Onderzoek Opvang Zwerfjongeren

l

Algemene Rekenkamer

Onderzoek Opvang Zwerfjongeren

Onderzoekgegevens per provincie, grootstedelijke regio en centrumgemeente

Informatie peildatum 01-11-2001

Algemene Rekenkamer

Inhoud

l

1 1.1

Provincie GRONINGEN Centrumgemeente Groningen

1 2

2 2.1

Provincie FRIESLAND Centrumgemeente Leeuwarden

7 8

3 3.1 3.2

Provincie DRENTHE Centrumgemeente Assen Centrumgemeente Emmen

13 15 17

4 4.1 4.2 4.3 4.4

Provincie OVERIJSSEL Centrumgemeente Almelo Centrumgemeente Deventer Centrumgemeente Enschede Centrumgemeente Zwolle

20 22 26 29 34

5 5.1

Provincie FLEVOLAND Centrumgemeente Almere

39 40

6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6

Provincie GELDERLAND Centrumgemeente Amersfoort Centrumgemeente Apeldoorn Centrumgemeente Arnhem Centrumgemeente Doetinchem Centrumgemeente Ede Centrumgemeente Nijmegen

45 48 53 56 61 64 67

7 7.1

Provincie UTRECHT Centrumgemeente Utrecht

73 75

8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7

Provincie NOORD HOLLAND Centrumgemeente Alkmaar Centrumgemeente Den Helder Centrumgemeente Haarlem Centrumgemeente Hilversum Centrumgemeente Hoorn Centrumgemeente Purmerend Centrumgemeente Zaanstad

81 83 86 89 93 97 101 105

Algemene Rekenkamer

l

8.8

Centrumgemeente Amsterdam

109

9 9.1 9.2 9.3

Provincie ZUID-HOLLAND Centrumgemeente Dordrecht Centrumgemeente Gouda Centrumgemeente Leiden

117 118 122 126

10 10.1 10.2

Grootstedelijke regio Haaglanden Centrumgemeente Den Haag Centrumgemeente Delft

129 131 135

11 11.1 11.2 11.3

Grootstedelijke regio Rotterdam Centrumgemeente Rotterdam Centrumgemeente Spijkenisse Centrumgemeente Vlaardingen

139 141 145 150

12 12.1

Provincie ZEELAND Centrumgemeente Vlissingen

155 156

13 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 13.7

Provincie BRABANT Centrumgemeente Bergen op Zoom Centrumgemeente Breda Centrumgemeente Den Bosch Centrumgemeente Eindhoven Centrumgemeente Helmond Centrumgemeente Oss CentrumgemeenteTilburg

161 163 166 169 174 178 182 185

14 14.1 14.2 14.3

Provincie LIMBURG Centrumgemeente Heerlen Centrumgemeente Maastricht, Sittard/Geleen Centrumgemeente Venlo en Roermond

189 192 196 201

Algemene Rekenkamer

l

Provincie GRONINGEN

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Voor de provincie is in het kader van de Wet op de jeugdhulpverlening alleen

beleid en/of

relevant de vraag of een jongere jeugdzorg nodig heeft. In die zin heeft de

initiatieven

provincie geen zwerfjongerenprobleem. Binnen de provincie wordt alleen de

provincie

stad Groningen genoemd als mogelijke locatie waar zich een zwerfjongerenprobleem voor zou doen. De provincie noemt twee hoofdtrajecten van beleid: aanpassing van het aanbod op de behoeften en verbetering van de toegang tot de jeugdzorg.

Definitie

De provincie hanteert geen definitie.

zwerfjongeren provincie Aard problematiek

Niet relevant, want de provincie kent weinig zwerfjongeren. Andere groepen

jongeren

baren veel meer zorgen, zoals de kinderen van asielzoekers in de centra. Voor AMA’s bestaan speciale projecten die ook lopen via de jeugdhulpverlening.

Integratie

In het Jaarplan 2002 Jeugdhulpverlening wordt onder de beleidsvoornemens

jeugdzorg/

2002 aangegeven dat de aansluiting van de jeugdzorg op de gemeentelijke

maatschappelijke

voorzieningen voor jeugd een belangrijk speerpunt van beleid is. Er zijn

opvang voor

blijkens het plan in 2001 geformaliseerde afspraken over intenties en inzet

jongeren

gemaakt tussen de gemeenten en provincie. In 2002 zal worden beoordeeld of er wat van terecht is gekomen.

Helderheid

Neen. Rijksbeleid is niet van toepassing.

rijksbeleid Bestaande

Beschrijving

voorzieningen Bureaus Jeugdzorg,

Het bureau Jeugdzorg Groningen zal volgens het jaarplan 2002

indicatiestelling en

Jeugdhulpverlening per 1 januari 2003 operationeel zijn. Thans worden de

capaciteit

indicaties verzorgd door Jeugdzorg Groningen. Sinds 1-1-1998 is het Groninger Toewijzingsorgaan Jeugdzorg werkzaam, dat maandelijks een overzicht geeft van de bezettings- en wachtlijstgegevens voor de geïndiceerde jeugdzorg. Er wordt gebruik gemaakt van door zorgaanbieders aangeleverde cijfers. In totaal rapporteert het Toewijzingsorgaan (in oktober 2001) een wachtlijst van 212 toegewezen vormen van zorg op een totaal van 688 geplaatste vormen. Daarnaast wordt er gesproken van 125


1

Algemene Rekenkamer

l

pleegzorgplaatsingen. Het is niet bekend hoeveel geplaatsten tot de doelgroep van zwerfjongeren kunnen worden gerekend. Daghulp: 34 plaatsen; oorspronkelijk voor jongeren tot 18 jaar, nu leeftijdsgrens teruggebracht tot 16 jaar vanwege afnemende vraag. Leerwerkschip ‘Herma’: 8 plaatsen dagopvang voor niet schoolgaande jongeren van 16 tot 21 jaar (gegarandeerd tot 2004). 24-uurshulp: Leger des Heils: 18 plaatsen voor intensieve opvang voor jongeren van 13-18 jaar. Geen specifiek op zwerfjongeren gerichte opvang. Bureau jeugdzorg heeft geen specifieke rol tav zwerfjongeren; zij registreren wel de woon- en verblijfplaats van jongeren.

Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld provincie voor

Niet bekend/van toepassing

zwerfjongeren Behaalde resultaten

Niet van toepassing

gerichte activiteiten

Toekomstplannen

Jaarplan 2002 Jeugdhulpverlening: Met Jeugdzorg Groningen worden

om gaten in de

jaarlijks afspraken gemaakt over de zorgprogrammering. Deze zouden onder

opvang te dichten +

meer betreffen concrete voorstellen voor een eventuele wijziging in

termijn

zorgvarianten. Op deze wijze zouden eventuele lacunes in het zorgaanbod kunnen worden opgespoord en opgevangen. Voorbeelden zijn AMK, pleegzorg, Hulp aan huis varianten.Volgens het Toewijzingsorgaan bestaat er een wachtlijst.

Coördinatie en

Jaarplan 2002 Jeugdhulpverlening: Aanzetten voor integratie jeugdzorg en

sturing door

locaal (gemeentelijk) jeugdbeleid. Plan geeft overzicht van

provincie

beleidsvoornemens.

Centrumgemeente Groningen


2

Algemene Rekenkamer

l

3

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente schat (Giska, 1994) het aantal zwerfjongeren op jaarbasis op

beleid en/of

zo’n 20-25. Veel aandacht gaat overigens uit naar een groep Antilliaanse en

Activiteiten

Arubaanse (A&A) jongeren, die evenwel niet geheel in de definitie passen.

gemeente

Zwerfjongeren worden eigenlijk pas sinds de motie Dijkstal als doelgroep beschouwd. De gemeente streeft naar een sluitend vangnet, waar in de eerste plaats gestreefd wordt naar het voorkomen van maatschappelijke uitval, naar een sluitend vangnet aan voorzieningen, waarin wordt opgevangen, geïndiceerd en verwezen en de uitstroom zo mogelijk bevorderd.

Definitie

Jongeren tot 23 jaar, die geen stabiele woonomgeving meer hebben: niet

zwerfjongeren

langer dan drie maanden op hetzelfde adres verblijven. Daartoe worden ook

gemeente

jongeren gerekend, die nog wel thuis wonen, maar geen affectieve relatie meer hebben met ouder/verzorgers.

Aantallen uit

De gemeente schat het aantal zwerfjongeren op jaarbasis op zo’n 20-25

andere bronnen

(Giska, 1994). In 1998 wees een klein gemeentelijk onderzoek uit dat er 8

(provincie,

zwerfjongeren waren. Na een maand waren deze weer verdwenen.

instellingen) en

GGZ Groningen: 1

registraties

Groninger Toewijzingsorgaan: 13 zwerfjongeren (12-23 jaar) tussen 1-1- en 1-9 van dit jaar. Heemskerckhuis: geen schatting; opgevangen cliënten worden steeds jonger; Hospitum den Eikelaar/Blijenhof: 10 à 12. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er 10 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op totaal van 191 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Heemskerckhuis: problematiek van doelgroep is complex, bijna altijd is

jongeren (volgens

sprake van meerdere problemen. Meer dan de helft heeft actief met GGZ te

instellingen)

maken. Ook een laag IQ, ADHD klachten, schulden komen veel voor. Er lijkt zich een overcapaciteit voor te doen (gemiddeld staan 5 bedden leeg). Maar ook worden mensen afgewezen vanwege een te zware of juist te lichte problematiek. Deze laatste groep dreigt dan toch in het daken thuislozen circuit terecht te komen. Voorgesteld wordt dan ook de indicatie te verruimen voor jongeren zonder aanwijsbare psychiatrische problemen.

Integratie

Het lokaal jeugdbeleid is geïntegreerd.

Jeugdbeleid/

De integratie met jeugdhulpverlening op provinciaal niveau is beperkt; deze

maatschappelijke

komt meer op gang.

opvang voor jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en provincie)


Algemene Rekenkamer

l Helderheid rijksbeleid Bestaande

Rijksbeleid onduidelijk. Pas sinds de motie Dijkstal worden zwerfjongeren als doelgroep genoemd. Beschrijving

voorzieningen Preventie

Stedelijk straathoek team. Regionaal melden coördinatieteam. De gemeente heeft aangegeven dat de preventieve functie voldoende (in de binnenstad) aanwezig is.

Signaleringsfunctie

Stedelijk straathoekteam. In het kader van de signaleringsfunctie worden

gegevens van 12+ jongeren gekoppeld. Betrokken zijn: - Regionaal Meld- en Coördinatie punt; - bureau Jeugdzorg; - Jongerenloket; - meldpunt jeugdhulpverlening. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie voldoende aanwezig is. Crisisopvang en

Niet specifiek voor zwerfjongeren: De Eikelaar (46)

capaciteit

De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Jongerenpension

Geen

(model zichten) en capaciteit Dag en

Het Heemskerckhuis heeft 23 plaatsen voor jongeren. In de toekomst zal het

nachtopvang (bed,

Heemskerckhuis mensen van alle leeftijden opvangen.

brood, bad) en

De gemeente heeft aangegeven dat de dagen nachtopvang voor jongeren

capaciteit (gemengd

voldoende is.

voor alle leeftijden) Instellingen voor

Niet specifiek voor zwerfjongeren: In ontwikkeling sinds 2000:

jeugdzorg die

Jongerenloket Groningen. Algemeen doel: jongeren uit de stad zonder

zwerfjongeren

startkwalificatie terug leiden naar onderwijs; jongeren mét startkwalificatie

opvangen en rol

leiden naar de reguliere arbeidsmarkt. Capaciteit onbekend. Beginpunt van

bureau jeugdzorg

de sluitende aanpak voor jongeren, geen directe band met bureau

(indicatiestelling)

Jeugdzorg. Bureau jeugdzorg is nog in ontwikkeling. Binnenkort wordt de meerjarenvisie (provinciale) Jeugdzorg Groningen met de gemeenten besproken. Inbedding in lokaal jeugdbeleid is dus nog in ontwikkeling. Gemeente vindt dat bureau Jeugdzorg meer moet gaan aansluiten bij het


4

Algemene Rekenkamer

l

werken in de wijken (met eigen verantwoordelijkheid).

Begeleidingstrajecte

Jongerenloket Groningen (onderwijs, werk). Begeleid wonen.

n (zoals

De gemeente heeft aangegeven dat de begeleidingstrajecten voldoende

budgettering, hulp

aanwezig zijn.

bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware gevallen) Vervolgtrajecten

Verloopt via de GGZ. De gemeente heeft aangegeven dat er voldoende bemoeizorg is. Snelle interventieteam van de Kuno van Dijkstichting. Uitbreiding is in

(specifiek gericht op

ontwikkeling.

verslaving,

De gemeente heeft aangegeven dat er voldoende vervolgtrajecten zijn.

psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

Over de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca. f 13,7

en anderen (bijv.

miljoen voor MO\VB/VO. De Dijkstalgelden bedroegen f 617.408,-. Deze

provincie, particuliere

middelen zullen worden ingezet voor het sluitend maken van het MO

fondsen) besteed aan

vangnet.

projecten voor

Er zijn geen overheadkosten toegerekend aan MO en verslavingszorg.

zwerfjongeren (ook

Naar rato zouden die in 2000 ca. f 19.000,- bedragen.

vervolgtrajecten) Behaalde resultaten

Niet bekend


Toekomstplannen om

Jongerenloket Groningen wordt verder uitgebouwd. Termijn niet bekend.

gaten in de opvang te

Ganashi is een project, specifiek gericht op Antilliaanse en Arubaanse

dichten + termijn

jongeren, dat in 2001 is gestart. Voor een deel kan deze problematiek ook gekenschetst worden als zwerfjongerenproblematiek.

Overleg instellingen

Er is een convenant OGGZ ondertekend waaraan veel instellingen en gemeenten zich committeren om samen te werken aan het versterken van de keten.


5

Algemene Rekenkamer

l Coördinatie en sturing

Gemeente wil door het voeren van een regiefunctie en door middel van

door gemeente

coalitievorming met uitvoerende instellingen een zorg-op-maat pakket

(regierol)

realiseren. Het jongerenloket is daar een voorbeeld van.

Eisen aan de

De instellingen die (onder meer) een rol spelen bij de opvang van

verantwoording

zwerfjongeren kennen een output financiering. Met de stichting Huis worden afspraken gemaakt over: kenmerken cliënten, bezettingsgraad, kwaliteit, productie, bereik, capaciteit, kenmerken aard voorziening, instroom, uitstroom/doorstroom, overlastbeperking, klachtenregeling, ontwikkeling en uitvoering van specifieke projecten. Met het Hospitium Eikelaar worden over minder aspecten afspraken gemaakt: Bezettingsgraad, productie, uitstroom/doorstroom, klachtenregeling en uitvoering projecten. De naleving van de afspraken wordt gevolgd door tussenrapportages, jaarverslagen, accountantsverklaring en periodiek overleg met de instellingen.


6

Algemene Rekenkamer

l

Provincie FRIESLAND

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

In 1997 is onderzoek verricht naar het voorkomen van daken thuislozen.

beleid en/of

Daaruit bleek dat er in Leeuwarden zo’n 120 dak en thuisloze jongeren waren.

initiatieven

Naar het oordeel van de provincie neemt het aantal zwerfjongeren toe.

provincie Definitie

Aangesloten wordt bij de omschrijving van De Terp :

zwerfjongeren

Jongeren in de leeftijd van 17-25 jaar die een zwervend bestaan leiden.

provincie Aard problematiek

De jongeren kenmerken zich door een zeer ernstige problematiek: gebrek aan

jongeren

dagen nachtritme, perspectiefloos op de arbeidsmarkt, geen zinvolle dagbesteding, veelvuldige politiecontacten, psychiatrische problematiek, ernstige vormen van verslaving, financiële problemen en zij geven maatschappelijke overlast.

Integratie

Integratie is in ontwikkeling. Het concept plan Jeugdhulpverlening 2002-2005:

Jeugdzorg/

In een aantal gemeenten is een project gestart, dat gericht is op de Toegang tot

maatschappelijke

een brede jeugdzorg, dat voor 50% door provincies en voor 50% door de

opvang voor

betrokken gemeenten wordt bekostigd. De bedoeling is dat er steunpunten

jongeren (provincie-

gaan ontstaan, waar jongeren van 0-25 jaar (en hun ouders) informatie

gemeente)

kunnen krijgen, advies in kunnen winnen dan wel een consult aan kunnen vragen op allerlei terrein. In 2005 moeten dergelijke steunpunten in alle gemeenten actief kunnen zijn.

Helderheid

Het rijksbeleid is niet helder.


Beschrijving


Bureau Jeugdzorg heeft vestigingen in Leeuwarden, Sneek en Drachten. In


1997 maakten 495, 57 resp. 94 personen hiervan gebruik. Bureau Jeugdzorg

capaciteit

houdt zich bezig met de toegang tot de zorg, Stichting Jeugdzorg Friesland behandelt. Verdere capaciteit onbekend. Wachtlijst Jeugdzorg per 01/04/01: 69 voor basisdiagnostiek, 38 voor aanvullende diagnostiek en 9 voor zorgcoördinatie. Van het rijk is voor de optimalisering van de toegang f 3,1 miljoen en voor 2002 en volgende jaren f 3,9 miljoen structureel beschikbaar


7

Algemene Rekenkamer

l

gesteld. Een deel daarvan wordt besteed aan het wegwerken van genoemde wachtlijsten.


Geen specifieke middelen ingezet voor zwerfjongeren


Niet van toepassing


Toekomstplannen

Naast de steunpunten 0-25 jarigen, wordt verder genoemd de intensivering

om gaten in de

van samenwerking tussen de jeugdzorg en het basisonderwijs/voortgezet

opvang te dichten +

onderwijs.

termijn Coördinatie en

Verwoord in de regiovisie Jeugdzorg Fryslân 1999-2002 en in het concept Plan

sturing door

Jeugdhulpverlening 2002-2005. De provincie beschouwt zich als de regionale

provincie

regisseur van de totale jeugdzorg, zoals die gecodificeerd zal worden in de nieuwe Wet op de Jeugdzorg.

Centrumgemeente Leeuwarden

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er is geen analyse van het zwerfjongerenprobleem.Project: “Sluitende aanpak

beleid en/of

jongeren 12- 23 jaar in Leeuwarden” (jan ’99) formuleert preventief en curatief

activiteiten

Jeugdbeleid (onderbouwd en voorzien van cijfers). Gemeente wil maatwerk aan

gemeente

zorg p.p. bieden Gemeente Leeuwarden is voornemens initiatief De Terp (Project Een huis voor jongeren) financieel (2 x f 100.000) te steunen.

Definitie

Jongeren tot 23 jaar zonder woon- en/of verblijfplaats. (SGBO definitie is

zwerfjongeren

bekend).

gemeente


8

Algemene Rekenkamer

l Aantallen uit

SGBO Onderzoek MO in Leeuwarden (dec. ’97) geeft een schatting aan van

andere bronnen

100 zwerfjongeren in Friesland.

(provincie,

Onderzoek uit 1994 en 1997 geven een beeld van 120 jongeren. Recentere

instellingen) en

schattingen gaan uit van tenminste 200 zwerfjongeren in de provincie Fryslân.

registraties De gemeente beschikt over cijfers van Regionale Coördinatie Meldpunten. Registraties bij instellingen zijn ontoereikend. Leveren slechts info betreffende bezettingsgraad etc. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Leeuwarden 5 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 69 hulpzoekende verslaafden). Aard problematiek

Steeds meer jongeren met een psychiatrische achtergrond en verslaving.

jongeren (volgens

Voor jonge prostituées en vrouwenopvang is een andere aanpak nodig.

instellingen)

Zwerfjongeren kunnen een opeenstapeling van problemen hebben: - problemen thuis, asielzoekersprocedure, schulden, verslaving, psychiatrische problemen, criminaliteit, gedragsstoornissen en bijv. uitvallen van school.

Integratie

Binnen de gemeente is het jeugdbeleid geïntegreerd.

Jeugdbeleid/ maatschappelijke

Er is onvoldoende samenhang in gemeentelijk en provinciaal beleid t.a.v.

opvang voor

Zwerfjongeren. De gemeente constateert het knelpunt dat de

jongeren (binnen

jeugdhulpverlening stopt als een jongere 18 jaar wordt. Overdracht

gemeente en tussen

(monitoring) en inzet op sluitende aanpak ten aanzien van ingezette

gemeente en

hulpverleningstrajecten is onvoldoende.

provincie) Helderheid

Niet helder.


Beschrijving


GOAL: Gemeentelijk onderwijs Achterstandbeleid Leeuwarden Regionale Meld- en Coördinatiepunten Vroegtijdige Schoolverlaten alsmede signaling van vroegtijdige schoolverlating.

Signaleringsfunctie

Het Straathoekwerk (onderdeel van de Kuno van Dijkstichting, instelling voor verslavingszorg) signaleert, maar is niet specifiek voor zwerfjongeren.

Crisisopvang,

Crisisopvang wordt gerealiseerd door Hospitium Blijenhof(32-34 plaatsen) en


de Wending (23 plaatsen). Hier moet men soms noodgedwongen jongeren

capaciteit

opnemen maar de instellingen zijn niet geschikt voor jeugd.


9

Algemene Rekenkamer

l Jongerenpension

10 Er is geen jongerenpension in Leeuwarden.


Particulier initiatief Katlijk (Stichting de Plaats), waar in toenemende mate

nachtopvang (bed,

verslaafde jongeren opgevangen worden van 17-30 jaar (betreft 20 à 30

brood, bad) en

jongeren).

capaciteit

Financiering loopt via de provincie. Er dreigt sluiting in 2002 à 2003. De problematiek kan na sluiting eventueel toenemen. Bron SGBO MO Leeuwarden ’97 De Wending en de Terp hebben gezamenlijk sociaal pension De Bel opgericht met 16 plaatsen, de Terp heeft bovendien een intern pension met zorgafdeling (132 plaatsen). Het Blijf van mijn Lijf huis heeft 24-uursopvang (30 plaatsen) en het Leger des Heils heeft een dienstencentrum en dagopvang. Deze instellingen hebben geen capaciteit voor zwerfjongeren en ook geen adequaat aanbod voor deze groep.

Instellingen voor

Er zijn ook jeugdinternaten: Appelscha (Aekinga) en St Jacobi parochie (de

jeugdzorg die

Waddenhoeve).

zwerfjongeren opvangen en rol

Hoe het bureau jeugdzorg functioneert tav zwerfjongeren is bij de gemeente

bureau jeugdzorg

niet bekend.

(indicatiestelling) Begeleidingstrajecte

Sluitende aanpak Scholing:

n (zoals

Als uitgangspunt wordt gehanteerd dat geen jongere de school verlaat zonder

budgettering, hulp

startkwalificatie.

bij zoeken van werk

Het Regionaal Meld en Coördinatiepunt Noord Fryslân begeleidt jongeren

en scholing,

12/23, verwijzers en ouders bij het vinden van een oplossing voor de complexe

begeleid wonen)

problematiek, waarin jongeren ondanks diverse inspanningen vanuit diverse organisaties, toch nog in vastlopen. Daarbij worden scholings- en arbeidsmarktgerichte- en hulpverleningstrajecten geadviseerd, opgezet, gecoördineerd en begeleid. Het RMC bestrijkt 15 gemeenten in Noord Fryslân. De Terp heeft samen met Bijzonder Jeugdwerk Leeuwarden het project WONEN, LEREN WERKEN (Pieterseliewaltje) opgezet om zwerfjongeren te verzelfstandigen en te integreren. Het project richt zich op jongeren in de leeftijd van 16 tot en met 23 jaar waarbij sprake is van een meervoudige problematiek. Wegens geldgebrek gestopt in 1998. Opvang en begeleiding van jongeren vindt nu plaats bij bij De Terp, maar de instelling is qua mogelijkheden en aanbod niet geschikt.

Bemoeizorg (zware

Gespecialiseerde hulpverleners (voorzover niet via het RMC) als GGD, GGZ


Algemene Rekenkamer

l gevallen)

accuut, dr .Kuno van Dijk stichting, ( de intramurale en poliklinische verslavingszorg, AWBZ bekostigd), Stichting Jeugdzorg, en de schuldhulpverlening. Onder regie van het BIZ team (bijzonder intensieve zorg) zijn samenwerkingsafspraken gemaakt om rondom elke cliënt (met de kenmerken psychiatrisch+verslaafd+thuisloos+justitieel contact/prostitutie) een straatteam te formeren dat regelmatig en zo nodig op afroep bijeenkomt. Toekomst: Project “Een huis voor jongeren” gecoördineerd door de gemeente en door De Terp en de Wending. Financiering nog niet rond.

Vervolgtrajecten

Niet bekend.

(specifiek gericht op verslaving, psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

Over de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks caf 11,4 miljoen

en anderen (bijv.

voor MO/VO/VB.De Dijkstalgelden bedroegenf 573.791,-.


De gemeente betaalt subsidie (MO gelden) o.a. aan De Terp en De


Wending en Hospitium Blijenhof die jongeren opvangen. Er worden geen

projecten voor

gelden specifiek voor zwerfjongeren vrijgemaakt.

zwerfjongeren (ook

Ook niet in het preventie-traject.


niet van toepassing


Toekomstplannen om

Een huis voor jongeren: een toekomst project.


De gemeente is van mening dat de huidige instellingen die opvang bieden

dichten + termijn

aan dakloze en zwervende jongeren niet geschikt zijn voor een adequate opvang met perspectief voor deze kwetsbare groep. Met de inzet op het jongerenpension wil de gemeente opvang realiseren die bijdraagt aan


11

Algemene Rekenkamer

l

activering van zwerfjongeren, het verwerven van een plek in de maatschappij en het oplossen van de problematiek. Provincie en gemeente willen gezamenlijk vernieuwde opvang realiseren en sturen op structurele inbedding in budget en bedrijfsvoering. De exploitatiebegroting bedraagt ruim f 1,5 miljoen. Indien de financiering rond komt, zal het project van start gaan. De Werkgroep voorbereiding Regiovisie Jeugdzorg Fryslân voor de opzet van een samenhangende en brede jeugdzorg met uit te voeren taken en functies op gemeentelijk, regionaal en provinciaal niveau. Lokaal Zorgbeleid: Opbouw beleidskadernota’s gemeente Leeuwarden (vanaf januari 2002 1e nota).


Samenwerking wordt als onvoldoende ervaren, men wil naar een integrale individuele benadering. Verder is er overleg in het kader van RMC.

Coördinatie en sturing

De gemeente voert overleg met verschillende gremia. Daarvan zijn bij de

door gemeente

gemeente Leeuwarden geen verslagen aanwezig. In welke mate de gemeente

(regierol)

een coördinerende en sturende rol heeft is verder niet bekend. De gemeente heeft de volgende nota’s uitgebracht: -

Regiovisie Ambulante Verslavingszorg (vanaf sept 2001)

-

De gemeente heeft het projectplan sluitende aanpak opgesteld. Daarnaast coördineert de gemeente het RMC. T.A.V. het initiatief voor het huis voor jongeren wordt tussen gemeente en provincie een convenant gesloten.

-

“Een kwestie van lef” Jeugdbeleid 1998, Kadernota Jeugdbeleid.

Samenstelling “Werkgroep Regiovisie Jeugdzorg Fryslân” (coördinatie provincie) Eisen aan de

Er zijn geen prestatie afspraken gemaakt tav de opvang van zwerfjongeren;

verantwoording

instellingen hebben geen middelen, geen capaciteit en geen geschikte methodiek voorhanden. Instellingen zijn verplicht capaciteitsgegevens en bezettingsgraad etc. te verstrekken aan de gemeente.


12

Algemene Rekenkamer

l

Provincie DRENTHE

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De provincie beschikt niet over een probleemanalyse t.a.v. zwerfjongeren,

beleid en/of

noch over beleid, noch over initiatieven in die richting.

initiatieven provincie

Het aantal zwerfjongeren is gering. Zo ze er al zijn, lijken ze de voorkeur aan Groningen te geven. Ook het Leger des Heils spreekt over “een uiterst gering aantal” dakloze jongeren.

Definitie



De provincie richt zich slechts op de problematiek van de kinderen die vallen

jongeren

onder de jeugdhulpverlening. 18- dus.

Integratie Jeugdzorg

Niet bekend

/ maatschappelijke opvang voor jongeren (provinciegemeente) Helderheid

Niet helder


Beschrijving


Conceptactieprogramma jeugdzorg 2002:


“De nieuwe Wet op de jeugdzorg werpt zijn schaduwen al vooruit. Deze

capaciteit

dreiging heeft vooral te maken met het voornemen om te komen tot één Bureau Jeugdzorg in elke provincie met een eigen rechtspersoonlijkheid. Het motief hiervoor is dat er sprake moet zijn van onafhankelijkheid bij vaststelling van de hulpvraag. Het voert te ver om hier op alle details in te gaan, maar voor Drenthe lijkt deze nieuwe regelgeving nogal wat negatieve gevolgen te krijgen. Het betekent bijvoorbeeld dat na de pas afgeronde fusie, een succesvol proces waarin veel tijd, geld en energie is geïnvesteerd, een splitsing moet plaatsvinden. Er moeten namelijk twee organisaties komen: een


13

Algemene Rekenkamer

l

Bureau Jeugdzorg als stichting en een aparte organisatie voor zorg op indicatie. Verder komt de samenwerking met de lokale organisaties, essentieel voor het Drentse model, al gauw onder druk te staan, omdat zij niet zullen opgaan in de Stichting Bureau Jeugdzorg. “ Capaciteit niet bekend


Provincie besteedt geen specifiek bedrag aan zwerfjongeren.


N.v.t.


Toekomstplannen

Op coördinatiegebied: totstandkoming stappenplan voor de oprichting van een

om gaten in de

Noordelijk Platform voor cliënten in de jeugdzorg. Trekker: Stichting

opvang te dichten +

Minderjarigen Noord-Nederland (SMN).

termijn

Een voorbeeld in de preventieve sector: een plan van aanpak voor de interculturalisatie van de jeugdzorg moet in 2000 zijn opgesteld. Trekker: prov. Drenthe Men verwacht op termijn problemen met uitgeprocedeerde 18+ vluchtelingen.

Coördinatie en

“Door de bomen het bos” visie jeugdzorg 1999-2002 geeft aan dat de

sturing door

provincie samen met de instellingen voor jeugdzorg en andere betrokkenen

provincie

afspraken maakt en deze afspraken staan in de Regiovisie jeugdzorg. Elk jaar verschijnt er een actieprogramma om deze afspraken verder uit te werken.” en “In het kader van de samenwerking tussen gemeenten en provincie: om de gezamenlijke aanpak uit te werken zijn er afspraken gemaakt zoals : ondersteuning van het gezin, samenwerking met school en consultatiebureaus en meer aandacht voor voorkoming van kindermishandeling evenals intensivering informatie en voorlichting.”


14

Algemene Rekenkamer

l

Centrumgemeente Assen

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er zijn bij de gemeente geen zwerfjongeren bekend. Assen is vanaf 2000

beleid en/of

centrumgemeente MO. Er is nog geen sprake van vastgesteld beleid. Er is

Activiteiten

extern advies gevraagd.

gemeente

Een voorziening voor dakloze jongeren (de Keet) is opgeheven. Daar kwamen vroeger wel jongeren, maar die zijn nu naar elders vertrokken. Een doelgroepenanalyse gaf aan dat er geen sprake is van ernstige overlast.

Definitie

Jongere daken thuislozen tot 23 jaar.

zwerfjongeren gemeente Aantallen uit

Politie kent geen zwerfjongeren. Het RIBW komt ook geen zwerfjongeren

andere bronnen

tegen. Vermoed wordt dat deze, onzichtbaar voor de gemeente, (tijdelijk)

(provincie,

onderdak hebben gevonden bij familie of vrienden. De enkele die zich meldt

instellingen) en

wordt doorverwezen naar plaatsen waar wél voorzieningen zijn, zoals

registraties

Emmen, of Leek (den Eikelaar of Blijenhof). Gegevens verslavingszorg (LADIS): in Assen was in 2000 1 hulpzoekende verslaafde zwerfjongere (op totaal van 14 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Niet van toepassing

jongeren (volgens instellingen) Integratie

Het in 1999 ingezette beleid op het gebied van Jeugd & Veiligheid heeft tot

Jeugdbeleid/

doel het ontwikkelen van een sluitende ketenbenadering om uitval van

maatschappelijke

jongeren van 0-23 jaar te voorkomen en om overlast terug te dringen. Deze

opvang voor

doelstellingen zijn volgens de tussenevaluatie Jeugd & Veiligheid 1999 en

jongeren (binnen

2000, grotendeels bereikt: de overlast is afgenomen en het netwerk is

gemeente en tussen

grotendeels sluitend. Binnen dit beleid valt ook de afstemming tussen het

gemeente en

bureau Jeugdzorg (De Toegang) en het locale jeugdbeleid.


Het overheidsbeleid wordt niet duidelijk geacht.


Beschrijving


Het beleid, zoals verwoord in de notitie Jeugd & Veiligheid (1998) is vooral, preventief, gericht op het voorkomen van uitval van jongeren. Er is sprake van een ketenbenadering, waarin tal van instanties deelnemen, zoals de gemeente zelf, de politie, bureau jeugdzorg (De Toegang), het RMC, bureau


15

Algemene Rekenkamer

l

Signaleringsfunctie

Halt Drente, en de GGD. Onbekend. Genoemde Tussenevaluatie acht het noodzakelijk dat meer formatie voor een outreachtende aanpak moet komen.

Crisisopvang en

Leger des Heils, capaciteit onbekend.

capaciteit Jongerenpension

Geen

(model zichten) en capaciteit Dag en nachtopvang

Huize Bartje, capaciteit onbekend

(bed, brood, bad) en capaciteit (gemengd voor alle leeftijden) Instellingen voor

De rol die bureau jeugdzorg speelt tav zwerfjongeren is niet bekend.

jeugdzorg die zwerfjongeren opvangen en rol bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

Onbekend. Het bureau Jeugdzorg (De Toegang Assen) heeft in 2000 230

(zoals budgettering,

jongeren (waaronder wellicht zwerfjongeren) kortdurende hulp verleend.

hulp bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Onbekend

gevallen) Vervolgtrajecten

Vast en Verder- Zuid Laren: voor jongeren die in aanraking zijn geweest


met justitie (ex-delinquenten). Capaciteit: 20 plaatsen. (onder beheer van het

verslaving,

Leger des Heils); begroting 2001: f 776.711. Geen bijdragen gemeenten.

psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


16

Algemene Rekenkamer

l

17

Geld door gemeente

In de periode 1998-20001 heeft de gemeente jaarlijks ca. f 3,6 miljoen voor

en anderen (bijv.

VB en (vanaf 2000) MO ontvangen. Voor vrouwenopvang ontving de


gemeente geen rijksgelden.


De Dijkstalgelden bedroegen 197.504,-.

projecten voor zwerfjongeren (ook

Verder onbekend.


Niet van toepassing


Toekomstplannen om

Niet van toepassing

gaten in de opvang te dichten + termijn Overleg instellingen

Volgens de Tussenevaluatie is er thans sprake van een redelijk sluitend netwerk, dat wordt ingezet om uitval van jongeren te voorkomen. Er bestaan overigens drie van dergelijke netwerken: voor 12- jaar, voor 12+ jaar en voor de zware gevallen.


Gemeente heeft op het terrein van Jeugd & Veiligheid voor het preventieve

door gemeente

jeugdbeleid de regie; de coördinator is in dienst van de gemeente. De

(regierol)

taakverdeling met de provincie is heel duidelijk: gemeente doet het preventieve deel, de provincie is verantwoordelijk voor het curatieve deel en de coördinatie.

Eisen aan de

Met betrekking tot zwerfjongeren niet van toepassing. De gemeente hanteert

verantwoording

in het algemeen een vorm van financiering, die ligt tussen lumpsum en outputfinanciering. Er worden afspraken gemaakt over kenmerken van klanten, aantal aanmeldingen, het aanmeldingskanaal, het aantal in begeleiding genomen cliënten, het aantal doorverwijzingen, het wachtlijstbeheer, normkosten, kwaliteit en productie. De toetsing van de afspraken vindt plaats aan de hand van jaarverslagen en financiële verantwoordingen. Er zouden volgens de gemeente afspraken worden gemaakt over de accountantscontrole.

Centrumgemeente Emmen


Algemene Rekenkamer

Problematiek l

Beschrijving

Probleemanalyse,

Het jeugdbeleid van de gemeente richt zich op jongeren van 0-23 jaar. Er zijn

beleid en/of

drie programmalijnen: ruimte voor jeugd, skills for life (vaardigheden) en

Activiteiten

sluitend netwerk.

gemeente

De gemeente heeft tot nu toe geen signalen ontvangen die duiden op een zwerfjongerenprobleem.

Definitie

De gemeente hanteert geen definitie van zwerfjongeren. Er is wel een definitie

zwerfjongeren

van daklozen (personen die niet beschikken over of niet langdurig gebruik

gemeente

maken van zelfstandige reguliere huisvesting/residentiële huisvesting/onderdak bij familie of vrienden en gedurende minimaal vier weken de nacht doorbrengen op straat of een beperkt aantal nachten in de nachtopvang). Thuislozen verblijven langdurig in residentiële opvang.

Aantallen uit

Uit een inventarisatie onder deskundigen in het veld komt een aantal naar

andere bronnen

voren van 3500 à 5500 personen in de regio Drenthe die behoren tot de

(provincie,

doelgroep van MO/VO. Dak- en thuislozen vallen daaronder.

instellingen) en registraties

Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 was er 1 hulpzoekende verslaafdezwerfjongere (op totaal van 17 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Geen informatie over aard van de problematiek. In de nota jeugdbeleid van de

jongeren (volgens

gemeente wordt geen specifieke doelgroep genoemd. Doelgroep zijn alle

instellingen)

jongeren.

Integratie

Uit de beschikbare informatie komt geen duidelijk beeld naar voren over de

Jeugdbeleid/

integratie van jeugdbeleid MO-beleid binnen de gemeente en tussen gemeente

maatschappelijke

en provincie.

opvang voor jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid

Het Rijksbeleid is voor de gemeente niet duidelijk.


Beschrijving


De toegang tot bureau jeugdzorg heeft het preventiecoördinatiepunt dat een overzicht maakt van de preventieactiviteiten om inzicht te krijgen. De GGD, stichting Opmaat, Jeugdzorg Drenthe en Icare thuiszorg werken daarin samen en dat loopt behoorlijk goed.

Signaleringsfunctie

Stichting Opmaat doet aan straathoekwerk. De medewerkers hebben contact met straatjongeren. Daar vloeien individuele trajecten uit voort.


18

Algemene Rekenkamer

l

19

Crisisopvang en

De Veltmanstichting: 40 plaatsen. De Veltmanstichting is niet specifiek gericht

capaciteit

op (zwerf)jongeren.

Jongerenpension

In Emmen is geen jongerenpension.


Het CMO van Leger des Heils biedt opvang aan daken thuislozen. De door

nachtopvang (bed,

de gemeente gesusidieerde capaciteit is 30 plaatsen.

brood, bad) en capaciteit (gemengd voor alle leeftijden) Instellingen voor

Of instellingen voor jeugdzorg in de omgeving zwerfjongeren opvangen is niet

jeugdzorg die

bekend.

zwerfjongeren

De ontwikkeling van de centrale rol van bureau jeugdzorg is gaande. De

opvangen en rol

bedoeling is om te komen tot een laagdrempelige instelling vanuit de één

bureau jeugdzorg

loketgedachte.


Vanuit Stichting Opmaat worden individuele trajecten aangeboden.

n (zoals budgettering, hulp bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Niet bekend


Niet bekend




Algemene Rekenkamer

l en anderen (bijv.

MO/VO ontvangen. Voor verslavingsbeleid zijn geen rijksmiddelen


ontvangen.


Aan Dijkstalgelden heeft de gemeente f 100.233,- ontvangen. Men is aan het

projecten voor

bezien of deze gelden aan zwerfjongeren zullen worden besteed.

zwerfjongeren (ook vervolgtrajecten) Behaalde resultaten

Er zijn geen doelstellingen voor zwerfjongeren en ook geen gerichte


activiteiten, dus ook geen resultaten.

Toekomstplannen om

Niet voor zwerfjongeren.


-

Ambtelijk overleg met centrumgemeenten en instellingen (Assen/Emmen/Leger des heils/RIBW/Veltmanstichting, MO I): 4 à 5 keer per jaar;

-

Bestuurlijk overleg met regiogemeenten (Vereniging van Drentse gemeenten, MO II): 1 à 2 keer per jaar;

-

Kerngroep Jeugdbeleid: organisaties en gemeenten, dienst groen/speelvoorzieningen; jeugdagent, bureau onderwijs voorrang, stichting opmaat, GGD;

-

Beleidsgroep toegang: instellingen, Emmen, Coevorden, en provincie;


Gestructureerd overleg rond voortijdige schoolverlaters.

De gemeente heeft een regie rol als het gaat om MO en jeugdbeleid.

door gemeente (regierol) Eisen aan de

De MO instellingen leveren uiterlijk op 1 april van het jaar t+1 een

verantwoording

jaarrekening, voorzien van een accountantsverklaring, en een inhoudelijk verslag. Dit verslag beschrijft in ieder geval de aard en de omvang van de activiteiten en de vergelijking tussen nagestreefde en gerealiseerde doelstellingen.

Provincie OVERIJSSEL

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er is noch een probleemanalyse noch beleid op schrift gesteld betreffende


20

Algemene Rekenkamer

l beleid en/of

zwerfjongeren. De provincie onderneemt geen initiatieven, maar subsidieert

initiatieven

met de steden Hengelo en Enschede, het project T-team Twente. Daarnaast

provincie

incidenteel financieel ook andere initiatieven van aanbieders en/of belangengroepen.

Definitie

De provincie hanteert geen definitie, slechts de leeftijdsgrens van 18 jaar

zwerfjongeren

conform gebruik in de jeugdzorg.


De provincie hanteert de typologie van het T-team Twente: zwakbegaafdheid,

jongeren

met schulden belast, psychische stoornissen, verslaving en sociale problematiek.


In de BANS(bestuurs Accoord Nieuwe Stijl) staan de verantwoordelijkheden

/

voor de provincie en de gemeenten goed geformuleerd.

maatschappelijke

Formeel gezien is de provincie niet verantwoordelijk voor de MO. Maar de

opvang voor

provincie kent ook een complementaire verantwoordelijk en dat betekent dat


zij in de ondersteuning/samenwerking met de gemeenten inzake het raakvlak

gemeente)

jongeren/MO toch een gezamenlijke verantwoordelijkheid ziet. De provincie vertaalt dit in co-financiering van projecten. Deventer kent een “coach”project dat van start gegaan is in januari 1998 Coach bestaat uit professionals (de coaches) uit participerende instellingen als o.a. bureau Jeugdzorg,

Helderheid

Niet helder.


Beschrijving


Bureau Jeugdzorg is in functie, maar de rol t.a.v. zwerfjongeren is (nog) niet


specifiek benoemd en uitgewerkt.

capaciteit

Realisatie wel geregistreerd (zie registratie jeugdzorg), maar capaciteit niet bekend voor zwerfjongeren.


Geld provincie voor zwerfjongeren: T-team Twente.

zwerfjongeren

Projectsubsidie voor T-Team Twente: 1998 f 24.333

]


21

Algemene Rekenkamer

l

1999 f 292.000 ] Realisatie cijfers 2000 f 267.667 ]

Daarnaasst zijn er subsidies voor groepen waarin mogelijk zwerfjongeren vallen zoals b.v. budget/projectsubsidie beleidskader Welzijn in 2001: subsidie Spil/randgroepjongeren f 54.900,--. In de provinciale Zorgnota is MO (in bredere zin) opgenomen en zijn/worden middelen ingezet met name ten behoeve van de GGD Ijssel-Vecht inzake het project OGGZ. Het Coachproject in Deventer wordt (mede) gefinancierd door Bureau Jeugdzorg Midden IJssel. Behaalde resultaten

86% van de door het T-team behandelde jongeren heeft de begeleiding


succesvol afgerond. Om aan de voorwaarde van de overheid te voldoen moet 70% van de jongeren slagen. Gezien de resultaten tot nu toe kan gesteld worden dat de doelstelling gehaald is.

Toekomstplannen

Toekomstige concrete plannen of subsidie plannen zijn niet bekend.

om gaten in de

De provincie blijft co-financier van het project T-Team Twente na afronding

opvang te dichten +

project.


In het kader van zwerfjongeren nog niet nader uitgewerkt.

sturing door provincie

Centrumgemeente Almelo

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente Almelo beschikt niet over een probleemanalyse betreffende.

beleid en/of

zwerfjongeren en heeft geen beleid geschreven t.a.v. die doelgroep.

Activiteiten gemeente

In de gemeente zijn geen activiteiten gaande voor de opvang van zwerfjongeren. Almelose jeugdmonitor 1999: uit onderzoek onder jeugd van 12-18 jaar blijkt dat het met de meeste Almelose jongeren goed gaat. Uit het eigen signaleringsnetwerk en een door HHM uitgevoerd onderzoek


22

Algemene Rekenkamer

l

maatschappelijke opvang is niet naar voren gekomen dat Almelo een gebrek heeft aan opvang voor zwerfjongeren. Het probleem zwerfjongeren heeft volgens de gemeente niet een zodanige omvang dat specifiek beleid ontwikkeld hoeft te worden naast het bestaande preventie beleid in het kader van jeugdbeleid en MO.

Definitie

Men gaat uit van signalen van meervoudige problematiek; het niet hebben van

zwerfjongeren

vast onderdak op de leeftijd t/m 23 jaar.

gemeente Aantallen uit

Volgens gemeente Almelo gaf het T-team Twente 5 meldingen van uit Almelo

andere bronnen

afkomstige zwerfjongeren.

(provincie,

Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er in Almelo 3

instellingen) en

hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 8 hulpzoekende

registraties

verslaafden).

Aard problematiek

T-team geeft wel informatie in evaluatie maar geeft geen specifiek beeld van

jongeren (volgens

jongeren in Almelo. Verder geen instellingen bezocht in Overijssel.

instellingen) Integratie

De gemeente heeft een integraal jeugdbeleid. Het balansmodel (dat

Jeugdbeleid/

ontwikkelingsproblemen van jeugdigen in kaart brengt) en de ketenbenadering

maatschappelijke

vormen de ruggengraat.

opvang voor jongeren (binnen

Er is een regiegroep Bureau Jeugdzorg Overijssel (BJZO). Daaraan nemen o.a.

gemeente en tussen

provincie, gemeenten, zorgkantoor deel.

gemeente en provincie) Helderheid

Niet helder.


Beschrijving


De gemeente heeft beleid geformuleerd voor jongeren t/m 22 à 23 jaar. Daarnaast (hebben) bestaan de volgende projecten: o.a. Gemeentelijk Onderwijs Achterstandenbeleid Marokkanen bemiddelaar ITB netwerk (gericht op jongeren uit meerzoudige acherstandssituaties voor zinvolle tijdsbesteding.) Id4 Almelo, (waarbij jongeren aan het woord komen over zaken die jongeren aangaan in Almelo) Halt, ITEM, OMSLAG, Veilige school, Werkgroep Vindplaatsen (bestrijding jeugdcriminaliteit)


23

Algemene Rekenkamer

l

Jonge moeders Jeugdhulpteam Ambulant Jongerenwerk Straathoekwerk (preventie overmatig drugsgebruik) Sportbuurtwerk en zomerwijkweken.(vrijetijd besteding)

Signaleringsfunctie

De werkgroep “Vindplaatsen” en het Jeugd Hulp Team zijn belangrijke signaleringsfuncties voor problematiek met zwerfjongeren.

Crisisopvang en

Niet aanwezig in Almelo.


Niet aanwezig.


Neen, er is een tehuis voor daken thuislozen/ GGZ geïndiceerden waar af en

nachtopvang (bed,

toe één jongere gesignaleerd is.


Jarabee (Stichting Jeugdzorg Twente) en T’team Twente

jeugdzorg die zwerfjongeren

Bureau Jeugdzorg

opvangen en rol

In juni 2001 is geconcludeerd dat men halverwege het fusieproces is. Er is een

bureau jeugdzorg

directeur aangesteld en Almelo krijgt een regiomanager.

(indicatiestelling)

Er wordt wel gesproken over het bestaan van wachtlijsten bij BJZO. BjzO speelt een belangrijke rol bij crisisopvang in wegloopsituaties.


De bestaande begeleidingstrajecten in Almelo maken onderdeel uit van het

n (zoals

Jeugd Hulp Team en het RMC en zijn bestemd voor alle jongeren die hiervoor

budgettering, hulp

in aanmerking komen.

bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Niet bekend in Almelo.


Niet bekend in Almelo.

(specifiek gericht op verslaving,


24

Algemene Rekenkamer

l psychische

25

problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca. f 4,2 miljoen voor

en anderen (bijv.

MO/VB. Voor Vrouwenopvang ontving Almelo geen geld van het rijk. Aan

provincie,

Dijkstalgelden heeft de gemeente f 143.833,- ontvangen.

particuliere fondsen)

De gemeente Almelo investeert veel in preventie en algemene voorzieningen

besteed aan

voor maatschappelijke opvang en verslavingszorg, waar zwerfjongeren

projecten voor

gebruik van kunnen maken. Er zijn geen specifieke projecten voor

zwerfjongeren (ook

zwerfjongeren.

vervolgtrajecten)

Almelo betaalt niet mee aan het T-team Twente.

Behaalde resultaten

Niet van toepassing.


Toekomstplannen

Op grond van onderzoek uitgevoerd door HHM is gebleken dat er in Almelo

om gaten in de

met name tekort is op het gebied van maatschappelijke opvang en niet een

opvang te dichten +

tekort aan specifieke opvang voor zwerfjongeren.

termijn Overleg instellingen

Er is geen specifiek overleg over zwerfjongeren. In het kader van de werkgroep vindplaatsen is er overleg over jongeren met betrokken instellingen. Daarnaast is er een overlegstructuur van KANS, beleidsgroep en jeugdhulpteam.

Coördinatie en

Overleg in de vorm van regiegroep Bureau Jeugdzorg Overijssel waarbij aan

sturing door

lijst van deelnemers te zien is dat de provincie sturend is en de gemeente

gemeente (regierol)

Almelo volgend. Werkgebiedsoverleg BJzO: Op basis van de notulen van overleg 14-6-2001 kan geconcludeerd worden dat Almelo een sturende/coördinerende rol heeft. (levert voorzitter en vergaderplaats etc). Bestuurlijk-ambtelijk overleg Almelo, Enschede en Hengelo m.b.t. MO en VZ: Almelo sturend en/of coördinerend bij totstandkoming regionaal beleidsplan VZ en MO.


Algemene Rekenkamer

l

26

Eisen aan de

Van MO-instelling wordt jaarverslag en financiële verantwoording

verantwoording

ontvangen. Resultaten worden teruggekoppeld.

Centrumgemeente Deventer

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Eind 1998 is door de gemeente Deventer onderzoek verricht naar de omvang

beleid en/of

en samenstelling van de groep daken thuislozen. Circa eenvijfde van deze

activiteiten

groep was jonger dan 25 jaar: 20 personen. Vaak is sprake van meervoudige

gemeente

problematiek. Zij hebben vaak problemen met hun ouders/verzorgers, maar ook drugsgebruik, financiële en psychische problemen komen voor. Een telling enkele maanden later leverde een lager aantal op. De groep is dus sterk fluctuerend. De gemeente is van mening dat zij indirect wel een zwerfjongeren beleid hebben ontwikkeld, afgeleid van het MO beleid en dat zij in de sfeer van preventie probeert te voorkomen dat jongeren gaan zwerven. Binnen de gemeente is er het project ‘Coach’ dat naar zijn aard gericht is op risicojongeren, waaronder zwerfjongeren of jongeren die dat dreigen te worden.

Definitie

Een dak- of thuisloze is iemand die zonder enige vorm van opvang voor zijn of

zwerfjongeren

haar verblijfplaats zou zijn aangewezen op de straat. Een zwerfjongere is een

gemeente

dak- of thuisloze in de leeftijdscategorie van 19-25 jaar.

Aantallen uit

Uit onderzoek van de gemeente in 1998 bleek dat er 20 daken thuisloze

andere bronnen

jongeren waren.

(provincie,

Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 zijn er 2 hulpzoekende verslaafde

instellingen) en

zwerfjongeren in Deventer (op een totaal van 22 hulpzoekende verslaafden).

registraties

Uit andere bronnen is niets bekend.

Aard problematiek

Vaak hebben deze jongeren problemen met ouders/partner, financiële

jongeren

problemen, problemen met drugs en psychische problemen.

Integratie Jeugdbeleid/ maatschappelijke

De belangrijkste voorziening voor daken thuisloze jongeren wordt

opvang voor

gecoördineerd door bureau jeugdzorg.

jongeren (binnen


Algemene Rekenkamer

l gemeente en tussen

27


Het rijksbeleid voor zwerfjongeren is niet duidelijk. Wordt er van gemeenten

rijksbeleid

wel specifiek beleid voor zwerfjongeren verwacht?

Bestaande

Beschrijving


Een van de speerpunten van het gemeentelijk jeugdbeleid is gericht op jongeren die maatschappelijk uit het netwerk van school, gezin en/of werk vallen of dreigen te vallen. Het doel is om deze weer terug te leiden naar een volwaardige participatie in de samenleving. In de nota ‘De Jeugd telt’ wordt (onder meer) preventiebeleid ontwikkeld, gericht op het voorkomen van uitval. Voorlichtingsproject voor allochtone jongeren. De gemeente heeft aangegeven dat preventie voor zwerfjongeren beperkt aanwezig is.

Signaleringsfunctie

Een belangrijke rol speelt ‘Coach’. Coach bestaat uit professionals (de coaches) uit participerende instellingen. Het Coachteam bundelt zo expertise uit de sectoren onderwijs, zorg, jeugdzorg, werk & inkomen, vrije tijd, politie, justitie en het integraal jongerenwerk. Zo is een integrale aanpak mogelijk in de begeleiding van jongeren. Door het leggen van dwarsverbindingen ontstaat een actief en hecht netwerk. De coaches werken aanvullend en ondersteunend op bestaande voorzieningen. Gemiddeld wordt zo’n 50 uur per individueel traject besteed. Capaciteit op jaarbasis: 115. De jongeren worden verwezen door scholen, instellingen ouders/vrienden of ze melden zich zelf. De Kerngroep Integraal Jongerenwerk (KIJ) verricht straathoekwerk, organiseert individuele en groepsactiviteiten voor jongeren. De gemeente heeft aangegeven dat de signalering toereikend is.

Crisisopvang en

De crisisopvang vindt plaats in het Crisisopvangcentrum (Arcuris) te

capaciteit

Deventer. Capaciteit 15 plaatsen. 20% van de aangemelde gevallen konden (in 2000) wegens plaatsgebrek niet worden opgenomen. De gemeente heeft aangegeven dat crisisopvang beperkt aanwezig is.

Jongerenpension

Geen


Geen opvang specifiek voor zwerfjongeren. Arcuris vangt daken thuislozen

(bed, brood, bad) en

op vanaf 25 jaar. De huidige capaciteit van crisisopvangplaatsen is

capaciteit (gemengd

onvoldoende. Het sociaal pension heeft 15 plaatsen en wordt momenteel


Algemene Rekenkamer

l voor alle leeftijden)

uitgebreid met nog eens 15 plaatsen. De gemeente heeft aangegeven dat de dagen nachtopvang geschikt voor jongeren toereikend is.

Instellingen voor

Op dit moment is het Bureau Jeugdzorg Regio Stedendriehoek volop bezig

jeugdzorg die

om haar gewijzigde rol inhoud te geven. Ten aanzien van zwerfjongeren

zwerfjongeren

heeft Bureau Jeugdzorg nog geen problemen gesignaleerd in de gemeente

opvangen en rol

Deventer. Er is een regelmatig contact tussen de gemeente en Bureau

bureau jeugdzorg

Jeugdzorg. Het werkmodel Coach wordt per 2001 ondergebracht bij het

(indicatiestelling)

bureau Jeugdzorg Stedendriehoek. De coach inventariseert en structureert de problemen en stelt samen met de jongere een coachplan op.

Begeleidingstrajecten

Naast het Coach project leveren de Kerninstelling Integraal Jongerenwerk


(KIJ), Raster Welzijnsgroep, Tactus instelling voor verslavingszorg, Arcuris

hulp bij zoeken van

MO bijdragen aan de uitvoering van de individuele coachplannen op het

werk en scholing,

terrein van begeleiding.

begeleid wonen)

Begeleid wonen project voor vrouwen De gemeente heeft aangegeven dat de begeleidingstrajecten toereikend zijn.

