info voor de ouders
man, vrouw en kind
Naar huis ... Ontslagbrochure borstvoeding
UZ Gent, Materniteit
Borstvoeding 1 Het borstvoedingsbeleid in het UZ Gent 1.1 De 10 vuistregels Op onze materniteit wordt borstvoeding begeleid aan de hand van de ‘10 vuistregels voor het welslagen van borstvoeding’ van de Wereldgezondheidsorganisatie en UNICEF. Dit houdt in: • er is een geschreven borstvoedingsbeleid dat is bekendgemaakt aan alle medewerkers; • alle medewerkers zijn opgeleid in de begeleiding van borstvoeding en houden zich aan het borstvoedingsbeleid; • alle zwangere vrouwen krijgen informatie over de voordelen en de praktijk van borstvoeding; • mama en kind hebben zo snel mogelijk na de geboorte en zo lang mogelijk huidcontact. Mama leert hoe ze de hongersignalen van haar baby kan herkennen; • alle mama’s leren hoe ze de melkproductie in stand kunnen houden, zelfs als ze van hun baby gescheiden zijn; • de baby krijgt uitsluitend borstvoeding. Hij of zij krijgt geen andere voeding of vocht, tenzij op medische indicatie; • mama en baby blijven 24 op 24 uur samen (rooming-in); • borstvoeding op verzoek (vraag en aanbod) wordt aangemoedigd; • aan een baby die borstvoeding krijgt, wordt bij voorkeur geen speen of fopspeen gegeven zolang de melkproductie nog niet op gang is; • bij ontslag worden mama’s doorverwezen naar borstvoedingsgroepen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om 6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven. Ook na de leeftijd van 6 maanden en na het starten van vaste voeding blijft moedermelk een belangrijke voedingsbron voor de baby.
2 Borstvoeding
1.2 Gedragscode voor vervangingsmiddelen van moedermelk Het UZ Gent past de aanbevelingen van de “Internationale Gedragscode voor het op de markt brengen van vervangingsmiddelen voor moedermelk en de resoluties van de World Health Assembly” toe. Dit wil bijvoorbeeld zeggen dat er in het ziekenhuis geen reclame wordt gemaakt voor kunstvoeding, zuigflessen en fopspenen. Daarom geven we ook geen stalen kunstvoeding mee bij ontslag. 1.3 Moedervriendelijk beleid Het UZ Gent streeft naar verloskundige zorgverlening van hoge kwaliteit, op een vrouwvriendelijke (‘mother friendly’) en patiëntbetrokken manier, in nauwe samenwerking met de aanverwante disciplines. Dit betekent een ‘natuurlijke’, niet-gemedicaliseerde aanpak van de normale zwangerschap en bevalling; als het ware een ‘thuisbevalling’ in een omgeving waar alles zoveel mogelijk volgens natuurlijke processen verloopt, maar waar er hoogopgeleid personeel en hoogtechnologische methodes en kennis aanwezig zijn als er dient ingegrepen te worden of als er zich verwikkelingen voordoen.
2 Aandachtspunten en tips bij borstvoeding 2.1 Het aanleggen van de baby
Deze honger- of regeldagen komen meestal voor rond de leeftijd van 2 weken, 3 weken, 6 weken en 3 maanden. 2.4 Vitamine K en vitamine D
Je mag je baby zo vaak aanleggen als hij of zij dat wenst. Leer daarom de hongertekenen van je kindje kennen (bewegingen maken met mond en/of tong, hand naar mond brengen, zuigen op hand,…). Wacht niet tot de baby huilt om te voeden.
Je baby dient supplementen vitamine K en D te krijgen. Deze zijn zonder voorschrift verkrijgbaar bij de apotheek onder de namen Konakion® en D-Cure®. De druppels laat je in het mondje van je baby vallen.
Blijf letten op een goede aanlegtechniek van je baby en neem een gemakkelijke houding aan om te voeden, op een kalme, rustige plaats.
De vroedvrouw en/of kinderarts zal je bij je vertrek uit de materniteit uitleggen hoe, hoeveel en wanneer je de vitamines moet toedienen. Je kan dit noteren achteraan in deze brochure.
2.2 Hoe weet ik dat mijn baby voldoende drinkt? De duurtijd van de voedingen is afhankelijk van baby tot baby en kan verschillend zijn per voeding. Je hoeft dus niet de tijd bij te houden om te weten hoe lang de baby drinkt; je volgt beter het zuiggedrag van je baby. Pas wanneer je baby de borst spontaan lost, in slaap valt of blijft zuigen zonder te slikken, kan je de tweede borst aanbieden. De frequentie van de voedingen kan ook verschillend zijn. De meeste baby’s drinken in het begin 8 tot 12 keer per 24 uur. Een baby die voldoende drinkt is rustig tussen de voedingen door en ziet er levendig en tevreden uit. De urine moet steeds helder en kleurloos tot lichtgeel zijn. Als je baby een week oud is, zijn zes of meer plasluiers per 24 uur normaal. De eerste weken zal je baby ongeveer drie of meer ontlastingen hebben per 24 uur. Vanaf 4 weken kan de frequentie van ontlasting dalen. Het uitzicht van de ontlasting kan sterk variëren: gelig, groen tot bruin, vrij vloeibaar tot vlokkerig of schuimend. De ontlasting moet wel zacht zijn.
