5 jaar Hulp aan Boeren en Tuinders in Nood Jaarverslag 2011
Vzw Boeren op een Kruispunt Partners in begeleiding naar een betere toekomst. Vzw Boeren op een Kruispunt Ondernemersnummer 0886.502.992
Brouwerijstraat 1 9880 Aalter Tel 0800 99 138. http://www.boerenopeenkruispunt.be
Inhoudstafel: Voorwoord 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Inleiding: ontstaansgeschiedenis Missie Normen en Waarden Strategische visie Taken Organisatieaspect: formeel Organisatieaspect: technische organisatie Organisatieaspect: human resources Organisatieaspect: kwaliteitsbewaking Organisatieaspect: extern communicatiebeleid Begeleiding in cijfers Plannen voor de volgende vijf jaar Slot: E=mc2
Eindredactie: Filip van Brabander BlueText
2
Voorwoord Vijf jaar vzw Boeren op een Kruispunt: samen verder naar een betere toekomst Een bedrijf uitbouwen in de land- en tuinbouw sector brengt heel veel specifieke uitdagingen met zich mee: hierdoor blijken nog te veel land- en tuinbouwers hun weg als ondernemer niet (meer) te kunnen vinden. Vzw Boeren op een Kruispunt, vijf jaar geleden na initiatief van de Vlaamse overheid en Cera Coöperatie opgericht door de landbouworganisaties Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond en KVLV-Agra, begeleidt deze land- en tuinbouwers in nood en heeft als missie hun welzijn te verhogen en nieuwe kansen te creëren. Vzw Boeren op een Kruispunt ziet welzijn als een breed concept. Niet alleen materieel bezit en inkomen zijn belangrijk, ook de woonomgeving, de lichamelijke en geestelijke gezondheid, de opleidingsmogelijkheden, ontspanning en sociale contacten maken er fundamenteel deel van uit. Daarom omvat de begeleiding door de vzw diverse bedrijfsmatige, technische, administratieve, financiële, juridische, emotionele en sociale elementen. Bij die begeleiding is een empathische benadering van de doelgroep door de vaste medewerkers, maar ook door freelancemedewerkers en vrijwilligers, van het allergrootste belang. Het takenpakket van de vzw Boeren op een Kruispunt is ruim. Statutair omvat het onder meer het sensibiliseren van de sector zelf en van sociale en beleidsorganisaties buiten de sector en individuele psychosociale en bedrijfsmatige hulp voor de gezinnen van de land- en tuinbouwer in nood. Daarnaast wordt, door de diverse problemen die in de land- en tuinbouwsector kunnen ontstaan in een brede kring bespreekbaar te maken, volop aandacht besteed aan preventie. Het organigram van de vzw weerspiegelt een platte structuur, wat snel beslissen en flexibel ondernemen mogelijk maakt en bovendien de betrokkenheid van alle deelnemers optimaliseert. Financieel wordt door de jaarlijkse publicatie van balans en resultaatrekening in het Belgisch Staatsblad doorzichtigheid voor bestaande en potentiële nieuwe partners gegarandeerd. Organisatorisch zijn de administratieve, fiscale en boekhoudkundige verplichtingen van de vzw volledig gedigitaliseerd, met als gunstig gevolg dat de inspanningen ervoor tot een minimum kunnen worden beperkt. Communicatie naar de doelgroep en andere belanghebbenden en geïnteresseerden gebeurt door middel van de druk bezochte website van de vzw. De bereikbaarheid wordt gegarandeerd door een continu open 0800-lijn. Alle acties, telefoongesprekken en bedrijfsanalyses worden per cliënt beheerd op een gehuurde CRM-server, langs een beveiligde lijn is deze informatie op elk moment door de medewerkers opvraagbaar. Algemeen kan worden gesteld dat door het gebruiken van zoveel mogelijk onlinetoepassingen de vzw over de meest moderne managementtools beschikt en dat flexibel en transparant kan worden gewerkt.
3
De adviseurs die de land- en tuinbouwers in nood begeleiden kennen de sector door een academische opleiding in de land- en tuinbouw. Daarnaast beschikken ze gemiddeld over twintig jaar beroepservaring als voorlichter, vertegenwoordiger of adviseur. Ze kunnen worden bijgestaan door freelancepsychologen. Ambassadeurs introduceren Boeren op een Kruispunt in de sector en vrijwilligers bieden adviesvragers ondersteunen in administratie, voeren klusjes uit of bieden een luisterend oor. Bedrijfsfilosofisch steunt de werking van vzw Boeren op een Kruispunt op de Japanse managementstrategie Kaizen, wat staat voor ‘voortdurende, tot verbetering leidende verandering’. Continu wordt door het team nagedacht wat we doen, hoe we het doen en hoe het eventueel beter kan. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn het zoveel mogelijk proactief oplossen van nieuwe problemen, het onderhouden van goede relaties met deskundigen en contacten met een brede waaier aan doelgroepen. Het principe time is money dwingt de vzw ertoe alle tijd en alle middelen optimaal te gebruiken. Vzw Boeren op een Kruispunt onderhoudt zo goed mogelijk contacten met de doelgroep én met de buitenwereld. De externe communicatie verloopt voor een groot deel via de partners, maar ook door deelname aan congressen en participeren in studie- en adviesgroepen, door het verstrekken van informatie op de website en door het uitsturen van mailings. Een van de resultaten hiervan is het grote aantal vermeldingen in de media, wat de naamsbekendheid van de vzw uiteraard zeer ten goede komt. In het jaarverslag zijn cijfers, grafieken en statistieken opgenomen die het beeld van de problemen waarmee land- en tuinbouwers in aanmerking komen concreet weergegeven. Na vijf jaar is het vanzelfsprekend erg belangrijk een blik op de toekomst te werpen. Cruciaal daarbij blijft het consolideren van de bestaande dienstverlening. In de praktijk zal die dienstverlening nog worden versterkt door onder meer het verspreiden van een maandelijkse nieuwsbrief, door het uitbreiden van de website met nog meer concrete ervaringen en door het verder faciliteren van het doorverwijzen naar andere diensten. Daarnaast plant de vzw een tevredenheidsonderzoek bij de cliënten om op basis van de resultaten daarvan de kwaliteit van de dienstverlening nog verder te verbeteren en worden acties om eenzaamheid binnen de doelgroep te doorbreken geïntensifieerd. Besluiten kan met het benadrukken van het belang van acceptatie van de voorlichting door de adviesvrager. Alleen als die deskundig advies accepteert en erin gelooft, kunnen positieve resultaten worden behaald. In de eerste vijf jaar heeft vzw Boeren op een Kruispunt bewezen dat de empathische benadering van adviesvragers, het werkelijk ter harte nemen van allerlei problemen en het engagement te blijven zoeken naar voor hen haalbare oplossingen, de acceptatiegraad van de adviezen en het uiteindelijk resultaat verhoogt. Voor het bereiken van de zo noodzakelijke positieve effecten wil het team van de vzw zich blijven inzetten.
4
Inleiding: ontstaansgeschiedenis.
Vzw Boeren op een Kruispunt is een initiatief van de Vlaamse Overheid. De minister van Landbouw voert een beleid om ondernemerschap in land- en tuinbouw te ondersteunen en te vergemakkelijken. Omdat er – ondanks alle inspanningen – geregeld signalen binnenkomen van boeren en tuinders die hun weg als ondernemer niet meer vinden, werd al in 2006 onderzocht welke extra dienstverlening kon worden ontwikkeld. De Cera Coöperatie ondersteunde tussen 2000 en 2006 het daaraan voorafgaande initiatief Agricall, dat psychosociale steun bood aan boeren en tuinders in nood. Omdat vaak bleek dat de psychosociale problemen ontstonden door problemen met het bedrijf, werd gekozen voor een nieuw initiatief dat zowel de psychosociale als de bedrijfsmatige problemen helpt aanpakken. De vzw werd opgericht door de belangrijkste landbouworganisaties: Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond en KVLV-Agra. Bij de oprichting kreeg de vzw startkapitaal van de Koning Boudewijnstichting. Hierdoor konden – in afwachting van de storting van subsidie – de oprichtingskosten worden gefinancierd. De eerste jaren stelde de Cera Coöperatie geld ter beschikking om de psychosociale begeleiding in het begeleidingsconcept van vzw Boeren op een Kruispunt te integreren.