Bemoeizorg (zware

De gemeente heeft geprobeerd een consulententeam op te zetten, dat zou

gevallen)

moeten zorgen voor afstemming tussen de verantwoordelijke partijen van opvang en begeleiding van zorgwekkende zorgmijders en jongeren met dubbele diagnostiek. Het draagvlak tussen instellingen bleek echter onvoldoende. Momenteel vindt afstemming/samenwerking plaats in het netwerk woonproblematiek. De gemeente heeft aangegeven dat bemoeizorg beperkt aanwezig is.

Vervolgtrajecten

De Kerninstelling Integraal Jongerenwerk (KIJ), Raster Welzijnsgroep, Tactus


instelling voor verslavingszorg, Arcuris MO leveren bijdragen aan de

verslaving,

vervolgtrajecten.

psychische

De gemeente heeft aangegeven dat vervolgtrajecten beperkt aanwezig zijn.


De gemeente heeft in de periode 1998-2001 ca. f 5,5 miljoen voor MO/VB

(spec. uitkering en/of

ontvangen (voor Vrouwenopvang krijgt de gemeente geen bijdrage).

eigen geld) en anderen

De extra middelen ogv. de motie Dijkstal bedragen f 143.630,-


28

Algemene Rekenkamer

l (bijv. provincie,

De middelen zijn niet rechtstreeks besteed aan opvang voor zwerfjongeren,


maar aan de opvang van daken thuislozen, waar zwerfjongeren deel van

besteed aan projecten

uit maken.

voor zwerfjongeren

In 2001 heeft de gemeente f 191.700,- beschikbaar gesteld voor Coach.

(ook vervolgtrajecten) Behaalde resultaten

Het halfjaarverslag Coach meldt dat per 30 juni 2001 er 246 van de 268


(92%) afgesloten trajecten met goed gevolg zijn afgerond. Er waren 13 voortijdige afhakers, 9 personen nog in nazorg. Over de effecten op langere termijn is nog weinig bekend.

Toekomstplannen om

Niet mbt. zwerfjongeren.


Het Coachproject is een samenwerkingverband tussen de instellingen. Overleg vindt veelal via deze kanalen plaats.


Er vindt regelmatig overleg plaats binnen de regio Stedendriehoek, zowel

door gemeente

ambtelijk als bestuurlijk. Met betrekking tot het daken thuislozenbeleid,

(regierol)

vrouwenopvang en verslavingszorg is er vooral overleg met Apeldoorn.

Eisen aan de

De registratie van de subsidieontvangende instanties dient zodanig te zijn,

verantwoording

dat de gegevens de basis kunnen vormen van beleidsinhoudelijke en financiële verantwoording van de overeengekomen prestaties en resultaten. Aan de hand daarvan dient ook het beoogde effect te kunnen worden beoordeeld. Drie a vier maal per jaar worden evaluatiegesprekken gevoerd. Jaarlijks dient een (financieel) jaarverslag, begroting en beleidsplan ingediend te worden. Het financieel jaarverslag dient vergezeld te gaan van een accountantsverklaring. Welke informatie het jaarverslag moet bevatten, is niet schriftelijk gespecificeerd Op dit moment vindt een pilot beleidsgestuurde contractfinanciering plaats, waarbij getracht wordt te komen tot prestatie- en resultaatafspraken ipv. input afspraken. De bedoeling is te komen tot een subsidieovereenkomst waarin expliciet afspraken worden gemaakt over de registratie, kwaliteit, prestaties en resultaten.

Centrumgemeente Enschede

Problematiek

Beschrijving


29

Algemene Rekenkamer

l Probleemanalyse,

In 1995 een landelijk SGBO-onderzoek uitgevoerd naar “thuisloze” jongeren.

beleid en/of

In opdracht van Stichting Jeugdzorg Twente is in 1997 nader onderzoek

Activiteiten

verricht naar thuisloosheid in Twente: een behoeften en wensen-onderzoek

gemeente

onder een groep thuisloze jongeren. Dit onderzoek heeft geleid tot de opzet en implementatie van een T-team (thuislozen-team) voor Hengelo en Enschede met subsidie van het ministerie van VWS en de provincie.

Definitie

Definitie van “thuisloze”jongeren (volgens definitie van het ministerie van

zwerfjongeren

VWS): ‘jongeren die gedurende 3 achtereenvolgende maanden geen vaste

gemeente

verblijfplaats hebben en die gedurende die periode minimaal op 3 adressen hebben verbleven. Thuisloos is eigenlijk “sociaal dakloos”, geen thuis, geen (vaste) werkkring, geen gezin en geen sociaal netwerk.’

Aantallen uit

SGBO-onderzoek d.d. 1995 schatte voor Enschede ca. 150 “thuisloze” jongeren

andere bronnen

(voor Hengelo ca. 25 “thuisloze”jongeren). In opdracht van Stichting

(provincie,

Jeugdzorg Twente is in 1997 nader onderzoek verricht naar thuisloosheid in

instellingen) en

Twente (behoeften en wensen-onderzoek). Conclusie luidde dat er voor

registraties

Hengelo en Enschede een minimaal potentieel aan thuisloze jongeren bestaat van 87. NB: Van de groep geïnterviewde thuisloze jongeren was 10% zwervend. Het T-team heeft van mrt 1999 tot jan 2001 in totaal 206 aanmeldingen gehad, daarvan zijn 110 jongeren ofwel doorverwezen ofwel afgewezen. 96 jongeren zijn in begeleiding genomen (let op: betreft Hengelo en Enschede). Er stonden daarna 9 jongeren op de wachtlijst. (bron: voortgangsrapportage Tteam dec 1998 tot dec 2000) Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Hengelo/Enschede 19 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 81 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Het T-team signaleert dat 28 van de 96 begeleide jongeren een

jongeren (volgens

detentieverleden hebben en door gebrek aan nazorg zijn gaan zwerven.

instellingen)

Daarnaast hebben 68 van de 96 jongeren schulden. Andere kenmerken: Langdurige thuisloosheid (van 3 maanden tot 5 jaar), een internaatsverleden (32 van de 96 begeleide jongeren) en zwakbegaafdheid. Contra-indicaties bij het T-team zijn: hard drugsverslaving en psychiatrische stoornis.

Integratie

Er is geen sprake van integratie tussen jeugdbeleid en maatschappelijk

Jeugdbeleid/

opvangbeleid binnen de gemeente.

maatschappelijke

‘Er is afstemming met de provincie, wel samenhang maar weinig

opvang voor

samenwerking.’ Het T-team valt formeel onder Stichting Jarabee, wordt ook


30

Algemene Rekenkamer

l jongeren (binnen

gefinancierd door gemeente Enschede (uit budget m.o.) en Hengelo. Vraag is

gemeente en tussen

nog of het niet geheel onder jeugdzorg valt. De provincie was eerst

gemeente en

vertegenwoordigd in het begeleidingsteam van het T-team, nu echter niet meer.

provincie)

Of dat tijdelijk is, is nog onduidelijk. Er is overleg tussen gemeente en provincie op het gebied van de jeugdzorg.

Helderheid

Het Rijk initieert veel nieuw beleid. De verwachtingen ten opzichte van de

rijksbeleid

gemeenten zijn onduidelijk. De scheiding tussen Jeugdbeleid en maatschappelijke opvang veroorzaakt veel onduidelijkheid bij de uitvoering (volgens T-team).

Bestaande

Beschrijving


Vanuit het Onderwijsachterstandenbeleid worden de risicogroepen in beeld gebracht. Een risicogroep wordt gevormd door allochtone jongeren, in het bijzonder de Marokkaanse jongeren. Daarnaast worden in buurtoverleggen en wijkoverleggen jongeren gesignaleerd en besproken. Daar zijn ook de Leerplicht en de scholen bij betrokken. Er wordt een aanpak/vangnet vormgegeven. Dit preventieve traject houdt echter op bij het vervallen van de leerplicht. De gemeente heeft aangegeven dat de preventieve functie toereikend is.

Signaleringsfunctie

Binnen een contactnetwerk van hulp- en dienstverleningsinstellingen zijn veel samenwerkingsafspraken gemaakt m.b.t. aanmelding van jongeren, doorverwijzing naar het T-team, overdracht etc. Het T-team gebruikt dit netwerk mede voor snellere signalering van thuisloze jongeren. Daarnaast werkt het T-team veldwerk-vindplaatsgericht: een derde van de 96 begeleide jongeren zijn zo bij het T-team in begeleiding gekomen. De gemeente heeft aangegeven dat de signaleringsfunctie toereikend is.

Crisisopvang en

Bij Humanitas Onder Dak Enschede 1 crisisopvangplaats voor 18-70

capaciteit

jarigen. In overleg mogelijkheden bij CMO Leger des Heils. Meisjesopvang bij vrouwenopvanghuis. De gemeente heeft aangegeven dat de crisisopvang ontoereikend is.

Jongerenpension

Voor een zelfstandige voorziening is de groep zwerfjongeren in Hengelo en

(model zichten) en

Enschede te klein. Dit was een van de conclusies van het onderzoek van de

capaciteit

Stichting Jeugdzorg Twente in 1997 naar thuisloosheid in Twente. De Stichting Zwerfkinderen onderschreef deze conclusie. Bij het T-team is er capaciteit voor 100 jongeren. Bij Jeugdzorg Twente in Hengelo is plaats voor 22 thuisloze jongeren (8-23 jaar) met gedragsproblemen.

Dag en nachtopvang

Er zijn geen plaatsen specifiek voor zwerfjongeren.


31

Algemene Rekenkamer

l (bed, brood, bad) en

De pensions zijn niet geschikt voor zwerfjongeren. Jongeren horen niet in de

capaciteit (gemengd

maatschappelijke opvang noch in de vrouwenopvang. Daarnaast is er bij

voor alle leeftijden)

deze instellingen sowieso al een plaatsgebrek. Bij sociaal pension Humanitas Onder Dak Enschede zijn er 22 opvangplaatsen voor 18-70 jarigen. Het T-team mag aanspraak maken op maximaal vijf slaapplaatsen voor doorverwezen jongeren. Het Leger des Heils Enschede heeft o.a. een sociaal pension met 30 plaatsen, een slaaphuis met 25 plaatsen en een dagopvang met 25 plaatsen.De Vrouwenopvang heeft circa 40 plaatsen. De gemeente heeft aangegeven dat dag en nachtopvang geschikt voor jongeren ontoereikend is. Voor jongens en meisjes is een verschillend aanbod wenselijk.

Instellingen voor

Bij Jeugdzorg Twente in Hengelo is plaats voor 22 thuisloze jongeren (8-23

jeugdzorg die

jaar) met gedragsproblemen, volgens het Vademecum Opvang. Volgens de

zwerfjongeren

instelling zelf is het een crisisopvang voor kinderen van 6 tot 12 jaar.

opvangen en rol

Het T-team biedt thuisloze jongeren tussen de 12 en 25 jaar een ambulante,

bureau jeugdzorg

intensieve, kortdurende begeleiding van 3 maanden op de gebieden van

(indicatiestelling)

huisvesting, financiën, scholing, arbeid, vrijetijdsbesteding, gezondheid, politie/jusitie en relatieverbetering. De T-teammedewerkers zijn 24 uur per dag bereikbaar voor cliënten. Het T-team richt zich vooral op de kansrijke jongeren. De groep zwerfjongeren (subcategorie van thuisloze jongeren) in Enschede en Hengelo is gering. Het T-team dient voor hen passende eerste opvang te regelen. Er zijn lange wachlijsten voor Bureau Jeugdzorg. Bureau Jeugdzorg indiceert achteraf voor het T-team en het straathoekwerk. Voor de lange wachtlijsten bij jeugdzorg in Twente is een taskforce ingesteld.


Begeleidingstrajecten worden door het T-team uitgezet. Het T-team werkt


daartoe samen met hulp- en dienstverleningsinstellingen binnen een

hulp bij zoeken van

“contactnetwerk”. Volgens de voortgangsrapportage T-team dec 1998 tot

werk en scholing,

dec 2000 verlopen deze samenwerkingsafspraken goed. De gemeente heeft

begeleid wonen)

aangegeven dat de begeleidingstrajecten toereikend zijn.

Bemoeizorg (zware

Bij sociaal pension Humanitas Onder Dak Enschede wordt ook gerichte hulp

gevallen)

geboden bij verslavings-, schulden sociaal-psychologische of psychiatrische problemen. Echter geen speciale bemoeizorg voor zwerfjongeren. Contra-inicaties bij het T-team zijn: hard drugsverslaving en psychiatrische stoornis. Voor zwakbegaafden kan het T-team niets doen. Voor deze groep zijn er onvoldoende voorzieningen. Ook bij Jarabee zijn de contra-indicaties: verslavings- en psychiatrische problemen.


32

Algemene Rekenkamer

l

RIAGG (GGZ) Enschede heeft afdeling voor kinderen tot 12 jaar en een afdeling voor jongeren van 12- 22 jaar. Deze afdeling kent sinds kort een pilotproject Team Outreaching Jeugdzorg (een persoon voor Enschede en een persoon voor Hengelo). Ze zoeken naar jongeren die moeilijk te bereiken zijn, die de GGZ zelf niet weten te vinden, dit zijn niet allemaal daken thuislozen. Het team fungeert als een 2e lijnsinstelling, bieden hulp ná verwijzing naar het team en proberen de jongeren de reguliere hulpverlening binnen te krijgen. De gemeente heeft aangegeven dat bemoeizorg beperkt aanwezig is.

Vervolgtrajecten

Niet bij Jeugdzorg Twente, niet bij T-team, beide gericht op thuisloze


jongeren. Verslaving en psychiatrische problematiek zijn daar contra-

verslaving,

indicaties. Het T-team begeleidt wel thuisloze jongeren met een

psychische

detentieverleden maar signaleert dat er geen sluitende aanpak is tussen de

problematiek,

verschillende reclasseringsinstellingen, de Sociale Diensten en het sociale

reclassering)

netwerk. Er is overleg met de Sichting Jongeren Huisvesting Twente in Enschede om meer mogelijkheden te creëeren voor thuisloze jongeren. Voorwaarde voor SJHT is dat blijvend begeleiding geboden wordt gezien de leeftijd van deze jongeren. Vraag is wie dit oppakt. Humanitas Onder Dak Enschede biedt gerichte hulp aan 18-70 jarigen bij verslavings-, schulden sociaal-psychologische of psychiatrische problemen, tevens op verzoek nazorgcontact. Het Leger des Heils Enschede biedt ook sociaal-psychiatrische hulp tevens nazorg in de vorm van individuele contracten. Een knelpunt is dat jeugdhulpverlening en reclassering geen vertrektraining bieden. De gemeente heeft aangegeven dat vervolgtrajecten beperkt aanwezig zijn.

Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 hebben de gemeenten Enschede en Hengelo (sinds

en anderen (bijv.

2001 1 centrumgemeente: Enschede) jaarlijks ca. f 6,2 miljoen voor


MO/VB/VO ontvangen. De Dijkstalgelden bedroegen f 298.807,-.


Gemeentelijke bijdrage aan T-team van Stichting Jarabee uit eigen

projecten voor

gemeentelijke middelen en MO-budget:

zwerfjongeren (ook

1999 Fl. 50.000,-

vervolgtrajecten)

2000 Fl. 50.000,2001 Fl. 227.000,-


33

Algemene Rekenkamer

l

2002 Fl. 100.000,De gemeente financiert ook een project Jongeren en Schulden . Gemeente financiert voorts instellingen voor maatschappelijke opvang ( f 664.000,- in 2001) en projecten, waarvan mogelijk ook zwerfjongeren gebruik maken.

Behaalde resultaten

Uit de voortgangsrapportage van het T-team over de periode dec. 1998-dec.


2000 blijkt dat 78 van de 91 begeleide jongeren (86%) de t-team begeleiding succesvol hebben afgerond. Het werkgebied van het T-team bestrijkt meer dan de centrumgemeente Enschede.

Toekomstplannen om

Het vangnet Zorg miv. 6 september 2001 ofwel een stuurgroep OGGZ: een


overlegorgaan van zorginstellingen (kleine en grote). De gemeente is

dichten + termijn

voorzitter en de politie is ook vertegenwoordigd. Er worden problemen in besproken, doel is gaten in het aanbod te voorkomen. Het is opgezet naar Gronings voorbeeld. Echter niet specifiek voor zwerfjongeren. Het T-team ontving projectfinanciering, de financiering van de aanloopperiode stond vast. Nu het project geslaagd is, is er discussie over wie dit verder gaat financieren. De financiering is tot en met 2004 zeker gesteld door provincie en de gemeenten Hengelo en Enschede, via GSB projectgelden.


Er is een contactnetwerk rond het T-team waarin diensten hulpverleningsinstellingen zitten met wie samenwerkingsafspraken bestaan. Daarnaast is in Enschede het Vangnet Zorg nu opgericht.


Het T-team kent een regiegroep en een begeleidingscommissie waar de

door gemeente

gemeente in zit. Daarnaast is het Vangnet Zorg nu opgericht waarvan de

(regierol)

gemeente voorzitter is.

Eisen aan de

Gemeente is van plan de beschikkingen aan te passen en meer eisen te gaan

verantwoording

stellen. Voor de Maatschappelijke Opvang kent de gemeente een produktrekening waarin doelstellingen (algemeen en specifiek voor begrotingsjaar) het beoogd maatschappelijk effect en het produkt in termen van output/kengetallen omschreven zijn. Hier zijn nog wel verbeteringen op mogelijk.

Centrumgemeente Zwolle

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Het aantal zwerfjongeren wordt door de gemeente geschat op 15-25. Er worden


34

Algemene Rekenkamer

l beleid en/of

door de instanties steeds jongere klanten gemeld en steeds vaker ook met

Activiteiten

meervoudige problematiek. Er is geen specifiek op zwerfjongeren gericht beleid

gemeente

geformuleerd. Men is bezig terzake beleid te ontwikkelen. Zwerfjongeren vallen dus onder het algemene MO beleid. In het rapport Onderzoek daken thuislozen Zwolle (juni 2001) wordt geconcludeerd dat onder meer voor de groep zwerfjongeren maatwerk nodig is en dat een vindplaatsgerichte en volhardende benadering geïndiceerd is.

Definitie

Dakloosheid:

zwerfjongeren

Daaronder wordt verstaan het niet hebben van enige vorm van huisvesting, het

gemeente

niet kunnen beschikken over een gegarandeerd onderkomen voor de nacht. Thuisloosheid: is een ernstige toestand van maatschappelijke, persoonlijke en relationele kwetsbaarheid waardoor functionele en medemenselijke relaties in de gangbare samenlevingsvormen niet of nauwelijks meer mogelijk zijn. Op de voorgrond staan een gebrek aan duurzame relaties en bindingen, een onvermogen die te realiseren, in combinatie met een onvermogen zich een stabiel leef- en werkmilieu te verschaffen. Voor zwerfjongeren wordt een leeftijdsbeperking toegevoegd: tot 23 jaar.

Aantallen uit

Mede op basis van gegevens van het bureau Jeugdzorg wordt het aantal

andere bronnen

zwerfjongeren geschat op 15-25.

(provincie,

Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 was er in Zwolle 1 hulpzoekende

instellingen) en

verslaafde zwerfjongere (op totaal van 39 verslaafden).

registraties Aard problematiek

Geen gegevens, behalve dat meervoudige problematiek steeds vaker voorkomt.


Er is sprake van integratie van Jeugdbeleid en MO-beleid op gemeentelijk

Jeugdbeleid/

niveau.

maatschappelijke

Samenhang met de jeugdhulpverlening (op provinciaal niveau) is niet

opvang voor

aangetroffen.

jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid

Het rijksbeleid is niet duidelijk. Evenmin is duidelijk wat er van de gemeente

rijksbeleid

wordt verwacht. De gemeente ontwikkelt dus haar eigen beleid.

Bestaande

Beschrijving

voorzieningen


35

Algemene Rekenkamer

l

36

Preventie

Geen gerichte preventieve voorzieningen bekend.

Signaleringsfunctie

Niet specifiek voor zwerfjongeren. Programma bemoeizorg (samenwerkingsverband van gemeente Zwolle en diverse instellingen) werkt vindplaatsgericht.

Crisisopvang,

Geen op zwerfjongeren gerichte voorzieningen.


Crisisopvang Leger des Heils (35 plaatsen) en Vrouwenopvang Overijssel.

capaciteit

Capaciteit onbekend, maar volgens onderzoek is de capaciteit voor crisisopvang ontoereikend. Indicatiestelling door Programma Bemoeizorg; capaciteit onbekend maar ontoereikend.

Jongerenpension

Geen


Leger des Heils: 27 plaatsen sociaal pension,

nachtopvang (bed,

Stichting daken thuislozen Harderwijk: 10 plaatsen;

brood, bad) en

Nel Banninkhuis: 20 plaatsen (bij kou 30 plaatsen)

capaciteit

Bonjour: 60 stoelen Vrouwenopvang Overijssel: onbekend

Instellingen voor

De Ambelt (jeugdzorg) geeft aan zwerfjongeren te heben opgevangen (11 in

jeugdzorg die

2000) .

zwerjongeren

Bureau jeugdzorg heeft geen actieve rol tav zwerfjongeren.

opvangen en rol bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecte n (zoals

Begeleid wonen: 24 plaatsen bij verschillende instellingen. Verder niet bekend.

budgettering, hulp bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Programma bemoeizorg


Niet bekend

(specifiek gericht op verslaving, psychische problematiek, reclassering)


Algemene Rekenkamer

l

37


In de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca. f 8,6 miljoen

en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO.


Dijkstalgelden bedragen f 379.562,--. De besteding is nog niet duidelijk.


Kan worden aangewend ter verbetering van het algemeen voorzieningen

projecten voor

niveau of wellicht ook voor het oplossen van zwerfjongeren problematiek.

zwerfjongeren (ook

De gelden die de gemeente uittrekt voor zwerfjongeren kunnen niet worden

vervolgtrajecten)

geschat. Ten behoeve van de ambulante jeugdhulpverlening (zorg) werd door de gemeente financieel ondersteund met een bedrag van f 150.000, het aanvullend ambulant jongerenwerk (welzijn) met een bedrag van tussen de f 250.000 - f 300.000.

Behaalde resultaten

Geen gerichte activiteiten voor zwerfjongeren dus ook geen resultaten.

gerichte activiteiten Toekomstplannen om

Niet specifiek voor zwerfjongeren. In het kader van het verkrijgen van een


sluitende ketenbenadering Zorg vóór Overlast wordt gewerkt aan het

dichten + termijn

realiseren van een gebruiksruimte voor problematische drugsgebruikers.


Onduidelijk. Aan het programma Bemoeizorg werken verschillende instellingen mee.


Er is sprake van een ambtelijk overleg met de provincie, een bestuurlijk

door gemeente

overleg met de regiogemeenten IJssel-Vecht. Ook de regio Noordwest

(regierol)

Veluwe heeft een apart ambtelijk overleg.

Eisen aan de

De gemeente kent Output(budget)financiering en incidentele

verantwoording

projectfinanciering. Men is bezig met het ontwikkelen van standaardcontracten. Daarin wordt onder meer opgenomen dat er is sprake van een inspanningsverplichting mbt. het ontwikkelen van een cliëntvolgsysteem vóór 1-1-2002, waarin de voortgang wordt gemeten van cliënten om daarmee de effectiviteit van het hulpaanbod te kunnen meten en verbeteren. Voorts wordt als subsidievoorwaarde genoemd te registreren door middel van het Klimop registratiesysteem. Er worden geen expliciete informatieeisen gesteld. Voor de verantwoording beoordeelt de gemeente het jaarverslag en de financiële verantwoording, de uitkomsten accountantscontrole en de andere documenten. Over de accountantscontrole worden afspraken gemaakt (onbekend welke). Bovendien worden op basis van de contracten


Algemene Rekenkamer

l

signaleringsrapportages en trendsrapportages verkregen. De gemeente geeft aan op de volgende aspecten te letten: Kenmerken van cliënten, aantal aanmeldingen, aantal afwijzingen, aantal in begeleiding genomen, aantal doorverwijzingen, bezettingsgraad, wachtlijstbeheer, kwaliteit, productie, slagingspercentage.


38

Algemene Rekenkamer

l

Provincie FLEVOLAND

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Het is bij de provincie Flevoland niet bekend of er een zwerfjongerenprobleem

beleid en/of

bestaat en wat de omvang daarvan zou kunnen zijn. Er zijn geen gegevens en

initiatieven

er is geen analyse hiervan. Er is geen beleid ten aanzien van zwerfjongeren. Er

provincie

zijn geen initiatieven van de provincie met betrekking tot zwerfjongeren.

Definitie

De provincie hanteert geen definitie. Dit is niet nodig, want er is geen beleid.

zwerfjongeren

Wel wordt verwezen naar de definitie van het bureau jeugdzorg. Aldaar wordt

provincie

als een zwerfjongere beschouwd iemand die daar ingeschreven staat met vermelding “zonder woon- en verblijfplaats”.

Aard problematiek

Er is bij de provincie Flevoland niets bekend over de problematiek van

jongeren

zwerfjongeren.


Er is geen sprake van integratie van jeugdzorg en maatschappelijke opvang

/

voor jongeren.

maatschappelijke opvang voor jongeren Helderheid

Het rijksbeleid is niet helder voor de provincie Flevoland.


Beschrijving


Naar het oordeel van de provincie zit het bureau jeugdzorg op de goede


koers. Begin 2002 zal alles volgens de systeemeisen zijn ingericht.

capaciteit

Jeugdhulpverlening wordt alleen verleend op indicatie van bureau jeugdzorg. Dat geldt voor iedereen en dus ook voor zwerfjongeren.

Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


39

Algemene Rekenkamer

l

40

Geld provincie voor

De provincie Flevoland ontving in 2000 een doeluitkering jeugdhulpverlening

zwerfjongeren

van f 27.042.000 en in 2001 van f 40.158.867. Het bedrag werd in 2001 eenmalig sterk verhoogd vanwege de integratie van de landelijke voorziening Veldzicht in de JHV-voorzieningen van Flevoland. Flevoland merkt op dat de doeluitkering onvoldoende is. Flevoland is een sterk groeiende provincie. Elk jaar komen er 2.300 jongeren bij. De financiering loopt achter op deze snelle groei. Daardoor is er in Flevoland per jongere jaarlijks f 50 minder te besteden dan in de rest van het land. Het is mogelijk dat er zwerfjongeren profiteren van de normale voorzieningen van jeugdhulpverlening die Flevoland financiert. Er is geen geld dat specifiek voor zwerfjongeren wordt uitgegeven.

Behaalde resultaten

Er zijn geen op zwerfjongeren gerichte activiteiten.


Toekomstplannen

Er zijn geen toekomstplannen m.b.t. zwerfjongeren.

om gaten in de opvang te dichten + termijn Coördinatie en

De provincie Flevoland heeft geen zwerfjongerenbeleid. Er is geen coördinatie

sturing door

of sturing in dit opzicht.

provincie

Centrumgemeente Almere N.B.: Almere is centrumgemeente (MO) voor geheel Flevoland. Tot 1 januari 2001 was Lelystad dit. Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er wordt al geruime tijd gesignaleerd door instellingen en gemeenten dat er

beleid en/of

zwerfjongeren zijn. Er is maatschappelijke druk om hier iets aan te (gaan)

Activiteiten

doen. Er is (nog) geen analyse van het probleem. Er is geen

gemeente

zwerfjongerenbeleid. De gemeente levert een financiële bijdrage aan de Noodopvang Perspectief van het Leger des Heils. Hiervoor worden 10 geoormerkte plaatsen voor jongeren beschikbaar gehouden.

Definitie

Een jongere die thuisloos is en geen vast dak boven het hoofd heeft.

zwerfjongeren gemeente


Algemene Rekenkamer

l Aantallen uit

De GGD heeft in 1997 een inventarisatie uitgevoerd die niet erg betrouwbaar

andere bronnen

geacht wordt. Deze kwam uit op 50 à 100 zwerfjongeren (Almere). Verder

(provincie,

schijnen er ongeveer 20 zwerfjongeren in Lelystad te zijn (bron onbekend).

instellingen) en

Noodopvang Perspectief krijgt jaarlijks ongeveer 50 aanmeldingen van

registraties

jongeren. Registratie verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 2 hulpzoekende zwerfjongeren in Almere.

Aard problematiek

Velen zijn met de justitie in aanraking (geweest). Er zijn ook veel

jongeren (volgens

uitbehandelde psychiatrsiche patiënten (volgens bureau jeugdzorg). Opvallend

instellingen)

is de recente toename van het aantal tienermeisjes.

Integratie

De gemeente Almere is bezig met het opzetten van een integraal jeugdbeleid.

Jeugdbeleid/ maatschappelijke opvang voor

Er is geen sprake van integratie.

jongeren (binnen

De provincie en de gemeente overleggen nog niet met elkaar over

gemeente en tussen

zwerfjongeren.


Het rijksbeleid is niet helder. Almere heeft het ministerie van VWS om uitleg

rijksbeleid

gevraagd over de interpretatie van de motie Dijkstal, maar zonder resultaat

Bestaande

Beschrijving


De gemeente Almere is bezig met het opzetten van een integraal jeugdbeleid. Er is een netwerk van samenwerkende instellingen: Attention!, dat aandacht besteedt aan preventie. Dit is nog maar net gestart. In Lelystad bestaat een dergelijk netwerk: Breakpoint, dat al wat langer bestaat en bevredigend functioneeert (26 instellingen op het gebied van jeugd, welzijn en veiligheid).

Signaleringsfunctie

Er is geen T-team. Genoemde netwerken Attention! en Breakpoint hebben ook een signalerende functie. Ook het Leger des Heils en de GGD signaleren.

Crisisopvang en

Noodopvang Perspectief van het Leger des Heils in Almere is een 24-uurs

capaciteit

crisisopvang. Er zijn 25 plaatsen, waarvan er 10 geoormerkt zijn voor jongeren. In feite is 43% van de opgenomen cliënten tussen de 15 en 25 jaar. Verblijfsduur gemiddeld 47 dagen. In Lelystad verzorgt Arcuris crisisopvang ( 15 plaatsen, niet specifiek voor jongeren).

Jongerenpension

Niet aanwezig.

(model zichten) en


41

Algemene Rekenkamer

l capaciteit

42

Dag en nachtopvang

Arcuris maatschappelijke opvang (sociaal pension 20 plaatsen, niet specifiek


voor jongeren).

capaciteit (gemengd voor alle leeftijden) Instellingen voor

Instellingen vangen alleen door bureau jeugdzorg geïndiceerde jongeren op.

jeugdzorg die

Het is onwaarschijnlijk dat zich daar veel zwerfjongeren onder bevinden.

zwerfjongeren

Het bureau jeugdzorg functioneert naar het oordeel van de provincie goed.

opvangen en rol

Wil gaan proberen zwerfjongeren op te sporen middels het project

bureau jeugdzorg

Buurtnetwerken.

(indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

Enkeltje Zelfstandig (Leger des Heils) in Lelystad biedt, vaak in vervolg op


Noodopvang Perspectief, een begeleid traject naar steeds grotere

hulp bij zoeken van

zelfstandigheid (eerst groepswonen, later begeleid wonen met steeds minder

werk en scholing,

begeleiding). De begeleiding bestaat uit woontraining en verder uit hulp bij:

begeleid wonen)

Versterken van emotionele stabiliteit, herstel/vorming en uitbreiding van sociaal netwerk, invulling van vrije tijd en het verwerven van een structureel inkomen uit arbeid of uitkering. Plaats voor 26 jongeren. Gemiddelde verblijfsduur 158 dagen. In drie jaar werden 140 jongeren opgenomen. In Almere is in 2001 gestart met nieuwe woonbegeleidingsvarianten in het kader van Attention!. De gemeente heeft hier f 200.000 voor toegezegd (experiment).

Bemoeizorg (zware

Niet aanwezig (voor jongeren).


Onbekend.


De gemeente Almere ontvangt in 2001 (eerste jaar centrumgemeente) 1,3


Algemene Rekenkamer

l en anderen (bijv.

miljoen gulden uit de specifieke uitkering maatschappelijke opvang. Dit


bedrag gaat op historische gronden in zijn geheel naar de MO-instelling


Arcuris. Over de periode 1998-2001 ontvingen de gemeenten Lelystad en

projecten voor

Almere samen jaarlijks ca f 3,3 miljoen voor MO/VB/VO.

zwerfjongeren (ook

Daarboven is f 197.300 aan Dijkstalgelden ontvangen. Deze werden ten

vervolgtrajecten)

dele doorgesluisd naar het Leger des Heils en ten dele besteed aan het in kaart brengen van de problematiek. Vanaf 2002 wordt dit geld structureel uitgekeerd aan Noodopvang Perspectief. Voor zover de gemeente iets aan zwerfjongeren wil doen, moet dit dus met “eigen geld” gebeuren. De bijdrage aan Noodopvang Perspectief is aanzienlijk: 1999 (startjaar) f 339.189, 2000 en 2001 ieder f 400.000. Voor 2002 en 2003 heeft Almere f 500.000,- per jaar toegezegd. De begroting van Perspectief bedraagt 1 miljoen gulden. Behalve de subsidie van de gemeente is er een subsidie van het zorgkantoor (f 85.000). De eigen bijdrage van de cliënten levert f 220.000 op en het restant van ruim drie ton wordt door het Leger des Heils opgebracht. Zowel de gemeente als het Leger des Heils moeten nog bezien of zij hun bijdrage in 2002 voortzetten. Enkeltje Zelfstandig heeft wegens uitbreiding een oplopende begroting (van f 421.000 in 1998 tot f 840.000 in 2001. Behalve een jaarlijkse subsidie van f 60.000 van het Zorgkantoor en f 50.000 eigen bijdragen van bewoners wordt dit geheel opgebracht door het Leger des Heils. De gemeente Almere zal in 2002 eenmalig f 100.000 bijdragen. Er zijn bijdragen gevraagd aan de gemeente Lelystad en de provincie Flevoland, tot nog toe zonder resultaat. Flevoland wil alleen een bijdrage in overweging nemen als het gaat om geïndiceerde plaatsen. Het Leger des Heils vindt dit ongeschikt voor deze doelgroep. Tenslotte zal Almere in 2001 f 200.000 bijdragen aan nieuwe begeleide woonvarianten in het kader van Attention!

Behaalde resultaten

Niet bekend. Er wordt wel geregistreerd, maar het percentage “onbekend”


is zeer hoog.

Toekomstplannen om

De gemeente wil vanaf 2002 de Dijkstalgelden structureel inzetten. Op het


moment van onderzoek waren er hiervoor nog geen concrete plannen die

dichten + termijn

geopenbaard konden worden.


Er is goed overleg tussen tal van instellingen in het kader van Attention! en Breakpoint.


De gemeente is nog maar net begonnen (vanaf 1 januari) aan zijn taak als

door gemeente

centrumgemeente. Op termijn wil men naar meer coördinatie en sturing toe.

(regierol)

De regiovisie MO is eind 2001 gereed.

Eisen aan de

Er zijn afspraken gemaakt over verantwoording (financieel en inhoudelijk).


43

Algemene Rekenkamer

l verantwoording

Noodopvang Perspectief en Arcuris voldoen hieraan middels hun evaluatieverslagen.


44

Algemene Rekenkamer

l

Provincie GELDERLAND

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

In opdracht van Gedeputeerde Staten is recent een onderzoek verricht naar de

beleid en/of

aard en omvang van de zwerfjongerenproblematiek en behoefte aan

initiatieven

opvangmogelijkheden: Zwerfjongeren in de provincie Gelderland. Hieruit

provincie

bleek dat er op 1 maart 2003 171 zwerfjongeren waren die gebruik maakten van hulpverleningsinstanties in Gelderland. Vervolgens is op basis van interviews een verdere schatting gemaakt van de jongeren die buiten de hulpverleningsinstanties blijven, met als resultaat: 350 tot 400 zwerfjongeren. De uitkomsten van het onderzoek moeten bijdragen aan beleidsontwikkeling ten aanzien van deze specifieke doelgroep. De provincie acht zich mede verantwoordelijk in het kader van een goede jeugdzorg voor de doelgroep. In het regioplan jeugdzorg Gelderland 2002 is opgenomen dat de provincie zich ten doel stelt om samen met de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de maatschappelijke opvang, op basis van het onderzoek naar zwerfjongeren een samenhangend beleid tot stand te brengen.

Definitie

De SGBO-definitie: Een zwerfjongere is een jongere tussen de 12 en 23 jaar

zwerfjongeren

die geen stabiele woon- of verblijfplaats heeft of verblijft in kort of

provincie

langdurende opvang voor thuisloze jongeren.

Aard problematiek

In het rapport: ‘Zwerfjongeren in de provincie Gelderland’ wordt opgemerkt

jongeren

dat één van de belangrijkste oorzaken voor zwerfgedrag bij jongeren de toenemende complexiteit van de samenleving is. Zwerfjongeren in het hulpverleningscircuit hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken: fysieke gebreken of handicaps, geringe intellectuele vaardigheden, vaak in combinatie met geringe sociale vaardigheden, het niet kunnen beschikken over minimale, stabiele sociale netwerken in gezin, eigen cultuur en omgeving.

Integratie

Er is subsidie voor afstemming tussen jeugdzorgbeleid op regionaal niveau en

Jeugdzorg/

jeugdbeleid op lokaal niveau. Deze subsidie kan bijvoorbeeld worden ingezet

maatschappelijke

voor zorgadviesteams op scholen of netwerken rond opvoedingsondersteuning

opvang voor

(valt ook binnen de brede schoolontwikkeling). Naast deze subsidie bestaat er


ook een afstemmingsoverleg tussen Gedeputeerde en wethouders op dit punt.

gemeente)

M.o.beleid ligt echt bij de gemeenten. De provincie heeft echter het initiatief


45

Algemene Rekenkamer

l

genomen om een gezamenlijke visie te ontwikkelen rond het thema maatschappelijke opvang. Het doel daarbij is om een regiovisie maatschappelijke opvang te ontwikkelen. Er zullen een paar bijeenkomsten worden georganiseerd, waarschijnlijk ook één over zwerfjongeren. Het resultaat wordt vastgelegd in een convenant. Door een tweetal gemeenten is naar aanleiding van het onderzoek ‘Zwerfjongeren in de provincie Gelderland’ het initiatief genomen om de maatschappelijke opvang van jeugdigen in het kader van de jeugdzorg met de provincie af te stemmen.

Helderheid

Voor maatschappelijke opvang geldt dat centrumgemeenten de regierol

rijksbeleid

hebben. De provincie heeft een regierol ten aanzien van het jeugdzorgbeleid, het Rijk wijst daarbij op methodiek en coachende begeleiding. Wat betreft het rijksbeleid inzake de zwerfjongerenproblematiek is er niet een eenduidige communicatie naar de jeugdzorg. In de beleidskaders jeugdzorg van het rijk komt dit onderwerp niet of nauwelijks aan de orde. Wel valt er uit verschillende beleidsstukken van het rijk, die niet direct gericht zijn op de jeugdzorg, rijksbeleid te destilleren. De taakverdeling tussen gemeenten en provincie op zich is niet onduidelijk.

Bestaande

Beschrijving


Er zijn 8 regio’s, 8 regionale bureaus Jeugdzorg. De ontwikkelingen lopen


echter uiteen, die vrijheid was ook geboden. Sommige bureaus hebben

capaciteit

ingestoken op diagnostiek en het indicatieteam, andere bureaus hebben ingestoken op ambulante zorg. Het uiteenlopen van deze ontwikkelingen is lastig. Per 1-1-2002 zullen alle bureaus worden samengevoegd in een stichting samen met de jeugdbescherming, vooruitlopend op de invoering van de wet op de jeugdzorg. Bureaus Jeugdzorg vormen geen laagdrempelige voorziening meer, m.a.w. ze staan niet meer met hun voeten in de modder. Veel jongeren bellen er niet meer zelf aan. Minder jongeren dan voorheen komen uit zichzelf. De uitgebreide diagnostiek (als gevolg van verdere professionalisering) schrikt sommige jongeren af. De bureaus zouden dus vindplaatsgericht moeten gaan opereren en zelf de jongeren gaan opzoeken maar daar hebben ze nu onvoldoende capaciteit voor.


46

Algemene Rekenkamer

l Middelen,

47

verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld provincie voor

De doeluitkering 2001 van het ministerie van VWS voor jeugdhulpverlening

zwerfjongeren

bedroeg f 142.996.000,-. Voor 2002 zijn er extra middelen van de provincie ten behoeve van zwerfjongeren ingezet, nl. 250.000,- euro. Bedoeld voor meer methodiekuitwisseling, uitwisseling tussen gemeenten en een kennisplatform van 8 grote steden (het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid). Er zijn structurele middelen voor de drie volgende projecten: •

Radar: 108.716 gulden (in 2002);

•

T-team: 223.509 gulden (in 2002);

•

R-75: 224.982 gulden (in 2002).

Behaalde resultaten

Voor de ijkpuntmeting waren er 20 instelllingen met raakvlakken aan


zwerfjongeren benaderd. Maar specifiek voor zwerfjongeren zijn er drie grote instellingen in de provincie, die medegefinancierd worden door de provincie: •

Stichting Jeugdzorg in de gemeente Nijmegen: project R-75 (gefinancierd door provincie en gemeente);

•

Nové in de gemeente Apeldoorn: project Radar (gefinancierd door provincie en gemeente);

•

GSJ-Lindenhout in de gemeente Arnhem: project T-team (gefinancierd door provincie en gemeente).

De drie voorzieningen zijn niet gericht op het bieden van onderdak maar op het bieden van begeleiding: •

T-team: signalering, verwijzing, begeleiding, ondersteuning;

•

Radar: ambulante trajecten, ondersteuning ;

•

R-75: ondersteuning.

De behaalde resultaten zijn per project: •

Radar: 124 jongeren geholpen in 2000;

•

T-team: 30-40 jongeren in hulpverleningstraject;

•

R-75: 135 jongeren geholpen in 2000.


Algemene Rekenkamer

l Toekomstplannen

Er is een nieuw plan voor een kennisplatform met de 8 grote steden, een

om gaten in de

initiatief van het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid van de provincie. Eén

opvang te dichten +

van de thema’s zal de zwerfjongerenproblematiek zijn.

termijn

Naar aanleiding van het zwerfjongerenonderzoek zal er een bijeenkomst georganiseerd worden met de betrokken instellingen om na te gaan op welke wijze de aanbevelingen uit het onderzoek vorm kunnen worden gegeven. De instellingen voor jeugdhulpverlening in Gelderland richten zich op nazorg om te voorkomen dat jongeren gaan zwerven. Een ander initiatief van de provincie is de oprichting van een platform maatschappelijke opvang met alle centrumgemeenten. Het doel daarvan is om een regiovisie maatschappelijke opvang te ontwikkelen. Er zullen een paar bijeenkomsten worden georganiseerd, waarschijnlijk ook één over zwerfjongeren. Het resultaat wordt vastgelegd in een convenant.

Coördinatie en

Er is geen duidelijke taakverdeling. Maatschappelijke opvang hoort bij

sturing door

centrumgemeenten. Het ligt op de grens met jeugdzorgbeleid, hetgeen onder

provincie

de verantwoordelijkheid van de provincie valt. Dit maakt overleg en afstemming noodzakelijk. Daartoe neemt de provincie dan ook het initiatief. De provincie vervult de rol van stimulator, een regierol is niet echt mogelijk.

Centrumgemeente Amersfoort

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente kan niet aangeven hoeveel zwerfjongeren, overeenkomstig

beleid en/of

definitie SGBO, zich in Amersfoort bevinden. Zij vermoedt dat het er niet veel

Activiteiten

zullen zijn. Onlangs is een project gestart om een genuanceerd beeld te krijgen.

gemeente

In de opvang blijken zeer moeilijke figuren (zware psychische problematiek met eventuele verslaving) een contra-indicatie te hebben. Het gemeentebeleid is zo dat ze juist diegene die het heel moeilijk hebben willen opvangen. Daarom is nu een pilotproject gestart om te achterhalen wat voor soort mensen het zijn die rondhangen in stad. Dit zijn niet altijd zwervers, maar soms ook mensen uit achterstandswijken. In de pilot wordt aandacht aan mensen besteed: hoe deze mensen te benaderen, willen ze wat, kunnen we wat met hulpverlening etc. Voor de pilot is een probleemanalyse uitgevoerd, dat heeft geleid tot de nota Jongeren op straat. De gemeente Amersfoort heeft nog geen doelstellingen geformuleerd, maar op korte termijn dient er volgens de gemeente en instellingen wel iets te gebeuren.


48

Algemene Rekenkamer

l

Het is daarbij volgens hen de vraag of je bijvoorbeeld ook niet- zwervenden of zwervende vrouwen met kinderen (die niet exact onder SGBO-definitie vallen) daarin moet betrekken. Wel heeft de gemeente een masterplan opgesteld waarin een goede probleemanalyse van het totale jeugdbeleid is opgenomen, inclusief doelstellingen voor korte en lange termijn. Ook is er aandacht voor de inbedding van het masterplan binnen de hulpverlening. Tevens heeft gemeente Amersfoort een onderzoek naar het beleid en de Mo in de regio Eemland laten uitvoeren. Hierin wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan daken thuislozen. Hierin wordt opgemerkt dat het aantal jongeren in sommige deelgroepen toeneemt en wordt de problematiek beschreven. Er is echter geen specifieke aandacht voor zwerfjongeren.

Definitie

De gemeente hanteert de definitie van het SGBO


Stichting inloop en dagopvang schat dat ongeveer 25 jongeren op jaarbasis

andere bronnen

gebruik maken van de inloopvoorziening (aantal bezoekt zeer regelmatig).

(provincie, instellingen) en

Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er 2 hulpzoekende

registraties

verslaafde zwerfjongeren (op totaal van 25 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

De gemeente kan geen onderscheid maken. Dak- en thuislozen worden in de

jongeren (volgens

bestanden van de ambulante zorg gelabeld als mensen met

instellingen)

verslavingsproblemen. Voor deze categorieën kunnen geen precieze aantallen worden gegeven. In een nota nav. de nota “Een redelijk bestaan” (aandacht voor daken thuislozen) blijkt dat in stichting passantenverblijf steeds vaker jongeren komen. Dit betreffen ggz-clienten die een time-out hebben gekregen en/of zwakbegaafden waar de SPD geen raad mee weet. In deze nota blijkt dat meer alleenstaande moeders uit de Antillen, vrouwen zonder verblijfstatus en buitenlandse vrouwen in gedwongen prostitutie komen terwijl aantal turkse en marokkaanse probleemjongeren verminderen. Dak en thuislozen in de toekomst zijn volgens de onderzoekers met name illegalen en uitgeprocedeerde asielzoekers. Tot slot wordt opgemerkt dat mensen met een psychiatrische problematiek die ook een verslaving hebben, agressief gedrag vertonen en weigeren hun medicatie te gebruiken vrijwel nergens terecht kunnen.

Integratie

Het masterplan is het kader waarin het gemeentelijk jeugdbeleid zich

Jeugdbeleid/

‘beweegt’. Daarin staat meer vermeld over specifiek jeugdbeleid, waarin aan

maatschappelijke

bepaalde groepen extra aandacht wordt besteed (aan de hand van thema’s). Bij

opvang voor

het opstellen van dit masterplan zijn er veel ronde-tafelgesprekken gevoerd,


49

Algemene Rekenkamer

l jongeren (binnen

gemeente en tussen

waarbij een veelheid aan organisaties betrokken was (onderwijs, politie, instellingen jeugdzorg en MO, et cetera).

gemeente en provincie)

Het jeugdbeleid vanuit de provincie en het preventief lokaal gemeentelijk jeugdbeleid zouden beter op elkaar moeten aansluiten. Hieraan wordt gewerkt.

Helderheid

Het rijksbeleid is duidelijk, in die zin dat de Motie-Dijkstal ‘gebiedt’ dat er

rijksbeleid

extra aandacht aan zwerfjongeren besteed moet worden.

Bestaande

Beschrijving


-

WUL (werkgroep uitvallende leerlingen): preventie van schooluitval via een sluitend registratie en begeleidingssysteem en de instandhouding van SKT’s.

-

SKT’s (school konsultatie teams): signalering van en hulp aan risicoleerlingen

-

Preventieproject psychosociale problematiek (GGD, AJO/JAC, RIAGG en OBD)

-

Trajectbureau (richt zich op jongeren 16-23 om trajecten uit te zetten in 2e fase voortgezet onderwijs voor jongeren die dreigen uit te vallen c.q. weer aan onderwijs willen deelnemen).

Signaleringsfunctie

-

Jongeren op straat overleg.

-

Bestrijding onderwijsachterstanden

-

Jeugdpreventie project.

-verwijzersnetwerk -jeugdhulpverleningsnetwerk (stimuleren van samenwerking en knelpunten signaleren. Deelnemers zijn jongerenwerk in de wijken, kontaktfunctionaris Marokkaanse jongeren, sociale dienst en politie).

Crisisopvang en

-

St. de Rotonde (11)

capaciteit

-

Passantenverblijf (1 plts)

Bureau Jeugdzorg meldt dat voor jeugdzorg in de provincie, deel provincie oost utrecht 12 tot 13 crisisplekken aanwezig zijn, hetgeen een tekort is. Jongerenpension

Nee


In de opvanginstelling (Stichting inloop en dak) in Amersfoort is afgesproken

nachtopvang (bed,

dat zij 30 mensen per dag kunnen opvangen. In hoogtijdagen vangen zij


50

Algemene Rekenkamer

l brood, bad) en

echter wel 60 tot 70 mensen op. De leeftijd van deze mensen ligt daar met

capaciteit (gemengd

name tussen 25 en 45.


Rondhangende jongeren/zwerfjongeren komen misschien meer terecht in de jeugdzorgkoker dan wel in het onderwijsachterstandenbeleid. Stichting Blijf van mijn lijf, jaarlijks ongeveer 60 vrouwen en 60 kinderen. Meer aanmeldingen dan capaciteitsplaatsen. Stichting passantenverblijf kent ook een sociaal pension waar eigenlijk in de praktijk alleen volwassenen wonen. Jongeren zijn echter niet bij voorbaat uitgesloten voor deze voorziening.

Instellingen voor

Er zijn verscheidene instellingen in regio aanwezig voor jeugdzorg, als bijv.

jeugdzorg die

Zandbergen, st. Merwijk en wt. Jeugdkinderen). Betreft volgens bureau

zwerfjongeren

jeugdzorg met name jeugdhulpverlening en heeft niet betrekking op

opvangen en rol

zwerfjongeren. Capaciteit onbekend

bureau jeugdzorg (indicatiestelling)

Bureau jeugdzorg verwijst alleen jongeren door naar jeugdzorginstellingen. Registreert niet op zwerven. Hoeveelheid jongeren afhankelijk van definitie. Wel zijn zemet name ouder dan 18. Met MO afspraak gemaakt dat alles boven 18 en geen recent jhv verleden in MO circuit blijft. Anderen worden direct door jeugdzorg overgenomen.


Begeleid wonen, st. de rotonde (29 plts)

n (zoals

Trajectbureau (richt zich op jongeren 16-23 om trajecten uit te zetten in 2e

budgettering, hulp

fase voortgezet onderwijs voor jongeren die dreigen uit te vallen c.q. weer

bij zoeken van werk

aan onderwijs willen deelnemen.

en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Onbekend of er voorzieningen voor deze groep zijn.


Onbekend

(zoals ambulante psychiatrische begeleiding) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


51

Algemene Rekenkamer

l Geld door

Geen gelden specifiek voor zwerfjongeren.

gemeente en

De centrumgemeente ontving in de periode 1998-2001 jaarlijks ca. f 4,9

anderen (bijv.

miljoen voor MO/VB/VO. De Dijkstalgelden bedroewgen f 247.733,- .


In 2001 wordt aan MO instellingen besteed:

fondsen) besteed

Blijf van mijn lijf:

946.000

aan projecten voor

Rotonde:

644.200

zwerfjongeren (ook

Sociaal pension:

vervolgtrajecten)

Inloop en dagopvang: Nemo: Koepel:

Behaalde

269.000 245.000 221.600 60.000

Nvt

resultaten gerichte activiteiten Toekomstplannen

In nota nav. Een redelijk bestaan, staat in het overzicht een project

om gaten in de

Zwerfjongeren opgenomen voor 2002 en verder. In 2002 staat hiervoor een

opvang te dichten

bedrag van fl. 50.000 gereserveerd. Eenzelfde bedrag staat ook gereserveerd

+ termijn

voor 2003 en verder. De gemeente heeft aangegeven eerst inventarisatie van de exacte problematiek te willen doen alvorens concrete invulling aan dit project te geven. Onduidelijk in welke mate project gaten in opvang moet/zal gaan vullen.

Overleg

Zie preventieprojecten, er bestaan een aantal netwerken waarin de instellingen

instellingen

samenwerken en regulier overleg hebben.

Coördinatie en

Middels het masterplan en het uitgewerkte jeugdbeleid neemt de gemeente een

sturing door

coordinerende en sturende rol op zich. Dit blijkt onder meer uit initiatieven van

gemeente (regierol)

de gemeente om verschillende instellingen bij elkaar te roepen om een jeugdcriminaliteitsproject te beginnen etc. Anderzijds blijkt dit uit de coordinerende rol die Amersfoort op zich neemt in het organiseren van overleg met de gemeenten die onder haar regio vallen. Daartoe heeft zij zelfs een notitie geschreven waarin zij haar positie en de invulling van de regierol uitwerkt.

Eisen aan de

De gemeente geeft in haar subsidiebeschikking een aantal

verantwoording

prestatieverplichtingen waaronder rapportage en een verantwoording. In de jaarrekening moeten gegevens zijn opgenomen over aantal aanmeldingen,opnames,bezettingsgraden,gemiddelde verblijfsduur,aantal uitstromers,aantal en duur nazorgcontacten bij uitstroom. In het inhoudelijk jaarverslag moeten gegevens uit Klimopregistratiesysteemzijn opgenomen, zoals aantal aanmeldingen,aantal opnames, aantal clienten naar geslacht,herkomst van client,bezettingsgraden,gemiddelde verblijfsduur, aantal afwijzingen en overwegingen daarbij,


52

Algemene Rekenkamer

l

soorten problematieken naar categoriende clienten, uitstromers, terugvallers etc. Voor een aantal voorzieningen vraagt de gemeente ook om een toelichting op de huisregels en de wijze waarop buurtoverlast wordt getracht te voorkomen. Deze eisen houden in dat niet specifiek over plaatsen voor zwerfjongeren een eigen verantwoording wordt afgelegd, te meer daar er geen specifieke projecten of instellingen zijn voor zwerfjongeren. Deze categorie kan alleen uit leeftijdsregistratie worden afgeleid.

Centrumgemeente Apeldoorn

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Jongeren uit tehuizen (18+) komen in daklozencircuit wegens gebrek aan

beleid en/of

opvang na 18 jaar. Er zijn ook mazen in het vangnet door

Activiteiten

multiproblemproblematiek waardoor jongeren die hiermee te kampen hebben

gemeente

niet de opvang krijgen die ze nodig hebben. Er zit een gat tussen de hulpverlening aan volwassenen en de jeugdhulpverlening (die problematische jongeren vanaf 18 jaar niet (meer) in behandeling nemen. De afstemming met de jeugdhulpverlening is de afgelopen jaren volgens de gemeente niet verbeterd. Van een netwerk is nog nauwelijks sprake en de gemeente hoopt op een actievere en meer sturende opstelling van de provincie Gelderland. Het aantal jongeren zonder vaste woon- of verblijfplaats zou schrikbarend toenemen. Dat was de reden waarom de Stuurgroep Integraal Jeugdbeleid in 1997 een werkconferentie organiseerde, hetgeen resulteerde in het project Daken Thuisloze Jongeren in de Stedendriehoek (mei,1998). Doel: opsporen, aanmelden, registreren en volgen van zwerfjongeren; creëren van 24uursopvang en voorziening begeleid wonen.

Definitie

Jongeren tot 25 jaar die gedurende 3 maanden geen verblijfplaats hebben en in

zwerfjongeren

deze tijd minstens 3 verschillende slaapplaatsen gehad hebben.


