Meld u aan voor de nieuwsbrief op

05

Jaargang 8 • 24 mei 2012

N i e u w s , a c h t e r g ro n d e n e n o p i n i e s u i t b o u w & i n f r a Projecten in Friesland

Openstelling 2 juni 2012 Dag van de Bouw

Projecten in Groningen

• reconstructie Drachtsterplein, Leeuwarden

• nieuwbouw Nieuwbouw woonhuis, Ravenswoud

• aanleg Noordwesttangent, Menaam

• nieuwbouw De Groene Vuurvlinder, Wolvega

• herbestemming Herstel brandschade, Hoogezand

• nieuwbouw Cultureel Kwartier Sneek, Sneek

• herbestemming Dataheerd, Feerwerd

• nieuwbouw Huys ter Swaach Verzorgd Wonen, Beetsterzwaag

• nieuwbouw Jongerentoren Paddepoel Zuid Oost (PPZO), Groningen • nieuwbouw Klein Corpus, Groningen

Projecten in Drenthe

Projecten in Flevoland • nieuwbouw De Citadel Assen, Assen

• aanleg Verbinding onder de A37, Bahco fase 3, Klazienaveen

Projecten in Noord-Holland • nieuwbouw 106 won. Stad van de Zon Plandeel 3, Heerhugowaard

• nieuwbouw Jansoniusterrein, 93 woningen fase 2 + 3, Hoofddorp

• nieuwbouw 12 woningen Polderweijde fase 5a, Obdam • nieuwbouw 84 appartementen en parkeergarage, Volendam

• openstelling Grootschalige herontwikkeling gebouwen B/C van de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

• nieuwbouw Amstelcampus, Amsterdam

• aanleg Metrostation CS, Amsterdam • restauratie Muiderkerktoren, Amsterdam

• verbouw Gerardus Majellakerk, Amsterdam

• restauratie Steve Bikoplein 8, Amsterdam • nieuwbouw Radiotherapiegebouw Westfriesgasthuis, Hoorn

• nieuwbouw Bergenhof, Assendelft

• nieuwbouw Multifunctioneel centrum Markt 18, Schagen • reconstructie N242 Smuigelweg, Verlaat • aanleg Noord/Zuidlijn Amsterdam - station Rokin, Amsterdam

• nieuwbouw Centrumgebied De Banne, Amsterdam • nieuwbouw Gezondheidscentrum, Enkhuizen

• restauratie Hogesluisbrug, Amsterdam

• nieuwbouw Het Lookerparck, Den Hoorn

• aanleg Noord/Zuidlijn - station Vijzelgracht,

• nieuwbouw Huygens college en Polsstok, Heerhugowaard

• nieuwbouw Station Dronten, Dronten • nieuwbouw station Almere Poort, Almere

• openstelling Leer de bouw kennen, Wormerveer

Projecten in Overijssel

• restauratie De langhuisstolp, Aartswoud • herbestemming Studentenhuisvesting Bergerweg, Alkmaar

• aanleg Noord Zuidlijn Sixhaven, Amsterdam • aanleg N201 aansluitingen A4, Hoofddorp

• nieuwbouw Boortunnel Noord/Zuidlijn, Amsterdam

• reconstructie N50 Ramspol, Ens

• nieuwbouw Harm Tiesingstraat 41, Borger • nieuwbouw Zorginstelling Jannes van der Sleedenhuis, Hoogeveen

• aanleg Onderdoorgang Soestdijkerstraatweg, Hilversum

• nieuwbouw Appartementen De Boetzelaer, Amsterdam • nieuwbouw Basisschool de Paulusschool, Castricum

• nieuwbouw Brede school, Niedorp

• nieuwbouw GBL Forint, Zuidlaren

• aanleg C Hondsrugkanaal, Klazienaveen • openstelling Bouwbedrijf Vedder Buinen, Buinen

• nieuwbouw 40 woningen St. Nicolaashof, Kampen

• aanleg Combiplan Nijverdal, NIjverdal

• nieuwbouw 70 wooneenheden De Losserhof, Losser

• restauratie Klooster, Enschede

• nieuwbouw Appartementen Ten Stade, Wierden

• uitbreiding Gerechtsgebouw Zwolle, Zwolle

• nieuwbouw De Kol, Holten

• nieuwbouw Wijkerbaan, Beverwijk

• nieuwbouw Saxion, Deventer

• nieuwbouw Landhuis en schuur fam. Slot, Saasveld

• nieuwbouw Woondienstencentrum De Nieuwe Egelantier, Hilversum

• nieuwbouw 51 woningen Welemanstraat, Borne

• nieuwbouw Museum, brasserie, appartementen en winkel Ton Schulten, Ootmarsum

• restauratie De Koningsvrouwen van Landlust, Amsterdam

Projecten in Gelderland • nieuwbouw 101 wooneenheden in Rheden, plan Grinthuizen, Rheden

Projecten in Zuid-Holland

Enige remedie tegen crisis is: werk, werk, werk

3

• nieuwbouw 100Hoog, Rotterdam

• nieuwbouw Schippersbrug, Noorden

• nieuwbouw 102 appartementen Schoutenhoek, Zoetermeer

• reconstructie Herstel kademuur Gouda, Gouda

• nieuwbouw 118 W&, Zoetermeer

• verbouw Voormalig Postkantoor Hillegom, Hillegom

• nieuwbouw 123 woningen Leerpark, Dordrecht • nieuwbouw 2 woontorens Waldorpstraat, Den Haag

• nieuwbouw Waterlijster, Krimpen aan den ijssel • aanleg Spoorzone Delft, Delft

• nieuwbouw Ackershof, Pijnacker

• verbouw De 7 van Simon, Delft

• nieuwbouw Alexanderstraat, Leiden

• openstelling Kinderen een dag in de bouw, Berkel en Rodenrijs

• nieuwbouw Appartementengebouw 7e Bastion, Gorinchem • nieuwbouw Centrumplan Oosterheem, Zoetermeer • nieuwbouw De Gravin, Oud-Beijerland

• nieuwbouw Woon- en zorgcomplex De Vijverhof, Capelle aan den IJssel • herbestemming De Fabriek van Delfshaven, Rotterdam

• nieuwbouw Project Duiven, Duiven • nieuwbouw Sportcomplex Fc Zutphen, Zutphen

• nieuwbouw Acuut Centrum, Diakonessenhuis, Utrecht

• nieuwbouw 50 woningen Laakse Beemd, Amersfoort

• nieuwbouw Castellum een mediterraan stadje in het hart van Houten, Houten • nieuwbouw cs Maarssen, Maarssen • nieuwbouw E & E Gasthuis, Wijk bij Duurstede

• nieuwbouw Gemeentekantoor Utrechtse Heuvelrug, Doorn

• uitbreiding Stationsgebied Utrecht, Utrecht

• nieuwbouw Nieuwbouw kerk Hersteld Hervormde Gemeente, Nieuwe Tonge

• herbestemming Helenahoeve Tiengemeten, natuureiland Tiengemeten

• nieuwbouw Ondergrondse Fietsenstalling, Rotterdam

• restauratie Pand Rodenburch te Dordrecht, Dordrecht

• nieuwbouw Parkview, Nieuwegein

• nieuwbouw Ontmoetingsruimte, Nieuwkoop

• nieuwbouw zwembad Aquarijn te Alphen a/d Rijn, Alphen aan den Rijn

• aanleg CIF FttH IJsselstein, IJsselstein

• reconstructie Bedrijfspand NN86, Amersfoort

4

• nieuwbouw Poort van Limburg te Weert, Weert

• reconstructie Historisch Centrum Valkenburg, Valkenburg aan de Geul

• nieuwbouw 32 woningen Hof van Zeelst, Eindhoven

• nieuwbouw 70 huurappartementen (flat 4), ‘s Hertogenbosch

• nieuwbouw 4 kleinschalige woningen voor mensen met dementie, Venray

• nieuwbouw De Brink, Riel

• nieuwbouw De Luif, Venlo

• nieuwbouw Fitland, Sittard

• nieuwbouw Nieuwbouw Cordis Tegula, Tegelen

• aanleg A2 Maastricht, Maastricht

Projecten in Noord-Brabant

• reconstructie Aanpassen ondergrondse infrastructuur voor omleggen Zuid-Willemsvaart, Rosmalen

• nieuwbouw Stationskwartier, Weert • nieuwbouw Woon en zorgcomplex La Famille, Elsloo • nieuwbouw Rosa Toren, Sittard

• nieuwbouw Plan Park Luistruik, Nuenen

Projectenoverzicht Dag van de Bouw 2012 • nieuwbouw De Buitenplaats, Bavel

• herbestemming Petruskerk, Vught

• nieuwbouw Plan Sonse Hout, Son en Breugel • nieuwbouw Rodeborg, Klundert

Projecten in Zeeland

• nieuwbouw 40 zorgappartementen ParcVelt, Venray

• herbestemming 7 kluswoningen De Nieuwe Stappen, Tilburg

• nieuwbouw Havenmeester fase B, Tilburg


• aanleg A4 Steenbergen, Steenbergen

• nieuwbouw Het Spoor Mill, Mill

• nieuwbouw 59 woningen Noordweg/ Noordsingel, Middelburg

• nieuwbouw Brede Bossche School Nieuw Zuid, ‘s Hertogenbosch

• nieuwbouw De Statie Bergen Op Zoom, Bergen op Zoom

• nieuwbouw Kantoor Dorgelolaan, Eindhoven

• nieuwbouw Tolpost Helmond, Helmond

• nieuwbouw Brouwhof, Breda

• nieuwbouw De Werf, Tilburg

• nieuwbouw Kinder Expertise Centrum, ‘s Hertogenbosch

• nieuwbouw Van Dorst Rijen, Rijen

• aanleg Sluiskiltunnel, Terneuzen

• nieuwbouw Bedrijfshal Snelbouw, Haaren

• reconstructie t Scheepje te Boxtel, Boxtel

• nieuwbouw De Havenmeester fase B, Tilburg

• restauratie Gemeentehuis Venray, Venray

• nieuwbouw Sterrebos, Roosendaal • nieuwbouw TalentSquare, Tilburg

• nieuwbouw Tivoliplein, Oudenbosch

• nieuwbouw Meubelplein Ekkersrijt, Son

• nieuwbouw Woonzorgcomplex Vita, Rijen

• nieuwbouw Centrumplan Hilvarenbeek, 5081AJ Hilvarenbeek

• nieuwbouw Dienstencentrum Maaszicht Grave, Grave

• nieuwbouw kantoor La Facade gebouw D en E, ‘s-Hertogenbosch

• nieuwbouw Ziekenhuis Bernhoven, Uden

• restauratie /Renovatie Ventoseflat, Eindhoven

• nieuwbouw Dome-X, Oss

• nieuwbouw Plan de Vrije Zijde te Rosmalen, Rosmalen


• reconstructie N329 Weg van de Toekomst, Oss

• nieuwbouw dr. Struijckenplein, Breda

• nieuwbouw Plan De Zuidrand , Rosmalen

• nieuwbouw De Admiraal Tilburg

• aanleg Zuid-Willemsvaart, Rosmalen

• nieuwbouw Plan Heiakker, Helmond

6

• nieuwbouw Project Windmill, Zaltbommel • nieuwbouw Binnenvergt fase 2A, Zaltbommel • nieuwbouw 13 woningen plan Molenstraat, Zuilichem

