel’ of ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt’ citeert, wordt nog dezelfde dag uit het tableau geschrapt.” Dit geldt natuurlijk niet voor de seniorprojectleider die het seizoen feestelijk afsluit met een succesvolle tournee langs gemeenteraad, GIS-seminar of enkele buurtgemeenten. Die gunnen we het obligate ‘wij hoeven niet langer meer te GIS’sen naar onze gegevens’ en ‘onze geodata staan nu op de kaart binnen de organisatie’. Verwacht dan alleen niet dat dat de kop wordt van het artikel dat volgt.

Remco Takken, Hoofdredacteur GIS-Magazine

GIS-Magazine informeert over ontwikkelingen op het gebied van ruimtelijke informatie en Geo-ICT. De redactie van GIS-Magazine verslaat actuele evenementen op GIS-gebied, ondervraagt ervaren gebruikers en andere betrokkenen uit het onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven. Verder is er nieuws van hard- en softwareleveranciers, leveranciers van diensten en andere relevante organisaties. GIS-Magazine verschijnt acht maal per jaar in Nederland en België. Uitgever CMedia B.V. Advertenties Yvonne Groenhof [email protected] Hoofdredacteur Remco Takken [email protected] Eindredactie Eric van Rees [email protected] Lambert-Jan Koops [email protected]

Met dank aan Roosmarijn Haring, Wilfred Hermans, Informatiegeleiders, Marco van der Meij en Willemijn Simon van Leeuwen.

Foto © www.bestpictures.nl

Vormgeving Sander van der Kolk [email protected]

Copy Editor Lammy Pels [email protected] Financiën [email protected] Abonnementenservice [email protected] Tel.: 0527-619000

CMedia B.V. Postbus 231 8300 AE Emmeloord

Lid van:

ISSN 1571-7194 Website www.gismagazine.nl Abonnementen Uitgebreide informatie over een abonnement op GIS-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice op de Servicepagina.

© Copyright 2015

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit magazine mag, op welke wijze dan ook, worden vermenigvuldigd, opgeslagen of overgeleverd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De inhoud is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Uitgever en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of omissies. Geuite meningen zijn persoonlijk, en komen niet noodzakelijk overeen met die van de redactie of uitgever.

Inhoud

Voorplaat: Big Data is een veelgehoorde term, maar specifieke ICT-oplossingen zijn nog schaars. In Hexagon’s Smart M.Apps wordt informatie dynamisch getoond. Wanneer de data veranderen, verandert ook de ‘M.App’. Hierbij wordt onder andere gebruikgemaakt van de verschillende mogelijkheden vanuit GIS, remote sensing en fotogrammetrie binnen een lichtgewicht app, de Smart M.App. De M.App Exchange is vergelijkbaar met de app store van Apple in iTunes en Google Play Store. Gebruikers downloaden hier geen software, maar een online app die wordt gehost in de Amazon Cloud. Die omgeving van Amazon is welhaast oneindig schaalbaar. Pagina

6

GIS Hexagon Geospatial komt met M.App Portfolio

4

6

Web API's voor de geobusiness, aldus SWIS

46

Introductie van de Digiridders

48

GeoBuzz Alle beheerdisciplines samen in Castor

12

Netwerkende netbeheerders

16

Henk Scholten: 30 jaar wetenschap en techniek

18

BIM Loket, BIM en 3D

23

GeoBuzz Programma

25

1Spatial nu ook in Nederland

30

Columns 10 jaar GeoFort

10

Moeten basisregistraties landmeetkundig kloppen?

14

Evenementen

Zoals Altijd

GIS Conferentie

40

Jubileum Elfriede Fendel

42

• Adverteerdersindex 50 • De Geograaf 37 • Events 36 • In het volgende nummer 50 • Kort Nieuws 36 • Lezersservice 50 • Nieuwsbrief GDMC 44 • Trainingswijzer 32

12

GIS

Om alle objecten in de openbare ruimte snel en overzichtelijk op één kaart te beheren, biedt assetmanagement-systeem Castor een oplossing.

18

GeoBuzz

Voor Henk Scholten is het een feestelijk jaar. Dertig jaar geleden was hij mede-oprichter van het technologiebedrijf Geodan. Vijfentwintig jaar geleden werd hij de eerste hoogleraar Ruimtelijke Informatica. Ook vijfentwintig jaar geleden startte de postdoctorale opleiding Unigis, waarvan Scholten sinds die tijd het boegbeeld is. In augustus van dit jaar mocht hij een eredoctoraat in ontvangst nemen van de MMU, de universiteit van Manchester.

30

GeoBuzz

Het Britse 1Spatial helpt organisaties om grip te krijgen op de kwaliteit, de levenscyclus en de governance van ruimtelijke data. Sinds kort is 1Spatial ook in Nederland vertegenwoordigd, door niemand minder dan Han Wammes.

Evenement

42

48

Innoveren of optimaliseren? Hoe maak je de ICT binnen de overheid succesvol? Een vraag die dit jaar door een groep bewogen en betrokken vertegenwoordigers uit de overheid en het bedrijfsleven meerdere malen gesteld werd.

GIS

Het wordt steeds meer een zeldzaamheid dat je hele loopbaan zich afspeelt bij één werkgever, dus greep TU Delft de gelegenheid aan om feestelijk uit te pakken bij het veertigjarige jubileum van Elfriede Fendel.

Hexagon Geospatial komt met M.App Portfolio

GIS

De Kaart van de Toekomst is een Door Remco Takken

Na een grootschalige vernieuwing van de desktop- en serverfamilie binnen het Power Portfolio, waarin onder meer Erdas Imagine, Apollo en GeoMedia-producten zijn geïntegreerd, komt Hexagon Geospatial binnenkort met het M.App Portfolio. Het is een nieuw platform om slimme apps mee te maken die verder gaan dan ‘GIS’ of ‘Geo’. Deze Hexagon Smart M.Apps worden officieel gelanceerd tijdens de gebruikersconferentie HxGN Live in Hong Kong in november 2015. Big Data: “Het is moeilijk om complexe dingen simpel te maken.”

Oktober/November 2015

slimme app ijdens Hexagon Geospatial Benelux 2015 op 15 oktober, presenteert distributeur Imagem alvast een ‘sneak preview’ van Smart M.Apps in de Benelux. Met de M.App Portfolio levert het van oorsprong Zweedse technologiebedrijf Hexagon, waartoe Intergraph en Leica behoren, een platform dat sterk ‘naar buiten’ gericht is.

T

Dynamisch en gebruiksvriendelijk In Smart M.Apps wordt informatie dynamisch getoond. Dat kan een resultaat zijn op een dashboard, het kan een percentage zijn, of een kaart. Gebruikers zien op een gebruiksvriendelijke manier de door hen gewenste informatie geaggregeerd en berekend uit diverse databronnen, workflows en analyses. Wanneer de data veranderen, verandert ook de ‘M.App’. Geografie, Business Analytics en workflow-gestuurd werken gaan hier hand in hand. Hierbij wordt onder andere gebruikgemaakt van de verschillende mogelijkheden vanuit GIS, remote sensing en fotogrammetrie binnen een lichtgewicht app, de Smart M.App. Wouter Brokx, directeur bij Imagem, de Benelux-distributeur van Hexagon Geospatial, laat een voorbeeld zien van groenbeheer. “Uit oude en recente satellietfoto’s wordt automatisch een berekening gemaakt van de vegetatie. Het resultaat is afgebeeld op een kaart op wijkniveau. Je kunt direct analyseren hoe het groen in een gemeente er voor staat, zowel de hoeveelheid groen als de toe- of afname van het groen. En of je nu de grafiek aanpast of de kaart: het resultaat verandert mee. Dit geeft echt inzicht in de gevolgen van beleid of maatschappelijke tendensen.”

Smart M.Apps op C-level De grootste verandering die Brokx ziet betreft de positie van geo-informatie op beslissersniveau. “Smart M.Apps biedt de mogelijkheid om geo-informatie een belangrijke rol te geven bij het management en in de bestuurskamers, in de gemeenteraad en op andere plekken waar geo-ICT’ers over het algemeen niet komen met hun oplossingen. Bestuurders moeten snel besluiten kunnen nemen, waar meer kosten, baten en risico’s bij spelen. De notie van een specialisme als GIS is logischerwijs laag, maar intussen moeten zij wel de meest complexe en ingrijpende besluiten nemen. Zij vertrouwen op ERP-, CRM- en Business Intelligence-systemen om inzicht te krijgen in complexe materie. Deze systemen zijn vaak zwak in locatie, terwijl dat wel vaak de rode draad is bij een hoog niveau van kosten, baten en risico’s. Neem bijvoorbeeld Asset Management. Dat is waar

Smart M.Apps veel kan betekenen. Het is een slimme applicatie waarbij mensen vanuit hun eigen belevingswereld continu de informatie krijgen die ze nodig hebben.”

Maak de complexiteit simpel Op de vraag hoe het komt dat GIS of GeoICT nauwelijks een rol speelt in kern-processen van organisaties, antwoordt Brokx: “Specialisten redeneren vanuit de techniek en vergeten vaak om het simpel te houden. Kijk naar de adviesbureausector, óók een mooie gebruikersgroep voor Smart M.Apps. Er werken daar consultants die soms hulp nodig hebben bij een ruimtelijke vraag en zo bij hun GIS-afdeling terechtkomen. Gaan ze daarheen met hun probleem, dan stelt een GIS-specialist tien technische wedervragen om de vrager een juist antwoord te kunnen geven. Negen van de tien vragen bevatten jargon en worden niet begrepen door de vraagsteller. Die komt dus nooit meer terug. Dit is niet uniek voor GIS, je ziet het ook in bijvoorbeeld de pensioensector: het is moeilijk complexe dingen simpel te maken. Mensen lezen de gebruiksaanwijzing van een nieuw apparaat niet, ze zetten hem gewoon aan en gaan ervan uit dat het intuïtief is.” Er zijn volgens Brokx echter genoeg partijen in de geo-sector, óók adviesbureaus, die het juist heel goed begrijpen. “Voor deze partijen is Smart M.Apps een logische innovatie. Partners aan wie we het partner-gerichte M.App Portfolio hebben laten zien, begrepen het onmiddellijk en willen direct starten.”

Drie componenten De M.App Portfolio, waarmee Smart M.Apps kunnen worden gemaakt, bestaat uit drie componenten: de M.App Foundation, de M.App Studio en de M.App Exchange. M.App Foundation Over de zware brokken technologie die schuil gaan achter de ‘Foundation’ van Smart M.Apps wil Brokx nog niet veel kwijt: “Er zit veel innovatieve technologie achter, en die zal bij de lancering in november en kort bij de sneak preview op 15 oktober getoond worden. Na een korte blik op de


7

GIS

8

meest actuele groen-status uit een satellietfoto, en de vlotte manier waarop de data dynamisch verschijnen in dashboards en diagrammen, legt Brokx uit dat dankbaar gebruik is gemaakt van de krachtige Spatial Modellertechnologie uit Erdas Imagine. “Daar gaat elke pixel op je scherm inmiddels door een model heen. Die technologie is nu verder ontwikkeld in Smart M.Apps, en dat biedt allerlei nieuwe mogelijkheden.” Complexe materie, dat zeker. De user interface is echter gericht op ‘normale mensen’, en niet de traditionele GIS- of domeinspecialist. Iedereen moet de dynamische kaart met real-time sensoren of actuele satellietdata kunnen begrijpen, of het automatisch meebewegende taartdiagram en het dashboard met scores. Brokx: “We hebben het wel altijd over ‘van data naar informatie’, maar de randvoorwaarde daarbij is hier dat het dynamisch moet gebeuren. Je wilt altijd de meest actuele data. En het moet simpel zijn: Iedereen moet er intuïtief mee kunnen werken.” M.App Studio De ‘Studio’ is een gratis en open omgeving waar iedereen bij kan. Hier kun je de nieuwe apps gaan vormgeven. Brokx legt uit: “De M.App Studio is bedoeld voor de ondernemende en creatieve mensen binnen, maar juist ook buiten de reguliere GIS-sector. Zij werken met de grafische omgeving van de Studio waarin je je analytics selecteert, de workflow en de business graphics, maar ook de visualisatie, het dashboard en je content. Dat kunnen data zijn die je zelf hebt, of je haalt ze uit online services. Samengevat is het een wizard-omgeving waar je grafisch door het proces kunt gaan. Daarvan maak je een M.App, en die submit je naar de M.App Exchange.” Deze omgeving is bewust heel laagdrempelig gehouden. “Je hoeft alleen maar een account aan te maken, vergelijkbaar met iTunes, en dan beschik je over de complete grafische omgeving.” Op de vraag wie deze apps gaan inrichten, komt Brokx met een verrassend antwoord: “Dat kan iedereen zijn. Het is een kans voor diverse partijen in de geo-ICT-sector, maar denk ook aan bijvoorbeeld internetbureaus. Die hebben misschien beperkte expertise in ‘GIS’, maar ze bouwen voortdurend nuttige toepassingen waarbij locatie of kaarten op een of andere manier een rol spelen.” M.App Exchange De productnaam ‘Smart M.Apps’ verraadt het natuurlijk al. “Iedere toepassing die te


De meeste mensen staan er niet bij stil: een smartphone is locatiegevoelig, de pleinen en stoepen waarop we lopen worden regelmatig opgemeten, alle beheerdata van de aanwezige kabels, leidingen en andere infrastructuur zitten in relationele databases.

vinden is in de M.App Exchange is een app”, aldus Brokx. De M.App Exchange is vergelijkbaar met de app store van Apple in iTunes en Google Play Store. Gebruikers downloaden hier geen software, maar een online app die wordt gehost in de Amazon Cloud. Die omgeving van Amazon is natuurlijk welhaast oneindig schaalbaar. “De M.App Exchange is een marktplaats waar aanbieders en gebruikers bij elkaar komen.”

Geen geo, maar business Wanneer Brokx iets uitlegt, dan valt het woord ‘geo’ nauwelijks. “Dat klopt. Je zou ‘geo’ kunnen zien als de virtuele wereld van een kaart waarin onze sector gespecialiseerd is. De mens leeft in de echte wereld; een winkelende vrouw loopt niet ‘op een kaart’, maar in de stad. De kaart wordt erbij gehaald als zij verdwaald is of wil plannen waar ze naartoe gaat. Een kaart geeft houvast, maar is niet leidend. Toch is de locatie van haar huis en van de winkel bepalend hoelang ze er over doet. En of ze een paraplu meeneemt. Op basis van deze korte analyse maakt ze haar ‘business case’ en besluit ze of ze met de fiets gaat en wanneer. Op bestuurdersniveau zijn de besluiten complexer, maar het proces van besluitvorming werkt vaak hetzelfde.” Dat zijn toch allemaal momenten waar het woord ‘geo’ in zit? “Dat is absoluut waar, maar ik geloof niet dat de meeste mensen zo denken. Mensen vinden het vanzelfsprekend dat hun smartphone locatiegevoelig is, terwijl ze de taal van de geografie meestal niet spreken. Je hoort haast nooit iets over gemeten vierkante meters, of relationele databases, terwijl die onderliggend natuurlijk wél verantwoordelijk zijn voor een betrouwbare uitkomst van een probleem. Dát is de innovatie van Smart M.Apps. Een Smart M.App verbindt verschillende relevante informatiestromen en geeft de resultaten overzichtelijk weer op een interactieve kaart. Het mooie is: al die geavanceerde algoritmes, content services, analysemogelijkheden, workflows, die zitten onder de motorkap en doen het werk voor je. De kaart is niet meer het doel. Het is een visueel hulpmiddel om de wereld te versimpelen. En dat begrijpt iedereen.” Op 24 november geeft Patrick de Groot (Imagem) tijdens GeoBuzz in ’s-Hertogenbosch om 15:15 uur een presentatie met als onderwerp ‘De nieuwe generatie geo-informatie – maak kennis met Smart M.Apps’. www.imagem.nl/smartmapps www.hexagongeospatial.com/products/smartmapp

W

CA A FR .IN W

S PS TI P SHO RA CS O RK G L SH /WO N RK .NL O D W

W

ONTDEK DE KRACHT EN SNELHEID VAN DE #1 NLCS SOFTWARE!

SNEL EN PROBLEEMLOOS AAN DE SLAG MET DE NLCS De InfraCAD NLCS module wordt ontwikkeld in samenwerking met toonaangevende ingenieursbureaus, aannemers en overheden. Dit biedt u de zekerheid dat u met InfraCAD snel en probleemloos aan de slag kunt met de Nederlandse CAD Standaard.

INRACAD UITGEROEPEN TOT NR.1 NLCS APPLICATIE! • Volledige ondersteuning t/m NLCS 4.0

• Dynamische NLCS legenda en bijschriften

• Snel en intuïtief NLCS tekeningen maken

• WION KLIC meldingen als NLCS lagen in uw tekening

• Krachtige NLCS controle- en herstelfuncties

• Taludarcering, peilmaten, verkeersborden en nog veel meer ...