Bureau Jeugdzorg kent geen zwerfjongeren;

andere bronnen

Radar (Registratie- en Aanlooppunt voor Dakloze en Risicojongeren;

(provincie,

Jaarverslag 2000): 124 jongeren maakten voor kortere of langere tijd gebruik

instellingen) en

van de voorziening; per 31 –12 2000 nog 36 jongeren in begeleiding.

registraties

Daarnaast zijn er door de medewerkers zo’n 160 korte outreachende contacten. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er 4 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren in Apeldoorn (in totaal waren er 68 hulpzoekende


53

Algemene Rekenkamer

l

Aard problematiek

verslaafden). De volgende problematiek doet zich voor:

jongeren (volgens

•

Alleenstaande minderjarige asielzoekers;

instellingen)

•

Jongeren met een tehuisverleden; (slecht netwerk, problemen met dagritme, financiën, huisvesting, gezondheid)

•

Jongeren met een justitiële achtergrond;

•

Ex-drugsverslaafde jongeren;

•

Jongeren met psychiatrische problematiek;

•

Jongeren met gedragsproblematiek

Integratie

De nota’s Preventief Jeugdbeleid 1997-2001 (okt. 1997) en Apeldoorns Jong

Jeugdbeleid/

Kapitaal, Jeugdbeleid Apeldoorn 2002-2004 hebben betrekking op jongeren tot

maatschappelijke

24 jaar. Er is sprake van een integratie tussen MO en locaal jeugdbeleid. Een

opvang voor

afstemming tussen gemeentelijk en provinciaal jongerenbeleid, in het bijzonder

jongeren (binnen

tussen de instellingen MO/Jeugbeleid en het bureau Jeugdzorg is op

gemeente en tussen

uitvoeringsniveau gerealiseerd. Bureau Jeugdzorg verwijst regelmatig naar

gemeente en

RADAR.


Met de motie Dijkstal is de zwerfjongeren problematiek beleidsmatig op de

rijksbeleid

agenda gekomen. Eerder is van overheidswege geen verwachting uitgesproken over specifieke acties van de gemeenten. De minister verwacht dat centrumgemeenten zelf verantwoordelijkheid nemen.

Bestaande

Beschrijving


Verschillende voorzieningen geven uitvoering aan het integraal preventief Jeugdbeleid, waaronder RMC, Riagg, Spatie, Tactus enz. De gemeente heeft aangegeven dat er geen specifiek op zwerfjongeren gerichte preventie is.

Signaleringsfunctie

Radar, werkt deels vindplaatsgericht. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Crisisopvang en

Arcuris Parkzicht 7*24 uurs opvang.

capaciteit

De gemeente heeft aangegeven dat crisisopvang beperkt aanwezig is.

Jongerenpension

Er is geen pension dat alleen zwerfjongeren opvangt. Een aansluiting van

(model zichten) en

Arcuris Parkzicht (6 plaatsen voor zwerfjongeren) bij de Stichting

capaciteit

Zwerfkinderen wordt overwogen.

Dag en

Arcuris heeft in Apeldoorn en Beekbergen in totaal 295 plaatsen woon- en

nachtopvang (bed,

opvangvoorzieningen en 120 plaatsen voor dagactiviteiten.


54

Algemene Rekenkamer

l brood, bad) en

capaciteit (gemengd

De gemeente heeft aangegeven dat dagen nachtopvang geschikt voor jongeren beperkt aanwezig is.


Jongeren met multiproblem krijgen niet de opvang die ze nodig hebben.

jeugdzorg die

Indicatiestelling wordt gedaan door Bureau Jeugdzorg (<18 Jaar) en Radar

zwerfjongeren

(>18 jaar). Radar zorgt eveneens voor een trajectplan.

opvangen en rol

Bureau jeugdzorg speelt geen rol tav zwerfjongeren.

bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecte

Vanuit Radar worden individueel toegespitste trajecten uitgezet.

n (zoals

De gemeente heeft aangegeven dat de begeleidingstrajecten voor

budgettering, hulp

zwerfjongeren beperkt zijn.


De gemeente heeft aangegeven dat bemoeizorg niet aanwezig is.


Afhankelijk van opvangvraag: onder meer RIBW, Spatie (ggz), Reclassering,

(zoals ambulante

Wisselwerk (sociaal cultureel werk).

psychiatrische

De gemeente heeft aangegeven dat vervolgtrajecten beperkt zijn.

begeleiding) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

Over de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca f 9,8 miljoen

en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO.


Dijkstalgelden: f 164.718,-. Deze middelen zullen worden ingezet voor dak-


en thuisloze jongeren, harddrugsverslaafden en daklozen met GGZ

projecten voor

problematiek.

zwerfjongeren (ook vervolgtrajecten)

2000: Gemeentelijke kosten tbv zwerfjongeren: ARCURIS: f 100.000,- voor hulpverlening zwerfjongeren; f 15.000,- voor garantie onderbezetting. NOVÉ:

f 115.000,- voor het registratie- en meldpunt.


55

Algemene Rekenkamer

l

56 Instellingsfinanciering: ARCURIS: f 600.000,- gemeentelijke subsidie voor 11 opvangplaatsen volwassenen en 6 jongeren; NOVÉ:

f 115.000,- provinciale subsidie ambulante jeugdzorg.

Behaalde resultaten

Radar, jaarverslag 2000:


In 2000 hebben 124 jongeren gebruik gemaakt van een kortdurend of langer hulptraject. 88 jongeren zijn uitgeschreven, waarvan 44 omdat het zorgplan is afgerond, 19 vanwege verwijzing naar andere hulpverlenende instanties, 6 vanwege verhuizing en in 19 gevallen is het traject afgebroken door de cliënt. In ca. 25% van de gevallen beliep de duur van de hulpverlening minder dan 6 weken, in 25% tussen de 6 en 12 weken en de resterende helft was tussen de 12 en 27 weken ingeschreven.

Toekomstplannen om

Over enkele jaren hoopt Arcuris Nieuw Sprongzicht te realiseren met 6


plaatsen 24-uurs opvang en 4-6 plaatsen voor begeleid wonen voor

dichten + termijn

jongeren. Termijn onbekend.


Via onder meer de stuurgroep jeugdbeleid, de projectgroep integraal jeugdbeleid en de projectgroep jongeren en criminaliteit hebben alle relevante instellingen overleg. Apeldoorn heeft samen met zeven andere gemeenten het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid ontwikkeld, waarin ook MO aan de orde komt. Met de provincie bestaat geen gestructureerd overleg op het punt van zwerfjongeren.


De gemeente beschouwt zich als eindverantwoordelijke en regisseur van het

door gemeente

integraal jeugdbeleid zoals blijkt uit de nota Apeldoorns Jong Kapitaal.

(regierol) Eisen aan de

In de gemeente vindt programma- en outputfinanciering plaats. Er bestaat

verantwoording

nog geen min of meer standaard subsidiecontract. Volgens de gemeente worden over de volgende onderwerpen afspraken gemaakt over het aantal: aanmeldingen, afwijzingen, doorverwijzingen, in begeleiding genomen, cliënten (en kenmerken). Bovendien wordt gevraagd naar de bezettingsgraad, het wachtlijstbeheer, het aantal afgeronde hulpverleningstrajecten, de duur van de hulpverlening en de aard van de problematiek. De instellingen dienen jaarverslagen en jaarrekeningen te overleggen.

Centrumgemeente Arnhem


Algemene Rekenkamer

Problematiek l

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft het zwerfjongerenprobleem in kaart gebracht en daarop

beleid en/of

beleid ontwikkeld in de nota Een eigen (t)huis (augustus, 2000). Zwerfjongeren

Activiteiten

worden daarin als aparte doelgroep behandeld. Op het gebied van

gemeente

zwerfjongeren zijn knelpunten gesignaleerd. Om het probleem te verhelpen zijn maatregelen genomen door uitbreiding van het outreachend werken en intensivering van de hulpverlening met als doel het aantal zwerfjongeren terug te dringen met 15% in 2003 en 20% in 2010. Volgens eigen bronnen zijn er in Arnhem circa 100 zwerfjongeren (grijze zwerfjongeren niet meegerekend).

Definitie

Sinds 2001 hanteren zij de volgende definitie van Beke: Een zwerfjongere is

zwerfjongeren

een jongere tussen de 12 en 23 jaar die geen stabiele woon- of verblijfplaats

gemeente

heeft of verblijft in kort of langdurende opvang voor thuisloze jongeren. Dit daar in de oude definitie (Dortmans en De Bie) jongeren die korter dan drie maanden dakloos zijn of langer dan drie maanden in een opvang verblijven werden uitgesloten.

Aantallen uit

Volgens eigen bronnen zijn er in Arnhem circa 100 zwerfjongeren (grijze

andere bronnen

zwerfjongeren niet meegerekend).

(provincie,

Onderzoek i.o.v. de provincie Gelderland: 171 jongeren en 300 à 400 in het

instellingen) en

grijze circuit.

registraties

Oudere jaren: Beke 1993: 100 T-team 1996: 136 Gegevens verslavingszorg (LADIS): In 2000 waren er 4 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op totaal van 62 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Als achtergronden die leiden tot thuisloosheid, tot zwerfgedrag, worden

jongeren (volgens

genoemd: werkloosheid, drankmisbruik, ruzies, mishandeling, incest,

instellingen)

integratieproblematiek, echtscheiding, psychiatrische problemen. Jongeren zelf: afgebroken schoolopleiding, geen uitzicht op werk, geen reguliere huisvesting, geen sociale leefomgeving, moeilijk gedrag, geen tot weinig toekomstperspectief, verslaving.

Integratie

Zwerfjongerenbeleid viel eerst onder integraal jeugdbeleid en is nu een

Jeugdbeleid/

coproductie van de beleidsterreinen maatschappelijke opvang en jeugdbeleid.

maatschappelijke

Vanuit integraal jeugdbeleid wordt gestuurd op preventie, vanuit

opvang voor

maatschappelijke opvang op begeleiding, behandeling en opvang.

jongeren (binnen gemeente en tussen

Er is overleg met de provincie over het zwerfjongerenprobleem.

gemeente en provincie)


57

Algemene Rekenkamer

l Helderheid rijksbeleid

Neen, het Rijksbeleid is nog niet echt helder. Wel helder is dat zwerfjeugd momenteel de aandacht heeft en dat er door het Rijk via de motie Dijkstal middelen ter beschikking zijn gesteld. De rapportages en onderzoeken over zwerfjeugd zegt de gemeente wel te kennen.

Bestaande

Beschrijving


Er zijn preventieprojecten zoals ex-amaproject, preventieproject Surinaamse jongeren (Surinaamse en Antilliaanse jongeren zijn een risicogroep) en stimuleringsprojecten allochtone jongeren, rand- en risicojongeren. Capaciteit (voor zover bekend) van de instellingen die zich richten op preventie: Werktraining: 22 plaatsen voor jongeren met een moeizaam arbeids/scholingsverleden. Verslavingszorg: de Grift, preventieprogramma’s voor scholen, behandeling. Werk en Scholing: Stimuleringsproject allochtonen. Verder een reeks aan preventieve activiteiten binnen het Integraal Jongeren Beleid (IJB), waarvan de capaciteit moeilijk is aan te geven. (Zie het IJB overzicht). De gemeente heeft aangegeven de preventie voldoende te vinden.

Signaleringsfunctie

Rijnside (MO) haalt de jongeren van straat. Vanaf 1993 is er het T-team. Zij geven 6 tot 12 maanden begeleiding, m.b.v. een begeleider, kamertraining/begeleid wonen. Van de 90 aanmeldingen worden er 45 aangenomen en begeleid; de 45 zwaar verslaafde en psychotische cliënten worden door verwezen naar o.a. verslavingszorg. De overige 10 gaan naar de crisisopvang. Een probleem vormen de zwakbegaafden. De norm voor behandeling van deze groep is verhoogd, d.w.z. dat zij niet meer worden aangenomen. Deze jongeren vallen wellicht tussen de wal en het schip. Dit is overigens een landelijk probleem. Daarnaast heeft Arnhem een moeilijke, agressieve groep (10 tot 15 jongeren) relatief jonge daken thuislozen (20 tot 35), die niet te handhaven is in reguliere opvangvoorzieningen (draaideur patiënten), de zogenaamde Fonteingroep. De gemeente heeft aangegeven de signalering voldoende te vinden.

Crisisopvang en

Welzijn Arnhem (maatschappelijke opvang: dag en nachtopvang,

capaciteit

crisisopvang en begeleid wonen), ze hebben opvangplaatsen voor zwerfjongeren gereserveerd: 1 plaats crisisopvang. GSJ (Gelderse Stichting Jeugdhulpverlening) Lindenhout: Indico, individuele crisisopvang voor zeer moeilijke (thuisloze) jongeren (6 plaatsen), crisisopvang voor jongeren ( 8 plaatsen, crisisopvang voor meiden 8 plaatsen.


58

Algemene Rekenkamer

l

Er is behoefte aan uitbreiding opvangvoorziening voor zwerfjongeren. Samen met Sancta Maria in Nijmegen wordt hierover overlegd. En er is behoefte aan begeleiding en behandeling van jongeren die door een contraindicatie (d.w.z. twee problemen, zwaar verslaafd en psychotisch) nergens terecht kunnen. Dit zijn er thans circa 10 tot 15. De gemeente heeft aangegeven de crisisopvang voor de zwaardere doelgroep voldoende te vinden, voor de wat lichtere doelgroep niet. Voor deze groep wil Arnhem samen met Nijmegen Sancta Maria uitbreiden.

Jongerenpension

GSJ Lindenhout is specifiek gericht op jongerenopvang. Ook zwerfjongeren

(model zichten) en

kunnen hier een plaats krijgen.

capaciteit Dag en nachtopvang

(zie hiervoor: crisisopvang en capaciteit)


Welzijn Arnhem (maatschappelijke opvang: dag en nachtopvang,

capaciteit (gemengd

crisisopvang en begeleid wonen), ze hebben opvangplaatsen voor


zwerfjongeren gereserveerd: 2 plaatsen nachtopvang, onbekend aantal plaatsen in dagopvang. Ook is er een stoelenproject De Druif (eenvoudige nachtopvang voor daken thuislozen).

Instellingen voor

Bureau Jeugdzorg Gelderland heeft zich, conform opdracht, ontwikkeld tot

jeugdzorg die

de toegang tot de jeugdhulpverlening. Zwerfjongeren spelen daarbij

zwerfjongeren

nauwelijks een rol vanwege hun ambulante gedrag waar de BJZ ’s niet op

opvangen en rol

zijn ingericht. De uitvoering van ‘de Jeugdzorg’ speelt zich, waar het

bureau jeugdzorg

zwerfjongeren betreft, dus af bij andere instellingen, zoals

(indicatiestelling)

randgroepjongerenwerk of projecten als Eagle Eyes (gericht op dagzwervende jongeren) of het AMA project.


Er zijn diverse begeleidingstrajecten.


Rijnside: unit voor rand- en risicojongeren, begeleiden zwerfjongeren en

hulp bij zoeken van

verwijzen ook naar GSJ Lindenhout.

werk en scholing,

Thuislozenteam, deze doet 45 begeleidingstrajecten per jaar.

begeleid wonen)

Jona, particuliere instelling voor daken thuisloze jongeren (2 plaatsen). SSWA 1 plaats begeleid wonen GSJ Lindenhout: Indico, kamertraining voor jongeren (16 plaatsen). Kruispunt, kerkelijke dagopvang (aantal plaatsen onbekend). De gemeente heeft aangegeven de begeleidingstrajecten op zich voldoende te vinden; er zijn veel maatregelen voor risicojongeren in het kader van integraal jeugdbeleid ingezet. Voor begeleid wonen is er voor de lichtere doelgroep onvoldoende woonruimte. Hiertoe is overleg met de corporaties gestart.

Bemoeizorg (zware

Niet specifiek voor jongeren. Dit zou er volgens de gemeente wel moeten

gevallen)

zijn, gelet op een (uitbehandelde) groep jongeren waar Arnhem op dit moment nog niets mee kan (Fonteingroep).Onder het eind 2000 opgericht Centraal Meld- en Coördinatiepunt wordt een vangnetteam voor bemoeizorg


59

Algemene Rekenkamer

l

gehangen.

Vervolgtrajecten

Leger des Heils, dagtrainingscentrum en woonvoorziening voor ex-


delinquente jongeren (8 plaatsen).

verslaving,

Gelderse Roos: jeugdzorg, Riagg (aantal plaatsen onbekend).

psychische

Er is ambulante psychiatrische begeleiding, maar er zijn wachtlijsten, en dat

problematiek,

kan leiden tot terugval van betrokkenen.

reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

Over de periode 1998-2001 ontving Arnhem jaarlijks ca. f 15,6 miljoen voor

en anderen (bijv.

MO/VB/VO. De Dijkstalgelden bedroegen f 321.082,-.

provincie,

De uitkering MO is in 2001 verminderd omdat Doetinchem sindsdien als


centrumgemeente fungeert.

besteed aan projecten voor

Hulpverlening zwerfjongeren

zwerfjongeren (ook

1997 f

vervolgtrajecten)

1998 f 100.000,-

90.000,-

1999 f 103.445,2000 f 110.000,2001 f 113.236,Opvang zwerfjongeren 1997 f 60.000,1998 f 61.130,1999 f 63.033,2000 f 65.000,2001 f 65.000,De provincie draagt bij aan het Integraal Jongeren Beleid (IJB). GSJ Lindenhout en Bureau Jeugdzorg krijgen rechtstreeks geld van de provincie. Rijnside krijgt ook subsidie via de Wet inkomen en werk (sociale zaken). Leger des Heils, eigen middelen. Kruispunt en SSWA (MO) uit Arnhemse fondsen en provincie. Gelderse Roos, uit AWBZ-gelden. SSWA, dienstencentrum (AWBZ-middelen doorgesluisd door Gelderse Roos).


60

Algemene Rekenkamer

l

De overige provinciale subsidies gaan in de gemeente pot, waarmee het opvangbeleid wordt gefinancierd. De Provincie draagt vanaf 2000 voor de periode van 3 jaar f 4 miljoen bij.

Behaalde resultaten

Het zicht op de resultaten verschilt per instelling, omdat de kwaliteit van de


geleverde verslaggeving heel divers is. De gemeente ontwikkelt op dit moment een format ter beoordeling en evaluatie van projecten op het gebied van het Integraal Jeugdbeleid en de Sociale Integratie en Veiligheid.

Toekomstplannen

In de nota Maatschappelijk Opvang (Een Eigen (t)Huis) worden voorstellen

om gaten in de

gedaan voor nieuw beleid MO vanaf 2001. Er worden twee varianten

opvang te dichten +

gepresenteerd. De eerste variant wil een sluitende aanpak realiseren. De

termijn

tweede variant probeert onder financiële restricties (sluitende begroting) een prioritering aan te brengen in activiteiten om een zo sluitend mogelijke aanpak te realiseren. Welke exacte gevolgen dit heeft voor zwerfjongeren is niet duidelijk. De crisisopvang en begeleid wonen kunnen dan in ieder geval niet worden uitgebreid. In samenwerking met Sancta Maria in Nijmegen worden plannen gemaakt voor uitbreiding van de opvangvoorziening voor zwerfjongeren.


Er is het gestructureerd overleg maatschappelijke opvang, waaronder zwerfjongeren vallen, het integraal jeugdbeleid en het wijkoverleg (waarin o.a. het bureau Jeugdzorg). Daarnaast is er samenwerking met de gemeente Nijmegen zowel op uitvoerend, ambtelijk als bestuurlijk niveau. I.s.m. de provincie is een zwerfjongerenonderzoek gehouden.

Coördinatie en

De gemeente heeft op interactieve wijze beleid ontwikkeld op het gebied van

sturing door

maatschappelijke opvang en integraal jeugdbeleid. De provincie heeft een

gemeente (regierol)

ondersteunende rol naar de gemeente Arnhem toe. Zij is bezig met het ontwikkelen van een regio visie, in welk licht het onderzoek naar zwerfjongeren (zie hiervoor) is verricht.

Eisen aan de

De gebruikelijke cyclus van begrotingen, jaarverslagen, financiële

verantwoording

verantwoordingen en TURAP’s (tussenrapportage). Er worden afspraken gemaakt over het type cliënten (kenmerken), het aantal aanmeldingen, de bezettingsgraad en de productie. Daarnaast heeft de gemeente een format ontwikkeld ter beoordeling en evaluatie van projecten op het gebied van het Integraal Jeugdbeleid en de Sociale Integratie en Veiligheid. Daarin wordt gevraagd naar doel en doelbereiking, de activiteiten, de personele en financiële inzet.

Centrumgemeente Doetinchem

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente Doetinchem is in 2000 centrumgemeente MO geworden, omdat


61

Algemene Rekenkamer

l beleid en/of

de Achterhoek wezenlijk verschilt van de stedelijke regio Arnhem, die voordien

Activiteiten

als centrumgemeente fungeerde. Het MO beleid moet nog vorm krijgen, een

gemeente

kaderstellende notitie MO 2001-2005 is gereed. De gemeente heeft een aantal instellingen en organisaties geconsulteerd en komt met betrekking tot het aantal zwerfjongeren tot de volgende conclusie. Volgens de politie, bureau Jeugdzorg, de Stichting Opvang Oost-Gelderland (STOOG), uitkeringsadministratie sociale zaken, RMC zouden er geen zwerfjongeren voorkomen. De GGD heeft de indruk dat Doetinchemse zwerfjongeren hun heil liever zoeken in grotere steden dan Arnhem en Enschede. Het Riagg meldt op jaarbasis een enkeling, maar het zwerven is van zeer korte duur. Volgens GSJ Lindenhout zijn er wel zwerfjongeren, maar ze zwerven van adres naar adres.

Definitie

Er is geen specifiek beleid en derhalve ook geen expliciete definitie. De door de

zwerfjongeren

provincie gehanteerde definitie luidde: een jongere tussen de 12 en 23 jaar die

gemeente

geen stabiele woon- of verblijfplaats heeft of verblijft in kort of langdurende opvang voor thuisloze jongeren.

Aantallen uit

De provincie Gelderland heeft in 2001 een onderzoek gedaan naar de omvang

andere bronnen

van het zwerfjongerenprobleem. De provincie komt op het aantal van 171

(provincie,

geregistreerde zwerfjongeren en 350-400 zwerfjongeren in het grijze circuit.

instellingen) en

De STOOG in Doetinchem meldt per 1-3-2001 8 zwerfjongeren. Maar (zie

registraties

boven) per augustus was dat aantal kennelijk gereduceerd tot 0. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er geen hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren in Doetinchem.

Aard problematiek

Niet van toepassing. STOOG doet aan opvang en begeleiding aan mensen

jongeren (volgens

vanaf 16 jaar die in een crisissituatie verkeren.


De Werklijst Jeugdbeleid geeft een overzicht van de inspanningen tbv. de

Jeugdbeleid/

jeugd. Per vindplaats wordt een overzicht gegeven van de instellingen die zich

maatschappelijke

in algemene, preventieve en curatieve zin met jongeren bezig houden. Omdat

opvang voor

het MO beleid nog in ontwikkeling is kan nog geen sprake zijn van een

jongeren (binnen

integratie met het locale jeugdbeleid. Maar op basis van wat al bereikt is, lijkt

gemeente en tussen

een integratie met MO voor de hand te liggen.

gemeente en

Op de ‘Agenda voor de Toekomst’ heeft de verbetering van de afstemming met

provincie)

het provinciaal jeugdzorgbeleid een plaats gekregen. In opdracht van de provincie Gelderland is in oktober 2001 een onderzoek gepubliceerd over zwerfjongeren in de provincie Gelderland.

Helderheid

Het rijksbeleid is niet duidelijk.


Beschrijving

voorzieningen


62

Algemene Rekenkamer

l

Preventie

63 Niet specifiek voor zwerfjongeren. Er is wel een Stedelijk Netwerk Jeugdhulpverlening (SNJ). Verder niet bekend.

Signaleringsfunctie

Niet specifiek voor zwerfjongeren. SNJ.

Crisisopvang en

Niet specifiek voor zwerfjongeren. STOOG: Capaciteit uitgebreid van 14

capaciteit

naar 20. De bezetting is boven de 100%. Afwijzingen: 10-15% van de totale hulpvraag, vanwege ondercapaciteit.

Jongerenpension

Er is geen jongerenpension.


Niet specifiek voor zwerfjongeren. STOOG biedt dagen nachtopvang.

nachtopvang (bed,

Verder niet bekend.


Niet bekend is of instellingen voor jeugdzorg zwerfjongeren opvangen.


Het bureau jeugdzorg kampt met een capaciteitsprobleem, waardoor de

opvangen en rol

noodzakelijke participatie van het bureau in andere disciplines nog niet

bureau jeugdzorg

toereikend is. Het bureau zou ook meer vindplaatsgericht te werk moeten

(indicatiestelling)

gaan. Uit de nota ‘Uit de lengte én de breedte’ blijkt een samenwerking tussen het bureau Jeugdzorg (in 2000 geopend) en het Voortgezet Onderwijs.


Niet specifiek voor zwerfjongeren. Verder niet bekend.

n (zoals budgettering, hulp bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Niet specifiek voor zwerfjongeren. Project Bijzondere Zorg (capaciteit

gevallen)

onbekend). Tot nu toe gefinancierd door de provincie. Gemeenten wordt om een bijdrage gevraagd. Voor 2001 zegt Doetinchem de gevraagde bijdrage van f 30.000,- toe.

Vervolgtrajecten

Niet bekend.

(specifiek gericht op verslaving, psychische problematiek, reclassering)


Algemene Rekenkamer

l Middelen,

64

verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 heeft de gemeente jaarlijks ca. f 775.000,-

en anderen (bijv.

ontvangen voor MO. Voor vrouwenopvang en verslavingsbeleid ontving


de gemeente geen rijksgeld.


De Dijkstalgelden bedroegen f 160.388,-.

projecten voor

Omdat er geen zwerfjongeren zijn, is er ook geen specifiek bedrag voor

zwerfjongeren (ook

hen gereserveerd.


Geen gerichte activiteiten voor zwerfjongeren.


Geen op zwerfjongeren gerichte toekomstplannen.


Via de Stedelijke netwerken Jeugdhulpverlening.


De gemeente is bezig het MO beleid gestalte te geven. De basis hiervoor is

door gemeente

neergelegd in de kaderstellende notitie Maatschappelijke Opvang.


STOOG krijgt voor 20 plaatsen budgetfinanciering. In het contract wordt

verantwoording

aangegeven welke globale activiteiten er worden verwacht. Met betrekking tot het cliëntregistratiesysteem wordt verwacht dat de aanmeldingen en de opnames moeten worden vastgelegd, dat relevante prestatiegegevens worden geacht: aantal korte contacten, en langdurige hulpverlening per half jaar, per cliënt: geslacht, leeftijd, inkomenspositie, wijk, land van herkomst; voorts: aantal klachten en aantal doorverwijzingen. Er dient een bezetting van 80% gerealiseerd te worden. Ook worden globale kwaliteitseisen gesteld. De toetsing van de afspraken vindt plaats aan de hand van een jaarverslag en een financiële verantwoording. Twee keer per jaar wordt een tussentijdsverslag verwacht.

Centrumgemeente Ede

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft geen specifiek beleid gericht op zwerfjongeren. In haar nota


Algemene Rekenkamer

l beleid en/of

Jeugdbeleid maakt de gemeente onderscheid tussen jongeren met meervoudige

Activiteiten

problematiek en risicojongeren (criminaliteit).

gemeente

Onder de paraplu van MO werkt Ede met een agenda voor de instellingen. Er wordt een beleidskader ontwikkeld voor de regiogemeenten. Ede wil sturen op de functies preventie, opvang en uitstroom. Ede probeert de ketenbenadering vorm te geven in de regio.

Definitie

De gemeente hanteert geen definitie van ‘zwerfjongeren’ in haar jeugdbeleid en

zwerfjongeren

binnen de maatschappelijke opvang.


Het rapport Ondersteboven, dat is uitgevoerd in opdracht van de

andere bronnen

woningcorporaties, maakt een schatting van het aantal daken thuislozen in de

(provincie,

leeftijd tot 26 jaar in de regio Wageningen, Ede, Rhenen en Veenendaal. Het

instellingen) en

aantal is 83.

registraties

Het Leger des Heils schat het aantal op 21 jongeren voor Ede in de tussenrapportage Zwerfjongeren in Gelderland. Er is geen gemeenschappelijke registratie.

Aard problematiek

De gemeente maakt onderscheid tussen meervoudige problematiek (psychisch,

jongeren (volgens

verslaving) en criminaliteit. Veranderingen in aantallen en zwaarte zijn

instellingen)

moeilijk zichtbaar te maken als gevolg van het ontbreken van een gemeenschappelijke registratie.

Integratie

De gemeente richt zich met haar jeugdbeleid van zorg en dienstverlening op 0-

Jeugdbeleid/

25 jarigen. De gemeente is bezig met het ontwikkelen van een beleidskader

maatschappelijke

voor de regiogemeenten. De gemeente is bezig om de hulpverlening op te

opvang voor

bouwen via regionale ordening en thematisering (De gemeente Ede fungeert

jongeren (binnen

nog niet zo lang als centrumgemeente MO).

gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid

Het rijksbeleid is niet helder. De doelstellingen zijn niet bekend. Wel heeft de

rijksbeleid

gemeente Dijkstalgelden ontvangen voor een bedrag van 114.281 gulden.

Bestaande

Beschrijving


Activiteiten gericht op preventie worden uitgevoerd door scholen, GGD, JIP, verslavingszorg. Het gaat dan om een scala aan problemen zoals voortijdig schoolverlaten, drank- en druggebruik. De gemeente heeft aangegeven dat de preventieve functie beperkt aanwezig is.

Signaleringsfunctie

Jongerencentrum Meet-inn adviseert jongeren en verwijst hen naar (o.a.) Bureau Jeugdzorg, AMW, etc. De gemeente heeft aangegeven dat signalering beperkt aanwezig is.


65

Algemene Rekenkamer

l Crisisopvang en capaciteit

GSJ Lindenhout. Johanniter opvanghuis. De gemeente heeft aangegeven dat crisisopvang beperkt aanwezig is.

Jongerenpension

De gemeente heeft geen jongerenpension.


Dag- en nachtopvang is in de gemeente aanwezig. Geen specifieke informatie

nachtopvang (bed,

over zwerfjongeren.

brood, bad) en

De gemeente heeft aangegeven dat dagen nachtopvang geschikt voor

capaciteit (gemengd

jongeren niet aanwezig is.


Over instellingen voor jeugdzorg die zwerfjongeren opvangen is niets bekend .

jeugdzorg die

(Bureau Jeugdzorg geeft aan nauwelijks in aanraking te komen met

zwerfjongeren

zwerfjongeren. Hier worden de indicaties afgegeven voor

opvangen en rol

jeugdzorginstellingen).


Bureau Jeugdzorg vormt de toegang voor de jeugdhulpverlening, de RIAGG en de MO voor jongeren. Er wordt kortdurende ambulante jeugdhulpverlening geboden. Dit is niet specifiek voor zwerfjongeren.


De Knoop biedt persoonlijke en maatschappelijk begeleiding aan jongeren met

n (zoals

meervoudige problematiek, waarvan justitiële problemen onderdeel vormen.

budgettering, hulp

Johanniter opvanghuis levert begeleiding bij zelfstandig wonen voor jongeren.


Protestants Christelijke Stichting voor Maatschappelijk Werk en

gevallen)

Gezinsverzorging (PCSMG) heeft een project bemoeizorg in ontwikkeling. De gemeente heeft aangegeven dat bemoeizorg nu niet aanwezig is.

Vervolgtrajecten

De gemeente heeft aangegeven dat deze beperkt aanwezig zijn.

(specifiek gericht op verslaving, psychische problematiek, reclassering)) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


66

Algemene Rekenkamer

l Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 heeft de gemeente jaarlijks ca. f 1,65 miljoen

en anderen (bijv.

ontvangen voor MO/VO. Voor VB ontving de gemeente geen rijksmiddelen.


Aan Dijkstalgelden heeft de gemeente f 114.281,- ontvangen.

fondsen) besteed aan projecten voor

Er zijn geen bedragen besteed specifiek aan zwerfjongeren.

zwerfjongeren (ook

Johanniter ontvangt op jaarbasis van de gemeente een subsidie van

vervolgtrajecten)

f 250.000,-. Leger de Heils ontvangt vijf à zes ton van de gemeente. Ook hier is niet aan te geven welk deel er preceies naar de zwerfjongeren gaat.

Behaalde resultaten

Niet bekend


Toekomstplannen om

Niet specifiek voor zwerfjongeren.


Of overleg tussen instellingen plaatsvindt is niet bekend.


Gemeente wil de regierol op zich nemen. Het vormt onderdeel van het

door gemeente

beleid.


De gemeente stelt eisen over de informatievoorziening zoals kenmerken van

verantwoording

klanten. De informatie moet te relateren zijn aan de activiteiten die worden uitgevoerd door de instellingen. De gemeente ontvangt het jaarverslag en de jaarrekening, welke voorzien moet zijn van een goedkeurende accountantsverklaring. In de toekomst wil de gemeente een klanttevredenheidsonderzoek (laten) uitvoeren. De nadruk wordt steeds meer gelegd op de terugkoppeling van de resultaten en de bereikte effecten.

Centrumgemeente Nijmegen

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Ja, de gemeente Nijmegen heeft een zwerfjongerenprobleem. In het regioplan

beleid en/of

MO, en de gemeentelijke beleidsnotitie ‘Stroomopwaarts’ van het MO is dit

activiteiten

probleem gesignaleerd.

gemeente

Daarnaast heeft de provincie Gelderland een onderzoek naar onder meer de omvang van het probleem verricht. De gemeente Nijmegen heeft ambtelijk


67

Algemene Rekenkamer

l

geparticipeerd in de begeleidingscommissie van dit onderzoek. In het rapport worden voor Gelderland aantallen genoemd van 171 jongeren en 300 à 400 in het grijze circuit. Voor de gemeente Nijmegen gaat het om zo’n 58 zwerfjongeren en minimaal 116 in het grijze circuit. De gemeente heeft nog geen beleidsdoelen geformuleerd t.a.v. zwerfjongeren. In het beleidsplan MO zijn wel een aantal actiepunten geformuleerd, zoals het opstellen van een plan van aanpak, problematiek landelijk aankaarten, pilot-project t.b.v. ex-ama’s en aanstellen van projectmanager. Inmiddels is een aantal maatregelen genomen om het probleem te verhelpen door o.a. subsidiëring van Sancta Maria (SaM) en het project outreachend jongerenwerk door de Grift.

Definitie

Nijmegen hanteert een brede definitie nl. een zwerfjongere is een jongere

zwerfjongeren

tussen de 12 en 23 jaar die geen stabiele woon –of verblijfsplaats heeft of

gemeente

verblijft in kort of langdurende opvang voor thuisloze jongeren.

Aantallen uit

Op basis van het provinciaal onderzoek zou het voor de gemeente Nijmegen

andere bronnen

gaan om zo’n 58 zwerfjongeren (gebasseerd op registraties van

(provincie,

hulpverleningsinstanties) en minimaal 116 in het grijze circuit.

instellingen) en

De diverse instellingen die zich bezighouden met zwerfjongeren verstrekken

registraties

eveneens informatie over de door hen opgenomen/begeleide zwerfjongeren: in totaal zijn er 118 zwerfjongeren en 150 a 200 in het grijze circuit (hierbij wordt de kanttekening gemaakt dat er dubbeltellingen in voorkomen en het grijze circuit speculatief is). Gegevens verslavingszorg: in 2000 waren er 5 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren in Nijmegen (op een totaal van 45 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Divers, vaak is sprake van een verleden in de jeugdzorg, problematische

jongeren (volgens

gezinssituatie, verslaving (drugs, alcohol, gokken), schuldenproblematiek.

instellingen)

Een toename wordt geconstateerd van het aantal Ama’s, licht verstandelijk gehandicapten, allochtonen en jongeren met psychiatrische problematiek.

Integratie

Binnen de gemeente is er een geïntegreerd jeugdbeleid.

Jeugdbeleid/

Er is een samenwerkingsproject R75 tussen Jeugdzorg (Multifunctionele

maatschappelijke

Organisatie voor Jeugdhulpverlening) en de NIM (Instelling voor

opvang voor

Maatschappelijk Werk Nijmegen, Rijk van Nijmegen en Land van Maas en

jongeren (binnen

Waal), dat zich richt op het integreren van jongeren in bestaande

gemeente en tussen

maatschappelijke verbanden.

gemeente en

Met de provincie Gelderland wordt overleg gevoerd over het

provincie).

zwerjongerenbeleid.

Helderheid

Middels Tweede Kamerstukken ( TK, 1999-2000, 1816; TK, 2000-2001,

rijksbeleid

25682; TK , 2000-2001, 25681) heeft Nijmegen de ontwikkelingen kunnen volgen. De minister heeft niet middels een aparte brief kenbaar gemaakt wat ze nu precies van de gemeenten verwacht.


68

Algemene Rekenkamer

l Bestaande

Beschrijving


De gemeente is in de sfeer van jeugdhulpverlening/jeugdzorg werkzaam aan de ‘voorkant’ cq. preventie en curatie in de vorm van diverse projecten ‘Jeugd en Veiligheid’, School en Hulp, afstemming met Bureau Jeugdzorg. Ook binnen de MO bestaan preventieprojecten zoals het project begeleid wonen voor Somalische jongeren.

Signaleringsfunctie

Door diverse instellingen worden de zwerfjongeren ter plaatse benaderd. Niet bekend of dit toereikend is.

Crisisopvang en

Sancta Maria ( SaM) biedt opvang aan zwerfjongeren.

capaciteit

R’75, jaarlijks 180 cliëntcontacten met randgroepjongeren (waaronder een grote groep zwerfjongeren) . Stg. Jeugdzorg is gericht op jongerenopvang, ook zwerfjongeren kunnen van dit aanbod gebruik maken. Konvooi heeft capaciteit voor maximaal 5 jongeren. De praktijk wijst uit dat er onvoldoende opvang is. De gemeente Nijmegen is bezig om helder te krijgen om welke aantallen het precies gaat (zie kloof omvang doelgroep en huidige opvang).

Jongerenpension

SaM is een centrum voor wonen, leren en werken voor zwerfjongeren tussen

(model zichten) en

14 en 23 jaar in de regio Arnhem/Nijmegen. Op dit moment hebben zij 12

capaciteit

capaciteitsplaatsen (voorheen 20). Door verzwaring van de problematiek en dalende inkomsten uit fondsen is de capaciteit in 2001 teruggebracht. Oorspronkelijk gerund door vrijwilligers.

Dag en

Er zijn diverse instanties die dagen nachtopvang bieden, maar ook

nachtopvang (bed,

hiervoor geldt dat de capaciteit beperkt is. Bovendien is de hulpverlening

brood, bad) en

onvoldoende toegerust op deze doelgroep.


De gemeente Nijmegen beschikt nauwelijks over gegevens van Bureau

jeugdzorg die

Jeugdzorg, RIAGG, overige Jeugdzorg etc. Van Bureau Jeugdzorg is na

zwerfjongeren

enige aandrang enig cijfermateriaal over totale aantallen deelnemers in

opvangen en rol

2000 in de regio Nijmegen ontvangen. Hierbij zit geen nadere kwalitatieve

bureau jeugdzorg

differentiatie naar o.a zwerfjongeren.


-

R’75 beoogt jongeren te integreren in bestaande maatschappelijke

n (zoals

verbanden. Afhankelijk van de problematiek wordt met de jongere

budgettering, hulp

een hulpverleningsplan opgesteld (180 cliëntcontacten).


69

Algemene Rekenkamer

l bij zoeken van werk

-

begeleid wonen)

-

Project ex Ama’s (4 Somalische jongeren)

-

Begeleid wonen ‘Het Konvooi’, opvangmogelijkheid voor

en scholing,

Sociale activeringstrajecten vanuit Waalwerk uitgevoerd door SaM (12)

jongvolwassenen Er bestaat inzicht in de aansluiting van de verschillende fasen in de hulpverlening door middel van jaarverslagen van de instellingen. Punt van aandacht: behoefte aan verbetering cliënt-volg-systeem. De aansluiting van de verschillende fasen van hulpverlening zijn onvoldoende aan elkaar gekoppeld. M.b.t. zwerfjongeren is dit zeker van belang gezien de veelheid aan betrokken partijen, verantwoordelijkheden en financieringsstromen. Bemoeizorg (zware

Bemoeizorg via het Meldpunt Bijzondere Zorg.


Stg. Moria, opvang van ex-gedetineerden (14 plaatsen) 18 t/m 30 jaar.

(specifiek gericht op verslaving, psychische problematiek, reclassering)) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca. f 10 miljoen

en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO. De gemeente heeft f 382.304,- aan Dijkstalgelden


ontvangen.


Voor onderzoek naar omvang zwerfjongeren en een conferentie 2001/2002

projecten voor

is f 100.000 beschikbaar uit de GSO-gelden.

zwerfjongeren (ook

SanctaMaria ontving in 2001 een overbruggingskrediet van f 100.000 uit

vervolgtrajecten)

de Dijkstalgelden. SaM wordt veelal gefinancierd uit religieuze, diaconale en particuliere fondsen R’75 wordt indirect (gedeeltelijk) gefinancierd: NIM ontvangt een budgetsubsidie ad f 292.786; Stg. Jeugdzorg ontvangt f 97.000. Deze bedragen zijn echter niet specifiek voor zwerfjongeren. Bij amendement heeft de Gemeenteraad in november 2001 € 75.000,- (f 165.278,-) bestemd voor Sancta Maria voor de jaren 2002 t/m 2004.


70

Algemene Rekenkamer

l Behaalde resultaten


In 1999 is 70% van de bewoners van SaM op een positieve manier vertrokken. Dat wil zeggen dat het zwerfgedrag doorbroken is, men uit het criminele en/of drugscircuit is gestapt, de financiën op orde heeft, oude justitie zaken zijn afgerond of in kaart gebracht, er een normaal dagnachtritme is, ze gewend zijn aan een gezondere leefstijl, aan psychiatrische of psychosociale problematiek wordt gewerkt, men een vaste woon- en verblijfplaats heeft en men een baan heeft of in een toeleidingstraject zit.

Toekomstplannen om

In het beleidsplan MO zijn een aantal actiepunten geformuleerd: opstellen


van een plan van aanpak, problematiek landelijk aankaarten, pilot-project

dichten + termijn

t.b.v. ex-ama’s en aanstellen van projectmanager. In samenwerking met de gemeente Arnhem en de Provincie Gelderland worden plannen gemaakt voor uitbreiding van de opvangvoorzieningen voor zwerfjongeren. In het eerste kwartaal van 2002 wordt een beleidsnotitie zwerfjongeren opgesteld.


Er is overleg tussen bestuurslagen en de andere actoren: MO-directieoverleg (Hera, Arcuris, Konvooi, SaM is in december 2001 gevraagd aan het overleg deel te nemen) OGGZ-platform Stadhuisoverleg (GGZ, politie) Regionaal bestuurlijk overleg Onderwijs en Jeugd Ook is er sprake van samenwerking tussen instanties: R’75 SaM en MO Jeugdreclassering en Ministerie van Justitie Focus + Boog


De gemeente is primair verantwoordelijk voor de laagdrempelige

door gemeente

eerstelijns jeugdhulpverlening zoals (school)maatschappelijke werk. De

(regierol)

meer gespecialiseerde tweede- en derdelijns jeugdzorg wordt bepaald door provincie, rijk en regelingen zoals de AWBZ. Bij meerdere partijen, verantwoordelijkheden en financieringsstromen i.c. het zwerfjongerenbeleid bestaat onduidelijkheid omtrent regievoering, coördinatie en uitvoering.

Eisen aan de

De gemeente maakt met de instellingen afspraken over informatie over

verantwoording

kenmerken van klanten, aantal aanmeldingen, aantal afwijzingen, in begeleiding genomen cliënten, aantal doorverwijzingen, bezettingsgraad, wachtlijstbeheer, kwaliteit, productie, slagingspercentage en effecten. Echter aangezien SaM vooralsnog geen gemeentelijke bijdrage ontving, waren deze informatie eisen niet op SaM van toepassing.


71

Algemene Rekenkamer

l

72


Algemene Rekenkamer

l

Provincie UTRECHT

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De provincie Utrecht heeft zich actief bezig gehouden met het in kaart

beleid en/of

brengen van de problemen in de jeugdzorg. Daarbij is met name ook

initiatieven

aandacht besteed aan de afstemming tussen lokaal jeugdbeleid en jeugdzorg.

provincie

Vanuit de probleemanalyse die hierover heeft plaatsgevonden is een actief beleid opgesteld en voert de provincie een actief beleid om met de verschillende gemeenten convenanten te sluiten om het zorgaanbod beter op elkaar te laten aansluiten. Voor wat betreft de zwerfjongeren heeft de provincie de aard en aantallen niet uitgebreid in kaart gebracht, doch heeft de provincie informatie ingewonnen over aantallen bij de meest betrokken instellingen (T-team Utrecht en Stichting Tussenvoorziening) Deze instellingen schatten het aantal zwerfjongeren in gemeente Utrecht tussen de 200 en 300 zwerfjongeren. Doelstellingen voor het beleid ten aanzien van zwerfjongeren zijn niet geformuleerd. De Stichting Sociale Huisvesting Utrecht heeft wel in kaart gebracht welke initiatieven er in den lande zijn en welke beschikbaar zijn in de gemeente Utrecht. Voorstel is het oprichten van een jongerenpension in Utrecht. De statenfracties van provincie Utrecht hebben een amendement aangenomen om te komen tot kleinschalig geclusterde woon/zorgeenheden voor specifieke doelgroepen van woningzoekenden, waaronder zwerfjongeren, schoolverlaters en ex-ama’s. Dit amendement is voorzien van een beoogde realisatiedatum (start 2002, realisatie 2003).

Definitie

Definitie Korf


De aard van de problematiek van zwerfjongeren is niet beschreven.

jongeren Integratie

De provincie heeft veel aandacht voor de integratie van jeugdzorg en lokaal

Jeugdzorg/

jeugdbeleid. Ook de rol van het AMW en MO komen daarbij aan de orde.

maatschappelijke

De provincie heeft alle gemeenteen een quick scan naar het lokaal

opvang voor

jeugdbeleid laten uitvoeren en heeft dit geanalyseerd, mede in relatie tot


73

Algemene Rekenkamer

l jongeren (provinciegemeente)

beleid jeugdzorg. Daarna heeft de provincie een conferentie over de integratie tussen jeugdzorg en jeugdbeleid georganiseerd waarbij alle gemeentelijke vertegenwoordigers waren uitgenodigd (en aanwezig waren). Momenteel is met 26 van de 32 gemeenten al een convenant afgesloten om samen te komen tot een geintegreerd beleid.

Helderheid

Er wordt niet echt gekeken naar het rijksbeleid (zwerfjongeren zijn wel in de

rijksbeleid

rijksbeleidskaders van ’90,’92 en ’94 als aparte groep opgenomen). Het rijksbeleid is duidelijk gemaakt tijdens de opzet van T-teams en pensions voor jongeren. De provincie focust echter op het aanbieden van regionaal zorg op maat.

Bestaande

Beschrijving


Bureau Jeugdzorg Utrecht heeft een voorlopersrol op zich genomen in de


ontwikkeling van de éénloketfunctie. Het bureau heeft met de verschillende

capaciteit

instellingen goede afspraken gemaakt zodat een adequate doorstroming kan worden gerealiseerd in de hulpverlening. Ten aanzien van zwerfjongeren speelt het Bureau jeugdzorg geen rol. Deze categorie jongeren wil namelijk juist de jeugdzorg vermijden (hebben negatieve ervaringen en het aanbod is niet afgestemd op de behoeften van de jongeren, ic. te betuttelend, teveel regels en weinig zelfstandigheid)

Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld provincie voor zwerfjongeren

De provincie Utrecht ontvangt jaarlijks een doeluitkering voor de realisatie van jeugdzorg. In 1995 ontving de provincie f 61,6 miljoen van VWS en f 4,6 miljoen van Justitie. In 2000 was dit respectievelijk f 77,6 miljoen en f 6,1 miljoen. Vanuit deze doeluitkering heeft de provincie jaarlijks een deel van het budget dat wordt toegekend aan het bureau Jeugdzorg, specifiek geoormerkt voor het T-team. In 2000 en ook in 2001 is een subsidie van fl. 196.126 aan het T-team verstrekt door de provincie.

Behaalde resultaten

T-team heeft een positieve uitstroom van 64,8%, opname van meer dan 70


jongeren per jaar (afgesproken productiecapaciteit met gemeente is 40


74

Algemene Rekenkamer

l

jongeren per jaar).

Toekomstplannen

Overeenkomstig het amendement “Kleinschalig geclusterde

om gaten in de

woon/zorgeenheden voor specifieke doelgroepen van woningzoekenden”

opvang te dichten +

dienen wooneenheden met een passend zorgaanbod te worden gerealiseerd,

termijn

al waar woningzoekenden binnen een redelijke termijn (drie maanden) kunnen worden gehuisvest. In dat kader willen de verschillende statenfracties in 2002 bereiken dat: -tenminste 18 tot 25 zwerfjongeren, 10 tot 15 schoolverlaters samen met 1015 ex-ama’s passend gehuisvest zijn in een woon/zorgeenheid, door toevoeging van een nieuw kleinschalig woon/zorgaanbod ten opzichte van het al bestaande aanbod per 31 december 2000, bij voorkeur in de wijk. -hetzelfde wordt bereikt voor 15 verstandelijk gehandicapten, 15 expsychiatrische patienten en 15 oudere verslaafden -dat er in 2002 voor deze doelgroepen vijf ontwikkelingstrajecten worden gestart ter realisering in 2003 -er een inventarisatie gereed is gekomen, die aangeeft wat de vraag is van deze groepen woningzoekenden over de komende vijf jaar (2002 tot 2008) in kwalitatieve en kwantitatieve zin. Als indicatie van de baten en lasten is fl.500.000 geraamd.

Coördinatie en

De provincie neemt een sturende en coordinerende rol op zich door het

sturing door

aangaan en aandringen op het sluiten van convenanten met gemeenten

provincie

aangaande het integraal beleid voor jeugdigen. Tevens blijkt de sturende rol uit het amendement waarin duidelijk wordt aangegeven wat de wensen zijn van de provincie en dat gemeenten moeten meewerken aan de realisatie van deze wensen.

Centrumgemeente Utrecht

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft geen apart beleid voor zwerfjongeren. Wel is er beleid voor

beleid en/of

maatschappelijke opvang. Dit is verwoord in de notitie ‘Mensen van de straat’.

initiatieven

Voorts is de gemeente bezig met het schrijven van de beleidsnotitie 2002-2006

gemeente

voor de gehele MO, waarin zwerfjongen een apart hoofdstuk zullen vormen. Het concept zal eind 2001 klaar zijn. Het beleid in de gemeente wordt politiek bepaald. In het huidige beleid ligt de


75

Algemene Rekenkamer

l

nadruk op het verkleinen van de instroom in de MO alsmede op het vergroten van de uitstroom. Ook richt het beleid zich op het kwantitatief op peil houden van voorzieningen. Kwaliteit en kwantiteit van voorzieningen moeten op basisniveau zijn. Wat dit basisniveau zou moeten zijn is echter niet aangegeven. Wel geeft de gemeente Utrecht aan dat het basisniveau nog niet is bereikt.

Definitie

Hetzelfde als het rijk: tenminste 3 maanden. (Korf)


Er zijn verscheidene monitoren die volgens de gemeente indicaties zouden

andere bronnen

kunnen geven over aantallen zwerfjongeren, zoals monitoren over aantallen

(provincie,

verslaafden, vroegtijdig schoolverlaters, etc. Nu wordt door de gemeente

instellingen) en

geïnventariseerd of deze monitoren daadwerkelijk kunnen leiden tot een beeld

registraties

van de problematiek. Het T-team merkt op dat zij jaarlijks ten minste 40 jongeren laat uitstromen, overeenkomstig de productieafspraken met de gemeente. Jaarlijks ontvangt het T-team tussen de 100 en 120 aanmeldingen (in 2001, 69 man en 41 vrouw). De verhouding tussen het grote aantal aanmeldingen en de lage productieafspraak is een knelpunt voor het T-team. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Utrecht 16 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op totaal aantal van 186 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

T-team geeft aan dat het jongeren betreft die al langere tijd (tussen de 3 a 4

jongeren (volgens

jaar) dakloos zijn. Op jonge leeftijd heeft ontworteling plaatsgevonden.

instellingen)

Leeftijd tussen de 12 en 25 jaar, alhoewel 90% hiervan tussen de 18 en 21 jaar is. Jonger dan 16 komt over het algemeen niet binnen bij het T-team (valt onder bemoeienis bureau Jeugdzorg).

Integratie

De gemeente is bezig met een nieuwe gemeentelijke welzijnsnota met integraal

Jeugdbeleid/

beleid voor ggd, verslaving, mo en jeugd. Concept eind 2001 klaar.

maatschappelijke opvang voor

Overleg tussen de provincie en gemeente vindt weinig plaats

jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid rijksbeleid

Bestaande

Door de Dijkstalgelden merkt de gemeente dat er vanuit de rijksoverheid aandacht bestaat voor zwerfjongeren. Specifiek rijksbeleid kent de gemeente echter niet. Beschrijving


76

Algemene Rekenkamer

l voorzieningen Preventie

77 De gemeente is nu betrokken bij targetgroep onderwijs om preventief te werken voor zwerfjongeren. Niemand mag de deur uit voor een diploma is behaald. De gemeente vindt dat men bij jongeren moet uitzoeken waar de break zit, waar raak je ze kwijt en gaan ze zwerven. Daar zou de maatschappij in moeten investeren om zwerven te voorkomen. Natuurlijk moet er ook opvang worden gerealiseerd, maar preventie heeft de voorkeur. Verdere specifieke preventieprojecten zijn niet bekend.

Signaleringsfunctie

Het T-team heeft sinds de start een productieafspraak van 40 jongeren per jaar. Dit jaar zijn echter al 44 jongeren in begeleiding genomen. Het grote aantal aanmeldingen en de beperkte productieafspraak heeft het T-team doen besluiten al een voortraject in te stellen waarin jongeren reeds enige aandacht krijgen voor de meest concrete problemen. Hierdoor raken ze minder jongeren kwijt. De beperkte subsidie leidt er echter toe dat het Tteam moet overwegen om het voortraject stop te zetten.

Crisisopvang,

Vanuit Maatschappij Zandbergen is er Crisisopvang oudere jeugd de Dijk,


voor jongeren van 16 t/m 23 jaar (soms uitloop naar 25 jaar) met 12

capaciteit

plaatsen. Verblijfsduur is maximaal 4 weken. Gegevens over andere crisisopvang ontbreken.

Jongerenpension

Volgens de gemeente is men bezig met de ontwikkeling van een

(model zichten) en

jongerenpension.


T-team geeft aan jongeren met name bij De Dijk te plaatsen. T-team kan


echter niet altijd de jongere kwijt wegens plaatsgebrek. Dit geldt ook voor

capaciteit

Strand (instelling voor jeugdhulpverlening). De SPD is onbereikbaar voor zwerfjongeren, mn door de lange wachttijden. Alhoewel capaciteit onbekend, blijkt deze onvoldoende. Verdere gegevens over dagen nachtopvang ontbreken.

Instellingen voor

De Dijk en Strand vangen zwerfjongeren op.

jeugdzorg die zwerfjongeren opvangen en rol

De provincie meldt dat het Bureau Jeugdzorg Utrecht een voorlopersrol

bureau jeugdzorg

heeft ingenomen ten aanzien van de ontwikkeling van bureaus jeugdzorg. Bureau jeugdzorg speelt geen rol tav zwerfjongeren.


De maatschappij Zandbergen biedt in Utrecht 40 plaatsen voor begeleid


wonen (6 van die plaatsen worden gesubsidieerd door de gemeente).

hulp bij zoeken van

Hierbij worden de jongeren begeleid en geholpen om in eigen

werk en scholing,

levensonderhoud te voorzien (o.a. budgetbeheer).


Algemene Rekenkamer

l begeleid wonen)

78

Bemoeizorg (zware

Geen project voor bemoeizorg. Wordt nu wel lichte vorm van bemoeizorg

gevallen)

ontwikkeld voor algemene MO, waar ook jongeren onder kunnen vallen

Vervolgtrajecten (zoals

Het T-team geeft aan dat Schuldhulpverlening en CAD verdere begeleiding

ambulante

bieden.

psychiatrische begeleiding) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente


en anderen (bijv.

MO/VB/VO. Aan Dijkstalgelden heeft de gemeente f 717.755,- ontvangen.


Er wordt echter niet een specifiek bedrag gereserveerd voor projecten tbv


zwerfjongeren. Wel investeert de gemeente volgens de overzichten van het

projecten voor

T-team fl. 214.268 per jaar in het T-team. Vanuit de provincie ontvangt het

zwerfjongeren (ook

T-team fl. 195.000 op jaarbasis.

vervolgtrajecten)

Ook subsidieert de gemeente 6 plaatsen voor begeleid wonen bij Maatschappij Zandbergen (in 1999 en 2000 bedroeg dat f 980.004,-) Het maatjesproject is drie jaar geleden aangevangen met een budget van 50.000-60.000. Om de voortgang te kunnen bekostigen kost dit project per jaar fl. 57.000. Dit geld komt vanuit de verschillende voorzieningen die bij het project betrokken zijn. Het maatjesproject is echter ook bestemd voor ouderen. Dus een beperkt deel van dit budget is maar bestemd voor (zwerf)jongeren.

Behaalde resultaten

Volgens de gemeente waren er geen gegevens over uitstroom.