• herbestemming Herontwikkeling Nedinsco-complex, Venlo

• aanleg Spiraalrotonde Eindhovenseweg-Ringbaan Noord, Weert

• verbouw Uitbreiding/verbouw gemeentehuis Eijsden-Margraten, Margraten

• restauratie Greijse Steijn, Utrecht

• nieuwbouw Meander Medisch Centrum, Hoogland

• nieuwbouw Heerlijk Houtingen, Rotterdam

Projecten in Limburg

• uitbreiding Sluizen Limburg locatie Maasbracht, Maasbracht

• nieuwbouw Stadskantoor Utrecht, Utrecht

• nieuwbouw Pon dealer Amersfoort, Amersfoort

• verbouw OBS Noordhove te Dordrecht, Dordrecht

• nieuwbouw Plan Appelgaard te Driel, Driel

• nieuwbouw VleuGel B2 Utrecht CS -, Lunetten

• nieuwbouw Zwembad Groenhovenpark, Gouda • nieuwbouw Het Gebouw, Leiden, Leiden

• verbouw onderkeldering delistraat 51, Nijmegen • verbouw Verhoging Daams Molen, Vaassen

• nieuwbouw Iepenweide, Ede

(Buurtsporen), Utrecht • uitbreiding VleuGel / Randstadspoor - Onderbouw Lunetten, Houten • nieuwbouw St. Antonius ziekenhuis, Utrecht

• nieuwbouw Winkelcentrum en appartementen Velperbroek, Velp

• nieuwbouw Portage, Zaltbommel

• nieuwbouw Nieuwbouw gemeentehuis Lochem, Lochem

• nieuwbouw Muziekpaleis Vredenburg, Utrecht • verbreding Combinatie De Utrechtse Tulp, Leusden

• uitbreiding OVT Utrecht bouwen perron 1 en 2

• nieuwbouw ROC Leiden Zeezijde, Leiden

• nieuwbouw Welgelegen Park - Boog en Cluster, Apeldoorn

• nieuwbouw Woonzorgcentrum Mariendaal, Groesbeek

• verbouw Kerkelijk (Spiritueel) Centrum in Elst (Gld.), Elst • verbreding A50 Ewijk - Valburg, Andelst

• verbouw OV-Terminal Utrecht, Utrecht

• herbestemming Zorghotel Het Spui, Rhoon 1 5/3/2012 17:02 • nieuwbouw Zorgcentrum KKL, Nootdorp

• nieuwbouw Schatmeesters, Maasland

• nieuwbouw Stadsbrug Nijmegen, Nijmegen • nieuwbouw Unitbureau Politie Wageningen-Renkum, Wageningen

• aanleg Vrije spoorkruising Amersfoort-West (VKA), Amersfoort • onderhoud Groot onderhoud 409 woningen Willemskwartier Nijmegen, Nijmegen

• nieuwbouw Kenniscluster Rijnboog, Arnhem

• nieuwbouw Het Rhenense Hof, Rhenen

• nieuwbouw Zeemeeuw fase 2, Den Haag • herbestemming Cityliving Student Hotel, Rotterdam

• nieuwbouw Gemeentehuis Midden Delfland, Schipluiden

• nieuwbouw Plein 2011 - Monster, Monster

• aanleg N348 Zutphen - Eefde, Zutphen en Eefde • aanleg Rondweg Pollaan Eefde, Zutphen en Eefde

• openstelling Puinrecycling Nijmegen, Nijmegen

• nieuwbouw Engineer & build brug grondwalcoupure en loods Fort bij Vechten, Bunnik

• nieuwbouw Nieuw Crooswijk, Rotterdam

• nieuwbouw Rabobank, Middelharnis

• nieuwbouw Plan Huurlingsedam te Wijchen, Wijchen

• aanleg Parkeergarage Brinkpark, Apeldoorn • openstelling Kennis Campus Ede, Ede

• nieuwbouw De Vloot, Maassluis

• nieuwbouw Parkeergarage Morspoort Leiden, Leiden

• nieuwbouw Plan Beekenoord, Westervoort

Projecten in Utrecht

• nieuwbouw Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam

• nieuwbouw Tuinstad, het nieuwbouwplan in Bornsche Maten, Borne

• aanleg Onderdoorgang Veeneslagen Rijssen, Rijssen

• verbouw De Studio (v/m GAK-gebouw), Amsterdam

Amsterdam • aanleg Westrandweg, Amsterdam

• nieuwbouw IJDock, Amsterdam

Meld u aan voor de nieuwsbrief op www.bouwendnederlandpodium.nl

Meindert Smallenbroek: “Bouwers krijgen steeds meer de ruimte”

Bouwend Nederland: Na de crisis treft nu het bezuinigingsakkoord de sector in het hart

Bouw snakt naar nieuw perspectief Foto: Cor Aafjes

De bouwsector wordt keihard getroffen door de bezuinigingsmaatregelen van CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie. Waar bouwen infrabedrijven in het verleden nog 5 procent konden bijdragen aan de economische groei, zorgen ze nu voor 5 procent van de economische krimp. Compensatie is dan ook noodzakelijk, vindt Bouwend Nederland. “Politiek Den Haag kan het zich niet veroorloven om de bouw als motor van economische groei volledig te laten stilvallen.”

Het zijn veelzeggende berichten van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Zoals: in de eerste drie maanden van 2012 zijn al 367 bouwbedrijven failliet verklaard, wat neerkomt op een toename van bijna 25 procent ten opzichte van dezelfde periode van vorig jaar. Of: de Nederlandse bouwproductie is in het eerste kwartaal met 10,8 procent afgenomen, en is daarmee verworden tot hét zorgenkindje van de economie. “Het CBS toont hiermee onomstotelijk aan dat deze crisis de bouwsector keihard treft”, reageert Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland. “Wij merken ook zelf dat onze leden het bijzonder zwaar hebben op dit moment. Niet voor niets zijn er sinds de aanvang van de crisis al 40.000 banen verloren gegaan. En dan worden de ondernemingen ook nog eens extra hard getroffen door het bezuinigingsakkoord dat CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie met elkaar zijn

overeengekomen.” Bouwend Nederland neemt daar geen genoegen mee. Brinkman: “Het kan niet zo zijn dat een sector die eens gold als belangrijke motor van de Nederlandse economie verwordt tot de voornaamste rem op economische ontwikkeling. Want daar begint het onderhand wel op te lijken.”

Uitgestoken hand Het bezuinigingsakkoord in zijn huidige vorm biedt de bouwsector volstrekt onvoldoende perspectief om zelfstandig uit de economische en financiële crisis te kunnen groeien, constateert Brinkman. “Integendeel. Bouwend Nederland houdt er rekening mee dat bij ongewijzigd beleid het bouwvolume met nog eens 5 miljard euro zal afnemen tot 50 miljard euro. Nu al is dat volume afgenomen van 63 miljard euro voor aanvang van de crisis tot 55 miljard euro eind 2011.” Dergelijke cijfers onderstrepen de noodzaak tot compensatie, meent

C o m m e n ta a r Trots?! Kun je met trots een Dag van de Bouw presenteren als tientallen woningbouw- en andere bouwprojecten stilliggen of zelfs zijn afgeblazen? Kun je trots zijn op een sector die de afgelopen drie jaar ten minste 40.000 werknemers heeft verloren door de financiële en economische crisis? Ja! Met een uitroepteken. Het klinkt tegenstrijdig, maar ondanks alle malaise in de bouw kunnen we trots zijn op de sector, het innovatief vermogen en z’n producten. Dat voelt de sector zo. En dat voelen ook de bezoekers aan de Dag van de Bouw. Die vindt op 2 juni alweer voor de zevende keer plaats. En voor de zevende keer op rij zijn er meer bouwplaatsen te bezoeken dan vorig jaar. Grote en kleine bouwen infraprojecten openen hun deuren, hekken en poorten om aan iedereen te laten zien wat we kunnen en hoe we maatschappelijke problemen helpen oplossen. Bouwen - of het nu om nieuwbouw, renovatie of kleine verbouwprojecten gaat – helpt mee te voorzien in een eerste levensbehoefte. Wonen, werken, mobiliteit, recreatie: ze kunnen niet zonder bouwen. Daarom zal de sector zich ook in de toekomst blijven ontwikkelen. Om antwoorden te geven op vragen uit de samenleving. En daarmee werkgelegenheid te genereren voor nieuwe generaties. Daar zijn we trots op!

De bouwen infrabedrijven hebben op dit moment grote behoefte aan een overheid die groei faciliteert en bijdraagt aan herstel van vertrouwen.

Brinkman. “Vandaar ook onze oproep aan de politiek: steek de hand uit naar een sector die zo zwaar in de problemen zit. We hebben grote behoefte aan een overheid die groei faciliteert en bijdraagt aan herstel van vertrouwen.” Brinkman benadrukt dat er dus geen behoefte is aan ‘opnieuw een zak met geld’. “Bouwend Nederland vraagt juist om slimme maatregelen die de investeringen in de bouw en infra weer op gang brengen en bedrijven in staat stellen op eigen kracht uit de crisis te komen.” Bouwbedrijven realiseren zich heel goed dat de

markt de komende kabinetsperiode structureel kleiner zal zijn dan voor de crisis, aldus Brinkman. “Maar juist dat gegeven onderstreept de noodzaak om samen op zoek te gaan naar manieren om investeringen in de gebouwde omgeving weer op gang te brengen. Het bouwend bedrijfsleven snakt naar nieuw perspectief en uitzicht op groei. Want dat is nog altijd het beste medicijn tegen een depressie.” Het uitgebreide oordeel van Bouwend Nederland over het bezuinigingsakkoord leest u op pagina 2.

Aftellen tot de Dag van de Bouw

Het aftellen is begonnen naar zaterdag 2 juni 2012, de datum waarop voor de zevende keer de Dag van de Bouw wordt gehouden. Ondanks de moeilijke tijden waarin de sector verkeert en het feit dat er navenant minder bouwactiviteiten in Nederland plaatsvinden, zijn er toch ruim 220 bouwen infraprojecten voor deelname aangemeld. Op steeds meer plekken zijn dan ook de spandoeken te zien waarmee duidelijk wordt gemaakt aan passanten en omwonenden dat daar een project voor een breed publiek opengaat. Met het ministerie van Binnenlandse Zaken worden ondertussen de puntjes op de i gezet voor de officiële opening door minister Spies, die dit keer wordt verricht in Alphen aan den Rijn. Bouwend Nederland en haar leden zijn er klaar voor om wederom een breed en geïnteresseerd publiek te ontvangen om hen deelgenoot te maken van de hoogstandjes van de bouwen infrabedrijven. In het hart van deze editie vindt u een overzicht van alle projecten die tijdens de zevende editie van de Dag van de Bouw kunnen worden bezocht. www.dagvandebouw.nl

Bouwend Nederland Podium | 05 | 24 mei

1

Voorjaarsakkoord zet te zwaar in op bezuinigen en te weinig op investeren

Alleen investeringen krijgen bouwmotor weer aan de praat Herstel van vertrouwen op de koopwoningmarkt, meer verdiencapaciteit in de huursector en slimme ingrepen in de zorg en het onderwijs om investeringen in het vastgoed op gang te brengen. Dat zijn volgens Bouwend Nederland instrumenten die zo kunnen worden ingezet om de bouwsector als een van de belangrijkste motoren van de Nederlandse economie weer aan de praat te krijgen.

