Ontmoetingsmoment vzw Boeren op een Kruispunt Respect voor alle boeren en tuinders. Woensdag 21 mei 2008
Museum Felix De Boeck Drogenbos
1
Programma: 9.45u
Onthaal
10u Verwelkoming Voorzitter Dirk Lips 10.10u Resultaten en cijfers Coördinator Riccy Focke 10.45u
Intermezzo
10.55u Knelpunten en aanbevelingen Voorzitter Dirk Lips 11.40u Antwoord vanuit het beleid Vlaams Minister van Landbouw Kris Peeters 12u Ontmoetingsmoment met receptie en broodjes
2
‘Help, ik kan de rekeningen niet betalen, er stond een deurwaarder op het hof’ ‘Help, ik kan aan mijn kinderen geen leefbaar bedrijf overlaten ’ ‘Help, ik geraak niet door mijn werk’ ‘Help, mijn installatie is versleten en ik heb geen geld om te investeren’ ‘Help, ik krijg geen redelijke prijs voor mijn mooi product’ ‘Help, ik stel mijn familie / gezin teleur doordat ik er niets van bak’ ‘Help, ik verlies mijn boerderij’ ‘Help, ik heb 20 jaar keihard gewerkt en moet vaststellen dat ik niets heb’ ‘Help, ik zie de buren keihard investeren en wij kunnen dit niet, hoe kan dat?’ ‘Help, de landbouwgrond die ik pacht komt te koop en ik kan die grote som niet betalen’ ‘Help, mijn partner en ik zijn uit elkaar, hoe moet het nu verder met ons bedrijf?’ ‘Help, ik moet elke dag samenwerken met mijn schoonouders en het klikt niet’ ‘Help, onze mooie serre is niet langer rendabel door de hoge energie kosten?’ ‘Help, mijn veestapel is ziek en moet worden opgeruimd, hoe moet ik nu verder?’ ‘Help, ik kreeg slecht plantgoed van een leverancier, voor de rest van het seizoen heb ik een slechte kwaliteit en mindere inkomsten’ ‘Help, wij hebben een bedrijf met personeel, ik krijg maar niet uitgelegd hoe ze het werk moeten aanpakken, ik word er ziek van’ ‘Help, om te starten kreeg ik veel advies: om te stoppen krijg ik geen advies?’ ‘Help, ik kan niet meer slapen, niet meer eten, me niet meer concentreren op werken want ik heb zoveel andere problemen’
3
Ontmoetingsmoment vzw Boeren op een Kruispunt Respect voor alle boeren en tuinders.
‘Boeren op een Kruispunt vzw’ werd onder impuls van de Vlaamse Minister President en Cera door de land- en tuinbouwsector zelf opgericht met als doel het welzijn van boeren en tuinders te verhogen. Onmiddellijk bij de opstart kregen we van de Koning Boudewijnstichting een belangrijk bedrag als startkapitaal. Na ruim een jaar is deze jonge vereniging uitgegroeid tot een volwaardige hulporganisatie, die zich vooral richt op bedrijven in moeilijkheden. Ook al behoort de Vlaamse land- en tuinbouw tot de besten van de Europese klas, toch blijkt het bestaan van een dienstverlenende organisatie broodnodig. Veel bedrijfsleid(st)ers vinden vaak via de gangbare kanalen geen oplossing meer. ‘Boeren op een Kruispunt vzw’ stelt u de eerste resultaten van het volledig dienstenaanbod voor. De aangereikte oplossingen blijken niet alleen belangrijk voor de betrokkenen zelf, maar zijn zeker interessant voor de land- en tuinbouwsector in zijn totaliteit. Uit de verschillende ervaringen, opgedaan op 250 bedrijven, komen heel wat knelpunten naar boven. Met ‘positieve’ aanbevelingen wil vzw Boeren op een Kruispunt de sector en het beleid dan ook inspireren voor een betere toekomst voor iedereen. Een leefbare landbouw is immers noodzakelijk voor een leefbaar platteland. Met Respect voor alle boeren en tuinders zetten wij ons hiervoor in. U ook?