Bij de Dijk is echter in 64 % van de gevallen sprake van een uitstroom in wederzijdse overeenstemming. Het T-team geeft aan dat 64,8% geslaagd uitstroomt. Wat het T-team aangeeft opvallend te vinden is het grote aantal jongeren die door instellingen worden kwijtgeraakt terwijl ze op de wachtlijst staan (ook bij T-team zelf, derhalve heeft zijn voortraject ingesteld).

Toekomstplannen om

De plannen voor een pension zijn niet echt concreet.


Geen overige, concrete, toekomstplannen mbt zwerfjongeren.

dichten + termijn Overleg instellingen

18+ overleg, netwerken binnen de wijken, veel vormen van samenwerking


Algemene Rekenkamer

l

rondom jongeren, ook vaak politie en ggz aan tafel. Het betreffen niet alleen opvanginstellingen. T-team, alle jeugdzorginstellingen en mo voorzieningen die iets met die jongeren kunnen helpen, wijkwelzijnsorganisaties.


Het beleid van de gemeente richt zich behalve algemene MO preventie ook

door gemeente

op het kwantitatief op peil houden van voorzieningen. Kwaliteit en

(regierol)

kwantiteit moeten op basisniveau zijn. Wat basisniveau zou moeten zijn is echter nergens gedefinieerd. Wel meldt de gemeente dat het basisniveau nog niet is gerealiseerd.

Eisen aan de

Informatie eisen staan in subsidiebeschikkingen.

verantwoording T-team geeft aan dat zij een productieafspraak heeft gemaakt met de gemeente waarover zij zich dient te verantwoorden. Overige verantwoording is niet vereist.


79

Algemene Rekenkamer

l

80


Algemene Rekenkamer

l

Provincie NOORD HOLLAND

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er is geen zwerfjongerenbeleid, omdat er geen of onvoldoende signalen zijn dat

beleid en/of

de provincie een zwerfjongerenprobleem heeft. Provincie beschikt niet over een

initiatieven

analyse van de situatie.

provincie

In 1995 is meebetaald aan een T-team experiment in Haarlem. Dit is stopgezet omdat de doelgroep te klein was. Hierbij speelde ook de definitiekwestie een rol. Provincie heeft in dezelfde tijd een quick scan uitgevoerd en ook daaruit bleek dat de doelgroep klein was. Gewezen wordt wel nog op de aanstaande omvorming van landelijke voorzieningen. Het wordt niet onmogelijk geacht dat het daardoor in de toekomst moeilijker wordt om jongeren met zware problematiek geplaatst te krijgen. Deze jongeren zouden kunnen gaan zwerven.

Definitie



De provincie heeft geen inzicht in de aard van de problematiek. Zwerfjongeren

jongeren

vormen in het hulpverleningsbeleid van de provincie geen categorie. Aangegeven wordt dat registraties onvoldoende zijn. De provincie streeft er daarom naar om de beleidsinformatie beter op orde te krijgen.

Integratie

Nee, want de provincie heeft geen zwerfjongerenprobleem.

Jeugdzorg / maatschappelijke opvang voor jongeren Helderheid

De provincie heeft slechts globaal kennis genomen van het Rijksbeleid. De

rijksbeleid

provincie is van mening dat ze geen specifieke taak heeft m.b.t. zwerfjongeren. In het kader van de Wet op de jeugdzorg zal vanaf 2002 wel meer overleg tussen provincies en gemeenten plaats gaan vinden, het contact is nu nog ongestructureerd en incidenteel. In de ontwikkeling van de regiovisie Jeugdzorg 2001 heeft geen van de gemeenten dit probleem genoemd, en is het er dus ook niet ingekomen.


81

Algemene Rekenkamer

l Bestaande

Beschrijving


De Bureaus Jeugdzorg zijn operationeel vanaf 1999 (thans 1 per JHV


regio; totaal 3). In 2003 moet dat er één zijn, omvorming naar

capaciteit

vraagsturing, aanbod beschrijving in zorgmodules moet nog plaatsvinden, her en der wordt capaciteitsgebrek bij Bureau Jeugdzorg gemeld. (Ook Justitiële jeugdinrichtingen en Voogdij via BJZ). Jongeren die andere problemen hebben dan dakloos zijn kunnen via bureau Jeugdzorg in de hulpverlening terechtkomen. Bij heel lichte vormen van hulpverlening, zoals het slaaphuis in het Gooi, komen jongeren die geen vaste verblijfplaats hebben, waaronder ook jongeren die de jeugdhulpverlening verlaten hebben. Bureau Jeugdzorg heeft contacten met lokale voorzieningen zoals maatschappelijk werk en jongerenwerk. Capaciteit van de Jeugdhulpverleningsinstellingen in het algemeen is onvoldoende, er zijn wachtlijsten.


De provincie heeft geen extra geld ontvangen voor zwerfjongeren.

zwerfjongeren

Incidenteel wordt door de provincie aan zaken meebetaald. Destijds werd f. 2 ton bijgedragen aan T-team Haarlem (opgeheven) en er is sprake geweest van medefinanciering van het Jongeren Opvancentrum Hoorn (dit wordt per 2002 onderdeel van een JHV-instelling). Bij jeugdhulpverleningsinstellingen zijn crisisopvangplaatsen, maar de groep die daarin opgevangen wordt is niet te karakteriseren als zwerfjongere.

Behaalde resultaten

T-team was volgens de provincie geen succes. Verder kent de provincie


alleen de jeugdhulpverleningsinstellingen. Men heeft geen inzicht in wat er voor zwerfjongeren gedaan wordt (en daar streeft men ook niet naar).

Toekomstplannen om

Regiovisie Jeugdzorg, maar daar komen de zwerfjongeren niet in voor.


Verder is men bezig met het doen verbeteren van de registratie bij

dichten + termijn

instellingen om het inzicht te vergroten in het doen en laten van de jeugdhulpverlening.


Nee, vinden dat ze daar geen verantwoordelijkheid in hebben.

door provincie


82

Algemene Rekenkamer

l

Centrumgemeente Alkmaar

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er is geen beleid gericht op zwerfjongeren. Wel jeugdbeleid gericht op

beleid en/of

diverse groepen in de MO. Impliciete doelstelling is hier preventie/zo vroeg

Activiteiten

mogelijk ingrijpen. Volgens de gemeente is er niet of nauwelijks een

gemeente

zwerfjongerenprobleem in Alkmaar. Stedelijk Jongerenwerk zegt dat ze snel uit zicht verdwenen zijn, ze vertrekken naar Amsterdam (er zijn wel veel mensen die in particuliere pensions verblijven, wel honderden. Dit zijn geen zwervers, hebben een postadres en leven niet op straat). Ook komen er nauwelijks jongeren in de winteropvang. Wel wordt meer overlast (Antillianen uit Den Helder afkomstig) gesignaleerd en groeit de groep probleemjongeren, die risico lopen om zwerfjongere te worden. Slechts incidenteel zijn zij jonger dan 18 jaar. Er is een Nota MO in Alkmaar en omgeving uit 1995 die recentelijk (augustus 2001) geëvalueerd is.

Definitie

Gemeente hanteert geen specifieke definitie. Iedere jongere die zich aanmeldt

zwerfjongeren

in een crisissituatie wordt zo snel mogelijk begeleid tot zelfstandigheid.

gemeente Aantallen uit andere

De evaluatienota MO geeft wel aan dat zich in de algemene opvang meer

bronnen

jong volwassenen melden en in de vrouwenopvang meer jonge allochtone

(provincie,

meisjes die uithuwelijking weigeren. Er wordt een behoefte gesignaleerd aan

instellingen) en

goed onderzoek naar aard en omvang van de populatie MO cliënten.

registraties

Stichting Onderdak (crisisopvang en sociaal pension) vangt enkele tientallen jongeren tussen 18 en 23 per jaar op (50% uit Alkmaar, 50% uit de regio afkomstig) (telefonische informatie). Registratie postbussenbestand (voor uitkeringen) leverde 30 jongeren op. Blijf van mijn lijf heeft in 2000 22 vrouwen opgevangen in de leeftijd tot 25 jaar. Registratie verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Alkmaar 5 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 39 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Het aantal jonge mannen met JHV/verslavingsachtergrond neemt toe. Betreft

jongeren (volgens

vaak ook allochtone jongeren. Aanl00pcentrum voor alle verslaafden heeft

instellingen)

in korte tijd capaciteitsgebrek. Allochtone meisjes die uitgehuwelijkt dreigen te worden. Extramuralisatie GGZ leidt ook tot problemen.

Integratie

De gemeente Alkmaar en verschillende organisaties hebben meegewerkt aan

Jeugdbeleid/

de ontwikkeling van de regiovisie (OGGZ). Of het gemeentelijk jeugdbeleid

maatschappelijke

en MO beleid geïntegreerd zijn is verder niet helemaal duidelijk. Instellingen

opvang voor

voor Jeugdhulpverlening (De Vlotbrug) en Stichting Onderdak (MO) werken


83

Algemene Rekenkamer

l jongeren (binnen

gemeente en tussen

wel samen. Hoe de integratie tussen gemeentelijk en provinciaal beleid is is niet bekend.


Rijksbeleid niet bekend. Er wordt van de gemeente verwacht dat zij beleid

rijksbeleid

ontwikkelt dat aansluit bij de problemen in de omgeving.

Bestaande

Beschrijving


Gemeente is preventiegericht in aanpak. Vroegtijdig ingrijpen is algemeen beleidsdoel. Veel projecten. Er was een leer/werkplaats van Impuls (ESF gesubsidieerd), is er helaas niet meer. Opvangklas voor jongeren die in het onderwijs uit de boot vallen, en werken/leren voor school drop-outs (is zowel preventie als hulpverleningsvoorziening). Projecten buitelen over elkaar heen. Gemeente heeft behoefte aan inzicht in effectiviteit van alle projecten. Hier hebben 1e lijnszorg, GGD en politie ook een taak volgens de gemeente.

Signaleringsfunctie

Bureau Jeugdzorg, maar functioneert onvoldoende (wachtlijst intake). Er is een meldpunt overlast en problematische bewoners (signaleringsfunctie, maar ook bemoeizorg). Straathoekwerk is belangrijk.

Crisisopvang en

Niet voor zwerfjongeren. Ze worden in bestaande voorzieningen wel

capaciteit

opgenomen. Er zijn 32 plaatsen crisisopvang vanaf 18 jaar MO algemeen en 21 plaatsen in de vrouwenopvang. Leger des Heils heeft 4 plaatsen noodopvang.

Jongerenpension

Nee, er is geen zichtpension of andere voorziening voor zwerfjongeren.


Sociaal Pension (MO algemeen): 20 plaatsen

nachtopvang (bed,

Winteropvang voor zwervers: 20 personen per jaar (10 plaatsen).


Vlotbrug is betrokken bij zwerfjongerenbeleid, dit is een intramurale

jeugdzorg die

jeugdhulpverleningsvoorziening. Hier komt ook het JOCH bij (Hoorn,

zwerfjongeren

regiofunctie). Bureau Jeugdzorg functioneert nog niet goed. Er zijn

opvangen en rol

wachtlijsten, ook voor de intake.

bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecte

Ja, worden ook wel aangemerkt als voorzieningen die meer preventiegericht


84

Algemene Rekenkamer

l n (zoals

zijn. Begeleid wonen (en verdien woningen; goed woongedrag wordt beloond

budgettering, hulp

met steeds meer zelfstandigheid) dient uitgebreid te worden. Meer

bij zoeken van werk

begeleidingstrajecten worden niet duidelijk. Blijf van mijn lijf heeft dat voor

en scholing,

haar doelgroep wel.

begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Meldpunt problematische bewoners. Dit is een OGGZ activiteit. Coördinator

gevallen)

tracht contact te maken met cliënt en deze in zorg te krijgen. (120 deelnemers per jaar)

Vervolgtrajecten

Niet duidelijk aanwezig. Wel dagbestedingsactiviteiten. GGZ inmiddels wel


betrokken bij stuurgroep MO. Lijkt nog in ontwikkeling

verslaving, psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 heeft de centrumgemeente jaarlijks ca. f 4,1 miljoen

en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO ontvangen. De Dijkstalgelden bedroegen f 139.531,-.

provincie,

Voor zover nu bekend wordt geen geld specifiek aan zwerfjongeren besteed.


Wel is er tot 1997 geld ontvangen van de provincie voor tienermoeders.

besteed aan

Huidige college wil graag problemen oplossen, desnoods uit eigen middelen is

projecten voor

daarbij aangegeven.


Niet bekend, omdat er geen specifiek voor zwerfjongeren lopende projecten en


voorzieningen zijn.

Toekomstplannen

Geen concrete plannen om voorzieningen voor zwerfjongeren, zoals een

om gaten in de

pension op te richten. Wel zijn er diverse projecten in de preventieve sfeer, die

opvang te dichten +

over elkaar heen buitelen. Men wenst meer inzicht in de effectiviteit daarvan

termijn

en daarnaast is het doel om binnen 1 jaar het inzicht in de omvang van de totale MO populatie te vergroten (vooral de niet bereikte doelgroep, waar zwerfjongeren toegerekend worden). Inzicht in knelpunten MO is er wel blijkens de recente analyse van het gemeentelijk beleidsplan MO.


85

Algemene Rekenkamer

l Overleg instellingen

In de stuurgroep Maatschappelijke opvang nemen diverse actoren deel, waaronder meer recentelijk ook GGD en GGZ. Het beleidsplan MO uit 1995 is opgesteld door de gemeente in overleg met de diverse aanwezige MOinstellingen. Overleg is MO algemeen en periodiek overleg over veiligheidsproblemen met de (O)GGZ en politie. Gemeente vult beleid en overleg daarover wijkgericht in. Zorgkantoor is actief. Open overleg met de instelling.

Coördinatie en

Gemeente heeft blijkens de MO beleidsplannen de regie op zich genomen na

sturing door

de decentralisatie van de maatschappelijke opvang. Heeft

gemeente (regierol)

voorzieningenniveau duidelijk in kaart gebracht en plannen ontwikkeld voor uitbreiding capaciteit en voorzieningen (witte vlekken). E.e.a. is niet specifiek gericht geweest op zwerfjongerenproblematiek (komt ook niet duidelijk aan de orde in de stukken).

Eisen aan de

Afspraken worden gemaakt over produktie, verschillende produktkenmerken,

verantwoording

kenmerken van klanten, de bezettingsgraad en de normkosten, op basis van budgetfinanciering. Er wordt gekeken of de afgesproken resultaten ook daadwerkelijk behaald zijn. Geen verantwoording specifiek gericht op opvang/activiteiten voor zwerfjongeren.

Centrumgemeente Den Helder

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Geen gestructureerde inventarisatie van het zwerfjongerenprobleem. MO

beleid en/of

beleid van oudsher erg gericht op Vrouwenopvang. Wel is er een groot

Activiteiten

probleem met Antilliaanse jongeren. Gemeentelijk beleid richt zich met name

gemeente

op deze groep (Den Helder is een van de 7 antillengemeenten, die geld krijgen specifiek voor deze problematiek). Veel van de m.n. preventie-gerichte activiteiten en voorzieningen richten zich op deze groep. Uit de inventarisatie (“o”meting van onderzoeksbureau) blijkt dat een groot deel van deze groep rondzwerft in Noord-Holland. Stichting Triton heeft de touwtjes in handen en ontvangt zo’n 4.4 mln jaarlijks voor div. activiteiten (w.o. ook antillianenprojecten).

Definitie

Eigenlijk geen. Betreft in ieder geval jongeren zonder vaste woon- of

zwerfjongeren

verblijfplaats. Sociaal pension vult aan dat het gaat om jongeren die geen

gemeente

verdere hulpbronnen meer hebben.

Aantallen uit

Sociaal pension geeft aan dat er wel af en toe jongeren opgenomen worden. In

andere bronnen

2000 zijn in totaal 16 personen jonger dan 21 (contra-indic) afgewezen. In 4


86

Algemene Rekenkamer

l (provincie,

gevallen werden jongeren wel opgevangen. Tussen de 21 en 30 jaar werden

instellingen) en

14 personen opgevangen. Overigens geven bewoners met moeite

registraties

geboortedatum op. Getal van 76 oud en jong samen wordt genoemd. De groep Antilliaanse jongeren die zich beweegt van gemeente naar gemeente betreft ongeveer 100 jongeren. Ambtenaren zeggen dat er wel (zwerf?)jongeren aangetroffen zijn in kelders van leegstaande flatgebouwen (toen deze opgeblazen werden) en in bunkers. Actieve Jeugdpolitie (vgl. straathoekwerk) in Den Helder heeft mogelijk een beter beeld, omdat zij ook zeer intensief betrokken zijn bij het in toom houden van de antillianenproblematiek. Gemeente baseert zich op landelijke rapporten en informatiebronnen omdat de eigen gegevens (administraties) onvoldoende betrouwbaar zijn. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er in Den Helder 6 dakloze hulpzoekende verslaafde jongeren (op een totaal van 33 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Antillianenprobleem. Er zijn veelprojectvoorstellen met betrekking tot deze

jongeren

groep in verband met het deel uitmaken van de 7 Antillengemeenten. Geld komt van Biza. Verder geeft men aan dat er sprake is van jonge moeders en verslavingsproblematiek. Zwerfjongeren zijn pas een probleem als zij overlast veroorzaken.

Integratie

Tijdens het gesprek is aangegeven dat veel instellingen (Triton, GGZ) een

Jeugdbeleid/

regionale functie hebben en dat er dan ook regionaal overleg met ambtenaren

maatschappelijke

JB en MO van andere gemeenten is. Zwerfjongeren staan hier echter niet op

opvang voor

de agenda.

jongeren (binnen

Gemeente en provincie overleggen niet met elkaar over zwerfjongeren.

gemeente en tussen

Provincie wijst de verantwoordelijkheid voor zwerfjongeren af op grond van

gemeente en

de wet op de jeugdzorg.


Rijk is summier met richtlijnen. Vooral de Stichting Zwerfjongeren benadrukt

rijksbeleid

de noodzaak voor aandacht voor deze groep. Er is wel eens een bericht geweest over zwerfjongeren en MO van VWS. Gemeente is momenteel de MO in kaart aan het brengen.

Bestaande

Beschrijving


Veel (nagenoeg alles) is gericht op preventie bij de probleemgroep Antillianen. Soms probleem om voldoende personeel te krijgen. Wordt ook veel met banenpoolers etc. gewerkt.

Signaleringsfunctie

Actieve jeugdpolitie. Stichting Triton (vanuit Jeugd en jongerenwerk en het werken met de antilliaanse probleem jongeren). Straathoekwerk is lange tijd


87

Algemene Rekenkamer

l

niet actief geweest, omdat er geen personeel was. Commissie Woonhygiënische probleemgevallen GGD kan ook signaleren. Den Helder heeft enige jaren geleden wel een aanvraag voor een T-team ingediend bij VWS, die afgewezen is.

Crisisopvang,

Er zijn slechts voorzieningen als time-out klas, aanloopcentrum,


huiskamerproject, activeringscentrum, garage-werkplaats etc. In blijf van

capaciteit

mijn lijf kunnen zich incidenteel jongeren bevinden. 1 crisisopvangplaats van Leger des Heils. GGZ Noord-Holland-Noord (RIAGG) indiceert voor sociaal pension.

Jongerenpension

Geen jongerenpension.


Af en toe komt een jongere (21+) in sociaal pension (capaciteit:35 plaatsen


Er is een blijf van mijn lijf huis. Men zegt wel 5 x per jaar aanmelding voor

capaciteit

jonger dan 18 jaar te krijgen. Worden niet opgevangen.

(gemengd voor alle leeftijden) Instellingen voor

Er zijn 4 plekken kamertrainingscentrum voor jongeren (nota MO Den

jeugdzorg die

Helder 1999). In MO nota 1999 stelt de gemeente dat de provincie

zwerfjongeren

beleidsverantwoordelijkheid draagt voor bijvoorbeeld begeleid wonen voor

opvangen en rol

jongeren.


Bureau jeugdzorg functioneert in de regio, maar richt zich niet op de doelgroep zwerfjongeren.


Stichting Triton biedt heel wat trajecten, veel preventie, ook wel leer-


/werktrajecten en huiskameropvang. Veelal wel gericht op Antilliaanse

hulp bij zoeken van

jongeren.

werk en scholing,

Indicaties dat capaciteit van bepaalde produkten tekortschiet zijn er wel,

begeleid wonen)

maar inzicht is slecht. Begeleid wonen zou wel eens tekort kunnen zijn. Verdere begeleiding en nazorg ontbreken, vervolgtrajecten worden niet gemonitord. Begeleiding gericht op budgetbeheer, resocialisatie ontbreekt.

Bemoeizorg (zware

Onbekend.

gevallen)

Vervolgtrajecten

In het kader van RIBW N-H NW, 24 plaatsen (GGZ voorziening voor


mensen met psychiatrische problemen). Triton doet ook verslavingszorg (was

verslaving,

eerder “Release”).

psychische problematiek,


88

Algemene Rekenkamer

l reclassering)

89


In de periode 1998-2001 heeft de gemeente jaarlijks ca f 2,4 miljoen voor

en anderen (bijv.

MO/VB/VO van het rijk ontvangen.


Er wordt geen geld ingezet voor zwerfjongeren. Alles wat er omgaat (en dat


is best veel) is preventief jeugdbeleid algemeen, verslaafdenzorg,

projecten voor

vrouwenopvang en veel voor antilliaanse probleemjongeren . Relatie met

zwerfjongeren (ook

zwerfproblematiek van jongeren blijkt niet uit stukken.

vervolgtrajecten)

Verwezen wordt nog naar een Bolkensteinpotje dat geleid heeft tot plannen voor een Foyer de Jeunesse. Dijkstalgelden ( f 84.529,-) waren nog onbekend ten tijde van de afspraak.

Behaalde resultaten

Marap Triton geeft aardig inzicht in prestaties. Inzicht in effecten ontbreekt


nog wel. De resultaten van gericht activiteiten tav Antillianen zijn beschrijvend. Niet echt gericht op bereikte resultaten.

Toekomstplannen om

Er is wel een beeld van witte vlekken in de MO naar het inzicht van de


gemeente (is sterk preventie en zelfhulp georiënteerd). Problemen worden

dichten + termijn

geschetst t.a.v. verdeling verantwoordelijkheden tussen gemeente(n) (wie betaalt er mee; regionale functie) provincie en GGZ (AWBZ financiering). Geen concrete plannen. Er is aan een specifiek overlegplatform gevraagd om een beeld van de omvang van de zwerfjongerenproblematiek te geven.


Instellingen communiceren wel met elkaar en kennen elkaar.


Het lijkt erop of de regierol veel meer in handen is van de instellingen.

door gemeente

Althans het werkveld wordt gedomineerd door Stichting Triton lijkt het.


Er zijn uitgebreide management-rapportages waar de gemeente veel waarde

verantwoording

aan hecht en die ook tot reactie leiden. Sociaal Pension registreert overigens niet met KLIMOP maar met eigen systeem, vanwege slechte ervaringen met KLIMOP. Beoordeling resultaten projecten (effectiviteit) is op basis van goed vertrouwen in de instelling. Geen steekproeven. Cliëntvolgsysteem is niet waterdicht. De Europese subsidie die St. Triton ontvangt stelt veel eisen aan de verantwoording.

Centrumgemeente Haarlem


Algemene Rekenkamer

l

90

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Initiatief van comité uit lokale politiek in 1991 heeft geleid tot het openen van

beleid en/of

Spaarnezicht in 1995. Hier is een lang traject van fondsenwerving aan

activiteiten

voorafgegaan. De Stichting Jeugdhulpverlening Kennemerland (SJK, voorheen

gemeente

SJH(aarlem)) is hier nauw bij betrokken geweest. Overigens is men de afgelopen 6 jaar nog steeds veel tijd kwijt om jaarlijks de financiering rond te breien. Gemeente baseert zich op jaarverslagen van Spaarnezicht en Leger des Heils en de recente studie van Korf, bij bepaling van de omvang van het probleem.

Definitie

De ruime Korf definitie: Jongeren tot 23 jaar, die gedurende drie maanden geen

zwerfjongeren

vaste verblijfplaats hebben. In deze periode heeft een jongeren minimaal op 3

gemeente

verschillende plaatsen geslapen. Uitgesloten zijn dagzwervers, incidentele weglopers, toevallige buitenslapers, toeristen en weinig honkvaste kamerbewoners. Hieraan is toegevoegd: ook dat deel van de geestelijke gezondheidszorg dat niet op geleide van een individuele hulpvraag tot stand komt.

Aantallen uit

BISH (registratiesysteem voor daken thuislozen dat in Haarlem gebruikt

andere bronnen

wordt) geeft geen inzicht in aantallen zwerfjongeren.

(provincie,

Gemeente baseert zich op jaarverslagen van Spaarnezicht en Leger des Heils

instellingen) en

en de recente studie van Korf, bij bepaling van de omvang van het probleem.

registraties

Spaarnezicht vangt er jaarlijks ongeveer 110 op. Leger des Heils neemt thans 7 à 8 jongeren in de leeftijd 18-23 op. Is in korte tijd toegenomen. Weinig meisjes, veel allochtone jongens. Korf stelt het aantal in Haarlem op 200 tot 250. Waar deze restgroep (verschil tussen Spaarnezicht en Korf) zich dan bevindt, is onduidelijk. Spaarnezicht heeft wel een wachtlijst. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 10 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 56 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Specifiek probleem met Marokkaanse zwerfjongeren. Deel van gemeentelijk

jongeren (volgens

beleid is op deze groep gericht. Verder is een toename van jongeren onder 18

instellingen)

jaar (thans 50%; leidt tot financieringsproblematiek omdat Algemene Bijstandswet financiering voor deze groep niet toestaat) en toename van het aantal meisjes geconstateerd. Problematiek wordt zwaarder en complexer, blijkens een recente evaluatie van de Nota Maatschappelijk Herstel en Preventie uit 1997. Toename OTS bij jongere kinderen (12 à 13 jarigen ).

Integratie

Er is in 1997 een gecombineerde ambtelijk/bestuurlijke werkgroep ingesteld die

Jeugdbeleid/

alle trajecten aan zou sturen en resultaten doorgeleiden naar B&W (raad).

maatschappelijke opvang voor jongeren (binnen


Algemene Rekenkamer


91


Rijksbeleid (t.a.v. zwerfjongeren) is niet duidelijk en erg versnipperd, hangt

rijksbeleid

ergens tussen verslavingsbeleid, maatschappelijke opvang en jeugdbeleid. De gemeente lenigt de nood waar nodig, en gaat daarbij pragmatisch te werk.

Bestaande

Beschrijving


Spaarnezicht. Straatwerk: Leger des Heils en ecosol/schalkwerk. Brijderstichting: preventie verslavingsproblematiek. Sociaal medisch spreekuur/ziekenboeg voor daken thuislozen bij Leger des Heils (samenwerking Brijder) en Coördinatiepunt Extreme Overlast en sociale teams worden in OGGZ convenant ook als preventie genoemd. Ook scholenprojecten gericht op lesuitval. De gemeente heeft aangegeven dat preventie voldoende is.

Signaleringsfunctie

Spaarnezicht. Er is blijkens evaluatienota MHP ook een Coördinatiepunt Extreme Overlast vanaf 1999 en daarbinnen zijn drie stadsgebonden sociale teams actief. Verder wordt de signaleringsfunctie niet uitgewerkt, maar de diverse samenwerkingsinitiatieven tussen de diverse actoren lijken hier redelijke waarborg voor te zijn (GGD, politie, Stadswachten, Dak- en Thuislozenverbond, Brijderstichting en Leger des Heils). In het verleden is er een T-team (experiment) geweest. Dit is in 1996 niet voortgezet. De gemeente heeft aangegeven dat de signaleringsfunctie voldoende is.

Crisisopvang,

Leger des Heils indiceert bij acute psychiatrische problemen voor de


Geestgronden (GGZ instelling). Sticht. Maatsch. Dienstverlening Zuid-

capaciteit

Kennemerland verzorgt crisisopvang voor psychosociale crises . De gemeente heeft aangegeven dat crisisopvang beperkt aanwezig is.

Jongerenpension

Spaarnezicht heeft een regionale functie en heeft 30 plaatsen (waarmee

(model zichten) en

jaarlijks ongeveer 110 jongeren worden opgevangen) voor jongeren tot 23

capaciteit

jaar (in principe wordt niet jonger dan 16 jaar opgevangen, omdat deze groep onvoldoende geestelijke bagage heeft om zich tussen problematische jong-volwassenen te handhaven).

Dag en nachtopvang

Leger des Heils MO algemeen, nachtopvang 40 personen. Leger des Heils


vangt incidenteel zwerfjongeren (nu 7 à 8 per jaar) op.

capaciteit

In Haarlem van oudsher verder veel particuliere pensions met oorspronkelijk zo’n 100 plaatsen. Aantal neemt af. Incidenteel zit hier een jongere in als deze ook in Spaarnezicht niet te handhaven is. De gemeente heeft aangegeven dat dagen nachtopvang geschikt voor


Algemene Rekenkamer

l

Instellingen voor

zwerfjongeren beperkt aanwezig is. Stichting Jeugdzorg Kennemerland.


Rol bureau Jeugdzorg niet bekend.

opvangen en rol bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

Vanuit Spaarnezicht, begeleiding primair gericht op scholing, werk en


zelfstandig wonen. Ook uitstroombegeleiding.

hulp bij zoeken van werk en scholing,

De gemeente heeft aangegeven dat er voldoende begeleidingstrajecten zijn.


Casemanagers voor hard-liners van Brijderstichting (verslaafden). In overleg

gevallen)

met politie, Leger en Brijder (VB) wordt traject uitgezet of maatregelen genomen. De Teams Integrale Thuiszorg (TIS teams) zijn er voor mensen met psychiatrische problematiek die zelfstandig zijn gaan wonen. De gemeente heeft aangegeven dat bemoeizorg beperkt aanwezig is.

Vervolgtrajecten

Kwartiermaken. Reïntegratie project voor mensen met psychiatrische


problematiek. Toewijzing van meer woningen voor bijzondere doelgroepen,

verslaving,

is in voorbereiding met o.a. woningcorporaties incl. begeleidingstraject (voor

psychische

uitstroom uit sociaal pension; MO algemeen). Spaarnezicht doet ook

problematiek,

uitstroombegeleiding.

reclassering)

De gemeente heeft aangegeven dat vervolgtrajecten beperkt aanwezig zijn.


Spaarnezicht:


In het verleden werd Spaarnezicht (deels) uit sociale vernieuwingsgelden


gefinancierd. Nu (deels) uit GS-beleid. Tekort wordt door gemeente

(bijv. provincie,

aangevuld (MO gelden, Vitaliteitsfonds, onderbesteding en (kerkelijke)


fondsen). Voorts bijdrage uit Bijzondere Bijstand voor meerderjarigen (door


gemeente van herkomst) en ABWZ bijdrage.

voor zwerfjongeren

Verder nog een project voor Marokkaanse zwerfjongeren (regie

(ook vervolgtrajecten)

Spaarnezicht) uit MO gelden, fonds (JWF) en Zorgverzekeraar. Vanaf 1999 met GSB middelen, vanaf 2000 bijdrage vanuit OPH (ontwikkelingsprogramma Haarlem) .


92

Algemene Rekenkamer

l

93 De gemeente heeft aan Spaarnezicht de volgende subsidies verstrekt: 1998: f 285.000,1999: f 296.471,2000: f 319.755,2001: f 322.793,De rijksgelden voor MO/VB/VO algemeen bedroegen in de periode 19982001 jaarlijks ca f 3,8 miljoen. Dijkstalgelden bedroegen f 274.261,93. Hieraan worden 0,4 mln eigen middelen toegevoegd. Provincie wil tot op heden niet bijdragen. Vinden Spaarnezicht een MO voorziening. Spaarnezicht vindt dat het meer Jeugdbeleid is. Overigens wordt een specifieke of doel-uitkering voorgesteld voor opvang van zwerfjongeren om van de complexe financieringsproblematiek (en alle discussies en afschuifgedrag) af te zijn. Maakt ook helder dat en waar er een specifieke taak voor de opvang en hulpverlening aan deze groep ligt.

Behaalde resultaten

Spaarnezicht heeft blijkens een evaluatierapport (wordt nog toegezonden)


een succespercentage van 70% goede uitstroom (scholing, werk en huisvesting) weten te behalen.

Toekomstplannen om

Nota Maatschappelijk Herstel en Preventie incl evaluatienota geven inzicht


in witte vlekken. Worden acties of projectgroepen op voorgesteld en regie

dichten + termijn

wordt meestal wel toebedeeld.


Diverse overlegstructuren en regie toebedeling gericht op taken/functies. Alleen provincie haakt af.


Niet altijd heel erg nadrukkelijk. Regiefunctie specifiek tav zwerfjongeren

door gemeente

wordt veelal door gemeente (bewust) bij SJK neergelegd.


Gemeente financiert Spaarnezicht op basis van een subsidiebeschikking voor

verantwoording

de 9 minderjarige plaatsen, trajectbegeleiding en ambulante woonbegeleiding cf. mogelijkheden gemeentelijke subsidieverordening. Afspraken over aantal plaatsen en woonbegeleiding. Omdat de financiering (noodgedwongen) over zoveel schijven loopt, zijn deze aspecten niet uitputtend beschreven.

Centrumgemeente Hilversum

Problematiek

Beschrijving


Algemene Rekenkamer

l Probleemanalyse,

Gemeente heeft geen zwerfjongerenprobleem. Er wordt thans een integrale

beleid en/of

nota MO, verslavingszorg en ggz gemaakt, moet voor het eind van het jaar

Activiteiten

klaar zijn en dient ter onderbouwing van de besteding van de extra

gemeente

toegezegde middelen (f 140.000). Ten behoeve van deze nota is een inventarisatie uitgevoerd onder relevante instellingen. Inventarisatie wijst niet op zwerfjongerenprobleem.

Definitie

Geen definitie

zwerfjongeren gemeente Aantallen uit andere

Aantal niet bekend. Volgens de instellingen MO is er geen

bronnen

zwerfjongerenprobleem. Volgens de stukken zouden bestaande instellingen

(provincie,

deze groep wel opvangen als ze aangemeld worden (GGD inventarisatie uit

instellingen) en

1999, t.b.b. OGG).

registraties

Er is een sociaal pension (met 24 uurs opvang vanaf 2000) en een Slaaphuis voor jongeren van 15-22 jaar. Capaciteit slaaphuis is 5 bedden (uit te breiden tot 10), volgens GGD. Slaaphuis zegt zelf 10 bedden te hebben, maar de capaciteit tijdelijk teruggebracht te hebben naar 7 (personeelsgebrek). Ze verkopen 2 x per maand nee. Wordt door de provincie gefinancierd (als enige uitzondering). Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Hilversum 29 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 68 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Geen inzicht. Gemeente onderscheidt geen doelgroepen in haar beleid,

jongeren (volgens

anders dan MO, VB en VO.


Integratie jeugdbeleid en MO-beleid binnen gemeente:onbekend.

Jeugdhulpverlening/ maatschappelijke opvang voor jongeren (binnen gemeente en tussen

Coördinatie met Jeugdhulpverlening verloopt niet goed.


Nee, maar ook niet interessant, omdat het probleem zich in Hilversum niet

rijksbeleid

voordoet. Hilversum verdiept zich er dus niet in.

Bestaande

Beschrijving


Stichting Versa wordt genoemd als instelling die preventie doet, maar niet


94

Algemene Rekenkamer

l

gericht op zwerfjongerenproblematiek. Er is een project “Vangnet” dat bedoeld is om vroegtijdig problemen te signaleren en daarmee bijvoorbeeld dreigende uithuiszetting te voorkomen. Vanaf 1996 volgens de gegevens 14 personen jonger dan 28 (7% van het totaal) ingeschreven. Riagg, FMD, Jellinek en RIBW worden in GGD notitie genoemd als instellingen met preventietaak. Deze organisaties moeten voorkomen dat mensen in “vangnet” terecht komen. Concreet uitgewerkt is dit niet.

Signaleringsfunctie

Er is een jongerenwerker en verder worden de politie en GGD genoemd als betrokken instellingen. Zij zouden een signalerende functie kunnen hebben. In de OGGZ ontwikkelingen wordt signalering wel als een van de functies genoemd, maar niet verder uitgewerkt.

Crisisopvang en

Gemeente noemt Algemene crisisopvang 16 plaatsen (maar niet bedoeld

capaciteit

voor daklozen) en 24 plaatsen crisisopvang voor vrouwen. Het sociaal pension heeft 2 crisisopvang plaatsen. Verder 5 plaatsen in slaaphuis (wel voor jongeren).

Jongerenpension

Nee, niet aanwezig.


De enige voorziening voor jongeren is het eerder genoemde slaaphuis. Dit


is een voorziening die door de provincie gefinancierd is (uitzonderlijk in

capaciteit (gemengd

Noord Holland). Capaciteit is volgens de instelling 10, waarvan er slechts


7 bezet kunnen worden door personeelsgebrek. Verder is er een sociaal pension dat vanaf 2000 ook 24-uurs opvang biedt vanaf 18 jaar. Capaciteit 15 plaatsen. Wordt gemeld dat er een wachtlijst is. Er is een voorziening voor vrouwenopvang en begeleid wonen. Gemeente meent dat opvangcapaciteit voldoende is.

Instellingen voor

Het slaaphuis (zie hierboven). Gemeente meldt eigenlijk geen contact te

jeugdzorg die

onderhouden met de Jeugdhulpverlening. Gemeente meent dat

zwerfjongeren

ontwikkeling Bureaus Jeugdzorg niet vlekkeloos verloopt. Wachtlijsten

opvangen en rol bureau

worden daar steeds groter. BJZ levert gebrekkige informatie. Was niet te

jeugdzorg

gebruiken voor de onderbouwing van de inventarisatie voor de

(indicatiestelling)

eerdergenoemde beleidsnota. Wel zijn wachtlijsten beschikbaar. Daar zouden meer dan 100 personen op staan met een breed scala aan problematiek.


Vanuit Jellinek wordt voor daklozen met een verslavingsprobleem


woonbegeleiding gegeven. Project begeleid wonen van De Vluchtheuvel

hulp bij zoeken van

biedt 9 plaatsen. Voorzien wordt dat in de toekomst ook van (redelijk

werk en scholing,

nieuwe) sociaal pension een project begeleid wonen nodig zal zijn. Dit

begeleid wonen)

vereist samenwerking met woningcorporaties.

Bemoeizorg (zware

Project “Vangnet” is de lokale voorziening in bemoeizorg. Is niet specifiek


95

Algemene Rekenkamer

l gevallen)

op jongeren gericht. Vangnet biedt geen hulp maar zorgt ervoor dat mensen naar de juiste hulpverleningsinstanties worden toegeleid. Outreachend werken, wordt thans aanbevolen voor zorgwekkende zorgmijders en dient ter voorkoming van overlast, vervuilingsituaties e.d.

Vervolgtrajecten

Ja, casemanagement-team van de Riagg Gooi en Vechtstreek.


Samenwerkingsproject met Psychiatrisch Ziekenhuis Zon en Schild. Veelal

verslaving, psychische

patiënten die na langdurig verblijf in PZ met ontslag gaan (en blijvende

problematiek,

“geestelijk invalide” zijn). Zorg-op-maat financiering (info uit 1999).



en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO. De gemeente heeft f 137.888,- aan Dijkstalgelden


ontvangen.


Provincie financiert het Slaaphuis voor jongeren. Thans 5 à 10 plaatsen.

projecten voor

Gemeente financiert geen voorzieningen die specifiek voor zwerfjongeren

zwerfjongeren (ook

zijn bedoeld. Jongeren kunnen wel incidenteel in sociaal pension

vervolgtrajecten)

opgenomen zijn. Zorgkantoor betaalt 12 plaatsen in het sociaal pension en 5 plaatsen begeleid wonen. Ook niet specifiek voor zwerfjongeren. Gemeente heeft uitgebreide overzichten gestuurd van de mate waarin de diverse MO/VB/VO voorzieningen gefinancierd worden en de bedragen die daar vanuit de gemeentebegroting op toegelegd worden, alsook de subsidiebeschikkingen over een aantal jaren. Geboden inzicht is helder, maar is niet op zwerfjongeren gericht. Overigens werd door deze gemeente melding gemaakt van de bepaling dat de kosten die de gemeente maakt (ambtelijk apparaat) voor de MO voorzieningen etc. ook ten laste van de MO middelen gebracht mogen worden. Geschat wordt dat het dan om 0,3 à 0,4 fte zal gaan voor de MO.

Behaalde resultaten

De werkplannen van de instellingen die jaarlijks ingediend worden bieden


inzicht in de soort activiteiten en hulpverleningsdoelstellingen in termen van aantallen hulpverleningscontacten en bezettingsgraad. Er wordt gewerkt met budgetfinanciering. Gestreefd wordt naar output financiering inclusief produktomschrijvingen en output indicatoren, maar zover is het nog niet.

Toekomstplannen om

MO algemeen: Sociaal pension is een voorziening die voortgekomen is uit


de “witte vlekken-nota” die in 1994 in opdracht van VWS is opgesteld


96

Algemene Rekenkamer

l dichten + termijn

m.b.t. de opvang van daken thuislozen. Men signaleert dat begeleid wonen en wooncapaciteit een aandachtspunt wordt om doorstroming te garanderen.


Wel instellingen MO en politie, GGD etc. Regio is klein dus samenwerking is goed mogelijk. Geen contact met Jeugdhulpverlening en provincie. Overigens niet speciaal gericht op zwerfjongeren.


Geen regierol t.a.v. zwerfjongeren. Men heeft geen zwerfjongerenprobleem

door gemeente

en voert daar dus ook geen regie op.


Niet gericht op zwerfjongeren. Geen instellingsjaarverslagen ontvangen.

verantwoording

Algemeen: Budgetfinanciering. Eisen zijn vnl. bezettingsgraad een aantallen hulpverleningscontacten.

Centrumgemeente Hoorn

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Gebaseerd op registraties van bestaande instellingen voor Maatschappelijke

beleid en/of

opvang was al in 1995 duidelijk dat er een zwerfjongerenprobleem was, of

Activiteiten

dreigde. Plan is vanuit de Maatschappelijke opvang (bestaande algemeen

gemeente

opvangcentrum) ontstaan om 6 opvangplaatsen te creëeren. Uiteindelijk is een voorziening gecreëerd die deels door de gemeente Hoorn werd gesubsidieerd (het Jongeren Opvang Centrum Hoorn (JOCH)). Gemeente baseert beleid op aanwezige deskundigheid bij bestaande voorzieningen.

Definitie

De gemeente sluit zich aan bij de definitie van instellingen:

zwerfjongeren

Jongeren die al langer dan 6 maanden geen vaste verblijfsplaats hebben en ‘het

gemeente

niet redden’. Of jongeren die al langer aangemeld zijn bij het Jeugdmaatschappelijk werk (tot 1998, daarna bureau Jeugdzorg). Het JOCH neemt elke jongere tot 18 jaar op, ongeacht de definitie.

Aantallen uit

JOCH vangt er 50 per jaar op (tot 18 jaar), op grond van eigen

andere bronnen

registratiegegevens. Gemeld wordt dat het probleem met deze capaciteit

(provincie,

opgelost is, dus meer zullen het er niet zijn in deze leeftijdsgroep. Voor

instellingen) en

jongeren vanaf 18 jaar is dit onduidelijk, er wordt wel gemeld dat

registraties

Dijkstalgelden voor woon/werk/scholingstrajecten voor deze groep ingezet zullen gaan worden. In de Maatschappelijke Opvang worden maximaal 3 jongeren vanaf 18 jaar opgevangen. Uit de gegevens verslavingszorg blijkt dat er in 2000 geen hulpzoekende verslaafde jongeren waren.


97

Algemene Rekenkamer

l Aard problematiek

Uit KLIMOP (registratie door instelling) blijkt dat het om veel jonge mannen

jongeren (volgens

met softdruggebruik en gebrek aan zinvolle dagbesteding gaat. Veel jongeren

instellingen)

hebben ook een jeugdhulpverleningsverleden. Er wordt een toename van Arubaanse en Antilliaanse jongeren geconstateerd. In het algemeen multiprobleem situaties. Harddruggebruikers trekken naar de grote steden. Tienermoederprobleem doet zich niet zo voor.

Integratie

Jeugdbeleid van de gemeente is sterk preventiegericht. Voorkomen van

Jeugdbeleid/

voortijdige schooluitval, samenwerking met scholen, projecten om (allochtone)

maatschappelijke

jongeren terug naar school te krijgen of ze een goede plek op de arbeidsmarkt

opvang voor

te garanderen. Veel is gestart op ad hoc basis, als er geld beschikbaar was voor

jongeren (binnen

nieuwe initiatieven. Thans wordt gewerkt aan integratie van de diverse

gemeente en tussen

projecten tot een samenhangend jeugdbeleid. Men zoekt daarbij ook naar de

gemeente en

samenhang met maatschappelijke opvang en specifiek de zwerfjongeren.

provincie)

Het JOCH wordt zowel door gemeente en provincie gesubsidieerd.

Helderheid

Door omstandigheden is hier geen antwoord op te geven. Gemeente is

rijksbeleid

v0oruitstrevend geweest met (mede) financiering van het JOCH.

Bestaande

Beschrijving


Veel van de projecten die in het kader van het lokaal jeugdbeleid zijn ontwikkeld vallen als preventiegericht te karakteriseren, alhoewel ze niet specifiek opgezet zijn met het oog op de zwerfjongerenproblematiek. De gemeente heeft aangegeven dat de signaleringsfunctie voldoende aanwezig is.

Signaleringsfunctie

Voogden, Maatschappelijk werk en politie worden genoemd door de gemeente als betrokken instanties (maar niet specifiek met een signaleringsfunctie). Er is geen straathoekwerk in Hoorn. Signalering werd tot 1998 door het Jeugdmaatschappelijk werk gedaan. Zou nu door bureau jeugdzorg overgenomen moeten zijn, maar de instelling voor MO ontvangt daar nog geen gegevens van. Daar is nog een wereld te winnen. Toch is de gemeente van mening dat de signaleringsfunctie voldoende is.

Crisisopvang en

15 plekken algemene crisisopvang (stelregel dat er max. 3 jongeren vanaf 18

capaciteit

jaar worden opgevangen). De gemeente heeft aangegeven dat de crisisopvang tot 18 jaar voldoende is maar vanaf 18 jaar beperkt.

Jongerenpension

Geen jongerenpension conform zichtmodel.


Geen 24-uurs MO opvang.


98

Algemene Rekenkamer

l (bed, brood, bad) en

99


JOCH lijkt op een jongerenpension zoals de zichten. Verschil is dat de

jeugdzorg die

doelgroep beperkt is tot 18 jaar. Heeft 6 plaatsen. Zal na een aantal jaren

zwerfjongeren

via tijdelijke financieringsconstructies (subsidie gemeente, provincie N-H,

opvangen en rol

diocesane raad bisdom Haarlem en giften van stichtingen en fondsen zoals

bureau jeugdzorg

JWF voor de bouw en inrichting) als Jeugdhulpverleningsvoorziening

(indicatiestelling)

(erkend) verder gefinancierd worden door de provincie. Thans overgangsfase. Bureau Jeugdzorg functioneert onvoldoende. Levert nog geen gegevens aan over zorgvraag. Lange wachttijden (ook lange wachtlijst voor intake) die tot grote knelpunten bij individuele hulpverlening aan jongeren leiden.


45 Plaatsen begeleid wonen beschikbaar bij St. Opvangcentrum Hoorn. Niet


specifiek voor zwerfjongeren. Er is een kamertrainingscentrum voor

hulp bij zoeken van

jongeren.

werk en scholing,

In kader van gemeentelijke Jeugdbeleid wel veel aandacht voor projecten

begeleid wonen)

gericht op werk en scholing. Ook aandacht voor jongerenhuisvesting. De gemeente heeft aangegeven de begeleidingstrajecten voor jongeren tot 18 jaar voldoende te vinden en vanaf 18 jaar beperkt.

Bemoeizorg (zware

Er is een project bemoeizorg gericht op het tot stand brengen van meldpunt

gevallen)

extreme overlast, en samenwerking met GGD en woningcorporatie. Preventiegericht (huisuitzetting voorkomen). Evaluatie in 2003.

Vervolgtrajecten

Project versterking eerste lijns zorg GGZ. In ontwikkeling. Voor lichte


psychiatrische gevallen is er wel een opvangmogelijkheid met begeleiding

verslaving,

door Riagg, maar voor zwaardere psychiatrische patiënten is die in de regio

psychische

helemaal niet aanwezig.


In de periode 1998-2001 heeft de gemeente Hoorn jaarlijks ca. f 1,8 miljoen

(spec. uitkering

voor MO/VB ontvangen. Voor VO ontving de gemeente geen rijksgeld.

en/of eigen geld) en

Aan Dijkstalgelden ontving de gemeente f 102.635,-.

anderen (bijv.

Diverse bijdragen aan het JOCH vanaf 1997. In de bouw en startfase in totaal


Algemene Rekenkamer

l provincie,

(rekening 1997)

100


Niet subs. Huisvestingskosten (AOP)

f 83.184

besteed aan

Giften/fondsen inrichting

f 216.ooo

projecten voor

Provincie Noord Holland

f 17.500

zwerfjongeren (ook

Bisdom Haarlem

f 160.000

vervolgtrajecten)

Gemeente Hoorn

f 100.000

Subsidie Hoord armoedenota

f 178.630

Totaal

f 755.314

Voor de daaropvolgende jaren werd bijgedragen door de provincie N-H voor f 75.000, door de gemeente Hoorn respectievelijk f 108.968,- (1998), f 171.589,-(1999), f239.312,- (2000) door Bisdom Haarlem voor f 160.000 en verder bijdragen ouders en derden van rond de f 10.000 en Zorgkantoor f 20.000 à 25.000. De 3 plaatsen die in de crisisopvang bestemd zijn voor jongeren van 18+ worden niet apart verantwoord in de jaarrekening van deze instelling. Behaalde resultaten

Voortgangsrapportage door Bureau Toegepast Jeugdonderzoek uit 2000.


Uitstroom met toereikend resultaat bij tweederde van de bewoners. Nazorg en exitbegeleiding kan beter.

Toekomstplannen

JOCH wordt JHV voorziening en zal worden ondergebracht bij JHV

om gaten in de

voorziening “De Vlotbrug”. Financiering dan door provincie. Dijkstal gelden

opvang te dichten +

worden waarschijnlijk ingezet voor wonen/werk/scholingtrajecten, vnl. 18+.

termijn

Evaluatie van JOCH stelt dat de opvangcapaciteit (met regionale functie) hiermee voldoende is.


Er is vanuit de gemeente veel overleg met Stichting Opvangcentrum Hoorn (ook initiatiefnemer van JOCH), waar ook het algemeen maatschappelijk werk aan is uitbesteed. Vanuit al de functies en taken van het Opvangcentrum wordt door deze organisatie contact onderhouden met andere relevante instellingen (JHV) en gemeentelijke organisaties.

Coördinatie en

Veel op basis van initiatief van bestaande instelling.

sturing door gemeente (regierol) Eisen aan de

Budgetfinanciering op basis van kengetallen en prestatie-eisen. Afspraken over

verantwoording

bezettingsgraad, kengetallen, aanmeldingen, afwijzingen en doorstroom worden in subsidiebeschikking opgenomen (prestatie-eisen). De instelling houdt klanttevredenheidsonderzoeken.


Algemene Rekenkamer

l

Centrumgemeente Purmerend

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft signalen ontvangen van bureau Jeugdzorg en de Stichting

beleid en/of

Algemene Opvang Purmerend, en reageert hierop. Er is geen specifiek op

activiteiten

zwerfjongeren gericht beleid en geen goed onderbouwde probleemanalyse

gemeente

aanwezig. Instellingen constateren lichte toename van aantal zwerfjongeren. Purmerend is sinds 1998 centrumgemeente voor MO. Waarschijnlijk zal voor deel Dijkstalgelden aangehaakt worden bij project van Zaanstad voor opvang van zwerfjongeren. Purmerend heeft bijeenkomst belegd die meer zicht op het probleem moet opleveren. Vraag daar zal onder andere zijn, wat de JHV moet doen en wat MO taken zijn.

Definitie

Aanvankelijk de SGBO definitie. Langzamerhand begint men ook onderscheid

zwerfjongeren

te maken in kansrijk (willen hulp) en kansarm (alleen bed/brood/bad.).

gemeente

BJZ hanteert de enge definitie: ze moeten echt op straat slapen. St. AOP: Dak en thuisloze jongeren van tussen de 15 en 25 jaar die geen stabiele woon- of verblijfsplaats hebben of in (kortdurende/langdurende) opvang verblijven. St. AOP wijst op problemen als gevolg van veel gehanteerde enge definitie. Veel zwerfjongeren verblijven bij vrienden, familie etc, maar horen wel tot de doelgroep.

Aantallen uit

SGBO heeft het in haar onderzoek over 25/30 zwerfjongeren. BJZ heeft het

andere bronnen

registraties

over 3 of 4 per jaar en de St. AOP vangt er gemiddeld 5 a 6 op per jaar (varieert weliswaar van 2 tot 8 per jaar; blijkt uit overzicht). Uit de gegevens over verslavingszorg blijkt dat er in 2000 geen hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren in Purmerend waren.

Aard problematiek

In de gemeente is niet veel bekend over de samenstelling van de groep. In het

jongeren (volgens

verleden wel wat Antillianen. Cliënten van St. AOP hebben vooral met

instellingen)

psychische problemen en relatieproblemen te maken en in mindere mate

(provincie, instellingen) en

alcohol en drugsgebruik (maar gegevens betreft MO totaal). Ook wel verslavingsproblemen en schulden. Integratie

Purmerend valt onder grootstedelijke regio ROA. Derhalve zijn in de omgeving

Jeugdbeleid/

enkele JHV voorzieningen voor deze groep. Bureau Jeugdzorg verwijst.

maatschappelijke

Jongeren die op de wachtlijst staan worden door BJZ tijdelijk bij familie

opvang voor

(tantes, opa’s en oma’s) geplaatst of elders in de omgeving van Amsterdam.

jongeren (binnen

BJZ geeft aan dat het JHV aanbod vanaf 16 jaar te wensen overlaat.

gemeente en tussen

Initiatieven MO zijn in het algemeen afkomstig van de instelling St. AOP.

gemeente en

Deze stichting zegt nauw samen te werken met Bureau Jeugdzorg en

provincie)

Psychiatrie.


101

Algemene Rekenkamer

l Helderheid rijksbeleid

Wethouder is zich bewust van de extra middelen en de wens van de minister om aandacht aan zwerfjongerenproblematiek te besteden. Of de gemeente zelf wel zo’n groot probleem heeft is eigenlijk nog niet duidelijk. Men zal plaatsen inkopen in het project in Zaanstad en evalueren op korte termijn.

Bestaande

Beschrijving


Als preventief werkende voorzieningen worden het school maatschappelijk werk, GGD-voorlichting, en voorlichting over verslavingsproblematiek door de Brijderstichting genoemd. Project Netwerk van Leger des Heils (resocialisatie; begeleiding bij mensen thuis en waar nodig doorverwijzing naar hulpverleningsorganisaties als Brijderstichting (verslavingszorg). Jongeren Informatie Project (bus). De gemeente heeft aangegeven dat er vrij veel aan preventieve activiteiten wordt gedaan.

Signaleringsfunctie

Straathoekwerker (vallend onder bureau Jeugdzorg), bestaande MO instellingen (ST. AOP). Mogelijk heeft project Netwerk ook een dergelijke functie.

Crisisopvang,

Geen MO capaciteit speciaal voor zwerfjongeren. Plannen voor opvang 15+


in nieuwe Opvangcentrum (wensSt. AOP n.a.v. Dijkstalgelden) en gemeente

capaciteit

wil 3 of 4 plaatsen inkopen in Zaanstad project (jongeren die nog niet openstaan voor verdere hulpverlening). Er zijn nog 3 plekken voor Purmerendse jongeren in RIMH project.

Jongerenpension

Geen jongerenpension, plan om wel aan te haken bij Zaanstad project (inkoop

(model zichten) en

van 3 of 4 plaatsen) en Plan voor uitbreiding specifiek voor zwerfjongeren in

capaciteit

de nieuwbouw (4 plaatsen) van St. AOP.

Dag en

Dag – en nachtopvang voor zwerfjongeren is er thans niet. Een deel van de

nachtopvang (bed,

capaciteit van het Algemeen Opvangcentrum Purmerend wordt door

brood, bad) en

zwerfjongeren bezet (ongeveer 6 per jaar). ROA geeft aan dat bed/bad/brood

capaciteit

capaciteit onvoldoende is. Kunnen via Bureau Jeugdzorg op indicatie in principe van totale JHV aanbod van de ROA gebruik maken. Maximaal verblijf in St. AOP van 8 maanden omdat anders risico van huurbescherming ontstaat, waardoor mensen voor eeuwig blijven.