Vooropgesteld: Bouwend Nederland is blij dat de impasse na zeven weken Catshuisberaad tussen VVD, CDA en PVV is doorbroken. Zoals ook de opluchting overheerst over het feit dat de politiek zich daadkrachtig heeft getoond in een tijd dat het eropaan kwam. Er ligt nu een akkoord waarmee CDA,VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie erin lijken te slagen het begrotingstekort terug te dringen tot de door de Europese Unie gewenste drie procent in 2013. En dat is een goede zaak.

Toch valt er tegelijkertijd een hoop af te dingen op de bezuinigingsmaatregelen die zijn voorgesteld, aldus Bouwend Nederland. Want de nadruk ligt te eenzijdig op bezuinigen en veel te weinig op het aanjagen van investeringen. En juist dat laatste is hard nodig om de economische ontwikkeling weer in de plus te krijgen.

Koopsector van het slot gooien

sector met een groot gebrek aan vertrouwen onder potentiële kopers, wat leidt tot vraaguitval en forse prijsdalingen. Het bezuinigingsakkoord maakt daar geen einde aan. Integendeel. Hoewel het positief is dat de overdrachtsbelasting permanent wordt verlaagd tot twee procent en er 200 miljoen euro extra wordt uitgetrokken voor verduurzaming, zullen de meeste bouwgerelateerde maatregelen ertoe leiden dat de woningmarkt alleen maar verder op slot gaat. De maatregelen leiden er immers toe dat enerzijds nieuwbouw, onderhoud en verbouwingen van woningen en andere gebouwen aanzienlijk duurder worden (zo resulteert de btw-verhoging voor een gemiddelde nieuwbouwwoning in een prijsstijging van ongeveer 4.200 euro), terwijl anderzijds de koopkracht, leencapaciteit en koopmogelijkheden van huishoudens worden beperkt.

Op de woningmarkt kampt met name de koop-

Extra steun voor koopstarters Foto: Fedde de Weert

De nadruk in het Wandelgangenakkoord ligt te eenzijdig op bezuinigen en veel te weinig op het aanjagen van investerin-

Met name voor de koopstarters op de woningmarkt maakt de combinatie van maatregelen het nog moeilijker om een woning te kopen dan nu al het geval is. Daarmee wordt juist de groep huishoudens die bij uitstek de woningmarkt weer in beweging kan krijgen ernstig in haar mogelijkheden beperkt. Volgens Bouwend Nederland is het daarom voor alles zaak dat het kabinet een einde maakt aan de voortdurende onzekerheid over mogelijke nieuwe ingrepen in de hypotheekrenteaftrek. Geef duidelijk aan dat er geen nieuwe maatregelen meer worden getroffen die de financierbaarheid van de koopsector nadelig beïnvloeden. Want die markt heeft voor alles behoefte aan rust. Daaraan gekoppeld moeten maatregelen worden getroffen om de starters op de koopmarkt een extra steuntje in de rug te geven, zoals een fiscale vrijstelling van spaargelden die worden ingezet om de kosten koper te dekken.

gen. Terwijl juist dat laatste nodig is om de bouwmotor weer aan de praat te krijgen.

D e b o u w i nn o v e e r t Aan ideeën en innovaties in de bouw geen gebrek. In de rubriek ‘De Bouw Innoveert’ laat Bouwend Nederland innovatieve processen en producten zien.

Dry Works: fanaten in het opsporen van vocht Menige woningcorporatie en particuliere eigenaar kent het probleem: schimmelvorming op de muren. Het vochtprobleem vaststellen is één ding, het vervolgens ook effectief en langdurig oplossen is een tweede. Dry Works (vestigingen in Almere en Den Haag) neemt beide voor zijn rekening. “Onze visie is duurzaamheid. Daarom geven we ook zonder meer garanties voor zeker tien jaar”, aldus directeur Frank Witteman. Ten minste 80 procent van de klachten of schades worden onder invloed van vocht veroorzaakt, stelt hij. “Wij ontwikkelen technieken om de oorsprong ervan vast te stellen, maar we zijn ook bezig met het ontwerpen van draadloze sensoren die per sms of e-mail alarm kunnen slaan als er een lek optreedt. Of wanneer de relatieve luchtvochtigheid wijzigt of het grondwaterpeil begint te stijgen. Daarnaast ontwikkelen we producten om de schade te herstellen. Daarvoor werken we nauw samen met leveranciers van grondstoffen en chemici om tot uitgebalanceerde producten en methoden te komen.” Dry Works bestaat al veertig jaar en is voortgekomen uit een Belgische moedermaatschappij. Wittemans vader nam het bedrijf dertig jaar geleden over. “Hij is begonnen met het analyseren van vochtproblemen en het ontwikkelen van technieken om die langdurig te verhelpen. De laatste tien jaar begint de markt in te zien dat deze duurzaamheid ook echt werkt.” Met hulp van het innovatiecentrum Syntens doet Dry Works onderzoek naar materiaalsamenstellingen en nieuwe producten. Daarvoor heeft het bedrijf een aantal IPC-contracten (Innovatie Prestatie Contracten) afgesloten, waarbij de helft van de investeringen voor rekening van Syntens komt. Niet alleen de technische en productontwikkeling neemt Dry Works voor zijn rekening, dagelijks zijn de 25 medewerkers van het bedrijf op pad om schades te herstellen. Daarbij gaat het niet alleen om bestrijding van schimmelvorming, maar ook om gevelrenovaties, lekkages in tunnels en kelders en betonsanering. “Maar vochtbestrijding heeft wel onze hoogste aandacht. We zijn een beetje fanaten in het analyseren van de effecten van vocht en dat vervolgens te vertalen naar de juiste en langdurig houdbare oplossingen.”

Ook infra ontkomt niet aan bezuinigen Ook de infrabedrijven krijgen te maken met de gevolgen van het bezuinigingsakkoord. Zo moet er rekening mee worden gehouden dat er fors zal worden bezuinigd op aanleg en onderhoud van infrastructuur. In het bezuinigingspakket van het Catshuisoverleg was daarover al het een en ander opgenomen. Het voorstel is onder andere om de structurele groei van het Infrafonds gedurende twee jaar te bevriezen (opbrengst 150 miljoen euro in 2013, 300 miljoen euro vanaf 2014) en met 50 miljoen euro per jaar te korten tot en met 2015. Het afschaffen van de fiscale vrijstelling van rode diesel leidt voor de bouwsector als geheel tot een toename van de brandstofkosten met ongeveer 70 miljoen euro per jaar. Voor de langere termijn heeft de maatregel wel als positief effect dat oneerlijke concurrentie in de markt verdwijnt. Bouwend Nederland pleit er daarom voor dat de maatregel pas met ingang van 2014 wordt ingevoerd, zodat de bedrijven voldoende tijd hebben om de hogere brandstofkosten in nieuwe aanbiedingen door te voeren.

Woningcorporaties ontzien In de huursector speelt met name de aantasting van de investeringscapaciteit van woningcorporaties en de beperkte verdiencapaciteit voor commerciële verhuurders de bouw parten. De in het vooruitzicht gestelde extra verhoging van de huren voor de hogere inkomens levert te weinig extra huurinkomsten op om de kosten van de geplande verhuurdersheffing te compenseren. Deze heffing (oplopend tot 760 miljoen euro per jaar vanaf 2014, waarvan 620 miljoen euro voor rekening van corporaties) zal een negatief effect hebben op de investeringen van woningcorporaties in de bouw, onderhoud en verbetering van huurwoningen en de noodzakelijke bijdrage in de vernieuwing van verouderde wijken in de steden. Het woon-, werken leefklimaat in de steden komt hierdoor (verder) onder druk te staan. Bouwend Nederland pleit daarom voor een intensievere aanpak van het scheefwonen, en een verruiming van de mogelijkheden om de huren voor de hogere inkomens te verhogen, bijvoorbeeld door de huurprijs te relateren aan de WOZwaarde van een woning. Daarmee ontstaan voor woningcorporaties zowel als voor commerciële verhuurders meer mogelijkheden om rendement te genereren, dat vervolgens weer geïnvesteerd kan worden in nieuwe bouwactiviteiten.

Vaart in verduurzaming Van de 200 miljoen euro die in het bezuinigingsakkoord is uitgetrokken voor een verduurzaming van de economie, zal naar verwachting 100 miljoen euro worden gereserveerd voor woningisolatie en duurzaam bouwen. Volgens Bouwend Nederland moet dit geld worden gebruikt om investeringen in energiebesparende maatregelen in bestaande woningen en gebouwen te stimuleren, onder meer door het verstrekken van goedkope leningen via bestaande groenfondsen en de oprichting van een Groene Investeringsmaatschappij. Overigens zijn er ook in de zorgsector en het onderwijs nog volop mogelijkheden om met slimme ingrepen nieuwe investeringen op gang te brengen, benadrukt Bouwend Nederland. Door het versneld doorvoeren van de scheiding tussen wonen en zorg en het overhevelen van de verantwoordelijkheid voor schoolgebouwen van gemeenten naar schoolbesturen kunnen ook hier de nodige prikkels tot investeren ontstaan.

De Diamantbeurs in Amsterdam kreeg van Dry Works een behandeling om het vocht te weren en tegelijkertijd de chemische invloeden van het milieu te beperken zonder de dampdoorlaatbaarheid te verhinderen.