4
Ervaringen, Resultaten en Cijfers Riccy Focke, coördinator Oprichting ‘Boeren op een Kruispunt vzw’ ontstond onder impuls van de Vlaamse Minister-president en Cera. De overheid is zich bewust dat de uitdagingen, waar onze land- en tuinbouwers mee geconfronteerd worden, niet voor iedereen haalbaar zijn. Cera heeft al sinds de jaren 90 ervaring met bedrijven, die om een of andere manier dreigen uit de boot te vallen. We denken hierbij aan verschillende projecten die zij in het verleden hebben ondersteund, als daar zijn voor Vlaanderen : “Boer zoekt werk”, “Netagri” en “Het Cerafonds voor reconversie van boeren en tuinders in moeilijkheden”, dat na een looptijd van 7 jaar recent werd afgesloten. Samen hebben ze in de loop van 2006 de verschillende landbouworganisaties Boerenbond, KVLV-Agra en het Algemeen Boerensyndicaat aangesproken om voor de groep land- en tuinbouwers in moeilijkheden een nieuw initiatief te nemen. Dit initiatief kreeg uiteindelijk vorm door de oprichting van vzw Boeren op een Kruispunt tijdens Agriflanders in januari 2007. Personeel Zelf heb ik de opdracht als coördinator aanvaard, vanuit mijn bewustzijn dat er tussen alle successen, die we vandaag zien in het Vlaamse platteland, heel wat boerengezinnen het moeilijk hebben. Samen met de collega’s adviseurs, staan we sinds februari 2007, iedere dag in de stal, in de serre, op het veld van nieuwe adviesvragers: vandaag willen we u enkele resultaten van ons werk meegeven. Vzw Boeren op een Kruispunt werkte in 2007 met 2.6 fulltime medewerkers. Op vandaag is de equipe compleet met 4.6 fulltime medewerkers. Samen kunnen we 200 jaar levenservaring en 70 jaar beroepservaring voorleggen, opgedaan in bankinstellingen, veevoederfirma's, advocatuur, OCMW, studiediensten, sociaal verzekeringsfonds, journalistiek en overheid. Taken Vzw Boeren op een Kruispunt kreeg statutair 3 specifiek omschreven opdrachten: sensibilisering, individuele hulpverlening en preventie. 1. Tijdens 40 vergaderingen over diverse thema’s werden land- en tuinbouwers en andere geïnteresseerden ingelicht over het bestaan van ‘boeren en tuinders in moeilijkheden.’ 2. De individuele hulpverlening van bedrijfsleid(st)ers met problemen omvat 90% van de tijdsbesteding van de medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt.. 3. In het kader van de preventie-opdracht werd de website www.boerenopeenkruispunt.be uitgewerkt . Hierover verder meer uitleg op pagina 6..
5
Samenwerking met Agricall. Voorheen bestond er al een federaal project Agricall, dat in 2001 werd opgestart. Dit werd gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds (ESF) en de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO), samen met Cera. Agricall werkte tussen 2001 en 2007 vooral op de psychosociale problematiek van land- en tuinbouwbedrijven in moeilijkheden. Het is evident dat we in ons opstartjaar graag beroep deden op hun ervaring en kennis. • Het telefonisch onthaal 0800.99.138 en een luisterend oor werd in 2007 door Agricall verzorgd. Vanaf 01/01/2008 gebeurt dit door vzw Boeren op een Kruispunt. • Vzw Boeren op een Kruispunt maakt gebruik van hun ervaringen en schakelde in het eerste werkingsjaar deze psychologen 51 keer in om mensen psychologisch mee te helpen op de rails te krijgen. • Agricall verzorgt bovendien heel wat voordrachten.. • Maandelijks zitten we samen voor kennis- en ervaringsuitwisseling. Agricall concentreert zich vooral op de psychosociale aspecten van bedrijven in moeilijkheden. Vzw Boeren op een Kruispunt beoogt een globaler aanpak: door de bedrijfsvoering aan te passen aan de mensenmaat proberen we iedere dag zowel voor de persoonlijke als bedrijfsproblemen een oplossing te vinden. Partnership met oprichters. Vzw Boeren op een Kruispunt kan bovendien in zijn werking steunen op het partnership met de oprichtende organisaties Boerenbond, KVLV-Agra en het Algemeen BoerenSyndicaat. • Door dit partnership hebben we zeer brede communicatiekanalen naar potentiële adviesvragers en kunnen we op regelmatige basis onze coördinaten bekend maken (en houden) in hun vakbladen. • In het geval we bij klanten geconfronteerd worden met activiteiten, waarvan we zelf geen technisch-financiële inschatting kunnen maken, kunnen we gratis beroep doen op de specialisten op de studiediensten van onze partners. • En zodra een adviesvrager zichzelf en zijn bedrijf terug op de rails heeft gekregen, kunnen we de betrokkene met een gerust hart doorverwijzen voor de continuering van de voorlichting. Onze adviesvragers blijven dus ook op lange termijn aandacht krijgen.