2.5 Verzorging van de borsten Voor borsten, tepelhof en tepel is een normale lichaamshygiëne voldoende. Draag een goed passende, niet knellende beha die voldoende steun biedt. Melkverlies kan opgevangen worden met een borstcompres. Vervang de compressen regelmatig. 2.6 Het afkolven van moedermelk met de hand Het is belangrijk dat je bij je vertrek uit de materniteit weet hoe je zelf met de hand melk uit je borst kan kolven. De vroedvrouw zal dit tijdens je verblijf uitleggen en samen met jou oefenen. Voor je begint, bereid je best je borsten voor zodat de toeschietreflex goed gestimuleerd wordt. Dit kan door een warmtecompres, massage van de borsten (vb. draaiende beweging),… Vergeet ook niet je handen te wassen.
Je hoeft je baby zeker niet dagelijks te wegen, dit gebeurt op regelmatige tijdstippen door de regioverpleegkundige van Kind en Gezin, de vroedvrouw of de arts. 2.3 Hongerdagen Op sommige dagen lijkt het alsof je baby voortdurend wil drinken. Dit is perfect normaal. Hierdoor zal je melkproductie opgedreven worden en zich aanpassen aan de behoefte van je baby. 4 Borstvoeding
Borstvoeding 5
• neem je borst met je hand vast. Plaats je vingers ongeveer 2 tot 3 cm achter het tepelhof, de duim bovenaan en de rest van de vingers onderaan;
3 Thuiszorg en andere dienstverlening
• druk zachtjes je borst met je vingers richting je lichaam zonder je vingers te verplaatsen;
Er kunnen thuis nog heel wat vragen opduiken. Aarzel niet om de hulp van een zelfstandige vroedvrouw of een andere hulpverlener in te schakelen. Je kan uiteraard ook bij ons terecht voor alle bijkomende informatie, ook na je verblijf op onze materniteit. (tel. 09 332 20 43).
• maak vervolgens met je vingers een ‘rollende’ en zacht ‘knedende’ beweging (niet knijpen!) richting de tepel om de melkkanalen leeg te duwen; • het kan even duren vooraleer de melk vloeit; • herhaal deze beweging op een ritmische manier, zodat het drinken van de baby wordt nagebootst, waarbij je hand rond de hele tepelhof beweegt zodat alle melkkanalen en borstdelen geleegd worden. Plaats de vingers, druk de borst naar het lichaam toe, maak de rollende en knedende beweging, verplaats de vingers, drukken, rollen en kneden, ... ; • wanneer de melkstroom vermindert, wissel je van borst. Dit kan je enkele keren per kolfbeurt doen, waarbij er tussendoor nog wat massage kan toegepast worden. Het is mogelijk dat om bepaalde redenen op de materniteit werd gestart met elektrisch kolven. Meer informatie hierover vind je in de brochure: “Tips bij afkolven en bewaren van moedermelk”.
In Vlaanderen bestaan tal van organisaties, uitgaande van mutualiteit of onafhankelijk hiervan, die zich toeleggen op thuiszorg tijdens de kraamperiode. Als je kiest voor een poliklinische bevalling (1 nacht in het ziekenhuis indien geen verwikkelingen), maar ook als je langer in het ziekenhuis blijft, kan extra hulp en ondersteuning tijdens de eerste dagen thuis meer dan welkom zijn. Het is vaak moeilijk om een onderscheid te maken tussen de verschillende diensten, maar in het algemeen wordt een onderscheid gemaakt tussen zorg door vroedvrouwen en hulp door kraamverzorgenden. 3.1 Kraamzorg Gedurende de eerste maand na de bevalling, met een maximum van 10 dagen, kunnen kraamverzorgenden het gezin helpen bij de verzorging van moeder en baby, dagelijkse huishoudelijke taken (strijken, boodschappen, koken enz.), opvang van de andere kinderen, … Kortom, ze springen in waar nodig. 3.2 Vroedvrouwen Vroedvrouwen staan in voor medische zorgen bij moeder en kind, zoals hygiënische zorgen, wondverzorging, navelverzorging, uitvoeren van hielprik, … Ze geven begeleiding, ondersteuning en advies over o.a. voeding van moeder en kind en dit zo nodig in samenspraak met huisarts, gynaecoloog en/of kinderarts. Als je gebruik wil maken van thuiszorgdiensten moet je je hier tijdens je zwangerschap tijdig voor aanmelden. Je reservatie achteraf annuleren, is makkelijker dan op het einde van je zwangerschap nog een regeling te moeten treffen voor thuiszorg. De nodige informatie vind je bij je mutualiteit of op de websites van de expertisecentra voor kraamzorg (zie verder).