www.bouwendnederland.nl/ voorjaarsakkoord

2


Feiten & Cijfers Bouw doet forse stap terug Volgens de eerste voorlopige raming van het CBS is de Nederlandse economie in het eerste kwartaal van 2012 met 1,1 procent Productie bouwnijverheid toegevoegde waarde basisprijzen, %-vo;umemutatie t.o.v. het zelfde kwartaal een jaar 1-t gekrompen ten opzichte van een jaar eerder. Alleen de uitvoer 15% (3,8 procent) groeide nog. De investeringen (-4,2 procent) en de 9,9% 10% consumptie (-0,8 procent) liepen echter terug. Ten opzichte van 4,1% een kwartaal eerder kromp de economie met 0,2 procent. Dit 5% 2,6% 2,2% betekent dat Nederland inmiddels alweer drie kwartalen op rij 0% negatieve groeicijfers vertoont. Het eind van de recessie is nog -2,8% -5% -4,2% niet in zicht. Gehoopt wordt op een aantrekken van de econo-7,2% -10% -8,8% -9,0% mie in de tweede helft van dit jaar. Maar de vraag is in hoeverre -10,3% -10,8% de uitkomsten van het ‘Voorjaarsakkoord’ deze hoop nog recht-15% vaardigen. Wat is de bijdrage van de bouw in dit geheel? Het -16,7% -20% antwoord op deze vraag is helaas niet positief. Ruim de helft II III IV I II III IV I II III IV I van de investeringen bestaat uit investeringen in bouwwerken. 2009 2010 2011 2012 En dan zien we dat de bouwinvesteringen in het eerste kwartaal met maar liefst ruim 9 procent zijn gedaald ten opzichte van een Bron: CBS jaar geleden ofwel een daling met bijna 2 miljard euro! De bouw produceerde in het eerste kwartaal van 2012 bijna 11 procent minder (vorig jaar 10 procent meer). Een forse stap terug dus. Een en ander heeft ook gevolgen voor de werkgelegenheid. Het aantal banen van werknemers in de bouwnijverheid is ten opzichte van een jaar geleden met 9.000 teruggelopen. Ook sterk bouwgerelateerde sectoren maken moeilijke tijden door. Te denken valt hier aan architecten, woninginrichters, verhuizers, hoveniers,etc.. Zo maakte de BNA onlangs bekend, dat de totale omzet in de architectenbranche in 2012 naar verwachting opnieuw zal dalen. Sinds het begin van de crisis in 2008 zal de omzet dan zijn gehalveerd. Ook in de woonbranche (keukenspeciaalzaken, parketzaken, slaapkamerspeciaalzaken, woningtextielzaken, meubelspeciaalzaken) worden de gevolgen van de crisis goed gevoeld. Consumenten hebben het vertrouwen in de economie verloren en de woningmarkt zit al geruime tijd op slot. Factoren die leiden tot een geringe motivatie voor het kopen van woonproducten, zo blijkt uit de CBW-MITEX woonwinkelmonitor.nl. Het CBS geeft aan dat ook in het eerste kwartaal van 2012 weer minder aan woninginrichting is besteed. Kortom: het zijn magere tijden voor de bouw en aanverwante sectoren. En aanknopingspunten voor een (spoedig) herstel zijn in het ‘Voorjaarsakkoord’ ook niet te vinden. De sector staat een lange schrale (winter)tijd te wachten.

Brinkman Meten is weten

Het

Centraal

Planbureau

heeft

een

maand geleden opnieuw een belangrijke rol vervuld bij het doorrekenen van de Catshuisvoorstellen, die uiteindelijk zouden leiden naar het Voorjaarsakkoord. De betrokken politieke partijen werden in de doorrekendagen heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees of het stempel van goedkeuring wel verkregen zou worden. Maar doorrekenen wordt niet alleen toegepast om te bepalen of iemand zijn huiswerk wel goed heeft gedaan. Omdat cijfers - in principe - niet liegen zal elke betrokken partij zaken (laten) doorrekenen om bijvoorbeeld zijn of haar gelijk te onderbouwen. Omdat de bouwen infrasector, die al enkele jaren in de hoek zit waar de hardste

Meer feiten en cijfers op www.bouwendnederland.nl onder Feiten en Cijfers.

crisisklappen vallen, door de bezuinigingen van het Voorjaarsakkoord opnieuw fors getroffen wordt heeft ook het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) zijn

Behoud werkgelegenheid staat voorop

rekenmachine geactiveerd om waar- en onwaarheden over onder meer de hypotheekrenteaftrek boven tafel te krijgen. Onderaan de streep blijkt de woningbouwproductie door met name de in-

De arbeidsmarkt in de bouw is steeds meer reden tot zorg. Het aantal gedwongen ontslagen stijgt alleen

greep in de hypotheken in de komende

maar, faillissementen zijn inmiddels aan de orde van de dag, de instroom van nieuwe vakkrachten stagneert

twintig jaar nog eens 26 miljard euro te

en de uitstroom van goed opgeleid personeel neemt toe. “Er is maar één remedie”, meent Joba van den Berg,

komt bovenop de 7 miljard aan productie,

directeur Sociale Zaken en Ledenservice van Bouwend Nederland. “Werk, werk en nog eens werk.”

moeten inleveren. Dat enorme bedrag die sinds de crisis al is verdampt. Met een enorm werkgelegenheidsverlies - in de

De laatst verschenen cijfers van Cordares over de ontwikkeling van het arbeidsbestand in de bouw en infra laten onmiskenbaar een trend zien: het aantal werknemers dat valt onder de cao voor de bouwnijverheid blijft maar dalen. “Dat baart ons grote zorgen”, aldus Joba van den Berg. “Zeker nu er een bezuinigingsakkoord is gesloten dat slecht uitpakt voor de bouwproductie en daarmee dus ook een nadelig effect heeft op de werkgelegenheid in de sector.” Het akkoord komt ook op een moment dat de bouwbedrijven het toch al behoorlijk zwaar hebben. “Om het personeel maar aan het werk te houden, kiezen ondernemers er soms zelfs voor om ver onder de kostprijs te duiken, zodat puur op prijs toch nog een aanbesteding kan worden binnengehaald. Desondanks is het aantal faillissementen ondertussen verdubbeld.

Veel bedrijven maken zich op dit moment zorgen over de vraag of ze deze zomer de vakantieperiode nog wel zullen halen en kunnen het prijsvechten niet volhouden. Dus ik begrijp heel goed dat ze andere zaken even niet zo relevant vinden.”

Instroom en uitstroom Lijfsbehoud gaat in zo’n situatie onder andere vóór het opleiden van nieuwe mensen, begrijpt ook Van den Berg. “Dat verklaart ook waarom opleidingsbedrijven er steeds minder in slagen hun leerlingen geplaatst te krijgen. Bovendien krijgen ze leerlingen die wel geplaatst waren weer terug op het moment dat er een leerbedrijf omvalt. Dat maakt dat er steeds minder ruimte overblijft voor nieuwe instroom.” Tegelijkertijd neemt de uitstroom alleen maar toe. Door het gedwongen vertrek van goed

Foto: David Rozing / Hollandse Hoogte

De beperkte instroom en omvangrijke uitstroom van personeel stelt het bouwend bedrijfsleven voor grote problemen op het moment dat de bouwproductie weer aantrekt.

opgeleide vakmensen uit de sector, maar ook omdat de vergrijzing gewoon doorgaat. Van den Berg: “En dat stelt ons voor grote problemen op het moment dat de bouwproductie weer aantrekt. Want waar halen we dan de mensen vandaan om het werk te doen? Er komt een dag, als de crisis weer voorbij is, dat het gevecht op de arbeidsmarkt in volle omvang losbarst. Het is dus belangrijk dat bedrijven beter en flexibeler kunnen inspelen op veranderende marktomstandigheden. We hebben daarom onlangs de cao aangepast, zodat bouwbedrijven makkelijker leerlingen kunnen opleiden; ook hebben we afspraken gemaakt waardoor de productiviteit omhoog kan gaan. Maar het hebben van een werk blijft essentieel.”

harde schil van de onder de cao vallende medewerkers zijn er alleen al 35.000 banen verloren gegaan - als een van de belangrijke gevolgen. Het EIB legt in zijn recente onderzoek keihard vijf misvattingen bloot over het h-woord. Bij monde van zijn directeur Taco van Hoek weerlegt het instituut met heldere analyses de door de politiek geuite argumenten dat de hypotheekrente aftrek de woningmarkt op slot zet en dat deze de huizenprijzen opstuwt. Dat de aftrek zorgt voor hoge schulden die niemand aflost, dat dezelfde aftrek onhoudbaar is voor de overheidsfinanciën en dat afschaffing ervan weer rust en vertouwen

Beste wapen Het beste wapen in de strijd tegen de werkloosheid is nog altijd de zorg voor meer banen, aldus Van der Berg. “Werk, werk en nog eens werk. Breng de bouwproductie weer op stoom. Dan volgt de rest vanzelf. De bouw heeft in het verleden altijd bewezen de motor van de economie te zijn. Dat kan nu weer, want er is werk voldoende: wegen die vragen om onderhoud en uitbreiding, huizen die verduurzaamd moeten worden, zorginstellingen die gerenoveerd moeten worden. Ook neemt het aantal huishoudens dat behoefte heeft aan een woning nog steeds toe. Bouwend Nederland heeft ook zelf de nodige ideeën ontwikkeld , die bouwbedrijven ondersteunen bij het maken van omzet ondanks de slechte economische situatie. Dat is allemaal terug te vinden in onze visie op de bouw in 2020. Bij werkgelegenheid zou kortom wat Bouwend Nederland betreft een belangrijke prioriteit moeten liggen van het kabinet en de Tweede Kamer. Maar ik vraag me serieus af of dat wel in voldoende mate wordt onderkend.”

op de woningmarkt brengt. Wij hebben zelf een puntenprogramma gepresenteerd dat een andere en betere behandeling van starters op de woningmarkt en de doorstroming van zittende huurders en kopers garandeert. En ons constructieve alternatief kost de staat niets. Ik raad de samenstellers van de verkiezingsprogramma’s aan nauwkeurig kennis te nemen van zowel de analyse van het EIB als onze aanpak. Het zal Nederland geen windeieren leggen.

W ilt u reageren op deze column? Mail dan naar [email protected].

Openstelling 2 juni 2012 Dag van de Bouw Projecten in Noord-Holland • n ieuwbouw 106 won. Stad van de Zon Plandeel 3, Heerhugowaard

• nieuwbouw Jansoniusterrein, 93 woningen fase 2 + 3, Hoofddorp

• nieuwbouw 12 woningen Polderweijde fase 5a, Obdam • n ieuwbouw 84 appartementen en parkeergarage, Volendam

• openstelling Grootschalige herontwikkeling gebouwen B/C van de Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

• nieuwbouw Amstelcampus, Amsterdam

• aanleg Metrostation CS, Amsterdam

• n ieuwbouw Appartementen De Boetzelaer, Amsterdam

• restauratie Muiderkerktoren, Amsterdam

• herbestemming Studentenhuisvesting Bergerweg, Alkmaar

• aanleg Noord Zuidlijn Sixhaven, Amsterdam

• restauratie Steve Bikoplein 8, Amsterdam

• nieuwbouw Basisschool de Paulusschool, Castricum

• aanleg N201 aansluitingen A4, Hoofddorp

• nieuwbouw Bergenhof, Assendelft

• nieuwbouw Radiotherapiegebouw Westfriesgasthuis, Hoorn

• nieuwbouw Boortunnel Noord/Zuidlijn, Amsterdam

• nieuwbouw Multifunctioneel centrum Markt 18, Schagen

• nieuwbouw Brede school, Niedorp

• reconstructie N242 Smuigelweg, Verlaat

• nieuwbouw Centrumgebied De Banne, Amsterdam

• aanleg Noord/Zuidlijn Amsterdam - station Rokin, Amsterdam

• nieuwbouw Gezondheidscentrum, Enkhuizen • nieuwbouw Het Lookerparck, Den Hoorn • n ieuwbouw Huygens college en Polsstok, Heerhugowaard • nieuwbouw IJDock, Amsterdam

• restauratie Hogesluisbrug, Amsterdam • aanleg Noord/Zuidlijn - station Vijzelgracht, Amsterdam

• n ieuwbouw Schippersbrug, Noorden

• n ieuwbouw 102 appartementen Schoutenhoek, Zoetermeer

• r econstructie Herstel kademuur Gouda, Gouda

• nieuwbouw 118 W&, Zoetermeer

• v erbouw Voormalig Postkantoor Hillegom, Hillegom • n ieuwbouw Waterlijster, Krimpen aan den ijssel • a anleg Spoorzone Delft, Delft