6
Eigen Communicatiemedium.
Internet is voor de vzw een belangrijk communicatiemedium. • Initieel was onze webstek een middel om ons aanbod breed bekend te maken bij erfbetreders en kandidaat-adviesvragers, die dikwijls buiten de kantooruren op zoek zijn naar oplossingen voor problemen. • Velen zijn hierover verwonderd: vandaag kunnen we met 70% van onze aangemelde adviesvragers communiceren via E-mail.. • We hebben een gratis digitale Nieuwsbrief waarmee we onze ervaringen en gevonden oplossingen verspreiden naar het brede publiek. • In de laatste 7 maanden werden zo 65.000 pagina’s van onze website gedownload: dit gebeurde door 7138 verschillende bezoekers tijdens 12.434 bezoeken. De meest gedownloade pagina’s zijn: - De brochure “Stoppen: een einde of een nieuw begin”, die we van het Boerenbondproject ‘Bedrijven in Nood’ mochten lenen ter publicatie. - De brochure “Zorgen voor jezelf in land- en tuinbouw” : geschreven door de psychologen van Agricall, waar ze hun belangrijkste analyses en adviezen inzake stress in land- en tuinbouw hebben uitgeschreven en gratis ter beschikking stellen aan het grote publiek. - De inhoudstabel, die iedere advieszoeker de reeds gevonden oplossingen geeft voor problemen die we in onze praktijk hebben ervaren.
7
Aanmeldingen van adviesvragers Aanmeldingen in de eerste 12 maand werking van vzw Boeren op een Kruispunt (n=212)
35
32 30
29 27 25
24
24
Oktober
November
22 20
15
13
13
10
9
9
7 5
5 Februari
Maart
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
December
Januari
Aanmeldingen per maand
FIGUUR 1 Aanmeldingen in 2007 Bij de oprichting gingen we uit van een 50 tal bedrijven voor het eerste jaar. Na een jaar hebben we 212 gezinnen ontmoet, die onze hulp inriepen. Ondertussen staat de teller op 255 gezinnen.
Hoe komen aanmeldingen binnen? Overheid Leverancier 4% 6%
Boekhouder 2%
LBO 11%
Bank 11%
0800,99,138 50%
E-mail 16%
FIGUUR 2 : Hoe komen signalen binnen?