WWW.INFRACAD.NL DOWNLOAD TRIAL ONLINE DEMO GRATIS NLCS WORKSHOP

COLUMN

10 jaar GeoFort Inmiddels is het al weer tien jaar geleden dat mijn partner Bart Bennis en ik min of meer per toeval tegen een prachtig oud fort aanliepen. Op die Willemijn Simon van Leeuwen [email protected] is directeur van GeoFort, Science Centrum waar alles om de aarde draait. www.geofort.nl

plek ontstond het idee om een science-centrum op te richten over geo-ict: het GeoFort. Als we in 2005 hadden geweten dat het zeven jaar zou duren en twaalf miljoen euro zou kosten voordat het fort in 2012 opengesteld kon worden voor het publiek, dan waren we er nooit aan begonnen...

elukkig maar dat we dit toen niet wisten, ciering te vinden, het fort te renoveren en de want we gingen dit avontuur vol goede GeoExperience te ontwikkelen. moed aan. We waren verliefd op de Het voelt heel bijzonder dat we dit jaar het aantal prachtige plek. De steile heuvels boden een uitda- van 50.000 bezoekers gaan overtreffen. Hiermee ging voor landmeetkundige en cartografische wordt de papieren businesscase realiteit. We hoeopdrachten. We hadden gelijk het gevoel dat deze ven niet langer te twijfelen of mensen de auto wel locatie bij uitstek geschikt willen pakken om naar de was om leerlingen enthoudunbevolkte Betuwe te rijsiast te maken voor een den. De oprijlaan staat elk geo-studie. Terugblik op weekeinde vol. We hoeven tien jaar GeoFort in 10 minuten: niet langer te twijfelen of Binnen twee maanden hadhttps://vimeo.com/53337536 bezoekers het geo-thema den we een beknopte busiwel leuk vinden, want we nesscase opgesteld, waarTijdens de GIS Conferentie heeft Geohoren regelmatig kinderen bij we uitgingen van Fort gevraagd hoeveel bezoekers het huilen als hun ouders zeg50.000 bezoekers per jaar fort heeft mogen ontvangen in de acht gen dat ze weer mee naar en een verdeling tussen weken zomervakantie. Het juiste anthuis moeten. drie type bezoekers: leerwoord was 12.327. Herman Jan lingen, families met kindeFrieling van de gemeente Purmerend Maar het is ook niet zo dat ren en zakelijke gasten. zat met zijn schatting van 12.345 we na tien jaar op onze lauWe wilden culturele onderbezoekers het dichtst in de buurt en weren kunnen rusten. Het nemers worden, waarbij heeft een dagdeel teambuilden bij beheer en onderhoud van we de inkomsten die we GeoFort gewonnen. Gefeliciteerd! een oud fort vol met ICT is genereerden met de zakeduur. Willen we de educalijke bezoekers gebruikten tieve missie van GeoFort om onze educatieve missie overeind houden, dan zal er te kunnen realiseren. Daarnaast zouden we fond- altijd geld bij moeten vanuit externe partijen. Dat is sen, subsidies en sponsors nodig hebben om het de kern van het cultureel ondernemerschap: zoveel GeoFort om te kunnen vormen tot een state-of-the- mogelijk op eigen benen staan, maar ook erkenart science-centrum. nen dat de culturele en educatieve doelen extra kosten met zich mee brengen die niet volledig uit de Waanzinnig leuk om nu in 2015 terug te kunnen eigen exploitatie betaald kunnen worden. Vandaar kijken op tien jaar GeoFort, waarbij maar liefst vijf- dat GeoFort ook na tien jaar nog steeds op zoek entwintig bedrijven en instellingen uit de geo-sector is naar nieuwe partners. Wat is er mooier dan zich aan het fort hebben verbonden en meehelpen samen innovatieve exhibits ontwikkelen, waarmee om de innovaties uit het vakgebied te verwerken in we kinderen van 4 tot 104 verrassen met de veelnieuwe exhibits. Het is heel mooi om terug te den- zijdigheid van de geo-wereld? U hoeft zich daarbij ken aan de twaalf levels die we in onze eigen geen zorgen te maken dat GeoFort ooit af zal zijn ‘serious game’ GeoFort hebben doorstaan om het en dat de twee fortwachters niets meer te doen zulerfpachtcontract ondertekend te krijgen, het bestem- len hebben... Ik kan u geruststellen. GeoFort is nooit mingsplan geschikt te maken, de vijfendertig beno- af, zolang een ICT-generatie slechts drie jaar duurt digde vergunningen te verkrijgen, voldoende finan- en de geo-sector blijft innoveren!

G

10


NedBGT! Dé oplossing voor bronhouders die kiezen voor kwaliteit!

Op 1 januari 2017 gaat de wettelijke gebruiksverplichting van de BGT in. Vanaf die datum hebben alle overheidsorganisaties het gebruik van uw BGT ingebed in hun bedrijfsvoering en werkprocessen. NedGraphics heeft al menig bronhouder succesvol geholpen in de opbouwfase en adviseert en ondersteunt u graag bij het in gebruik nemen van de beheerfase. Door de ervaringen met een enthousiaste groep koplopers en in goede afstemming met het SVB-BGT en Geonovum heeft NedGraphics inmiddels bewezen hierbij een waardevolle partner voor u te zijn. NedBGT, dé BGT oplossing, is ontwikkeld om u te ondersteunen in zowel in de opbouw- als in de beheerfase. U kunt met meerdere bronhouders in dezelfde applicatie samenwerken, u kunt uzelf volledig laten ontzorgen. De informatievoorziening zal altijd naar het SVB-BGT en naar uw interne werkprocessen optimaal worden ondersteund. Een investering in de juiste software leidt tot betere dienstverlening, betere samenwerking en kostenbesparing. Dat is het voordeel van het kiezen voor kwaliteit. Maakt u gebruik van onze adviesdiensten dan heeft u alle zekerheid dat u een rendabele en duurzame investering doet. Bel of mail ons voor een nadere kennismaking!

Laanakkerweg 6, 4131 PA Vianen, Tel. (0347) 32 96 00, www.nedgraphics.nl

Alle beheerdisciplines samen

GIS

Castor in Zeist

12

Door Wilfred Hermans

Om alle objecten in de openbare ruimte snel en overzichtelijk op één kaart te beheren, biedt assetmanagement-systeem Castor een oplossing.

eo-informatie wordt voor de gemeente Zeist steeds belangrijker. Met GIS maakt de gemeente gegevens zichtbaar voor haar inwoners. Die worden steeds mondiger. Dat vraagt dus ook om meer openheid vanuit de gemeente. Dat merkt ook Wil Verbiezen, civiel technisch medewerker in het team Beheer Openbare Ruimte bij de gemeente Zeist. “De inwoners willen steeds meer betrokken worden bij beleidsvraagstukken, ze willen weten wat er in hun buurt gebeurt. Vroeger bepaalde de gemeente alles zelf, tegenwoordig werken gemeente en burgers steeds vaker samen.

G

Alles in één systeem Met het oude beheerpakket regelde Zeist de riolering en het verhardingsbeheer. Verbiezen vertelt waar de gemeente Castor voor gebruikt en welk voordeel hen dat oplevert. “Voorheen zetten we data in een systeem en indien nodig haalde je het er weer uit; nu komen verschillende disciplines bij elkaar.” Verbiezen vervolgt: “Enerzijds zijn we met Castor gaan werken om zo goed mogelijk aan te sluiten op de BGT, anderzijds omdat ons oude beheerpakket niet aan onze verwachtingen voldeed. Zo wilden we een goed werkend systeem dat naast riolering en wegen meerdere objecten kon beheren in hetzelf-

Wil Verbiezen, gemeente Zeist: “Enerzijds zijn we met Castor gaan werken om zo goed mogelijk aan te sluiten op de BGT, anderzijds omdat ons oude beheerpakket niet aan onze verwachtingen voldeed.”


de systeem: denk aan het straatmeubilair, water en verlichting. Cas tor bleek daar uitermate geschikt voor. Het werkt gebruiksvriendelijk; je kunt meerdere objecten van dezelfde labels voorzien en ze verslepen – in plaats van elk object individueel benaderen zoals we gewend waren.”

Allerlei disciplines bij elkaar Het uitrollen van Castor verliep soepel, stelt Verbiezen. Dit was een samenwerking tussen Esri Nederland en Royal HaskoningDHV. Je moet anders omgaan met de informatie die je Het assetmanagement-systeem Barend Sneller, business consultant van Esri Nederland, legt uit hoe Castor werkt: “Castor biedt de mogelijkheid om objecten in de openbare ruimte te beheren. Alle beheerdisciplines staan op dezelfde kaart. Het GIS bepaalt automatisch de gegevens en de beheerthema’s. Met deze oplossing is het mogelijk om gegevens snel en eenvoudig op orde te brengen. Het geeft de ruimte om de analyses te doen die ondersteunen bij besluiten over een betere, veiligere en efficiëntere leefomgeving. Castor is een gezamenlijk product van Esri Nederland en Royal HaskoningDHV.

“Stel dat een van mijn collega’s van de weginspectie een overzicht van de asfaltwegen in een buurt wil hebben, dat is nu met een paar muisklikken gevonden.”

Efficiënter werken

© (some rights reserved) Wouter Hagens, Wikimedia

nodig hebt, maar ook zélf anders leren functioneren, vertelt de GIS-expert. “Vroeger zette je data in het systeem en indien nodig haalde je het er weer uit; nu komen allerlei disciplines bij elkaar en maken afdelingen gebruik van elkaars kennis (integraal beheer). Voorheen werd revisie van rioleringen verwerkt in AutoCAD als iemand daar tijd voor had. Dat mag nu niet meer; binnen een maand moet de informatie bereikbaar zijn. Als iemand een viewer heeft en in Castor wil kijken, moet de informatie gegarandeerd actueel zijn. Dat is spannend.”

Castor werkt duidelijk efficiënter dan het oude systeem, ervaart Verbiezen. “Je kunt de verschillende situaties over elkaar heen leggen en makkelijk selecties maken door te filteren. Stel dat een van mijn collega’s van de weginspectie een overzicht van de asfaltwegen in een buurt wil hebben, dat is nu met een paar muisklikken gevonden. Het bespaart ons dus uren tijd. Ook hebben we bijvoorbeeld afspraken gemaakt met een afvalbedrijf dat de vuilnisbakken in de omgeving leegt. Zo’n afvalbak heeft in Castor een locatie, wat het beheer veel gemakkelijker maakt.”

Kostenbesparend Deze nieuwe manier van aanpakken werkt ook kostenbesparend. Verbiezen: “In elk geval betalen we nu waarvoor we moeten betalen. Een reinigingsbedrijf kon vroeger 950 bakken opvoeren, terwijl nu met Castor direct duidelijk is dat er in werkelijkheid maar

500 bakken staan geregistreerd. Voor elke geleegde afvalbak staat een vergoeding, dus het is des te belangrijker om kloppende gegevens te hebben die ook nog eens inzichtelijk zijn. Niet alleen is het kostenbesparend voor het beheer van de openbare ruimte maar ook voor het beheer van de ICT-middelen, vroeger hadden we zeven verschillende pakketten met verschillende leveranciers, onderhoud, support en systeemeisen, nu is alles gebaseerd op hetzelfde platform van Esri. Dat scheelt onze organisatie ook veel beheerlast.“

Beleid maken Castor ondersteunt op dit moment nog niet het beleidsproces van de gemeente, omdat het assetmanagement-systeem nog niet helemaal gevuld is. Daar is Zeist nu mee bezig. Verbiezen: “Helemaal klaar zijn we natuurlijk nooit; de buitenomgeving en wensen van de burger blijven veranderen. Maar ik kijk wel uit naar het moment dat we ons beleid mede kunnen maken op basis van wat in Castor staat. Dan ontstaan er ander type vragen. Als een burger aangeeft dat er gaten in het wegdek zitten, kijken wij meteen hoe de riolering onder de weg eruitziet. “Als je dat soort onderhoudsbehoeften integraal kunt meenemen en daaruit kostenbesparingen kunt genereren, is dat fantastisch.” Esri Nederland verzorgt onder begeleiding van Niels van der Vaart en Willem Jan Vierbergen op 24 november een doorlopend programma in de Esri-zaal (Dexter 13). Daar zijn drie punten ingericht waarin belangstellenden kennismaken met de Esri CityEngine, StoryMap, Collector For ArcGIS. Dit zijn geen presentaties! Ga zelf aan de slag en laat u informeren door de aanwezige medewerkers. Wilfred Hermans [email protected] is journalist en tekstschrijver.

“We wilden een goed werkend systeem dat naast riolering en wegen meerdere objecten kon beheren in hetzelfde systeem: denk aan het straatmeubilair, water en verlichting. Castor bleek daar uitermate geschikt voor.”

esri.nl/castor


13

COLUMN

Marco van der Meij [email protected] is directeur van het gelijknamige consultancybedrijf, gespecialiseerd in basisregistraties.

Moeten basisregistraties landmeetkundig kloppen? Enige jaren geleden kon een hoofd landmeten van een middelgrote gemeente (hij is nu al enige tijd met pensioen) ware nachtmerries krijgen van zijn werk. Welhaast dagelijks werd hij gebeld door de inwoners van dat prachtige, rustieke dorp. Burenruzie. Hij mocht dan opdraven om na te gaan of het schuurtje of hondenhok nu wel of niet op het land van de buren stond. Vervolgens mocht hij scheidsrechter spelen. Zo zijn we aan die rijdende rechter gekomen…

14 e landmeter gaf aan waar de scheiding tussen de twee buren precies zat. En dat was met zijn toenmalige meetlint niet nauwkeuring genoeg te bepalen. Hij zette zijn kwaliteitsdroom op papier en die droom eindigde met twee buren die in goed onderling overleg de grens aanwezen. Dáár! Dat punt tussen die twee wijsvingers, dát was precies het midden. Daarna haalde het hoofd landmeten zijn nieuwste afstandsmeter, volledig voldoend aan DLS-B, SPS-geschikt, tevoorschijn en voilà: de grens was bepaald. Tot op de millimeter!

D

Ik herinner mij ook een burgemeester die over de kosten van luchtfoto’s verzuchtte: ‘als we nou eens niet op de vierkante millimeter fotograferen dan kan het vast een stuk goedkoper’. Maar ja, ook burgemeesters delven wel eens het onderspit. Dus werd het een zeer nauwkeurige en vooral dure luchtfoto. Tot op de millimeter! Zo was er eens het verzoek uit de moslimgemeenschap om aan te geven welke richting Mekka nou precies lag. Je moet namelijk in de juiste richting buigen, anders straal je náást Mohammed, en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Afijn. Uitgezocht, zodat sindsdien de juiste buighouding wordt gehanteerd. Imam tevreden. Of dat tot op de millimeter was, dat weet ik niet meer.


Het geldt eigenlijk voor alle beroepsgroepen: artsen, militairen, de NASA. Iedereen wil graag de kwaliteit verbeteren. Ook in een ruimtevaartuig moet je immers een tekening kunnen maken of iets opschrijven. Dus besteedde de NASA $ 20 miljoen aan de ontwikkeling van een schrijvend apparaat dat óók werkte in de ruimte. Dat is toen niet gelukt. De Russen wel. Die namen een potlood mee. Terug op aarde: wat verwachten we van een kaart? Ten eerste weten we graag wat voor soort (onder)gronden er zijn. Bestemmingsplannen, archeologische vindplaatsen, bodemkaarten en dergelijke. Dat gaat allemaal wel lukken. Ten tweede verwacht je grenzen en een typering van het gebied: bebouwing, bos, spoorwegen, enzovoort. Nou is de vraag natuurlijk: waar ga je die kaarten voor gebruiken? Daarna komt de fase dat het gekozen gebied in detail in beeld komt. Eigenlijk kun je volstaan met een ruime marge; pas bij dieper graafwerk wordt detaillering nuttig. Wat hebben we dus écht nodig bij kaarten voor de basisregistraties? 20 miljoen of een potlood?

Samen op GeoBuzz

Netwerkende netbeheerders GeoBuzz

Door Roosmarijn Haring

Vier netbeheerders Enexis, Liander, Stedin en Delta Netwerkbedrijf presenteren hun samenwerking op het gebied van geo-informatie en vormen één Netwerkbeheerstraat op het Energy Plein van GeoBuzz. In dit artikel vertelt procesbegeleider Roosmarijn Haring over de netwerkende netbeheerders.

