Op de bank, tv aan, laptop op schoot, mobieltje links en iPod rechts: voor pubers is multimediaal bezig zijn de gewoonste zaak van de wereld. Maar ‘s nachts doen ze geen oog dicht. En stonden hun schouders altijd al zo hoog en gespannen? Zo help je ze te ontspannen. tekst Manja Gruson illustraties micha archer
Ontspantips voor digi-junkies
‘Z
elf denken kinderen vaak dat ze achter een beeldscherm juist ont spannen, omdat ze zich daar even kunnen afsluiten van de rest van de wereld en alle prikkels die ze de hele dag te verduren krijgen.’ Eva Bronsveld, die opvoedworkshops, trainingen en lezingen geeft aan ouders en onderwijs professionals en gespecialiseerd is in temperamentvolle kinderen, krijgt vaak vragen over computeren en schrijft er ook ge regeld over. ‘Voor korte tijd kan achter de computer zitten ook best fijn zijn, maar hoe
38
langer het duurt, hoe averechtser het werkt. Naar een scherm kijken is namelijk heel erg in je hoofd zitten. De rest van je lijf voel je bijna niet meer. Daardoor merk je ook niet dat je lichaam behoefte heeft aan iets anders, zoals bewegen, eten, drinken of slapen.’ Natuurlijk heeft de computer ook heel leuke kanten, zegt Bronsveld, maar het draait alle maal om de juiste balans. ‘Voor een kind dat af en toe computert maar daarnaast veel sport en buiten speelt, is het minder nodig om te ont spannen dan voor een kind dat veel computert maar weinig beweegt.’
februari 2014
jm2 ontspannen.indd 38
09-01-14 12:17
J/M
Y
oga- en meditatiedocent Rosalinda Weel hoort in haar yogastudio geregeld discussies over het effect van computerschermen op kinderen, en hoe daarmee om te gaan. Zelf heeft ze hier met haar kinderen van 9, 13 en 15 natuurlijk ook mee te maken. In haar trainingen voor opvoeders en leerkrachten die kinderen willen leren ontspannen, legt ook zij uit dat gamen, je mobiel checken en andere online bezigheden allemaal ‘hoofd’-activiteiten zijn. ‘Maar om in balans te zijn, moet je volgens de yogatraditie niet alleen je hoofd maar ook je hart en je hele lijf gebruiken. Zodra je achter een
scherm zit, sta je niet meer in verbinding met je gevoelsleven - en het echte leven. Als je dat vaak en lang doet, gaat het ten koste van je sociale vaardigheden, fantasie en creativiteit. Je functioneert daardoor in het dagelijks leven minder goed. Maar het vervelendste is dat je hoofd er overspannen van raakt. Als kinderen lange tijd achter elkaar computeren zijn ze daarna vaak stuiterballetjes, omdat ze hun lichaam te lang niet gebruikt hebben. Daardoor kunnen ze ook vaak niet slapen: hun hoofd heeft geen
februari 2014 39
jm2 ontspannen.indd 39
09-01-14 12:17
‘Je kunt computers, telefoons of tablets niet negeren bij pubers; het hoort gewoon bij hen’ ONTSPANNINGSOEFENINGEN Tips van Eva Bronsveld
✽ DE BLOEM: adem in door je neus alsof je aan een bloem ruikt, adem uit door je mond (zo van: ‘Aah, lekker.’) ✽ DE SLANG: adem in door je neus en sssssssssssssssssss uit door je mond (zo lang mogelijk sissen) ✽ GAMEGYM: doe na afloop van een computergame de bewegingen uit dat spelletje na. Kijk een paar keer mee met je kind als hij aan het gamen is en verzin enkele soortgelijke bewegingsoefeningen. Bijvoorbeeld: over paddenstoelen springen, door tunnels kruipen, zo hoog mogelijk springen of de loopjes van de verschillende karakters nadoen. ✽ DE BODYSCAN: van boven naar beneden alle onderdelen van je lichaam even laten wiebelen of bewegen. Eindig met voeten in de grond drukken en contact maken met de vloer. ✽ Een paar STRETCHOEFENINGEN kunnen ook geen kwaad. Bijvoorbeeld: jezelf zo lang mogelijk maken, met je handen je voeten aanraken, in kleermakerszit met je neus je voeten aanraken, in spreidstand met je hand je voet aanraken.