8
De helft van de eerste contacten zijn telefonisch, via het 0800 99 138 nummer. Dit nummer is sinds 1 januari 2008 doorgeschakeld met een van onze gsm’s, zodat we een 7dagen op 7, 24 uur op 24 permanentie kunnen aanbieden. Een tweede belangrijke bron van eerste contacten is een email van de adviesvrager. We vinden dit zelf zeer opmerkelijk: maar een E-mail blijkt zeer handig voor adviesvragers om heel hun persoonlijk verhaal te kunnen doen. Landbouworganisaties, banken, leveranciers, overheidsdiensten en boekhouders melden ook probleemsituaties: In deze gevallen vroegen de adviesvragers zelf aan de erfbetreder om ons te informeren over hun precaire situatie. In een paar gevallen werden ons bedrijven aangewezen zonder dat de betrokkene hiervan op de hoogte was. In het begin werden deze bedrijven door onze medewerkers bezocht. Maar gezien de vraag in die gevallen niet kwam van de bedrijfsleider in moeilijkheden zelf, werd ons aanbod moeilijk aanvaard. Daarom spreken we nu meestal af met de bankiers, landbouworganisaties, leveranciers of ambtenaren dat ze onze papieren of digitale folder bezorgen aan de kandidaat-adviesvrager, die dan zelf mag kiezen of hij ingaat op ons hulpverleningsaanbod. Ondertussen merken we dat onze digitale folder regelmatig gedownload wordt door verschillende erfbetreders, om dan anoniem te bezorgen aan bedrijven in moeilijkheden. Deze aanpak blijkt onverwacht efficiënt. Geografische verdeling van de adviesvragen.
Antwerpen 17%
West-Vlaanderen 37% Limburg 11%
Brabant 6%
Oost-Vlaanderen 29%
FIGUUR 4 Verdeling over de provincies (n=251) Het aanbod van vzw Boeren op een Kruispunt is geldig voor alle boeren en tuinders in alle Vlaamse provincies. Indien u de verdeling van het aantal bedrijven over de provincies kent, dan zal het u wellicht niet verwonderen dat het grootste aandeel van adviesvragers zit in de provincies West- en Oost-Vlaanderen. Ondertussen loopt het aantal aanvragen uit de provincies Antwerpen, Limburg en VlaamsBrabant ook op: we zijn nu gelukkig dat onze medewerkers verspreid zitten over de provincies. 9
Welke problemen komen we tegen?
Echtscheiding 7%
Juridisch 2%
Psychologisch 12%
Technisch 44%
Financieel 35%
FIGUUR 5
Kernprobleem (n=251) In praktijk ervaren we dat de meeste bedrijven kampen met meerdere soorten problemen tegelijk: bedrijfsproblemen én persoonlijke problemen. Om toch een indeling te maken hebben we de adviesvragers ingedeeld volgens het meest knellende probleem. In slechts 12% konden we de problemen herleiden tot zuiver psychosociale problemen. Anderzijds moeten we er wel bij vermelden dat we in 6% van de bedrijven (14 gezinnen) duidelijk te maken hadden met zelfmoordneigingen of zelfmoordgedachten. In 35% van de gevallen is het oplossen van de financiële problemen de hoofdtaak. De grootste groep vraagt een globale technische aanpak: door het bedrijf technisch, financieel en organisatorisch terug te organiseren op maat van de bedrijfsleider en zijn gezin te kaderen, proberen we de ondernemer mét zijn bedrijf op de rails te krijgen.
10
Oorzaken: Een vraag die men ons vaak stelt, is “Waar liggen de oorzaken van de problemen bij de bedrijven, die jullie begeleiden?”. We stellen vast dat het iedereen wel kan overkomen. Enerzijds zijn er de externe factoren, waar de bedrijfsleider niet direct iets kan of kon aandoen. - Marktfactoren zoals de dioxinecrisis (!), de energiecrisis en de grondstoffencrisis. - Persoonlijk kunnen mensen een ongeval meegemaakt hebben, ziek geworden zijn of door andere omstandigheden arbeidsonbekwaam. - Soms kan het management de veranderingen in de reglementering niet vlug genoeg volgen: bijvoorbeeld een verkeerde aangifte, een vergeten vergunningaanvraag of een geconstateerde fout in kader van de MTR-toeslagen. Dit alles kan de oorzaak zijn waarom een bedrijf uiteindelijk serieus in de knel geraakt.