16

Deelnemers aan de GIS Round Table voor het hoger management van netbeheerders Enexis, Liander, Stedin en Delta Netwerkbedrijf (DNWB).

n de waardeketen van de Nederlandse energiemarkt spelen de netbeheerders een centrale rol. Zij zijn verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van de transport- en distributie-infrastructuur voor energie. Hierdoor kan aan de energiebehoefte in Nederland worden voldaan, nu en in de toekomst. Hun processen lijken sterk op elkaar en ze opereren binnen dezelfde gemeenschappelijke wettelijke kaders. Om hun rol in de energiemarkt te kunnen uitvoeren, houden netbeheerders gedetailleerde registraties bij van hun volledige net-topologie in een geografisch informatiesysteem. Dit doen ze elk op hun eigen manier, met eigen specifieke systemen (soms zelfs van dezelfde leverancier). De architecturen lijken onvermijdelijk sterk op elkaar. Als je uitzoomt, zie je corresponderende componenten met gelijkwaardige functies, waar vergelijkbare eisen aan worden gesteld vanuit overeenkomende principes en de wettelijke kaders. Ook gebruiken alle netbeheerders viewer-applicaties om in het veld digitaal kaarten te tonen. Ze laten min of meer hetzelfde zien met verschillende systemen.

I

Kennisdelen “Waarom zouden wij onze kennis en ervaring niet delen met andere netbeheerders die tegen dezelfde uitdagingen aanlopen?”, vroeg Erno Bammens, manager ICT Vernieuwing GEOS bij Enexis zich af. Enkele jaren terug sprak hij de wens uit dat Enexis een leidende rol zou gaan spelen in de noodzakelijke innovaties van de geografische informatiesystemen. Ook gaf hij te kennen samen te willen werken met andere netbeheerders en energiebedrijven. Op GeoBuzz 2014 kwam Enexis in contact met Liander en gingen ze in gesprek om hun ervaringen te delen over het uitbesteden van werk in nabijgelegen lageloonlanden.


Toen collega-netbeheerder Stedin dit jaar bij Enexis aanklopte met vragen over hun nieuwe viewer ontstond Bammens’ idee voor een Rondetafelconferentie. Ik werd gevraagd om als verbinder op te treden en een Rondetafelconferentie te organiseren voor de vier grootste Netbeheerders in Nederland. Eind juni 2015 vond de eerste Rondetafelconferentie plaats voor de Netbeheerders Enexis, Liander, Stedin en Delta Netwerkbedrijf (DNWB). Deze werd in juli opgevolgd door een GIS Round Table voor het hoger management. De eerste Rondetafelconferentie had als thema samenwerking en toekomst van de geo-informatie. Op deze dag leerden architecten, informatie-analisten en ICT-managers elkaar kennen en werden de mogelijkheden voor samenwerking verkend. Een positief evenement met veel herkenning en een open sfeer. Een dag waarop veel ervaringen werden gedeeld. Ook werden tips uitgewisseld en aanbiedingen gedaan om elkaar te helpen en samen op te trekken. Er was een groot besef dat de verschillen kleiner zijn dan de overeenkomsten. Al snel bleek dat de netbeheerders samen meer kunnen en verder komen. Ze verwachten het samen beter te doen. Er werd geconcludeerd dat er geen reden is om niet samen te werken. Ze zijn met dezelfde dingen bezig, spreken dezelfde taal en begrijpen elkaar. Samenwerken voelt logisch en natuurlijk. Samen zien ze kansen. Op de conferentie is besloten deze te benutten en te zorgen voor besliskracht. Vanuit deze positieve sfeer is gezamenlijk ‘de 11 van Den Bosch’ opgesteld – een lijst met afspraken en plannen – met als adagio: ‘doel door doen!’. Zo werd afgesproken dat meer Rondetafelconferenties volgen. Onlangs werd de tweede Rondetafelconferentie gehouden. De deelnemers hebben vanaf het begin besloten dat er op de

onvermijdelijk. Het is gedurende drie decennia uitgegroeid tot een uiterst complex informatielandschap. Om de noodzakelijke weerbaarheid, leerbaarheid en wendbaarheid te realiseren, staat Enexis voor de uitdaging om hier op korte termijn mee aan de slag te gaan. Een uitdaging waarvoor samenwerking haast een voorwaarde is. Het project is vernoemd naar de feniks die oprijst uit haar as.

Referentie-architectuur In de toenemende samenwerking worden systeemkennis, De dekking van de samenwerkende netbeheerders op het gebied van elektra (links) en gas (rechts). best practices en geo-informatie uitgewisseld. Er is besloten een haalbaarheidsstudie te doen naar werkvloer direct met samenwerken zou worden gestart. Er is niet de realisatie van een gezamenlijke referentie-architectuur op basis gewacht tot alle netbeheerders mee zouden doen en iedereen aan van gedeelde waarden en uitgangspunten. Hieruit is het idee ontboord zou zijn op alle lagen binnen de organisaties. Er is gekozen staan voor een gemeenschappelijk Architectuurmodel voor de Geovoor een veranderproces dat uitgaat van ‘groot denken, durven, klein informatievoorziening in de NEtbeheer-Sector, ofwel: Agnes. Als beginnen’. concrete pilot is gesproken over de Basisvoorziening Achtergrondkaarten. Deze wordt gezamenlijk aangeboden door Nieuwland en Rationalisatie Richtlijn Geodesie. Voor de netbeheerders een voor de hand ligDe focus ligt op geo-informatie en asset-informatie. Er worden gezagende samenwerking op ‘verplichte’ onderwerpen als BGT, KLIC en menlijke principes afgesproken vanuit één taal. Op het gebied van ratioInspire. Ook worden de mogelijkheden voor een gezamenlijke nalisatie (het opruimen van oud maatwerk) kan het project Fenix van ‘workforce pool’ onderzocht. Deze flexibele schil moet bijdragen Enexis als voorbeeld gebruikt worden. Het GEN, dat een afkorting is aan het behouden van zowel kwaliteit als capaciteit. voor ‘GIS Enexis Netwerkregistratie’, wordt bij Enexis gebruikt voor de registratie van de netten. Het is een groot en complex Smallworld-systeem. Het is hét bronsysteem voor de geografische informatie van de Roosmarijn Haring is eigenaar van organisatieadviesbureau Geodomein en informatiecoach bij Enexis. bedrijfsmiddelen – de assets. Het slechts een ‘applicatie’ noemen, doet Zij is te bereiken via [email protected]. Tijdens GeoBuzz vormen de vier in dit artikel genoemde deze voorziening te kort. Het is een complexe verzameling van geoorganisaties samen één netwerkbeheerstraat. Verspreid over de twee dagen geven de organisaties diverse informatiesystemen. Het is daarmee een van de informatiepijlers van presentaties in het Energy Theater en in de Netwerkbeheerstraat wordt een levend informatiespel gehouden. Enexis die noodzakelijk zijn om te kunnen opereren als bedrijf.

Futurist en scenariodenker Daniel Erasmus is door Enexis uitgenodigd om een keynote te verzorgen in het hoofdprogramma.

Het moderniseren van dit enorme systeem door opeenvolgende cycli van analyse, rationalisatie en optimalisatie is voor de komende jaren Advertentie

IMGEO TotalCare, dé standaard in BGT www.IMGEOTotalcare.nl | Utrechtseweg 3 e , 3811NA Amersfoort | Tel: 033-463 74 33 | Email: [email protected]


17

GeoBuzz

18

30 jaar wetenschap en (ICT-)techniek

Henk Scholten kijkt liever vooruit © Mike Frisbee


Door Remco Takken

Voor Henk Scholten is het een feestelijk jaar. Dertig jaar geleden was hij mede-oprichter van het technologiebedrijf Geodan. Vijfentwintig jaar geleden werd hij de eerste hoogleraar Ruimtelijke Informatica. Ook vijfentwintig jaar geleden startte de postdoctorale opleiding Unigis, waarvan Scholten sinds die tijd het boegbeeld is. In augustus van dit jaar mocht hij een eredoctoraat in ontvangst nemen van de MMU, de universiteit van Manchester.

n zijn kantoor aan de Kennedylaan in Amsterdam blikt Scholten terug op een aantal hoogtepunten uit zijn loopbaan, maar liever nog bespreekt hij de actualiteit en de toekomst: “Het gaat mij niet om dertig jaar terugkijken, ik kijk liever vijf jaar vooruit.”

I

Smart Cities “We hebben het momenteel veel over smart city, smart government, smart economy of smart health, maar wat is dat nu precies? Volgens mij is de essentie dat de overheid binnenkort niet meer zozeer bezig is met beheer, want dat is momenteel in extreme mate het geval geworden, maar dat we weer staan voor verandering, dat we weer onze nek gaan uitsteken met z’n allen. De beheerstak, het willen weten waar iemand is, of je wel een treinkaartje hebt, en alle gegevens die daarbij worden gegenereerd, dat krijg je er niet uit. Maar ook iets nuttigs doen met al die data: dat is een heel ander verhaal. We hebben inmiddels te maken met veranderende rollen. De burger kan bijvoorbeeld veel meer interacteren. Dat is de essentie van smart cities en van games: die beweging, het zoeken naar verandering, die betere wereld. En dat is hard nodig. Er gebeuren nog steeds zaken die eigenlijk niet kunnen, en die ook niet hoeven gebeuren. Als ruimtelijk informaticus heb je een rol, en een taak, in het vluchtelingenprobleem, bij milieuproblematiek.”

Dertig jaar Geodan “Evert Meijer en ik werkten aan het Geografisch Instituut aan de VU en dat werd op een gegeven moment gesloten. We werden geholpen met het vinden van een andere baan. Op een dag zaten we samen in de auto. Hij stelde voor om samen een bedrijf te beginnen. Mijn vader was ambtenaar, hij had mij van alles geleerd, behalve een bedrijf beginnen. Dat was dus een heel avontuur voor mij, maar de VU zou ons helpen. We bedachten de naam Geodan: ‘Geografische en EcOlogische Data

ANalyse’, en daarmee gingen we de markt op.”

Afhankelijkheden “In 1985 is Geodan begonnen met bepaalde afhankelijkheden. We werden dealer van een Amerikaans PC-pakketje. We waren de helft van de tijd kwijt om hun beschermde dataformaat ‘open te maken’ om er Nederlandse gegevens in te kunnen zetten. Die afhankelijkheden zijn helemaal veranderd. De discussie over open standaarden is intussen héél ver doorgevoerd. En dat is goed geweest. Het heeft er voor gezorgd dat de toepassing veel meer centraal is komen te staan. Wat je ziet, is dat er weer nieuwe afhankelijkheden zijn ontstaan. Kijk naar de 3D-wereld. De CADwereld deed al 3D, en nu pretenderen we dat we in de geo-wereld de hele wereld óók in 3D krijgen. We moeten dus weer om de tafel gaan zitten om over standaarden te praten.”

De noodzaak van 3D “Een van de eerste doorkijkjes van waar het heen zou gaan, vond al plaats in 1989, bij de Rijksplanologische Dienst tijdens de presentatie van de vierde Nota Ruimtelijke Ordening. Tijdens een presentatie voor vijfhonderd topambtenaren en anderen, is een groot aantal kaarten getoond, en hebben we laten zien hoe Nederland zich zou ontwikkelen. Er is toen ook een aantal video’s vertoond, in 3D. Dat deden we niet omdat we dachten ‘wat leuk’, het was een noodzaak. Je merkte dat je in twee werelden zat: die van de architecten en de landschapsarchitecten, de CAD-wereld, en de GISwereld. Die spraken niet met elkaar. Maar op dat moment was het te vroeg voor 3D.”

Games “We hebben continu bewogen. Eind jaren tachtig, begin jaren negentig, heb ik SIMCity naar Nederland gehaald. Ik had dat gezien in Harvard, Boston en dacht: dit is het helemaal! We hebben Nederland er

in gestopt, en er een Nederlandstalig handboek van gemaakt voor planologen. Dat is toen niet gelukt, we waren te vroeg. Maar het was wél een stip aan de horizon. Als je nu aan mij vraagt, waar ik veel van verwacht in de komende jaren, dan is dat de gaming industry. Oók technologisch: er zit een enorme denkkracht achter. Men kan inmiddels gigantische bestanden streamen, allemaal gericht op collaboratie. Al die plannen van ons over disaster management, ruimtelijke plannen, waarbij we het hebben over ‘het gedeelde beeld’, alles zit al op extreme wijze in die games verwerkt. Dat is toch te mooi om waar te zijn! De huidige beweging rond de Minecraft-game is een wereld op zich. Plak je er ‘geo’ aan vast, dan krijg je ineens een mooie bundeling. Het gaat er daarbij niet om dat mensen met het specifieke programma Minecraft gaan werken, het gaat om de denkrichting.”

HERE versus Minecraft “De Duitse autofabrikanten BMW, Daimler en Audi namen onlangs Nokia’s kaartendienst HERE over. Met de overname is een bedrag gemoeid van 2,8 miljard euro. Het gaat hierbij niet om de specifieke data, maar om de inwinningstechnieken, de camera’s, het feit dat het allemaal goed georganiseerd is. Het is een schitterende basis om stappen te zetten. Hoeveel geld moet je daar vervolgens voor over hebben? Zet het in perspectief: de game Minecraft kostte ook 2,5 miljard. Dat is het economische aspect. Dat soort referentiekaders moet je creëren. Als je Minecraft naast HERE legt, lijkt het betaalde bedrag door de auto-industrie ineens niet meer zo raar.”

Multidisciplinair werken “Als ‘universiteitsprofessor’ Ruimtelijk Informatica ben ik sinds 1990 verbonden aan één faculteit: Economie. Maar vanuit die ruimtelijke economie geef ik les bij Archeologie, Gezondheidswetenschappen, Geologie, Fysische Geografie en Milieuwetenschappen. Ik ben iemand die

19

GeoBuzz

dat vanaf het eerste moment heeft opgezocht. Geo-informatie leent zich bij uitstek voor een interdisciplinaire aanpak. Daar ligt het schone van ons vak. Problemen zitten niet aan het vak zelf verbonden, maar aan onze maatschappij. En die problemen zijn niet binnen één discipline op te lossen. Het multidisciplinaire is een absolute noodzaak. Toen ik daar zo enthousiast aan begon, werd me echter al snel iets duidelijk. Om serieus genomen te worden, moet je van al die kenniseilanden, die ‘silo’s’, het nodige afweten. Anders ben je sowieso kansloos. Wanneer ik het vak gezondheidsgeografie geef, staat er altijd iemand vanuit gezondheidswetenschappen en die draait ook echt mee. Zij kennen de primaire processen. Als je het over infectieziekten hebt, dan moet je iemand naast je hebben staan die daar met gezag over kan spreken, anders houdt het snel op.”

Ruimtelijk bewustzijn 20

“Je moet niet alleen mensen om je heen verzamelen die vakkennis hebben, ze moeten ook een beetje open staan voor samenwerking. Ik heb een tijdje voor de World Health Organisation gewerkt. Vol goede moed begin je omdat je daar écht een bijdrage kunt leveren: uiteindelijk wil je de wereld verbeteren. Dan loop je bijvoorbeeld in Polen, en meet je in de omgeving van Katowice de enorme milieuvervuiling. Je overhemd is al bijna zwart voordat je goed en wel begonnen bent. Dan lijkt het volstrekt logisch dat er in die regio bij één op de twee geboortes medische hulp nodig is. Praat je echter met medici, dan besef je al snel dat het begrip ‘ruimte’ zich bij hen maximaal beperkt tot een kamer. Als je bij ze komt met gegevens, resultaten, patronen en correlaties, halen ze hun schouders op, en zeggen ze: kijk eerst eens naar hun voedingsgewoontes, zie eens hoe veel die menHenk Scholten: “De huidige beweging rond de Minecraft-game is een wereld op zich. Plak je er ‘geo’ aan vast, dan krijg je ineens een mooie bundeling. Het gaat er daarbij niet om dat mensen met het specifieke programma Minecraft gaan werken, het gaat om de denkrichting.”

Geodan viert 30-jarig bestaan Op woensdag 25 november 2015, tijdens de tweede dag van GeoBuzz in ’s-Hertogenbosch, viert Geodan zijn dertigjarig bestaan met het inspiratie-event What’s Nxt. Het bedrijf kijkt samen met vrienden, klanten en andere belangstellenden dertig jaar vooruit en ondergaat de onderdompeling in de wereld van morgen. What’s next? We staan aan de vooravond van een nieuw tijdperk. Big data kunnen de wereld mooier, schoner, veiliger en efficiënter maken. Location intelligence is daarbij de verbindende factor. De doorbraak van 3D, Geodesign en gamification verandert ons denken en onze referentiekaders. De wereld op zijn kop, daar horen nieuwe visies bij. Hoe ziet de wereld er over dertig jaar, in 2045, uit en welke stappen zetten we de komende vijf jaar?


sen roken. Het ruimtelijke bewustzijn begint nu eigenlijk pas een beetje te komen. Het verhaal van de verspreiding van het ebolavirus is een goed voorbeeld: inmiddels is de route van de verspreiding teruggevoerd naar de begrafenis van één belangrijke tovenares. Alle routes waar de bezoekers langs gegaan zijn, zijn besmet geraakt. Het is één groot ruimtelijk verhaal.”