Missie
vzw Boeren op een Kruispunt heeft statutair als missie het welzijn van boeren en tuinders in nood te verhogen. Tot de standaardindicatoren van welzijn behoren niet alleen materieel bezit en inkomen, maar ook de woonomgeving, de lichamelijke en de geestelijke gezondheid, opleidingsmogelijkheden, recreatie en sociale contacten. Dit betekent dat het kader van vzw Boeren op een Kruispunt zich moet uitstrekken over de brede leefwereld en behoeften van individuele boeren en tuinders. Dit kader omvat alle technische, administratieve, financiële, juridische, emotionele en sociale aspecten die een land- of tuinbouwer in problemen kan brengen. Vzw Boeren op een Kruispunt probeert mensen te ondersteunen en te begeleiden, met als uiteindelijk doel de verbetering van hun materiële, mentale en sociale situatie.
5
Normen en waarden
De medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt zijn aangesteld om daadwerkelijk mensen vooruit te helpen in alle domeinen waarin zich een probleem voordoet. Hierbij wordt uitgegaan van de bereidheid om in de crisis van de betrokkene te stappen, en hem/haar naar een betere situatie te begeleiden. Deze opdracht is gekoppeld aan normen en waarden als: •
beschikbaar zijn (indien nodig, regelmatig ook buiten de gangbare werkuren).
•
betrokkenheid: zich bewust zijn van de opdracht het probleem te helpen dragen.
•
integriteit: zich niet laten beïnvloeden door andere belangen dan de belangen van de adviesvrager.
•
dienstbaar zijn (ook in minder evidente omstandigheden).
•
vertrouwen verdienen (door problemen werkelijk ter harte te nemen en discretie te blijven bewaren indien dit door de adviesvrager wordt gevraagd).
•
begrip en respect hebben voor iedereen: met veel of weinig beperkingen, door rekening te houden met het tempo van betrokkene maar steeds met als doel verbetering te realiseren als return voor de inzet van middelen.
•
uitdagingen aanpakken om vooruitgang te boeken, ook al is dit in de gangbare begeleiding geen algemeen gegeven.
•
initiatief nemen en blijven nemen om de hulpvrager verder te helpen in steeds veranderende omstandigheden. Dit betekent ook dat zoveel mogelijk een beroep wordt gedaan op deskundigen die betere oplossingen kunnen helpen bewerkstelligen.
Deze normen en waarden worden ook zoveel mogelijk gevraagd van de freelancemedewerkers en vrijwilligers.
6
Strategische visie Het was bij aanvang de bedoeling van de initiatiefnemers en de oprichters een hulporganisatie op te richten die de moed heeft alle aspecten van de opdracht te aanvaarden en die hulporganisatie tegelijkertijd zo te omkaderen dat dergelijke begeleiding ook concreet mogelijk is. Dit alles vanuit een ambitieuze visie. Vzw Boeren op een Kruispunt probeert daarom al vijf jaar alle bekende en (nog) onbekende noden van de beroepsgroep boeren en tuinders te detecteren. Door de empathische benadering van de doelgroep moet de vzw luisteren naar mensen in nood, behoeften ontdekken en analyseren en helpen zoeken naar mogelijke oplossingen. Hiervoor kunnen de adviseurs in een aantal specifieke situaties ook doorverwijzen naar deskundige begeleiding buiten de vzw. Hiervoor is een globale aanpak nodig die rekening houdt met alle aspecten die de boer of tuinder in problemen kunnen brengen. Al bij aanvang werd daarom door de oprichtende organisaties gekozen voor vaste medewerkers, voor medewerkers die de ambitie en de wil hebben deze taken op zich te nemen. Zij kunnen dit, omdat ze •
door ervaring de denkwereld van de land- en tuinbouwer en van zijn gezinsleden perfect aanvoelen.
•
door (gemiddeld twintig jaar) beroepservaring in staat zijn zich in te leven in de problematiek van de doelgroep zonder emotioneel uit balans te raken door de schrijnende situaties waarmee ze worden geconfronteerd.
•
binnen de vzw in een team werken waarin alle problemen bespreekbaar zijn en gevonden oplossingen worden uitgewisseld.
•
regelmatig opleidingen kunnen volgen (intern of extern) om nieuwe kennis op te doen.
•
vlot toegang hebben tot de vele kennisspecialisten van onze oprichters en partners bij de overheid, de syndicaten en de zakelijke en sociale dienstverleners.
•
in staat zijn de vaktaal van specialisten te vertalen in de taal van de betrokkene.
•
kunnen samenwerken met freelancepsychologen die gewend zijn boeren en tuinders in hun thuissituatie te begeleiden, tot een eventuele doorverwijzing mogelijk is.
•
deeltaken kunnen toevertrouwen aan goed opgeleide vrijwilligers, die zich engageren gedurende langere tijd voor adviesvragers beschikbaar te blijven.
•
door in de verslaggeving in het cliëntendossier continu gedwongen worden hoofdzaak van bijzaak te onderscheiden
•
door intervisie (teamoverleg) gefocust blijven op het beoogde resultaat (kwaliteitsbewaking).
7
Taken Dit concept leidt tot het opbouwen van ervaring en kennis die de vzw zo breed mogelijk wil gebruiken en ter beschikking stellen. De taken van de vzw zijn statutair als volgt omschreven: •
Sensibiliseren van de sector en de omgeving. o
•
•
Om het menselijke verhaal van een steeds complexere samenleving met snel variërende uitdagingen en kansen bekend te maken.
Binnen de sector de boeren en tuinders zelf, hun leveranciers en afnemers.
Buiten de sector: sociale en beleidsorganisaties.
o
Het beleid informeren over de specifieke gevolgen van beleidswijzigingen voor de doelgroep. Dit gebeurt via de leden van de raad van bestuur.
o
Uitleggen dat geestelijk welzijn gecorreleerd is met het bewustzijn dat geluk niet onbeperkt maakbaar is. Iedereen wordt geconfronteerd met beperkingen en moeilijkheden. Ook mensen met problemen verdienen het te kunnen blijven genieten zonder schuldgevoel of schaamte over hun praktische of financiële situatie.
Individuele hulp aan gezinnen in nood. o
Boeren op een Kruispunt focust zich op boeren- en tuindergezinnen: deze gezinnen worden geholpen bij het zoeken naar oplossingen voor hun psychosociale en bedrijfsmatige problemen.
o
Waar mensen denken zich in een doodlopend straatje te begeven, heeft de vzw de ambitie alle mogelijkheden binnen de beperkingen bloot te leggen, zodat de betrokkene keuzemogelijkheden krijgt om zelf zijn toekomst beter in te richten.
Preventie: op regelmatige basis worden problemen en gevonden oplossingen geanonimiseerd verteld aan boeren en erfbetreders. o
Kwetsbaarheid van mensen, bedrijfsleiders en bedrijven bespreekbaar maken.
o
Respectvol uitleggen hoe eenieder nog toekomst heeft als hij rekening wil houden met zijn beperkingen: ondernemen binnen de grenzen van draagkracht om crisisbestendig ondernemen mogelijk te maken.
o
Wijzen op de kracht van samenwerking als mens, familielid en collega, door problemen en oplossingen met mekaar uit te wisselen en te verwijzen naar de bestaande kennisspecialisten in elk vakgebied.