Een andere situatie is het wanneer de oorzaak van de problemen van de bedrijfsleid(st)ers en hun gezin op het bedrijf (interne factoren) zelf liggen; meestal doordat een verkeerde, ondoordachte managementbeslissing werd genomen. - Investeringen worden gedaan aan de hand van een haalbaarheidsanalyse op basis rentabiliteitscijfers in de sector, zonder rekening te houden met de bedrijfseigen cijfers. - Arbeid (of eigen arbeid) wordt niet meegerekend. Van boeren en tuinders wordt verwacht dat ze de arbeid wel rond krijgen: nochtans blijken problemen met arbeidsorganisatie en personeelsbeheer dikwijls aanleiding tot grote problemen. Een arbeidstijdenanalyse is noodzakelijk. Eigen arbeid is een kostenfactor die moet meegerekend worden, teneinde een eigen arbeidsloon te kunnen realiseren. - Bij de bedrijfsopzet wordt te weinig rekening gehouden met de noodzakelijke financiële buffer om de opstartperiode, een laagconjunctuur of technische tegenslag te overbruggen. - Soms zien we dat bedrijven al hun productiemiddelen (geld, arbeid en kennis) inzetten in een investering, die absoluut niet aangepast is aan de mogelijkheden van het gezin of hun bedrijf.
Om u aan te tonen dat er geen typisch bedrijfstype is waar het fout gaat, willen we volgende sectorgegevens meegeven.
11
Melkveehouderij 1000000
900000
800000
700000
600000
500000
400000
300000
200000
100000
0 1
3
5
7
9
11
13
15
17
19
21
23
25
27
29
31
33
35
37
39
41
43
45
47
49
51
FIGUUR 6: aanwezig melkquotum op het bedrijf (n= 52). We registreerden op de meeste melkveebedrijven hun melkquotum. • Op zich zal dit al veel kenners verwonderen: de melkveehouderij had vorig jaar toch betere opbrengsten. En toch: we hebben 52 aanmeldingen van bedrijven met melkvee.. • Uit deze grafiek kunnen we bovendien besluiten dat ook grote bedrijven in problemen kunnen geraken.
12
Varkenshouderij. 800
2000 1800
700
1600 600 1400 500
1200
400
1000 800
300
600 200 400 100
200
0
0 1
3
5
7
9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 Zeugen
Vleesvarkens
FIGUUR 7: zeugen- en mestvarkenplaatsen op het bedrijf (n = 49) Gezien de grote investeringen in de varkenshouderij gedurende de laatste 3 jaar, verwachten veel mensen dat het vooral die bedrijven zijn, die zich bij ons hebben aangemeld. Op 49 varkensbedrijven registreerden we het aantal zeugen en aantal vleesvarkens. Hier zijn het niet opvallend de grote bedrijven, die zich hebben aangemeld. Glastuinbouw 35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
FIGUUR 8: Oppervlakte van geadviseerde glastuinbouwbedrijven (m2). In de glastuinbouw vallen vooral de bedrijven met minder dan 1.5 ha glasoppervlakte op: dit zijn net de bedrijven, waar de investering in een WKK of houtverbrandingsinstallatie niet
13
toepasbaar is. Deze kleinere bedrijven kijken allemaal uit naar nieuwe oplossingen om het energieprobleem op te lossen. Een probleem waar we tot op vandaag nog een bevredigend antwoord op hebben. In de glastuinbouw zijn de vruchtgroentenbedrijven het kwetsbaarst voor dit energieprobleem. Samen met de onderzoekscentra, veilingen en landbouworganisaties brainstormen we naar alternatieven, die haalbaar zijn.