• nieuwbouw Ackershof, Pijnacker

• v erbouw De 7 van Simon, Delft

• nieuwbouw Alexanderstraat, Leiden

• openstelling Kinderen een dag in de bouw, Berkel en Rodenrijs

• n ieuwbouw Appartementengebouw 7e Bastion, Gorinchem • n ieuwbouw Centrumplan Oosterheem, Zoetermeer

• openstelling Leer de bouw kennen, Wormerveer • restauratie De langhuisstolp, Aartswoud

• nieuwbouw Wijkerbaan, Beverwijk • nieuwbouw Woondienstencentrum De Nieuwe Egelantier, Hilversum • restauratie De Koningsvrouwen van Landlust, Amsterdam • verbouw De Studio (v/m GAK-gebouw), Amsterdam

Projecten in Utrecht

• nieuwbouw 100Hoog, Rotterdam

• n ieuwbouw 2 woontorens Waldorpstraat, Den Haag

• aanleg Onderdoorgang Soestdijkerstraatweg, Hilversum

• aanleg Westrandweg, Amsterdam

Projecten in Zuid-Holland

• n ieuwbouw 123 woningen Leerpark, Dordrecht

• verbouw Gerardus Majellakerk, Amsterdam

• nieuwbouw Woon- en zorgcomplex De Vijverhof, Capelle aan den IJssel

• nieuwbouw Acuut Centrum, Diakonessenhuis, Utrecht • nieuwbouw Castellum een mediterraan stadje in het hart van Houten, Houten • nieuwbouw cs Maarssen, Maarssen • nieuwbouw E & E Gasthuis, Wijk bij Duurstede • nieuwbouw Engineer & build brug grondwalcoupure en loods Fort bij Vechten, Bunnik • nieuwbouw Gemeentekantoor Utrechtse Heuvelrug, Doorn • nieuwbouw Het Rhenense Hof, Rhenen • nieuwbouw Muziekpaleis Vredenburg, Utrecht • verbreding Combinatie De Utrechtse Tulp, Leusden

• nieuwbouw De Gravin, Oud-Beijerland

• herbestemming De Fabriek van Delfshaven, Rotterdam

• nieuwbouw De Vloot, Maassluis

• n ieuwbouw Zeemeeuw fase 2, Den Haag

• uitbreiding Stationsgebied Utrecht, Utrecht

• n ieuwbouw Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam

• h erbestemming Cityliving Student Hotel, Rotterdam

• uitbreiding OVT Utrecht bouwen perron 1 en 2 (Buurtsporen), Utrecht

• n ieuwbouw Gemeentehuis Midden Delfland, Schipluiden

• h erbestemming Zorghotel Het Spui, Rhoon 1 5/3/2012 17:02

• u itbreiding VleuGel / Randstadspoor - Onderbouw Lunetten, Houten

• nieuwbouw Nieuw Crooswijk, Rotterdam

• n ieuwbouw Zorgcentrum KKL, Nootdorp

• nieuwbouw St. Antonius ziekenhuis, Utrecht

• n ieuwbouw Nieuwbouw kerk Hersteld Hervormde Gemeente, Nieuwe Tonge

• h erbestemming Helenahoeve Tiengemeten, natuureiland Tiengemeten

• n ieuwbouw Ondergrondse Fietsenstalling, Rotterdam

• r estauratie Pand Rodenburch te Dordrecht, Dordrecht

• nieuwbouw Ontmoetingsruimte, Nieuwkoop

• n ieuwbouw zwembad Aquarijn te Alphen a/d Rijn, Alphen aan den Rijn

• n ieuwbouw Parkeergarage Morspoort Leiden, Leiden • nieuwbouw Plein 2011 - Monster, Monster • nieuwbouw Rabobank, Middelharnis • nieuwbouw ROC Leiden Zeezijde, Leiden • n ieuwbouw Schatmeesters, Maasland

• verbouw OV-Terminal Utrecht, Utrecht

• nieuwbouw Stadskantoor Utrecht, Utrecht • nieuwbouw VleuGel B2 Utrecht CS -, Lunetten • nieuwbouw Parkview, Nieuwegein • restauratie Greijse Steijn, Utrecht • aanleg CIF FttH IJsselstein, IJsselstein

• n ieuwbouw Zwembad Groenhovenpark, Gouda

• nieuwbouw Meander Medisch Centrum, Hoogland

• n ieuwbouw Het Gebouw, Leiden, Leiden

• nieuwbouw Pon dealer Amersfoort, Amersfoort

• n ieuwbouw Heerlijk Houtingen, Rotterdam • v erbouw OBS Noordhove te Dordrecht, Dordrecht

• reconstructie Bedrijfspand NN86, Amersfoort

Projecten in Noord-Brabant • nieuwbouw 32 woningen Hof van Zeelst, Eindhoven • n ieuwbouw 4 kleinschalige woningen voor mensen met dementie, Venray • nieuwbouw 40 zorgappartementen ParcVelt, Venray

Projecten in Zeeland

• nieuwbouw Bedrijfshal Snelbouw, Haaren • nieuwbouw Brede Bossche School Nieuw Zuid, ‘s Hertogenbosch • nieuwbouw Brouwhof, Breda

• nieuwbouw 59 woningen Noordweg/ Noordsingel, Middelburg • aanleg Sluiskiltunnel, Terneuzen

• reconstructie t Scheepje te Boxtel, Boxtel • nieuwbouw Centrumplan Hilvarenbeek, 5081AJ Hilvarenbeek • restauratie /Renovatie Ventoseflat, Eindhoven • reconstructie N329 Weg van de Toekomst, Oss • nieuwbouw De Admiraal Tilburg • n ieuwbouw 70 huurappartementen (flat 4), ‘s Hertogenbosch • nieuwbouw De Brink, Riel

Projecten in Friesland

Projecten in Groningen

• reconstructie Drachtsterplein, Leeuwarden

• nieuwbouw Nieuwbouw woonhuis, Ravenswoud

• aanleg Noordwesttangent, Menaam

• nieuwbouw De Groene Vuurvlinder, Wolvega

• h erbestemming Herstel brandschade, Hoogezand

• nieuwbouw Cultureel Kwartier Sneek, Sneek

• herbestemming Dataheerd, Feerwerd

• n ieuwbouw Huys ter Swaach Verzorgd Wonen, Beetsterzwaag

• n ieuwbouw Jongerentoren Paddepoel Zuid Oost (PPZO), Groningen • nieuwbouw Klein Corpus, Groningen

Projecten in Drenthe

Projecten in Flevoland

• a anleg Verbinding onder de A37, Bahco fase 3, Klazienaveen

• nieuwbouw De Citadel Assen, Assen • nieuwbouw GBL Forint, Zuidlaren

• aanleg C Hondsrugkanaal, Klazienaveen

• reconstructie N50 Ramspol, Ens

• nieuwbouw Harm Tiesingstraat 41, Borger

• o penstelling Bouwbedrijf Vedder Buinen, Buinen

• nieuwbouw Station Dronten, Dronten

• n ieuwbouw Zorginstelling Jannes van der Sleedenhuis, Hoogeveen

• n ieuwbouw station Almere Poort, Almere

Projecten in Overijssel • nieuwbouw 40 woningen St. Nicolaashof, Kampen

• aanleg Combiplan Nijverdal, NIjverdal

• nieuwbouw 70 wooneenheden De Losserhof, Losser

• restauratie Klooster, Enschede

• nieuwbouw Appartementen Ten Stade, Wierden

• uitbreiding Gerechtsgebouw Zwolle, Zwolle

• nieuwbouw De Kol, Holten

• nieuwbouw Saxion, Deventer

• nieuwbouw Landhuis en schuur fam. Slot, Saasveld


• nieuwbouw Museum, brasserie, appartementen en winkel Ton Schulten, Ootmarsum

• n ieuwbouw Tuinstad, het nieuwbouwplan in Bornsche Maten, Borne

• aanleg Onderdoorgang Veeneslagen Rijssen, Rijssen

Projecten in Gelderland • nieuwbouw 101 wooneenheden in Rheden, plan Grinthuizen, Rheden

• n ieuwbouw Plan Beekenoord, Westervoort

• aanleg Parkeergarage Brinkpark, Apeldoorn

• n ieuwbouw Project Duiven, Duiven

• openstelling Kennis Campus Ede, Ede

• n ieuwbouw Sportcomplex Fc Zutphen, Zutphen

• aanleg N348 Zutphen - Eefde, Zutphen en Eefde

• n ieuwbouw Stadsbrug Nijmegen, Nijmegen

• aanleg Rondweg Pollaan Eefde, Zutphen en Eefde • nieuwbouw 50 woningen Laakse Beemd, Amersfoort

• n ieuwbouw Unitbureau Politie Wageningen-Renkum, Wageningen

• aanleg Vrije spoorkruising Amersfoort-West (VKA), Amersfoort

• n ieuwbouw Welgelegen Park - Boog en Cluster, Apeldoorn

• onderhoud Groot onderhoud 409 woningen Willemskwartier Nijmegen, Nijmegen

• n ieuwbouw Winkelcentrum en appartementen Velperbroek, Velp

• openstelling Puinrecycling Nijmegen, Nijmegen

• v erbouw onderkeldering delistraat 51, Nijmegen

• verbouw Kerkelijk (Spiritueel) Centrum in Elst (Gld.), Elst

• verbouw Verhoging Daams Molen, Vaassen

• verbreding A50 Ewijk - Valburg, Andelst

• nieuwbouw Portage, Zaltbommel

• nieuwbouw Iepenweide, Ede

• nieuwbouw Project Windmill, Zaltbommel

• nieuwbouw Kenniscluster Rijnboog, Arnhem

• nieuwbouw Binnenvergt fase 2A, Zaltbommel

• nieuwbouw Nieuwbouw gemeentehuis Lochem, Lochem

• nieuwbouw 13 woningen plan Molenstraat, Zuilichem

• n ieuwbouw Plan Huurlingsedam te Wijchen, Wijchen

• n ieuwbouw Woonzorgcentrum Mariendaal, Groesbeek

• nieuwbouw Plan Appelgaard te Driel, Driel

Projecten in Limburg • uitbreiding Sluizen Limburg locatie Maasbracht, Maasbracht