8
Organisatieaspect: formeel •
•
•
•
Formele activiteiten: vereniging zonder winstoogmerk of vzw. o De initiatiefnemers hebben een gemeenschappelijk belangeloos doel, om dat doel te bereiken worden uiteenlopende activiteiten georganiseerd. Die zijn mogelijk met de financiële middelen die de initiatiefnemers ons ter beschikking stellen. Deze middelen zijn voor de vzw noodzakelijk om te overleven. Het belangrijkste voordeel bestaat erin dat een vzw een rechtspersoon is. Hierdoor kan de vzw een bepaald vermogen opbouwen en zijn de leden en bestuurders beschermd tegen schuldeisers van de vzw. o Het belangrijkste nadeel is dat aan een aantal administratieve, fiscale en boekhoudkundige verplichtingen moet worden voldaan. Ook brengt het oprichten en onderhouden van een vzw een zekere kost met zich mee. Deze nadelen zijn ingedekt doordat vzw Boeren op een Kruispunt alles digitaal opvolgt en hierdoor deze last tot een minimum kan beperken. Juridisch kader: o De algemene vergadering controleert de raad van bestuur. Komt twee keer per jaar samen. o De raad van bestuur beslist over strategie, missie, visie en taken. Komt vier keer per jaar samen. o Directie: De boekhouding gebeurt deels intern (input) en deels extern. Onze externe partner controleert de boekhouding, verifieert de balans en de resultaatrekening en verzorgt de wettelijke verplichtingen (neerleggen van de jaarrekening bij de Nationale Bank). De serviceagenda van alle medewerkers is voor de leiding dagelijks zichtbaar. De verrichte taken van medewerkers en leiding blijven gedocumenteerd in digitale dossiers. o Medewerkers: Het organigram (zie verder) heeft een platte structuur. Dit zorgt voor snelle beslissingslijnen, een flexibele ondernemingsgeest en betrokkenheid van alle medewerkers met de missie, de visie en het takenpakket. De vzw heeft een beperkt aantal contracten: o Het huurcontract voor de huisvesting is een 3-6-9-contract. Betalingen van huur gebeurt via domiciliëring naar de eigenaar. o Contracten met vaste medewerkers zijn voor onbepaalde duur. o Verzekeringscontracten waarborgen dat zoveel mogelijk risico’s zijn ingedekt: bestuurdersaansprakelijkheid, arbeidsongevallenverzekering uitgebreid tot 7 dagen op 7, vrijwilligersverzekering. Jaarlijks wordt hierover met de vaste verzekeringsagent overlegd. Financiële aspecten: o De balans en de resultaatrekening worden jaarlijks gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Hierdoor zijn de financiële aspecten voor bestaande en nieuwe partners doorzichtig. o Er is een sociaal passief aangelegd om personeel bij onvoorziene stopzetting een menselijke uitstap te garanderen.
9
ORGANOGRAM VZW BOEREN OP EEN KRUISPUNT
Algemene Vergadering Voorzitter
Boerenbond
Dirk Lips
Cera
KVLV Agra
ABS
Georges Van Keerbergen Carmen Matthijssen
Isabelle Lindemans
Lut Bellegheer
Joris Van Olmen
Marie-Jeanne Braecken Cecile Vandenbussche Jules Van Liefferinge
Luc De Bolle Luc
Frans Coussement
Raad van Bestuur Voorzitter
Boerenbond
KVLV Agra
ABS
Dirk Lips
Georges Van Keerbergen
Isabelle Lindemans
Lut Bellegheer
Frans Coussement
Jules Van Liefferinge
Riccy Focke Directeur Ann De Foer Office Manager
Pascal Braekman
Jos Decoster
Martine Persyn
Annelies Wybo
Adviseur
Adviseur
Adviseur
Adviseur
Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant
Limburg en Vlaams-Brabant
West-Vlaanderen
Antwerpen
Els Bossant
Annelien Jonckheere
Kristine Paesmans
Paul Van Helsen
Elke Vanbogaert
Psychologe
Psychologe
Psycholoog
Psychologe
Evelien Vierstraete
Psychologe
Psychologe
WestVlaanderen
Tine Vanhee
WestVlaanderen
OostVlaanderen Limburg
Antwerpen
Psycho-loge WestVlaanderen
Antwerpen
10
Organisatieaspect: technische organisatie. Vzw Boeren op een Kruispunt heeft zoveel mogelijk geautomatiseerd. •
Communicatie via de website (300 euro per jaar) o Paginabezoeken sinds de opstart (630.000) en laatste jaar (180.000) o Aanmeldingen Via e-mailformulier op de website. Via 0800 99 138 (gratis telefoonlijn) overdag naar het kantoor. Buiten de kantooruren kan deze lijn worden doorgeschakeld naar een gsm van een van de medewerkers.
•
Klantenopvolging via CRM Dynamics (3500 euro per jaar) o Alle bezoeken, telefoongesprekken, e-mails en bedrijfsanalyses worden per cliënt bijgehouden op een gehuurde CRM-server (Hostbasket). Via een beveiligde lijn kan iedere medewerker van thuis uit zijn dossiers opvolgen en kunnen alle gegevens van de bedrijven voor beleidsinformatie worden geanalyseerd. o Alle papieren documenten kunnen met een scanner worden gedigitaliseerd en in het cliëntdossier van de CRM worden opgeslagen. o Alle faxen komen automatisch via e-mail aan en worden (net als andere e-mails) opgeslagen in het cliëntdossier.
•
De personeelsadministratie gebeurt via E-twist van Acerta (korting op administratiekost)
•
De bankverrichtingen gebeuren via KBC-online (gratis)
•
De boekhouding gebeurt via Winbooks van SBB-online (510 euro per jaar)
Door het gebruik van zoveel mogelijk onlinetoepassingen o o o o o o
beschikt onze vzw over de modernste managementtools. is er een garantie voor continuïteit bij ziekte of ongeval van een medewerker. is er de mogelijkheid taken snel over te nemen. is er geen geld nodig voor ontwikkeling, beveiliging of back-up (hardware en software). beogen we de hoogst mogelijke efficiëntie per ingezette euro. blijft vzw Boeren op een Kruispunt te allen tijde transparant voor externe audit en controle.
Onze informatica is de turbo op de motor van de organisatie 11
Organisatieaspect: human resources Personeel is voor onze vzw de kostbaarste bedrijfsfactor. De missie, de visie en de taken vragen gemotiveerde medewerkers, medewerkers die een hart hebben voor boeren en tuinders in nood. Om een zo hoog mogelijk rendement per euro te bekomen, wordt hiervoor zeer gericht gerekruteerd. •
De adviseurs: o Profielschets: De adviseurs kennen de land- en tuinbouw door ervaring (afkomstig van de sector van land- en tuinbouw), volgden een academische opleiding in de landen tuinbouw en hebben gemiddeld twintig jaar beroepservaring als voorlichter, vertegenwoordiger of adviseur. o
De noodzakelijk competenties zijn inzicht in de denkwereld van de land- en tuinbouwer, bedrijfsmatig inzicht (balans, resultaatrekening en kasplanning), communicatief sterk in het motiveren van mensen naar verandering, computerkennis: kunnen werken met Outlook, Excel, CRM, PowerPoint, bereidheid buiten de kantooruren bereikbaar te zijn voor de adviesvrager, beschikken over een eigen auto en rijbewijs, de cultuur van een zelfstandige respecteren: timemanagement, gericht op resultaten, empathisch zonder het doel uit het oog te verliezen, bereid om samen te werken met en/of door te verwijzen naar de gangbare voorlichters (boekhouders, fiscalisten, juristen, psychologen, maatschappelijk werkers) en samen met hen de gezinnen blijven opvolgen.