Sectoroverzicht Indien we alle bedrijven bekijken waarvan we de activiteiten registreerden, komen we tot volgend overzicht: Sectoren: N = 160 - 115 bedrijven met vee - 81 met rundvee - 58 met varkens - 4 met pluimvee - 28 bedrijven met glastuinbouw - 22 bedrijven met vollegrondsgroenten
14
Financiële analyse: We vertelden al dat een groot aandeel van onze bedrijven kampt met hoofdzakelijk financiële problemen. De balansanalyses geven aan dat de meeste bedrijven nog wel een positief eigen vermogen hebben. Bedrijven in moeilijkheden zijn dus niet a priori failliet. We zien wel dat een groot deel van het vermogen is ontstaan door de herwaardering van productierechten (mestrechten, melkproductierechten, MTR-rechten en pachtrechten). Bovendien ontdekten we dat de vaste activa (gebouwen, machines) bij eventuele stopzetting veel meer opbrengen dan de normaal berekende boekwaarden. Deze meerwaarden worden bij eventuele stopzetting wel heel hoog belast, zodat er weinig vermogen overblijft om een nieuwe toekomst uit te bouwen buiten de landbouw. De grootste financiële problemen ontstaan, doordat het bedrijf niet genoeg opbrengt om de financieringslasten te betalen. Banken staan op deze bedrijven zeer weigerachtig om de financieringslast te spreiden via lange-termijn-kredieten. Gevolg is wel dat onze klanten dikwijls geconfronteerd worden met een zeer ongezonde financieringsstructuur.
800.000,00 €
700.000,00 €
600.000,00 €
500.000,00 €
400.000,00 €
300.000,00 €
200.000,00 €
100.000,00 €
-
€ 1
6
11
16
21
26
31
36
41
46
51
56
61
Kas en Leveranciers (n=95)
66
71
76
81
86
91
96
101 106 111 116 121 126
Investeringskredieten (n=132)
Figuur 9: verhouding vreemd vermogen op korte termijn vs lange termijn. (n= 126) Opvallend is dat er veel van onze bedrijven een onredelijk groot aandeel van hun bedrijf financierden op korte termijn via kaskredieten of via leverancierskredieten. (Staafjes). Tevens zijn de looptijden van de lange termijn kredieten niet aangepast aan de economische levensduur van de activa.
15
Opleiding van onze adviesvragers. FIGUUR 9 45% 39%
40% 35% 30%
24%
25% 20% 20% 15% 10%
7%
6% 5%
3%
0% ir/ing
Graduaat
A2
A3
B
niet landbouw
Opleiding (n= 205) •Basisopleiding voor start –TSO land- of tuinbouwtechniek (A2) –BSO land- of tuinbouw (A4) –Professionele bachelor (graduaat) –Academische opleiding ir/ing –Starterscursus A of B- cursus –Ander diploma niet landbouw We hadden niet verwacht dat zoveel bedrijfsleiders in moeilijkheden toch wel gestart zijn met een
landbouwopleiding. Het valt ons wel op dat het merendeel van de adviesvragers al een hele tijd geen bijkomende opleidingen of vergaderingen meer volgt. 54 % volgt geen bijkomende opleidingen of vergaderingen meer. Dit valt waarschijnlijk te verklaren door het sociaal isolement, waarin boeren en tuinders terecht komen op moment ze (dikwijls heel alleen) strijden tegen grote moeilijkheden. Activiteiten De familiale landbouwbedrijven die geen volledige boekhouding doen maar inkomsten via de landbouwforfait aangeven hebben soms weinig zicht op bedrijfseigen cijfers. Op gemengde bedrijven wordt weinig getraceerd aan welke tak veel verdiend wordt en aan welke tak minder. Documenten die hier heel waardevol voor zijn, zijn de bedrijfseconomische boekhouding en de bedrijfstechnische boekhouding. Alle bedrijven die subsidies krijgen via het VLIF zijn verplicht een bedrijfseconomische boekhouding bij te houden. Jammer genoeg haken landbouwers (oudere bedrijfsleiders en minder subsidiabele sectoren) af wanneer er geen rentesubsidie meer is of wordt dit document onvoldoende geïnterpreteerd. Op de bedrijven merken we dat landbouwers soms weinig belang hechten aan het bijhouden en invullen van de bedrijfseconomische boekhouding. Na verloop van tijd verliezen bedrijfsleiders echter inzicht op de structuur en de kenmerken van de resultaten van hun bedrijf. Het ene jaar is al beter of slechter dan het ander, daar is men zich van bewust. Maar om bijvoorbeeld structureel te hoge kostenposten terug te vinden, of te weten hoe de balans in elkaar steekt, is een geloofwaardige bedrijfseconomische boekhouding voor nodig. Doordat de belastingsaangifte bij forfaitaire bedrijven vaak niet wordt gedaan door een boekhouder, (of zelfs door boekhouder maar weinig bedrijfseigencijfers zijn nodig) zijn op sommige bedrijven heel weinig mensen die samen met bedrijfsleiders de bedrijfseigen cijfers bespreken. (wel bv bankier). Een goed fiscaal advies of een investeringsadvies is op veel bedrijven afwezig, vreemd als je bedenkt hoe kapitaalsintensief alle bedrijven ondertussen geworden zijn.