• nieuwbouw De Luif, Venlo

• herbestemming Herontwikkeling Nedinsco-complex, Venlo

• nieuwbouw Fitland, Sittard

• aanleg Spiraalrotonde Eindhovenseweg-Ringbaan Noord, Weert

• nieuwbouw Nieuwbouw Cordis Tegula, Tegelen

• aanleg A2 Maastricht, Maastricht

• n ieuwbouw Poort van Limburg te Weert, Weert

• v erbouw Uitbreiding/verbouw gemeentehuis Eijsden-Margraten, Margraten

• n ieuwbouw Woon en zorgcomplex La Famille, Elsloo

• r econstructie Historisch Centrum Valkenburg, Valkenburg aan de Geul

• n ieuwbouw Stationskwartier, Weert

• n ieuwbouw Rosa Toren, Sittard

• nieuwbouw De Buitenplaats, Bavel

• nieuwbouw Havenmeester fase B, Tilburg

• nieuwbouw Sterrebos, Roosendaal

• herbestemming 7 kluswoningen De Nieuwe Stappen, Tilburg

• nieuwbouw Het Spoor Mill, Mill

• nieuwbouw TalentSquare, Tilburg

• aanleg A4 Steenbergen, Steenbergen

• restauratie Gemeentehuis Venray, Venray

• nieuwbouw Tivoliplein, Oudenbosch

• nieuwbouw De Havenmeester fase B, Tilburg

• nieuwbouw Kantoor Dorgelolaan, Eindhoven

• nieuwbouw Tolpost Helmond, Helmond

• nieuwbouw De Statie Bergen Op Zoom, Bergen op Zoom

• nieuwbouw Kinder Expertise Centrum, ‘s Hertogenbosch

• nieuwbouw Van Dorst Rijen, Rijen


• nieuwbouw Meubelplein Ekkersrijt, Son

• nieuwbouw Woonzorgcomplex Vita, Rijen


• nieuwbouw kantoor La Facade gebouw D en E, ‘s-Hertogenbosch

• nieuwbouw Ziekenhuis Bernhoven, Uden

• nieuwbouw Dienstencentrum Maaszicht Grave, Grave

• nieuwbouw Plan de Vrije Zijde te Rosmalen, Rosmalen

• nieuwbouw Dome-X, Oss

• nieuwbouw Plan De Zuidrand , Rosmalen

• nieuwbouw dr. Struijckenplein, Breda

• nieuwbouw Plan Heiakker, Helmond

• aanleg Zuid-Willemsvaart, Rosmalen

• nieuwbouw Plan Park Luistruik, Nuenen

• r econstructie Aanpassen ondergrondse infrastructuur voor omleggen Zuid-Willemsvaart, Rosmalen

• nieuwbouw Plan Sonse Hout, Son en Breugel

• herbestemming Petruskerk, Vught

• nieuwbouw Rodeborg, Klundert

Meindert Smallenbroek, directeur Woningbouw, ministerie BZK:

“Bouwers krijgen steeds meer de ruimte” Foto: Hans Kuiper

De rol van de overheid als aanjager van de bouw is praktisch uitgespeeld. In financiële zin dan. Want op een aantal andere, cruciale punten, zal diezelfde overheid zich er wel degelijk mee blijven bemoeien. Door ruimte te scheppen voor andere partijen, zoals de bouw zelf. Door de regelgeving te vereenvoudigen. En door zelf op een aantal strategische punten het goede voorbeeld te laten zien. Aldus drs. Meindert Smallenbroek, directeur Woningbouw bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).

Ook daar loopt de financiële inbreng, maar ook de directe bemoeienis van het rijk in 2014 af. Partijen moeten steeds meer zelf gaan doen. De tijd is voorbij dat de rijksoverheid alles kon regisseren en sturen. Laat het maar van onderaf komen. Daarmee sluit je nauwer aan bij wat bewoners willen.”

weinig van de grond komt. Waarom komt de sector er (deels) nog steeds mee weg? Die vragen stel ik ook bij de Bouwdiners die we organiseren en waarbij vernieuwers bij elkaar komen. En ook: wat moet de rijksoverheid daarvoor (anders) doen?”

Investeringen doen aantrekken Stimuleren en communiceren

Meindert Smallenbroek, directeur Woningbouw bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Het goede voorbeeld Tegelijkertijd tracht de overheid ook zelf het goede voorbeeld te geven. “Zoals de Rijksgebouwendienst. Die realiseert toonaangevende voorbeelden in nieuwbouw, maar ook in de vorm van het herontwikkelen van leegstaande gebouwen. Daarnaast geeft de RGD het goede voorbeeld als het gaat om energiebesparing in de gebouwde omgeving en duurzaam bouwen. Voorbeelden die niet van vandaag of gisteren dateren, maar al van langere tijd. Minister Donner heeft er nog eens een extra

6


impuls aan gegeven met Plan van Aanpak Energiebesparing Gebouwde Omgeving. Energiebesparing om te voorkomen dat de woonlasten door hogere energieprijzen uit de hand lopen. Stijgende woonlasten beperken door energiebesparing, dat is de kern. Een Plan van Aanpak dat vooral ook aanhaakt bij het gedrag van de bewoners. Dat is bepalend, maar tegelijkertijd ook het lastigst, omdat gedrag het minst grijpbaar is.” Maar niet alleen de overheid geeft het goede voorbeeld. Ook de corporaties hebben forse slagen gemaakt, aldus Smallenbroek. “Toch moeten we constateren dat het met energiebesparende maatregelen voor vooral bestaande gebouwen niet snel genoeg gaat. Dat er ook daar een extra impuls nodig is. Dat doen we deels met kleine subsidies voor goede voorbeelden voor bijvoorbeeld energieneutrale gebieden. Deels ook door weten regelgeving aan te passen.”

Als de bouwsector werkelijk in staat blijkt om meer vraaggericht te werken, zal dat de investeringen in de bouw – zowel nieuwbouw als renovatie, het energiezuiniger maken – doen aantrekken. Smallenbroek: “Een huis is nog altijd een eerste levensbehoefte. Daarvoor zijn mensen best bereid ver te gaan. Zeker als je als sector, maar ook als overheid, kunt laten zien dat investeringen zich op termijn terugverdienen. Dat vraagt om transparantie en om innovaties. Bijvoorbeeld: slimme energiemeters die niet alleen je gedrag blootleggen, maar die ook aangeven welke investering het meeste rendement oplevert. Het is ook aan de sector om dat investeren zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Door mensen te ‘ontzorgen’, maar bijvoorbeeld ook door het aanbieden van financiële arrangementen. Waarbij een financier een voorinvestering doet, maar bijvoorbeeld ook meedeelt in de opbrengst.” Het zou mooi zijn als althans een (groot) deel van de visie van Bouwend Nederland in 2020 gerealiseerd zal zijn. “Maar het is natuurlijk nooit klaar. Dat hoeft ook niet, als er maar een flinke slag gemaakt is. En als we terugkijkend kunnen zeggen: de crisis heeft veel pijn gedaan, maar we hebben ‘m ook kunnen gebruiken om de markt en de sector te herijken. Uiteindelijk zijn we er met z’n allen sterker uitgekomen.”

www.agentschapnl.nl/programmasregelingen/blok-voor-blok

Blok-voor-blokaanpak Daarnaast heeft hij een aantal ‘koplopercorporaties’ – grote, maar ook kleine – bij elkaar aan tafel gevraagd. “Om ze aan elkaar te laten vertellen waar ze qua energiebesparing mee bezig zijn. Hun initiatieven blijven tot nu toe deels in pilots en experimenten hangen. Daarom proberen we met die ‘tafels’ een kruisbestuiving tot stand te brengen. Doen en laten zien. Bijvoorbeeld in de blok-voor-blokaanpak. We starten met een tiental projecten. Bij deze regeling gaat het erom dat onder meer marktpartijen, gemeenten, corporaties en provincies een gezamenlijk plan uitvoeren om minimaal tweeduizend woningen in één gemeente flink energiezuiniger te maken. Hoe? Dat kan op veel verschillende manieren. Ons uitgangspunt hierbij is: laat duizend bloemen bloeien. En een mislukking is in zekere zin ook een succes, want daar kun je van leren. Het is goed uit ervaring te weten tegen welke belemmeringen je aanloopt. De blok-voor-blokaanpak ging eind vorig jaar van start. Uiteindelijk moet het een aanpak worden die zich als een brede golf uiteindelijk over het hele land verspreidt.” Smallenbroek ziet het als een taak van de rijksoverheid om experimenten bij elkaar te brengen, goede voorbeelden te laten zien en ervaringen te delen. “En we moeten vooral klaar staan om weg te rennen als we niet meer nodig zijn. Dat geldt voor de nieuwbouw, maar evenzeer voor de stedelijke vernieuwing.

Foto: Cor Aafjes

Het is, stelt Smallenbroek, eerder een logische ontwikkeling dan een trendbreuk: de vermindering van de financiële bemoeienis van het rijk met de bouw. En heeft als zodanig ook niet zoveel met de huidige crisis in de bouw te maken. “Na de Tweede Wereldoorlog heerste er woningnood en moest er zo snel mogelijk veel gebouwd worden om deze ‘Volksvijand nummer één’ te bestrijden. Anno 2012 woont heel Nederland redelijk tot goed en is er sprake van een overgang naar een vraaggerichte markt. Daarop is geen plaats voor een omvangrijke overheidsbemoeienis. En ook al blijven de nieuwbouwcijfers achter bij de aanvankelijke planningen, er worden nog altijd jaarlijks zo’n 50.000 nieuwe woningen aan de voorraad toegevoegd. Tegelijkertijd vindt er veel verbouw en renovatie plaats. Dat neemt overigens niet weg dat de bouwsector wel degelijk met een crisis te kampen heeft. Zeker in de woningen kantorenbouw gaat het slecht. Daar zullen we met z’n allen – ieder vanuit z’n eigen vermogen – iets aan moeten doen.” Waarvoor de bouwsector wel bij de rijksoverheid terechtkan, is ruimte om te bouwen. In fysiek opzicht: daarom is bijvoorbeeld een groot deel van het ruimtelijk beleid verhuisd van het landelijke naar het provinciale en lokale niveau. Zodat de inrichting van de ruimte dicht bij de bevolking en onder handbereik van de sector ligt. Daarnaast wil de overheid ruimte creëren in de regelgeving. Met minder regels waar mogelijk, aldus Smallenbroek. “Zoals met het nieuwe Bouwbesluit, waarin het aantal regels drastisch is teruggebracht. En ook met de nieuwe Omgevingswet willen we het voor burgers en bouwbedrijfsleven gemakkelijker en eenvoudiger maken om te bouwen. Met daarbij wel een goede borging van publieke belangen.”

Wat voor de overheid overblijft is een stimulerende en communicerende rol. Mensen stimuleren om te leren van elkaar en te luisteren naar elkaar. “Dat geldt voor bewoners en marktpartijen. Maar het geldt ook voor ons als overheid. Als mensen, bedrijven en organisaties denken dat het rijk qua regelgeving de boel in de weg zit: laat het me weten. Als ze vinden dat we het anders moeten of kunnen doen: zeg maar hoe. Wij zullen er zorgvuldig naar kijken en daar waar mogelijk maatregelen treffen.” Als voorbeeld daarvan noemt Smallenbroek de gemeente Almere. De gemeente schiep ruimte voor particuliere opdrachtgevers om hun eigen woonwensen te realiseren. Maar voor een deel daarvan stond het Bouwbesluit in de weg. Met de Crisis- en herstelwet in de hand is die voor een aantal gebieden nu buiten werking gesteld. Ook vanuit de bouwsector zelf komen ondanks - of misschien wel dankzij – de crisis vernieuwende geluiden. Dat valt af te leiden uit de het eindadvies van het Bouwteam aan minister Spies. En het komt ook naar voren uit de visie ‘De bouw in 2020’ van Bouwend Nederland. Niet toevallig was Smallenbroek zelf een van de zogeheten ‘vrije denkers’ die daarin hun ideeën spuiden. “Het is goed dat de sector zelf vooruit kijkt. Wat me wel opvalt in ‘De bouw in 2020’ is dat er veel aanbevelingen over de aanbodkant, dus over de sector zelf gaan. Terwijl het naar mijn idee vooral moet gaan over een omslag naar hoe de sector meer vraaggericht wordt. En vooral over hoe het komt dat deze vraaggerichtheid nog te

“Anno 2012 woont heel Nederland redelijk tot goed en is er sprake van een overgang naar een vraaggerichte markt”, aldus Smallenbroek. “Daarop is geen plaats voor een omvangrijke overheidsbemoeienis.”