tijd gehad om alle opgedane prikkels te verwerken.’ Natuurlijk, zegt ze, is het verleidelijk om kinderen achter de computer hun gang te laten gaan, om even rust in huis te hebben. ‘Daar maak ik me ook wel eens schuldig aan. Maar het boemerangeffect is dat je kind daarna alleen nog maar drukker is.’ Om je kind te laten ontspannen moet je hem helpen om alles te verwerken wat zijn hoofd binnenkrijgt, inclusief eindeloze chatgesprekken met vriendinnen of online computergames met vrienden. Dat doe je bijvoorbeeld door
40
samen bij een kop thee wat te praten over de dag. ‘Zo kan hij weer wat naar binnen keren, na alle prikkels die zijn zintuigen naar buiten gericht hielden.’ En je kind gewoon verbieden te computeren, is dat niet de beste manier om spanning en onrust te voorkomen? ‘Bij kleintjes lukt dat misschien nog,’ zegt Rosalinda Weel, ‘maar met pubers is dat bijna onmogelijk. Ze gebruiken de computer voor hun huiswerk, en bovendien is er een grote sociale druk om met vrienden te facebooken, chatten of whatsappen. Ze vallen anders simpelweg buiten de groep omdat ze de laatste roddels en afspraken missen. Je kunt computers, telefoons of tablets gewoon niet negeren bij pubers. Het hoort nu eenmaal bij hen.’ Omdat de druk zo groot is om steeds te reageren op groepsgesprekken waar - zeker bij meiden - niet zelden best zware onderwerpen voorbijkomen, zegt Weel tegen haar eigen pubers dat ze hun mobiel beter een poosje bij haar in bewaring kunnen geven als ze echt moeten leren. ‘Dan vertellen ze maar aan hun vriendinnen dat ze even niet kunnen whatsappen omdat ze van hun moeder de telefoon moeten wegleggen. Dat vinden ze zelf uiteindelijk ook fijner. Vaak geven ze hun telefoon al aan mij uit zelfbescherming.’ Ook tijdens het eten en ’s avonds staan de telefoons bij Weel thuis op de docking stations. Het geluid gaat uit, want ook al dat geblieb en gepiep van nieuwe berichtjes geeft stress, en er wordt als het even kan niet meer gecomputerd. ‘De straling van computerschermen schijnt dezelfde prikkelende werking te hebben als cafeïne, vandaar die slaapproblemen. Onderschat het effect van ’s avonds computeren of op je mobieltje kijken dus niet.’ Eva Bronsveld adviseert ouders om zo relaxed mogelijk met het gecomputer om te gaan. ‘Hoe meer jij erop tegen bent, hoe aantrekkelijker het waarschijnlijk wordt voor je kind. En bedenk: ook ruzie levert stress op, misschien nog wel meer dan het computeren zelf. Bovendien: als jij ervoor zorgt dat er genoeg leuke alternatieven
FEBRUARI 2014
jm2 ontspannen.indd 40
09-01-14 12:17
J/M
‘Ruzie over het computeren levert misschien nog wel meer stress op dan het computeren zelf’
zijn, is dat hele computeren vanzelf niet meer zo’n issue. Bied (jonge) kinderen aan om samen naar de speeltuin te gaan, een hut te bouwen in het bos, te gaan zwemmen, fietsen of een strandwandeling te maken. Dan kiest je kind echt wel daarvoor.’ Verder is het een zaak van veel blijven praten over computeren en de effecten ervan, vindt Rosalinda Weel. Niet met een opgeheven vingertje, maar open: om je kinderen bewust te maken, en ze te helpen de overdaad aan informatie in hun hoofden te verminderen.