Instellingen voor

Voor Jeugdzorg valt Purmerend onder ROA (Amsterdam). Bureau Jeugdzorg

jeugdzorg die

indiceert voor JHV instellingen (genoemd worden JOB en project

zwerfjongeren

Meeuwstraat= hulp op indicatie), deze instellingen vangen op tot 18 jaar. Het

opvangen en rol

JHV aanbod van het Sociaal agogisch Centrum (SaC) is niet specifiek

bureau jeugdzorg

gelabelled voor zwerfjongeren. RIBW indiceert voor GGZ plekken. AMW en

(indicatiestelling)

St. AOP indiceren samen voor MO. Genoemd zijn JOB en project Meeuwstraat. Het totale aanbod van ROA staat


102

Algemene Rekenkamer

l

in principe ook Purmerend ter beschikking. Wel wachtlijsten bij Bureau Jeugzorg. Aanbod is tot 16 jaar goed zegt BJZ, maar 17- en 18 jarigen vallen wel eens tussen wal en schip. BJZ waarschuwt: Nieuwe Wet op de Jeugdzorg zal tot gevolg hebben dat 18+ voortaan altijd doorverwezen wordt naar Alg. Maatsch. Werk. Wie er straks in dit gat gaat springen is BJZ nog onduidelijk.


Maakt standaard deel uit van de hulpverlening van Stichting AOP. Start bij

n (zoals

regeling financieel beheer (schuldhulpverlening als nodig bij Inkomensbeheer),

budgettering, hulp

socialisatie, leren eigen huishouding voeren, werk/scholing, psych. hulp als

bij zoeken van werk

nodig enz.

en scholing,

Regelen woonkostentoeslag bij Sociale Dienst als inkomen jongere

begeleid wonen)

ontoereikend is voor de kosten. Er was een kamertrainingscentrum in het verleden, maar dat is omgezet in begeleid wonen trajecten onder RIBW vallend. Nu blijkt dat men deze kamertrainingscentra eigenlijk weer hard nodig heeft. Minder duidelijk is begeleiding naar zelfstandig wonen en doorstroming naar reguliere woningmarkt. De gemeente heeft aangegeven dat begeleidingstrajecten voldoende aanwezig zijn.

Bemoeizorg (zware

Personen die niet zelfredzaam zijn, niet mee willen werken of qua gedrag niet

gevallen)

passen in de groep kunnen in ieder geval niet in bestaande opvang terecht. Er is een bemoeizorgproject ‘Extreme Overlast’ waarin GGD en RIAGG samenwerken. Het project kent geen specifieke leeftijdscategorie. De ambulante hulp via BJZ, de straathoekwerker en medewerkeers van verslavingszorg dekken naar de mening van de gemeente wel een groot deel van de vraag.

Vervolgtrajecten

St. AOP regelt volgens beschrijving in jaarverslag nazorg (3 maanden na


vertrek max. 3 gesprekken) en doorverwijzing naar ambulante hulpverlening

verslaving,

bij zelfstandig wonen.

psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


103

Algemene Rekenkamer


Deel van de capaciteit bestaande MO wordt in de praktijk bezet door

en anderen (bijv.

doelgroep. Niet in geld uit te drukken.


In de periode 1998-2001 heeft Purmerend jaarlijks ca. f 0,5 miljoen aan


specifieke uitkering MO/VB ontvangen. Voor Vrouwenopvang ontvangt

projecten voor

Purmerend geen geld van het rijk. Purmerend heeft f 71.838,- aan

zwerfjongeren (ook

Dijkstalgelden ontvangen.

vervolgtrajecten)

ROA aanbod JHV staat in principe ook Purmerend ter beschikking. Hoeveel Purmerendse jongeren daarin opgenomen zijn is niet bekend. Gemeente financiert uit eigen middelen het RIMH project, straathoekwerker en Jongeren Informatie Punt. 6 GGZ plekken uit AWBZ. Het sociaal logement krijgt geld van gemeente(n), woningcorporaties, kerken, fondsen (Juliana Welzijns Fonds) en een prof. Coördinator van RIBW. Bewoners betalen huur zelf.

Behaalde resultaten

Weinig over te zeggen.


Toekomstplannen om

Plannen voor uitbreiding capaciteit (4 plaatsen voor 15+) bij St. AOP en


inkopen voor 3 of 4 plaatsen in project Zaanstad voor zwerfjongeren.

dichten + termijn

Impuls hiervoor zijn de Dijkstal middelen (mededeling Federatie Opvang). Initiatieven echter van anderen (St. AOP en gemeente Zaanstad) en niet van de gemeente Purmerend zelfProbleem van doorstroming naar woningmarkt maakt uitbreiding opvangcapaciteit niet zo zinvol vindt gemeente.


Divers. Jaarlijks in kader Welzijnsjaarplan en 6-wekelijk voortgangsoverleg (vinger aan de pols). Verder als aanleiding in jaarverslag/jaarrekening.


Gemeente wordt aangestuurd door instellingen. St. AOP heeft zeer

door gemeente

gedetailleerd projectplan voor uitbreiding(MO alg.) aangeleverd. Wel

(regierol)

recent initiatief tot afstemmingsoverleg.

Eisen aan de

Informatie-eisen staan niet op papier. Een goed projectplan kan geld

verantwoording

krijgen. In Welzijnsjaarprogramma staat summier beschreven wat van instelling verwacht wordt (inspraakronde). Aan begin van een project bepaald met doelgroep, aantal plaatsen, bezettingsgraad (100%). E.e.a. Conform Algemene Subsidieverordening Welzijn. Huurderving mag worden opgenomen. Men denkt op dit moment na over subsidieuitvoeringsovereenkomsten voor de toekomst. Toetsing jaarrekening en jaarverslag, ook door eigen accountant van gemeente. Leidraad zijn de verantwoordingsvereisten van VWS. Verder 6wekelijks uitvoeringsoverleg. Op deze wijze houdt gemeente vinger aan de pols. Formeel ook jaarlijks overleg ivm vaststelling


104

Algemene Rekenkamer

l

Welzijnsjaarprogramma.

Centrumgemeente Zaanstad

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Probleem is redelijk in beeld, onder andere op basis van een schatting door

beleid en/of

Bureau Jeugdzorg. Bronnen voor BJZ waren: politie, justitie en het

Activiteiten

straathoekwerk. Gemeente heeft ook plannen ontwikkeld (d.d. maart 2001)

gemeente

voor de opvang van zwerfjongeren. Ontwikkeling eigen beleid worden mede gebaseerd op relevante documenten van ROA(regiovisie), regiovisie GGZ, Kadernota Jeugdbeleid, Gemeentelijke notitie MO.

Definitie

Gemeente noemt: Jongeren in de leeftijd van 13-23 jaar, die gedurende drie

zwerfjongeren

maanden geen vaste verblijfplaats hebben en gedurende die periode minimaal

gemeente

op drie verschillende plaatsen geslapen hebben. N.B.: in het ontvangen projectplan Opvang Zwerfjongeren in Zaanstreek/Waterland wordt de doelgroep gedetailleerder beschreven, gebaseerd op wat er bekend is uit landelijke studies.

Aantallen uit

Geschat wordt dat het om tussen de 15 en 25 jongeren gaat (zie hierboven).

andere bronnen

Daarbij wordt aangegeven dat het moeilijk is om de groep in beeld te krijgen,

(provincie,

dat deze sterk wisselt en dat zwerfjongeren niet zo herkenbaar zijn (kleden zich

instellingen) en

goed) als oudere zwervers.

registraties

Er is onderscheid gemaakt in bemiddelbaar voor JHV, het gaat dan om ongeveer 12 jongeren in de leeftijd 12-16 jaar en niet meer bemiddelbaar voor JHV. In het laatste geval gaat het om 15-20 jongeren in de leeftijd 15-19 jaar. Gegevens verslavingszorg(LADIS): in 2000 waren er in Zaanstad 3 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 21 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Verslaafden, jongeren die te maken hebben met psychische problematiek,

jongeren (volgens

allochtone jongeren. Niet bekend is (gemeente) waar het accent ligt. De

instellingen)

jeugdhulpverlening geeft toe dat zwerfjongeren eigenlijk een probleem voor de Jeugdhulpverlening zijn. Gemeenten moeten zorgen voor die gevallen die niet in de JHV kunnen worden opgevangen (bedoeld wordt gevallen waarin sprake is van verslaving, geweld/bedreiging, of zorgmijders). Gesteld wordt dat als de gemeente de fysieke opvang van alle zwerfjongeren zou moeten regelen, je alle typen problemen ook in gemeentelijke opvang tegen zou k0men. Zou de gemeente met contra-indicaties werken, dan zou het probleem ongrijpbaar blijven.


105

Algemene Rekenkamer

l Integratie

Men baseert zich op Kadernota Jeugdbeleid, regiovisie JHV van het ROA,

Jeugdbeleid/

regiovisie GGZ en gemeentelijke nota MO. Er wordt samen met Purmerend

maatschappelijke

gewerkt aan een regionaal beleidsplan MO. Er is een projectplan voor opvang

opvang voor

van zwerfjongeren. Het ligt in de bedoeling dat ook Purmerend daarin

jongeren (binnen

participeert.

gemeente en tussen

NB: Zaanstad heeft voor JHV te maken met het ROA als “stadsprovincie”.


Ja, is helder. Men baseert zich in Zaanstad op circulaires van het ministerie

rijksbeleid

(brieven inzake de monitor maatschappelijke opvang en inzet van de Dijkstal gelden).

Bestaande

Beschrijving


Nadruk wordt gelegd bij onderdak en begeleiding. Er is bij de gemeente minder zicht op preventie, ondanks dat erkend wordt dat dat belangrijk is. Jongerencrisis team (zie verderop) zou ook als preventieve voorziening genoemd kunnen worden. Verder zijn aanwezig: Onderwijshulp Voortgezet Onderwijs (maakt deel uit van bureau Jeugdzorg i.s.m. Psych. Pedag. Instituut). Opvoedspreekuren, opvoedtelefoon en opvoedwinkel. Advies- en meldpunt Kindermishandeling. Jongeren Informatiepunten (JIP’s). Netwerkproject begeleid wonen wordt als preventief gekarakteriseerd. Straathoekwerk(Bureau Jeugdzorg) is aanwezig.

Signaleringsfunctie

Zie hierboven. Er is wel e.e.a. bekend bij politie, GGD etc. Deze kennis is gebruikt om omvang probleem in beeld te brengen.

Crisisopvang en

Blijf van mijn lijf Zaanstad: 8 plaatsen crisisopvang vrouwen (+ 24 kinderen)

capaciteit

(nota uit 1995). Onduidelijk is of er inmiddels wijzigingen in de capaciteit zijn, bij vrouwenopvang danwel andere voorzieningen. In projectbeschrijving Opvang Zwerfjongeren wordt nog een jongeren crisisteam genoemd. Verder kan gebruik worden gemaakt van het overige JHV aanbod in ROA-gebied.

Jongerenpension

Geen jongerenpension conform zichtmodel.


Sociaal Pension Zaanerf (Leger des Heils), inclusief begeleid wonen: cap. 15


106

Algemene Rekenkamer

l nachtopvang (bed,

plaatsen (uit ontvangen stukken), in gesprek is cap. Van 30 plaatsen genoemd,

brood, bad) en

waarvan 5 passantenplaatsen, vnl. 18+.

capaciteit (gemengd

Verslavingszorg: onduidelijk of 24-uurs opvangcapaciteit verslavingszorg


aanwezig is. De Passant (particulier initiatief; stichtingsvorm) biedt met vrijwilligers plaats aan 5 jongeren. Straathoekwerk indiceert (-de) voor deze voorziening. Gesproken is/wordt over de mogelijkheid om deze voorziening aan Sociaal Pension te koppelen. Onduidelijk is of deze optie thans (dec 2001) nog open staat.

Instellingen voor

In de zaanstreek zelf was alleen De Passant aanwezig. Wel valt men onder de

jeugdzorg die

ROA, zodat het hulpverleningsaanbod van de bestuurscommissie ROA ook

zwerfjongeren

Zaanstreek/Waterland ter beschikking zou moeten staan. ROA informatie

opvangen en rol

geeft aan dat zij jongeren opvangen die aan de rand van daken thuisloosheid

bureau jeugdzorg

zitten en daarbij gericht te zijn op vroegtijdig oplossen van de problemen.

(indicatiestelling)

Verder wordt door de ROA bestuurscommissie in reactie op het medefinancieringsverzoek van een jongerenopvangproject ook het JOP genoemd als crisisopvang voorziening voor jongeren in Zaanstreek/Waterland. Beide zijn JHV voorzieningen. Bureau Jeugdzorg wordt genoemd als indicatiecommissie (tot 19 jaar) voor de nieuwe voorziening voor zwerfjongeren waar plannen voor zijn. BJZ speelt een rol bij nieuwe ontwikkelingen en in kaart brengen omvang/aard problematiek. BJZ AMZW functioneert goed volgens de gemeente.


20 plaatsen begeleid wonen. Overigens wordt melding gemaakt van

n (zoals

doorstromingsproblemen MO-algemeen a.g.v. huisvestingsproblematiek.

budgettering, hulp

Projectplannen zijn ook gericht op deze trajecten. Bij projectplan voor

bij zoeken van werk

zwerfjongerenopvang zijn de samenwerkende woningcorporaties dan ook

en scholing,

betrokken.


Lijkt niet aanwezig. In plannen en onderbouwende stukken daarvan blijkt wel

gevallen)

dat nieuwe voorzieningen (deels) bedoeld zijn voor jongeren die niet meer in de JHV terecht kunnen/willen.

Vervolgtrajecten

Er wordt in projectplan gesproken van “allerlei werksoorten actief binnen de


MO (zoals arbeidstoeleiding, scholing etc) die het welzijn van de doelgroep

verslaving,

ten goede zouden kunnen komen”.

psychische

Precieze omschrijving van dit aanbod ontbreekt.

problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording,


107

Algemene Rekenkamer

l resultaten, plannen,

108

afstemming,

coördinatie en sturing Geld door gemeente


en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO. Bedragen voor met name VB waren in 1998 en 1999 zeer


hoog; laatste jaren is het totaalbedrag afgenomen. Aan Dijkstalgelden heeft


de gemeente f 92.436,- ontvangen.

projecten voor

Stichting De Passant ontving een jaarlijkse subsidie van f 20.916,35 (1999)

zwerfjongeren (ook

en f 20.212,- voor 2000. Geld kwam uit de eigen middelen van de

vervolgtrajecten)

gemeente. Ook was daar een Melkert-baner aan het werk. Dit pension was (particulier initiatief) voor zwerfjongeren (cap. 5 plaatsen) en werkte verder met vrijwilligers. Sociaal Pension (MO algemeen) wordt met ongeveer f 650.000,- door gemeente gesubsidieerd (50% doeluitkering en 50% eigen middelen). Van de middelen Verslavingszorg gaat een deel naar Bureau Jeugdzorg. Niet duidelijk is aangegeven welk bedrag dit is. (Sociaal pension ontvangt ook nog f 300.000 van AWBZ voor Riagg begeleiding.) Voor de toekomstplannen is beoogde verdeling fin. middelen duidelijker.

Behaalde resultaten

De gemeente heeft nog geen zicht op de effectiviteit van de instellingen MO.


Bezettingspercentages zijn bekend.

Toekomstplannen om

Plannen voor een opvangvoorziening voor zwerfjongeren. Lijken steeds


concreter vorm te krijgen. Beoogde capaciteit volgens plan is 10 plaatsen

dichten + termijn

voor jongeren in de leeftijd van 13-23 jaar. Is een integraal samenwerkingsproject van St. Bureau Jeugdzorg AMZW, Federatie woningcorporaties (ZVH), Leger des Heils en SZN. Beoogde financiering (besluitnota gemeente d.d. 7 mei 2001): Gemeente (MO gelden, t.w. Dijkstal):

f 100.000

Gemeente Purmerend (Dijkstal gelden):

- 70.000

JHV middelen ROA

- 300.000

Zorgverzekeraar (AWBZ: ggz begeleiding)

- 100.000

Gemeente (eigen middelen)

- 100.000

Woningcorporaties

- 250.000

Totaal

f 920.000 per jaar

In eerste instantie wees bestuurscommissie ROA medefinanciering af omdat het Bureau Jeugdzorg onvoldoende bij de plannen betrokken was. Volgens een memo d.d. 8-10-2001 is er nu een voorstel om doelgroep te verspreiden over bestaande kleinschalige voorzieningen:


Algemene Rekenkamer

l

•

Per 1.1.2002 2 bedden in kamertrainingscentrum Zaandam (SaC)

•

Leger des Heils: per 1.1.2002 3 bedden in sociaal pension Zaanerf te Zaandam.

Hiermee lijken alle plannen voor een voorziening voor zwerfjongeren (voorlopig) van de baan te zijn. Tezamen met bestaande voorziening De Passant zijn er dan 10 plaatsen voor jongeren. Op termijn zal op basis van de ervaringen van deze voorzieningen gekeken worden of er een aparte voorziening voor zwerfjongeren nodig is. Purmerend zal nog mede financieren. Overleg instellingen

Projectplan is een samenwerkingsinitiatief. Regiegroep MO (Woningcorporaties, MO instellingen en RIBW). Verder overleg op werkersniveau tussen opvanginstellingen en Riagg, AMW en de Brijderstichting (verslavingszorg). De initiatiefgroep bed, bad, brood (beleid en kerken) volgt het beleid en de overleggen. Zij hebben een signaalfunctie.


De initiatiefgroep bed, bad, brood (beleid (gemeente) en kerken) was

door gemeente

aanjager voor het functioneren van de maatschappelijke opvang. Meer

(regierol)

samenwerking (ROA, SaC en Zorgkantoor) dan regie.

Eisen aan de

Prestatie-indicatoren MO algemeen (gelden ook voor zwerfjongeren):

verantwoording

•

aantal meldingen t.o.v. het aantal plaatsen

•

% plaatsingen tov totale clientenbestand

•

gemiddelde bezettingsgraad

•

% mensen op wachtlijst tov totale clientenbestand

•

% uitstromers met nazorg t.o.v. totale clientenbestand.

Prestatie-indicatoren geven wel inzicht in “druk op bestaande voorzieningen”, “optimale benutting bestaande voorzieningen” en “capaciteitsproblemen”, en zekere mate van“succes”. Voor- en najaarsgesprekken met betrokken organisaties. Voortgang wordt besproken en productinformatie en kritische factoren worden doorgesproken. Sinds 2000 hanteert de gemeente de systematiek van prestatie-indicatoren.

Centrumgemeente Amsterdam

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Amsterdam: beperkte analyse, tweejaarlijkse thermometer (tellen van

beleid en/of

buitenslapende daken thuislozen, sterk gericht op buitenslapers in de

Activiteiten ROA

winter). Beleid is (formeel) gericht op preventie (spijbelopvang, e.d.), er is


109

Algemene Rekenkamer

l

bij de gemeente Amsterdam geen (expliciet) beleid gericht op zwerfjongeren. Deze verantwoordelijkheid ligt meer bij jeugdzorg en ROA. De hulpverlening aan zwerfjongeren wordt meer als een taak van de JHV beschouwd. ROA bestuurscommissie voert de regie. Zie verslag ROA.

Definitie

Amsterdam: 12-23 jaar, langer dan 3 mnd zwervend, oftwel de

zwerfjongeren

standaarddefinitie. Er wordt een onderscheid gemaakt in kansrijke en kansloze zwerfjongeren.

Aantallen uit andere

Korf-onderzoek: in Amsterdam 350-500 zwerfjongeren. Het aantal lijkt de

bronnen

laatste jaren af te nemen (Dienst Welzijn gaat van deze cijfers uit).

(provincie,

Convenant zwerfjongeren en BJZ moet tot verbetering van gegevens leiden.

instellingen) en registraties

Aantal hulpzoekende zwerfjongeren in de verslavingszorg (LADIS; gegevens van GGD Amsterdam ontbreken, daarom zullen werkelijke cijfers over Amsterdam hoger zijn): in 2000 waren er 31 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op een totaal van 410 hulpzoekende verslaafden). Aantal zwerfjongeren in het nieuwe project van Nieuwe Perspectieven 2000 van het SaC (de ‘first offenders groep’) is 33 (van de in totaal 450 in behandeling genomen jongeren). Dit zijn slechts de cliënten die het gehele begeleidingstraject hebben afgerond, onder de uitvallers is het percentage zwerfjongeren waarschijnlijk hoger. Stichting Streetcornerwork geeft in jaarverslag aan dat van de 626 jongeren die zij begeleidden er 460 woon/huisvestingsproblemen hadden (hier zijn de resultaten van deelgemeenten opgeteld; of en hoeveel dubbelingen hierin zitten is niet bekend, ook niet of dit allemaal echte zwerfjongeren waren).

Aard problematiek

Amsterdam: laag IQ, licht verstandelijk gehandicapt (‘door uitstoting in

jongeren (volgens

zorgsectoren’) en ex-detentie (ca. 39%).

instellingen)

Instellingen: hanteren drie categoriën: zorggroep, vallen-en-opstaan groep en de kansrijken. Instellingen zijn het eens over het probleem van zorg leveren aan zorgmijders. Ze zijn het oneens over de resultaten die geboekt kunnen worden. Aard van de problematiek: verslaving, schulden, psychisch, verstandelijk en de groep AMA’s neemt toe. De omvang van de problematiek: verschilt per categorie en per product, bijvoorbeeld HVO (begeleid wonen) signaleert geen probleem, Streetcornerwerk wel. Ook over de behoefte naar andere producten (bijvoorbeeld een ‘zicht-pension’) verschillen de instellingen van mening.

Integratie Jeugdbeleid/

Er zijn geen richtlijnen (van het rijk) voor integratie waardoor de integratie

maatschappelijke

afhankelijk is van de bereidheid van alle partijen. Gebrekkige integratie


110

Algemene Rekenkamer

l opvang voor jongeren

leidt tot afschuiven van verantwoordelijkheden (Amsterdam:

(binnen gemeente en

‘verantwoordelijkheid voor zwerfjongeren ligt meer bij jeugdzorg en

tussen gemeente en

ROA’). Identieke opmerkingen worden gemaakt over de scheiding tussen

provincie)

jeugdbeleid (valt onder verantwoordelijkheid van de gemeente) en jeugdzorg (hiervoor is ROA verantwoordelijk) en over de inbreng van de GGZ in andere sectoren.

Helderheid rijksbeleid

‘Het Rijk verlangt veel preventie en voldoende voorzieningen’, verder is het onduidelijk wat er van de gemeenten precies wordt verwacht.

Bestaande

Beschrijving


A’dam: -

Brijderstichting;

-

GGD-voorlichting;

-

JIP (bus);

-

Kindertelefoon (maakt organisatorisch deel uit van Bureau Jeugdzorg Amsterdam);

-

Jeugdreclassering (maaktorganisatorisch deel uit van Bureau Jeugdzorg Amsterdam en de Stichting Jeugd en Gezin Noord Holland);

-

netwerk (Leger des Heils);

-

‘school maatschappelijk werk’;

-

Bij de GGZ is de preventie in ontwikkeling;

Algemeen: -

Vaak worden vroege signalering en begeleidings-/vervolgtrajecten ook ‘preventief’ (tegen recidive) genoemd.

Signaleringsfunctie

-

SSCW (Streetcornerwork); Bestaande MO instellingen; Stichting Zwerfjongeren Amsterdam: lunch, douche, was, adres, hulp, bemiddeling voor overnachting.

Crisisopvang en

-

capaciteit

Opvangcentrum Elandstraat – 10 bedden (5-6 jongeren, 5-6 volwassenen en enkele kinderbedjes).

-

Crisis centrum Koninginneweg (CCK) Algemene crisisopvang 5 pl. en Crisisinterventiecentrum 5 pl.

-

Krisisdienst centrum/oud-west/noord – 12 bedden (m.n. volwassenen),

-

Oudezijds 100, communautaire gemeenschap: algemene crisisopvang – 4 pl.

In de Jeugdhulpverleningsvoorzieningen (ROA) beschikt men ook over crisisopvangplaatsen speciaal voor jongeren.


111

Algemene Rekenkamer

l Jongerenpension

Géén echt ‘zicht-pension’ in Amsterdam, wel:

(model zichten) en

- ‘Sociaal pension voor jongeren’ Berthold Brechthuis – 30 pl (nu

capaciteit

‘zorggroep’, zie ook bemoeizorg).

Dag en nachtopvang

Een tiental inatellingen biedt dagen nachtopvang. Ze hebben een


totale capaciteit van bijna 600 plaatsen. Veel van deze instellingen

capaciteit (gemengd

hebben slechts zijdelings te maken met zwerfjongeren. Veel


instellingen hebben voor M.O. slechts “een enkele keer” met zwerfjongeren te maken hebben.

Instellingen voor jeugdzorg die

Amsterdam: -

zwerfjongeren

Kortdurend verblijf/nachtopvang Het Poortgebouw – 10 bedden (kortdurend);

opvangen en rol

-

Passanten+ regeling (Amstelstad) jongeren 16-23 jaar;

bureau jeugdzorg

-

Langdurige opvang voor daken thuisloze jongeren van 18-23

(indicatiestelling)

jaar (Amstelstad); -

Noodopvang voor vallen en opstaan jongeren (inkoopbedden regeling StiZA bij BB huis);

-

Wonen voor daken thuisloze jongeren van 17-23 jaar uit de vallen en opstaan groep (Klif), Leger des Heils, 20 plaatsen (inclusief begeleiding, zie ook bij begeleidingstrajecten);

-

Wonen voor licht verstandelijk gehandicapte thuisloze jongeren tussen de 16 en 25 jaar (4-level), 10 plaatsen;

Indicatiestelling: Bureau Jeugdzorg Amsterdam verricht de indicatiestelling voor het hulpverleningsaanbod op indicatie. Ontwikkeling van BJZ loopt achter bij de plannen. Streetcornerwork heeft aangegeven inmiddels weer voor 80% zelf te indiceren. Begeleidingstrajecten

Er is een uitgebreid aanbod van begeleidingstrajecten. Specifiek op


zwerfjongeren gericht zijn de volgende trajecten:

hulp bij zoeken van

-

werk en scholing, begeleid wonen)

SSCW: toeleiding naar reguliere scholing of arbeid, indiv. trajectbegeleiding en zorgcoördinatie;

-

Individuele trajectbegeleiding arbeidstoeleiding (Leger des Heils – 2e kans);

-

Woontraining voor daken thuisloze jongeren van 18-25 jaar uit de vallen en opstaan groep (Bijlmer Egeldonk/Klif) Leger des Heils, 20 plaatsen;

-

Groepsgericht begeleid wonen voor daken thuisloze jongeren van 17-23 jaar (HVO/BWA)

-

Individueel wonen met begeleiding voor daken thuisloze jongeren vanaf 18 jaar (HVO/BWA)


112

Algemene Rekenkamer

l

-

Hulp bij vragen op het gebied van uitkeringen voor zorgjongeren (BB huis)

-

HVO – Jonker: huisvesting en woonbegeleiding vluchtelingen en minderjarige asielzoekers – capaciteit onbekend.

-

Woontraining/langdurende opvang zwerfjongeren het Poortgebouw – 10 plaatsen (langdurend);

-

Begeleidingscentrum ’t Arendsnest: evangelisch opvangcentrum en begeleid wonen – 12 pl.;

Bemoeizorg (zware

-

Juttersdok begeleiden naar scholing en werk;

-

‘Sociaal pension voor jongeren’ Berthold Brechthuis’ 30 plaatsen


(= “jongerenpension; zie boven) -

Afdeling jeugdzorg van Riagg Amsterdam Oost biedt consultatie


en behandeling (spreekuur) aan bewoners van het Berthold


Brechthuis (sociaal psychiatrisch verpleegkundige en psychiater);

problematiek,

-

reclassering)

Wegloophuis Amsterdam: wegloophuis/opvang (ex-) psychiatrische cliënten – 7 pl.;

-

Observatie/detoxificatie, opvang voor (ex-)verslaafden: Jellinek: een crisisprogramma – 8 pl. en een observatie + detoxificatie – 8 plaatsen;

-

Opvang voor (ex-) verslaafden: Jellinek: nachtopvang – 27 plaatsen.


Voor periode 1998-2002 ontving de gemeente Amsterdam jaarlijks ca. f

en anderen (bijv.

46,1 miljoen voor MO/VB/VO. Motie Dijkstal krijgt brede M.O.


besteding. Aan Dijkstalgelden ontving de gemeente f 2.343.356,-.


Streetcornerwerk over 1998: 2.464.460,- waarvan 858.040,- subsidie van

projecten voor

gemeente A’dam. Streetcornerwork werkt o.a. voor zwerfjongeren. Welk

zwerfjongeren (ook

bedrag precies aan deze groep besteed wordt is niet bekend.

vervolgtrajecten)

Bertold Brechthuis: nog geen informatie over ontvangen. Wel bekend is dat AWBZ vast bedrag geeft en gemeente 12.000 per plaats per jaar. Dus 360.000,- per jaar van de gemeente (?). Totaal financiering ligt 40-50% onder de kostprijs. Gemeente liep sterk achter met afrekeningen. Leger des Heils voorzieningen:


113

Algemene Rekenkamer

l

-

Bijlmer Egeldonk/Klif Amsterdam

Tot. kosten:

676.860,-

Gemeentelijke subsidie: 547.815,Eigen bijdrage: Exploitatieoverschot: -

262.517,133.472,-

4-level Amsterdam

Tot. kosten:

744.968,-

Subsidie: Eigen bijdrage: Exploitatietekort:

0,38.880,706.088,-

Behaalde resultaten

Gemeente heeft weinig zicht op resultaten. Er is niet bekend op groepen


buiten de boot vallen en ook niet hoe het met de doorstroming zit. Instellingen leveren wel jaarverslagen aan. Jaarverslag van SSCW geeft beeld van bestaande situatie en ontwikkelingen, aantallen en aard hulpverleningscontacten, op basis van contacturenregistraties, maar geeft geen inzicht in echte resultaten.

Toekomstplannen om

-

Van Bureau Jeugdzorg wordt in de toekomst veel verwacht m.b.t.


zicht op de zorgbehoefte. Ook zorgmodules en andere afspraken

dichten + termijn

(convenant) zouden moeten zorgen voor eenduidige registratie van behoefte, gebruik en resultaten; -

ROA heeft Plan van Aanpak voor “monitoring, klantgerichte systematiek, intersectorale samenwerking en transparante resultaten”;

-

Afspraken over de vormgeving van de verbinding jeugdzorg – jeugdbeleid (najaar 2001);

-

Afspraken met ondernemers over inzet van nieuwe arbeidsmarktmiddelen (eind 2001) en een aanpak van de arbeidsmarktproblematiek op termijn (medio 2002);

-

Amsterdam: M.O. en verslaafdenzorg: aantal plaatsen nachtopvang uitbreiden met 150 (termijn onbekend, bron: www.amsterdam.nl);

-

Uitbreiding aantal plaatsen Begeleid Zelfstandig Wonen van 90 naar 230;

-

Uitbreiden dagactiviteiten van zwerfjongeren e.a. (termijn onbekend);

-

(nieuw) Pension Zeezicht voor zwerfjongeren (33 kamers, termijn onbekend) meningen over noodzaak zijn verdeeld;

-

Maison des Jeunesses in Bos en Lommer (termijn en aantal plaatsen onbekend);


Er is overleg tussen de instellingen, en (zo’n 2 x per jaar) tussen instellingen en de gemeenten/ROA. Gemeenten hebben slechts zeer beperkt overleg met


114

Algemene Rekenkamer

l

ROA: “voorbereidingen om in het najaar van 2001 voor de eerste keer met alle gemeenten en stadsdelen overleg te voeren over de aansluiting tussen lokaal jeugdbeleid en jeugdzorg”.


Ten aanzien van de zwerfjongeren ligt de regie bij de ROA

door ROA en

bestuurscommissie JHV.

gemeenten (regierol) Eisen aan de

Verantwoording door de instellingen: outputfinanciering; getoetst d.m.v.

verantwoording

visitatie, overleg, jaarverslag en financiële verantwoording. Verder wacht Amsterdam af welke informatie eisen het ministerie gaat stellen, daarna zal een vertaling plaatsvinden door de gemeente naar de instellingen toe.


115

Algemene Rekenkamer

l

116


Algemene Rekenkamer

l

Provincie ZUID-HOLLAND

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De activiteiten van de provincie zijn beperkt tot de Drechtsteden. De grote

beleid en/of

steden in de provincie (Rotterdam en Den Haag) zijn immers stadsprovincie.

initiatieven

Uit bezoeken aan centrumgemeente blijkt dat alleen in Dordrecht een

provincie

zwerfjongerenprobleem bestaat. Onlangs is wel overleg geweest tussen de provincie en de gemeente Gouda over de zwerfjongerenproblematiek. Het gaat volgens de provincie om een structureel probleem. Dat het aantal groeit is te zien aan de stijging van het aantal meldingen bij het T-team Dordrecht. In 2000 ten opzichte van 1999 is dat zo’n 30%. Het provinciale beleid en de door de provincie gefinancierde instellingen zijn erop gericht kinderen en gezinnen de nodige bijstand en bescherming te bieden die de optimale ontplooiing en ontwikkeling mogelijk maken. Begeleiding moet vindplaatsgericht, intensief, persoonlijk zijn.

Definitie

Definitie van Korf


Aantal in Drechtsteden wordt geschat op 75-100. Bij twee derde is er sprake

jongeren

van een criminaliteitsprobleem. Er is een sterke toename in allochtone cliënten (grotendeels van Antilliaanse afkomst met een specifieke problematiek).

Integratie Jeugdzorg /

De integratie van jeugdzorg en maatschappelijke opvang in de provincie spitst

maatschappelijke

zich toe op Dordrecht. De werkwijze van het T-team Dordrecht (ressorterend

opvang voor

onder Bureau Jeugdzorg en gesubsidieerd door provincie en gemeente) bestaat

jongeren

er mede uit dat een contactnetwerk is opgebouwd met tal van relevante

(provincie-

maatschappelijke instellingen. Deze werkwijze staat borg voor een snelle

gemeente)

integrale inteventie.

Helderheid

Ja. Ten aanzien van de subsidiëringen aan T-team en methodiek bureau Instap

rijksbeleid

heeft het Rijk beleid gevoerd.

Bestaande

Beschrijving

voorzieningen Bureaus Jeugdzorg, indicatiestelling en

In de provincie Zuid-Holland zijn drie vestigingen Bureau Jeugdzorg (in Dordrecht, Gouda en Leiden) welke zijn ondergebracht bij twee Stichtingen


117

Algemene Rekenkamer

l capaciteit

Jeugdzorg, te weten de Stichting Jeugdzorg Rotterdam/ Zuid-Holland Zuid en de Stichting Jeugdzorg Den Haag/ Zuid-Holland Noord. Momenteel werkt de provincie toe naar één stichting waarin de drie huidige vestigingen worden ondergebracht. Daarmee wordt voldaan aan de eis van het wetsvoorstel dat er één onafhankelijke Stichting Bureau Jeugdzorg per provincie actief is.


In 1997 en 1998 betaalde de provincie f 125.000,- per jaar aan het T-team. In

zwerfjongeren

1999 subsidieerde de provincie het T-team met f 56.250,-, in 2000 met f 232.308,-, in 2001 met f 239.798,- (dit bedrag is ook voorzien voor 2002). (Daarnaast kosten beleidsontwikkeling, beheerskosten e.d.)

Behaalde resultaten

Instellingen verantwoorden zich o.a. op ‘slagingspercentage’.


Toekomstplannen

Met Dordrecht wordt overlegd over toekomst T-team. Evaluatie november

om gaten in de

2001. Oprichting ‘Foyer de jeunesse in Dordrecht’. Gezamenlijke aanpak

opvang te dichten +

thuisloze Antilliaanse jongeren. In Dordrecht ontwikkelingen bij openbare

termijn

ggz.

Coördinatie en

Verschillende vormen van gestructureerd overleg genoemd (PSJ, IPO,

sturing door

stadsregio’s, regiegroep, rijk). Geen overleg specifiek over zwerfjongeren met

provincie

steden binnen provincie (wel ihkv regiovisies jeugd, provinciale regiegroep en afstemming van jeugdbeleid/jeugdzorg). De enige centrumgemeente die genoemd wordt is Dordrecht. Dit overleg heeft niet structureel plaats.

Centrumgemeente Dordrecht


118

Algemene Rekenkamer

l

119

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Gemeente schat op basis van recent onderzoek aantal zwerfjongeren op

beleid en/of

jaarlijks 75 tot 100. Dit komt overeen met signalen T-team en MO.

initiatieven

Gemeentelijk beleid is financieren van T-team en realisatie van T-team

gemeente

doelstellingen. Voorts is het beleid gericht op het bieden van opvang en veel aandacht voor preventie jeugdzorg.

Definitie

Definitie ministerie/t-team: 3 maanden meer dan 3 maal van plaats verwisseld,

zwerfjongeren

leeftijdscategorie tussen 13 en 23 jaar.


T-team: jaarlijks ongeveer 70 zwerfjongeren

andere bronnen

Provincie: bij aanvang zo’n 140 zwerfjongeren (baseert zich op onderzoek

(provincie,

gemeente en t-team)

instellingen) en

Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): In 2000 waren er 9 hulpzoekende

registraties

verslaafde zwerfjongeren in Dordrecht (op totaal van 68 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Een gemêleerd gezelschap, onder te verdelen in alcoholverslaafd,

jongeren (volgens

drugsverslaafd, GGZ achtergrond en overig (t-team en gemeente).

instellingen)

De gemeente heeft in de definitie van zwerfjongeren geen aparte groepen onderscheiden. Het T-team neemt de totale problematiek van de jongere in ogenschouw en met gebruikmaking van het bestaande aanbod (verslavingszorg, maatschappelijke opvang, GGZ, reclassering, Sociale Dienst, maatschappelijk werk etc) worden oplossingen gezocht die aansluiten bij de problematiek van de jongere.

Integratie

Veel jongeren komen vanuit jhv terecht in mo.

Jeugdbeleid/

In gemeente wel overleg vanuit directies MO en lokaal jeugd.

maatschappelijke opvang voor

In goede samenwerking met de provincie heeft de gemeente het project T-team

jongeren (binnen

opgestart en wordt het gecontinueerd.

gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid

Niet duidelijk. Betrokkenheid van rijk kon door gemeente worden afgeleid uit

rijksbeleid

nota Opmaat tot samenspel, en de betrokkenheid bij de oprichting van Tteams.

Bestaande

Beschrijving

voorzieningen


Algemene Rekenkamer

l

Preventie

120 Preventie gericht op kwetsbare jongeren (risicogroepen), voorbeelden zijn HALT, opvoedingsondersteuning en RMC. De gemeente heeft aangegeven dat de preventiefunctie voldoende aanwezig is.

Signaleringsfunctie

T-team, voor jongeren tussen 13 en 23 jaar. Signaleren en begeleiden jongeren naar bestaande hulpverlening. Behandelen ruim 70 jongeren op jaarbasis. Kent wachtlijst, grote toename van zwerfjongeren. Dit komt doordat het T-team in 2001 een bredere definitie is gaan hanteren (termijn van 3 maanden is losgelaten).

Crisisopvang,

Crisisopvang binnen jeugdinstellingen (verantwoordelijkheid provincie) en


deels bij MO (25 plaatsen).


Nee, jongeren worden verwezen naar Rotterdam.


Leger des Heils (25 plaatsen nachtopvang, 32 plaatsen 24-uursopvang, 50


plaatsen sociaal pension, 58 plaatsen beschermd/begeleid wonen), short

capaciteit

stay facilities en BJ. De gemeente heeft aangegeven dat er geen voor jongeren geschikte dagen nachtopvang is.

Instellingen voor

Gemeente verwijst naar provincie.

jeugdzorg die oa

Jeugdzorginstellingen zijn wel in regio aanwezig. Opvang zwerfjongeren

zwerfjongeren

onbekend.

opvangen en rol bureau jeugdzorg

Geen specifieke rol tav zwerfjongeren. Wel is coordinator T-team voorzitter

(indicatiestelling)

in ontwikkeling BJ. Ook is deel van budget aan bureau Jeugdzorg specifiek geoormerkt voor T-team. Staat echter wel los van het BJ. Bewust geen indiceren voor zwerfjongeren ivm laagdrempeligheid T-team.


T-team, de begeleiding van 70 jongeren op jaarbasis wordt gefinancieerd.


Veelal worden jaarlijks 100 jongeren door T-team geholpen.


Begeleid kamerwonen, ondersteuningsprogramma Leger des Heils (58

begeleid wonen)

plaatsen).

Bemoeizorg (zware

Voor een deel biedt het T-team bemoeizorg. Voor zware gevallen is er een

gevallen)

project van het Boumanhuis, Leger des Heils en GGZ genaamd Actieve Zorg. Vanuit Actieve Zorg wordt bemoeizorg geboden.

Vervolgtrajecten (specifiek gericht op

Voor de uitvoering van het actieplan dat jongeren hebben geformuleerd wordt samenwerking gezocht met het contactnetwerk. Daarnaast zijn er


Algemene Rekenkamer

l verslaving, psychische problematiek,

specifieke instellingen die op leefgebieden voor nazorg zorgen (sociale dienst, schuldhulpverlening, reclassering etc.)


In de jaren 1998-2001 heeft de gemeente jaarlijks ca f 8,7 miljoen voor

en anderen (bijv.

MO/VB/VO ontvangen.


In aanvulling op de specifieke uitkering MO heeft de gemeente f238.554,-


aan Dijkstalgelden ontvangen.

projecten voor

Dijkstalgelden worden waarschijnlijk ten behoeve van de

zwerfjongeren (ook

capaciteitsuitbreiding van het T-team bij hantering van een bredere definitie

vervolgtrajecten)

van zwerfjongeren ingezet. In 1997 en 1998 heeft het ministerie van VWS jaarlijks f 250.000,bijgedragen aan het T-team. Daarna is deze subidie stopgezet. Provincie en gemeente hebben dit gat moeten dichten. De gemeente Dordrecht heeft bijgedragen in het T-team: 1997: f 125.000,1998: f 125.000,1999: f 225.000,2000: f 225.000,2001: f 225.000,De provincie heeft in dezelfde jaren voor eenzelfde bedrag bijgedragen in het T-team.

Behaalde resultaten

Goed samenwerkingsverband (netwerk) tussen instellingen onderling, met


gemeente en overige voorzieningen. Heeft geleid tot goed vangnet. T-team functioneert goed (positieve uitstroom +70%), ook nu het t-team door provincie en gemeente alleen moet worden bekostigd. Grote trekker voor zwerfjongeren

Toekomstplannen om

Begin 2002 zal een convenant gesloten worden tussen diverse partijen, met


als doel het bereik van de hulpverlening MO vanuit de bestaande capaciteit

dichten + termijn

met een bepaald percentage vergroot te hebben in 2004. Dit moet meer plaatsen opleveren voor een ieder die MO nodig heeft, dus niet alleen voor zwerfjongeren.


121

Algemene Rekenkamer

l Overleg instellingen

Overleg tussen gemeente en instelling en instellingen onderling verloopt positief. Er is sprake van een goed netwerk.


Gemeente heeft niet een sturende rol, maar is meer op de achtergrond

door gemeente

aanwezig. Wel neemt zij nu een voortrekkersrol in de totstandkoming van

(regierol)

een convenant dat dient te leiden tot een meer adequaat zorgaanbod.

Eisen aan de

Het T-team dient zich op grond van de subsidiebeschikking te

verantwoording

verantwoorden. De inhoudelijke verantwoording van MO-instellingen verloopt op basis van activiteitenplannen en activiteitenverslagen.Momenteel loopt bij het Leger des Heils een onderzoek naar inzicht in stromen cliënten naar maatschappelijk herstel.

Centrumgemeente Gouda

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Rond ’95 is er een onderzoek uitgevoerd door instellingen jeugdhulpverlening

beleid en/of

bij onder andere politie, sociale dienst en anderen. Hieruit zijn echter geen

Activiteiten

activiteiten voortgekomen. In nota ‘Jong in Gouda’ uit ‘97 is aangegeven dat

gemeente

in 1995 ongeveer 45 Goudse jongeren thuisloos waren maar dat zij voor een belangrijk deel buiten de gemeentegrenzen verblijven. Het gemeentelijk beleid richt zich in belangrijke mate op de overlast- en criminaliteitsbestrijding; volgens de gemeente zullen via deze invalshoek indirect naar waarschijnlijkheid ook jongeren met een achterliggende problematiek van thuisloosheid worden bereikt. In mei 2001 is in opdracht van de gemeente een ketenaanpak met betrekking tot risicojongeren opgesteld. In Gouda bestaat geen expliciete politieke aandacht voor de zwerfjongerenproblematiek.

Definitie

Jongeren tot 23 jaar die gedurende minimaal 3 maanden geen vaste

zwerfjongeren

verblijfplaats hebben. Tijdens deze periode op minimaal 3 plaatsen geslapen.


Aantallen volgens:

andere bronnen

’t Swanenburghshofje (MO): een schatting van zo’n 20/25 jongeren op

(provincie,

jaarbasis (ervaring). Deze instelling meldt ook nog dat alle instellingen

instellingen) en

gezamenlijk al zo’n 76 mensen weten die geschikt zouden zijn voor een sociaal

registraties

pension, waaronder een redelijk groot aandeel jongeren. Leger des Heils – het Kompas ( MO): het leger ziet veel jongere mensen, de jongste 12 en regelmatig 15-jarigen. In toenemende aantallen. Schatting wordt


122

Algemene Rekenkamer

l

gemaakt van 24/25 onder de 18 op jaarbasis. Als leeftijd wordt gesteld tot 25 jaar dan wordt het aantal zwerfjongeren geschat op ongeveer 40 personen op jaarbasis.

Aard problematiek

Niemand maakt onderscheid in groepen.


Binnen de gemeente is het jeugdbeleid geïntegreerd. Gemeente is betrokken bij

Jeugdbeleid/

opstellen regiovisie Jeugdzorg.

maatschappelijke opvang voor jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid

Rijksbeleid is niet helder. Niet duidelijk wat van gemeente wordt verwacht.


Beschrijving


Gouda kent preventieve activiteiten gericht op naschoolse opvang, opvoedingsondersteuning, onderwijsachterstandenbeleid, ZAT-teams en coördinatie teams, bevorderen instroom jongere werkzoekenden, bureau Halt, aanpak overlast. Tevens is er een preventieproject voor Marokkaanse jongeren in de vorm van straathoekproject (Alouan).

Signaleringsfunctie

Straathoekwerk geschiedt vanuit het RCJ en een preventieproject voor Marokkaanse jongeren, wordt ondernomen vanuit ALOUAN. Dit is ook een straathoekproject. (hier ook extra gelden van NS voor bestrijding overlast station, project Rotonde).

Crisisopvang en

Het Leger des Heils heeft 16 plaatsen crisisopvang.

capaciteit ’t Swanenburghshofje kent 3 plaatsen crisisopvang (3 hofjes). Jongerenpension

Nee, is niet aanwezig.

(model zichten) en

De gemeente hoort signalen dat er behoefte zou zijn aan sociaal pension,

capaciteit

maar meent dat zij dat niet uit de beschikbare middelen kan bekostigen. Indien Gouda een sociaal pension wil oprichten dient volgens Gouda het rijk zorg te dragen voor de middelen.

Dag en

Het Leger des Heils (Kompas) heeft 12 plaatsen nachtopvang en 8 plaatsen


123

Algemene Rekenkamer

l nachtopvang (bed,

24-uursopvang. In het verleden was tussen een jhv instelling en het Leger des

brood, bad) en

Heils de afspraak gemaakt om 8 bedden in de nachtopvang te reserveren voor

capaciteit (gemengd

zwerfjongeren. Deze bedden bleven echter leeg. Daarom is eind 2001 deze


overeenkomst tussen beide instellingen opgezegd. Het Vrouwenopvangcentrum heeft 18 plaatsen voor vrouwen met kind(eren). ’t Swanenburghshofje biedt noodopvang in gastgezinnen (6 plaatsen) en begeleidzelfstandig wonen (10 plaatsen). Volgens de gegevens die gemeente Gouda ontvangt van de instelling betreffen hiervan 3 plaatsen crisisopvang en 7 plaatsen begeleid wonen. Onbekend is hoeveel jongeren hiervan gebruik maken.

Instellingen voor

Onderdak zijn internaatsplaatsen (provinciaal) (Bijzonder Jeugdwerk Midden

jeugdzorg die

Holland heeft 27 plaatsen voor jeugdigen, niet specifiek zwerfjongeren, in

zwerfjongeren

leeftijd 13-18; RCJ: crisisopvang de Ton en crisisgezinshuis: 9 plaatsen ).

opvangen en rol bureau jeugdzorg (indicatiestelling)

Bureau Jeugdzorg is niet actief ten aanzien van zwerfjongeren.


Begeleidingstrajecten geschieden vanuit het Bijzonder Jeugdwerk (16 plaatsen

n (zoals

kamertraining). RCJ heeft 11 plaatsen voor begeleid wonen.

budgettering, hulp

Potentiële zwerfjongeren wordt een vertrektraining aangeboden. Dit project

bij zoeken van werk

geschiedt in samenwerking met Leiden (Cardea). Aantal plaatsen onbekend.

en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Project Ketenaanpak met betrekking tot risicojongeren is net opgestart.

gevallen)

Resultaten nog onbekend. Richt zich niet alleen op zwerfjongeren maar ook op overlastjongeren. Tevens is een OGGZ-project opgestart dat zich richt op zorgmijders. In dit project komen ook zwerfjongeren in beeld.

Vervolgtrajecten

Sinds 1996 is er een project Gogam, gericht op Marokaanse jongeren die in


aanraking geweest zijn met politie (repressief project). Alouan

verslaving,

(straathoekwerk), dat Marokkaanse jongeren als doelgroep heeft, is mede

psychische

gericht op verslavingsproblemen (overlastbestrijding).

problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


124

Algemene Rekenkamer


Geen geld specifiek voor zwerfjongeren, maar aan MO/VB/VO algemeen ca


f 2,6 miljoen jaarlijks ontvangen (periode 1998-2001). Daarnaast f 114.474,-

eigen geld) en

aan Dijkstalgelden ontvangen.

anderen (bijv.

Provincie ZuidHolland geeft geen financiële bijdrage aan Gouda.

provincie, particuliere fondsen)

Particuliere fondsen: onbekend


De gemeente noemt het Swanenburghofje. Deze ontvangt in geheel geen

voor zwerfjongeren

subsidie maar heeft wel 10 opvangplaatsen (volgens gemeente 3

(ook

crisisplaatsen en 7 langdurigere opvang). Financiering is waarschijnlijk

vervolgtrajecten)

gebaseerd op eigen middelen kerk.

Behaalde resultaten

Er worden geen specifieke activiteiten ondernomen voor zwerfjongeren.


Derhalve geen resultaten. Resultaten overige projecten zoals preventie zijn onbekend.

Toekomstplannen om

Nog geen inzake regelen opvang voor zwerfjongeren, dan wel specifieke


activiteiten voor zwerfjongeren.

dichten + termijn Wel organiseert de gemeente projecten (nog niet concreet ingevuld) voor de bestrijding van de overlast van hangjongeren. Overleg instellingen

Gemeente voert overleg met instellingen als er klachten over de instelling zijn. Gouda is van mening dat als zij zich zou gaan bemoeien met het beleid van instellingen dat zij zich dan bemoeit met zaken die haar niet aangaan. Overleg tussen instellingen is onbekend.

Coördinatie en

Volgens nota “Jong in Gouda” heeft de gemeente een regierol. De

sturing door

ketenaanpak is in opdracht van de gemeente tot stand gekomen.

gemeente (regierol) Eisen aan de

Er worden geen specifieke eisen aan de verantwoording door instellingen

verantwoording

gesteld. Wel ontvangt de gemeente jaarlijks inhoudelijke en financiële verslagen van de instellingen. In deze verslagen staan verschillende gegevens vermeld waaronder het cliëntenbestand, uitgesplitst naar leeftijd. Doelstelling is wel dat tzt produktafspraken worden gemaakt die schriftelijk worden vastgelegd. Dat had eigenlijk al moeten zijn gebeurd. Gouda hoopt voor 2003 met elkaar in die vorm iets te kunnen vastleggen. De gemeente krijgt gegevens over de uitstroom van instellingen. Daarnaast ontvangt zij ook andere gegevens van de instellingen, met name via de jaarverslagen.


125

Algemene Rekenkamer

l

126

Centrumgemeente Leiden

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft geen probleemanalyse en geen concrete cijfers over

beleid en/of

aantallen beschikbaar. Er zijn wel signalen dat de doelgroep zich verjongt,

initiatieven

maar vooralsnog niet zo dat sprake zou zijn van specifieke

gemeente

zwerfjongerenproblematiek. Er is geen gemeentelijk zwerfjongerenbeleid. De gemeente heeft ook geen initiatieven in die richting genomen, behalve dat binnenkort overleg zal plaatsvinden met de jeugdzorg. Men heeft behoefte aan meer zicht op de problematiek. Mogelijk verdwijnen jongeren naar de grote steden.

Definitie

De gemeente heeft geen definitie voor zwerfjongeren.


Binnenvest: zwerfjongeren komen in dienstencentrum en slaaphuis. Aantallen

andere bronnen

worden niet geregistreerd.

(provincie,

Rosa Manus: zwerfjongeren zijn geen doelgroep.

instellingen) en

De MO-instellingen in Leiden hebben aangegeven dat jongeren onder de 18

registraties

jaar niet in de bestaande voorzieningen thuis horen. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS):in 2000 waren er 8 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op totaal van 35) in Leiden.

Aard problematiek

Zwerfjongeren zijn vooralsnog geen aparte doelgroep, dus hierbinnen wordt

jongeren (volgens

ook geen onderscheid gemaakt.


In de nota beleidsvisie MO wordt opgemerkt dat het steeds meer voorkomt dat

Jeugdbeleid/

ex-cliënten uit de jeugdhulpverlening door het ontbreken van voldoende nazorg

maatschappelijke

c.q. vervolgopvang terecht komen in de maatschappelijke

opvang voor

opvangvoorzieningen. De Jeugdzorg kon dit in een gesprek met de gemeente

jongeren (binnen

niet bevestigen.Er is geen integratie tussen het provinciale jeugdzorgbeleid en

gemeente en tussen

het gemeentelijke maatschappelijke opvangbeleid. Zowel jeugdzorg als

gemeente en

Maatschappelijke opvangvoorzieningen zullen gaan participeren in een

provincie)

platform voor de OGGZ.

Helderheid

Rijksbeleid niet bekend.

rijksbeleid


Algemene Rekenkamer

l

Bestaande

127 Beschrijving


Project Veiligheid op school, preventieproject schooluitval. Verslavingspreventieproject voor jongeren. De gemeente heeft beleid om te voorkomen dat een jeugdige in aanraking komt met justitie.

Signaleringsfunctie

Geen T-team.

Crisisopvang en

Er is crisisopvang voor cliënten vanaf 18 jaar met acute psychosociale

capaciteit

problematiek. Hiervoor zijn 21 plaatsen beschikbaar.

Jongerenpension

Nee.


De bestaande MO voorzieningen geven het signaal dat de doelgroep steeds


jonger wordt en de problematiek steeds zwaarder wordt. De huidige

capaciteit

capaciteit van MO voorzieningen is onvoldoende (12 plaatsen slaaphuis, 27 plaatsen sociaal pension, 56 plaatsen vrouwenopvang). Er is sprake van een wachtlijst voor het sociaal pension. Ook is er een tekort aan slaapplaatsen in het slaaphuis. Gestreefd wordt naar uitbreiding met 6 tot 8 plaatsen. Dit is afhankelijk van het vinden van een geschikte lokatie.

Instellingen voor

Er is geen zicht op de wachtlijsten in de jeugdzorg.

jeugdzorg die zwerfjongeren opvangen

Bureau jeugdzorg speelt geen actieve rol tav zwerfjongeren.

en rol bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

Men is bezig met de ontwikkeling van plannen voor een werkhotel dat


jongeren in een achterstandspositie perspectief biedt op werk en

hulp bij zoeken van

woonruimte volgens het Woon-Leer-Werkconcept.

werk en scholing,

Daarnaast is er een project dat door middel van individuele

begeleid wonen)

trajectbegeleiding probeert ontspoorde of dreigend ontsporende jongeren weer toe te leiden naar een opleiding of werk.

Bemoeizorg (zware

Niet aanwezig specifiek voor zwerfjongeren. In het concept convenant

gevallen)

OGGZ wordt aangegeven dat het basisaanbod OGGZ minimaal dient te bestaan uit (onder andere) bemoeizorg: Actieve outreachende hulpverlening aan individuen en groepen mensen die ernstige problemen


Algemene Rekenkamer

l

hebben maar zelf niet om hulp vragen.