•
De freelancepsychologen Freelancemedewerkers worden ingezet wanneer de adviesvrager geconfronteerd wordt met psychosociale problemen die met voorrang moeten worden opgelost. o Profielschets: Ervaring in crisisopvang: bereid om letterlijk in een crisis te stappen. Kennis van het bestaan van een zelfstandige en van zijn gedachtewereld. Snel beschikbaar bij een oproep voor interventie. Bereid per bezoek een verslag op te maken voor de adviseur om samen met hem tot een oplossingsstrategie te komen. De adviseur blijft immers dossierbeheerder. Bereid een adviesvrager door te geven aan de gangbare psychosociale dienstverlening.
•
De vrijwilligers en ambassadeurs. De makkelijkste begeleidingen gebeuren bij mensen die een probleembesef hebben en die bereid zijn verandering te aanvaarden. In bepaalde gevallen willen adviesvragers geen verandering aanvaarden, en is een langdurige begeleiding nodig om hun tekortkomingen in de bedrijfsvoering op te vangen. o
Profielschets: We werken om bovenstaande redenen samen met verschillende soorten vrijwilligers: Vrijwilligers-ambassadeurs zijn sympathisanten die onze werking kennen en die boeren in nood informeren over onze website, onze dienstverlening en onze begeleiding. Dit zijn veelal gemotiveerde mensen die onze doelgroep en onze 12
organisatie een warm hart toedragen, maar die de tijd of nodige competentie ontberen om direct de verantwoordelijkheid en het engagement als werkend vrijwilliger op te nemen. Zij zijn echter noodzakelijk omdat zij in contact komen met mensen die hulp nodig hebben. Zij kunnen hen motiveren contact met ons op te nemen. Het is ook belangrijk dat zij in hun sociaal netwerk ons opbouwende verhaal verspreiden.
Werkende vrijwilligers kunnen – afhankelijk van hun eigen interesses en mogelijkheden – op verschillende niveaus worden ingezet. Om werkend vrijwilliger te zijn, rekenen we erop dat de kandidaat-vrijwilliger de normen en waarden van de vzw onderschrijft, bereid is om vier namiddagen per jaar een opleiding te volgen en zich maandelijks minstens één dag voor opdrachten vrij te maken. Vrijwilligers voor administratieve ondersteuning: Veel boeren zijn niet meer in staat hun administratie op te volgen. Succesvolle boeren krijgen nog dikwijls ondersteuning van een boekhouder, voorlichter of leverancier/afnemer. Boeren die het moeilijk hebben, of die hun betalingen niet rond krijgen, worden vaak in de steek gelaten. Boeren op een Kruispunt werkt samen met verschillende vrijwilligers die bereid zijn op regelmatige basis de adviesvrager te bezoeken, post te openen en te ordenen en ervoor te zorgen dat andere dienstverleners (boekhouder, bedrijfseconomisch adviseur en dergelijke) tijdig over de noden van de adviesvrager worden ingelicht. Vrijwilligers voor klusjes: Sommige adviesvragers komen er niet toe hun erf, stal of woning op te ruimen. Met een paar uur vrijwilligerswerk kan veel worden bereikt. Een opgeruimd erf, een opgeruimde stal of keuken geven de adviesvrager weer moed en ademruimte. Vrijwilligers met een luisterend oor: • Boeren op een Kruispunt ontmoet veel eenzame mensen: 23 procent van de boeren en tuinders is alleenstaand. Veel boeren en tuinders in financiële nood geraken sociaal geïsoleerd. Eenzaamheid in een relatie: generatieconflicten of relatieproblemen leiden dikwijls tot eenzaamheid. • De vaste medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt en freelancepsychologen doen er alles aan om voor deze eenzame mensen beschikbaar te zijn. In de praktijk hebben we te weinig tijd om op regelmatige basis bij de adviesvrager binnen te springen voor het aanbieden van een luisterend oor. In afwachting van een structurele oplossing (hersteld vertrouwen bij familie, vrienden, collega’s…) kan een vrijwilliger worden ingezet. Naast deze al bekende taken staat de vzw open om ook andere ondersteunende opdrachten door vrijwilligers op te laten nemen. Empathie betekent inlevingsvermogen: dit kan je niet leren.
13
Organisatieaspect: kwaliteitsbewaking. Onze organisatiefilosofie is gebaseerd op het Japanse managementsprincipe Kaizen. Dit betekent ‘voortdurende, tot verbetering leidende verandering’.. Kaizen is het onophoudelijk verbeteren, waarbij iedereen – zowel leidinggevenden als uitvoerenden – betrokken wordt en dit als een essentieel onderdeel van de organisatiecultuur. Het gaat om een integrale aanpak die erop gericht is zo goed mogelijk aan de behoeften van onze doelgroep te voldoen. Dit doen we door het proces van dienstverlening in kleinere delen te analyseren en waar mogelijk verbeteringen aan te brengen. Verbeteren gaat met een opeenvolging van kleine stapjes. Elke dag een probleem oplossen, er elke dag voor zorgen dat 's avonds de organisatie en de dienstverlening net iets beter functioneert dan de dag ervoor. Het principe berust op het omdraaien van de piramide, er wordt bottum-up gewerkt. De uitvoerders aan de basis zijn de eigenlijke dragers van de kwaliteit en zorgen voor het uiteindelijke resultaat. De expertise bevindt zich daar waar het ‘echte werk’ wordt uitgevoerd. De creativiteit en de inzet van elke medewerker worden benut. Iedere dag heeft iedere medewerker de opdracht de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren door zich telkens weer af te vragen: Wat doen we? Hoe doen we het? Kan dit niet beter? Het Kaizenprincipe wordt toegepast op alle hieronder vermelde aspecten die met de uitvoering van onze taken te maken hebben: •
Proactief problemen oplossen: o Met CRM heeft de vzw een goed overzicht van de activiteiten en de mogelijke bedreigingen. Hierdoor kan proactief worden nagedacht over mogelijke oplossingen en over het uitwerken van alternatieven om potentiële problemen te omzeilen.
• Doordat de uitdagingen zo divers zijn, investeren we in goede relaties met deskundigen die inspiratie kunnen geven voor kwaliteitsverbetering. o Psychologen en psychotherapeuten voor de psychosociale aanpak. o Maatschappelijk werkers en dienstverleners voor de sociale opvang. o Studiediensten en banken voor de financiële opvolging. o Curatoren en juristen met specialisatie handelsrecht. o Praktijkvoorlichters voor de technische begeleiding. o Ambtenaren voor de administratieve adviesverlening. o Allerhande leveranciers en afnemers om marktvoeling te houden. • Alle nieuwe doelgroepen die we ontdekken, worden benaderd. Initieel alleen de bedrijven in psychosociale nood, nu ook o Bedrijven in financiële nood die geen begeleiding meer vinden. o Eenzame, sociaal geïsoleerde mensen. o Mensen met zware psychosociale problemen (relationele problemen, generatieconflicten, zelfdodingsproblematiek)
14
• Maatschappelijke verantwoordelijkheid: o Vzw Boeren op een Kruispunt is zich bewust van het voorrecht mensen met subsidiemiddelen te mogen begeleiden. Daarom probeert iedere medewerker iedere dag snel, effectief en efficiënt te werken. • Delen van ervaring als beleidsinformatie. o Regelmatig worden partners via e-mail geanonimiseerd geïnformeerd over waarnemingen en verwachtingen bij de doelgroep. o Verschillende keren al mocht de vzw het jaarverslag voorstellen aan de Vlaamse parlementaire commissie Landbouw. •
Optimaliseren van de resultaten: o Alle beschikbare competenties optimaal benutten en inzetten. o Door alle processen in detail uit te werken krijgen we een gestructureerde begeleiding die voor een erg heterogene doelgroep toepasbaar is. Elke begeleiding bestaat uit drie belangrijke stappen Een luisterend oor bieden, problemen herkaderen en daadwerkelijk ter harte nemen. Herinstalleren van de bestaande steunpunten: familiaal, sociaal en zakelijk. Aanpakken van de problemen via deeloplossingen.