16
Onze activiteiten kunnen als volgt samengevat worden (n= 205). Persoonlijk advies op maat van mens en bedrijf 100% Financieel Balansanalyse Rendabiliteitsanalyse Kasplanning
124 112 56
Juridisch advies Advies over sociale bijdragen Advies over gedwongen stopzetting Advies over handelsrecht
23 20 20
Arbeidsorganisatie Administratie op orde houden/ begrijpen/ laten invullen Hefbomen opzoeken
24
Technisch
Vzw Boeren op een Kruispunt maakt op veel van de bezochte bedrijven een financieel technische foto van het bedrijf. Deze wordt samen met de bedrijfsleid(st)ers besproken om hen inzicht te geven in hun (probleem)situatie. Daarna gaan we samen met de betrokkenen op zoek naar nieuwe mogelijkheden met respect voor de mensen, rekening houdend met hun mogelijkheden en vanuit de specifieke leefwereld van de boer en tuinder.
Geen tijd meer om bij te praten Vroeger was er meer sociaal contact tussen de bedrijfsleiders. Boeren en tuinders hadden meer tijd om mekaar te bezoeken en op mekaars bedrijf te lopen. Dagelijkse probleempjes werden besproken en mogelijke oplossingen werden uitgewisseld. Mensen leerden van mekaar dat problemen normaal zijn ( het is geen schande dat er zich een probleem voordoet), maar ook dat er altijd wel een oplossing mogelijk is. Vandaag zijn bedrijven groot: de werkdruk is hoog en de administratieve verplichtingen slokken veel tijd op. Sanitaire regels belemmeren steeds meer het betreden van mekaars stallen. Bovendien verandert het beleid sneller dan de afschrijftermijn van bepaalde investeringen (minder reactiemogelijkheden). Veel voorlichtingsvergaderingen gaan over reglementering en veranderende maatschappelijke opdrachten, terwijl de bedrijfsgebonden problemen blijven bestaan. Veel bedrijfsleiders hebben niet meer de tijd om mekaar op hun eigen bedrijf te ontmoeten. Bovendien zijn de onderlinge verschillen tussen bedrijven zo groot geworden dat men minder de neiging heeft om eigen problemen en oplossingen te bespreken.