Vervolgtrajecten

Niet aanwezig specifiek voor zwerfjongeren. Er is wel een


Dagactiviteitencentrum voor ex-psychiatrische patiënten . Ook zijn er


voorzieningen en projecten gericht op maatschappelijk herstel.



en anderen (bijv.

voor MO/VB/VO. De Dijkstalgelden bedroegen f 320.208,-.


De gemeente past in 2000 e.v. ruim f 1,2 miljoen uit eigen middelen bij


voor MO voorzieningen.

projecten voor

Geen middelen zijn bestemd specifiek voor zwerfjongeren.


Geen gerichte activiteiten dus geen resultaten.

gerichte activiteiten Toekomstplannen om gaten in de opvang te

Er zijn plannen in het kader van de 24 uurs zorgstructuur. Deze moeten nog door het College vastgesteld worden.


In het kader van de voorbereiding, implementatie en evaluatie van het beleid, vindt regelmatig overleg plaats met de instellingen.


Er is portefeuillehoudersoverleg met de subregio’s van de centrumgemeente.

door gemeente

Niet over zwerfjongeren. In de toekomst zal via het OGGZ overleg, overleg

(regierol)

plaatsvinden met de betrokken actoren. Ook overleg in het kader van het implementatietraject beleidsvisie verslavingszorg.

Eisen aan de

N.v.t. nog geen gelden specifiek voor zwerfjongeren bestemd. Financiële en

verantwoording

inhoudelijke verantwoording vindt plaats op basis van de gemeentelijke subsidieverordening. Afspraken over accountantscontrole en beoordeling door gemeentelijke accountant.


128

Algemene Rekenkamer

l

Grootstedelijke regio Haaglanden

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er zijn zeker veel zwerfjongeren in Haaglanden, het probleem bestaat.

beleid en/of

Haaglanden heeft echter vanuit zijn positie geen zicht op aantallen of

initiatieven

kenmerken van deze categorie. Er is geen probleemanalyse gemaakt. Daar

provincie

wordt nu wel aan gewerkt. Een intern onderzoek hiernaar is opgestart. Er is geen zwerfjongerenbeleid. Wel worden er door Haaglanden voorzieningen in stand gehouden die met name voor zwerfjongeren van belang zijn, zoals het T-team en Haagzicht. Dit past in de algemene doelstelling van het jeugdhulpverleningsbeleid: Het bieden van een genoegzaam aanbod van jeugdhulpverlening. Uit andere bronnen dan Haaglanden is een ruwe schatting van het aantal zwerfjongeren bekend: ongeveer 500.

Definitie

Haaglanden prefereert de term thuisloze jongeren. Dat zijn: jongeren die geen

zwerfjongeren

vast thuisadres hebben.


Haaglanden heeft vanuit zijn positie geen zicht op de aard van de

jongeren

problematiek van zwerfjongeren.

Integratie

Er is geen sprake van een integratie van beleid. De leeftijdsgrens van 18 jaar

Jeugdzorg/

markeert twee gescheiden beleidscircuits. Grootstedelijke regio Haaglanden

maatschappelijke

neemt in beginsel geen verantwoordelijkheid voor zwerfjongeren van 18 jaar

opvang voor

en ouder, al geeft men aan hier soepel mee te willen omgaan (soms is

jongeren

problematiek van 18-plusser als ontwikklingsproblematiek te typeren of is men geïndiceerd voor jeugdhulpverlening). Er is nauwelijks overleg op beleidsniveau. Een Platform thuisloze jongeren is opgericht, maar kon niet functioneren wegens onderling wantrouwen. Daar staat tegenover dat er op het uitvoerende vlak sprake is van overleg en samenwerking tussen de instellingen uit de verschillende sectoren. Op het uitvoerende vlak hecht men niet zo sterk aan de leeftijd van 18 jaar als scheidslijn. Vaak wordt hier vrij soepel mee omgegaan.

Helderheid

Het rijksbeleid is niet helder voor Haaglanden.

rijksbeleid


129

Algemene Rekenkamer

l Bestaande

Beschrijving


Bureau jeugdzorg heeft het moeilijk met de interne samenhang. Op


operationeel niveau zijn de GGZ activiteiten en de jhv activiteiten voor een

capaciteit

groot deel geïntegreerd. Op bestuurlijk niveau zijn er belangentegenstellingen en dat zet de samenwerking onder druk. Onder andere vanwege de nadruk op het systeem is de blik naar binnen gericht. Maar dit wordt niet geaccepteerd. Haaglanden heeft duidelijk onder de aandacht gebracht dat dit anders moet. Bureau jeugdzorg ziet dit zelf ook wel in en streeft naar een meer naar buiten gerichte houding. Dit betekent aansluiten bij lokale ontwikkelingen en ‘partnerschap’ realiseren. Het vooraf indiceren voor jeugdhulpverlening is misschien een wat minder adequate manier van werken met betrekking tot zwerfjongeren. Maar er is voor hen een alternatief: er zijn ook ongenormeerde vormen van jeugdhulpverlening. Hier geeft Haaglanden gelegenheid voor. Het meer naar voren brengen van de toegansfuncties (ambulant uitvoeren of op lokatie) biedt mogelijkheden om samen met lokale instellingen moeilijk te bereiken jongeren toch door te geleiden naar de jeugdzorg. De rol van BJZ wordt zo anders ingevuld.


Haaglanden ontving aan doeluitkering jeugdhulpverlening (VWS en Justitie

zwerfjongeren

bij elkaar) in: 1997: f 56.211.294 1998: f 58.906.184 1999: f 62.907.860 2000: f 69.159.581 Haaglanden subsidieert een breed aanbod van de Regionale Instelling Jeugdhulpverlening (RIJ) dat van belang is voor zwerfjongeren: T-team (6 leden, ruim 100 cliënten per jaar) kortdurende opvang (2 x 4 plaatsen), voor jongeren die in behandeling zijn bij het T-team en die nog niet over onderdak beschikken (60 jongeren per jaar) Haagzicht jongerenpension (10 plaatsen, 13 jongeren per jaar)


130

Algemene Rekenkamer

l

Haagzicht nachtopvang (6 plaatsen plus 2 noodbedden) + ochtendspreekuur voor jongeren die advies wensen, verzorgd in samenwerking met andere instellingen Begeleide kamerbewoning (4 plaatsen in Den Haag en 4 in Zoetermeer, 10 jongeren per jaar) Flexibele woonvormen (4 plaatsen in Den Haag en 6 in Zoetermeer, 13 jongeren per jaar) Pand voor tienermoeders (6 kamers + begeleiding, 10 jongeren per jaar) Licht verstandelijk gehandicapten (10 kamers + begeleiding) De begeleiding wordt verzorgd vanuit het T-team. Het T-team verzorgt ook ambulante nazorg voor ca. 30 cliënten per jaar. Hoeveel deze voorzieningen ieder afzonderlijk kosten is niet bekend. Wel is het totale bedrag bekend dat Haaglanden hieraan besteedt (in 2000): f 2.384.014.

Behaalde resultaten

Over de resultaten is weinig tot niets bekend.


Toekomstplannen

Er zijn geen concrete plannen.

om gaten in de opvang te dichten + termijn Coördinatie en

Er is op het dossier zwerfjongerenproblematiek geen sprake van sturing of

sturing door

coördinatie door de grootstedelijke regio Haaglanden.

provincie

Centrumgemeente Den Haag

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er zijn, naar ruwe schatting, ongeveer 500 zwerfjongeren in Den Haag. Een

beleid en/of

analyse van het probleem is niet voorhanden. Er is geen zwerfjongerenbeleid;

Activiteiten

zwerfjongeren vormen geen aparte beleidscategorie. Men is erop gericht alle

gemeente

jongeren met problemen zo goed mogelijk te helpen. Er zijn geen nieuwe initiatieven van de gemeente. Wel subsidieert men, via de maatschappelijke opvang, het jongerenpension Doorz. Er zijn diverse andere voorzieningen in Den Haag, via jeugdhulpverlening en Leger des Heils.


131

Algemene Rekenkamer

l Definitie

zwerfjongeren

Den Haag spreekt liever van thuisloze jongeren: jongeren zonder vast thuisadres.


Het T-team acht de schattingen van de gemeente Den Haag (en Zoetermeer)

andere bronnen

aan de hoge kant. Het T-team begeleidt jaarlijks ruim 100 klanten.

(provincie,

Gegevens verlsaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 16 hulpzoekende

instellingen) en

verslaafde zwerfjongeren in Den Haag e.o.

registraties

Verder geen gegevens bekend. Er wordt wel een onderzoek ingesteld.

Aard problematiek

Vaak meervoudige problematiek: verslaving, psychiatrische en

jongeren (volgens

gedragsproblemen. Voor de jongere leeftijdscategorie is de financiële situatie

instellingen)

een groot probleem. Zij hebben vrijwel geen inkomen (de GSD onderkent dit probleem en probeert bij te dragen aan een oplossing).

Integratie

Er is geen sprake van integratie van beleid. De leeftijdsgrens van 18 jaar

Jeugdbeleid/

markeert twee gescheiden beleidscircuits. Grootstedelijke regio Haaglanden

maatschappelijke

ziet voor zich geen verantwoordelijkheid voor zwerfjongeren van 18 jaar en

opvang voor

ouder. Er is nauwelijks overleg op beleidsniveau. Men wil hier wel op korte

jongeren (binnen

termijn mee beginnen. Een Platform thuisloze jongeren is opgericht, maar kon

gemeente en tussen

niet functioneren wegens onderling wantrouwen.

gemeente en

Daar staat tegenover dat er op het uitvoerende vlak sprake is van overleg en

provincie)

samenwerking tussen de instellingen uit de verschillende sectoren. Op het uitvoerende vlak hecht men niet zo sterk aan de leeftijdsgrens van 18 jaar als scheidslijn. Vaak wordt hier vrij soepel mee omgegaan.

Helderheid

Het rijksbeleid wordt als onduidelijk ervaren. Het rijk geeft niet aan hoe de

rijksbeleid

afstemming tussen de lagere overheden tot stand moet komen. Het rijk geeft niet aan tot welk domein zwerfjongeren behoren. De ene keer is het een project van jeugdhulpverlening (T-team), een andere keer worden middelen uitgekeerd o.a. t.b.v. zwerfjongeren via de MO.

Bestaande

Beschrijving


Er is een jeugdbeleid met diverse preventieprojecten. Er zijn netwerken met deelname van maatschappelijk werk, RIAGG, jeugdgezondheidszorg, politie, scholen e.d. Van belang is ook het preventiebeleid van de woningcorporaties. Zij proberen iets te doen aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en in hun bestand ook plaats te maken (te houden) voor “moeilijke klanten”.

Signaleringsfunctie

Er is een T-team (vanuit de jeugdhulpverlening). Via de vindplaatsenmethodiek wordt contact gezocht met thuisloze jongeren. Zo ontstaat een beeld van de problematiek.


132

Algemene Rekenkamer

l Crisisopvang en capaciteit

Er is geen echte crisisopvang voor zwerfjongeren. Wel kunnen jongeren in crisis terecht in de begeleide nachtopvang van Haagzicht. Ook wordt vanuit de Kesslerstichting crisisopvang (20 plaatsen in noodcentrum) geboden. Hier maken ook jongeren gebruik van. Er is sprake van overbezetting. Het Leger des Heils vangt mensen vanaf 18 jaar op in het maatschappelijk centrum. Daar zijn 2 crisisbedden. Of de capaciteit toereikend is, is volgens de gemeente op dit moment niet te bepalen.

Jongerenpension

Doorz. (Kesslerstichting, maatschappelijke opvang, gefinancierd door

(model zichten) en

gemeente): 24 plaatsen

capaciteit

Haagzicht (RIJ, jeugdhulpverlening, gefinancierd door Haaglanden): 10 plaatsen Frankenstraat (Leger des Heils, eigen geld): 15 plaatsen Het is onduidelijk of deze capaciteit toereikend is. Hierover verschillen de berichten. Project Frankenstraat (voor jongeren met heel weinig kansen) krijgt veel meer aanvragen dan er plaatsen zijn. Nachtopvang Haagzicht (6 plaatsen + 2 noodbedden). Vanuit RIJ jeugdhulpverlening, gefinancierd door Haaglanden. Maximaal 5 nachten per maand; kost de jongeren niets. Is bedoeld om even op adem te kunnen komen. Regelmatig is het vol en moeten jongeren weg gestuurd worden. Bijzonder is het ochtendspreekuur, waar jongeren die dat wensen advies of verwijzing kunnen krijgen. Dit spreekuur wordt bij toerbeurt vervuld door medewerkers van andere voorzieningen. Eveneens van RIJ is de Kortdurende opvang (2 x 4 plaatsen), voor jongeren die in behandeling zijn bij het T-team en die nog niet over onderdak beschikken. De afdeling Individuele Hulpverlening van de instelling RIJ Haaglanden heeft een uitgebreid pakket voorzieningen die voor zwerfjongeren van belang zijn. Of de capaciteit toereikend is, is volgens de gemeente op dit moment niet te bepalen. In hoeverre de bestaande voorzieningen de doelgroep bereiken is onvoldoende zichtbaar (omdat deel van de gegevens bij Haaglanden is).

Dag en nachtopvang

Het Leger des Heils heeft een dienstencentrum met dagopvang. Het


maatschappelijk centrum heeft 54 plaatsen. Het sociaal pension van het

capaciteit

Leger des Heils heeft 56 plaatsen. Er is een wachtlijst.

(gemengd voor alle

De Kesslerstichting heeft een passantenverblijf met 30 plaatsen, en een

leeftijden)

passantenverblijf dagopvang. De nachtopvang is ontoereikend in Den Haag.

Instellingen voor

De afdeling Individuele Hulpverlening van de instelling RIJ Haaglanden

jeugdzorg die

heeft een uitgebreid pakket voorzieningen die voor zwerfjongeren van


133

Algemene Rekenkamer

l zwerfjongeren

opvangen en rol

belang zijn. Bureau jeugdzorg speelt geen rol bij de opvang van zwerfjongeren.

bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

Het T-team van RIJ Haaglanden (jeugdhulpverlening) geeft praktische


hulp en intensieve begeleiding bij het zoeken van huisvesting, werk,

hulp bij zoeken van

scholing en meer in het algemeen het weer op orde krijgen van het leven

werk en scholing,

(niet alleen Den Haag, maar ook in Delft en Zoetermeer). Zonodig wordt

begeleid wonen)

doorverwezen naar gespecialiseerde hulpverleners. Het T-team bemiddelt ook bij plaatsing in een jongerenpension. Het T-team begeleidt jaarlijks ruim 100 cliënten. De behandelingsduur is ongeveer 3 maanden. Verder biedt RIJ Haaglanden: Begeleide kamerbewoning (4 plaatsen in Den Haag en 4 in Zoetermeer) Flexibele woonvormen (4 plaatsen in Den Haag en 6 in Zoetermeer) Pand voor tienermoeders (6 kamers + begeleiding) Licht verstandelijk gehandicapten (10 kamers + begeleiding) De begeleiding wordt verzorgd vanuit het T-team.

Bemoeizorg (zware

De Welfarestichting van het Leger des Heils heeft bemoeizorg in het

gevallen)

pakket. Dit is niet specifiek op jongeren gericht.

Vervolgtrajecten

Het T-team verzorgt ook ambulante nazorg voor ca. 30 cliënten per jaar.


Psychiatrische nazorg is er niet.


De gemeente Den Haag ontvangt jaarlijks ca. f 21 miljoen aan specifieke


uitkering MO/VB/VO. De Dijkstalgelden bedroegen f 981.671,-.


De gemeente Den Haag subsidieert Doorz. voor f 577.728. Kosten bedragen

(bijv. provincie,

f 720.288. Restant ad f 142.560 moet opgebracht worden uit eigen bijdragen


van de bewoners. De inning hiervan is problematisch en bij jonger dan 18


jarigen zelfs vrijwel onmogelijk.

voor zwerfjongeren

Grootstedelijke regio Haaglanden financiert de voorzieningen voor


zwerfjongeren die door RIJ Haaglanden verzorgd worden. Bij elkaar betrof


134

Algemene Rekenkamer

l

dit in 2000 een bedrag van f 2.384.014. De kosten van jongerenpension Frankenstraat bedroegen in 2000 ruim 1 miljoen gulden (2001 vermoedelijk 1,2 miljoen). Er is f 190.000 subsidie van het zorgkantoor (AWBZ). De bewoners brengen f 35.000 eigen bijdrage op. De resterende financiering (voor 2000: f 792.441) komt van het Leger des Heils. Er is een financiële bijdrage gevraagd aan de gemeente Den Haag en aan Haaglanden, tot nog toe zonder resultaat.

Behaalde resultaten

Over de resultaten is weinig tot niets bekend.


Toekomstplannen om

Er zijn geen concrete plannen.


Op instellingsniveau is er nauwelijks overleg. Het Platform thuisloze jongeren is een zachte dood gestorven. Er was veel onderling wantrouwen. Op uitvoerend niveau is er wel sprake van samenwerking (bijvoorbeeld spreekuur Haagzicht en onderlinge verwijzingen). Er is informeel overleg.


De gemeente Den Haag worstelt met de regierol die zij moet voeren t.a.v.

door gemeente

de doelgroep zwerfjongeren. De verantwoordelijkheid voor deze groep is

(regierol)

verspreid over gemeente, stadsgewest, reclassering en zorgkantoor.

Eisen aan de

Financiële verantwoording. Capaciteit, bezetting en productiecijfers. Geen

verantwoording

inhoudelijke verantwoording. Haaglanden streeft naar verbetering. De gemeente Den Haag merkt op niet over sancties te beschikken als men zich niet aan verantwoordingseisen houdt. Het is moeilijk om tot sluiting over te gaan.

Centrumgemeente Delft

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Delft heeft pogingen gedaan om het probleem te (laten) analyseren door middel

beleid en/of

van onderzoek (Intomart) en eigen naspeuringen. Men vindt toch dat de

Activiteiten

doelgroep niet goed in beeld gekomen is.

gemeente

Er zijn beleidsvoornemen, maar nog geen echt beleid. Verder zijn er nog geen activiteiten.

Definitie

Gedurende 3 maanden geen vaste verblijfplaats en in die periode op tenminste


135

Algemene Rekenkamer

l zwerfjongeren

3 plaatsen overnacht.

gemeente

Aantallen uit

Uit een onderzoek van de Stichting Zwerfkinderen kwam dat er 43

andere bronnen

zwerfjongeren waren. De gemeente achtte dit onderzoek niet goed genoeg.

(provincie,

Intomart kon het aantal niet bepalen. Bij een eigen telling via de instellingen

instellingen) en

kwam de gemeente uit op 30 zwerfjongeren.

registraties

Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): In 2000 was er 1 hulpzoekende verslaafde zwerfjongere (op een totaal van 10 verslaafden).

Aard problematiek

Verslaving, psychische stoornissen, schulden, vaak in combinatie met elkaar.


Geen integratie.

Jeugdbeleid/

Geen overleg met Haaglanden (over zwerfjongeren).

maatschappelijke

Geen overleg met het T-team, dat Delft vanuit Den Haag bedient.

opvang voor jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en provincie) Helderheid

Het rijksbeleid inzake zwerfjongeren is voor Delft niet duidelijk.


Beschrijving


Er is jongerenwerk dat aandacht heeft voor preventie. De gemeente vindt dat de instellingen uit diverse sectoren beter met elkaar moeten samenwerken, o.a. met het oog op preventie. Het zal nog wel enige tijd duren voordat dit gerealiseerd is.

Signaleringsfunctie

Er is een T-team, dat wil zeggen dat het Haagse T-team ook een taak in Delft heeft en één medewerker met de zorg voor Delft heeft belast. Langs deze weg zou er gesignaleerd kunnen worden. In de praktijk gebeurt dit niet. Er is geen contact tussen de gemeente Delft en het T-team.

Crisisopvang en

Er is crisisopvang bij Time Out van de Stichting Jeugdhulpverlening Delft.

capaciteit

De capaciteit is één (1) plaats.

Jongerenpension

Er is geen jongerenpension. De Stichting Zwerfkinderen heeft in 1998 een

(model zichten) en

haalbaarheidsstudie verricht over de mogelijke oprichting van een

capaciteit

jongerenpension. De conclusie was dat de oprichting van een pension wenselijk was. De gemeente achtte dit onvoldoende onderbouwd.

Dag en nachtopvang

Er is een bed-bad-brood voorziening bij de Stichting Jeroen en bij de


136

Algemene Rekenkamer

l (bed, brood, bad) en capaciteit (gemengd

Stichting Maatschappelijke Opvang, Verslaafden kunnen terecht bij de Dagopvang verslaafden, vrouwen bij Ricardus/Vrouwenopvang.


De jeugdzorg in Delft heeft geen voorzieningen, gericht op zwerfjongeren.

jeugdzorg die

Delftse zwerfjongeren kunnen bij het Haagse T-team terecht en ook in

zwerfjongeren

Haagzicht (gemiddeld slechts 3 per jaar).

opvangen en rol

De vestiging van bureau jeugdzorg in Delft functioneert niet bevredigend en

bureau jeugdzorg

kampt met lange wachtlijsten.


Begeleidingstrajecten zijn er niet (tenzij via het Haagse T-team).

(zoals budgettering, hulp bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Bemoeizorg, specifiek voor jongeren, is niet beschikbaar.


Er zijn geen vervolgtrajecten.

(zoals ambulante psychiatrische begeleiding) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

In de periode 1998-2001 heeft Delft jaarlijks ca f 2,7 miljoen voor


MO/VB/VO ontvangen.


Toen Delft de beschikking kreeg over de opbrengst van de verkoop van het

(bijv. provincie,

energiebedrijf EZH, is de bevolking in de gelegenheid gesteld om doelen


aan te geven waaraan dit besteed kon worden. Een van deze doelen is de


opvang van zwerfjongeren geworden. Hiervoor staat 1 miljoen gulden op

voor zwerfjongeren

rente. Structureel kan er op jaarbasis f 50.000 uit deze bron aangewend


worden. Instellingen zijn uitgenodigd om hiervoor voorstellen te doen. Uiteindelijk zijn deze voorstellen ongeschikt bevonden en is een alternatief uitgewerkt, namelijk een crisisopvang voor 3 à 4 jongeren (ouder dan 18 jaar), aangehaakt bij de Stichting Jeugdhulpverlening Delft. Verder wordt gewerkt aan een voorziening voor begeleid wonen voor 4 jongeren (ouder dan 18 jaar). Ook in het kader van integraal jeugdbeleid kon de bevolking zijn prioriteiten laten weten. Dit resulteerde in 19 actiepunten, waarvan de


137

Algemene Rekenkamer

l

opvang van zwerfjongeren er één was. Dit was een tweede aansporing om iets aan zwerfjongerenopvang te gaan doen. Inmiddels heeft de gemeente een onderzoek laten verrichten naar daken thuislozenproblematiek (niet alleen jongeren) door Intomart. Kosten: f 60.000. Tenslotte heeft Delft nog de beschikking gekregen over de zgn. Dijkstalgelden: f 139.313,-. Daar dit geld dus niet nodig was voor zwerfjongerenproblematiek, heeft men het toegevoegd aan de reguliere middelen voor maatschappelijke opvang.

Behaalde resultaten

Er zijn geen gerichte activiteiten en dus ook geen resultaten.


Crisisopvang voor jongeren onder de 18 jaar, begeleid wonen voor jongeren


boven de 18 jaar.


Er is overleg, dat leidt tot plannen.


Er is sturing en regie, die leidt tot overleg en plannen.

door gemeente (regierol) Eisen aan de

Er is een financiële verantwoording en een zeer beperkte inhoudelijke

verantwoording

verantwoording. Dit betreft de MO-instellingen in het algemeen. Er zijn geen specifieke activiteiten voor zwerfjongeren, die dus ook niet verantwoord kunnen worden.


138

Algemene Rekenkamer

l

Grootstedelijke regio Rotterdam

(NB: informatie tegelijkertijd met informatie van gemeente verkregen; vandaar overlap) Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Het merendeel van de zwerfjongeren heeft ervaring met de jeugdzorg. Zo’n

beleid en/of

30% van de zwerfjongeren is minderjarig. Veel hebben een gedragsstoornis of

initiatieven

een licht verstandelijk handicap. Volgens de gemeente/stadsregio en

provincie

opvanginstellingen valt de verslaving aan harddrugs mee. De locale situatie wijkt niet af van die in de andere grote steden. In oktober is een (concept)nota betreffende Beleidsuitgangspunten zwerfjongeren uitgebracht. De stadsregio heeft deze becommentarieerd. Het doel is een ‘integrale ketenbenadering waarin opvang en herstel centraal staan’. Er wordt veel belang gehecht aan preventie. Binnen de gemeente/stadsregio vinden velerlei activiteiten voor zwerfjongeren plaats. Uit onderzoek uit 1999 bleek dat er tussen 300 en 700 zwerfjongeren in Rotterdam zijn. Later bleek uit landelijke cijfers een lichte stijging in Rotterdam. Gedetailleerde gegevens zijn niet bekend.

Definitie

De definitie van Korf vindt men te beperkend. In de beleidsnotitie wordt

zwerfjongeren

uitgegaan van: jongeren (tot 23 jaar) zonder vaste woon- of verblijfplaats, dan

provincie

wel verblijvend in een specifieke opvangvoorziening”.

Aard problematiek

Gemeente/stadsregio geeft aan dat zo’n 30% van de zwervers minderjarig is.

jongeren

Veel hebben gedragsstoornissen en of zijn licht verstandelijke gehandicapt. Er zijn veel schooluitvallers van buiten de stad.

Integratie

Er is regelmatig overleg tussen maatschappelijke opvang (SoZaWe van

Jeugdzorg/

gemeente) en jeugdhulpverlening (GGD van stadsregio). Zo is de conceptnota

maatschappelijke

betreffende Beleidsuitgangspunten zwerfjongeren geschreven door gemeente,

opvang voor

becommentarieerd door stadsregio en later door instellingen.

jongeren (provinciegemeente) Helderheid

Het rijksbeleid is niet echt duidelijk. Voorbeeld werd gegeven van de


139

Algemene Rekenkamer

l rijksbeleid

financiering van het T-team. Het rijk draagt in de introductiefase bij maar komt nooit terug op resultaten en trekt handen af van T-team zodra introductiefase is afgelopen. Overleg met het rijk gaat met name over financiën. Beleidsmatig is er weinig contact tussen het rijk en de gemeente dan wel tussen het rijk en de stadsregio.

Bestaande

Beschrijving

voorzieningen Bureaus Jeugdzorg, indicatiestelling en

Het bureau jeugdzorg draait informeel al 3 jaar op basis van een netwerk model. Rol tav zwerfjongeren onbekend.

capaciteit


De stadsregio ontvangt jaarlijks f 114 miljoen aan doeluitkering voor

zwerfjongeren

jeugdhulpverlening. Specifiek voor zwerfjongeren subsidieert de stadsregio de volgende instellingen: •

voor 25% (samen met de gemeente en het zorgkantoor) is de stadsregio subsidiegever voor Pension Maaszicht (pension, 35 bedden, f 400.000).

•

De stadsregio is voor 30% (samen met de gemeente en Werkstad) subsidiegever voor Flexus Web (begeleid wonen, 80 plaatsen, f300.000).

•

Flexus vt (vertrektrainingen, 27 begeleidingen, f200.000).

Cijfers alleen bekend voor 2000. Behaalde resultaten

Maaszicht en Flexus hebben cijfers over instroom en uitstroom. Positieve


uitstroom bij Maaszicht is 72%.

Toekomstplannen

In samenspraak met de gemeente Rotterdam zijn er uitbreidingsplannen voor

om gaten in de

begeleid wonen.

opvang te dichten +

De stadsregio zal deze plannen niet medefinancieren.



sturing door

gemeente) en jeugdhulpverlening (GGD van provincie). Conceptnota


140

Algemene Rekenkamer

l provincie

betreffende Beleidsuitgangspunten zwerfjongeren, d.d. 10-01, geschreven door gemeente, becommentarieerd door stadsprovincie en later door instellingen. De stadsregio lijkt hierin niet coördinerend en sturend te zijn. Over overleg met instellingen is niets bekend.

Centrumgemeente Rotterdam

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er is in 1999 een onderzoek in opdracht van de gemeente uitgevoerd door SVA.

beleid en/of

Uit dit onderzoek bleek dat er tussen 300 en 700 zwerfjongeren in Rotterdam

initiatieven

zijn. Later bleek uit landelijk onderzoek een lichte stijging in Rotterdam.

gemeente

Het merendeel van de zwerfjongeren heeft ervaring met jeugdzorg. Zo’n 30% van de zwerfjongeren is minderjarig. Veel hebben een gedragsstoornis of een licht verstandelijk handicap. Volgens gemeente en opvanginstellingen valt de verslaving aan harddrugs mee. De locale situatie wijkt niet af van die in de andere grote steden. In oktober is een (concept)nota betreffende Beleidsuitgangspunten zwerfjongerenuitgebracht. Het doel is een ‘integrale ketenbenadering waarin opvang en herstel centraal staan’. Er wordt veel belang gehecht aan preventie. Binnen de gemeente vinden velerlei activiteiten voor zwerfjongeren plaats.

Definitie

De definitie van Korf vindt men te beperkend. In de beleidsnotitie wordt

zwerfjongeren

uitgegaan van: jongeren (tot 23 jaar) zonder vaste woon- of verblijfplaats, dan

gemeente

wel verblijvend in een specifieke opvangvoorziening”. Bij Maaszicht hanteren ze het begrip: ‘het CV van het zwerven’. De jongeren die bij Maaszicht terecht komen hebben een lange geschiedenis achter de rug van uithuisplaatsingen.

Aantallen uit

Er is geen goede registratie.

andere bronnen

Maaszicht en Flexus verzamelen gegevens over instroom en uitstroom.

(provincie,

Van politie, RIAGGs en maatschappelijke opvang krijgen ze geen gegevens.

instellingen) en

Volgens gemeente en opvanginstellingen valt de verslaving aan harddrugs mee.

registraties

Uit de gegevens verslavingszorg (LADIS) blijkt echter dat in 2000 in Rotterdam 21 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren op straat en 40 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren opgenomen in tehuizen zijn (op totaal van 598 hulpzoekende verslaafden). Het aantal opgenomen zwerfjongeren is vooralsnog niet te traceren bij de instellingen voor MO alsmede de instellingen jeugdzorg.


141

Algemene Rekenkamer

l Aard problematiek

De jongeren die bij Maaszicht terecht komen hebben een lange geschiedenis

jongeren (volgens

achter de rug van uithuisplaatsingen en jeugdhulpverlening.

instellingen)

Gemeente geeft aan dat zo’n 30% van de zwervers minderjarig is. Veel hebben gedragsstoornissen en of zijn licht verstandelijke gehandicapt. Rotterdam heeft een hoog percentage schooluitvallers van buiten de stad.

Integratie

Binnen de gemeente vindt afstemming plaats tussen het maatschappelijk

Jeugdbeleid/

opvangbeleid en gemeentelijk jeugdbeleid.

maatschappelijke


opvang voor

gemeente) en jeugdhulpverlening (GGD van provincie). Zo is de conceptnota

jongeren (binnen

betreffende Beleidsuitgangspunten zwerfjongeren geschreven door gemeente,

gemeente en tussen

becommentarieerd door stadsprovincie en later door instellingen.


Het rijksbeleid is niet echt duidelijk. Voorbeeld werd gegeven van de

rijksbeleid

financiering van het T-team. Het rijk draagt in de introductiefase bij maar komt nooit terug op resultaten en trekt handen af van T-team zodra introductiefase is afgelopen. Een ander voorbeeld: Er is een verslag van de resultaten van de T-team maar het rijk toont geen belangstelling. Overleg met het rijk gaat met name over financiën. Beleidsmatig is er weinig contact tussen het rijk en de gemeente dan wel tussen het rijk en de stadsregio.

Bestaande

Beschrijving


Veel belang wordt gehecht aan preventie. Flexus doet vertrektrainingen (voor jongeren die binnenkort de jeugdhulpverlening verlaten). Dit houdt o.a. in het opbouwen of herstellen van sociale netwerken. Verder in preventieve zin aandacht voor voortijdig schoolverlaten en verslaving. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie voldoende aanwezig is.

Signaleringsfunctie

Plataan (crisisopvang voor jongeren) schakelt het T-team meteen in. Het Tteam heeft geen tijd om vindplaatsgericht te werken. Het t-team neemt jaarlijks zo’n 72 jongeren in behandeling. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Crisisopvang,

Plataan biedt crisisopvang speciaal voor jongeren. Capaciteit onbekend.




Maaszicht capaciteit 30 bedden

(model zichten) en capaciteit

Maaszicht meldt zelf dat ze niet alle aanvragen voor hulp kan honoreren


142

Algemene Rekenkamer

l

wegens plaatsgebrek. Er ligt nu een plan tot uitbreiding van het pension. Volgens de directeur mag het pension echter niet te veel uitbreiden omdat de organisatie dan onbestuurbaar wordt en de instelling geen adequate hulp meer kan verlenen. Beter zou een nieuw jongerenpension zijn.

Dag en nachtopvang

De Plataan biedt dagen nachtopvang speciaal voor jongeren. Capaciteit 12


bedden.

capaciteit

De gemeente heeft aangegeven dat dagen nachtopvang beperkt aanwezig is.

Instellingen voor

Er zijn instellingen voor jeugdzorg die zwerfjongeren opvangen. Verder niet

jeugdzorg die

bekend.

zwerfjongeren

Het bureau jeugdzorg draait informeel al 3 jaar op basis van een netwerk

opvangen

model. Rol tav zwerfjongeren onbekend.


Maaszicht heeft verschillende vormen van hulpverlening in huis, om de


hulpverlening zo laagdrempelig mogelijk te maken.


Flexus doet vertrektrainingen (voor jongeren die binnenkort de

begeleid wonen)

jeugdhulpverlening verlaten). Dit houdt o.a. in het opbouwen of herstellen van sociale netwerken. Flexus biedt eveneens trajecten voor begeleid wonen aan. Zij verliezen het deel van hun subsidie dat door Werkstad word betaald. (Werkstad is een verzelfstandigde dienst van de gemeente gericht op Melkertbanen, etc.). Hierdoor dient Flexus een deel van haar capaciteit voor begeleid wonen af te bouwen. Tegelijkertijd krijgt Maaszicht echter een deel van de Dijkstalgelden om een project begeleid wonen op te zetten. De gemeente heeft aangegeven dat voldoende begeleidingstrajecten aanwezig zijn.

Bemoeizorg (zware

De gemeente heeft aangegeven dat deze functie niet aanwezig is.


Maaszicht houdt contact met jongeren die vertrokken zijn en brengt ze wel


eens in contact met bijvoorbeeld de RIAGG. Zie boven over begeleid wonen.

verslaving,

Binnen Maaszicht worden door het CAD en RIAGG eveneens vervolgtrajecten

psychische

aangeboden met een frequentie van 1x per week een bezoek van deze

problematiek,

instanties aan Maaszicht.

reclassering)

Psychisch gestoorde zwerfjongeren gaan naar het Rotterdamse Medische Pedagogisch Instituut in BarendrechtDaarnaast heeft de Jeugdafdeling RIAGG geen hulpverlening specifiek gericht op zwerfjongeren.

Middelen, verantwoording,


143

Algemene Rekenkamer

l resultaten, plannen,

144

afstemming,

coördinatie en sturing Geld door gemeente


en anderen (bijv.

van het rijk voor MO/VB/VO. De gemeente ontvangt f 1.539.633,- aan


dijkstalgelden.

fondsen) besteed aan projecten voor

Plataan ontving van de gemeente Rotterdam f 585.000,- (via GGD). Tot

zwerfjongeren (ook

2000 ontving Plataan f 100.000,- uit particuliere fondsen.

vervolgtrajecten)

Maaszicht ontving van de gemeente Rotterdam (Sozawe) f 532.000,- van de stadsregio f 400.000,- en van het Zorgkantoor f 375.000,-. Het T-team Flexus ontivng f 423.000,- van de gemeente (Sozawe). Voor wonen en begeleiding ontving Flezus f 282.000, - van de gemeente (Sozawe), f 300.000,- van de stadsregio en f 400.000,- van Werkstad. Voor een project gericht op voorkoming van thuisloosheid ontving Flexus f 200.000,- van de stadsregio. Cijfers alleen bekend over 2000. De bovengenoemde instellingen richten zich specifiek op jongeren. Zij hebben vooral zicht op de mensen die zich bij hen aanmelden.

Behaalde resultaten

Maaszicht en Flexus hebben cijfers over instroom en uitstroom.


Toekomstplannen om

Maaszicht krijgt waarschijnlijk uit Dijkstalgelden middelen voor begeleid


wonen. Tegelijk verliest Flexus een deel van zijn subsidie voor begeleid

dichten + termijn

wonen. Plataan heeft recentelijk f 100.000,- uit particuliere fondsen verloren. Mogelijk wordt dit uit dijkstalgelden toegevoegd.


Flexus en Maaszicht overleggen over punt van begeleid wonen.



door gemeente

gemeente) en jeugdhulpverlening (GGD van provincie). Conceptnota

(regierol)

betreffende Beleidsuitgangspunten zwerfjongeren, d.d. 10-01, geschreven door gemeente, becommentarieerd door stadsprovincie en later door instellingen. Overleg met instellingen niet bekend.

Eisen aan de

Instellingen krijgen hun financiering in de vorm van formatieplaatsen a

verantwoording

f 141 duizend per plaats. Hieruit wordt ook het overhead betaald. Er zijn afspraken over het aantal afgeronde hulpverleningstrajecten per formatieplaats. Hierover moeten de instellingen zich verantwoorden. De gemeente stelt eisen aan de verantwoording in de subsidievoorwaarden. Ook worden eisen gesteld aan het inhoudelijke verslag dat de betreffende


Algemene Rekenkamer

l

instellingen moeten uitbrengen aan de gemeente.

Centrumgemeente Spijkenisse

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Zwerfjongeren problematiek is niet manifest en ook niet door de gemeente

beleid en/of

onderzocht. Wel is in 1997 door Humanitas onderzocht welke

Activiteiten

maatschappelijke opvang problemen er zijn. Uit dit onderzoek is gebleken dat

gemeente

er opvang voor jongeren in de regio Spijkenisse noodzakelijk was. De opzet van de jongerenopvang is gebeurd met eigen gelden en functioneert sinds dec. 1999. Opvang vindt plaats in 3 huizen die naast elkaar staan. 12 jongeren worden daar opgevangen. NB: Spijkenisse is pas sinds 2000 een centrumgemeente

Definitie

SGBO onderzoek: jongeren tussen 12 en 23 jaar, die geen stabiele woon- of

zwerfjongeren

verblijfplaats hebben en verblijven in kortdurende/ langdurende opvang voor

gemeente

thuisloze jongeren. Dit ter voorkoming van problemen.

Aantallen uit

Gemeente heeft geen cijfers van aantallen zwerfjongeren

andere bronnen (provincie,

Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 was er in Spijkenisse 1

instellingen) en

hulpzoekende verslaafde zwerfjongere (op een totaal van 6 hulpzoekende

registraties

verslaafden).

Aard problematiek

In Spijkenisse wordt in het jeugdbeleid dan wel de MO niet gekeken naar

jongeren (volgens

kansrijke of kansarme jongeren. Ter plekke wordt bekeken welke

instellingen)

hulpverlening op die jongere gezet kan/moet worden. Vanuit de hulpvragen is echter geen overkoepelend beeld in de aard van de problematiek verkregen. Wel is er kennis van de problematiek van een specifiek individu.

Integratie

Binnen de centrumgemeente wordt nauw samengewerkt tussen het lokaal

Jeugdbeleid/

jeugdbeleid en de maatschappelijke opvang. De beleidsvisie wordt in onderling

maatschappelijke

overleg opgesteld.

opvang voor

Spijkenisse wordt geconfronteerd met een vreemde verdeling in de regio. Haar

jongeren (binnen

verantwoordelijkheden als centrumgemeente reikt tot gemeenten die voor


145

Algemene Rekenkamer


aanverwante problematiek (scholen, politie, gezondheidszorg etc) zich in

gemeente en

andere regio’s bevinden. Beleid voor de verschillende terreinen is derhalve

provincie)

lastig af te stemmen. Met de stadsprovincie vindt nauwelijks overleg plaats. De stadsprovincie is meer Rotterdam geörienteerd en staat minder open voor initiatieven vanuit de overige centrumgemeenten. Met VWS vindt geen overleg of afstemming plaats.

Helderheid

Vanuit het rijksbeleid is duidelijk dat het Rijk voor ogen heeft dat de gemeente

rijksbeleid

de regie heeft en moet samenwerken en zorgdragen voor voorzieningen. Dat is de wettelijke taak voor gemeenten. Daarnaast heeft beantwoording van Kamervragen informatie geboden over het rijksbeleid. Alleen de operationalisering van haar taak is de gemeente Spijkenisse niet duidelijk. Het rijksbeleid is inhoudelijk niet echt duidelijk over de taak van de gemeente, noch is de reikwijdte van de middelen is niet duidelijk (hoe breed mogen de middelen worden ingezet). Tevens is het voor Spijkenisse niet helder wanneer gemeentelijke middelen ingezet moeten worden.

Bestaande

Beschrijving


CATCH: dagopvang voor minder gemotiveerde, niet schoolgaande, leerplichtige jeugd, gestart in 2000. (in samenwerking met jeugdzorg en onderwijs. Traject-team : voor de gemotiveerde jongeren die zijn vastgelopen. Start 1997. Door de scholen wordt aan de ouders een pubercursus aangeboden, waarin de ouders kunnen leren hoe om te gaan met pubers. De gemeente geeft te kennen dat preventie de basis is voor haar beleid.

Signaleringsfunctie

Coach project: voor de jongeren die gevonden worden via plaatsgericht werken. (losvast verband tussen jongerenleider en pupil). Zeer laagdrempelig

Crisisopvang en

Er is crisis opvang van het Leger des Heils. Daar komen nauwelijks

capaciteit

jongeren. Capaciteit onbekend.

Jongerenpension


(model zichten) en


146

Algemene Rekenkamer

l capaciteit

147

Dag en nachtopvang

Onderzoek door de gemeente in 1997 heeft aangetoond dat jongerenopvang


opgezet moest worden. Dat is gebeurd met eigen gelden. Dat draait sinds

capaciteit (gemengd

dec. 1999. Opvang geschiedt in 3 huizen die naast elkaar staan. 12 jongeren


worden daar opgevangen. Een uitbreiding van de jongerenopvang van 12 via 17 naar 22 plaatsen wordt gepland. Humanitas is de stichting waarin de opvang geschiedt.

Instellingen voor

Of instellingen voor jeugdzorg in de omgeving zwerfjongeren opvangen is

jeugdzorg die

niet bekend.

zwerfjongeren opvangen en rol

Bureau Jeugdzorg speelt geen rol in de opvang van zwerfjongeren


Er zijn 4 BJ’s in de regio. Het Bureau Jeugdzorg in Spijkenisse behoort tot dit werkgebied. Dit bureau draait niet zoals destijds is afgesproken. De éénloketgedachte is niet uitgevoerd.


Begeleid wonen wordt momenteel uitgewerkt. (jongerenopvang ook voor


ondersteuning en resocialisatie.) Begeleiding zal dan plaats gaan vinden in

hulp bij zoeken van

het opvanghuis voor jongeren.

werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Door de gemeente wordt gestreefd naar een integrale aanpak. Inmiddels is

gevallen)

een convenant gerealiseerd tussen jongerenopvang en maatschappelijk werk. Uitwerkingssamenwerking: met o.a. woning corporatie; schuldhulpverlening, onderwijs, bureau jeugdzorg, GGD, RIAGG, zorgkantoor en politie. De wens is te komen tot een VANGNET, een sluitende aanpak. De GGD heeft opdracht hier de eerste aanzet toe te geven. De oprichting van het vangnet is net begonnen. Zwerfjongeren zijn echter niet perse de doelgroep, het betreft zorgmijders.

Vervolgtrajecten

Jongeren die buiten de boot vallen wegens verslavings en/of psychische


problematiek worden doorverwezen naar het Bouwmanhuis in Rotterdam.

verslaving,

Het Bouwmanhuis heeft echter slechts ambulante opvang voor b.v.

psychische

verslaafde jongeren met een ggz problematiek en biedt dus geen residentiële

problematiek,

opvang voor zwerfjongeren.

reclassering) Jonge alcoholisten die hinderlijk waren, worden nu opgevangen door een veldwerker van het Leger des Heils, ism de politie. Dit komt uit de pot MAOP , rijksgelden. De veldwerker loodst deze jongeren naar een gerichte opvang. (alcohol verslaving is een contra-indicatie voor opvang). Deze


Algemene Rekenkamer

l

gerichte opvang bevindt zich veelal in Rotterdam.


Sinds 2000 is Spijkenisse centrumgemeente voor MO. In de periode 2000-

en anderen (bijv.

2001 heeft de gemeente jaarlijks ca. f 2,1 miljoen voor MO/VO. Vóór die


tijd ontving de gemeente jaarlijks ca. f 0,5 miljoen voor Vrouwenopvang.


Aan Dijkstalgelden heeft de gemeente f 146.569,- ontvangen.


Voor 2002 heeft de gemeente fl. 700.000 gereserveerd voor de opvang en

vervolgtrajecten)

resocialisatie van tijdelijk daken thuisloze jongeren door Stichting Humanitas. In 200o is voor dit project fl 623.000 betaald en in 2001 fl 673.000. Tevens is voor stichting Humanitas voor 2002 fl. 550.000 geraamd voor de vrouwenopvang en is voor dit project in 2001 fl. 535.000 betaald. Voor project Dagopvang niet-schoolgaande jeugd en trajectteam is in 2000 alsmede in 2001 een subsidie aan stichting Lindehof verstrekt voor fl. 80.000 (totaal 160.000). Welk deel specifiek aan zwerfjongeren is besteed is niet af te leiden. Instellingen maken gebruik van particuliere gelden. Zo ontvangt bijvoorbeeld Humanitas gelden van de sponsorloterij (bedrag onbekend). Instellingen ontvangen voorts ggz-middelen via het zorgkantoor (bedrag onbekend), de eigen bijdrage jongeren (550 gulden). De gemeente en de instelling hopen de gelden vanuit de sponsorloterij (voor project, duur twee jaar) vervangen te krijgen door gelden vanuit stadsprovincie Rotterdam. Tot 2000 is de crisisopvang gefinancierd vanuit gemeentelijke middelen. Daarna is de opvang gefinancierd met Rijksgelden. Het Leger des Heils betaalt ongeveer 150.000 uit eigen middelen.

Behaalde resultaten

Nog niet bekend, de projecten opvanghuis jongeren en vrouwenopvang zijn


zeer recentelijk opgestart en men beschikt nog niet over ervaringscijfers.


148

Algemene Rekenkamer

l

149

Toekomstplannen om

Spijkenisse is bezig met een beleidsnota MAOP en daar komt een


beleidsvisie voor jongerenopvang in voor. Er zal worden voorzien in een

dichten + termijn

uitbreiding van de jongerenopvang van 12 via 17 naar 22 plaatsen. Ook zal een 3 fasen model voor de opzet van hulpverlening worden ingevoerd. De drie fasen omvatten: 1 intake, 2 therapie, 3 begeleid wonen. Er is echter geen tijdpad opgesteld voor de realisatie van deze plannen. Verwacht wordt dat de beleidsnota zelf in 2002 klaar zal zijn. De gemeente hoopt dat de uitbreiding van de opvangvoorziening in 2003 kan worden gerealiseerd. Concrete plannen en een tijdpad zijn hiervoor echter niet opgesteld.


Gemeente Spijkenisse streeft naar een integrale aanpak. Inmiddels is er een convenant gerealiseerd tussen jongerenopvang en maatschappelijk werk: Uitwerkingssamenwerking: met o.a. woning corporatie; schuldhulpverlening, onderwijs, bureau jeugdzorg, GGD, RIAGG, zorgkantoor en politie. Ten behoeve van de uitvoering van dit convenant hebben de instellingen overleg met elkaar. In welke mate dit structureel is en met welke termijn is onbekend. De gemeente vindt de samenwerking tussen instellingen van belang om de wachtlijsten te bestrijden. Nu bestaat er weinig zicht op wachtlijsten MO omdat jongeren dan ergens anders gaan shoppen. Ook kan beter gerichte zorg worden geleverd als in samenwerkingsverbanden informatie wordt uitgewisseld.


De versnipperdheid van de regio’s maakt samenwerking en coördinatie erg

door gemeente

moeilijk. Haar regierol probeert de gemeente af te dwingen door het

(regierol)

opstarten van overleg met verschilllende actoren en andere gemeenten en de provincie. Het opstarten van een vangnetwerk met de verschillende instellingen is een voorbeeld van een aansturend initiatief vanuit de gemeente. Met andere centrumgemeenten op gebied MO/zwerfjongeren heeft Spijkenisse niet tot nauwelijks overleg. Hetzelfde geldt voor stadsregio (die is erg Rotterdam georiënteerd). Met de gemeenten Voorne-Putten en Rozenburg, vallend onder de centrumgemeente Spijkenisse vindt gestructureerd ambtelijk overleg MO plaats alsmede overleg tussen de desbetreffende wethouders. Ook vindt gestructureerd overleg MO met de Hoekse waard en Goeree


Algemene Rekenkamer

l

Overflakkee plaats, die ook onder de centrumgemeente vallen. Geen van de genoemde overleggen is specifiek voor zwerfjongeren. Nadat Spijkenisse centrumgemeente is geworden, is er nooit iets van VWS gehoord. De gemeente vindt het onderscheid tussen jeugdhulpverlening en maatschappelijke opvang onduidelijk. De taakverdeling tussen provincies en gemeenten is in haar ogen niet concreet vastgelegd.

Eisen aan de

Gegevens uit jaarverslag, die verplicht moet worden ingeleverd: Aantal

verantwoording

aanmeldingen, aanmeldingskanaal in algemene zin, in begeleiding genomen (zit in aanmelding) , beperkt doorverwijzingen, bezettingsgraad, beperkt kenmerken over klanten, afspraken gemaakt dat instellingen doorverwijzen naar R’dam op moment dat jongeren niet binnen doelgroep passen. Kwaliteit en productie worden gewoon de basisgedachten aangehangen. Doordat de opvang net nieuw is opgezet is men nog niet toe aan productieafspraken (ervaringscijfers ontbreken). Naast het aanleveren van een jaarverslag dienen alle instellingen 3 maandelijks aan te geven aan de gemeente hoeveel jongeren worden opgevangen (nieuw en hoeveel weg en hoeveel zijn er nog). Indien de instellingen niet voldoen aan de driemaandelijkse informatieplicht dan ontvangen de instellingen voor dat kwartaal geen subsidie.

Centrumgemeente Vlaardingen

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Er zijn geen zwerfjongeren in Vlaardingen, blijkens ook onderzoek dat in 1995

beleid en/of

is uitgevoerd. Ze gaan allemaal naar Rotterdam.

initiatieven

Er komt een nota maatschappelijke opvang en verslavingszorg voor de

gemeente

centrumgemeente. Vanwege de dijkstalgelden worden (zwerf)jongeren hierin meegenomen.

Definitie

Jongeren zonder een thuis. Geen leeftijd gedefinieerd. In opvang wordt vanaf

zwerfjongeren

18 jaar opgenomen.

gemeente


150

Algemene Rekenkamer

l Aantallen uit

Bij instellingen worden gegevens geregistreerd over geslacht en autochtoon vs

andere bronnen

allochtoon, maar niet leeftijd.

(provincie,

Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 was er in Vlaardingen 1

instellingen) en

hulpzoekende verslaafde zwerfjongere (op een totaal van 5 hulpzoekende

registraties

verslaafden). In het jaarverslag van stichting Noodopvangcentrum Vlaardingen staan verschillende gegevens vermeld, waaronder de aanmelding van clienten. Hieruit blijkt dat er 3 personen zijn doorverwezen vanuit de jeugdbescherming naar de crisisopvang. Voor de vrouwenopvang geldt dat 1 persoon vanuit de jeugdzorg en 1 persoon vanuit de overige hulpverlening jongeren is verwezen.

Aard problematiek

De gemeente kent geen specifieke doelgroepen. Wel meldt zij specifiek de

jongeren (volgens

Somalische bevolkingsgroep wegens problemen met buitensporig geweld

instellingen)

binnen deze groep.

Integratie

Lokaal jeugdbeleid en Mo-beleid voeren geen overleg

Jeugdbeleid/ maatschappelijke

Vlaardingen maakt deel uit van stadsregio Rotterdam maar heeft geen overleg

opvang voor

met de stadsregio over zwerfjongeren.


Nee, wist niet dat er een rijksbeleid was. Weten alleen van brief waarin extra

rijksbeleid

geld werd gegeven en werd gevraagd of dit evt. aan zwerfjongeren kon worden besteed. Is pas erachter gekomen dat er een nota maatschappelijke opvang is. Heeft nooit van kader geweten. Misschien is dit tijdens de recente personeelswisselingen verloren gegaan.

Bestaande

Beschrijving


Er is geen beleid specifiek gericht op preventie van zwerven onder jongeren. Er is wel een anti-spijbelbeleid en het project Pak je kans, waarbij geprobeerd wordt te voorkomen dat jongeren in het criminele circuit terecht komen. De politie is geschoold om deze groep te herkennen. En er is een project voor Somalische jongeren, waaronder er veel geweldsproblemen zijn. Tevens is er nog sport jongerenwerk, waarin getracht wordt jongeren normen en waarden bij te brengen. Er is onderwijsachterstandsbeleid. Er is in het noodopvangcentrum nog het Laatste Kans project (voor alle leeftijden), gericht op preventie voor huisuitzettingen (wegens grote


151

Algemene Rekenkamer

l

huurschulden) dan wel het herhuisvesten van mensen onder begeleiding. Antillianen zijn wel een probleem in Schiedam maar nog niet echt bekend in Vlaardingen.

Signaleringsfunctie

Binnenkort begint een rijksproject vroegsignalering.

Crisisopvang en

Niet specifiek voor jongeren.

capaciteit

Voor MO wel aanwezig, namelijk Stichting Noodopvangcentrum Vlaardingen, 20 plaatsen crisisopvang. Stichting geeft in jaarverslag aan dat er in de MO wachtlijsten bestaan voor crisiscentra en dat de stichting zelf blij zou zijn met een minder gevulde orderportefeuille. Tevens schrijft de stichting in haar jaarverslag dat de capaciteit van de crisisopvang nog steeds ontoereikend is om aan de vraag te voldoen.

Jongerenpension

Geen.


Niet specifiek voor jongeren

nachtopvang (bed,

Volgens de gemeente zijn er 2x20 algemene opvangplaatsen.

brood, bad) en

Noodopvangcentrum Vlaardingen meldt echter 10 plaatsen begeleid wonen

capaciteit

voor vrouwen en 20 begeleid wonen. De stichting meldt dat zij maar mondjesmaat aan de vraag kan voldoen. De gemeente spreekt nog over een opvang genaamd Maaszicht te Maassluis. Deze opvang kon niet getraceerd worden. Wel contact opgenomen met Stichting Maatschappelijke opvang Maassluis. Deze verstrekt echter geen informatie.

Instellingen voor

Geen instellingen jeugdzorg

jeugdzorg

Rol bureau jeugdzorg onbekend Begeleidingstrajecte

Niet specifiek voor jongeren.

n (zoals

Noodopvangcentrum Vlaardingen meldt dat zij een start hebben gemaakt met

budgettering, hulp

de specifieke hulpverlening voor vrouwen, hetgeen moet gaan resulteren in

bij zoeken van werk

totaal 20 plaatsen.

en scholing, begeleid wonen)

Voor het Laatste Kans project wordt aangegeven dat schuldhulpverlening intensief betrokken blijft. Tevens worden de volgende instanties actief betrokken bij het hulpverleningsproces:


152

Algemene Rekenkamer

l

RIAGG Rijnmond Noord-West Maatschap. Dienstverlening Nieuwe waterweg Centrum voor werk en scholing Diaconie van de Hervormde Kerk Instituut Burgerraadslieden CAD Tevens wordt in het project Laatste Kans een training Financieel Beheer aangeboden.

Bemoeizorg (zware

Niet bekend.


In het jaarverslag van stichting Noodopvangcentrum Vlaardingen staat


vermeld dat het merendeel van de opgenomen clienten in behandeling was bij

verslaving,

een GGZ instelling. Bij overige clienten bleek een verwijzing niet mogelijk.

psychische

Deze clienten werden begeleid door een team van de medewerkers.

problematiek,

Tevens staat in het jaarverslag van deze stichting vermeld welke voortzetting

reclassering)

van hulpverlening is gegeven. Voor het Laatste Kans project wordt aangegeven dat schuldhulpverlening intensief betrokken blijft. Tevens worden instanties als RIAGG, maatschappelijk werk, centrum voor werk en scholing, diaconie en CAD actief betrokken bij het hulpverleningsproces.