Eredoctoraat Op 22 juli 2015 ontving professor Henk Scholten een eredoctoraat van de Manchester Metropolitan University in Manchester, voor zijn bijzondere prestaties voor de wetenschap, het GIS-onderwijs, het bedrijfsleven en research. “Dat eredoctoraat was een geweldig feest. Het is mooi dat zo’n wereld óók bestaat. Kijk maar naar die foto: het is een cultuur die aan het verdwijnen is, tenminste in Nederland. Ik heb daar studenten mogen toespreken, en iets verteld over de multidisciplinaire kant van mijn werk. Een van de studenten vroeg: ‘hoe zorg ik er nu voor dat ík over een tijdje op dat podium kom?‘ Dat is een hele mooie vraag. Niet zozeer omdat er geen pasklaar antwoord voor is, maar vooral omdat er in vooruitgekeken wordt. Iemand die zoiets vraagt, is bezig met de volgende stap. Het is voor ons allemaal een pad dat nog lang niet ten einde

is, en waar we nog heel veel mooie dingen gaan ontdekken. Na de lunch sprak ik daar nog een keer, maar dan niet voor studenten, maar voor een groep collega’s. Toen ging het over de toepassing van multidisciplinair denken. Die toepassing is Minecraft. Dan gaat het niet om het spel. Stel je voor dat er in Manchester wordt besloten dat er een tweede economisch centrum moet komen naast Londen. Dan krijg je te maken met héél veel vraagstukken. Natuurlijk: een hoge snelheidslijn, toegankelijkheid is cruciaal. Natuurlijk moet er iemand letten op het behoud van cultuurhistorie. Binnen de kortste keren heb je een enorme lijst van zaken die allemaal ‘natuurlijk’ zijn. Wie zorgt er dan voor het overzicht? En wie zorgt voor de integratie van al die belangen en al die gegevens?” Op 25 november geven Niels Bourgonjen (Geodan) & Arnold Meijer (TomTom) tijdens GeoBuzz in ’s-Hertogenbosch om 12:00 uur een GeoTalk met als onderwerp ‘GEO & business-innovatie: succesvol veranderen vraagt flexibele oplossingen’. Jantien Stoter (TU Delft), Henk Scholten (Geodan) & Rob van de Velde (Geonovum) geven om 15:35 uur in het BIM-programma een presentatie met als onderwerp ‘Doorbraak3D: op naar 3D als basisvoorziening’. www.geodan.nl

21

Advertentie

MENU

ondernemende experts bundelen krachten GEO Experts: vrij-verbonden in een sterk netwerk Ruimtescheper is dé onafhankelijke ‘thuishaven’ voor zelfstandig ondernemende geo-professionals in Nederland. Permanente kennisdeling en marktbewerking zijn onze hoofdactiviteiten.

Is GEO ook jouw passie? Dan is ons netwerk in combinatie met jouw kennis een perfecte match!

073 - 7820168

[email protected]

www.ruimteschepper.nl

WELKOM BIJ DE KAART VAN DE TOEKOMST MAAK KENNIS MET DE HEXAGON SMART M.APP® Hexagon Smart M.Apps zijn gestroomlijnde en lichtgewicht applicaties die een specifiek vraagstuk oplossen. Elke Hexagon Smart M.App combineert data uit meerdere bronnen, geavanceerde analyses en toegesneden workflows, samengebracht in een dynamische gebruikerservaring.

Lancering @ HxGN Live Hong Kong - 18-20 november 2015 Smart M.Apps sneak preview @ Hexagon Geospatial Benelux 15 oktober 2015 - Soesterberg Schrijf nu in via www.imagem.nl/hexgeoblx2015

imagem.nl/smartmapps [email protected]

© 2015 Hexagon AB and/or its subsidiaries and affiliates. All rights reserved.

BIM Loket

BIM en 3D op GeoBuzz Door Remco Takken

Het BIM Loket neemt tijdens GeoBuzz in ’s-Hertogenbosch het dagvoorzitterschap op zich van het tweedaagse congresprogramma rondom BouwInformatieModellen (BIM) en 3D. Een kennismaking met de initiatiefnemers.

GeoBuzz

Bekende gezichten uit de geosector in het BIM Loket: directeur Jacqueline Meerkerk en communicatieadviseur Marco Verschoor.

23

et BIM Loket verzorgt op beide dagen een eigen middagprogramma rond het thema geoinformatie en BIM, met als sprekers onder meer Arjen Adriaanse (Universiteit Twente), Herman Winkels (Rijkswaterstaat), Jantien Stoter (TU Delft) en Niels Reijngoud (Provincie Gelderland). Centraal staat de vraag wat geo en BIM voor elkaar kunnen betekenen. Directeur Jacqueline Meerkerk, in de geosector bekend als directeur van het innovatieprogramma Ruimte voor Geo-Informatie, legt de aanwezigheid van het BIM Loket op een geocongres uit: “Er zit enorm veel kennis in de geosector. Wat heeft het gebruik van geo-informatie te bieden aan de BIMgebruikers in de bouwsector?”

H

Wat doet het BIM Loket? Eén centraal informatie- en beheerpunt voor open BIM-standaarden. Die belofte wil het BIM Loket de komende jaren waarmaken. Op termijn wordt ook het beheer van de standaarden hier ondergebracht. Het BIM

Loket versterkt de onderlinge aansluiting van (inter)nationale standaarden. Meerkerk zegt: “We begonnen niet helemaal ‘from scratch’, we bouwen voort op de beheerorganisaties die er al staan. Een van de grote voordelen is, dat er de laatste tijd steeds meer vragen kwamen die meerdere standaarden tegelijk raakten.” De samenwerking moet leiden tot meer slagkracht bij de implementatie van BIM. De Nederlandse bouwsector staat daarbij centraal. Daarbij is er ook veel aandacht voor (inter)nationale aansluiting van de standaarden. Verder wil het BIM Loket het gebruik van de standaarden bevorderen. Het BIM Loket is gevestigd op De Bouwcampus in Delft.

mentatie, geen intellectuele eigendomsrechten, inspraakmogelijkheden, onafhankelijkheid en duurzaamheid van de standaardisatie-organisatie. Jacqueline Meerkerk ziet de ontwikkeling van standaarden als een bittere noodzaak voor de bouwsector: “Het is het mooist als BIM over vijf tot tien jaar gemeengoed is, als middel in de strijd tegen faalkosten die vaak tegen de tien procent bedragen van bouwprojecten. Tot nu toe ging dat allemaal op rekening van de klant, de sector moet echt naar de eigen cultuur gaan kijken. Ook dat bewustzijn moeten we zien te beïnvloeden.”

Partijen BIM Loket

Waarom standaarden? Een standaard is een verzameling centrale informatie- en procesafspraken die zijn vastgelegd in een document. Het doel is interoperabiliteit: ICT-systemen die eenvoudig data kunnen uitwisselen en informatie delen. Een open standaard heeft kenmerken als laagdrempelige beschikbaarheid van docu-

BuildingSmart CROW Geonovum Ketenstandaard Bouw en Installatie SBRCurnet Stabu Bouw Informatie Raad


GeoBuzz

Steeds meer Direct na de lancering van het BIM Loket, op 30 april 2015, werd de eerste open BIM-standaard ondergebracht bij het BIM Loket: CB-NL. Projectleider CB-NL Benno Koehorst plaatste tijdens de BIM Praktijkdag een CB-NL blokje in het BIM Loket-logo, waarmee hij symbolisch uiting gaf aan de samenwerking. CB-NL is de eerste standaard die volledig onder de hoede komt van het BIM Loket. In september nam het BIM Loket de licentie op NL/SfB over van de BNA, branchevereniging van Nederlandse architectenbureaus. Hiermee komt meer zekerheid in de positie van deze nog altijd veelgebruikte standaard. Namens het BIM Loket zal Stabu met hulp van de Revit Gebruikersgroep bekijken hoe een gebruikershandleiding kan worden ontwikkeld. Andere standaarden, zoals Coins en VISI, zullen in de nabije toekomst volgen. Het BIM Loket vormt op termijn de thuisbasis van twaalf open BIM-standaarden die gangbaar

zijn in de GWW-, B&U- en geowereld. Een deel van betrokken standaarden komt volledig in beheer van het BIM Loket. Meerkerk ziet in dat zoiets ‘topzwaar’ kan overkomen op de niets vermoedende buitenwereld: “Waar het om gaat is dat we de standaarden in beheer nemen met de kennisinstellingen achter ons. We willen geen groot bureau worden, maar we willen wel dat éne aanspreekpunt zijn.” En Jacqueline Meerkerk ziet nog een ander punt aan de horizon dat dichterbij gebracht kan worden middels het BIM Loket: “We willen dat de standaarden onderling een samenhangend stelsel gaan vormen, een aansluitend palet zonder geld verkwistende overlap.” Voor andere, bijvoorbeeld internationale, standaarden is het BIM Loket de centrale frontoffice.

gezoek meer, er is nu één aanspreekpunt voor vragen en informatie over open BIMstandaarden. Natuurlijk komt een BIM Loket helpdesk niet zomaar uit de lucht vallen. De stichting bouwt door op de bestaande expertise. Waarom dan een centrale helpdesk? Door de verschillende helpdeskfuncties op één plek te bundelen, is het de bedoeling een professionaliseringsslag te maken. Waardevolle kennis wordt bijeengebracht en dubbel werk voorkomen. De afhandeling van vragen wordt van het begin tot het eind gemonitord. Het is niet de bedoeling dat mensen met vragen over hun ontwerppakket naar het BIM Loket komen. Communicatieadviseur Marco Verschoor legt uit: “BIM is echt een containerbegrip. De helpdesk gaat over de twaalf standaarden. Andere vragen sluizen we zo goed mogelijk door.”

Helpdesk Voor gebruikers schuilt het voordeel van het BIM Loket vooral in de eenvoud. Geen

24 Advertentie

www.bimloket.nl

Dinsdag 24 en woensdag 25 november 2015 Congrescentrum 1931 in ’s-Hertogenbosch

GeoBuzz Het jaarlijkse, veelzijdige en onafhankelijke congres met beurs over geo-informatie

ALLE RUIMTE Geo-informatie is relevant! Waarom? Ontdek dat op GeoBuzz.

Geo

uzz

www.geobuzz.nl

Programma Het programma laat de relevantie zien van geoinformatie voor maatschappelijke vraagstukken, beheersvraagstukken en innovatie. In 120 workshops, 3 debatten, 22 GeoTalks en 14 bedrijfspresentaties (ook voor studenten) wordt de actuele stand van zaken getoond. Op de beurs zijn rond de 80 bedrijven en organisaties aanwezig.

Keynote 1 | 24 november Agri: GIS, de sleutel voor: transparantie, efficientie en dialoog tussen landbouw en omgeving Elies Lemkes Straver (ZLTO)

Keynote 2 | 24 november Wat als een dorp samen energie deelt?

Daniel Erasmus (via Enexis)

Baarda lezing | 25 november 3D data collection systems for spatial data instructures

Nicolaas Paparoditis (IGN France)

Keynote 2 | 25 november

Highlights programma Bedrijven presenteren zich Het geo-bedrijfsleven en bedrijven die gebruik maken van geo-informatie voor toegepaste producten zijn volop aanwezig op GeoBuzz. Zij staan op de beurs, geven bedrijfspresentaties en presenteren in speciale programma's.

Kadaster en 200 jaar Topografische Dienst 2 dagen lang geeft het Kadaster in 2 zalen workshops en presentaties. Die gaan over de maatschappelijke toepassingen van geo-informatie. Een speciaal 2-daags programma is er vanwege het 200 jarig bestaan van de Topografische Dienst. Op de beurs staat de Kadaster Experience en informatiepanelen over 200 jaar Topografische Dienst.

AGRI, ENERGIE en BIM In het AGRI-programma gaat het over percelen en sensing, waarbij drones, satellieten en sensors ervoor zorgen dat boeren steeds meer weten over de opbrengsten van hun land. Tijdens het ENERGIE-programma zijn op een speciaal Energieplein de netleveranciers Enexis, Alliander, Stedin en Delta aanwezig. Op 25 november wordt dit programma afgesloten met een bijzonder spel en een topstukkendebat, met de vier directeuren. Het BIM-programma gaat in op de praktijk van BouwInformatieModellen in de bouwsector en de 3D ontwikkelingen.

BGT, Inspire en DataLand Op 1 januari 2016 wordt de BGT verplicht ingevoerd. GeoBuzz is de laatste kans om ervaringen uit te wisselen en kennis op te doen.

Samenwerken met een snelheid van 46 kilometer per uur

Standaardiseringsorgaan Geonovum heeft een tweedaags programma over INSPIRE samengesteld, de Europese samenwerking omtrent geo-informatie en standaardisering.

Harald Smit (Politie Landelijke Eenheid) & Erik Verschoor (Arcadis)

DataLand organiseert op 24 november een programma met o.a. aandacht voor het sectoraal knooppunt ‘voor en door gemeenten’.

Deelname Bodemdaling Op 25 november is er een themaprogramma over de bodemdaling in Groningen onder de naam Open Seismisch Sensorgrid Groningen.

Bijzondere lezingen Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG) organiseert lezingen over aansprekende onderwerpen, zoals 3D-visualisaties bij het KNMI, de zoektocht naar een onontdekt graf van een Egyptische Farao, en over zelfrijdende auto’s.

Congresdeelname kan individueel of met een organisatiedeelname. Een aantal medewerkers krijgen dan toegang. Congresdeelnemers kunnen deelnemen aan het programma, de beurs bezoeken en gebruik maken van de catering. Zie de website voor deelnametarieven. Alleen beursbezoek is ook mogelijk. Zonder kosten kan de beurs bezocht worden. Er kan dan niet deel genomen worden aan enig programma-onderdeel. Catering kan men zelf kopen.

OSGeo.nl Dag

Zowel congresdelname als beursbezoek dient vooraf aangemeld te worden via www.geobuzz.nl.

Op 25-11 is deze dag op GeoBuzz. Er zijn presentaties over Open Source ontwikkelingen en hands-on workshops. Er is aandacht voor nieuwe releases van GeoNetworks, GeoServer, OpenLayers en QGis.

GeoBuzz is een initiatief van en wordt georganiseerd door:

Debatten Op 24-11 zijn drie debatten over Grote ICT-projecten bij de overheid, over de noodzaak van een geo-ICTafdeling en over de toekomst van de Agro-food sector onder invloed van de automatisering.

GeoTalks Twee dagen lang staat er een GeoTalk-arena waarin speeches gehouden worden over diverse onderwerpen. De sprekers dragen hun enthousiasme uit over ideeën, ervaringen en ambities.

Workshops

Sponsors:

Vanuit een oproep om voorstellen in te dienen zijn onderwerpen geselecteerd voor workshops. Deze zijn interactief. Kijk op de website voor de diversiteit aan onderwerpen, van zorg tot vergunningverlening en van statistiek tot kaartvervaardiging.

Studentenprogramma Op 25-11 zijn studenten van harte welkom. Door sponsoring van hogescholen/universiteiten, standhouders en de initatiefnemers van GeoBuzz kunnen zij voor € 10 deelnemen. Om 10:00 uur start het programma met pitches van bedrijven in een eigen studenten bijeenkomst.

Op www.geobuzz.nl vindt u het hele programma. Laat u inspireren!