F
ijne ontspanningsmethodes zijn volgens Weel yoga of (geleide)meditaties. ‘Zelfs met af en toe een korte yogaoefening of een serie van een paar oefeningetjes doorbreek je de stress. Natuurlijk kun je ze niet dwingen, maar vaak merken ze zelf al dat ze daardoor bijvoorbeeld beter slapen. Met kleine kinderen is het vooral belangrijk om op tijd een poosje naar buiten te gaan of beweegspelletjes te doen. Zo is er een ademhalingsoefening die je kind altijd en overal even tussendoor kan doen. Hierbij legt hij zijn handen op zijn buik en ademt naar zijn handen toe, zodat zijn buik als een ballon opzwelt. Als je gespannen bent of erg in je hoofd zit, zoals bij computeren, haal je namelijk vaak erg “hoog” adem. Met deze oefening breng je dat weer omlaag naar je buik, waar hij hoort. Hierdoor ontspan je.’ Leer je kind om zich geregeld af te vragen hoe zijn lijf aanvoelt, adviseert Eva Bronsveld. ‘Hoe gaat het met mijn schouders? Zijn die ontspannen of juist gespannen? Leer hem dat hij aan tafel computert en niet op de bank. In de Volkskrant stond laatst dat we over honderd jaar misschien allemaal krom lopen, omdat kinderen bochels kunnen ontwikkelen als ze vaak met gebogen nek en rug voor of over een scherm zitten. Herinner je kind eraan dat hij zich geregeld even
februari 2014 41
jm2 ontspannen.indd 41
09-01-14 12:17
‘Laat je kind zich geregeld even uitrekken, met zijn hoofd wiebelen, nek bewegen en zijn armen en benen wapperen’ uitrekt of rechtop gaat staan. Laat hem dan met zijn hoofd wiebelen, zijn nek bewegen en zijn armen en benen wapperen. Om zijn voeten te voelen, moet hij ze even flink in de grond duwen, alsof hij ze erdoorheen probeert te drukken. Zo aardt hij weer. Met kleine kinderen kun je een dans- of springritueel invoeren nadat ze gecomputerd hebben. Mario Bros-gymoefeningen zijn ook leuk. Even het bos in en een Mario-koprol maken, of net als Mario over een boomstam rennen of springen.’ Hun voeten masseren is ook een goede remedie, zegt Rosalinda Weel. Of samen koken, daarbij is je kind lekker met zijn handen bezig. Een huisdier is altijd goed; niet alleen door het zintuiglijke aspect van knuffelen en aaien, maar ook omdat je naar buiten moet om de hond uit te laten. Het is een fantastisch medicijn tegen stress. Het sleutelwoord is verbinden, benadrukt Weel. ‘Verbinding maken met elkaar, met je hart, is
Help je kind te ontspannen Volg de 7-weekse online J/M-cursussen Yoga & Meditatie of Kindermassage. Meer informatie (o.a. proeflesje): ✽ www.jmouders.nl/yogameditatie ✽ www.jmouders.nl/kindermassage
Schermstresssignalen
✽ Slaapproblemen ✽ Concentratieproblemen ✽ Huilerig, uit balans zijn ✽ Stil en teruggetrokken gedrag
hét tegengif tegen computerspanning. En hoe je dat doet, maakt eigenlijk niet zoveel uit. Of het nu yoga wordt, meditatie of een andere vorm van bewustzijnstraining zoals mindfulness. Eén keer per week een yogalesje is al afdoende omdat het je bewust maakt van je lijf.’ Wat kinderen hiervan leren nemen ze mee in hun dagelijks leven, is Weels ervaring. Maak ook geregeld echt tijd voor elkaar. Neem je kind even lekker op schoot, raak hem vaak aan, knuffel, maak veel oogcontact, praat over gevoelens, doe spelletjes, lees voor, ga samen dansen of stoeien. Help je puber tijdens het huiswerk maken op de computer door hem om de zoveel tijd te vragen hoe het gaat, en hem er misschien even aan te herinneren dat hij wat moet bewegen bijvoorbeeld op en neer springen - om zijn bloed weer te laten stromen. Een bad of douche voor het slapengaan is ook een prima manier om te ontspannen en alles af te laten vloeien wat je niet meer nodig hebt.
Meer informatie Rosalinda Weel: www.dedroomstudio.nl ✽ Eva Bronsveld: www.evabronsveld.nl 42
februari 2014
jm2 ontspannen.indd 42
09-01-14 12:17