MO/VO ontvangen. Voor VB ontving zij geen rijksgelden. Aan


Dijkstalgelden heeft de gemeente f 100.278,- ontvangen.

(bijv. provincie,

De gemeente besteedt geen eigen geld aan zwerfjongeren. Stadswerk


(gemeentelijk dienst) geeft subsidies MO aan de noodopvang Vlaardingen.

besteed aan projecten voor zwerfjongeren

In haar jaarverslag geeft het noodopvangcentrum aan dat zij voor de


opvang subsidie ontvangt van de gemeente Vlaardingen (bedrag wordt niet vermeld). Voor het verblijf en begeleiding van psychiatrische patienten ontvangt de stichting een subsidie van het Zorgkantoor Nieuwe waterweg noord. De begeleiding van clienten van het Laatste Kans project wordt op


153

Algemene Rekenkamer

l

declaratiebasis gefinancierd door de woningbouwcorporaties en gemeente Vlaardingen. Tevens vindt fondsenwerving plaats. Stichtingen die het tijdelijk wonen financieel hebben ondersteund zijn: Stichting Voormalig Weeshuis, Tafelronde 56 Vlaardingen en Vlietlanden Makelaardij.

Behaalde resultaten

-


Capaciteit zwerfjongeren voldoende, omdat er geen zijn.


Voor mo is er een zeer korte wachttijd wegens intake. De capaciteit is

dichten + termijn

voldoende. Het is de bedoeling dat binnen drie jaar het aantal plaatsen vrouwenopvang naar 20 wordt gebracht (nu 15).


Er is geen overlegstructuur voor maatschappelijke opvang.


6x per jaar is er bestuurlijk en ambtelijk overleg volksgezondheid samen

door gemeente

met Schiedam en Maassluis.

(regierol)

Er is geen direct contact met woningbouwcorporaties. Maar ze weten dat 1 (van de 2) aandacht besteed aan deze problematiek vanuit eigen maatschappelijke taak. Er is wel een vangnetfunctie zodat mensen die buiten de boot dreigen te vallen door GGD in overleg met anderen (politie, woningbouwcorporatie, schuldhulpverlening of ggz) worden geholpen. Helpen ook zelfstandig wonende jongeren (jonger dan 18 komt zelden voor).

Eisen aan de

In de contracten met instellingen staat niets specifieks over jongeren.

verantwoording

Opvang is bedoeld voor thuislozen vanaf 18 jaar. Indicatoren zijn capaciteit en bezettingsgraad.


154

Algemene Rekenkamer

l

Provincie ZEELAND

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Zwerfjongeren vormen geen specifieke beleidscategorie voor de provincie

beleid en/of

Zeeland. Er is dus geen specifiek zwerfjongerenbeleid en ook geen

initiatieven

probleemanalyse over dit onderwerp. Zwerfjongeren zijn impliciet onderwerp

provincie

van het provinciaal jeugdzorgbeleid en gemeentelijk beleid voor maatschappelijke opvang. In het verleden kwam men uit op een ruwe (nauwelijks onderbouwde) schatting van 20 zwerfjongeren. Dit was aanleiding voor het provinciaal samenwerkingsverband jeugdhulpverlening Zeeland (PSJ), het adviesorgaan voor de provincie wat betreft jeugdhulpverlening, om nader onderzoek in te stellen. Dit is niet afgerond bij gebrek aan respons van de deelnemende instellingen. Het gaat nadrukkelijk om incidentele gevallen. Indien nodig bieden Zeeuwse instellingen voor maatschappleijke opvang of jeugdzorg hulp en opvang. Er zijn tot nu toe geen signalen dat er sprake is van een zodanige omvang van de problematiek dat er noodzaak is voor een specifiek zwerfjongerenbeleid van de provincie, in samenwerking met de Zeeuwse gemeenten.

Definitie

Er is door de provincie in beleidsnotities geen definitie gehanteerd. Door het

zwerfjongeren

PSJ is wel een definitie vastgesteld. Daar kan zo nodig op worden

provincie

teruggevallen.

Aard problematiek

Het gaat om incidentele gevallen.

jongeren Integratie

De provincie wil niet in de gemeentelijke bevoegdheden treden, zoals die met

Jeugdzorg /

betrekking tot de maatschappelijke opvang. Er is wel sprake van onderlinge

maatschappelijke

afstemming en samenwerking tussen gemeenten en provincie, ook waar het

opvang voor

jeugdzorg en maatschappelijke opvang betreft.

jongeren Helderheid

Het is aan de provincie Zeeland niet duidelijk wat het rijk van de provincie

rijksbeleid

verwacht met betrekking tot zwerfjongeren.

Bestaande

Beschrijving


De taken van het Bureau Jeugdzorg worden verricht vanuit de


155

Algemene Rekenkamer

l indicatiestelling en capaciteit

Netwerkorganisatie Jeugd Zorg (NJZ). Een multidisciplinair samengesteld team stelt alle indicaties voor geïndiceerde jeugdzorg. Er moet nog wel een formele stichting worden opgericht. Er is geen specifieke capaciteit voor zwerfjongeren.


De provinciale budgetten voor jeugdhulpverlening bedroegen respectievelijk

zwerfjongeren

23, 25 en 28 miljoen gulden in 1998, 1999 en 2000. Behalve de doeluitkering zitten hier ook bedragen aan “eigen middelen” van de provincie in (1 miljoen in 1998 en 1999 en 2 miljoen in 2000). Aangezien er geen zwerfjongerenbeleid is en ook geen specifieke activiteiten voor zwerfjongeren bestaan, is er geen geld dat direct aan zwerfjongeren besteed wordt.

Behaalde resultaten

Er zijn geen specifiek op zwerfjongeren gerichte activiteiten.


Toekomstplannen

Evenals bij de regiovisies jeugdzorg zal bij het op te stellen Beleidskader

om gaten in de

jeugdzorg Zeeland 2003-2006 afstemming plaats vinden met gemeentelijk

opvang te dichten +

beleid, onder meer ten aanzien van de maatschappelijke opvang. Doelstelling

termijn

is een sluitend netwerk van voorzieningen voor jeugdigen met problemen.

Coördinatie en

Er is (op het gebied van zwerfjongeren) geen specifieke coördinatie en sturing

sturing door

door de provincie Zeeland.

provincie

Centrumgemeente Vlissingen Vlissingen is centrumgemeente voor geheel Zeeland Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Vlissingen vindt het onjuist om te werken met een beleidscategorie

beleid en/of

“zwerfjongeren”. Er zijn jongeren met problemen, bijvoorbeeld van psychische

Activiteiten

aard of verslaving. Als gevolg daarvan kunnen ze zonder huisvesting komen te


156

Algemene Rekenkamer

l gemeente

zitten. Maar het startpunt hoort de problematiek te zijn die daarvan de oorzaak is. Het rijk gooit jongeren op een grote hoop en noemt ze zwerfjongeren. De gemeente rafelt de kluwen weer uiteen en gaat na wat het specifieke probleem is en wat er nodig is om dat op te lossen. Er is dus wel een probleemanalyse, maar niet met het zwerfjongerenprobleem als uitgangspunt. Om bovengenoemde redenen is er dus ook geen zwerfjongerenbeleid. De gemeente heeft er geen zicht op hoeveel zwerfjongeren er zijn, maar heeft de indruk dat het er zeer weinig zijn. Er worden geen activiteiten ontplooid die specifiek op zwerfjongeren gericht zijn.

Definitie

Omdat zwerfjongeren geen beleidscategorie zijn, is er ook geen officiële

zwerfjongeren

definitie. In de marge hiervan merkt de gemeente op niets te zien in de

gemeente

gangbare definitie van Korf c.s., die veel te ruim gevonden wordt.

Aantallen uit

De gemeente is van oordeel dat er zeer weinig zwerfjongeren zijn.

andere bronnen

De provincie noemt een aantal van 20 zwerfjongeren, maar geeft tegelijk aan

(provincie,

dat dit een ruwe, slecht gefundeerde en bovendien verouderde schatting is.

instellingen) en

De MO-instelling Het Witte Huis (van Stichting Emergis) te Vlissingen meldt

registraties

dat er relatief veel jongeren gebruik maken van deze volwassenenopvang. In de woonvorm worden jaarlijks ongeveer 15 jongeren opgenomen (jonger dan 25 jaar) en bovendien zijn er jaarlijks 300 à 400 overnachtingen van jongeren in de nachtopvang. Hieruit blijkt dat er wel degelijk zwerfjongeren zijn, maar hoeveel het er zijn valt uit deze gegevens niet af te leiden. Er wordt thans een onderzoek ingesteld door het Provinciaal Samenwerkingsverband Jeugdhulpverlening, de Stichting Jeugdzorg en Het Witte Huis naar aard en omvang van de zwerfjongerenproblematiek. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Zeeland 22 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op totaal van 83 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Er is geen duidelijk beeld van de problematiek van zwerfjongeren. Wel wordt

jongeren (volgens

hiernaar een onderzoek ingesteld.


Of binnen de centrumgemeente sprake is van geïntegreerd jeugdbeleid is niet

Jeugdbeleid/

bekend. Er is wel een nota jeugdbeleid.

maatschappelijke

Er is voldoende onderling overleg tussen provincie, gemeenten en de diverse

opvang voor

werksoorten. Dit dient vooral om taken af te bakenen en niet om het beleid of

jongeren (binnen

de hulpverlening te integreren. Uitzondering is de Foyer de Jeunesse, een

gemeente en tussen

begeleide woonvoorziening voor jeugdige meerderjarigen, opgericht door de

gemeente en

jeugdhulpverlening in samenwerking met gemeenten en provincies.


Het rijksbeleid is onduidelijk voor Vlissingen.


157

Algemene Rekenkamer

l rijksbeleid Bestaande

158 Beschrijving


Vanuit de gemeentelijke overheid zijn er geen specifieke activiteiten, gericht op de preventie van zwerfgedrag onder jongeren. Vanuit de jeugdhulpverlening (AZZ, Agogische Zorgcentra Zeeland) worden er VT-trainingen gegeven (Vertrek Training, ook wel genoemd Voorkoming Thuisloosheid). Deze trainingen, oorspronkelijk bedoeld voor vertrekkers uit de residentiële jeugdhulpverlening, kennen ook een ambulante variant. Verder is er de Foyer de Jeunesse voor jeugdige meerderjarigen, een begeleide woonvoorziening die onder meer tot doel heeft om te voorkomen dat deze personen tot dakloosheid vervallen.

Signaleringsfunctie

Hoewel er nu een onderzoek plaatsvindt, is de signaleringsfunctie niet structureel geregeld. Bij de overheden en sommige instellingen bestaat het beeld dat dit niet nodig is in een kleine gemeenschap als de Zeeuwse, waar instellingen en organisaties al hun klanten goed kennen en goed kunnen volgen. Andere instellingen zijn van oordeel dat dit beeld van de Zeeuwse samenleving misschien een halve eeuw geleden opging, maar niet meer van deze tijd is. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie niet aanwezig is.

Crisisopvang en

Er is een crisisopvang voor jongeren 14-18 jaar (COJ) in Vlissingen vanuit de

capaciteit

jeugdhulpverlening (AZZ). De capaciteit is 10 plaatsen. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Jongerenpension



Het Witte Huis te Vlissingen heeft een nachtopvang met 7 plaatsen, dezer

nachtopvang (bed,

dagen uit te breiden naar 10, waarvan vaak gebruik gemaakt wordt door

brood, bad) en

jongeren (bij ongeveer 20% van de overnachtingen). Verder is aldaar een

capaciteit (gemengd

woonvorm met 30 plaatsen waar ook vaak jongeren worden opgenomen


(ongeveer 15 per jaar). Er zijn nog meer opvangvoorzieningen voor volwassenen waarvan incidenteel wel eens door jongeren gebruik wordt gemaakt. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Instellingen voor

AZZ (Agogische Zorgcentra Zeeland) heeft wel enkele voorzieningen die van

jeugdzorg die

belang zouden kunnen zijn voor zwerfjongeren (waaronder de eerder

zwerfjongeren

genoemde VT-trainingen), maar geen voorzieningen die specifiek voor

opvangen en rol

zwerfjongeren bestemd zijn.


Algemene Rekenkamer

l bureau jeugdzorg

Een bureau jeugdzorg moet nog opgericht worden. Dit zal opgebouwd worden

(indicatiestelling)

op basis van de thans bestaande Netwerkorganisatie Jeugd Zorg (NJZ).


De gemeente heeft aangegeven dat deze functie aanwezig is. De Foyer de

n (zoals

Jeunesse is een zojuist opgerichte woonvoorziening voor jeugdige

budgettering, hulp

meerderjarigen die het risico lopen zich (nog) niet zelfstandig te kunnen

bij zoeken van werk

redden. Het woonaspect wordt aangeboden, en hulp bij het vinden van studie

en scholing,

en/of werk met het doel te helpen op weg naar zelfstandigheid. Het project is

begeleid wonen)

ondergebracht bij AZZ (Agogische Zorgcentra Zeeland, jeugdhulpverlening) en wordt gezamenlijk gefinancierd door de provincie Zeeland en de gemeenten Vlissingen en Middelburg. Het is een driejarig experiment met een looptijd tot 2004. AZZ huurt de woonruimten van de woningcorporatie, verhuurt deze door aan de jongeren en geeft begeleiding.

Bemoeizorg (zware

De bemoeizorg is niet specifiek op zwerfjongeren gericht.


Zijn niet aanwezig.


Over de periode 1998-2001 ontvingen Vlissingen, Midelburg en Terneuzen


samen jaarlijks ca. f 9,7 miljoen voor MO/VB/VO. In 2001 ontving de


gemeente Vlissingen f 7.589.329 aan specifieke uitkeringen, waarvan f

(bijv. provincie,

3.483.004 voor maatschappelijke opvang en f 4.115.325 voor


verslavingszorg. In voorgaande jaren was dit bedrag veel lager, omdat


Middelburg toen centrumgemeente voor de verslavingszorg was (en

voor zwerfjongeren

Terneuzen en Vlissingen voor de maatschappelijke opvang). Per 1 januari


2001 zijn de specifieke uitkeringen maatschappelijke opvang en verslavingszorg samengevoegd en zijn de centrumfunctie verslavingszorg van Middelburg en de MO van Terneuzen naar Vlissingen overgegaan. Bovengenoemd bedrag is inclusief Dijkstalgelden (f 245.120,-). Daarmee zijn de gaten in de financiering van bestaande voorzieningen gedicht. Daarnaast is er één nieuwe voorziening gestart. Dat is een sociaal pension


159

Algemene Rekenkamer

l

in Goes (voor alle leeftijden). Daar er geen specifieke projecten voor zwerfjongeren zijn, wordt daar ook geen geld aan besteed.

Behaalde resultaten

Er zijn geen direct op zwerfjongeren gerichte activiteiten.


Toekomstplannen om

Voor zover zwerfjongeren gebruik maken van opvang, gebeurt dit


voornamelijk in Het Witte Huis te Vlissingen (opvang voor alle leeftijden).

dichten + termijn

Het Witte Huis is ontevreden over de omstandigheden waaronder het jongeren moet opvangen, maar er is nu eenmaal geen alternatief. Het Witte Huis zou hun graag een individuele trajectbegeleiding willen aanbieden. Een voorstudie hierover is verricht. Verdere plannen worden ontwikkeld, ook op het gebied van begeleid wonen.


De instellingen van diverse sectoren overleggen met elkaar. De marges waarbinnen zij moeten opereren zijn heel beperkt.


De gemeente acht het niet haar taak om een zwerfjongerenbeleid te voeren

door gemeente

en in dat opzicht te coördineren of sturen, omdat er thans geen gerichte

(regierol)

signalen zijn.

Eisen aan de

Er is een financiële verantwoording. Inhoudelijke verantwoording wordt

verantwoording

niet vereist (miv 1-1-2001 wel), maar ten dele wel geboden. Dit betreft de maatschappelijke opvang in het algemeen. Aangezien er geen specifieke activiteiten voor zwerfjongeren zijn, kunnen deze ook niet verantwoord worden.


160

Algemene Rekenkamer

l

Provincie BRABANT

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De provincie heeft in een beleidsnotitie vastgelegd dat er een

beleid en/of

zwerfjongerenprobleem in Brabant is van circa 1000 jongeren. Het probleem is

initiatieven

in 2000 onderzocht door het PON en door het Brabants Steunpunt Jeugdwelzijn

provincie

(BSJ). Het PON kwam op circa 500 zwerfjongeren. BSJ op tussen de 225 en 695 in de 5 grote gemeenten (Breda, Den Bosch, Eindhoven, Tilburg, en Helmond ). Deze gegevens werden geëxtrapoleerd naar heel Brabant tot 1000. De groep bestaat uit: dagzwervers, kinderen van asielzoekers, mislukte adopties, jongeren uit het circuit van de verstandelijke gehandicapten en allochtone jongeren. De provincie heeft in 2000 een aanpak ontwikkeld om het probleem aan te pakken en neemt zwerfjongeren mee in het jeugdbeleid. De hoofdlijnen van beleid zijn nader onderzoek en subsidiering van initiatieven van de vijf grote gemeenten.

Definitie

Jongeren tot 25 jaar die gedurende drie maanden geen vaste verblijfplaats

zwerfjongeren

hebben gehad en in deze periode minstens drie verschillende slaapplaatsen

provincie

hebben gehad.

Aard problematiek

Onvoldoende geschikte opvang (MO, GGZ en JHV). Uitval uit de reguliere

jongeren

jeugdhulpverlening. Overlast en middelengebruik. Schooluitval, laagopleidingsniveau en geen werk.

Integratie

De provincie heeft in 2000 initiatieven ontplooid om het

Jeugdzorg

zwerfjongerenprobleem in Brabant samen met de grotere gemeenten op te

maatschappelijke

lossen. Hiervoor heeft de provincie ook subsidie aan de 5 gemeenten in het

opvang voor

vooruitzicht gesteld. De provincie laat onderzoek doen en voert overleg met de

jongeren

gemeenten. 4 van de 5 gemeenten hadden (stand november 2001) projectvoorstellen ingediend. Alleen Tilburg en Den Bosch hadden een beleid voor zwerfjongeren.

Helderheid

Rijksbeleid zwerfjongeren is met name gericht op gemeenten. Vanuit het rijk

rijksbeleid

wordt beroep gedaan op provincies en gemeenten om samenhang aan te brengen en verantwoordelijkheden af te stemmen. Op provincies wordt beroep gedaan om binnen jeugdzorgaanbod specifieke modules c.q. zorgprogramma’s te doen ontwikkelen die meer afgestemd zijn op thuisloze jongeren. Modules moeten erop gericht zijn om perspectief te ontwikkelen (o.a. vertrektraining en andere ambulante nazorgprogramma’s),


161

Algemene Rekenkamer

l

Bestaande

162 Beschrijving


De toegangstaken bij alle Bureaus Jeugdzorg zijn gerealiseerd.


Deskundigheid voor indicatiestelling moet nog verder worden opgebouwd.

capaciteit

De ontwikkeling van de MFO’s tot een provinciaal bureau voor Jeugdzorg loopt. Aan verbetering van de kwaliteit van registratie en beleidsinformatie wordt gewerkt. Probleem is het bereik van de bureaus, als zwerfjongeren niet aankloppen voor hulp dan moeten ze actief worden opgezocht. De capaciteit van de bureaus Jeugdzorg zijn nog volstrekt onvoldoende en het aanbod van de instellingen voor jeugdzorg sluit niet aan bij de vraag van zwerfjongeren.


Jaarlijks ontvangt de provincie sinds 1995 bijdragen voor JHV (van VWS en

zwerfjongeren

Justitie) met een sterk stijgende lijn: in 1995 VWS f 102 mln en Justitie f 9 mln; in 2000 f was dit f 160 mln resp. f 12. mln. Specifiek voor zwerfjongeren heeft de provincie aan de vijf grotere gemeenten f 3,4 mln voor 4 jaar toegezegd (2000 –2003): t.w. Tilburg f 1 mln voor het bestaande zwerfjongeren pension en de vier andere gemeente ieder f 600.000 voor initiatieven voor zwerfjongeren .

Behaalde resultaten

Er zijn nog geen resultaten bekend.


Toekomstplannen om

Notitie voor de statencommissie over de zwerfjongerenproblematiek in


Brabant met een plan van aanpak (mei 2000) Stimuleren grotere gemeenten

dichten + termijn

via subsidie voor 4 jaar. Ontwerpplan jeugdbeleid 2002-2005 met passage over ambulante hulp aan zwerfjongeren.


De provincie oefent een coördinerende en sturende rol uit bij de oplossing

door provincie

van het zwerfjongeren probleem. Er vindt regelmatig overleg plaats met de grotere gemeenten over dit probleem en de voortgang van de projecten. Hiervan zijn ook verslagen. Hieruit blijkt dat Tilburg een voortrekkersrol heeft, Den Bosch en Breda een zwerfjongerenprobleem hebben. Helmond en Eindhoven zeggen het probleem niet echt te kennen. Wel menen de gemeenten dat de jeugdzorg debet is aan het ontstaan van het


Algemene Rekenkamer

l

zwerfjongerenprobleem. Thuisloze jongeren passen niet in het aanbod van gestructureerde behandelgroepen. De capaciteit van de bureaus Jeugdzorg is volstrekt onvoldoende. De provincie stuurt hierop maar ombouwen kost tijd.

Centrumgemeente Bergen op Zoom

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft geen probleemanalyse en geen beleid voor zwerfjongeren.

beleid en/of

Wel heeft de gemeente – in ieder geval sinds 2000 – signalen ontvangen. Het

Activiteiten

zou gaan om 50 tot 60 jongeren. De samenstelling van de groep is bij de

gemeente

gemeente niet bekend. Misschien allochtone jongeren. De gemeente heeft nog geen initiatieven ontplooid. De gemeente noemde als oorzaak ook wegloopgedrag uit de jeugdzorg. Deze jongeren zouden vooral naar de grotere steden gaan.

Definitie

De gemeente gaat uit van de definitie uit het PON-rapport (provincie Brabant):

zwerfjongeren

“jongeren tot 25 jaar die gedurende drie maanden geen vaste verblijfplaats

gemeente

hebben gehad en in deze periode minstens drie verschillende slaapplaatsen hebben gehad”.

Aantallen uit

Op provinciaal niveau is er onderzoek gedaan. Hierin zijn geen cijfers voor

andere bronnen

Bergen op Zoom genoemd. In een ondernemingsplan voor een jongeren

(provincie,

pension in Breda en Bergen op Zoom wordt het aantal zwerfjongeren in de

instellingen) en

regio Bergen op Zoom geschat op 50 tot 60. Deze gegevens zijn gebaseerd op

registraties

de ervaring van instellingen voor jeugdhulpverlening en MO. In 2001 heeft de bed-bad-brood voorziening van de Zuidwester (instelling jhv) 49 jongeren opgevangen, waarvan 6 tot 18 jaar , 25 tussen de 18 en 23 jaar en 14 tussen 23 tot 26 jaar. In de crisisopvang zijn in 2001 24 jongeren opgevangen van 17 tot 26 jaar. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren dit er 2 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (van de 13 geregistreerde verslaafden) Er zijn beperkte registraties beschikbaar (instellingen).

Aard problematiek

In het ondernemingsplan voor een zwerfjongeren pension wordt niet specifiek

jongeren (volgens

ingegaan op de samenstelling van de groep in Bergen op Zoom. Volgens

instellingen)

instelling/crisisopvang: vooral jongeren die een lang hulpverleningsverleden hebben en geen aansluiting meer willen vinden binnen de jeugdhulpverlening. Vraagt een heel eigen aanpak. Het is ook niet duidelijk hoe groot de overlap met Breda is (heen en weer reizen).

Integratie

Er is geen geïntegreerd jeugdbeleid.


163

Algemene Rekenkamer

l Jeugdbeleid/


maatschappelijke


opvang voor

lossen (niet met Bergen op Zoom). Uit informatie van een instelling voor

jongeren (binnen

jeugdhulpverlening blijkt dat de belangrijkste knelpunten liggen op de

gemeente en tussen

raakvlakken JHV en MO: het gaat om de indicering voor de JHV en om het

gemeente en

aanbod van de JHV dat niet is aangepast aan de vraag van de zwerfjongeren.


Niet helder, niet duidelijk wat van centrumgemeenten wordt verwacht t.a.v.

rijksbeleid

zwerfjongeren. Problemen met de hoogte van de doeluitkering in 2001.

Bestaande

Beschrijving


Er is een jeugdpreventie project (politie) en een project gericht op allochtone jongeren.

Signaleringsfunctie

Geen T-team. Straathoekwerk vooral voor verslaafden. Signalen komen van de jeugdhulpverleningsinstelling.

Crisisopvang en capaciteit

Crisisopvang 12 plaatsen voor alle leeftijden. Van de 85 personen kwamen er 33 via de jeugdzorg binnen. De crisisopvang meldt moeilijkheden met doorstroming.

Jongerenpension

Nee (wel plannen, nog geen goedgekeurd projectvoorstel). Gemeente is

(model zichten) en

afhoudend. Het gaat om een pension met afdelingen in Breda en Bergen op

capaciteit

Zoom. Geplande capaciteit 25 tot 30 jongeren. Kosten begroot f 1,5 mln (Breda en Bergen op Zoom samen).

Dag en nachtopvang

Alleen beperkte nachtopvang. Een bestaande voorziening voor volwassenen


kan beperkt jongeren opvangen. Het gaat om 6 bedden voor alle leeftijden

capaciteit

(voor maximaal 12 nachten per maand). De aanmelding gaat per avond (vol

(gemengd voor alle

is vol). Het gaat alleen om nacht opvang. Er is geen 24 uurs opvang in

leeftijden)

Bergen op Zoom. 22 jongeren tot 21 jaar maakten in 2000 gebruikt van de nachtopvang

Instellingen voor

Een groot probleem is de 18 jaarsgrens. De ontwikkeling van bureau

jeugdzorg die

jeugdzorg (indicerende instantie) in de regio verloopt moeizaam. De

zwerfjongeren

instellingen voor jeugdhulpverlening in de regio hebben geen adequate

opvangen en rol

programma’s voor de zwerfjongerenproblematiek beneden de 18 jaar. Er zijn

bureau jeugdzorg

ook signalen dat deze instellingen 17 jarigen niet meer opnemen. Het niet

(indicatiestelling)

aansluiten van vraag en aanbod van deze instellingen is ook door de provincie gesignaleerd en aangekaart bij de instellingen Bureau Jeugdzorg is niet het geschikte loket voor zwerfjongeren.


Nauwelijks aanwezig. De Zuidwester heeft aangepaste projecten voor zeer


164

Algemene Rekenkamer

l (zoals budgettering,

moeilijke jongeren. (beperkt).

hulp bij zoeken van

In de plannen voor het jongerenpension is ook voorzien in begeleiding (leren,

werk en scholing,

werken).


Nee


GGZ alleen passief, niet outreachend. Het geplande pension voorziet niet in


behandeling. Hier moeten aparte plannen voor gemaakt worden.


Tot november 2001 geen middelen bestemd voor zwerfjongeren.

en anderen (bijv.

Over de jaren 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca. 1,2 miljoen voor


MO/VB/VO.


De doeluitkering MO gaat geheel naar de Zuidwester (vangt ook jongeren

projecten voor

op in de crisisopvang en in het passantenverblijf). Niet uit te splitsen naar

zwerfjongeren (ook

zwerfjongeren.

vervolgtrajecten)

De Dijkstal gelden ad f 155.331,- hadden nog geen bestemming.

Behaalde resultaten

N.v.t. .


Toekomstplannen om

Gemeente (op initiatief van instellingen) heeft nog niet beslist over het


voorstel voor een zwerfjongerenpension in Breda met een dependance in

dichten + termijn

Bergen op Zoom.


Over de problematiek vindt overleg tussen de instellingen plaats. Dit heeft niet geleid tot actie van de kant van de gemeente.


Gemeente treedt niet sturend op en oefent geen regierol uit. Gemeente heeft

door gemeente

nog niet nagedacht over vervolgtrajecten. Geen overleg met Breda (naburige

(regierol)

centrumgemeente).

Eisen aan de

N.v.t. nog geen gelden bestemd. Gemeente geeft geen richtlijnen aangaande


165

Algemene Rekenkamer

l verantwoording

informatie over het zwerfjongerenprobleem.

Centrumgemeente Breda

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft geen probleemanalyse en geen concrete cijfers over

beleid en/of

aantallen beschikbaar. Ook heeft Breda geen beleid voor zwerfjongeren. Wel is

Activiteiten

het zwerfjongerenprobleem al in 1997 aangekaart door de instellingen voor

gemeente

jeugdhulpverlening en MO en het project GGZ 0p lokatie. De samenstelling van de groep is bij de gemeente niet bekend. De gemeente volgde (oktober 2001) onder druk van de provincie langzaam de initiatieven van diverse instellingen voor de oprichting van een zwerfjongerenpension. Nam nauwelijks zelf initiatieven.

Definitie

De gemeente heeft geen definitie voor zwerfjongeren. De instellingen worstelen

zwerfjongeren

ook met de definitie. Grootste knelpunten hierbij zijn leeftijdgrenzen en het

gemeente

begrip dakloosheid. Veel probleemjongeren logeren bij vrienden en zijn niet echt op straat.

Aantallen uit

Op provinciaal niveau is er onderzoek gedaan. In West-Brabant zou het gaan

andere bronnen

om 200 à 250 zwerfjongeren.

(provincie,

Een instelling voor jeugdhulpverlening noemde 90 zwerfjongeren in Breda

instellingen) en

(waarvan 60 met naam bekend);

registraties

Straathoekwerk Breda: werkt in 2001 met 63 jongeren tot circa 23 jaar, 10 jonger dan 18 jaar met naam bekend in Breda (geen historische cijfers) Hadden ‘een stop’ vanwege het ontbreken van doorstromingsmogelijkheden. GGD: project GGZ op locatie: in 200o waren van de 117 klanten in de opvang voor daken thuislozen er 18 jonger dan 24 jaar (12%). In de periode 1997 tot en met 2000 waren in totaal 46 jongeren binnen het project geholpen. Ook maakt dit project melding van jonge vrouwen die via vrouwenhandel Nederland zijn binnen gekomen. Systematisch op elkaar aansluitende registraties ontbreken. Er zijn nog geen initiatieven door de gemeente ontplooid op dit terrein. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 8 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (totaal 57 hulpzoekende verslaafden), in 1995 waren dit er 4.

Aard problematiek

Instellingen voor jeugdhulpverlening: samenstelling groep is onduidelijk.

jongeren (volgens

Daardoor te weinig inzicht in de behoefte en de aard en de invulling van

instellingen)

begeleidingstrajecten;


166

Algemene Rekenkamer

l

Straathoekwerk: meestal zeer zware problematiek zoals verslaving, psychische problemen en traumatische ervaringen met gezin en instellingen voor jeugdhulpverlening; GGD: alcohol en of drugsverslaving en psychiatrische stoornissen. Coördinator Mensenhandel: slachtoffers vrouwenhandel (18 tot 23 jaar).

Integratie

Op gemeentelijk niveau is er geen integraal jeugdbeleid.

Jeugdbeleid/ maatschappelijke opvang voor


jongeren (binnen


gemeente en tussen

lossen. Hiervoor heeft de provincie ook subsidie aan Breda in het vooruitzicht

gemeente en

gesteld. De provincie laat onderzoek doen en voert overleg met de gemeenten.


Noch het beleid van het rijk, noch dat van de provincie is duidelijk. Ook de rol

rijksbeleid

van de centrumgemeente is onduidelijk.

Bestaande

Beschrijving


Het Jongeren Informatie Punt is werkzaam in de preventieve sfeer.

Signaleringsfunctie

Geen T-team. Straathoekwerk aanwezig voor jongeren tot 23 jaar. Bieden naast straatwerk en signaleringsfunctie ook zelf basiszorg en beperkte begeleiding (geen onderdak). Namen (oktober 2001) geen nieuwe jongeren meer aan in verband met grote problemen met de doorstroming naar vervolgtrajecten, in het bijzonder opvang en huisvesting.

Crisisopvang en

Beperkt aanwezig vanaf 18 jaar. Crisisopvang meldt eveneens moeilijkheden

capaciteit

met vervolgopvang.

Jongerenpension

Nee (wel plannen, nog geen goedgekeurd projectvoorstel).


Een bestaande voorziening voor volwassenen kan beperkt jongeren ouder dan

nachtopvang (bed,

18 opvangen. Ook voor de volwassenenopvang (bed, brood, bad) zijn in

brood, bad) en

Breda grote capaciteitstekorten.


Een groot probleem is de 18 jaars-grens. De ontwikkeling van bureau

jeugdzorg die

jeugdzorg (indicerende instantie) in de regio verloopt moeizaam. De

zwerfjongeren

instellingen voor jeugdhulpverlening in de regio hebben geen adequate

opvangen en rol

programma’s voor de zwerfjongerenproblematiek beneden de 18 jaar. Er zijn


167

Algemene Rekenkamer

l bureau jeugdzorg (indicatiestelling)

ook signalen dat deze instellingen 17 jarigen niet meer opnemen. Het niet aansluiten van vraag en aanbod van deze instellingen is ook door de provincie gesignaleerd en aangekaart bij de instellingen. Bureau Jeugdzorg speelt bij in de problematiek nog geen rol.


Niet aanwezig. Het vinden van huisvesting voor deze jongeren is een groot

n (zoals

probleem in Breda.

budgettering, hulp bij zoeken van werk en scholing, begeleid wonen) Bemoeizorg (zware

Project GGD op locatie: Ging om hulp in de opvangcentra voor volwassenen.

gevallen)

Dit project is niet voor jongeren bedoeld.

Vervolgtrajecten

GGZ alleen passief, niet outreachend.


Tot november 2001 geen middelen bestemd voor zwerfjongeren.

en anderen (bijv.

Jaarlijks ontvangt de gemeente circa f 16 mln voor MO, VB en VO (periode


1998-2001).


De gemeente had geen overzicht van de besteding sinds 1995 beschikbaar.

projecten voor

De Dijkstal gelden ad f 270.060 hadden nog geen definitieve bestemming.

zwerfjongeren (ook

Ook de toezeggingen van de provincie van f 150.000 gedurende 4 jaar

vervolgtrajecten)

waren nog niet besteed (stand oktober 2001). Geen informatie over de omvang van andere financiers.

Behaalde resultaten

Straathoekwerk: De meeste klanten komen niet verder dan deze


basisvoorziening (zeer zware problemen). Voor meer kansrijke klanten probeert het straathoekwerk een traject uit te zetten. Grootste knelpunt is de huisvesting en opname door instellingen voor jeugdhulpverlening (leeftijdsgrens). Verder geen cijfers beschikbaar over resultaten.

Toekomstplannen om

Gemeente (op initiatief van instellingen) heeft plannen voor een


zwerfjongeren pension voor 10 tot 20 plaatsen. Problemen om de

dichten + termijn

financiering rond te krijgen. Kosten circa f 1 mln per jaar, er was pas f


168

Algemene Rekenkamer

l

450.000 bijeen (rijk (Dijkstalgeld, provincie, gemeente).


Over de problematiek vindt overleg tussen de instellingen plaats. Dit heeft geleid tot een gezamenlijke actie voor een zwerfjongeren pension. Over de noodzaak en de invulling van vervolgtrajecten vond nog geen overleg plaats.


Gemeente is – langzaam – volgend en niet sturend. Gemeente oefent geen

door gemeente

regierol uit. Gemeente heeft nog niet nagedacht over vervolgtrajecten.

(regierol)

Vervolgtrajecten GGZ en CAD worden overgelaten aan deze instellingen. Geen overleg met Bergen op Zoom (naburige centrumgemeente).

Eisen aan de

N.v.t. nog geen gelden bestemd. Gemeente geeft geen richtlijnen aangaande

verantwoording

informatie over het zwerfjongerenprobleem.

Centrumgemeente Den Bosch

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Het zwerfjongerenprobleem in Den Bosch is voor de gemeente duidelijk. Het

beleid en/of

gaat om minimaal 100 jongeren (schatting). De problematiek is beschreven in

Activiteiten

diverse beleidsnota’s: nota preventief jeugdbeleid, regionaal beleidsplan MO

gemeente

en VO. Dit beleid van Den Bosch is doelgroepgericht. Hieruit blijkt dat een kwart van de jongeren in de MO jonger is dan 25 jaar. Het probleem bestaat uit toename aantal daken thuisloze jongeren die op steeds jongere leeftijd dak/thuisloos worden en verzwaring van de problematiek. Er is een relatie tussen de wachtlijsten van de jeugdzorg, de uitval uit de jeugdzorg en vervolgens instroom in de MO-opvang. In het beleid wordt ook aandacht geschonken aan ‘zorgwekkende zorgmijders’ en risico-groepen met het ook op dakloosheid. Het jeugdbeleid is gebaseerd op monitoring, signalen van instellingen en signalen uit de buurt. Sinds 1991 zijn er in Den Bosch activiteiten voor zwerfjongeren.

Definitie

Dak- en thuislozen conform de definitie van de Gezondheidsraad en in de

zwerfjongeren

leeftijd van ca 16 tot en met de leeftijd 24 jaar.


Opvang bedoeld voor jongeren

andere bronnen

Bij de nachtopvang voor jongeren gaat de gemeente uit van 40 jongeren op

(provincie,

jaarbasis. (10 plaatsen waar jongeren gemiddeld 3 maanden verblijven). De

instellingen) en

Watertoren in 2001 (inloophoek, intake met dagtrajecten) 57 aanmeldingen,


169

Algemene Rekenkamer

l registraties

waarvan 41 dak- of thuisloos. In 2000 waren er 160 jongeren begeleid (niet allemaal dak- of thuisloos). De gemiddelde leeftijd was ruim 20 jaar. Ruim 6 % was jonger dan 18 jaar. Opvang niet bedoeld voor jongeren De Brug 1999: registreerde verschillende jongeren tot 25 jaar, geen aantallen. Inloopschip van de 6000 overnachtingen zijn 25% van de mensen jonger dan 25 jaar. (Verder geen cijfers). St. Hoek: 14 meisjes tot 25 jaar.

Schatting gemeente van 75-100 lijkt redelijk onderbouwd met info van instellingen er zijn echter geen goede registraties voorhanden Deze schatting is in het beleid vastgelegd. Gegevens verslavingszorg (LADIS): in 2000 waren er in Den Bosch 7 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren (op totaal van 59 hulpzoekende verslaafden). Aard problematiek

Het gaat om multiprobleem jongeren , d.w.z. naast dakloosheid ook

jongeren (volgens

drugsverslaving en/of psychiatrische problematiek. Verder gaat het ook om

instellingen)

allochtonen jongeren. Tenslotte onderscheidt de gemeente risico-jongeren (bij deze groep hoeft weinig te gebeuren alvorens zij ook thuisloos raken). De Watertoren werkt met jongeren met een zware problematiek. Verder ook Marokkanen en Antillianen (hier zou heel moeilijk mee te werken zijn). Ook gaat het om randgroepjongeren die (nog) niet thuisloos zijn.

Integratie

De gemeente voert een geïntegreerd jeugd en MO beleid vastgelegd in

Jeugdbeleid/

beleidsplannen. Er is overleg en samenwerking met de provincie om het

maatschappelijke

zwerfjongerenprobleem geïntegreerd aan te pakken. De provincie en Den Bosch

opvang voor

pakken het probleem geïntegreerd aan.


Rijksbeleid is niet helder.


Beschrijving


Er is een nota preventief jeugdbeleid. Verder zijn ook in het MO beleid oplossingsrichtingen aangegeven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire preventie (zoals begeleiding van multiprobleemgezinnen en crisisinterventie in de thuissituatie. Ook zijn er een aantal activiteiten genoemd. Verder heeft de Rekenkamer geen informatie over de activiteiten.


170

Algemene Rekenkamer

l

De gemeente heeft aangegeven de preventieve functie onvoldoende te vinden. De indruk is dat nogal wat jongeren niet door de jeugdhulpverlening worden bereikt of er niets mee te maken willen hebben.

Signaleringsfunctie

De Watertoren vanaf 1991 (sinds 2001 geïntegreerd in bureau Jeugdzorg) oefent een actieve signaleringsfunctie uit. Gecombineerd met indicatie voor de hulpverlening, dagprogramma’s, trajecten voor arbeidstoeleiding. In 2001 (stand oktober) waren er 57 jongeren aangemeld, waarvan er 41 dak en of thuisloos waren. (bleek uit registratie). Het T-team dat in 1998-1999 in de Watertoren gehuisvest was is opgeheven. Oorzaak waren vooral conflicten binnen de Watertoren over de aanpak. Methode en aanpak T-team weken teveel af van de toenmalige aanpak van de Watertoren. De huidige aanpak heeft wel veel overeenkomsten maar de doelgroep is duidelijk zwaarder en de trajecttijd ook langer. De gemeente heeft aangegeven de signaleringsfunctie onvoldoende te vinden. Er is dringend behoefte aan een centraal meldpunt waar meldingen inzake daken thuisloosheid bij elkaar worden gebracht en geanalyseerd. Hieraan wordt een begin gemaakt.

Crisisopvang en

Crisisopvang: Oosterpoort vangen jongeren van 13 – 18 jaar op. Er zijn 11

capaciteit

plaatsen. De gemeente geeft aan nog onvoldoende te weten over de doorstroming vanuit de crisisopvang. Naar de mening van de gemeente is de crisisopvang beperkt; de behoefte is gezien ervaringen in opvang groter.

Jongerenpension

Geen jongerenpension volgens zichtmodel. Wel een type opvang dat er op

(model zichten) en

lijkt (onderdeel van de Stichting De Driesprong). De capaciteit is 10 plaatsen

capaciteit

voor jongeren van 14-25 jaar. Het gaat om nachtopvang inclusief begeleiding/hulpverlening, dagopvangprogramma’s. In de programma’s wordt uitgegaan van een opvangtermijn van ca 3 maanden, zodat op jaarbasis inclusief bedden 40 jongeren kunnen worden opgevangen. Volgens instellingen is er een grote ondercapaciteit aan opvang van jongeren. Deze nachtopvang in Den Bosch is open van 16.00 ’s middags tot 9.00 uur s’morgens. Overdag kunnen de jongeren aansluitend terecht bij de Watertoren, hier kunnen ze advies krijgen en dagtrajecten volgen. In 1999 moesten van de 10 plaatsen er 5 gesloten worden vanwege financiële tekorten.

Dag en nachtopvang

De accommodaties zijn deels ontoereikend (te oud of onvoldoende geschikt).


De Brug en de Driesprong geven aan jongeren zo kort mogelijk op te

capaciteit (gemengd

vangen, omdat de instelling bedoeld is voor ouderen.


De Brug 1999: registreerde verschillende jongeren tot 25 jaar, geen aantallen. Inloopschip van de 6000 overnachtingen zijn 25% van de mensen jonger dan 25 jaar. (Verder geen cijfers). St. Hoek: 14 meisjes tot 25 jaar.


171

Algemene Rekenkamer

l

In april 2002 wordt een nieuwe nachtopvanginstelling in gebruik genomen met 50 bedden waarvan 10 in een apart deel ingericht zijn voor daken thuisloze jongeren.

Instellingen voor

Volgens de gemeente zijn de instellingen voor jeugdzorg debet aan het

jeugdzorg die

probleem. Als zij de jongeren beter op zouden vangen dan zouden er minder

zwerfjongeren

plaatsen nodig zijn.

opvangen en rol

De Watertoren (inloophoek) bestaat sinds 1991. Sinds juli 2000 is de

bureau jeugdzorg

Watertoren geïntegreerd in bureau Jeugdzorg). Werkt met jongeren van 18-

(indicatiestelling)

25 jaar. In de praktijk zijn er ook jongeren beneden de 16 in begeleiding. De Watertoren combineert met indicatie en begeleiding en verwijst ook door naar de nachtopvang. Het gaat om een instelling met veel ervaring met zwerfjongeren. Er zijn in 2001 problemen geweest met het functioneren van de Watertoren. De doorverwijzingen stagneerde in 2001 door ziekte van de coördinator. Hierdoor zou er één jongerenslaaphuis hebben leeggestaan. De gemeente heeft dit bij de provincie (verantwoordelijk) gemeld. Verder zijn er geen instellingen JHV die activiteiten/programma’s voor zwerfjongeren hebben. De ontwikkeling van bureau Jeugdzorg verloopt langzaam. Pas vanaf 1 augustus 2001 is formeel geregeld dat er in Noord-Oost Brabant één loket functie hulpverlening voor de regio is (exclusief verwijzing naar GGZ).


Begeleidingstrajecten worden verzorgd door de Watertoren. In 2001 volgden


80 jongeren een begeleidingstraject van de Watertoren . (De jongeren zijn

hulp bij zoeken van

verplicht om een programma te volgen) Het kan gaan om budgethulp

werk en scholing,

(individueel) of een groepsprogramma. Er is ook een dagprogramma om de

begeleid wonen)

wensen en mogelijkheden te onderzoeken, Vervolgtraject huisvesting is een groot probleem (blijkt ook uit beleidsnota gemeente). Capaciteit van de begeleidingstrajecten nog ontoereikend. De gemeente heeft aangegeven dat begeleidingstrajecten beperkt aanwezig zijn.

Bemoeizorg (zware

De Watertoren werkt ook met jongeren met een zware geestelijke stoornis of

gevallen)

verslaving. Het gaat om circa 5 jongeren per jaar. Deze worden ‘doorverwezen (o.a. naar Escape voor verslaafden) Jongeren met lichtere psychische en verslavingsproblemen worden wel in begeleiding genomen door de Watertoren. De gemeente geeft aan dat er duidelijk sprake is van jongeren met een zware verslavings- en psychiatrische problematiek. Hiervoor heeft de opvang contra-indicaties. Het is bij de gemeente niet bekend hoe die uitwerken. Momenteel is men bezig om in het kader van de OGGZ een bemoeizorg team op te richten (samenwerking opvang, verslavingszorg, GGZ, politie, etc).

Vervolgtrajecten

Opvallend is dat ook de GGZ Den Bosch een begeleid kamerbewonentraject


172

Algemene Rekenkamer

l (specifiek gericht op

heeft (tot nu toe het enige project gesignaleerd door de Rekenkamer). Er zijn

verslaving,

12 plekken in gewone huizen. De jongeren moeten redelijk zelfstandig zijn,

psychische

psychiatrische problematiek is geen contra-indicatie omdat er GGZ

problematiek,

begeleiding is. De voorziening is laagdrempelig. Minimum leeftijd 18 jaar

reclassering)

en uit de regio Den Bosch. Er zijn ook projecten voor verslaafden (Escape) en zwakbegaafden (sociaal pedagogische groep). Het project heeft een beperkte wachtlijst. De toereikendheid van deze projecten is bij de Rekenkamer verder niet bekend.


In de periode 1998-2001 heeft de gemeente jaarlijks ca. 8,2 mln voor

en anderen (bijv.

MO/VB/VO ontvangen. De Dijkstalgelden bedroegen f 197.023,- (vanaf 2002

provincie,

te besteden).


Zwerfjongerengeld

besteed aan

De uitgaven voor de Watertoren/nachtopvang bedroegen f405.000 (in de

projecten voor

periode vanaf 1997).

zwerfjongeren (ook vervolgtrajecten)

De gemeente droeg in 1998-1999 jaarlijks f 150.000,- bij aan het T-team. In 2000 werd f 150.000 betaald aan bureau Jeugdzorg (dit is de Watertoren). Het aandeel van jongeren in de overige voorzieningen is niet precies bekend. De gemeente schatte een kwart.

Behaalde resultaten

De bestaande opvang voorziening is onvoldoende geschikt voor jongeren. De


Watertoren heeft veel problemen gehad in de afgelopen jaren en kon daardoor onvoldoende goed functioneren. Ook het gebouw is niet geschikt. Resultaten van de Watertoren: Gegevens uit registratie bekend (vanaf 2000) gaan over typeringen klanten, soorten hulp, contactduur per contactsoort. Aantallen contacten per klant. Verder in en uitstroom gegevens(vooral prestatie gegevens), maar geen resultaten. De registratie was overigens nog niet betrouwbaar vanwege genoemde problemen. Resultaten T-team: niet bekend (inmiddels opgeheven).

Toekomstplannen

Dijkstalgelden worden besteed aan de Driesprong (als bijdrage aan het nieuw

om gaten in de

pand) met 10 bedden voor zwerfjongeren. Wordt geopend in 2002.

opvang te dichten +

Verder een project met subsidie van de provincie van f 600.000 (voor 4 jaar)


173

Algemene Rekenkamer

l termijn

betreft dagbestedingsproject voor zwerfjongeren (samenwerking bureau Jeugdzorg en de Driesprong =MO). Het project is gestart in 2001 voor jongeren tot 25 jaar zonder dagbesteding, die verblijven in de MO. Geplande capaciteit 40 jongeren op jaarbasis. (6 tot 7 tegelijk, deelname gemiddeld 2 maanden).


De belangrijkste instellingen op aangrenzende terreinen (verslavingszorg, GGZ, jeugdhulpverlening, woningbouwcoöperaties, maatschappelijke dienstverlening, politie, regiogemeenten, provincie (voor de JHV), het zorgkantoor, OGGZ en de GGD hebben een samenwerking van wisselende kwaliteit. Er is recent een samenwerkingsconvenant gesloten tussen gemeente, MO instellingen en bureau jeugdzorg. Voor resultaten is het nog te vroeg.

Coördinatie en

De gemeente signaleert knelpunt bij de uitoefening van de regierol. Er zijn te

sturing door

veel actoren die geregisseerd moeten worden en uiteenlopende

gemeente (regierol)

financieringsstromen en verantwoordelijkheden. De gemeente kan de rol van regievoerder hierdoor onvoldoende waarmaken. De gemeente vindt de taakverdeling bij zwerfjongeren tussen de verschillende overheden niet duidelijk en onlogisch. Sinds kort is er wel overleg tussen de gemeente en instellingen voor maatschappelijke opvang. Sinds kort is er overleg tussen de Brabantse grote steden over het provinciaal en gemeentelijk beleid inzake zwerfjongeren.

Eisen aan de

Toezicht nog niet geregeld. De gemeente is bezig met een inhaalslag om de

verantwoording

kwaliteit van de opvangvoorzieningen op een verantwoord peil te brengen. Daarna gaat de gemeente zich buigen over de optimalisering van de budgetsystematiek. De opvanginstellingen en ook het samenwerkingsproject tussen maatschappelijke opvang en bureau jeugdzorg, locatie Watertoren dienen jaarlijks op basis van de ingediende plannen verantwoording af te leggen over de geleverde prestaties (aantallen, bezetting, deelname, etc). De finaniering geschiedt op basis van de begroting, soms outputsubsidie en projectsubsidie. Het jaarverslag en de financiële verantwoording en de beoordeling van de accountantscontrole worden via overleg besproken. Hierbij komen knelpunten en resultaten aan de orde.

Centrumgemeente Eindhoven

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente schat aantal 10 tot 20. Deze aantallen zijn gebaseerd op

beleid en/of

verschillende bronnen (instellingen, politie, jongerenwerk). Wel zijn er risico

initiatieven

groepen (met name Antillianen). De samenstelling van deze (beperkte) groep


174

Algemene Rekenkamer

l gemeente

zwerfjongeren is bij de gemeente niet bekend. Ook zijn geen jongeren gesignaleerd door de gemeente op de zwerversopvangplaats. Eindhoven heeft geen beleid voor zwerfjongeren. Sinds kort (medio 2001) heeft de provincie een jeugdbeleid op papier gezet (‘Jeugdzorg dichtbij’ ontwerpplan jeugdbeleid 2002-2005), hierin worden zwerfjongeren wel genoemd. Er is nog geen bruikbare registratie. Het zwerfjongerenprobleem in Brabant is in 2000 aangekaart door de provincie. De gemeente heeft naar aanleiding hiervan een inventarisatie van de risicogroep zwerfjongeren gestart.

Definitie

De gemeente gaat uit van ‘jongeren die langdurig zwerven en geen dak boven

zwerfjongeren

het hoofd hebben ‘ (opgenomen in een projectvoorstel om de zwerfjongeren te

gemeente

inventariseren).

Aantallen uit

De verschillende bronnen zijn onduidelijk en/of spreken elkaar tegen. De

andere bronnen

gemeente schat aantal 10 tot 20. De Algemene Rekenkamer stelde vast dat er

(provincie,

in Eindhoven één overkoepelend bureau van 7 opvanghuizen is. De Algemene

instellingen) en

Rekenkamer vernam van dit bureau dat Eindhoven geen groot probleem met

registraties

zwerfjongeren heeft (‘een enkele’). In een provinciaal onderzoek wordt echter uitgegaan van 100 jongeren die in 1999 van de MO gebruik maakten. Deze gegevens zijn gebaseerd op een uitdraai van het passantenverblijf. Het projectvoorstel ‘Risicojongeren’ gaat uit van 100 tot 150 jongeren die risico lopen. Vast en Verder (Legerdes Heils voor ex-gedetineerde jongens) meldt een capaciteitsprobleem in de opvang. Hier zitten ook jongeren uit andere plaatsen. Er is een wachtlijst van 6 tot 7 jongeren voor het project, deze komen vooral uit andere steden. In de Zichtpensions in Tilburg en Roermond zijn in 2000 3 jongeren uit Eindhoven aangemeld (Tilburg 2 van de 112 in totaal en Roermond 1 van de 63). In een projectvoorstel om risicogroepen te inventariseren wordt uit gegaan van 100 tot 150. Vanuit het jongerenwerk zijn geen signalen over een zwerfjongerenprobleem. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 11 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren. In 1995 waren dit er 8 (totaal 100 verslaafden).

Aard problematiek

Tot nu toe geen echt probleem. Als risicogroepen genoemd: Antillianen. De

jongeren (volgens

gemeente blijkt wel moeite gedaan te hebben om een eventueel

instellingen)

zwerfjongerenprobleem te signaleren. Er zijn in Eindhoven jongeren netwerken verspreid over de stad. Hieruit komt veel informatie over het gedrag van jongeren op straat.

Integratie

Eindhoven heeft in 2001 een geïntegreerd gemeentelijk jeugdbeleid op papier

Jeugdbeleid/

gezet.

maatschappelijke



175

Algemene Rekenkamer

l opvang voor


jongeren (binnen

lossen. Hiervoor heeft de provincie ook subsidie aan Eindhoven in het

gemeente en tussen

vooruitzicht gesteld. De provincie laat onderzoek doen en voert overleg met de

gemeente en

gemeenten. Eindhoven heeft een projectvoorstel ingediend om het probleem in

provincie)

kaart te brengen. Het gaat om het voorstel Preventie Interventie zwerfjongerenproblematiek. Dit is inmiddels gestart.

Helderheid rijksbeleid Bestaande

De specifiek voor de doelgroep zwerfjongeren bestemde Dijkstalgelden zijn volledig ingezet voor het project Vast en Verder. Beschrijving


Eindhoven doet veel aan preventie: netwerken, jongerenhulpverlening gekoppeld aan een cultureelcentrum vlak bij het uitgaanscentrum. Hier worden allerlei mogelijke probleemgroepen opgevangen: Marokkanen, Antillianen, hardrockers, ‘interventiemedewerkers on the spot’ waar veel jongeren samenkomen. Veel samenwerking en directe uitwisseling van informatie hierbij.

Signaleringsfunctie

Geen T-team. Straathoekwerk gekoppeld aan jongerencentrum met inloophoek. Voor jongeren tot 25 jaar in het bijzonder voor moeilijke groepen. Bieden naast straatwerk en signaleringsfunctie cultuur en sport. Ook hulptrajecten. Zie aldaar. Het gaat om een groot centrum met 80 medewerkers en circa 70 vrijwilligers. Dit centrum gaat ook het inventarisatieproject uitvoeren.

Crisisopvang en

Aanwezig maar niet gericht op jongeren. Melden geen problemen met

capaciteit

zwerfjongeren. Bureau Jeugdzorg wordt door de gemeente betrokken bij het interventiewerk in de wijken. Bureau Jeugdzorg indiceert ook voor de GGZ. Voor vrouwen is er een apart inloophuis.

Jongerenpension

Nee, voorlopig ook niet nodig. Beperkt aantal jongeren melden zich in

(model zichten) en

Tilburg en Roermond.


Er is een opvang voor mannen vanaf 21 jaar met 72 plaatsen. Verder een


huis voor vrouwen vanaf 18 jaar met 45 plaatsen. Ook zijn er begeleid

capaciteit

wonen projecten. Weinig jongeren gesignaleerd. Er is een zwerversopvangplaats: hier worden geen jongeren gesignaleerd. Leger des Heils meldt dat het moeilijk is de jongeren uit Vast en Verder (exdelinquenten) in een andere instelling geplaatst te krijgen. Het gaat in de regel om moeilijke jongeren met een zware problematiek. Opvangplaatsen voor deze jongeren in de regio een groot probleem.