GeoBeurs De volgende standhouders zijn al aanwezig op GeoBuzz 06-GPS

Geometius

Roxit

1Spatial

GIMA

RPS

2CoolMonkeys

GISkit

Ruimteschepper

Agrometius

Grontmij

SAGEO

Alliander

Gunneman GIS

SOMA college

Antea Group

Hansa Luftbild

Stedin

Beeldmateriaal

HAS-Den Bosch

Tensing

BGT Services

Hogeschool Utrecht

Topcon Sokkia

BIM-Loket

Hogeschool VHL Velp

Tracé

BOB/Ingenieursbureau Zondag

Imagem

Transfer Solutions

Carlson EMEA

Kadaster

UNIGIS van VU

CGI Nederland

KNMI

VGI-support

Crotec

Leica Geosystems

Vicrea

CycloMedia

LEOP

Wageningen UR

DataLand

LNR Globalcom

Delta

MapGear

Algemene gegevens

Enexis

Medusa Explorations

Evenement: Datum:

Facto Geo Meetdienst

MeetConsult

Locatie:

First Element

NCG

GeoCensus

Neo

Geodan

Nieuwland Geo-Informatie

Geofort-Gogeo

OSSD

Geo-ICT opleidingen

PDOK

Geomaat

Radius College

Geomatics Delft

Reduct

Website: E-mail: Twitter: Facebook:

Geo

GeoBuzz Dinsdag 24 en woensdag 25 november Congrescentrum 1931 ‘s-Hertogenbosch www.geobuzz.nl [email protected] @geobuzz_event GeoBuzzEvent

uzz

Geo- en vastgoeddata inzetten bij maatschappelijke vraagstukken Weten hoe? Bezoek het Kadaster tijdens GeoBuzz 2015 Het Kadaster is op 24 en 25 november 2015 aanwezig tijdens GeoBuzz in de Brabanthallen in Den Bosch, met:

• diverse workshops over de inzet van geo- en vastgoed-

Download de GeoBuzz app en maak een expeditie langs onze stands. Wie weet kraakt u de kluis en gaat u er vandoor met een leuke prijs. Natuurlijk kunt u in onze stand ook vragen stellen aan onze medewerkers.

data voor beleidsvraagstukken

• een demonstratie van de ruilverkavelingsapplicatie, 25 november op het Agriplein

• workshops over 200 jaar topografie • workshops in het plenaire programma • een centrale stand én ministands op de themapleinen Agri, BIM en Energy

Kadaster workshops Ga naar www.kadaster.nl/geobuzz voor meer informatie over onze workshops. Schrijf u in Zie www.geobuzz.nl voor meer informatie over de beurs en voor voor uw inschrijving. Graag tot ziens op GeoBuzz!

www.kadaster.nl/geobuzz

1Spatial nu ook in Nederland

Datakwaliteit, samenwerken en vertrouwen

GeoBuzz

Door Remco Takken

30

Het Britse 1Spatial helpt organisaties om grip te krijgen op de kwaliteit, de levenscyclus en de governance van ruimtelijke data. Sinds kort is 1Spatial ook in Nederland vertegenwoordigd, door niemand minder dan Han Wammes.

iet alleen was hij jarenlang de facto het gezicht van Oracle als het gaat om Oracle Spatial, als hij aan het woord is legt Han Wammes consequent de essentie bloot van een breed scala aan maatschappelijke en sociale thema’s. Als een van de weinigen weet hij actuele ICT-knelpunten te beschrijven in gewone mensentaal. Tegelijkertijd schetst hij uit de losse pols voor de ICT-specialist het bijbehorende architectuurplaatje op een bierviltje. Hij is zich bewust van de status die hij geniet in de GIS-wereld en daarbuiten, maar relativeert dat direct: “De GIS-wereld is enorm terughoudend als het gaat om broodnodige vernieuwingen en innovaties en dus ook in het leggen van contacten buiten het eigen domein. ‘De markt is inmiddels volwassen’, wordt wel gezegd. Als je het anders bekijkt, kun je met evenveel gezag

N


zeggen: ‘de Nederlandse markt zit op slot’. ‘We hebben alles al’, is de standaard dooddoener van de doorsnee gebruiker. Maar als je vervolgens vraagt of alle problemen al getackeld zijn: nee dus. De adaptatie van technologie zegt immers helemaal niets over de datakwaliteit.”

Innovaties en methodieken Han Wammes is sinds enige tijd business development manager voor het Britse 1Spatial. Sinds begin dit jaar probeert hij 1Spatial op de Nederlandse markt te introduceren. 1Spatial levert tools voor geodatakwaliteit gebaseerd op business rules en semantiek die inpasbaar zijn op GIS- en ICT-platforms, met name het Oracle platform, maar sinds kort ook op het Esri-platform en een platform gebaseerd op Open Source (JBoss en PostGIS). In het nabije verleden was

1Spatial deelnemer in Ruimte Voor GeoInformatie en recentelijk in ELF (Inspire). In de loop der jaren werden in Cambridge ontwikkelde methodieken vooral herkend en omarmd door kenners van het Oracle-platform. 1Spatial is echter in Nederland relatief onbekend gebleven. Wammes: “Er spreekt een zekere ironie uit onze marktpropositie. Er is namelijk een kundige specialist voor nodig die begrijpt wat het voordeel is om met ons in zee te gaan. Die mensen weten het management echter niet altijd te overtuigen.

We zijn geen bekend merk zoals Oracle of Esri. En 1Spatial zelf heeft weliswaar enkele baanbrekende innovaties op haar naam staan zoals de Radius Suite en recentelijk de opvolger hiervan, de 1Spatial Management Suite. Het economisch goed oppakken daarvan is in de jaren die volgden een uitdaging geweest. Wel kan 1Spatial zeggen dat ze het onvoorwaardelijke vertrouwen geniet van een aantal grote klanten, die indrukwekkende hoeveelheden data succesvol uitnutten dankzij technologie van 1Spatial. Ordnance Survey in Groot Britannie is er daar één van, maar ook minder voor de hand liggende klanten, zoals US Census en United Utilities vallen op.”

Smart Cities Al enige tijd verdiept Han Wammes zich in de proeftuinen rondom smart cities. Hij signaleert de grote zichtbaarheid van deze projecten, die soms daadwerkelijk arbeidsplaatsen opleveren, maar die even vaak eindigen met het winnen van een prestigieuze award, met

Han Wammes: “In feite komen smart cities voort uit de wil om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. De balans is volgens velen zoek op dit moment. Ik denk dat die mensen gelijk hebben.”

helaas slechts enkele speldenprikjes tot gevolg. “Het hele fenomeen omvat ook nogal wat. Sommige mensen noemen de smartcityaanpak holistisch. Er komt inderdaad veel bij kijken. De energiewereld zit er diep in met de ontwikkeling van slimme meters, de veiligheidssector beseft dat er een schat aan data te halen is uit de vele surveillerende camera’s die overal hangen. Alle betrokkenen hebben het bovendien over burger-inclusie en de circulaire economie”. Met de huidige drang om open (overheids-) data over de schutting te gooien, zijn we er echter nog lang niet. Toch ziet Wammes ondanks de opstartproblemen een kiem die kan ontspruiten. “In feite komen smart cities voort uit de wil om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. De balans is volgens velen zoek op dit moment. Ik denk dat die mensen gelijk hebben. Bij een smart city moet echter álles in evenwicht zijn. De realiteit is helaas dat dat vooralsnog alleen aan de buitenkant zit. Uiteindelijk draait het om écht samenwerken en elkaar het vertrouwen schenken. Pas dan kun je gaan nadenken over de vraag hoe je waarde kunt toevoegen aan alle data die je samen hebt verzameld.” Het streven is echter duidelijk: “Als we samen ook maar een heel klein deeltje kunnen bijdragen, zonder al te veel geld te verknoeien, dan gaan we al naar een slimmere samenleving. Dat is dan meteen een veel bredere ambitie dan een slimme stad”. ‘Slim’ gebruik maken van reeds aanwezige informatie is daarbij de sleutel: “We beschikken al over héél veel data, het is alleen zo slecht ontsloten. Toen het computertijdperk begon, wisten we niet beter. Nu weten we dat we véél te weinig doen met de data die wordt gegenereerd door de internationale lucht- en scheepvaart-, de nuts- en de gsm-wereld, om er maar eens een paar te noemen.”

BIM Ontwikkelingen gaan snel, maar met de implementatie gaat het vaak een stuk langzamer. Op dit moment ligt bijvoorbeeld de uitdaging voor aanbieders en leveranciers van geodata bij de integratie met bouwinformatiemodellen, oftewel BIM. Wammes vat de huidige situatie samen: “Iedereen vindt er wat van of heeft er ideeën over, en eigenlijk wil ook iedereen wel werken in 3D. Dat is op zich allemaal prima. Het interessante is dat we met onze focus een stapje terug moeten: naar onze datakwaliteit. We moeten ons eerst goed concentreren op de aanwezige vectordata en de bijbehorende netwerken vlakkentopologie. Wat we voor het gemak vergeten, is dat het in de praktijk

complexe materie is. Natuurlijk kun je denken: als zelfs een onbekende partij als 1Spatial ons hierbij kan helpen, dan moet het geen onmogelijke opgave zijn. Toch moeten we vooral eerlijk zijn tegen elkaar. En moeten vooral kleine organisaties zich afvragen of het voorlopig wel haalbaar is.”

Big Data Volgens Wammes zijn big data “niet zo bijzonder als dat het nu wordt voorgesteld. Het is niets anders dan een set gegevens in een database. Het zijn er alleen heel erg veel en het gaat erg snel, maar dat is eigenlijk totaal niet interessant. De grote vraag is: hoe maak je zulke grote datasets intelligent, zodat je de relevante data eruit kunt halen? Je wil semantiek toevoegen, context, en dus waarde. Het geodomein is daar volgens mij bij uitstek toe in staat”. Er ligt hier zelfs een enorme kans, aldus Wammes. “Als je nu kijkt naar de bedrijven waar iedereen naar kijkt: Apple, Google, Facebook, en de data die zij verzamelen, dan kun je niet anders dan concluderen dan dat zij er niets van bakken. De halve wereldbevolking geeft haar volledige privacy op om te mogen meedoen met deze grote jongens, en het enige wat je van hun analyses terugziet, is een commerciële advertentie je zonet op een andere website al hebt bekeken, gericht op een locatie die als je een beetje geluk hebt, nog nèt binnen je provinciegrenzen valt.”

Ruimte en tijd bepalen “Ruimte en tijd bepalen waar ik ben, wie ik ontmoet en eigenlijk ook: wie ik ben. Alleen: in de informatiestromen die we genereren ontbreekt die context in de feitelijkheden van de data. We snappen inmiddels ook dat alles in de basis ‘data’ is, maar nu moeten we het nog betekenisvol maken. Of het nu gaat om CO2, verkeersstromen of elektriciteitsverbruik in een buurt. En als je dan uiteindelijk gaat proberen om patronen te ontdekken, zie je dat het geodomein wéér een extra dimensie kan toevoegen: de context van dynamische ruimtelijke patronen. De geowereld kijkt op dit moment nog iets te veel naar zichzelf. Als ‘enabler’ kan de sector echter een waardevolle context creëren die breed ingezet kan worden. De geoinformatie als hulpwetenschap: dat klinkt natuurlijk vrij bescheiden. Zo bescheiden moeten we ook zijn, want meer is er niet.” 1Spatial is aanwezig op GeoBuzz op stand 21. Han Wammes geeft een presentatie op 24 november om 14:45 uur: ‘1Spatial levert oplossingen en diensten welke helpen ‘s-werelds grootste en meest complexe ruimtelijke databases te beheren’. http://1spatial.com


31

T r a i n i n g sw i j z e r

www.cadaccent.nl

www.vicrea.nl

HET CAD/GIS OPLEIDINGSINSTITUUT

32

DATALAND OPLEIDINGEN 2015- 2016

LAAT JE TRAINEN DOOR DE EXPERTS

De BGT in praktijk Meppel, 5 en 12 november / Venlo, 1 en 8 december

De BAG in een dag Zwolle, 5 november / Eindhoven, 10 november

De BGT in het informatielandschap Amersfoort, 17 november / Venlo, 15 december

De BAG de baas Amersfoort, 19, 26 november en 3 december

Los met de WOZ Zwolle, 1 december / Eindhoven, 8 december

Geo-informatiemanagement voor de lokale overheid Gouda, startdatum 14 september 2016

www.dataland.nl/opleidingen

[email protected] nedgraphics.nl/cursussen [email protected] nedgraphics-opleidingen.nl

www.dataland.nl

www.nedgraphics.nl

www.msc-gima.nl

www.realworld-systems.nl

Trainingswijzer / Kort nieuws 22/09/15

Kom Geomatics studeren aan de TU Delft om met actuele en dynamische geografische informatie real-world problemen innovatief op te lossen!

14:53

Msc Geomatics for the Built Environment

Je leert geavanceerde technieken om geografische data te verzamelen en te analyseren, voor het ruimtelijk modelleren en het visualiseren in 2D en 3D.

Uw trainingen een heel jaar lang in GIS-Magazine en op

www.gismagazine.nl voor slechts € 1400,–.

Meer weten? Kom naar de Mastervoorlichting op 12 en 19 november 2015!

Meer info? [email protected]

Meer informatie: geomatics.tudelft.nl / [email protected]

www.geomatics.tudelft.nl

www.gismagazine.nl

Tensing GIS Consultancy breidt uit Tensing GIS Consultancy versterkt zich met de komst van vier nieuwe experts. De uitbreiding was volgens het bedrijf nodig vanwege de groeiende stroom aan opdrachten en de focus op het waarborgen van een hoge kwaliteit van de dienstverlening. Met deze nieuwe collega’s versterkt Tensing GIS Consultancy zich op zijn specialismen Safe Software FME (ETL) en Esri ArcGIS. Met de komst van deze vier professionals geeft Tensing GIS Consultancy invulling aan de verdere groei van de opdrachtenportefeuille. “De uitbreiding van het team vloeit voort uit de groei van opdrachten en de behoefte de kwaliteit van onze diensten te borgen binnen een voor onze klanten zo optimaal mogelijk proces”, zegt Dave Laurier, business director Tensing GIS Consultancy. “Bovendien geven we met de komst van de nieuwe collega’s ook invulling aan de wens om zowel ervaren als jonge specialisten binnen het team te laten instromen.”

Itay Bar-on Itay Bar-on is per 1 september 2015 in dienst getreden als senior GIS/FME-consultant. Bar-on heeft meer dan tien jaar ervaring als FME-specialist op gebied van FME Desktop, -Server en -Cloud. Baron is een van de weinige FME Certified Professionals in Nederland. Hij houdt een eigen blog bij met ontwikkelingen op het gebied van FME (te lezen via http://etlsolution-transformatie.blogspot.nl). Eerder werkte hij onder andere voor gemeente Ede.

Paul Ruiter Paul Ruiter zal vanaf 1 oktober 2015 in dienst treden als GIS- consultant/FME-developer. Ruiter, afkomstig van Atos, is expert op het gebied van het ArcGIS-platform, FME Desktop/Server en Python Scripting. Vanuit Atos werkte hij onder andere aan het technisch applicatiebeheer van Rijkswaterstaat. In 2015 is hij gestart in het technisch applicatiebeheerteam voor de GIS-omgeving, waarbij hij onder andere heeft gewerkt aan de inhousing van de GeoWeb-

omgeving van Grontmij naar Rijkswaterstaat. Daarnaast heeft hij gewerkt als FME-ontwikkelaar in enkele grote projecten, waarbij hij zelfstandig verantwoordelijk was voor ontwerp en ontwikkeling. Daarbij hoorde ook de integratie met andere applicaties, zoals SAS en Oracle. Paul Ruiter is gecertificeerd specialist voor ArcGIS Desktop Associate.

Pieter de Graaf Pieter de Graaf is sinds 1 augustus 2015 in dienst als senior GISconsultant. De Graaf werkte eerder voor Vicrea waar hij omvangrijke projecten heeft gedaan voor Schiphol (FUSE Doorstart) en het ministerie van Economische Zaken. Hij heeft de volgende specialismen: ArcGIS for Desktop (datamodellering, configuratie), FME, Oracle (PL/SQL) en Python-projecten. Daarbij heeft hij de Esri-certificering voor Enterprise Geodata Management Associate en Professional.

Menno Schepel Per 1 oktober 2015 versterkt Menno Schepel het Tensing GIS Consultancy-team als senior GIS-consultant met specialisatie GeoICT. Schepel is een oude bekende van Tensing. Na vier jaar bij Tensing SKS/Adogis werkzaam te zijn geweest, emigreerde hij naar Spanje waar hij ruim twaalf jaar voor verschillende (Geo) ICT-bedrijven heeft gewerkt als GIS-specialist en projectleider, onder andere bij Gedas, T-Systems en Telespazio. Na zijn terugkomst in Nederland is Schepel de afgelopen jaren werkzaam geweest als technisch applicatiebeheerder Geo bij Rijkswaterstaat en heeft zich daar bezig gehouden met zowel de Open Source Geo stack als de commerciële Geo-ICT-toepassingen die in gebruik zijn bij Rijkswaterstaat. Tensing is met een beursstand aanwezig op GeoBuzz in ’s-Hertogenbosch op 24 en 25 november. www.tensing.com

Ingenieursbureau Megaborn omarmt NLCS

Vooral uitwisselbaarheid biedt voordelen Door de redactie

70/30: zo schat Joep van Alphen de verhouding in van branchegenoten die respectievelijk nog niet en al wel volgens de NLCS werken. Zelf ziet de projectleider civiele techniek van Megaborn in Waardenburg verschillende voordelen in de Nederlandse CAD-standaard. “Vooral de uitwisselbaarheid van tekeningen is een groot pluspunt.”