Intelligent aanbesteden wapen in crisistijd Bouwend Nederland Regio Randstad Zuid heeft het initiatief genomen om gemeenten in de regio te wijzen op de winst die geboekt kan worden met een intelligente wijze van aanbesteden. Regiomanager Niels Ruyter: “Het kost de gemeente geen cent, maar levert wel betere inschrijvingen, meer kwaliteit en waarschijnlijk ook betere prijzen op.” Het zijn zorgwekkende cijfers die het Economisch Instituut voor de Bouw heeft laten zien in zijn rapport ‘Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2012’. Alleen al in Zuid-Holland zal de bouwsector in 2012 naar verwachting met maar liefst 665 miljoen euro krimpen. Dat betekent dat iets meer dan 5.500 banen op de tocht staan. Mocht het inderdaad tot een toename van de werkloosheid komen dan zal dit ook bij de gemeenten tot een forse lastenverzwaring leiden. Volgens Bouwend Nederland Regio Randstad Zuid zijn de colleges van burgemeester en wethouders echter bij uitstek in staat om met concrete maatregelen het verlies aan banen te voorkomen. In een brief aan 35 gemeenten in de regio worden in totaal acht mogelijkheden opgesomd, die gemeenten samen met het bouwend bedrijfsleven kunnen aangrijpen.

Intelligent aanbestedingsbeleid

Foto: Fedde de Weert

Vernieuwing van het aanbestedingsbeleid is daarin een wezenlijke maatregel, aldus regiomanager Niels Ruyter. “Juist in deze tijd van bezuinigen is het voor gemeenten van cruciaal belang om zo efficiënt mogelijk met de beschikbare middelen om te gaan. Het formuleren van een goed doordacht aanbestedingsbeleid is dan een eerste vereiste. Niet in de laatste plaats omdat dit een gratis maatregel is. Het enige waar we om vragen is intelligent beleid. En dat kost geen cent. Integendeel: de gemeenten plukken er alleen maar vruchten van, omdat ze hierdoor betere inschrijvingen op het beschikbare werk krijgen, bouwbedrijven meer kwaliteit kunnen leveren, en er naar alle waarschijnlijkheid ook betere prijzen kunnen worden bedongen. Niet voor niets stond de verbetering van het aanbestedingsbeleid centraal tijdens een bijeenkomst in Zoetermeer van de Regieraad Bouw Regio Randstad, die zij organiseerde met medewerking van NLingenieurs, de gemeente Den Haag en Bouwend Nederland Regio Randstad Zuid. “De insteek van die bijeenkomst was zeer concreet: opdrachtgevers en opdrachtnemers hebben, mede aan de hand van voorbeelden uit de praktijk, samen gepraat over de wijze waarop een verbetering van het aanbestedingsbeleid kan worden bewerkstelligd.”

Gemeentelijk overleg Het thema komt daarnaast nadrukkelijk aan de orde in het reguliere overleg dat de Regio Randstad Zuid voert met de verantwoordelijke wethouders van alle 35 aangeschreven gemeenten. “De brief die wij hebben verstuurd, vormt de basis voor dat gesprek. En we verwachten er veel van, temeer omdat het zo goed gaat in gemeenten die het aanbestedingsbeleid al hebben aangepast. De gemeente Westland bijvoorbeeld is al heel ver, en geeft een voorbeeld, dat wat ons betreft veel bredere navolging verdient.” De eerste gemeenten hebben inmiddels al gereageerd, zo weet Ruyter. “Men is zonder uitzondering positief. Gemeenten onderkennen dat dit een van de wapens kan zijn in de strijd tegen de crisis. En daar kunnen we niet genoeg van hebben.”

Acht maatregelen tegen banenverlies De acht adviezen aan de gemeenten op een rij. 1. Maak uw regierol waar en stel samen met de markt een prioritering op van lopende projecten op de woningmarkt; zorg dat niet ‘alles op alles’ wacht. 2. Vernieuw uw aanbestedingsbeleid: voorkom hoge (maatschappelijke) kosten en drempels voor het meedingen van voor u interessante opdrachtnemers. 3. Versnel en vereenvoudig vergunningtrajecten. 4. Overweeg een verbetering in het grondprijzenbeleid en andere financiering van projecten om de woningbouw in uw gemeente te stimuleren. 5. Bezuinig niet op onderhoud en aanleg van infrastructuur; deze kosten komen namelijk tegen hogere prijzen in de toekomst terug op het bordje van de gemeente. 6. Verlaag de tarieven voor bouwleges, of laat ze in ieder geval niet verder stijgen. 7. Coördineer op scholenbouw en scholenonderhoud. 8. Voorkom verdringing op de arbeidsmarkt en vraag ondernemers niet het onmogelijke in het kader van ‘Social Return’.

In s t e l l i ng Wat vinden partijen in en om de bouw en infra van actuele ontwikkelingen? Elke maand legt Bouwend Nederland Podium een stelling voor aan betrokkenen.

“Het bezuinigingsakkoord biedt geen perspectief” Bouwparagraaf nodig

Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW

“Het akkoord was nodig vanwege de financiële stabiliteit van ons land. Maar we moeten wel door! Er komen verkiezingen en er zal een nieuw Regeerakkoord komen. Daarin moet een bouwparagraaf komen die uitzicht biedt op herstel van de bouwsector. Dat weegt zeer zwaar omdat de bouw een groot deel van onze economie uitmaakt en daarmee van belang is voor het algemene herstel.”

Geld méébrengen John Kerstens, voorzitter FNV Bouw

“Op de avond van het ‘lente-akkoord’ verkondigden de architecten ervan vol trots dat de hervorming van de woningmarkt er deel van uitmaakte. En? Het taboe op het H-woord is weliswaar doorbroken, maar de pijn daarvan wordt vooral bij starters en doorstromers neergelegd, terwijl zittenblijvers mede daardoor worden geconfronteerd met verder dalende huizenprijzen. Gevolg: nog minder vertrouwen bij de woonconsument en ‘de woningmarkt niet vlot, wel nòg meer op slot’. Het handhaven van de lagere overdrachtsbelasting brengt daarin geen verandering. Extra zuur is dat die wordt betaald uit een forse verlaging van de reiskostenvergoeding, zodat de bouwvakker die z’n baan behoudt straks geld moet méébrengen om z’n werk te mogen doen. Het moet anders, beter. FNV Bouw roept de sector op het voortouw te nemen bij een èchte hervorming, van koop- èn huurmarkt. Een hervorming die wèl werkt. Een waarbij weliswaar een heilig huisje wordt afgebroken, maar dan zo dat een heleboel andere huizen worden gebouwd. En de bouw en wie erin werkt weer toekomst heeft.”

Regeerakkoord minstens zo belangrijk Fred Schoorl, directeur BNA

“De afgelopen vier jaar is 50% van de omzet en werkgelegenheid in de branche verdwenen. De BNA hoopt op een omslagpunt, maar ziet dat in de praktijk nog niet. Daarvoor is het nog te vroeg. Duidelijkheid zorgt ervoor dat mensen en bedrijven weer weten waar ze aan toe zijn. Dat kan zorgen voor hernieuwd vertrouwen bij consumenten en bedrijven, hetgeen hoog nodig is voor economisch herstel. Ook de aandacht voor een duurzame economie is een impuls voor vernieuwing en een kwaliteitsslag in de gebouwde omgeving. Dit zijn belangrijke randvoorwaarden voor onze leden. Een stap in de goede richting dus, maar minstens zo belangrijk is straks de inhoud van het regeerakkoord na de komende verkiezingen. Aandacht voor efficiënte aanbestedingen, goede regelgeving, innovatie, ondernemerschap en internationalisering blijven daarbij van belang.’

Blij en teleurgesteld Rob Mulder, directeur ledenbelang Vereniging Eigen Huis

“Niets is zo gemakkelijk als alleen maar kritiek spuien. Op die manier mis je de kansen die het akkoord biedt op daadwerkelijke verbetering van de situatie op de woningmarkt. Vereniging Eigen Huis is blij met de getoonde hervormingsbereidheid, maar teleurgesteld over de voorstellen. Kansen op verbetering van de woningmarkt worden gemist en dat biedt geen perspectief. Vereniging Eigen Huis heeft grote bedenkingen bij de invulling van de woningmarktparagraaf van het ‘Kunduz-akkoord’. Zo vinden wij het onderscheid in behandeling tussen bestaande en nieuwe hypotheken oneerlijk en schadelijk. Oneerlijk omdat het de rekening eenzijdig neerlegt bij de jonge generatie. Dus bij starters. En schadelijk omdat het de dynamiek op de woningmarkt alleen maar verder tegenwerkt. Door schotten te plaatsen, komen we niet veel verder. Hervorming moet over de hele linie, over huur en koop, vraag en aanbod, bestaande en nieuwe gevallen. Hervorming moet zoveel mogelijk inkomensneutraal. De hypotheekrenteaftrek kun je zien als een correctie op de hoge belastingtarieven. Als je de hypotheekrenteaftrek afbouwt, dan dus ook de belastingtarieven. Ten slotte: hervorming moet geleidelijk. Denk aan een periode van dertig jaar.”

R e a c t i e B o u w e nd N e d e r l a nd Dure duidelijkheid Joep Rats, directeur Economische en Verenigingszaken Bouwend Nederland

“Het is goed voor Nederland dat op de valreep een akkoord is gesloten met een brede coalitie dat Europees tot de verbeelding spreekt. De brede coalitie neemt maatregelen voor de huizenmarkt. Dat moet duidelijkheid geven aan eigenaars en kopers. Nieuwe hypotheken moeten 100% aflossing kennen via een annuïtair verloop. En dan de pijn: nieuwe kopers krijgen hogere maandlasten en waardedaling(en). Aankomende en jonge gezinnen die de laatste acht jaar gekocht hebben, zullen hiervoor de rekening betalen. Het aantal verhuizingen zal sterk dalen tegen lagere huizenprijzen. Het EIB heeft de gevolgen becijferd. Alleen de woningmarktmaatregel leidt tot bijna 30 miljard euro minder bouwproductie de komende tien jaar. De nieuwbouwproductie wordt hard geraakt doordat de gemeenten de grondprijzen onvoldoende laten dalen en de bouwkosten nauwelijks lager kunnen. Bovendien gaat de btw omhoog. Vervolgens begint de politiek al weer te tornen aan het akkoord. “Er moet méér” roepen verschillende partijen. De politiek is wispelturig, dat is duidelijk. Het is wel een dure duidelijkheid: de bouw kan zonder een extra pakket niet bijdragen aan de economische groei.”