6 Borstvoeding
Borstvoeding 7
3.3 Organisaties van kraamverzorgenden en/of vroedvrouwen Hieronder vind je een niet-exhaustieve lijst van organisaties die o.a. thuiszorg aanbieden. Je kan voor andere organisaties ook terecht op de websites van de expertisecentra kraamzorg (zie verder). • Vlaamse Organisatie Vroedvrouwen www.vlov.be Telefoonnummers van zelfstandige vroedvrouwen en/of lactatiekundigen in je buurt vind je terug op deze website. • Unie van Vlaamse Vroedvrouwen www.vroedvrouwen.be of www.nvkvv.be en doorklikken naar ‘vroedvrouwen’. • Volle maan: dienst kraamzorg van Familiehulp met kraamverzorgenden. www.familiehulp.be • Reddie Teddy: service van Bond Moyson met kraamverzorgenden en zelfstandige vroedvrouwen. www.reddieteddy.be - tel. 09 333 57 03 • Sloeber City: service van Solidariteit voor het Gezin met kraamverzorgenden en vroedvrouwen. www.solidariteit.be - tel. 09 264 18 11 • De 10de maand: een onafhankelijke vroedvrouwenorganisatie voor o.a. thuiszorg en de begeleiding van borstvoeding. www.detiendemaand.be 3.4 Begeleiding van borstvoeding (niet-exhaustieve lijst) Je kan voor begeleiding bij borstvoeding uiteraard altijd terecht bij je zelfstandige vroedvrouw. Naast bovenstaande organisaties kan je ook via andere kanalen hulp en informatie krijgen. Onderstaande organisaties kunnen zowel uit professionele hulpverleners (vroedvrouwen, lactatiekundigen) als ervaringsdeskundigen (moeders met ruime borstvoedingservaring, vrijwilligers) bestaan. • Belgische Vereniging van Lactatiekundigen www.bvl-borstvoeding.be - telefoonnummers van lactatiekundigen in je buurt vind je terug op deze website.
• La Leche League Vlaanderen: internationale organisatie van moeders voor moeders die informatie en steun verleent aan vrouwen die borstvoeding geven. Met o.a. moedergroepen waar borstvoedende ouders samen komen. www.lalecheleague.be - tel. 015 55 79 43 • Vereniging voor Begeleiding en Bevordering van Borstvoeding www.vbbb.be - tel. 03 281 73 13 • Mammacafés: een plaats waar borstvoedende ouders samen komen. www.mammacafe.be 3.5 Andere diensten A. Kind en Gezin Kind en Gezin is een door de overheid gesubsidieerde organisatie. Haar missie is om samen met haar partners, voor elk kind, waar en hoe het ook geboren is of opgroeit, zoveel mogelijk kansen te creëren. Alle informatie over Kind en Gezin vind je op www.kindengezin.be . Tel. (Brussel) 02 533 12 11 - Infolijn 078 15 01 00 B. Expertisecentra voor kraamzorg Expertisecentra verschaffen naast thuiszorg door vroedvrouwen en kraamverzorgenden ook extra diensten, zoals een telefonische infolijn, soms een winkel/ uitleenbalie (vb. kolftoestel), organisatie van cursussen/workshops, … www.expertisecentrakraamzorg.be • Oost-Vlaanderen: Kraamzorg Expertisecentrum VZW www.vzwkraamzorg.be - tel. 09 265 09 44 • Vlaams-Brabant (Aarschot, Leuven): de Bakermat www.debakermat.be - tel. 016 20 77 40 • Brussel: Volle Maan Expertisecentrum Kraamzorg www.expertisecentrum-vollemaan.be - tel. 02 229 25 58 • West-Vlaanderen: De Wieg Expertisecentrum Kraamzorg www.eckdewieg.be - tel. 0473 45 14 38
• VZW Borstvoeding: is een vereniging van vroedvrouwen, lactatiekundigen en ervaringsdeskundigen. www.vzwborstvoeding.be - tel. 051 77 18 03
8 Borstvoeding
Borstvoeding 9
Gegevens baby
Andere aandachtspunten
Naam van je baby: Geboortedatum: Geboorte-uur: Geboortegewicht: Datum van ontslag: Gewicht bij ontslag:
Vitamines en medicatie voor je baby Vitamine K: hoeveel, wanneer en hoe?
Vitamine D: hoeveel, wanneer en hoe?
10 Borstvoeding
Borstvoeding 11
Materniteit Tel. 09 332 20 43 Lactatiekundige Tel. 09 332 24 36
v.u.: F. Colardyn, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent
man, vrouw en kind
Universitair Ziekenhuis Gent De Pintelaan 185 - 9000 Gent Tel. +32 (0)9 332 21 11 - Fax +32 (0)9 332 38 00
[email protected] - www.uzgent.be
MODULO.be 118388 - 10/2009
Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent. Verantwoordelijke voor de inhoud: dr. E. Roets