GIS

Efficiëntie

34

Een ander voordeel van werken met de NLCS is efficiëntie. “Het is moeilijk om aan te geven wat het ons concreet oplevert”, aldus Van Alphen, “maar het converteren van een tekening naar je eigen standaard is minder vaak nodig. Vroeger kregen we vaak tekeningen van derden die we, om ze goed te kunnen gebruiken, “Vroeger kregen we vaak tekeningen van derden die we, om ze goed te moesten omzetten naar onze kunnen gebruiken, moesten omzetten naar onze eigen standaard. Dat is eigen standaard. Dat is niet niet meer nodig als je allemaal volgens de NLCS tekent.” meer nodig als je allemaal volgens de NLCS tekent. Je weet precies hoe de tekening is opgebouwd en dus kun je er zelf heel ij ingenieursbureau Megaborn werken zo’n dertig adviseurs, gemakkelijk mee verder werken.” ingenieurs en managers samen aan oplossingen op het gebied van verkeer, infra en mobiliteit. Techniek is daarbij niet een doel op zich, maar een middel om oplossingen te Identiteit realiseren op basis van een totaalbeleid. Hierbij worden alle Hoewel de Megaborn-tekenaars steeds meer volgens de NLCS werfacetten van het vraagstuk geïntegreerd en staat de eindgebruiker cenken, hanteren ze daarnaast nog altijd hun eigen stijlen. Van Alphen: traal. “Toen we zeven jaar geleden voor het eerst in aanraking kwa“De uitstraling van onze tekeningen is deel van onze identiteit en men met de NLCS, dachten we: Alweer een standaard… Gezien het die willen we handhaven. Waar anderen dubbele lijnen, cijfers of kleine aantal partijen dat er toen mee werkte én het feit dat onze eigen andere aanduidingen gebruiken, kiezen wij voor kleuren, bijvoorstandaard prima was, besloten we destijds dat er te weinig draagvlak beeld om kantopsluitingen te markeren. Je herkent een tekening van was om de NLCS te adopteren. Twee jaar geleden kwam de omslag. Megaborn dan ook in één oogopslag. Gelukkig kunnen we die We merkten dat steeds meer partijen volgens de NLCS gingen weraspecten handhaven, ook in het werken volgens de NLCS. We hebken, onder wie een van onze grootste opdrachtgevers. Dat was voor ben in onze software speciale NLCS-bibliotheken laten inrichten waarmee we tekeningen onze eigen uitstraling kunnen geven.” ons het moment om er actief in te duiken.”

B

Mensenwerk

NLCS-software

Als beheerder van de CAD-software zette Van Alphen de lijnen uit. “Al snel werd duidelijk dat de uitwisselbaarheid van tekeningen een groot voordeel is van werken volgens de NLCS. We spreken immers allemaal dezelfde taal. Misschien heb je niet allemaal exact dezelfde output, maar de laagopbouw van iedere tekening is wel uniform. Dankzij het aanleggen van eigen bibliotheken heb je als tekenaar veel vrijheid. Dat is tegelijk een van de valkuilen van zo’n dynamisch proces. Houdt iedereen zich aan de tekenafspraken? Werken we met de juiste objecten? En in de juiste laag? Natuurlijk, die vragen heb je bij iedere tekenstandaard, maar wat ik wil aangeven: de NLCS is een middel. Niet minder, maar ook niet meer. Het doel is uniformiteit en de rest is en blijft mensenwerk. Vanwege de uitgebreide omvang van de NLCS werd hierdoor al snel duidelijk dat we specifieke CAD-software nodig hadden om dit te bereiken.”

Die software is in dit geval InfraCAD, een product van CAD Accent uit Oss. Het aanleggen van eigen bibliotheken in die software is een van de pluspunten van InfraCAD, dat onlangs zijn nieuwste versie (6.0) heeft gelanceerd. “We kunnen helemaal inspelen op de behoefte van de opdrachtgever. Gebruikt hij de NLCS? Dan tekenen we volgens de NLCS, eventueel met onze eigen Megaborn-uitstraling. Via de controlebutton kun je in één oogopslag zien of je tekening aan de standaard voldoet en waar eventuele fouten zitten.”


NLCS-cursus De meeste medewerkers hebben al trainingen bij CAD Accent gevolgd. “Die zijn goed bevallen; CAD Accent is in onze ogen een uitstekende opleider. Natuurlijk hebben we ook verder gekeken, maar wat CAD Accent bood, sloot het beste aan op onze behoef-

tes. We worden op niveau benaderd en de trainers voelen ons goed aan. Vaak is een half woord al genoeg. We denken er momenteel zelfs over om CAD Accent opfriscursussen voor onze Megaborn NLCS-bibliotheken te laten organiseren.” Van Alphen verwacht dat de NLCS in de nabije toekomst verder terrein zal winnen. “Ik schat het percentage partijen dat nu al volgens de NLCS werkt op 30 procent. In die zin is het ook niet meer dan logisch dat wij nog niet volledig overgestapt zijn naar de NLCS. Maar wie weet hoe het over een aantal jaren is. Goed voorbeeld doet goed volgen. Ik hoop dat de NLCS zijn meerwaarde blijft aantonen. Als dat gebeurt, denk ik dat het aantal gebruikers snel verder zal groeien.” www.megaborn.nl www.cadaccent.nl www.infracad.nl

De NLCS: “Het doel is uniformiteit en de rest is en blijft mensenwerk.”

Nieuw: InfraCAD 6.0 Onlangs is een nieuwe versie van InfraCAD verschenen: 6.0. Hiermee is het mogelijk om netwerklicenties te lenen van de server, waardoor licenties veel flexibeler kunnen worden ingezet. Verder is InfraCAD CE geïntroduceerd, een toepassing om landmeetkundige gegevens eenvoudig te verwerken naar een AutoCAD-tekening volgens de NLCS of elke andere gewenste standaard. Verder biedt InfraCAD CE een krachtige set gereedschappen voor Civil 3D waaronder een koppeling voor het importeren van AHN2-hoogtebestanden. Tot slot is InfraCAD Lite de nieuwe naam geworden van InfraCAD SE, een standalone oplossing voor het verwerken van KLIC-meldingen.

35

Advertentie

MENU

kennis duur? en de kosten van onwetendheid? Kenniskring: kennisinteractie en (geo)netwerken Maandelijks organiseren wij kennissessies. De sessies behandelen actuele geo-gerelateerde thema’s bij interessante gebruikers of hebben de vorm van een PLQLVHPLQDUURQGRPHHQVSHFLȴHNRQGHUZHUSZDDUYHUVFKLOOHQGHLQOHLGHUVKXQYLVLHSUHVHQWHUHQPHWHHQIRUXPGLVFXVVLH

ondernemende geo-experts voor vrijwel elke rol en verantwoordelijkheid beschikbaar

073 - 7820168

[email protected]


Events Oktober

14-16 oktober Esri European User Conference Salzburg, Oostenrijk Internet: www.esri.com/events/euc 15 oktober Hexagon Geospatial Benelux Conferentiehotel ‘Kontakt der Kontinenten’, Soesterberg Internet: www.imagem.nl/hexgeoblx2015 15 oktober Water in de Openbare Ruimte 2015 Expo Houten, Houten Internet: http://waterindeopenbareruimte.nl 15 oktober Seminar: Breedband-ontwikkelingen voor gemeenten ’t Spectrum, Schijndel Internet: www.gpkl.nl/page/196/breedband-seminar-2015.html#programma 27 oktober Bijeenkomst ‘Van Basis tot besluit - Hoe goede inzet van data leidt tot slimme keuzes’ Rotterdam Internet: http://bit.ly/1hr8nRR

November

3 november Geotechniekdag 2015 - 'Proef op de som’ Chassé Theater, Breda Internet: www.sbrcurnet.nl/projecten/geotechniekdag-2015

36

3-5 november Bentley The Year in Infrastructure 2015 Hilton Metropole, London, Verenigd Koninkrijk Internet: https://app.certain.com/profile/web/index.cfm?PKWebId=0x58649397e7

10 november Waterbouwdag 2015 – Waterbouw; kunst of kunde? De Doelen, Rotterdam Internet: www.waterbouwdag.nl 12 november Seminar: Breedband-ontwikkelingen voor gemeenten Abe Lenstra stadion, Heerenveen Internet: www.gpkl.nl/page/196/breedband-seminar-2015.html#programma 13 november KNAG Onderwijsdag CineMec, Ede Internet: www.knag.nl 13 november Ruimteschepper Kenniskring Gasunie Internet: www.ruimteschepper.nl 19 november Themamiddag: Regieoverheden: hebben we over 30 jaar spijt? De Observant, Amersfoort Internet: http://waternetwerk.nl/index.php?option=com_eventbooking&view=event&id=56&catid=1&Itemid=303 24-25 november GeoBuzz 2015 Congrescentrum 1931, 's-Hertogenbosch Internet: www.geobuzz.nl 26 november Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte 2015 St.Eusebiuskerk, Arnhem Internet: www.crow.nl/bijeenkomsten-en-congressen 27 november KNW Najaarscongres 2015 - 200 miljard: waarde voor je geld? Leer van elkaar! Gooiland, Hilversum Internet: http://waternetwerk.nl/index.php?option=com_eventbooking&view= event&id=44&catid=1&Itemid=303

4 november Gebruikersdag Obsurv & dg Dialog BOR Beatrixgebouw, Utrecht Internet: http://gebruikersdag.obsurv.com/aanmelden 5 november Utility Event Rotterdam Internet: www.esri.nl/events/utility-event 9 november MOOR Gebruikersdag 2015 Rijtuigenloods, Amersfoort Internet: http://moorwerkt.nl/gebruikersdag2015

December

10-11 december GeoBIM Amsterdam Internet: www.geo-bim.org/Europe

Zie ook www.gismagazine.nl voor het laatste overzicht.

077 - 303 19 49

Nog eens terugbladeren in de geograaf?

De Geograaf

Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van GIS-Magazine

www.GISMagazine.nl/ Geograaf

12 oktober 2015| 7e jaargang | nummer 7

Het is gewoon een eend

R’dam kust R’dam

De wereld op z’n kop

Facebook-groep tegen globes

De notie dat het Amerikaanse continent op een vogel lijkt is een bekend grapje van onderwijzers op basisscholen in Amerika. Onlangs dook ook een variant op met twéé vogels. Alweer geen trotse havik of adelaar, maar bekvechtende eenden.

Stokoude discussie

Friet versus petat Afgelopen nazomer was het een heuglijk feit voor eenieder die doodziek werd van de zwartepiet-discussie die half augustus weer zijn intrede deed in de Nederlandse media. Twitter ontplofte namelijk bijkans om een andere stokoude discussie: is het patat of friet? Interessant was dat er deze keer kaarten boven water kwamen van de bekende taalkundige Jan Stroop. Niet iedereen begreep dat taalkundigen liever spreken van het fonetisch correcte ‘petat’, en nog minder mensen hadden in de gaten dat het ging om geodata uit 1972, verzameld door het Meertens Instituut. Niet ongeestig reageerde de oude Stroop zelf met een verwijzing naar de ruwe data. Daarin zijn plaatsen in middenNederland aan te wijzen waarin een tweedeling te zien is onder de plaatselijke bevolking.

Twee enorme opengewerkte wereldbollen. Dat wordt het nieuwe kunstwerk op het plein voor Rotterdam Centraal. ‘Kissing Earth’ wordt gemaakt door Olafur Eliasson, een bekende DeensIJslandse kunstenaar. Het beeld doet denken aan ‘Unisphere‘, de stalen wereldbol die symbool staat voor de Wereldtentoonstelling van 1964 in New York. Maar zo zeggen foto: Centrum Beeldende Kunst critici vilein, het lijkt ook wel wat op die wereldbol op een rotonde in Hendrik Ido- nou! Dat gaan wij niet meemaken!”, aldus de Ambacht. Intussen ontploften de sociale media. Facebook-groep ‘Pleurt Op Met Je Ballen’. Online “Het heeft een commissie van vijf ‘kenners’ magazine De Rotterdammert schreef in augusbehaagd om twee enorme, spuuglelijke IJslandse tus 2015 een poll uit met een enigszins voorspelballen op het plein voor ons prachtige nieuwe bare uitkomst: ‘naar 020 met die dingen’. Centraal Station neer te gaan laten pleuren. Ga

Pagina 2. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van GIS-Magazine

Jumbo winkelvinder Waar zitten mijn boodschappenkarretjes? In GIS-Magazine valt regelmatig te lezen dat geo-informatie ook gebruikt moet worden door mensen die géén geo- of cartografische achtergrond hebben. Pas dan zullen geodata massaal worden ingezet, bijvoorbeeld in consumentenwebsites. De keerzijde van dat gedroomde succes is natuurlijk al jaren bekend: prutsers maken lelijke kaarten. Dat klinkt natuurlijk nogal arrogant, alsof je alleen met een papiertje van het gilde creatief mag zijn met (open) data. Toch gaat het regelmatig mis, óók op veel bezochte websites, zoals die van supermarktketen Jumbo. De zwarte kriebeldingen op de kaart verbeelden geen insectenplaag, maar winkelwagentjes. Ingezoomd op wijkniveau ziet het er prachtig uit, bij het verschalen gaat het mis.

12 oktober 2015| 7e jaargang | nummer 7

Vernuftig design Sabeare op Open Geodag

Het Amersfoortse ontwerpbureau Sabeare was prominent aanwezig tijdens de Open Geodag van Geonovum op 2 september 2015. Naast de bekende lichtkaart van Amersfoort presenteerde ontwerpster Baukje Rienks enkele jurken uit haar collectie, alsmede een set kussens met opendatadessins.

www.jumbo.com/winkels

www.sabeare.com

Met dank aan André Gubbels

Samen naar de top

Top con’s innov at ieve g eode t i sc h e opl ossi n ge n e n toegew i j de suppo rt biede n u e e n on ge ë ve n a a rde sn e l h e id , n a u w keur igheid en produc t i vi t e i t bi j e l k proj e c t .

B e le e f het z elf ... www.topconpositioning.nl

Geo-IT made real

Realworld Services Catalogue Ondersteuning nodig bij het uitvoeren van uw kerntaken? Realworld helpt!

• Ondersteuning bij uw kerntaken

• Vooraf gedefiniëerd

• Zekerheid over doorlooptijd

• Zekerheid over kosten

• Zekerheid over eindresultaat

Enkele voorbeelden van onze services: • Impactanalyse van SmallworldTM 5 upgrade • ERP / CRM • Complete upgrade naar SmallworldTM 5 • SCADA / DMS • Due Dilligence onderzoek op geogebied • Performance Analyse • Architectuuranalyse en -advies • Opbouwen Oracle DB (Spatial DWH) • Roadmap (visie) bepalen • Quality Assurance Quality Control • Invoer/upgrade van SBI • Visievorming over Geo-Informatie bij een nutsbedrijf • Invoer/upgrade van Design Manager

Realworld Systems • Venusstraat 17 • 4105 JH Culemborg • The Netherlands +31 345 614 406 • [email protected] • www.realworld-systems.com

Te veel om op te noemen

GIS Conferentie Evenement

Door Remco Takken

Ruim 1500 mensen namen deel aan de 22e Esri GIS Conferentie. Dit jaar vond het jaarlijkse evenement opnieuw plaats in het Beurs-WTC in Rotterdam. Een greep uit het uitgebreide programma.

40

Jantien Stoter over 3D tijdens de GIS Conferentie. De Expert Roundtable Geo en Journalistiek.

l enige tijd toont GIS-leverancier Esri de mogelijkheden van het werken in 3D GIS, maar, net zoals bij de meeste innovaties, is het verzamelen van de geschikte data de grootste uitdaging. Misschien was daarom de lancering door Esri Nederland van de 3D-basiskaart van Nederland, inclusief gebouwen en gekleurd op functie het belangrijkste nieuws van de GIS Conferentie. De landsdekkende 3D-data zijn in de browser te bekijken en in het ArcGIS-platform. Tien miljoen panden zijn nu met één druk op de knop in 3D op de kaart beschikbaar. Van vijf Nederlandse steden is een gedetailleerdere 3D-visualisatie beschikbaar.

A

Tijd rijp voor 3D? “3D is al van vandaag”, stelde professor doctor Jantien Stoter terecht vast, maar: “veel mensen slaan data plat naar 2D. Hierdoor gaat veel belangrijke informatie verloren.” Er zijn inderdaad veel aarzelingen in de GIS-wereld om 3D te omarmen. Ook het 3D-traject binnen het Kadaster waar Jantien Stoter bij betrokken is, loopt als we alle voortrajecten in ogenschouw nemen, al bijna twee decennia. Stoter stelt dat er zowel in 2D als in 3D fouten voorkomen. “Het gaat dan om dubbele geometrie. Op de TU Delft zijn ze bezig met het checken van fouten in 3D. Met de TU Delft-software zijn alle data gecheckt. Er zitten in de meeste stadsmodellen fouten.” Ze doet een oproep om het eerste foutloze 3D-stadsmodel te ontwikkelen.


Stoter concludeerde: “We hebben een nationale 3D-standaard nodig, maar ook deugdelijk beheer.” Anno 2015 is het moment daar dat de praktijk in beeld komt. Een voorbeeld van het Hembrugterrein in Zaandam laat dat zien. Met gebruikmaking van 3D-analyses is er een plan gemaakt voor herontwikkeling. Esri’s Niels van der Vaart laat in 3D zien wat volgens het bestemmingsplan de maximale hoogte is voor het bouwen. Er zijn geluidsberekeningen gemaakt op verschillende hoogtes. Gebouwen aan de kades houden immers veel geluid tegen. Dit is duidelijk in de kaart te zien en invloeden op de omgeving zijn ook duidelijk waar te nemen. Een andere indrukwekkende 3D-prestatie betrof de analyses in ArcGIS Pro op puntenwolken plus RGB-waarden met gebruikmaking van beeldmateriaal van CycloMedia.