WW-rechten niet veranderd Joba van den Berg, directeur Sociale zaken en Ledenservice Bouwend Nederland

“Het is op de eerste plaats goed dat er een bezuinigingakkoord is. Immers, er dreigde even geen akkoord te komen en dat zou werkelijk perspectiefloos geweest zijn. Echter, “never waste a good crisis” zoals de econoom Milton Friedman zei. Het punt is dat de crisis niet voldoende wordt aangepakt om daadwerkelijk te hervormen. Zo worden de WW-rechten niet veranderd terwijl dat juist structuurhervormend zou zijn. De afspraak om werkgevers direct verantwoordelijk te maken voor de eerste zes maanden WW is alleen acceptabel als het mkb daarvoor niet de rekening gaat betalen. In het nieuwe systeem zouden naast deze maatregel ook lastenverlichtingen voor bedrijven moeten komen zodat het eigen risico wordt gecompenseerd. Voor de allerkleinste bedrijven zou er geen dan wel slechts een zeer beperkt eigen risico moeten komen om te voorkomen dat de last disproportioneel wordt; dat laatste zou een negatief effect hebben op de werkgelegenheid in het mkb. Met bovengenoemde aanpassingen kan het nieuwe systeem voordelig uitpakken voor werkgevers. Het is bovendien van belang dat de kernpunten uit het pensioenakkoord wel worden gerealiseerd en dat de wetgeving die daarvoor nodig is zo snel mogelijk door de Kamer gaat.”


7

V i e r a n t w o o r d e n va n . . . Jacco Bos:

“Hef het tunneldenken op” Een visie ontwikkelen op de bouw in 2020 is één. Die visie de komende jaren ook daadwerkelijk implementeren is een tweede. Een enorme opgave, zowel voor de bedrijven als voor Bouwend Nederland. Aldus Jacco Bos, management-consultant en al ruim dertig jaar in de sector werkzaam. Jacco Bos: “Professioneel irritant durven zijn, alternatieven

Crisis biedt ook kansen, juist voor een sector als de bouw. Het betekent, stelt Bos, wel definitief afrekenen met het op tradities gevestigde tunneldenken, zoals dat in het verleden de échte vernieuwing systematisch bleef blokkeren. ‘Vroeger’ komt niet meer terug. Reken er daarom nu snel mee af, grijp de kansen en zet in op nieuwe formules. Samen met opdrachtgevers die dat ook begrijpen en serieus zoeken naar partners voor een kanteling. Hoe zou zo`n kanteling eruit kunnen zien? “Je moet willen inzien dat we door de crisis daadwerkelijk in de derde dimensie van veranderen zijn beland. Dat de strategieën van dimensie 1 en 2 niet meer toereikend zijn. Dimensie 1 is de verandering waarbij je via hier en daar aanpassen de zaak weer onder controle krijgt. Dimensie 2 is de verandering die heftiger is en waarbij je aanpast, ombuigt en hier en daar vernieuwt. Dimensie 3 is de verandering die volledig van buiten komt en waarbij je zeker weet dat zelfs het fundament eraan gaat. Voor de bouw betekent dit in mijn ogen dat het bestaande volledig zal verdwijnen en er qua vorm en inhoud een totaal nieuwe wereld opengaat. De sector zal in versneld tempo de deuren moeten openzetten voor de niet-tech-

nici. Deze ‘aliens’, out-of-the-box-denkers, zijn degenen die we broodnodig hebben om een doorbraak te forceren. Zij zullen de gangmakers worden op weg naar de nieuwe formules.” De bouw in 2020’ stelt dat we meer naar de opdrachtgever moeten luisteren. Past dat in uw visie? “Niet méér, maar ánders! Het overgrote deel van bedrijven in de sector hanteert nog steeds de uitvoeringsfase als corebusiness. Sommige bedrijven experimenteren met vóór- en achterwaartse integratie. Proberen interdisciplinaire contracten. Maar het leidt niet tot definitieve keuzes. Het zijn speeltjes die alleen de formule breder maken. Wie in 2020 echt wil meedoen, moet zich ontworsteld hebben aan de houding ‘met-de-pet-in-de-hand’. Er is behoefte aan bedrijven die specialist zijn in hún formule: WETEN hoe je interdisciplinair en integraal op een efficiënte en effectieve manier tot kapitaalgoedrealisatie komt. En tegelijk insider zijn op het primaire proces van de opdrachtgever. Specialisten die twee werelden effectief aan elkaar kunnen koppelen. De ‘downstream-houding’ (ik luister en veer met u mee) rigoureus vervangen door de ‘upstream-attitude’ (ik luister, begrijp wat u vraagt, maar twijfel er in principe aan of

dat ook datgene is wat u écht nodig hebt). Met andere woorden: professioneel irritant durven zijn, alternatieven inzetten, weerstand bieden en daardoor een gesprekspartner zijn waarmee bewijsbaar betere voorstellen en risicobeheersing gerealiseerd worden. Oplossingsgerichtheid vervangen door probleemgerichtheid.” Mooi bij terugkerende opdrachtgevers, maar hoe moet dat met incidentele opdrachtgevers? “Ook het opdrachtgever/opdrachtnemerpatroon zal fundamenteel wijzigen. De sector ontkomt niet aan segmentkeuzes in de nieuwe rolverdeling. Inside know-how opbouwen is de enige sleutel om op basis van gelijkwaardigheid aan vraagstukken te werken. In termen van TCOdenken (Total cost of ownership) is het een voorwaarde dat de aanbieder zich tot Installed-baseexpert ontwikkelt. Als je begrijpt dat wat een opdrachtgever laat bouwen een cruciaal onderdeel vormt van zijn kostprijs, dan heb je door dat dit precies is waaraan die opdrachtgever zijn bestaan ontleent. Het maakt niet uit of het een corporatie, industrie of overheid is. Het betekent ook dat je in een vroeg stadium de opdrachtgever hoger in de bedrijfshiërarchie moet opzoeken. Het gaat immers niet over techniek, maar over de toekomstige positionering van deze opdrachtgever.”

inzetten, weerstand bieden”

Wat gaat dit voor een organisatie als Bouwend Nederland betekenen? “Dat het begrip ‘bouw’ niet meer het sleutelwoord is. Bedrijven in de sector ontwikkelen zich (voorwaarts) tot consultancy-achtigen die niet meer bouwen, maar hooguit nog laten bouwen. Terwijl er ook bedrijven zijn die zich (achterwaarts) tot onderhoud-/en beheerexperts ontwikkelen. Geen ‘handjes’ meer, maar een ijzersterke ontzorgformule in een one-stop-shopping. Voor het lange termijnbeheer heb je mensen nodig met een bouwen installatie-achtergrond, voor het uitbesteden van onderhoud mensen met een facility-achtergrond. Die moet je in één organisatie onderbrengen. Natuurlijk blijven er altijd bedrijven die ‘handjes’ leveren, uitvoering als core hebben, mogelijk in een interdisciplinaire formule. Hoe dan ook: Bouwend Nederland zal haar keuze moeten maken. Persoonlijk ben ik van mening dat de vereniging een leidende en niet een reactieve rol moet spelen in de transformatie die zich reeds nu voltrekt. Dat betekent de helikopter snel hoger in de lucht trekken en in rap tempo het traditionele denken overboord zetten. En vooral de daarbij behorende denkers naar de zijlijn verplaatsen. Een ‘hell of a job!”

bouw in beeld Wonen, werken, reizen, recreëren: de bouw maakt het mogelijk. In Podium belichten we telkens een opvallend project.

Colofon

Hybride brug met composiet wegdek

Podium is een maandelijkse uitgave van Bouwend Nederland, de vereniging van bouwen infrabedrijven. Met circa 5.000 bedrijven is Bouwend Nederland de grootste werkgeversorganisatie in de bouw. De totale bouwsector is in Nederland goed voor 5,5% van het bruto nationaal product en voor een omzet van 55 miljard euro. De sector als geheel biedt werk aan 450.000 mensen. Podium wordt in een oplage van 9.000 verspreid onder relaties van Bouwend Nederland en de lidbedrijven. Overname van artikelen uitsluitend in overleg met de redactie.

In opdracht van ProRail heeft Heijmans Infra Geïntegreerde Projecten een bijzonder viaduct over de A27 gebouwd. Het viaduct maakt deel uit van het project VleuGelRandStadSpoor. Het bijzondere aan dit viaduct is een 140 meter lang verkeersdek van kunststof composiet (onverzadigde polyester met foam en glasvezelmatten), geproduceerd door onderaannemer Fibercore Europe. De stalen hoofddraagconstructie is van staalconstructiebedrijf Hillebrand. Deze brug (een stalen vakwerkconstructie met een composiet rijdek) is de eerste hybride brug ter wereld op deze schaal. De brug ligt intussen over de A27 bij Lunetten. Het oorspronkelijke ontwerp ging uit van een betonnen brug voor deze verbinding. Uit nader onderzoek bleek echter dat de ondergrond van de A27, die ter plaatse in een zogenaamde folieconstructie ligt, onvoldoende draagkrachtig is om de betonnen brug te kunnen dragen. Samen met ProRail heeft Heijmans gezocht naar een oplossing. Dat werd een lichtere brug, bestaande uit een stalen hoofddraagconstructie met een rijvloer van glasvezelversterkte polyester panelen. Dit leverde een gewichtsvermindering op van meer dan 50%. In combinatie met een grondverbetering door middel van een zogeheten jetgrout fundering is een constructie ontstaan die wel voldoende draagkracht vindt in de ondergrond. Met het rijdek van glasvezelversterkte polyester panelen doet Heijmans als eerste ervaring op met een grootschalige toepassing van composiet in de bouw.

Hoofdredactie Anita van den Berg

Redactie Ank Benko, Harm Dragt, Eric Harms, Pim Nusselder, Theo Scholte, Wim Schreurs

Productie Begeleiding: Harms Communicatie, Utrecht Vormgeving: Helen Verbeek Grafische Producties, Z'meer Druk: Kon. BDU Grafisch Bedrijf, Barneveld

Redactieadres Afmetingen: 140 bij 6,2 meter Verkeersklasse: 60 tons verkeer Gewicht: 400 ton (in vergelijking met beton 1200 ton) dus factor 3 lichter Officiële opening: 23 mei 2012 Bouwtijd: 6 maanden

De productie van de brugonderdelen startte eind 2011. Begin 2012 zijn alle onderdelen naar de voorbouwlocatie, direct naast het spoor en de snelweg, gebracht. In de twee koudste maanden van het jaar, januari en februari, is de brug in zijn geheel opgebouwd en in het eerste weekeinde van maart op z’n definitieve plek ingereden boven de A27.

Meer informatie: www.heijmans.nl/nieuws2/index/details/id/790

Bouwend Nederland Astrid van Mill Postbus 340 2700 AH Zoetermeer Zilverstraat 69 079 3 252 189, 079 3 252 290 [email protected] www.bouwendnederlandpodium.nl Podium wordt verstuurd aan personen, bedrijven en instellingen die bij de bouwsector betrokken zijn. Verzoeken voor een gratis verzending zijn ter beoordeling van Bouwend Nederland. Podium staat integraal op de internetsite www. bouwendnederland.nl onder ‘Publicaties’. Mutaties/opzeggingen kunt u mailen naar [email protected]. Ideeën en verzoeken kunt u sturen naar [email protected].

8


Meld u aan voor de nieuwsbrief op

Recommend Documents