In het hoofdstuk over onze acties kunt u lezen hoe dit in praktijk wordt toegepast. •
•
•
Analyse van de noodzakelijke middelen en mensen: o Doordat de doelstellingen zo ruim zijn omschreven, zoeken we het hoogst mogelijke resultaat met de beschikbare middelen. Indien nodig doen we een beroep op: o Alternatieve oplossingen via freelancemedewerkers of vrijwilligers. o Overnemen van oplossingen van gelijkaardige organisaties in binnen- en buitenland. o Samenwerkingsverbanden met partnerorganisaties en (in geval van nood) andere organisaties. Kostencontrole: o Door de onlineboekhouding is het mogelijk dagelijks een up-to-datevergelijking te maken tussen begroting en bestedingen. Regelmatig wordt de kostprijs vergeleken met de kostprijs van een voorgaand project. o Uitzetten van meetpunten: in deze prospectus staan de verschillende metingen die kunnen worden gedaan. o Dit model is in detail uitgewerkt en wordt minstens maandelijks gecontroleerd via de CRM, de intervisie (veertiendaags) en eventuele supervisie (met de voorzitter). De ervaringen worden besproken in de raad van bestuur, die kan bijsturen of corrigeren. Voorliggend verslag werd door de raad van bestuur goedgekeurd. Financieel beleid: o De verschillende subsidies kunnen in schijven worden opgevraagd. In noodgevallen kunnen we – om een liquiditeitsprobleem op te lossen – voor een kaskrediet een beroep doen op de bank. o Bij elke raad van bestuur (driemaandelijks) wordt de begroting getoetst aan de uitgaven, zodat op eventuele problemen kan worden geanticipeerd.
15
•
Optimaal gebruik van tijd en middelen: o Efficiëntie is de sleutel van de organisatie. o Alle medewerkers zijn aangesteld voor een regio. Ze moeten dus alle soorten problemen aankunnen. o Alle medewerkers kunnen zelf hun tijd zo efficiënt mogelijk plannen, (bijvoorbeeld cliënten bezoeken volgens postcode). o Alle medewerkers beschikken op de beschermde website over een database van tools en oplossingen. Hierdoor moet geen twee keer worden geïnvesteerd om gelijkaardige oplossingen te vinden. o De resultaten van gevolgde opleidingen worden door de medewerkers aan de collega’s verdeeld, zodat iedereen tijd en de vzw geld kan besparen door zich op het verslag van de opleiding te concentreren.
Time is money. Ook voor een sociale organisatie.
16
Organisatieaspect: extern communicatiebeleid •
vzw Boeren op een Kruispunt is elke dag alert voor de behoeften van de verschillende segmenten boeren en tuinders in nood en probeert hiervoor zo goed mogelijk een effectieve en efficiënte oplossing (uit) te vinden. De hulporganisatie creëert toegevoegde waarde door de juiste combinatie van kennis en vaardigheden, aangepast aan een uitgebreide doelgroep. Mensen voelen zich bij de medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt thuis en voelen zich door hen begrepen.
•
Om onze doelgroep te laten weten dat we bestaan, kunnen we een beroep doen op partners die ons bij de doelgroep introduceren. o Wekelijks een advertentie in De Drietand (vakblad van Algemeen Boerensyndicaat). o Jaarlijks in het ledenaanbod van de Boerenbond. o Regelmatig uitgenodigd als spreker bij de vrouwenorganisatie KVLV-Agra.
•
Praktische organisatie: o Website met sprekende en realistische voorbeelden van problemen en oplossingen die uitnodigen contact met de organisatie op te nemen. o De communicatie wordt breed gedragen door ambassadeurs en sympathisanten. o Er wordt tijd geïnvesteerd in relaties met adviesvragers en netwerken van initiatiefnemers en oprichters. o Deelname aan VVSG-opleiding aan OCMW. Stuurgroepen als die van Tussenstap , Efrem. Adviesgroep Koning Boudewijnstichting. Adviesgroepen onderzoekscellen ADLO, hogescholen, universiteiten. Verenigingen waar armen aan het woord komen. Samenlevingsopbouw. o Mailings naar Veevoederbedrijven. Boekhoudernetwerken SBB, DLV en andere. Veeartsen voor landbouwhuisdieren. Psychiatrische instellingen en huisartsen in plattelandsgemeenten. OCMW’s en sociale huizen. Politieke mandatarissen van gemeenten, provincies, Vlaamse, federale en Europese overheid. Curatoren.
•
Public relations: o Met een honderdtal persvermeldingen per jaar worden ons imago en onze naamsbekendheid als hulporganisatie verder verspreid.
In onze Nieuwsbrieven vragen we onze informatie verder te verspreiden onder de contacten van de abonnees.
“Geluk is waar het niet is.” Louis Paul Boon 17
Begeleiding in cijfers Identificatiefiche (CRM) •
Boeren op een Kruispunt registreert alleen de begeleide bedrijven. o Anonieme telefoons of eenmalige adviesvragen worden niet geregistreerd. o De binnenkomende telefoongesprekken worden niet systematisch opgeteld. o Adviesvragen en ondersteuningsvragen van familie (buiten het gezin), erfbetreders en anderen worden niet geregistreerd.
•
Verdeling over de provincies (2007-2011): Jaar
Antwerpen
2007 2008 2009 2010 2011 2012
30 41 55 39 39
Aandeel •
204 19%
VlaamsBrabant 12 27 30 15 16 100 9%
Limburg 22 23 18 17 18 1 99 9%
OostVlaanderen 54 51 64 48 43 5 265 25%
WestVlaanderen 67 81 87 81 71 8 395 37%
Totaal 185 223 254 200 187 14 1063
Verdeling over de gemeenten (periode 2007-2011):
Provincie Vlaams - Brabant Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Antwerpen
Fusiegemeenten > 10 aanmeldingen
5 12 3 20
Fusiegemeenten 5-10 aanmeldingen 4 4 12 18 7 45
Fusiegemeenten <5 aanmeldingen 39 27 42 31 42 181
In twintig fusiegemeenten zijn er meer dan tien adviesvragers. Het maximum ligt op 25 bedrijven. In deze gemeenten proberen we uiteraard samen te werken met het plaatselijke OCMW of sociaal huis. •
Aanmelding via: o Via de gratis hulplijn 0800 99 138: 912 aanmeldingen. Dit komt overeen met 86 procent van de aanmeldingen. Het gratis nummer is goed bekend en kan vlot worden teruggevonden op de website en in folders en publicaties van partners. o 139 keer kwam de aanmelding binnen via e-mail waarin de betrokkene naast zijn contactgegevens ook een stuk van de problematiek kon omschrijven. o Slechts negen keer vroeg men ondersteuning per brief of met het invulformulier uit onze folder. In principe is dit een verouderde manier van aanmelden.
18
•
Alleenstaande boeren en tuinders De studie ‘Blijvers en Wijkers’ gaf aan dat 23 procent van de boeren en tuinders op hun bedrijf alleenstaand is (17 procent vrijgezellen, 3 procent gescheiden, en 3 procent weduwes of weduwnaar). Bij alleenstaande boeren en tuinders valt bij onze adviseurs vooral de schrijnende eenzaamheid op. Tot onze eigen verbazing is echter slechts 14,3 procent (N = 152) van de adviesvragers alleenstaand.