Enterprise GIS Award voor Rijksvastgoedbedrijf Het Rijksvastgoedbedrijf van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is tijdens de Esri GIS Conferentie 2015 bekroond met de Nederlandse ‘Enterprise GIS Award’. De award is een erkenning voor de aanpak en de ‘vooruitstrevende ambities’ van het Rijksvastgoedbedrijf. Ed van Ingen, directeur van Esri Nederland, reikte de award uit aan Richard Tieskens, directeur RVB. Binnen het Rijksvastgoedbedrijf wordt binnen de directies Vastgoedbeheer en Portefeuillestrategie & Portefeuillemanagement gewerkt met het ArcGIS-platform. In het ArcGIS-platform wordt de

topografie van bebouwde defensieterreinen beheerd, evenals de ondergrondse infrastructuur, zoals kabels en leidingen. Ook worden bijvoorbeeld laagvlieggebieden, veiligheidszones en radarverstoringsgebieden van Defensie geregistreerd. Volgens het Rijksvastgoedbedrijf neemt geo-informatie binnen een paar jaar een centrale plaats in binnen de vastgoedinformatievoorziening. “Onze medewerkers zullen dan digitale kaarten en kaartfuncties tot hun beschikking hebben”, legde Richard Tieskens uit. De voormalige Dienst Vastgoed Defensie besloot al eerder om de ArcGIS-oplossing Castor te gaan gebruiken voor het groenbeheer, wegenbeheer, rioolbeheer en het beheer van ku(n)stwerken. “Een ander doel is om in 2020 al onze topografie in 3D beschikbaar te hebben”, aldus adviseur vastgoedinformatie Willem Wijnen.

Geo en Journalistiek Het middagprogramma bestond uit meer dan twintig sessies, waaronder een Expert Round Table-discussie over geo en journalistiek. Het bleek een grote verrassing: dankzij de kleinschaligheid deed iedereen actief mee. Zo krijgen geo-ICT’ers te horen dat zij niet moeten denken ‘in een kaart, maar in een krantenkop’. De aanwezige journalisten kregen van een aanwezige te horen dat een GIS’er niet snel gevoelige data verstrekt aan een journalist die ‘waarschijnlijk

de data niet snapt en daar toch maar gewoon een sensationele kop boven zet’. Zelfs na dit ongeleide projectiel bleef de stemming er in. Piet Kaashoek van Hogeschool Fontys riep dataspecialisten op om gastlessen te komen geven bij de studie Journalistiek. De aangetreden journalist van BNR Nieuwsradio legde uit dat het generalisme en de snelheid van de journalistiek tegengesteld lijkt aan het specialisme en de uitgewogen analyses van GIS'ers. Communicatiedeskundige Roosmarijn Haring stuitte op een muurtje van onbegrip toen zij een defecte website toonde van een van de aanwezigen. Ongewild toonde ze hiermee haar gelijk aan: veel GISspecialisten staan kilometers af van de gebruiker die gewoonweg eist dat een weblinkje goed en snel werkt. Door omstandigheden was de GIS-Magazine-redactie niet aanwezig tijdens de eerste dag van dit grootse evenement. Deze omissie wordt in één van onze volgende edities in ieder geval ten dele goed gemaakt met uitgebreide interviews met de hoofdpersonen uit het ochtendprogramma, zoals de gemeente Zwolle en de Topografische Dienst/Kadaster. In 2016 vindt de Esri GIS Conferentie plaats op 21 en 22 september.

www.esri.nl

41

Advertentie


Veertig jaar dé stabiele factor

Jubileum Elfriede Fendel Door Remco Takken

Het wordt steeds meer een zeldzaamheid dat je hele loopbaan zich afspeelt bij één werkgever, dus greep TU Delft de gelegenheid aan om feestelijk uit te pakken bij het veertigjarige jubileum van Elfriede Fendel.

Evenement

Elfriede Fendel en Peter van Oosterom.

Elfriede Fendel volgens Joop Gravesteijn.

Edward Verbree.

42

et begon allemaal in augustus 1975. Theo Bogaerts, hoogleraar Vastgoedinformatie bij Geodesie in Delft, ontsloeg een secretaresse die naar zijn zeggen onder werktijd al winkelend was betrapt. De nieuwe kracht, Elfriede Fendel bleek een ‘wat je tegenwoordig een high potential noemt’ te zijn. De oude Bogaerts is natuurlijk al lang gepensioneerd, maar kwam graag nog even langs om een toost uit te brengen op zijn toenmalige ‘ontdekking’. Ook waren er mensen uit het buitenland overgekomen: mede-organisatoren van het internationale UDMS-congres.

H

Andere sprekers roemden eensgezind de werklust en het organisatietalent van Fendel, waarbij opviel dat het ‘hebben’ van een secretaresse door de gehele jaren zeventig en tachtig heen als luxueus en prestigieus werd beschouwd. Opvallend was dan ook de toegenomen toon van gelijkwaardigheid in de feestredes van jongere hoogleraren zoals Peter van Oosterom, Sisi Zlatanova en Edward Verbree. Zij spraken waarderend over de vele congressen, het nauwgezette archiefwerk en de gestage productie van nieuwsbrieven (eerst in VI Matrix, daarna in GIS-Magazine).


Natuurlijk zal hebben meegespeeld dat zij pas aantraden toen Elfriede Fendel al jaren een vaste waarde was bij Geodesie/Geomatics/OTB. Dat geldt ook voor de hoofdredacteur van GISMagazine. Hij ontmoette Elfriede Fendel voor het eerst bij de derde editie van de door haar georganiseerde GML Relay in 2004. De leveranciers Bentley, Intergraph, Autodesk, Geodan en Esri testten toen in een goedmoedige competitie de interoperabiliteit van hun software én een vroeg prototype van de TOP10NL. Als journalist is het handig om goed te luisteren als iemand met hooggeleerde contacten, zich kritisch uitlaat over (gesubsidieerde) projecten, onderzoeken en pilots. Indirect heeft Fendel zo, zonder het zelf te beseffen, mede de redactionele inhoud van een reeks artikelen over Ruimte Voor Geo-Informatie bepaald. ‘Onzinprojecten’ kwamen er niet in… Joop Gravesteijn, tegenwoordig bij de Haagse Hogeschool en Tresor Bijzondere Collecties Geodesie, zorgde voor enkele lichtvoetige en vrolijke noten tijdens de feestelijke middag. Zo memoreerde hij de val van het kabinet Den Uyl, met daarin een bijzondere rol voor de Delftse professor Pieter de Haan (Grondpolitiek).

Gravesteijn verwees naar de verschillende oplossingsvarianten die De Haan met medewerking van zijn trouwe secretaresse had uitgewerkt. “De val van dit kabinet is dus níet de schuld van Elfriede Fendel.” Ook in de werkgroep uniformering waarin twee vakgroepen samenwerkten, speelde ze een sleutelrol, aldus Gravesteijn. ”Het geheel stond onder leiding van twee professoren, maar zíj deed al het werk. Eigenlijk hebben we het Stelsel van Basisregistraties grotendeels te danken aan Elfriede Fendel.” Alle ingrediënten voor een feestelijke middag waren aanwezig, en dat werd het dan ook. Onder de aanwezigen bevonden zich tientallen vrienden, bekenden, oud-collega’s en -studenten. De vakgroep Geodesie/Geomatics stelde een dik jubileumboek samen met terugblikken, foto’s en alle nieuwsbrieven van de VVI, de VGVI, GDMC en Geomatics door de jaren heen. Tot slot kon een bedrag van 425 euro worden overgemaakt aan een door Elfriede Fendel aangewezen goed doel: de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij. www.gdmc.nl

Dinsdag 24 en woensdag 25 november 2015 Congrescentrum 1931 in ’s-Hertogenbosch

GeoBuzz Het jaarlijkse, veelzijdige en onafhankelijke congres met beurs over geo-informatie

ALLE RUIMTE Geo-informatie is relevant! Waarom? Ontdek dat op GeoBuzz.

Geo

uzz

www.geobuzz.nl

GIS-Technologie

Met in deze editie

Onderwijs voor het voetlicht

MSc Geomatics Synthesis Project 2015-2016: 3D-Puntenwolken – direct toegankelijk en inzichtelijk Gebouwen laten zich prima in beeld brengen met laserscanning en Dense Image Matching technieken. Beide technieken leveren afzonderlijk van elkaar, maar beter nog in combinatie, een zeer dichte 3D-puntenwolk waarin alle gebouwkarakteristieken zijn ingesloten. In drie groepen bekijken de studenten van de MSc Geomatics in hoeverre opnamen van bovenaf, vanaf de straat en in gebouwen een inzichtelijk beeld opleveren. Zij worden daarin ondersteund door drie gespecialiseerde bedrijven: Skeye, Cyclomedia (integratie van panoramafoto’s én laserscanning) en Leap3D (Zeb1 hand laserscanner). Doel van het project is het werkproces van inwinning naar toepassing te versnellen door de tussenstap van 3D-gebouwmodellering over te slaan; de 3Dpuntenwolk zélf is de exploratieve databron die direct bevraagd, geanalyseerd en geïnterpreteerd kan worden door een scala aan eindgebruikers. Het eindresultaat zal gepresenteerd worden tijdens het vrij toegankelijke symposium op vrijdag 6 november 2015, vanaf 13.30 uur in de Berlagezaal van de faculteit Bouwkunde (wel even aanmelden via [email protected]).

Even voorstellen Marjolein Spaans van de Sectie Stedelijke en Regionale Ontwikkeling, Afdeling OTB, Faculteit Bouwkunde is sinds september 2015 opleidingsdirecteur van de MSc Geographical Information Management and Applications (GIMA). GIMA (www.msc-gima.nl) is een gezamenlijk programma van vier universiteiten: die in Utrecht, Wageningen, Twente en Delft. Iedere vier jaar verschuift de functie van opleidingsdirecteur naar een andere universiteit. Delft neemt deze rol nu over van Twente. Elk van de vier universiteiten levert een gelijke bijdrage aan de opleiding in de vorm van eigen specialisaties gerelateerd aan geo-informatietechnologie, -management en -toepassingen. Het GIMA-programma biedt meer dan een geavanceerd gebruik van GIS (Geographic Information Systems) voor diverse toepassingen: het omvat ook het management van geo-informatie en ruimtelijke data infrastructuren in organisaties en managementstijlen. Het eerste jaar van deze master bestaat uit vier korte contactperioden van een à twee weken, bij elke partneruniversiteit één. In de resterende tijd van het jaar maken studenten gebruik van de elektronische leeromgeving die door GIMA wordt aangeboden. Het tweede jaar bestaat uit een stageperiode en een afstudeerproject, dat vanaf september vanuit de TU Delft mede-gecoördineerd worden door Edward Verbree van de Sectie GIS-technologie, Afdeling OTB, Faculteit Bouwkunde.

oktober/November 2015

Belangstelling voor geogeoriënteerd Masteronderwijs onderwijs blijft groeien MSc Geomatics for the Built Environment – TU Delft Tijdens het op 31 augustus jl. gehouden Introductieseminar ‘Geomatics – for the Built Environment’ gaven 20 eerstejaarsstudenten (waaronder negen dames) acte de présence. Dit is overigens een lichte daling ten opzichte van vorig jaar. Na een korte introductie door de docenten waren de studenten aan de beurt om zich voor te stellen. Deze keer was ‘Big Data’ de magische term voor velen van deze nieuwe lichting. Zoals gebruikelijk bestaat de eerstejaarsgroep uit meerdere nationaliteiten en hebben de studenten uiteenlopende vooropleidingen. Onze studenten komen uit China (2), Duitsland (2), Griekenland (2) en Servië (1) en natuurlijk Nederland (15). De vooropleidingen lopen uiteen van Aardwetenschappen, Bouwkunde, Civiele Techniek, Landschapsarchitectuur, *HRGHVLH*HRPDWLFV(OHNWURQLFD*HRGHVLH*HRJUDÀH,Qdustrieel Ontwerpen, Internationaal Land en Water Management, Planologie, Remote Sensing, Ruimtelijke Planning & Ontwikkeling tot Techniek, Bestuur & Management. De grootste instroom komt uit de Faculteit Bouwkunde. De Mastervoorlichting vindt op 12 en 19 november 2015 plaats. Voor meer info zie: www.geomatics.tudelft.nl Mastervariant Geoscience and Remote Sensing – TU Delft Ook ons zusje bij Civiele Techniek doet het met 24 studenten (waaronder 7 dames) erg goed. De instroom bestaat uit studenten afkomstig uit China (3), Griekenland (2) en India (2). Drie studenten hebben een dubbele nationaliteit (Belgisch/ Nederlands, Nederlands/Bhutanees en Nederlands/Frans), waarvan er twee hun BSc aan de TU Delft hebben behaald. Het merendeel van de Nederlandse studenten heeft een BSc van de TU Delft (Civiele Techniek, Toegepaste Aardwetenschappen, Luchtvaarttechniek, Technische Natuurkunde, Werktuigbouwkunde, Informatica en Toegepaste Natuurkunde. Daarnaast is er instroom vanuit de Universiteit

Utrecht (Geologie) en de Vrije Universiteit (Aardwetenschappen). Zie: www.tudelft.nl/studeren/masteropl/masteropleidingen/ civil-engineering/msc-programma/varianten/geoscience-andremote-sensing/ Geo-information Science (MGI) – WU Aan deze master zijn dit jaar 34 studenten gestart ; iets minder dan het afgelopen jaar. Van de uit Nederland afkomstige studenten (60%), hebben 10 studenten een BSc van Wageningen University, waarvan 7 met een WU-GIS Minor.10 studenten hebben een BSc van buiten de WU, waarvan 2 met een nationale GI Minor. Het aantal studenten met een HBO-vooropleiding bedraagt 5. De internationale instroom bestaat dit jaar uit 13 studenten. De man/vrouwverhouding is 70-30. Er is sprake van een grote diversiteit in afgeronde bacheloropleidingen. Zie ook: www.wageningenur.nl/en/Education-Programmes/ prospective-master-students/MSc-programmes/MSc-GeoInformation-Science.htm MSc degree programme in Geo-information Science and Earth Observation – UT De stroming Geoinformatics doet het met een instroom van 36 internationale studenten weer goed. De nationaliteiten zijn divers, maar het overgrote deel komt uit Afrika en Azië. Zie ook: www.itc.nl/C15-GFM-MSC-01 MSc GIMA – TU Delft, UT, UU, WU Op 1 september 2015 zijn 37 nieuwe studenten begonnen met GIMA (een record!). Zeven studenten komen uit het buitenland, 11 studenten zijn vrouw en er is maar 1 parttimer. Traditiegetrouw is de UniversiWHLW8WUHFKWKRÁHYHUDQFLHU maar er zijn ook nieuwe studenten uit Groningen, Amsterdam en Nijmegen. Voor meer info: www.msc-gima.nl

Nationale GI Minor In de in 2012 gestarte minor werken zes universiteiten (Radboud Universiteit Nijmegen, TU Delft, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Vrije Universiteit Amsterdam en Wageningen University) met het bedrijfsleven

Redactie Elfriede M.Fendel, (projectmanager sectie GIS-technologie); tel. 015-278 4548, e-mail [email protected] www.gdmc.nl

en de overheid samen. Ook bij deze opleiding is sprake van een gestage groei van studenten. Voor 2015 staat de teller op 36. Ze zijn afkomstig van de Radboud Universiteit, de TU Delft, de Universiteit van Amsterdam, de Rijksuniversiteit Leiden, de Vrije Universiteit, Wageningen University en het HBO. Naast een aantal basis- en specialisatiecursussen kent deze minor een onderzoeksopdracht die in de praktijk wordt uitgevoerd.