17
Zakelijke aanpak met respect voor de menselijke aspecten. Vzw Boeren op een Kruispunt wil bedrijfsleid(st)ers en hun gezin terug zelfrespect en moed geven. We weten dat zelfstandigen soms meer bezorgd zijn om de toekomst van hun bedrijf dan om hun eigen welzijn. Het is immers kenmerkend voor zelfstandigen, dat ze zich moeilijk kunnen focussen op oplossingen voor persoonlijke psychosociale problemen, zonder dat er aandacht is voor hun bedrijfssituatie. Cruciaal in onze aanpak is dan ook dat iedere adviesgever zijn ervaring, opgedaan door opleiding en/of opvoeding aanwendt om gemakkelijker aansluiting en persoonlijk contact te krijgen de adviesvrager. Deze ervaring bewijst hen dat we hun leefwereld kennen en begrijpen. Het mooiste voorbeeld : op een bepaald moment kwam onze adviseur op een bedrijf waar er net een zeug in de stal was gestorven.. In zo’n geval heeft het geen zin om – zoals voorzien- een adviesgesprek te beginnen. De klant-adviesvrager zou zich toch niet kunnen concentreren op het gesprek zelf. Daarom besloot onze adviseur de boer en boerin eerst te helpen de gestorven zeug uit de stal te halen en klaar te leggen voor Rendac. En half uurtje later was het probleem geklaard en werd de koffie klaar gezet: klaar voor een goed gesprek, waarin alle partijen zich konden concentreren op een betere toekomst. We proberen altijd via een eerlijke bedrijfsanalyse te zoeken naar de problemen, die hem of haar het nauwst aan het hart liggen. Vervolgens zoeken we - samen met de klant - naar haalbare oplossingen. Soms moeten we de ambities bijstellen op de mogelijkheden die het bedrijf en de bedrijfsleider nog hebben. Bij andere bedrijven moeten we creatieve oplossingen bedenken en hefbomen zoeken om hun situatie zonder veel zware investeringen te verbeteren. De standaardoplossing bestaat natuurlijk niet, maar vele kleine stappen kunnen uiteindelijk ook een mooi resultaat opleveren: Deze stappen kunnen zijn: - omschakeling naar alternatieven - meer of aangepaste technische begeleiding - verbeterde financiële regelingen - optimalisatie van de bedrijfsvoering - in orde brengen van sociale en andere administratie - nieuwe afspraken binnen het gezin - bijkomend inkomen uit de landbouw of buiten de landbouw De hefbomen op een bedrijf kunnen zijn: betere technische resultaten en betere marktkennis, kostenbesparing door bijvoorbeeld prijsvergelijking of samenaankoop.
18
Deze aanpak vraagt brede sectorkennis, voldoende marktkennis maar vooral een open houding, die toelaat cijfers te nuanceren en te interpreteren op maat van de adviesvrager en zijn gezin
Resultaten Uit een eigen telefonische rondvraag blijkt dat 95% van onze klanten tevreden zijn met de aanpak.
13%
26% 61%
Maar we waren eigenlijk meer geïnteresseerd in het resultaat. • 61% van de gezinnen zeggen dat ze hun zaken weer op de rails hebben staan. op de rails behandeling crisis • 26% heeft de oplossing nog niet binnen, maar vertrouwt op de goede afloop. • 13% van de geënquêteerden zit blijkbaar nog in een crisissituatie en vraagt al onze aandacht om dit mee te helpen oplossen.
19
Kostprijs / Return van de vzw. In de periode 1/2/2007-1/2/2008 hebben zich 212 gezinnen bij vzw Boeren op een Kruispunt aangemeld voor individueel advies. De kostprijs van onze vzw om deze begeleiding te doen is minder dan <2.000 Euro per geadviseerd bedrijf, omgerekend naar de volledige sector is dit minder dan 20 Euro per Vlaams land- of tuinbouwbedrijf. De return is direct als indirect te waarderen. • Het verlies en leed vermindert zowel voor het gezin (beter inkomen, minder lijdensdruk, meer weerbaarheid, …) als voor de omgeving (familie, vrienden, buren). • Diverse bedrijven zijn gebaat bij meer dynamische boerderijen en tuinbouwbedrijven: leveranciers (minder dubieuze vorderingen), voor de banken en afnemers (dynamische bedrijven leveren producten van top-kwaliteit). Omdat de vraag groter blijkt dan de middelen, wil vzw Boeren op een Kruispunt op termijn meer gaan werken met vrijwilligers. Deze vrijwilligers willen we graag rekruteren bij u, uw medewerkers of uw leden.
Besluit ervaringen •Er zijn nog veel boeren en tuinders in nood. •De sector zelf wacht te lang om vrienden, collega’s, familie te helpen/ te informeren over ons aanbod. •Mensen lopen tegen de grenzen van hun mogelijkheden aan. (Psychisch, technisch, financieel, organisatorisch). • Intern groeien en leren rekening houden met beperkingen. •Problemen zijn zeer complex: sector- en mensenkennis is noodzakelijk. • Vzw Boeren op een Kruispunt geeft opleiding, voor al wie wil, via naschoolse vorming.
20