•
Verdeling bedrijfstypes Bij de aanmelding wordt genoteerd welke types bedrijfsactiviteiten aanwezig zijn. Op veel bedrijven zijn er meerdere activiteiten naast elkaar aanwezig. o Aantal met veehouderij: 667 o Aantal met glastuinbouw: 179 o Aantal met buitenteelten: 786
•
Verdeling leeftijden:
Geboortejaar. (N = 682) 60 50 40 30 20 10
-10
1930 1938 1942 1945 1947 1949 1951 1953 1955 1957 1959 1961 1963 1965 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1989 1992
0
Vzw Boeren op een Kruispunt hanteert voor aanmelders geen leeftijdsgrenzen. Minder dan 3 procent van de aanmelders was 65 of ouder. Velen van hen kenden hun pensioenrechten niet, of wisten niet hoe ze, zonder verlies van grond, hun pensioen konden aanvragen. Bijna evenveel adviesvragers waren bij de aanmelding jonger dan 30. Sommigen waren net gestart of waren actief bezig met het opzetten van hun overnameplan. Bij de jongeren zijn er meer psychosociale problemen dan financiële problemen: vooral relatie- en generatieproblemen. Zowel de mediaan als de gewogen gemiddelde leeftijd van de aanmelder ligt op 48 jaar. De grootste groep adviesvragers is tussen 40 en 55 jaar oud. Dit is een cruciale leeftijd om te beslissen hoe het met het bedrijf of met de eigen carrière verder moet. In Nederland is een tweede carrière buiten de landbouw meer aanvaard. Boeren laten daar hun bedrijf vroeger over aan een zoon of dochter en kiezen ervoor zelf een andere activiteit te ontplooien als werknemer of als zelfstandige zonder personeel (ZZP). 19
•
Verdeling overname:
Overnamedatum (N=345) 25 20 15 10 5
2010
2008
2004 2006
2002
1998 2000
1996
1994
1990 1992
1988
1984 1986
1982
1980
1976 1978
1974
1968 1972
-5
1962
0
In 345 gevallen werd de startdatum genoteerd. Blijkbaar krijgen heel wat bedrijven het twintig jaar na startdatum moeilijk: dit was ook al zichtbaar bij de leeftijdscurve. •
Gestopte bedrijven Na vijf jaar wilden we weten hoeveel bedrijven intussen gestopt zijn. Uit tussentijdse metingen dachten we dat 30 procent van de bedrijven gestopt is met de activiteit als landbouwer/tuinder in hoofdberoep. Dit blijkt nu, bij de opmaak van dit rapport, lager te liggen. Slechts 201 bedrijven zijn gestopt vóór pensionering, eigenhandige schuldvereffening of gedwongen stopzetting. 80 procent van de bedrijven die zich hebben aangemeld als ‘bedrijf in nood’, is nog actief als land- of tuinbouwbedrijf.
•
Aantal adviesvragers met e-mailadres Bij de aanmelding vragen we naar een e-mailadres om snel en efficiënt met de betrokkenen te kunnen communiceren. Uit de meitelling leerden we dat een kleine helft van de boeren en tuinders nog niet over een computer beschikt. Tot onze verbazing beschikken we voor 801 bedrijven echter wel over een e-mailadres. (circa 75 procent van de bedrijven). Ofwel zitten we met een jonger publiek dan het gemiddelde van de meitelling, ofwel zitten we met een onaangepaste communicatiestrategie (website, digitale nieuwsbrieven). We trachten dit nu te vermijden door samen te werken met onze partners en lokale besturen en onze organisatie en digitale bereikbaarheid via folders bij potentiële adviesvragers bekend te maken.
20
Vertrouwelijke fiche: Per adviesvrager wordt een vertrouwelijke fiche opgemaakt. Het is in dit deel van onze opvolgingssoftware dat problemen en oplossingen worden bijgehouden. In de CRM is deze vertrouwelijke informatie duidelijk onderscheiden van de identificatiefiche, zodat het niet mogelijk is bedrijfsgegevens en -problemen te koppelen aan een bepaalde persoon (om redenen van privacy). Alle volgende statistische informatie is dus gegarandeerd anoniem. De analyse kan het beleid inspireren om te zien waaraan extra aandacht moet worden besteed.
•
Bedrijfsactiviteiten in detail. o Aantal bedrijven met melkquotum: 305 o Aantal bedrijven met zoogkoeien: 176 o Aantal bedrijven met zeugen: 211 o Aantal bedrijven met vleesvarkens: 230 o Aantal bedrijven met vleeskippen: 13 o Aantal bedrijven met leghennen: 10 o Aantal bedrijven met glastuinbouw: 129 Aantal bedrijven met tomaten: 40 o Aantal bedrijven met akkerbouw: (suikerbieten en/of aardappelen en/of granen): 222 o Aantal bedrijven met vollegrondsgroenten (kool en/of selder en/of witlof en/of prei): 76 o Aantal bedrijven met fruit: 18. De analyse van deze cijfers is moeilijk omdat er geen sectorgegevens zijn om te vergelijken.
•
Eigendom of pacht bedrijfszetel: De solvabiliteit van de land- en tuinbouwers is relatief groot omdat de meesten eigenaar zijn van de bedrijfszetel. Deze onroerende eigendom (bedrijfsonroerend en privéwoning) maakt hen ook interessanter voor kredietverstrekkers. 956 van de 1060 boeren en tuinders zijn eigenaar van hun bedrijfszetel.
•
Herkomst van het bedrijf: Algemeen wordt gesteld dat wie een nieuw bedrijf opricht (N= 83) of een bedrijf van vreemden overneemt (N= 98), het moeilijker heeft dan mensen die het bedrijf familiaal kunnen overnemen. Dit blijkt echter niet duidelijk uit de statistiek. De meerderheid van de adviesvragers nam het bedrijf over van ouders of schoonouders. Dit kan misschien wel worden verklaard door het feit dat voor wie geen bedrijf van familie kan overnemen, een overname van derden of de oprichting van een nieuw bedrijf financieel en door regels van ruimtelijke ordening zeer moeilijk in praktijk te brengen is.
•
Financieel: o Op 616 bedrijven maakten we een inschatting van de solvabiliteit. Gemiddeld hadden deze bedrijven 327.644 euro investeringskredieten. In 418 gevallen was er nog een openstaande leveranciersschuld van gemiddeld 123.358 euro. Nochtans gaven de banken al 309 bedrijven een kredietlijn voor bedrijfskapitaal (83.482 euro kaskrediet of vast voorschot).
21
•
Bankcliëntschap: tabel We noteerden waar mogelijk de bank(en) waarbij de adviesvragers klant waren. Het is logisch dat de typische landbouwbanken hierin meest naar voor komen. Het valt ook te verwachten dat de verdeling evenredig is met de marktverdeling (cfr. de VLIF-verdeling). o KBC: 488 o Landbouwkrediet: 239 o BNP Paribas Fortis: 116 o ING: 70 o Andere: 106
•
Lidmaatschap landbouworganisatie: De meeste boeren en tuinders in Vlaanderen zijn lid van een of meerdere landbouworganisaties. We noteerden het lidmaatschap, maar konden hieruit niets bijzonders afleiden.
•
Sociale zekerheid: Omdat heel wat bedrijven door betalingsproblemen in de problemen komen met hun rechten op sociale zekerheid, ondersteunen we hen bij de aanvraag voor een betalingsregeling of vrijstelling. Het is algemeen bekend dat Acerta het grootste marktaandeel heeft. Dit is mogelijk te verklaren doordat Acerta goedkoper is dan de meeste andere sociale verzekeringsfondsen.