Open data en overheidswebsites

Tijd voor een verplichte API-richtlijn

GIS

Door Remco Takken

46

Eigenlijk is iedereen voor het principe van open data, en iedereen gelooft in de economische waarde ervan. (Lagere) overheden worstelen echter met de ‘hoe’ vraag. Het gebruik van open data en het zichtbare succes laat wat op zich wachten en dat tempert het enthousiasme. Matthias Snoei van internetbedrijf SWIS voorziet groei van de ‘geobusiness’ wanneer geodata vergezeld worden van webservices.

r moet een andere positioxzEr ontstaat geen ecosysteem rond nering komen, die de geodeze prachtige én betrouwbare data. sector laat groeien voor Dat ontstaat wél als er geen eenmalions allemaal. Dat kan alge koppelingen gelegd worden, maar leen als de geobedrijven de taal van er elke keer een webservice-schil het wereldwijde web gaan spreken.” wordt gemaakt. De toekomst van het Aan het woord is Mathias Snoei, direcweb is dat je samenwerkende softteur van internetbedrijf SWIS. Snoei: waresystemen krijgt. En daar passen “Marcel Reuvers van Geonovum zei dus geen één-op-één koppelingen bij.” onlangs dat de standaarden van het Hoe zou het in de toekomst moeten OGC zoals WMS en WFS eigenlijk gaan? “Als er voor een gemeente een nog een stap verder moeten worden datamagazijn wordt gebouwd, moegebracht. Ik ben dat helemaal eens met ten er services bij zitten. Let wel: alléén hem. Locatie is het ideale koppelvlak, wie een sleutel heeft, een API-Key, kan want de locatie bepaalt de relevantie. erin. Open data is namelijk niet: alle Maar we concentreren ons teveel op de data plompverloren op het internet zetvraag ‘of je daar een kaartje van kunt ten. Om de kwaliteit te garanderen, maken’. Dat kun je zien aan het feit dat moet er beheer op de data plaatsvinWMS en WFS voorsorteren op een den. Dan kunnen – onder bepaalde Directeur van internetbureau SWIS Matthias Snoei wil dat geodata ook beschikbaar komen voor webdevelopers zonder specifieke geo-expertise. kaartvisualisatie. Maar de rijkdom van afspraken – partijen bepaalde data de data wordt onvoldoende benut als opvragen en gebruiken.” je er altijd van uitgaat dat het antwoord een de data verder ‘dood’ op de plank blijven kaartje is. Soms zijn andere zaken van evenWebservices en de markt liggen. veel, zo niet groter belang, zoals de beoogEr zijn nu al webservices, maar die worde aankomsttijd”, aldus Snoei. den voornamelijk gemaakt door de ‘geoEcosysteem business’. Daarom staat op dit moment de Hij legt uit: “Het bouwen van die koppegeobusiness op het standpunt dat overheling is een eenmalige actie. Daar schieten Buitenbeentje den hun boekje te buiten gaan wanneer SWIS is een internetbureau dat actief is in internetbureaus niets mee op. De data zijn overheden zelf openbare webservices zouhet geodomein. “Maar”, zoals Snoei het niet herbruikbaar voor andere doeleinden. den aanbieden. Snoei is daarop tegen? zegt: “We zijn wel een buitenbeentje in “Het is een beetje raar als je een licentie deze sector. We zijn geen geo-bedrijf. Wij bij iemand moet afnemen om een service Dit artikel is een onderdeel gebruiken geo-informatie om websites beter te ontvangen met daarin open data, bijvan een serie ‘Interessante te maken. We worden veelal ingehuurd voorbeeld van energielabels.” En Snoei verhalen van leden van door de afdeling communicatie van – bijschetst daarbij een heel ander verdienmoGeoBusiness Nederland’. In voorbeeld – een gemeente voor de websidel: “Het moet niet gaan over de beschikdeze serie geeft GeoBusite. Die website bevat handige toepassingen baarheid van data, het moet gaan over ness Nederland haar leden de mogelijkvoor burgers, zo kunnen zij zien ‘waar er wat je met open datastromen kúnt. Als heid een speciaal geo-geluid te laten wegwerkzaamheden verwacht worden’. kwalitatief goede data vrij stromen van horen dat anders is en laat zien wat de Daarvoor zijn geodata nodig. Die moeten warehouse naar magazijn naar website meerwaarde van de branchevereniging kwalitatief in orde zijn, en bovendien actuen terug, dan ontstaan de beste toepasis. Meer informatie is te vinden op de eel.” Wat er volgens Snoei op dit moment singen en wordt het belang – en de verwebsite www.geobusiness.nl of door de misgaat, is dat er een bedrijf wordt ingediencapaciteit – van geo veel groter dan branchevereniging te volgen op Twitter: huurd om op maat een koppeling te bouhet nu is.” @GeoBusinessNL. wen tussen de data en de website, terwijl

“E


Webrichtlijnen als voorbeeld Matthias Snoei ziet duidelijk voor zich hoe dat zou kunnen werken: namelijk door een verplichte API-richtlijn. Dat is een winnende strategie gebleken bij de webrichtlijnen. Webrichtlijnen zijn in 2004 met succes geformuleerd om de kwaliteit en toegankelijkheid voor websites te verbeteren voor mensen met een beperking. Zo weten overheidsorganisaties waar hun website aan moet voldoen zonder dat ze zelf echt hoeven te weten hoe het zit. Leveranciers hebben geen andere keus dan hun aanbod op deze richtlijnen aan te passen. “Er werd in die tijd flink gezucht door de leveranciers, maar uiteindelijk werd het alleen maar mooier. De pijn was weliswaar voor de bouwers die werden getoetst door externe clubs, maar wat je uiteindelijk zag gebeuren: ‘Voldoet Aan De Webrichtlijnen’ is een kwaliteitskeurmerk geworden.” Snoei: “In 2015 zouden we een API-richtlijn moeten

formuleren om leveranciers van software aan de overheid te ‘dwingen’ om hun systemen toegankelijk te maken voor externe software-systemen, en deze ook standaard als zodanig te implementeren. Een API-richtlijn geeft duidelijkheid richting (lagere) overheden, die worstelen met de ‘hoe’ vraag. De markt zal zijn aanbod hierop moeten afstemmen, waardoor de kosten meevallen. De overheid houdt door middel van API’s grip op ‘haar’ data. Uiteindelijk ontstaat zo een ‘API economy’ waarbij op basis van open data optimale dienstverlening en verdienmodellen mogelijk worden. Eigenlijk gaat het maar om één cruciaal zinnetje: ieder geomagazijn moet automatisch webservices genereren voor gebruik van buitenaf.”

mee te hebben. Standaardiseringsorgaan Geonovum ziet het web als belangrijk publicatiekanaal voor locatie-informatie en wil dat locatie-informatie goed toegankelijk is voor webontwikkelaars zonder specifieke geo-ICT-kennis. Daarom organiseert Geonovum een testbed waarin de mogelijkheden worden onderzocht voor het publiceren van locatie-data als bruikbaar en integraal onderdeel van het web. De markt wordt bij het testbed betrokken om vier onderzoeksvragen te beantwoorden. De organisatie en achtergrond van het testbed en de vier onderzoeksvragen zijn onlangs beschreven in een Invitation to Tender. Op 25 november geeft Matthias Snoei tijdens GeoBuzz in ’s-Hertogenbosch om 15:00 uur een GeoTalk met als onderwerp ‘Winning In The API Economy’.

Testbed Na aanvankelijke weerstand in de sector lijken de ideeën van Matthias Snoei nu het tij

www.swis.nl

Advertentie

47

MENU

GEO Kenners & Kunners Ruimteschepper: het antwoord op trends in de geo-wereld! delen is creëren - collectieve kennis is hét fundament onder het Ruimteschepper initiatief

ondernemende en verantwoordelijke geo-experts voor vrijwel elke rol en verantwoordelijkheid beschikbaar

073 - 7820168

[email protected]


Succesvolle ICT binnen de overheid

GIS

De introductie van Digiridders

48

In vijf forums/rondetafelbijeenkomsten is onlangs de basis gelegd voor een nieuwe werkvorm: Digiridders.

Door Informatiegeleiders

Innoveren of optimaliseren? Hoe maak je de ICT binnen de overheid succesvol? Een vraag die dit jaar door een groep bewogen en betrokken vertegenwoordigers uit de overheid en het bedrijfsleven meerdere malen gesteld werd.

e sector heeft hulp nodig, de ICT moet naar een hoger plan getrokken worden. Diverse onderzoeken en commissies ondersteunen deze constatering. Maar waar begin je? Met deze vraag gingen de vertegenwoordigers van overheid en bedrijfsleven aan de slag. In vijf rondetafelbijeenkomsten is onlangs de basis gelegd voor een nieuwe werkvorm: Digiridders. De Digiridders willen de overheid voorzien van een goed en onafhankelijk advies, pro deo en los van commerciële belangen.

D

Cultuur van de organisatie De zoektocht naar antwoorden op de vraag waarom ICT-projecten vaak fout gaan, begon met een analyse van de cultuur van de organisatie. De cultuur van een (overheids)organisatie draagt voor een groot deel bij aan het succes of aan het falen van ICT-projecten. Innovatie wordt binnen de overheid onvoldoende beloond en de cultuur van de organisatie staat innovatie in de weg. De volgende constateringen vragen om een nadere uitwerking: • Partnerschap ontwikkelen; de klant en leverancier moeten gezamenlijk optrekken in ICT-trajecten. Het belang van beide partijen moet voorop staan.


• Om ICT-projecten binnen de overheid succesvol te laten zijn, moeten organisatieverandering en aanpassingen in werkprocessen zeer nadrukkelijk meegenomen worden in het realiseren en opleveren van het project. • De vraag bij het oplossen van ICT-vraagstukken binnen de overheid die niet altijd gesteld wordt: waarom een focus op nieuwe ontwikkelingen, terwijl hergebruik van bestaande technologie ook mogelijk is? Innoveren versus optimaliseren. Een nieuw systeem is niet per definitie beter en brengt vaak extra risico’s met zich mee. Bij het beantwoorden van de vraag of het nieuwbouw of renovatie moet worden, spelen landelijke ontwikkelingen een belangrijke rol.

Digiridders Wiki Cultuurveranderingen teweegbrengen, ICT-projecten succesvoller maken, grote besparingen realiseren, het gaat niet vanzelf. Opdrachtgevers, opdrachtnemers, beleidsmakers, beheerders van standaarden kunnen alleen door intensief samenwerken de problemen binnen de sector oplossen en voor een ommekeer zorgen. De Digiridders willen met hun adviezen deze ommekeer versnellen waarbij het delen van kennis centraal staat. Dit wordt onder andere

gedaan door het opzetten van een Wiki. Het doel: nooit meer hoeven zoeken naar de speld in de digitale hooiberg. Via de Wiki kunnen beleidsmakers, informatiemanagers, informatiespecialisten, projectmanagers, beheerders en andere geïnteresseerden snel bij de juiste informatie komen. Het uitgangspunt hierbij is: het wiel is al uitgevonden.

Tienpuntenplan Bij het opstellen van een advies wordt er gewerkt op basis van het onderstaande tienpuntenplan. • Maak datamanagement eenvoudiger • Focus op de behoefte van de afnemer • Stimuleer hergebruik van bestaande systemen en oplossingen • Maak informatiemanagement tot een primair proces • Neem de tijd voor het kiezen van de juiste methodiek • Gebruik een standaard architectuur • Geef ruimte aan innovatie • Besteed slimmer aan • Maak de ICT van organisaties simpeler, en daarna nog simpeler • Stimuleer kennisdeling

Maandelijkse bijeenkomsten Maandelijks komen de Digiridders bijeen om vanuit verschillende invalshoeken en disciplines antwoorden te vinden op problemen die voor de hele sector relevant zijn. Het resultaat van deze gezamenlijke inspanning is een advies dat aangeboden wordt aan afnemers die daadwerkelijk iets met het advies kunnen en willen doen. Centraal staat nu het thema ‘data op orde’. Hoe kunnen overheden de standaarden optimaal toepassen en van dezelfde basiscomponenten gebruikmaken? Omdat veel van de informatie binnen de overheid een ruimtelijke component heeft, is de link met geo-informatie snel gelegd. In deze vroege fase van dit initiatief van Informatiegeleiders Leen Murre [email protected], Harrie van der Werf [email protected] en Jochem Mollema [email protected] hangt er nog enige geheimzinnigheid rondom de Digiridders. Sommige deelnemers willen op dit moment namelijk ‘incognito’ blijven, voor anderen is het geen probleem om te worden geïdentificeerd als Digiridder. www.digiridders.nl

49

Advertentie

Carlson SurvPC

Tablet PC oplossing voor hardware onafhankelijke inwinning van landmeetkundige en GIS data Hardware onafhankelijk: SurvPC ondersteunt meer dan 400 verschillende GNSS ontvangers en Total Stations, interface blijft gelijk voor alle merken, Nederlandstalig

Esri® Map topo bewerken

Landmeetkundige inwinning: topografie, uitzetten, COGO functies, roading, volumes, import&export DXF/DWG/Shape/LandXML GIS inwinning: direct laden en bewerken van ArcGIS® database model in het veld, geen conversies, geen data/tijd verlies, geen invoerformulieren aanmaken

Esri® Map kenmerken bewerken

Save Time! No Prep Needed!

Meer informatie? bel +31 (0) 36 750 1781 www.carlsonsw.com www.carlsonEMEA.com


Servicepagina Wat is GIS-Magazine? GIS-Magazine is een vaktijdschrift over geo-ICT met een praktische insteek. De wereld van de digitale kaart begint bij het inwinnen van ruimtelijke gegevens door een landmeter en eindigt bij ontsluiting via intra- of internet. GIS-Magazine verschijnt acht maal per jaar in Nederland en België.

Lezersservice

Waar gaat GIS-Magazine over? GIS-Magazine laat zien hoe geografische informatie zijn weg vindt naar de (eind-)gebruiker. GIS (Geografische Informatie Systemen) is meer en meer onderdeel van een groter geheel. Overheidsinstanties, maar ook het bedrijfsleven doen in toenemende mate hun voordeel met kaartgebaseerde ICT-oplossingen. GIS-Magazine verslaat actuele evenementen op GIS-gebied, ondervraagt ervaren gebruikers en andere betrokkenen uit het onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven. Abonnementen 2015 Een abonnement op GIS-Magazine vraagt u aan via de website www.gismagazine.nl. De prijs voor een jaarabonnement (acht opeenvolgende nummers) op GIS-Magazine bedraagt 75,00 euro (exclusief 6% btw). Deze prijs geldt voor verzending binnen Nederland. Voor verzending buiten Nederland bedraagt de prijs 78,00 euro. Abonnementen worden automatisch verlengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk of via e-mail, dienen één maand voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons bezit te zijn.

U ontvangt altijd een bevestiging van de opzegging en de einddatum per e-mail of brief. Telefonische opzeggingen worden niet in behandeling genomen. Voor informatie en aanvraag abonnementen: [email protected]. Password website Profiteer van de voordelen van een abonnement op GIS-Magazine. U heeft als abonnee met uw debiteurennummer toegang tot de digitale bladerversie van GIS-Magazine alsmede het gehele archief op de website. GIS-Magazine op internet Meer nieuws, de actuele agenda en een online archief vindt u op www.gismagazine.nl. Gegevens onjuist? Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van GISMagazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adresdrager met gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan: CMedia B.V. Postbus 231 8300 AE Emmeloord U kunt wijzigingen ook via e-mail verzenden naar [email protected]

Vooruitblik / Adverteerdersindex

50

In GIS-Magazine 8 - 2015

Adverteerdersindex

Leica Captivate Arno Kijzerwaard bespreekt de belangrijkste vernieuwingen op Leicagebied, die natuurlijk óók tijdens GeoBuzz in ’sHer togenbosch aan bod komen.

Notificare Notificare timmert aan de weg op het gebied van mobiele marketing. Voor grote en kleine opdrachtgevers realiseert het bedrijf locatietoepassingen ‘onder de motorkap’ van veelgebruikte smartphone apps. Ook adviseert Notificare over de plaatsing van iBeacons en geofencing.

GIS-Magazine 8 verschijnt omstreeks 23 november 2015.

CAD Accent

www.infracad.nl

9

Carlson

www.carlsonsw.com

49

Digireg

www.digireg.nl

36

Facto Geo Meetdienst

www.facto-geo.nl

51

GeoBuzz

www.geobuzz.nl

43

Geodan

www.geodan.nl

41

Grontmij

www.obsurv.nl/bekijk-demo

52

Imagem

www.imagem/smartmapps

22

Kadaster

www.kadaster.nl/geobuzz

29

NedGraphics

www.nedgraphics.nl

11

NEO

www.imgeototalcare.nl

17

Realworld Systems

www.realworld-systems.com

39

Reduct

www.ductrunner.com

15

Ruimteschepper


Target Holding

www.ossgrid.nl

24

Topcon

www.topconpositioning.nl

38

Vicrea

www.vicrea.nl/vacatures

2

21, 35, 47

Uw betrouwbare partner in geodesie en geo-informatie Landmeetkundig inwinnen Basisregistratie Bouwmaatvoering Detacheringen Fotogrammetrie Hoogte- en volumemetingen

Kadastrale dienstverlening Splitsingen: appartementen en percelen Reconstructie eigendomsgrenzen Leidingenregistratie Situatiemetingen Deformatie- en zettingsmetingen

DTM-, DTB- en GPS-grondslagmetingen 3D-modellering Cartografie & GIS Inpandige- en gevelmetingen Uitzetten GWW Laserscanning en mobile mapping

Wij zoeken collega’s! www.facto-geo.nl

Facto Geo Meetdienst is een geodetisch ingenieursbureau. Doordat wij gevestigd zijn op 6 locaties verspreid over Nederland, zijn wij flexibel en overal inzetbaar. Wij leveren teamwerk in maatwerk op het gebied van geodesie en geo-informatie.

Bezoek ons tijdens GeoBuzz

Deventer Bunschoten Sliedrecht Drachten Haarlem Posterholt T 0570 50 32 50 F 0570 50 32 55 E [email protected] I www.facto-geo.nl

OOG VOOR DE WERELD OM ONS HEEN Wij zijn ervan overtuigd dat het beheren van onze leef- en werkomgeving makkelijker kan. Zien is geloven, vraag een tijdelijke licentie aan: www.obsurv.nl/bekijk-demo

Ontwikkelingen in Ruimtelijke Informatie & Geo-ICT

Recommend Documents