•
Boekhouding: Bedrijfseconomische boekhouding Slechts 240 van de 1060 bedrijven konden een bedrijfseconomische boekhouding voorleggen. Los van de kwaliteit van de ingegeven data, kunnen we hieruit afleiden dat in bijna 80 procent van de begeleide bedrijven van een bedrijfseconomische opvolging geen sprake is. o Inkomstenbelasting Voor de inkomstenbelasting kan een boer of tuinder kiezen voor de algemene volledige boekhouding of voor het landbouwforfait. In tweederde van de gevallen (N = 303/465) kozen de adviesvragers voor het landbouwforfait. Dit is verwonderlijk omdat het landbouwforfait een forfaitaire belasting is op het gemiddelde resultaat van de sector. Bedrijven die het moeilijker hebben, kunnen het best met hun boekhouder overleggen om over te stappen naar volledige boekhouding. Bovendien krijgen ze door deze boekhoudkundige analyse meer inzicht in inkomsten en uitgaven. Dit kan hen inspireren in de bedrijfsvoering meer gefundeerde keuzes te maken. o BTW-boekhouding. Iets meer dan 50 procent van de bedrijven zat in de landbouwregeling voor btw. Zelf hadden we verwacht dat meer bedrijven voor de algemene regeling hadden gekozen. Bedrijven die recent investeerden, kunnen misschien beter – samen met hun boekhouder – nog eens de rekenoefening maken. o
22
•
•
Acties: Regelmatig wordt gevraagd hoe een begeleiding praktisch wordt aangepakt. Elke begeleiding is verschillend en op maat van de adviesvrager. Door de telling van de verschillende acties (zoals u hieronder kunt lezen) wordt duidelijk dat in vrijwel elke begeleiding op verschillende domeinen wordt gewerkt. De begeleiding van vzw Boeren op een Kruispunt gebeurt op verschillende domeinen. o Financieel Omdat financiën dikwijls leiden tot beperkingen in de keuze van mogelijkheden, maakten we op 616 bedrijven een financieel plaatje. Inschatting van bedrijfswaarde en eigen vermogen: N = 616 Inschatting van de rendabiliteit: N = 529 Met deze analyses zijn al veel bedrijfsleiders gemotiveerd om voor verder advies terug contact op te nemen met hun bank, hun boekhouder of een bedrijfseconomisch adviseur. Opmaak van een kasplanning: N = 786 Met een kasplanning kunnen de bedrijfsleiders met hun bank en leveranciers betrouwbare betalingstermijnen afspreken. In 214 bedrijven werd gediscussieerd over arbeidsorganisatie en -planning. Hier ligt duidelijk een markt open voor verdere opleiding en begeleiding. Omdat verwacht werd dat de betalingen niet tijdig konden gebeuren, werd op 407 bedrijven gesuggereerd een bijkomend inkomen te halen buiten het bedrijf. Op 162 bedrijven werd herfinanciering voorgesteld met de balansanalyse en rendabiliteitstudie als ondersteuning. o
Juridisch Doordat vzw Boeren op een Kruispunt zich richt op bedrijven in nood, willen nogal wat adviesvragers weten hoe een eventueel faillissement verloopt. Op 98 bedrijven werd hier uitgebreid op ingegaan. Sociale rechten zijn ook voor ondernemers noodzakelijk. De verschillende mogelijkheden om die terug in orde te brengen zijn bij velen niet bekend. Op 134 bedrijven hebben we een betalingsregeling (uitstel of vrijstelling) aangevraagd. Op 501 bedrijven hebben we hierover uitgebreid uitleg gegeven. Juridisch advies geven is een belangrijke verantwoordelijkheid. Daarom hebben we 301 gezinnen gemotiveerd ook bij derden (consulenten of juristen) bijkomend juridisch advies op maat van hun bedrijf aan te vragen. 188 adviesvragers zijn ouder dan 55 jaar. Het is dan ook logisch dat 114 adviesvragers uitleg vroegen over een eventuele pensioenaanvraag en de daarbij toegepaste regels. Gedurende twee jaar was het mogelijk een crisispremie aan te vragen om de nood ten gevolge van de financiële en economische crisis te verzachten. Op 31 bedrijven hebben we de premie aangevraagd, op 64 andere bedrijven hebben we dit geadviseerd. Ten slotte blijven we de stopzetting van een bedrijf als mogelijke oplossing aanbieden. Op 164 bedrijven hebben we een volledige stopzetting geadviseerd. Op 139 andere bedrijven raadden we een gedeeltelijke stopzetting aan om zo schuldvermindering mogelijk te maken en een beter inkomen te realiseren.
23
o
Psychologisch vzw Boeren op een Kruispunt gaat over het welzijn van boeren en tuinders. Bovenstaande zakelijke begeleiding begelei kan mensen voldoende moed geven om hun zaken opnieuw in handen te nemen en hun levensomstandigheden te verbeteren. Het valt op dat buiten deze zakelijke aanpak, ook veel tijd moet worden gebruikt om hun zelfvertrouwen te herstellen (N = 458). Op 138 bedrijven ging alle aandacht naar aanwezige relatieproblemen. Die problemen werden samen met de freelancepsychologen besproken. Het moeilijkste aspect van de psychologische psychologische begeleiding zit bij mensen die aangeven niet meer in beterschap te geloven en letterlijk zeggen dat ze uit het leven willen stappen. Vzw Boeren op een Kruispunt neemt dergelijke signalen ernstig. De suïcidedreiging binnen de groep adviesvragers is reëel reëel. Daarom hebben we een intern suïcidepreventieplan opgesteld en worden alle risico’s op de intervisies besproken (in team of in duo). voor oor de moeilijker psychosociale problemen werken we samen met psychologen psychologen. In 2011 werden hiervoor 198 bezoeken bij 70 verschillende gezinnen geregistreerd geregistreerd.
Een indeling naar problematiek, problematiek, zoals die werd voorzien bij intake
Primaire problemen (2007-2011) (2007 40 30 20 10 0
Tijdens de begeleiding door de freelancepsycholoog verschoof regelmatig de focus naar een secundair probleem.
Secundaire problemen (2007-2011) (2007 40% 30% 20% 10% 0%
24
o
Vrijwilligerswerking In 2011 werd meer ingezet op de vrijwilligerswerking. In totaal werkten we met twintig vrijwilligers. Het samenwerkingsmodel werd geleidelijk ontwikkeld en verbeterd. Aantal bezoeken. 39 Aantal gezinnen. 12 Soorten problemen: administratie op orde houden, luisterend oor en kleine klusjes op de hoeve. Aantal intervisies / opleidingen: 2 in 2011 plus uitnodiging naar iedere lotgenotenvergadering.
o
Doorverwijzing
Sinds 14 april 2010 is de CRM-registratie van de doorverwijzing naar deskundigen mogelijk. In totaal werden 198 doorverwijzingen geregistreerd. Hiervan zijn er 25 van aanmeldingen vóór deze datum. Voor 173 bedrijven van de 329 aanmeldingen na 14 april 2010 werd een doorverwijzing geregistreerd (52 procent). Dit aandeel zal stijgen. In de toekomst zal het ook mogelijk zijn een analyse te maken van de resultaten van een doorverwijzing. We kregen overigens 116 adviesvragen na doorverwijzing van derden die een probleem onderkenden (boekhouders, voorlichters en consulenten).
25
•
Welke indicatoren kunnen bestaande erfbetreders een indicatie van problemen op een bedrijf geven?
o
o
o
o
Economische indicatoren geven het duidelijkst aan dat er problemen zijn. Lage moderniteit van de bedrijfsopstanden: 216 Beëindigen van abonnementen en lidmaatschappen: 110 Afzetproblemen voor producten: 136 Interen op eigen vermogen: 360 Terugloop van liquiditeit: 433 Betalingsachterstand: 242 Opzeg van verzekeringen: 57 Geen ruimte voor pensioenvoorziening: 168 Lokale indicatoren Geen uitbreidingsmogelijkheden: 114 Beperkingen door de gebiedsstructuur: 119 Privé-indicatoren Leeftijd ondernemer zonder opvolger: 164 Onvoldoende actieve scholing: 112 Onvoldoende competenties: 195 Gezinsproblemen: 331 Netwerkindicatoren Geen toekomstperspectieven: 195 Afzonderen / sociaal isolement: 168 Verwaarlozing bedrijf: 119 Matige dier- of teeltgezondheid: 93 Erfbetreders signaleren het probleem: 170
De globale begeleiding van boeren en tuinders evolueert continu op basis van veranderende behoeftes en bijkomende ervaring. 26
Plannen voor de volgende vijf jaar. Bestaande dienstverlening • Consolideren o Nog meer concrete ervaringen op de website plaatsen. o Proberen maandelijks een nieuwsbrief te verspreiden (momenteel 1700 abonnees). •
Faciliteren o Doorverwijzing naar andere diensten Sociale dienstverlening: OCMW, CAW, CGGZ Zakelijke dienstverlening: dienstbetoon landbouworganisaties, boekhouders, juristen, bemiddelaars. o Nieuwsbrief (maatwerk per doelgroep) voor de huisartsen in plattelandsgemeenten, voor de verschillende boekhoudnetwerken, voor relatiebeheerders en adviseurs van de banken, voor ambtenaren in buitendienst. o Het bestaande adviestraject verder verfijnen en beschrijven zodat iedereen vlotter aan alle beschikbare informatie komt (beveiligde website en publieke website). o De ‘Doorstartbrochure’ verder uitschrijven als vervanger van ‘Stoppen met boeren: einde of een nieuwe start’. Hierin wordt uitgelegd hoe mensen jaren op voorhand hun stopzetting of pensioenaanvraag kunnen voorbereiden. o Juridische begeleiding uitschrijven voor bedrijven die een gedwongen stopzetting moeten ondergaan (dadingen, WCO, faillissement, collectieve schuldenregeling)
Nieuwe dienstverlening ontwikkelen • • •
• • •
Tevredenheidonderzoek bij cliënten ter verbetering van de kwaliteit. Meer overleg met de andere hulporganisaties voor zelfstandigen in nood: Efrem vzw en Tussenstap vzw. Projecten om eenzaamheid bij de onderstaande doelgroepen te doorbreken. o Alleenstaande boeren o Gefailleerde boeren (die tijdens de procedure niet begeleid zijn geweest). o Kinderen van bedrijven in nood. Projecten om de solidariteit en coöperatie te verhogen. o Vrijwilligersorganisatie voor luisterend oor. Samenwerkingsverbanden met OCMW en sociale huizen als antenne om sociaal geïsoleerden beter te detecteren. Nieuwe ideeën ontwikkelen op vraag van de raad van bestuur.
“Yesterday is history. Tomorrow is a mystery. Today is a gift. That’s why it is called the present.” 27
Slot: Effectiveness = means x competence x commitment Wanneer we het resultaat van de inspanningen van vzw Boeren op een Kruispunt willen beoordelen, dan hebben we het over de effectiviteit van onze dienstverlening. Een aanzienlijk deel van onze activiteiten bestaat uit het verstrekken van maatwerkadvies over hoe een bestaande situatie kan worden verbeterd. Om effect te hebben, moet dit advies ook worden opgevolgd. Volgens organisatie- en communicatietheorieën geldt hier de Wet van Maier (1963): E = K x A of Effectiviteit = Kwaliteit x Acceptatie. De effectiviteit van een advies is een functie van de kwaliteit van een advies en de mate van acceptatie ervan door de adviesvrager. Of, simpel gesteld: hoe goed een advies inhoudelijk ook mag zijn, het effect is nihil wanneer het niet door de adviesvrager wordt geaccepteerd. Hoe reëel deze wet is, blijkt uit de vele deskundige adviezen die bijna iedereen in onze doelgroep in het verleden al van andere gespecialiseerde voorlichters heeft gekregen, maar spijtig genoeg niet heeft opgevolgd. Waarom gaven deze gespecialiseerde adviezen niet altijd het gewenste resultaat? Gesteld in termen van de Wet van Maier kunnen we zeggen dat nogal wat adviseurs een eigen wet hanteren: E = K (Effectiviteit = Kwaliteit van het deskundige advies) Als specialist heeft de adviseur vooral oog voor de kwaliteit van het advies. Indien de adviesvrager er niet mee wil of kan werken, dan is dat – volgens de specialist-adviseur – de keuze van die adviesvrager. Vzw Boeren op een Kruispunt heeft op dit punt een eigen missie, visie en strategie. Het doel van ons adviesproces moet zijn een zo groot mogelijke verbetering van het welzijn van boeren en tuinders te verkrijgen binnen het beschikbaar werkkader. Het intensieve proces van het intakegesprek, de uitgebreide gegevensverzameling, brede probleemanalyse en adviesverstrekking moeten uiteindelijk resulteren in haalbare stappen naar een concrete verandering voor de boer of tuinder in nood.
28
E = mc2 of
Effectiveness = means x competence x commitment
Commitment: Om tot acties te kunnen komen zijn nodig: • van de kant van de adviesvrager: het engagement een proces van verandering te aanvaarden en er ook actief aan mee te werken . • van de kant van de adviseur: de toewijding om aan de acceptatie van het advies te blijven werken. Hiervoor zijn meestal verschillende bezoeken nodig. Vaak moet met deeloplossingen gefaseerd worden gewerkt. Dit vraagt veel tijd en inspanningen, maar geeft wel goede resultaten. Competence: • Het spreekt vanzelf dat, in de vzw en bij de adviseurs, de nodige deskundigheid aanwezig moet zijn om een kwalitatief hoogstaand advies te kunnen geven. Daarom willen wij voortdurend inspanningen blijven leveren om onze deskundigheid nog te verhogen door regelmatig samen te werken met de specialisten van onze partners en ons netwerk. • Daarnaast zijn ook de competenties en de kennis vereist om te werken aan de acceptatie van het advies. Hiervoor is het nodig dat wordt gezocht naar de oorzaak van de weerstanden, dat in dit verband nieuwe kennis wordt opgedaan en dat er ervaringen en oplossingen kunnen worden uitgewisseld. Dit vraagt echter veel tijd om te luisteren, om zich in te leven in de wereld van de adviesvrager en te voelen hoe hij/zij zijn/haar crisis ondergaat. Daarom willen we blijven samenwerken met de psychologen en psychotherapeuten (freelance of CAW). Means: Vzw Boeren op een Kruispunt koos voor een organisatiemodel dat snelle, effectieve en efficiënte begeleiding moet mogelijk maken. En nu… Vzw Boeren op een Kruispunt wil de volgende vijf jaar verder onderzoeken hoe we onze begeleiding nog effectiever kunnen maken. Om dit mogelijk te maken zijn blijvende middelen nodig: de effectiviteit van onze begeleiding is recht evenredig met de beschikbare middelen: hoe meer middelen, hoe meer we kunnen investeren in deskundiger advies en een slimmer begeleidingstraject dat een hogere acceptatie van het geleverde advies mogelijk maakt. Om het welzijn van boeren en tuinders te verhogen wil de volledige groep medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt zich hiervoor verder inzetten.
U kunt op ons rekenen.
Dirk Lips
Riccy Focke
Voorzitter
Directeur 29