176

Algemene Rekenkamer

l Instellingen voor

Er is geen jeugdhulpverleningsinstelling in de regio.

jeugdzorg die

Door de geïntegreerde aanpak van de gemeente wordt bureau Jeugdzorg ook

zwerfjongeren

betrokken bij de uitvoering van het gemeente beleid. Er zijn ook afspraken

opvangen en rol

tussen GGZ en bureau Jeugdzorg.

bureau jeugdzorg (inidcatiestelling) Begeleidingstrajecten

Aanwezig bij centrum voor jeugdhulpverlening (Dynamo): helpen bij werk,


huisvesting, schuldenproblematiek e.a. Gemeld is dat veel minder jongeren

hulp bij zoeken van

zonder werk zijn in Eindhoven (2001). Ook project voor tienermoeders.

werk en scholing,

Er is een project van het Leger des Heils en reclassering(Vast en Verder) met

begeleid wonen)

14 tot maximaal 16 bedden voor jongeren met een detentieverleden. Doel is – na een traject – zelfstandig wonen en leven/werken. Het gaat vooral ook om jongeren van buiten Eindhoven (Utrecht, Tilburg, Limburg).

Bemoeizorg (zware

Er is een bemoeizorgproject voor verslaafden. Het is niet bekend of hier

gevallen)

jongeren aan deelnemen. In ieder geval waren er minimaal 6 verslaafden jongerenop straat (leeftijd 18 tot 25 jaar). Voor jongeren die niet gehandhaafd kunnen worden is er na Vast en Verder geen alternatief.

Vervolgtrajecten

GGZ via bureau Jeugdzorg. Geen trajecten bekend.


In de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks circa f 9,2 mln voor

en anderen (bijv.

MO, VB en VO.


De gelden gaan geheel naar het NEOS en naar de verslaafdenopvang.


Onbekend welk deel voor zwerfjongeren.

projecten voor

De Dijkstal gelden ad f 439.922,- gaan naar Vast en Verder van het Leger

zwerfjongeren (ook

des Heils. In 2001 waren er (tot op heden) 5 penitentiaire plaatsingen die

vervolgtrajecten)

grotendeels vergoed worden vanuit justitie. Omdat deze plaatsingen niet voorspelbaar zijn en slechts 2 tot maximaal 6 weken kunnen duren, is geen sprake van een stabiele inkomstenbron voor het project. De totale inkomsten van het project bestaan daarnaast uit bijdragen van het zorgkantoor, een eigen bijdrage van de klanten, de gemeentelijke subsidie


177

Algemene Rekenkamer

l

en zogeheten ‘grensvlakgelden’ van de GgzE. Tekorten op de begroting worden aangevuld door het Leger des Heils. Vast en Verder gaat in de toekomst draaien onder het NEOS (Koepel MO). F 150.000 per jaar 2001-2004 (Dynamo project): het gaat om inventarisatie risicogroepen. Betreft geld van de provincie voor het zwerfjongerenprobleem in Brabant (totale kosten project f 600.000).

Behaalde resultaten

Vast en verder begeleidt gelijktijdig 16 jongens van 15 –25 jaar. De meeste


zijn 18-20 jaar. Het project liep drie jaar. Indien de jongeren naar een eigen woning gaan volgt een begeleidingstraject van 1 jaar. Op dit moment zijn 9 jongeren in het nazorgtraject. Het is 7 jongeren gelukt om op zichzelf te gaan wonen gedurende de looptijd van het project. Het moeilijkste is het opbouwen van een sociaal netwerk.

Toekomstplannen om

Projectvoorstel heeft doelstellingen: inventariseren, aanpak en


basisvoorzieningen: gericht op 30 tot 50 jongeren uit de risicogroep per

dichten + termijn

jaar. In 2004 klaar.


Over de jeugdproblematiek vindt overleg tussen de instellingen plaats. Zwerfjongeren geen probleem tot nu toe.


Gemeente is actief op het gebied van jongerenbeleid en treedt ook sturend

door gemeente

en coördinerend op (o.a. naar bureau Jeugdzorg). Gemeente oefent regierol

(regierol)

uit. Gemeente overlegt ook met provincie. Geen overleg met andere naburige centrumgemeente (Helmond).

Eisen aan de verantwoording

Voor het projectvoorstel is een format voorgeschreven. Kwartaal rapportage gevraagd. De door de gemeente gevraagde gegevens hebben betrekking op kenmerken over klanten, in begeleiding genomen klanten, bezettingsgraad , normkosten, productie.

Centrumgemeente Helmond

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Het zwerfjongerenprobleem in Helmond is voor de gemeente nog onduidelijk.

beleid en/of

Dit is ook verteld aan de provincie Brabant. Er is geen probleemanalyse of

Activiteiten

beleid voor zwerfjongeren. In het MO beleid (1995) komen zwerfjongeren niet

gemeente

aan de orde. De gemeente heeft wel gesproken met lokale instellingen maar hieruit kwam geen zwerfjongeren probleem naar voren. De gemeente vindt


178

Algemene Rekenkamer

l

echter dat instellingen onvoldoende bruikbare gegevens hebben. De gemeente Helmond schat dat het gaat om 20 zwerfjongeren in de regio van Helmond, deze zouden bij naam bekend zijn. De samenstelling van de groep (aard problematiek) is niet bekend. Sinds begin 2001 loopt er een onderzoek naar een eventueel probleem.

Definitie

Jonger dan 23 jaar en dakloos in de laatste drie maanden. Verder ook: ‘een

zwerfjongeren

vraag naar onderdak die niet binnen het sociale netwerk van de jeugdige kan

gemeente

worden beantwoord’.

Aantallen uit

Schatting gemeente 20. De Rekenkamer heeft onvoldoende informatie kunnen

andere bronnen

krijgen die een zwerfjongerenprobleem in Helmond aannemelijk maken. Er is

(provincie,

in de regio Peelland één grote instelling voor maatschappelijke opvang (SMO)

instellingen) en

(met een crisisopvang, een passantenverblijf, afdelingen voor thuislozenzorg

registraties

voor verschillende doelgroepen). SMO neemt overigens alleen daklozen boven de 21 jaar op. De crisisopvang van SMO heeft 10 plaatsen, waarvan maximaal 6 voor minderjarigen van 14 tot 18 jaar. De Rekenkamer kon geen gegevens krijgen over de aantallen afwijzingen van jongeren door SMO. Er zou sprake zijn van een ondercapaciteit bij de crisisopvang voor jongeren. In de crisisopvang komen ook jongeren van buiten Helmond. Cijfers CAD (LADIS) in 1995 5 hulpzoekende verslaafde jongeren op straat, in 2000 3 of straat en 2 in een tehuis (op een totaal van 35 hulpzoekende verslaafden). Verder zijn er geen cijfers bekend over aantallen zwerfjongeren. Ook onderzoek van de provincie heeft geen gegevens opgeleverd die wijzen op een probleem in Helmond. De GGD en GGZ weten niets over zwerfjongeren in Helmond.

Aard problematiek

In de crisisopvang gaat het vaak om jongeren die weg moeten of willen uit een

jongeren (volgens

instelling voor jeugdhulpverlening (time-out) of uit een gezinssituatie.

instellingen)

Gemeente noemde als risicogroep de uitgeprocedeerde asielzoekers. Er is een asielzoekerscentrum in de buurt.

Integratie

Of binnen de gemeente sprake is van integratie van jeugdbeleid en MO beleid

Jeugdbeleid/

is niet bekend

maatschappelijke

Er is overleg en samenwerking met de provincie om het

opvang voor

zwerfjongerenprobleem geïntegreerd aan te pakken. De provincie beoefent

jongeren (binnen

duidelijk de trekkersrol bij de zwerfjongerenproblematiek.

gemeente en tussen

De gemeente is meer volgend.

gemeente en provincie Helderheid

Min of meer.


Beschrijving


179

Algemene Rekenkamer

l voorzieningen Preventie

180 Jeugd preventie team, SMO doet eveneens aan preventie (arbeidstraining, voorkoming uithuiszetting e.a. Aandeel jongeren geen cijfers.

Signaleringsfunctie

Er is geen T-team. Verder onbekend.

Crisisopvang en

Er is crisisopvang (voor 6 weken) met 5 tot 6 plaatsen voor jongeren van 14

capaciteit

tot 18 jaar (totaal zijn er 10 plaatsen). De populatie van de crisisopvang is divers (mishandelde vrouwen met kinderen, dreigende uithuisplaatsingen, illegalen uit onderhuur. 70% komt uit Helmond. De overige 30% uit Tilburg, Oss en Nijmegen enz. Deze crisisopvang moet – een onbekend aantal - jongeren doorverwijzen.

Jongerenpension

Geen jongerenpension


MO heeft passantenverblijf vanaf 21 jaar. Geen melding van jongeren.


Vangen geen jongeren op. Dak en thuislozenpension. Idem.

capaciteit (gemengd

‘SMO maakt ook geen melding van zwerfjongeren aan de deur, zodat een


echt probleem niet waarschijnlijk is.’

Instellingen voor

Geen echt zwerfjongerenprobleem dus n.v.t.

jeugdzorg die

Rol bureau Jeugdzorg is betrokken bij de plaatsingen van de jongeren uit de

zwerfjongeren

crisisopvang.

opvangen en rol bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

De crisisopvang meldt dat het in de regel lukt om jongeren door te plaatsen.


Voor jongeren wordt altijd huisvesting gezocht in de een of andere vorm. Er

hulp bij zoeken van

is een begeleid wonen project waaraan ook jongeren deelnemen. Er is geen

werk en scholing,

melding van ondercapaciteit.


Uit gegevens over verslavingszorg blijkt dat er 3 jongeren beneden de 25 jaar

gevallen)

op straat zijn. Verder niet bekend.

Vervolgtrajecten

GGZ kent geen zwerfjongeren probleem. Geen probleem geconstateerd.


Verder niet bekend.

verslaving, psychische problematiek,


Algemene Rekenkamer

l recalssering)

181


In de periode 1998-2001 kreeg de gemeente jaarlijks ca. f 3,6 miljoen voor

en anderen (bijv.

MO/VO. Voor verslavingszorg ontving de gemeente geen rijksgelden.

provincie,

Gelden gaan geheel naar SMO. Er is geen overzicht verstrek van de


uitgaven.


Helmond kreeg f 120.131,- Dijkstalgelden. In oktober 2001 was hieraan nog

voor zwerfjongeren

geen bestemming gegeven.

(ook

Vanaf begin 2001 draagt de gemeente f 68.000,- bij aan een project voor

vervolgtrajecten)

opvang van thuisloze jongeren.

Behaalde resultaten

Geen resultaten vermeldt in jaarverslag SMO, alleen bezettingscijfers. Het is


niet bekend welk deel jongeren betreft. Uit de verantwoording van SMO blijkt niet dat er in 2000 ondercapaciteit was. Dak- en thuislozeninternaat bezetting 92% em de crisisopvang 86%. De bezetting in het passantenverblijf was 76% en de avond en nachtopvang voor drugsgebruikers 85%, de woonbegeleiding 88%.

Toekomstplannen om

Helmond heeft op aandringen van de provincie een project gestart voor de


‘opvang van thuisloze jongeren’. Hierbij hoort een studie naar de aard en de

dichten + termijn

omvang van de problematiek. Project krijgt f 150.000 op jaarbasis ( voor vier jaar) subsidie van de provincie. De gemeente betaalt zelf f 68.000 op jaarbasis. Gestart begin 2001. Uit de eerste rapportage (oktober 2001) bleek dat de omvang van het probleem gering lijkt. Het onderzoek loopt door tot 2003 en wordt uitgevoerd door het PON. Verder zal het registratiesystemen worden beoordeeld. De begeleid wooncapaciteit wordt met 3 plaatsen en de vertrektrainingen met 10 à 12 plaatsen uitgebreid. Per jaar zullen er dan 15 jongeren kunnen worden geholpen.


Er is één grote instelling. Verder niet bekend.

Coördinatie en

Nee. Provincie heeft duidelijk de voortrekkersrol.

sturing door gemeente (regierol) Eisen aan de

Het project Opvang thuisloze jongeren moet een voortgangsrapportage

verantwoording

leveren. In het projectvoorstel is niet aangegeven waarover de rapportage precies moet gaan (indicatoren). Er is sprake van een lump sum financiering met een jaarlijkse bevoorschotting en de afrekening in de loop van 2005.


Algemene Rekenkamer

l

Verder was B en W voorstander van een inhoudelijke jaarlijkse verantwoording. Er was een inhoudelijke rapportage over de voortgang 2001 beschikbaar. Aan SMO zijn geen specifieke informatie eisen gesteld.

Centrumgemeente Oss

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

Geen probleemanalyse. Tot voor kort was het probleem bij de gemeente niet

beleid en/of

bekend. Er komen nu signalen binnen van het Verdihuis (de instelling voor

Activiteiten

maatschappelijke opvang) dat het aantal jeugdigen in de opvang toeneemt. De

gemeente

gemeente neemt dit serieus. Tot op heden vormen zwerfjongeren geen beleidscategorie. Er is geen zwerfjongerenbeleid. Er is trouwens ook geen vastgelegd beleid voor de maatschappelijke opvang. Aan een beleidsnota hierover wordt gewerkt. De gemeente werkt nauw samen met het Verdihuis en de Stichting Oosterpoort (jeugdhulpverlening). Gezamenlijk wordt een “jongerenproject” (crisisopvang) in stand gehouden op het terrein van het Verdihuis.

Definitie

Aangezien zwerfjongeren geen beleidscategorie vormen, is er ook geen officiële

zwerfjongeren

definitie.


Het Verdihuis krijgt jaarlijks ongeveer 600 aanmeldingen van jongeren. Er

andere bronnen

wordt geschat dat ongeveer een kwart van hen zwerfjongeren zijn (150). Dit is

(provincie,

een speculatieve schatting. Het is daarnaast moeilijk om op grond hiervan te

instellingen) en

bepalen hoeveel zwerfjongeren er op een bepaald moment zijn. De meeste

registraties

aanmeldingen moeten worden afgewezen of doorverwezen. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 9 hulpzoekende verslaafde zwerfjongeren in Oss (totaal 24 hulpzoekende verslaafden).

Aard problematiek

Zwakbegaafdheid, psychiatrische stoornissen, kinderen die door hun ouders op

jongeren (volgens

straat worden gezet, 18-19 jarige jongeren die geen woonruimte kunnen

instellingen)

betalen van hun bijstandsuitkering.

Integratie

Er is een goede samenwerking tussen maatschappelijke opvang en

Jeugdbeleid/

jeugdhulpverlening (en een gezamenlijk jongerenproject). Dit wordt bevorderd

maatschappelijke

door de provincie Brabant. De gemeente Oss staat hier positief tegenover,

opvang voor

maar laat initiatieven over aan de veldpartijen.

jongeren (binnen gemeente en tussen gemeente en


182

Algemene Rekenkamer

l provincie)

Helderheid

183 Niet helder.


Beschrijving


Oss en omgeving kent een traditie van overleg en samenwerking tussen allerlei partijen op het beleidsveld “jeugd”. Tal van instellingen vormen netwerken, o.a. met het oog op preventie (o.a. ambulant jongerenwerk, de jeugdpolitie, “Justitie in de buurt” en de medewerkers van het Jeugd Preventie Plan). De gemeente beoordeelt de samenwerking positief, maar is van oordeel dat de structuur niet helder is (“een oerwoud”). Getracht wordt hier meer lijn in te brengen.

Signaleringsfunctie

Genoemde netwerken hebben ook een signalerende functie. Er is geen T-team.

Crisisopvang en

Het jongerenproject van het Verdihuis en Stichting Oosterpoort is in feite een

capaciteit

crisisopvang met veel begeleiding (24-uurs). De begeleiding is in handen van Stichting Oosterpoort. Er vindt diagnostisch onderzoek plaats en er wordt intensief gezocht naar een vervolgplaatsing, eventueel zelfstandig of begeleid zelfstandig. Er zijn 8 à 10 plaatsen voor jongeren van 14-21 jaar.

Jongerenpension



Er is in het Verdihuis een passantenverblijf (4 plaatsen), een crisisopvang (20 à

nachtopvang (bed,

24 plaatsen) en een sociaal pension (20 à 24 plaatsen). Er worden veel

brood, bad) en

jongeren geplaatst in de gemengde voorzieningen (samen met volwassenen):

capaciteit (gemengd

wel zo’n 150 per jaar. De Verdistichting acht dit geen goede oplossing. De


opvang is ongeschikt voor jongeren. Maar er is dikwijls geen andere oplossing.

Instellingen voor

Stichting Oosterpoort werkt intensief samen met de Verdistichting in het

jeugdzorg die

jongerenproject en verzorgt de begeleiding. Bij minderjarige jongeren wordt

zwerfjongeren

over het algemeen een indicatie bij Bureau jeugdzorg aangevraagd.

opvangen en rol

Bureau jeugdzorg heeft veel aanloopproblemen gehad, maar begint zich nu

bureau jeugdzorg

goed te ontwikkelen.


Begeleiding is aanwezig in het jongerenproject.

n (zoals

Daarnaast beschikt het Verdihuis over een afdeling begeleid wonen waar 24

budgettering, hulp

personen geplaatst kunnen worden. Dit is niet speciaal bestemd voor jongeren,

bij zoeken van werk

maar deze kunnen er ook gebruik van maken.


Algemene Rekenkamer

l en scholing,

184


Bemoeizorg, specifiek voor jongeren, is niet aanwezig.


Vervolgtrajecten in deze zin zijn niet aanwezig.


Over de periode 1998-2001 ontving de gemeente jaarlijks ca f 1,6 miljoen

en anderen (bijv.

voor MO. Voor Verslavingsbeleid en Vrouwenopvang ontving de gemeente

provincie,

Oss geen rijksmiddelen.


De kosten van het jongerenproject worden uit de algemene begroting van het


Verdihuis betaald. Dit kan dus niet gespecificeerd worden. De totale

voor zwerfjongeren

begroting van het Verdihuis bedraagt bijna 3 miljoen gulden. De subsidie

(ook

van gemeente Oss is f 1,9 miljoen. Oss ontvangt f 1,7 miljoen aan specifieke

vervolgtrajecten)

uitkering maatschappelijke opvang en legt er dus eigen geld bij. Dat doen ook de overige gemeenten in de regio: f 217.000. De financiële verhouding tussen Oss en de overige regiogemeenten is geregeld in een convenant, op grond waarvan de overige gemeenten ook beleidsinvloed hebben. Verder is er een subsidie van het zorgkantoor (AWBZ-regeling) van ruim een kwart miljoen gulden. De zgn. Dijkstal-gelden (f 192.172,-) worden door de gemeente Oss niet als geoormerkt beschouwd. Zij zijn toegevoegd aan de algemene MO-gelden. Desondanks blijft er een tekort dat Oss zelf moet bijpassen (zie boven).

Behaalde resultaten

Niet bekend.


De capaciteit van het jongerenproject is veel te klein. Daarom is in principe


besloten om een tweede crisiopvang jongeren met 8 plaatsen er boven op te

dichten + termijn

zetten (letterlijk). Ook dit gaat weer in samenwerking met de Stichting


Algemene Rekenkamer

l

Oosterpoort. Het is de bedoeling deze tweede crisisopvang geheel via Oosterpoort te financieren (met JHV-gelden). De verantwoordelijkheid voor de begeleiding zal bij het Verdihuis liggen. Van de gemeente Oss wordt gevraagd zich nuttig te maken met betrekking tot de accommodatie (hypotheekgarantie e.d.). De gemeente heeft dit nog in beraad. De realisatiekansen van deze uitbreiding worden groot geacht.


Er is veel overleg tussen de instellingen.

Coördinatie en

De gemeente wil zijn regierol gaan oppakken. Dit proces bevindt zich nog in

sturing door

een eerste stadium.

gemeente (regierol) Eisen aan de

Er moet een financiële verantwoording met accountantscontrole zijn. Verder

verantwoording

worden er geen eisen gesteld, maar wordt er wel van uit gegaan dat de instelling zoveel mogelijk inzicht in de beschikbare relevante gegevens biedt. Dit gebeurt ook.

CentrumgemeenteTilburg

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

In 1998 is onderzoek gedaan naar de noodzaak van een pension voor

beleid en/of

zwerfjongeren Midden Brabant. Er zijn in Tilburg honderden jongeren (400?)

Activiteiten

die in ernstige problemen verkeren. De gemeente wil hulp op maat garanderen

gemeente

door een netwerk van samenwerkende instellingen. Het doel is dat deze jongeren na verloop van tijd weer op eigen benen kunnen staan. Binnen deze categorie is er een wisselende groep zonder huisvesting (90 à 100). Voor hen is er een jongerenpension dat nauw samenwerkt met bovenvermeld netwerk van voorzieningen en daar het hart van vormt. De gemeente heeft zijn beleid vastgelegd in de nota en het raadsbesluit tot oprichting en financiering van het jongerenpension. De gemeente werkt in vorming en uitvoering van beleid nauw samen met instellingen en met de provincie.

Definitie

Er zijn aanvankelijk verschillende definities gehanteerd. Thans geldt:

zwerfjongeren

Jongeren in de leeftijd van 17-23 jaar, waar thuis geen plaats voor is.


Diverse onderzoeken (PON, BSJ, Traverse) komen allemaal uit op ongeveer

andere bronnen

100 zwerfjongeren in Tilburg. Er is geen continue registratie. Wel houdt

(provincie,

Traverse het aantal jeugdige gebruikers van maatschappelijke opvang bij.

instellingen) en

Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 2000 waren er 17 hulpzoekende

registraties

verslaafde zwerfjongeren in Tilburg (op een totaal van 96


185

Algemene Rekenkamer

l

hulpzoekendeverslaafden).

Aard problematiek

Schulden, verslaving, criminaliteit, psychische problemen, vaak in combinatie

jongeren (volgens

met elkaar. De doelgroep groeit weliswaar niet, maar de problematiek

instellingen)

verhardt, zodat er steeds meer begeleiding nodig is. Een recente ontwikkeling is dat genoemde problemen zich op steeds jongere leeftijd voordoen (15-16 jarige zwerfjongeren zijn geen uitzondering meer). De MO-instelling registreert dit soort gegevens.

Integratie

Gemeente, provincie en instellingen werken samen aan een goede integratie

Jeugdbeleid/

van jeugdbeleid, jeugdzorg en maatschappelijke opvang. Het jongerenpension

maatschappelijke

is een samenwerkingsproject onder regie van de maatschappelijke opvang. Er

opvang voor

is goed overleg met de provincie en de provincie draagt financieel bij. Tilburg

jongeren (binnen

participeert in het overleg over zwerfjongeren van de provincie Brabant en de

gemeente en tussen

vijf grote steden en wil daarin een voorbeeldfunctie hebben.


Het rijksbeleid is moeilijk te interpreteren. De gemeente Tilburg geeft er de

rijksbeleid

voorkeur aan het rijksbeleid op te vatten als een ondersteuning van zijn eigen beleid, te weten optimale aandacht in de maatschappelijke opvang voor zwerfjongeren.

Bestaande

Beschrijving


Er is een lokaal preventief jeugdbeleid dat tot doel heeft risico’s te verminderen. Het overleg Risico Jeugd is een samenwerkingsverband van diverse instellingen rond jongeren met meervoudige problemen en/of crimineel gedrag. Vanuit de reclassering is er een project gericht op intensieve begeleiding van allochtone jongeren.

Signaleringsfunctie

Er is geen T-team. Er wordt gesignaleerd vanuit bovenvermelde werkvormen. Er is een netwerk rond het zwerfjongerenpension, dat verwijst en signaleert. Hierin participeren o.a. de jeugdhulpverlening, het jongerenwerk en de woningcorporaties. Verslavingszorg is op afroep voor consultatie beschikbaar. Deze instellingen signaleren ook als er na eerdere successen weer een terugval is.

Crisisopvang,

Crisisopvang is mogelijk in de maatschappelijke opvang. Er wordt naar


gestreefd deze jongeren zo snel mogelijk onder te brengen in het

capaciteit

jongerenpension. Daar is echter niet altijd plaats. De intake vindt plaats in samenwerking met het maatschappelijk werk. Er zijn in beginsel geen contra-indicaties, behalve als de overlast niet te hanteren is (bijv. agressie als gevolg van overmatig druggebruik)


186

Algemene Rekenkamer

l Jongerenpension

Er is een pension met 16 plaatsen. Er zijn contacten met tal van andere

(model zichten) en

instellingen voor toegeleiding, begeleiding tijdens het verblijf en nazorg.

capaciteit

Gezien de ernst van de problematiek is eigenlijk 24-uurs begeleiding nodig, maar begeleiding ’s nachts kan momenteel niet gefinancierd worden. Hier wordt aan gewerkt. Door de goede samenwerking met instellingen in het veld wordt de behoefte zichtbaar. Hieruit blijkt dat de capaciteit volstrekt onvoldoende is. Uitbreiding tot 25 à 30 plaatsen is nodig. Plannen (gecombineerd met nieuwbouw) liggen hiervoor klaar. Volgend jaar staat het nieuwe jongerenpension er.

Dag en nachtopvang

Zwerfjongeren kunnen eventueel geplaatst worden in de reguliere


internaatsopvang (voor volwassen). Dit is eigenlijk ongeschikt, maar nood

capaciteit

breekt wet. Er zit gemiddeld een tiental jongeren in de volwassenenopvang.

(gemengd voor alle

Deze stromen door naar het jongerenpension zodra er plaats is.

leeftijden) Instellingen voor

De jeugdzorg werkt van harte mee aan het jongerenpension. Er wordt

jeugdzorg die

gewerkt aan geoormerkte plaatsen in het pension voor klanten uit de

zwerfjongeren

jeugdzorg. De instelling voor JHV draagt financieel bij aan het

opvangen en rol

jongerenpension (f 60.000).

bureau jeugdzorg (indicatiestelling) Begeleidingstrajecten

Vanuit het jongerenpension wordt dit georganiseerd volgens het principe van


maatwerk. Ten dele is de deskundigheid aanwezig, ten dele wordt deze bij

hulp bij zoeken van

andere instellingen betrokken (wonen, werk, scholing), al dan niet tegen

werk en scholing,

betaling.


Onbekend


Onbekend.

(specifiek gericht op verslaving, psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing


187

Algemene Rekenkamer


Tilburg ontving in de periode 1998-2001 ca. f 13,9 miljoen voor


MO/VB/VO. 7,5 miljoen hiervan is voor MO. Dit wordt in zijn geheel


overgemaakt aan Traverse. Hierover zijn prestatie-afspraken. Traverse mag

(bijv. provincie,

binnen het budget schuiven. Van het gemeentegeld is f 350.000 bestemd


voor het jongerenpension. Daarnaast draagt de provincie f 250.000


rechtstreeks bij en nog eens f 60.000 via de jeugdhulpverlening. Uit de

voor zwerfjongeren

subsidieregeling AWBZ komt f 100.000. Uit de eigen bijdrage van jongeren


zou nog eens f 100.000 moeten komen, maar het lukt nauwelijks om deze te innen. Er is een tekort. Voor een volwaardig jongerenpension (met 24-uurs begeleiding) met 16 plaatsen is 1,2 miljoen nodig. Verder wil men dus uitbreiden naar 25 à 30 plaatsen. Men is optimistisch over de financiering daarvan. Er kan efficiencywinst geboekt worden door nieuwbouw naast de andere voorziningen van Traverse. De Dijkstalgelden bedragen f 316.361,-.

Behaalde resultaten

De positieve uitstroom (naar zelfstandig of begeleid wonen of een ander


tevoren afgesproken vervolg, zonder latere terugval) is 60 à 65%. Vòòr het tot stand komen van het jongerenpension in zijn huidige vorm was dit 30%. Gezien de verharding van de problematiek wordt een achteruitgang van de resultaten verwacht, tenzij de 24-uurs begeleiding gerealiseerd kan worden.

Toekomstplannen om

Realisatie 24-uurs begeleiding en uitbreding tot 25 à 30 plaatsen en


nieuwbouw op een betere plaats binnen een jaar.


Er is veel en intensief overleg, ook over individuele jongeren.


Het gemeentebeleid geeft heldere kaders. De gemeente reageert op

door gemeente

initiatieven uit het veld, maar behoudt de regie.


De gemeente stelt hoge eisen aan de verantwoording

verantwoording

(Managementrapportage). Hieraan wordt voldaan.


188

Algemene Rekenkamer

l

Provincie LIMBURG

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De provincie was in 1994 al op de hoogte van een zwerfjongerenprobleem in

beleid en/of

Limburg. Er is toen een beleidsnotitie over “zwerfjongeren en

initiatieven

randgroepjongeren in Limburg” vastgesteld door de provincie. Vanuit dit

provincie

kader heeft de provincie in de daarop volgende jaren incidentele bijdragen verstrekt voor onder meer de opstart van de opvang van zwerfjongeren. Vanaf 2000 is het provinciale beleid expliciet gericht op de verbetering van de samenwerking en de afstemming tussen jeugdzorg en maatschappelijke opvang (incl. zwerfjongerenopvang). De provincie heeft het initiatief genomen om samen met de gemeenten in alle Limburgse regio’s een integrale aanpak te realiseren voor jongeren in crisissituaties (incl. dakloze jongeren). Voor de regio Noord en Midden Limburg heeft de provincie in 2000 een quick scan uit laten voeren naar minderjarige jongeren in de MO. Het bleek in 1999 om 30 en in 2000 om 58 jongeren te gaan. Voor Zuid Limburg beschikt de provincie alleen over de cijfers van Pension Mijnzicht in Heerlen. In april 2001 zijn door provinciale staten vragen gesteld over zwerfjongeren en is gesproken over een integrale aanpak. In de tweede helft van 2001 heeft Bureau Jeugdzorg Limburg een systeem ontwikkeld voor een betere registratie van het aantal zwerfjongeren. Dit moet vanaf 2002 een beter inzicht in de omvang van de problematiek gaan opleveren. Het ontwerp vo0r een beleidsplan Jeugdhulpverlening voor 2003- 2005 met aandacht voor zwerfjongeren was gereed (geen aantallen). De oplossing voor het probleem zoekt de provincie via de insteek ‘jongeren in een crisissituatie ongeacht de leeftijd’. Het probleem wordt mede veroorzaakt door de instellingen voor jeugdhulpverlening en het niet aansluiten van MO en jeugdhulpverlening. Omdat deze groepen niet volledig te scheiden zijn, wordt gestreefd naar het gezamenlijk realiseren van een integrale aanpak.

Definitie

De provincie sluit aan bij de algemeen gehanteerde definitie van

zwerfjongeren

zwerfjongeren.


Voor de instellingen voor jeugdhulpverlening wordt een onderscheid gemaakt

jongeren

tussen jonger of ouder dan 16 jaar. De laatste groep heeft een verleden in de jeugdhulpverlening achter de rug. Zij zijn niet meer te motiveren voor verdere


189

Algemene Rekenkamer

l

behandeling in de jeugdzorg en komen dan terecht in de pensions voor zwerfjongeren. Het beleid van de provincie is erop gericht dat deze groep jongeren binnen de pensions wel een goede begeleiding vanuit de jeugdzorg krijgen aangereikt. 30% van deze jongeren heeft een dermate zware problematiek dat extra begeleiding nodig is (naast Mijnzicht). Hiervoor is het project zorgwekkende zorgmijders gestart met steun van de provincie.


De provincie heeft het initiatief genomen om samen met de gemeenten

/

gedurende de jaren 2000-2003 in alle Limburgse regio’s een integrale aanpak

maatschappelijke

te realiseren voor jongeren in crisissituaties (incl. dakloze jongeren). Daarvoor

opvang voor

is een provinciaal stimuleringsbudget van f 1,75 miljoen beschikbaar gesteld.

jongeren

In 2000 is met een dergelijke aanpak gestart in de regio Parkstad: één loket via het Bureau Jeugdzorg voor minderjarige jongeren in crisissituaties en een heldere regeling van de verdere opvang en hulpverlening. De provincie heeft extra middelen beschikbaar gesteld voor uitbreiding van de crisisopvang in de jeugdhulpverlening met 8 plaatsen en voor intensieve trajectbegeleiding vanuit de jeugdhulpverlening binnen pension Mijnzicht. Eind 2000 hebben de provincie en gemeenten in Noord/Midden Limburg uitgesproken samen verantwoordelijk te zijn voor een adequate opvang van jongeren en een integrale aanpak jeugdcrisisopvang voor deze regio’s na te streven, Deze aanpak is midden 2001 gestart. De provincie heeft extra middelen beschikbaar gesteld voor de begeleiding vanuit de jeugdhulpverlening van jongeren in de maatschappelijke opvang en de crisisopvang in pleeggezinnen. Voor 2002 heeft de provincie het initiatief genomen om ook in de regio’s Westelijke Mijnstreek en Maastricht Heuvelland een integrale aanpak jeugdcrisisopvang te realiseren.

Helderheid

De provincie meent dat het Rijk dezelfde worsteling doormaakt als de

rijksbeleid

provincie. Aanvankelijk was de zwerfjongeren MO en MO was een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Positief is dat in de laatste rijksnota’s steeds vaker de integrale benadering wordt genoemd.

Bestaande

Beschrijving


In het kader van de integrale aanpak jeugdcrisisopvang is afgesproken dat


bureau jeugdzorg (9 lokaties in Limburg) een centrale rol vervult. Zij fungeert

capaciteit

niet alleen als 24-uurs meldpunt in deze, maar verricht verder de indicatiestelling en het casemanagement voor de jeugdzorg geïndiceerde zwerfjongeren. Het bureau jeugdzorg is recent fors uitgebreid maar kent nog veel organisatorische problemen. De provincie stuurt dit proces aan. Een deel van de jeugdzorg geïndiceerde jongeren die in pensions voor zwerfjongeren terecht komen wordt daar tijdelijk ondergebracht vanwege


190

Algemene Rekenkamer

l

wachtlijsten bij de opnemende jeugdvoorzieningen. In verband hiermee is in Parkstad en in Noord/Midden Limburg de jeugdcrisisopvang in de jeugdhulpverlening reeds uitgebreid. Verder is de provincie in 2001 gestart met een voorlopig flexbudget (f 1 miljoen op jaarbasis) waaruit creatieve oplossingen kunnen worden gerealiseerd in noodsituaties voor jongeren die op de wachtlijst staan. Begin 2001 wachtten er klanten op hulp; aan de andere kant stonden er plaatsen leeg. De provincie is eind 2001 gestart met een structurele aanpak ‘aanval op de wachtlijsten in de jeugdhulpverlening’. Dit plan beoogt om de wachtlijsten in de jeugdhulpverlening- uitgaande van redelijke wachttijdenbinnen anderhalf jaar weg te werken. Een en ander moet ook consequenties hebben voor het aantal jeugdzorg geïndiceerde jongeren dat nu nog in de zwerfjongerenopvang terecht komt. De Rekenkamer kon bij bureau Jeugdzorg in oktober 2001 nauwelijks feitelijke informatie krijgen over het Limburgse zwerfjongeren probleem. Wel was bureau Jeugdzorg begonnen met het opzetten van een registratie waarbij ‘zwervend’ een kenmerk was (eind oktober 2001).


Jaarlijks ontvangt de provincie sinds 1995 bijdragen voor JHV (van VWS en

zwerfjongeren

Justitie) circa f 97 mln VWS en Justitie f 5.3 mln. Specifiek voor zwerfjongeren heeft de provincie aan een aantal projecten bijgedragen. Periode 1994-1997: -

Startbijdrage van f 300.000,- voor Pension voor zwerfjongeren Mijnzicht te Heerlen.

-

bijdrage van f 180.000,- voor detachering trajectbegeleider vanuit jeugdhulpverlening in Pension Mijnzicht gedurende twee jaar.

Periode 1998-2000: Bijdrage van f 360.000,- voor het inhuren van plaatsen door de jeugdhulpverlening in Pension Mijnzicht gedurende twee jaar. Periode vanaf 2000:


191

Algemene Rekenkamer

l

-

Regio Parkstad: bijdrage van f 660.000,- voor uitbreiding crisisopvang in de jeugdhulpverlening en voor begeleiding vanuit de jeugdhulpverlening voor jeugdzorg geïndiceerde jongeren in maatschappelijke opvang en pension Mijnzicht (periode 2000midden 2003).

-

Regio Noord/Midden Limburg: bijdrage van f 700.000,- voor crisisopvang in pleeggezinnen en voor begeleiding vanuit de jeugdhulpverlening voor jeugdzorg geïndiceerde jongeren in de MO (periode midden 2001-midden 2003).

-

Voor hetzelfde doel nog f 700.000,- beschikbaar voor de regio’s Westelijke mijnstreek en Maastricht-Heuvelland

-

Bijdrage van f 815.000,- voor project jeugdige zorgmijders Heerlen (periode midden 2000- eind 2002)

-

Bijdrage van circa f 200.000,- ikv flexbudget voor voorzieningen in noodsituaties via onderbrenging in Pensions Mijnzicht en Roerzicht.

Behaalde resultaten

Mijnzicht positieve uitstroom 75% (zie ook format Heerlen).


Door het T-team Heerlen zijn in 1995 27 jongeren begeleid of in begeleiding. 11 jongeren volgden een traject. 2 hadden afgehaakt en 8 jongeren zaten in de ‘wacht’ voor detentie of psychiatrische hulpverlening. Verder geen resultaten meer bekend. Xonar Maastricht- Thuislozenteam (info Xonar (niet van de provincie): Per jongere worden 8 doelen geformuleerd. 65% van deze doelen wordt na afsluiting van het project gehaald. Na een half jaar is dat 86%. Sinds 1995 zijn er 310 jongeren aangemeld. Hiervan zijn er 130 in begeleiding genomen (leeftijd gemiddeld 18 -20 jaar). 14 jaar komt ook voor.

Toekomstplannen

In totaal heeft de provincie f 1,75 mln uitgetrokken voor de integrale aanpak

om gaten in de

van de zwerfjongeren problematiek voor 2000-2003.

opvang te dichten + termijn Coördinatie en

De provincie oefent een coördinerende en sturende rol uit bij de oplossing van

sturing door

het zwerfjongeren probleem.

provincie

Thuisloze jongeren passen niet in het aanbod van gestructureerde jeugdhulpverlening in Limburg. De taakuitvoering door de bureaus Jeugdzorg is nog onvoldoende. De provincie stuurt hierop maar ombouwen kost tijd.

Centrumgemeente Heerlen


192

Algemene Rekenkamer

l

Problematiek

193 Beschrijving De gemeente heeft – nog - geen jeugdbeleid op papier gezet.Wel is er een advies aan het college uitgebracht voor het opzetten van een integraal jeugdbeleid (juli 2000). Het probleem krijgt sinds 1994 aandacht en de gemeente is goed op de hoogte. Er zijn door de gemeente en instellingen in de regio initiatieven ontplooid die leidden tot de oprichting van Mijnzicht in 1995. Het gaat in de regio Heerlen om circa 150 jongeren per jaar in de leeftijd 12-23 jaar.

Definitie

Jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 23 jaar, die in een meervoudige

zwerfjongeren

achterstandssituatie verkeren en geen vaste woon- of verblijfsplaats hebben of

gemeente

hierin terecht dreigen te komen.

Aantallen uit

Aanmeldingen Opnames Afwijzingen pension Mijnzicht

andere bronnen

1998

180

83

(provincie,

1999

147

50

97

instellingen) en

2000

146

40

106

registraties

Crisisopvang (2000 t/m augustus 2001) 66 jongeren van 12 t/m 23 jaar. 6

97

waren bij aanmelding dakloos. Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 1995 9 verslaafde jongeren die een beroep op hulp deden, hiervan waren er 6 op straat. In 2000 was dit 10 verslaafde jongeren van de 15 (totaal aantal verslaafden 91). Alle instellingen houden registraties bij met het kenmerk (zwervend of op straat). Aard problematiek

Het gaat om jongeren uit Heerlen en van buiten Heerlen: buitenland (i.v.m.

jongeren (volgens

drugshandel aan de grens, einde intercity en internationale trein) en andere

instellingen)

gemeenten. Verder genoemd: sociaal-economische omstandigheden, geweld, mishandeling, problemen met ouders, suïcidaal gedrag, financiële problemen. Ook AMA’s zijn een probleem (genoemd door XONAR). De gemeente baseert zich op informatie van de instellingen en politie en straathoekwerk.

Integratie

De gemeente is in de praktijk betrokken bij een geïntegreerde aanpak. Echter

Jeugdbeleid/

nog geen beleid op papier. Er is een convenant gesloten voor de regio Parkstad

maatschappelijke

mbt samenwerking bij de crisisopvang voor jongeen tussen jhv en MO.

opvang voor

De gemeente werkt samen met de provincie in een project voor zeer moeilijke

jongeren (binnen

jongeren (zorgmijders), waaronder zwerfjongeren. De provincie subsidieert

gemeente en tussen

ook Mijnzicht. De doorstroming naar instellingen voor jeugdhulpverlening

gemeente en

verloopt moeizaam. Deze instellingen zijn te weinig vraaggericht. Verder is er

provincie)

de wachtlijstproblematiek en de contra-indicaties van de instellingen voor jeugdhulpverlening die een probleem zijn.

Helderheid

Het is niet duidelijk wat het rijk verwacht. De verdeelsleutel voor de

rijksbeleid

doeluitkering wordt als onrechtvaardig beoordeeld omdat geen rekening wordt gehouden met de zwaarte van de problematiek van Heerlen.


Algemene Rekenkamer

l Bestaande

Beschrijving


Centraal meldpunt schooluitval. Verder is er een bureau vroegtijdige schoolverlaters. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Signaleringsfunctie

Er was een T-team maar dat is weer opgeheven. Er was discussie met de zichten over de juiste aanpak met het Zichtpension. Verder is er straathoekwerk. De T-team functie is overgenomen door XONAR een instelling voor jeugdhulpverlening. De medewerkers van het voormalige Tteam zijn geintregreerd in het medio 2001 gestarte project voor Jongere zorgmijders. Dit project heeft een andere doelgroep dan het oorspronkelijke T-team. Zie Bemoeizorg. Inmiddels is het Zichtpension zeer bekend bij de doelgroep. Dit pension vervult in de praktijk ook een signaalfunctie. De gemeente heeft aangegeven dat er een redelijke signaleringsfunctie is.

Crisisopvang en

Er is een crisisopvang 15 plaatsen (MO instelling ongeacht leeftijd)

capaciteit

Verder in Mijnzicht 2 crisisplaatsen. De gemeente heeft aangegeven dat er een redelijke crisisopvang is.

Jongerenpension

Mijnzicht bij de start 30 plaatsen vanaf 14 jaar. Er was een permanente

(model zichten) en

overbezetting. Door een leegstaande vleugel in gebruik te nemen kunnen 42

capaciteit

jongeren w0rden gehuisvest. Circa 100 jongeren per jaar moeten worden afgewezen. De inrichting van het pensions is zeer sober. De gemeente heeft aangegeven dat sprake is van overbezetting van Mijnzicht.

Dag en nachtopvang

Slaaphuis RIMO: 18 plaatsen (alle leeftijden). Hier komen wel jongeren


maar de voorziening is niet voor jongeren beneden de 18 jaar.

capaciteit

(geen aantallen bekend).

Instellingen voor

XONAR (Hierin opgenomen Matrix). Crisisopvang formeel tot 18 in de

jeugdzorg die

praktijk tot 23 jaar. Geen registratie over daken thuisloze jongeren.

zwerfjongeren

Signaleren duidelijke toename van AMA’s. Geen inzicht in eventuele

opvangen en rol

wachtlijsten. Xonar is een JHV instelling.

bureau jeugdzorg

Bureau Jeugdzorg zorgt voor de indicatiestelling voor de crisisplaatsen in

(indicatiestelling)

Mijnzicht. Doorverwijzing naar gespecialiseerde instellingen is moeilijk. Bureau jeugdzorg is nog weinig betrokken bij de zwerfjongerenproblematiek.


De begeleiding wordt vooral vanuit Mijnzicht geregeld.


Rimo heeft ook een begeleid wonen voorziening maar deze is voor boven de

hulp bij zoeken van

18 jaar. Capaciteit in totaal 54 plaatsen. Niet bekend hoeveel jongeren

werk en scholing,

hiervan gebruik maken.

begeleid wonen)

Leerplicht maar geen opnameplicht maakt plaatsing op scholen moeilijk. De gemeente heeft aangegeven dat begeleidingstrajecten beperkt aanwezig


194

Algemene Rekenkamer

l

zijn.

Bemoeizorg (zware

Er is medio 2001 een project gestart voor jongeren met een chronische,

gevallen)

fluctuerende, meervoudige zorgbehoefte in de leeftijd van 12 tot en met 23 jaar. Eerstverantwoordelijke voor de zorgverlening is een casemanager. In totaal zijn 8 jongeren opgenomen waarvan 3 zonder vaste woon-of verblijfplaats. Het project is dus niet specifiek voor zwerfjongeren. Dit project heeft (na een inwerkperiode) een capaciteit voor 15 “probleem”jongeren. De gemeente geeft aan dat het project Jongere zorgmijders ook valt onder de bemoeizorgprojecten gericht op jongeren.

Vervolgtrajecten

Over de nachtopvang voor verslaafden bestaat nog een groot geschilpunt met

(zoals ambulante

de omliggende gemeente. Dit had eind september 2001 geleid tot het

psychiatrische

neerleggen van zijn portefeuille door de verantwoordelijk wethouder. Na

begeleiding)

jarenlange discussie bleek het niet mogelijk om het eens te worden over de vestiging. Er is wel dagopvang verslavingszorg, maar niet specifiek voor jongeren. De GGD en GGZ zijn niet actief op het gebied van zwerfjongeren. De GGZ is slechts zijdelings betrokken bij het project Zorgmijders. Door verwijzingen naar de GGZ verlopen moeizaam. (overigens is uit registratie van het Riagg gebleken dat in 1999 zo’n 100 zwerfjongeren geregistreerd zijn).


De gemeente ontving in de periode 1998-2000 jaarlijks circa f 12,1 mln voor

en anderen (bijv.

MO, VB en VO. De gemeente betaalt via Regio Parkstad per jaar ruim f

provincie,

850.000 aan pension Mijnzicht. De provincie betaalt f 180.000 en het


zorgkantoor f 369.00 per jaar. De zwerfjongeren betalen zelf pensiongeld f

besteed aan

130.000 (cijfers 2000).

projecten voor

Dit pensiongeld komt voor een onbekend deel uit een uitkering.

zwerfjongeren (ook

Naar het RIMO (M.O) ging ruim f 3 mln per jaar. In 2001

vervolgtrajecten)

f 3,8 mln (alleen het slaaphuis, de crisisopvang en begeleid wonen) bedrag niet uit te splitsen naar zwerfjongeren. Bemoeizorg project zal eveneens een bijdrage ontvangen van de gemeente en de provincie (kader Grote Stedenbeleid). Per inwoner is max. f 10 uit de gemeentelijke belastingen toegezegd. Totale hoogte is nog niet exact bekend. F 207.096,85 Dijkstalgelden ontvangen; besteding nog niet bekend.

Behaalde resultaten

Positieve uitstroom Mijnzicht 74,4 % (over periode 1995-2000) Verder geen


195

Algemene Rekenkamer

l gerichte activiteiten

informatie. Resultaten behalen wordt moeilijker omdat de problematiek zwaarder wordt. Er zijn met name in de begeleidingstrajecten en de doorstroming ‘bottle necks’. Geen info over lange termijn resultaten.

Toekomstplannen

Implementatie Zorgmijdersproject. Realisatie nachtopvang verslaafden.

om gaten in de opvang te dichten + termijn Overleg instellingen

In de regio Heerlen vindt overleg plaats tussen de instellingen over zwerfjongeren. Met name de GGZ is hier nog te weinig bij betrokken.

Coördinatie en

Er vindt vooral overleg plaats tussen Heerlen en de naburige gemeenten.

sturing door

Hieruit is ook regio Parkstad ontstaan (samenwerkingsverband van 8

gemeente (regierol)

gemeenten). Regio Parkstad (apart kantoor) onderhoudt vooral de kontakten met de instellingen

Eisen aan de

De instellingen zijn zelf richtinggevend . De gemeente treedt niet sturend op.

verantwoording

De verantwoording van pension Mijnzicht (meest directe instellingen gericht op zwerfjongeren) voldoet aan bijna alle aspecten die de Rekenkamer belangrijk noemde (11 van de 12). Er is geen informatie over doorverwijzingen (wel afwijzingen met reden) De andere instellingen hebben weinig info direct gericht op zwerfjongeren.

Centrumgemeente Maastricht, Sittard/Geleen Maastricht is sinds 2001 ook centrumgemeente voor Sittard/Geleen Tot 2000 was Geleen eveneens centrumgemeente. Sittard/Geleen is sinds een herindeling één gemeente (maar niet langer centrumgemeente). Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente Maastricht en de gemeente Sittard/Geleen hebben geen

beleid en/of

beleid/probleemanalyse voor zwerfjongeren. Wel hebben zij signalen vanuit

Activiteiten

verschillende instellingen over toename van het aantal zwerfjongeren in hun

gemeente

regio. De gemeente Maastricht noemde 230 voor heel Limburg (op basis van informatie van de provincie Limburg) 1/3 zou in Maastricht leven. De gemeente Maastricht heeft cijfers van Mijnzicht en het T-team Maastricht maar noemt die onvoldoende hard. Sittard/Geleen noemde geen aantallen. Er zijn nog geen activiteiten ontplooid. Er heeft ook weinig overdracht over dit onderwerp tussen Sittard/Geleen en Maastricht plaatsgevonden (oktober 2001).

Definitie

Sittard/Geleen: geen definitie. Maastricht meent dat met de definitie van VWS

zwerfjongeren

onmogelijk de omvang van het zwerfjongerenprobleem kan worden

gemeente

vastgesteld. Maastricht wachtte met belangstelling een nieuwe definitie van


196

Algemene Rekenkamer

l

VWS af.

Aantallen uit

Er zijn verschillende instellingen die zwerfjongeren opvangen in de regio.

andere bronnen

Xonar Maastricht T-team (jeugdhulpverlening): sinds 1995: 350 aanmeldingen

(provincie,

(gemiddeld 58 per jaar) met een piek in 1998 van 68. Op basis van registratie.

instellingen) en

Traject: straathoekwerk: in 2001 57 jongeren van 16-23 jaar waarvan 21

registraties

dakloos in begeleiding. Daarnaast komen er 50 af en toe langs (geen goede registratie, eigen aantekeningen straathoekwerkteam). Plaatst jongeren voor onderdak bij Leger des Heils. Mijnzicht: bewoners in 2000: 13 uit Sittard/Geleen en 12 uit Maastricht (van de 115 bewoners) op basis van registraties. Leger des Heils Maastricht: in het slaaphuis komen 3 jongeren tot 25 jaar per nacht. Moeten vaak ‘nee’verkopen aan jongeren tot 23 jaar. Houden geen wachtlijst aan. Verwijzen vooral door naar Xonar T-team (circa 30 per jaar). RIAGG Maastricht heeft een wachtlijst voor jongeren tot 18 jaar. Het is onbekend of daar zwerfjongeren tussen zitten. Gegevens verslavingszorg (LADIS): Maastricht 1995 6 jongeren beneden de 25 jaar, waarvan 3 op straat en 3 in tehuis, 2000: 5 jongeren waarvan 4 op straat en 1 in tehuis. Sittard/Geleen 1995: 2 jongeren op straat. 000: 8 hulpzoekende verslaafde jongeren waarvan er 3 op straat en 5 in MO. Totaal naar schatting 117. GGD Maastricht had geen informatie over zwerfjongeren.

Aard problematiek

Instellingen: problematiek komt overeen met die in de landelijke onderzoeken.

jongeren (volgens

(Zware tot zeer zware problematiek). Verleden in de jeugdhulpverlening,

instellingen)

gezinsproblematiek (vooral de doelgroep van Xonar), verslaving, psychiatrische problematiek, dubbele diagnoses (voor de doelgroep van het Straathoekwerk). Straathoekwerk Maastricht meldt steeds zwaardere gevallen (agressiever en onberekenbaarder). Ook jongeren met een laag IQ.

Integratie

Beide gemeenten sloten nog niet aan bij het integratie beleid

Jeugdbeleid/

jeugshulpverlening/MO van de provincie Limburg.

maatschappelijke

Sittard/Geleen was bang dat uitbreiding van de opvang met de extra middelen

opvang voor

van de provincie een aanzuigende werking zou kunnen veroorzaken voor

jongeren (binnen

zwerfjongeren uit de omgeving. Er was nog geen sprake van een geïntegreerd

gemeente en tussen

jongeren/mo-beleid. Bureau Jeugdzorg was nog in ontwikkeling.

gemeente en

De gemeente Maastricht concentreerde zich in 2001 op de maatschappelijke

provincie)

opvang. De gemeente was nog duidelijk zoekend in de nieuwe rol van centrumgemeente voor Maastricht en voor Sittard/Geleen. Voor het jeugdbeleid baseert de gemeente zich vooral op bureau Jeugdzorg in Maastricht. Ook dit bureau was nog in ontwikkeling en nauwelijks betrokken bij zwerfjongeren.

Helderheid

Nee, Maastricht weet niet wat het rijk met zwerfjongeren wil. Er is weinig

rijksbeleid

inhoudelijke communicatie met het ministerie: alleen over het geld voor de


197

Algemene Rekenkamer

l

MO. Ook is niet duidelijk waarom Maastricht de taak van Sittard/Geleen moest overnemen. Sittard/Geleen weet niet wat het rijk met zwerfjongeren wil en hoeveel middelen daarvoor bedoeld zijn.

Bestaande

Beschrijving


Gemeente Sittard/Geleen: verslavingszorg veel preventie (noemt effect hiervan onduidelijk) Project opvoedingsondersteununing (vanuit de jeugdzorg). Gemeente Maastricht: niet genoemd. Verder geen info.

Signaleringsfunctie

Maastricht: T-team en straathoekwerk vullen elkaar aan. Straathoekwerk treft soms ook weer ex-T-team jongeren op straat aan. T-team Xonar gaat niet de straat op. Jongeren worden meestal aangemeld of komen zelf. Alleen bij een lage bezetting gaan de teamleden de straat op. In dat geval worden er zo’n 3 per maand gevonden. Straathoekwerk Maastricht gaat wel de straat op, niet alleen voor zwerfjongeren maar ook andere jongeren met problemen. Sittard/Geleen: straathoekwerk (geen signalen naar de gemeente over zwerfjongeren, zou volgens gemeente veel actiever kunnen). Verder geen info.

Crisisopvang en

Xonar heeft een crisisopvang met 10 plaatsen. De maximumverblijfsduur is

capaciteit

6 weken. De crisisopvang moet dagelijks mensen wegsturen. Er worden registraties bijgehouden van aanmeldingen en in behandeling genomen jongeren (geen cijfers ontvangen). Sittard/Geleen: crisisopvang MOV maakt melding van verstopping door zwerfjongeren (geen cijfers).

Jongerenpension

Niet in Maastricht of in Sittard/Geleen. Jongeren uit deze gemeenten komen

(model zichten) en

wel in pension Mijnzicht in Heerlen.


Maastricht Leger des Heils: nachtopvang 3 jongeren beneden de 25 per


nacht (50 plaatsen). Moeten veel afwijzen (geen cijfers ontvangen).

capaciteit (gemengd

Sittard/Geleen: MOV: nachtopvang en sociaal pension. Voor alle leeftijden,


maar geen verslaafden of ernstige psychiatrische gevallen. De instelling kampt met grote financiële problemen (tekorten). Maakt deel uit van MOV Roermond. Hier kon de Rekenkamer geen info krijgen. Volgens de gemeente Sittard/Geleen zouden de jongeren niet welkom zijn in het sociale pension.

Instellingen voor

Xonar (fusie van een aantal instellingen in Maastricht en Heerlen)

jeugdzorg die

Jeugdhulpverlening die ook met zwerfjongeren boven de 18 werkt.

zwerfjongeren

Aantal zwerfjongeren in de regio (inclusief Sittard) tussen de 12 en 15 jaar =


198

Algemene Rekenkamer

l opvangen en rol

25. Moeten voor de crisisopvang vaak nee verkopen. Houden geen

bureau jeugdzorg

wachtlijsten aan. Verdere voorzieningen (indien in begeleiding genomen)

(indicatiestelling)

toereikend. Als jongeren niet direct geplaatst kunnen worden weet Xonar wel waar ze verblijven (vaak bij vrienden). Bureau Jeugdzorg verwijst alleen door naar Xonar. De doorverwezen jongeren worden verder niet meer gevolgd. Het zou 1 à 2 maal per jaar voorkomen. Wel zijn er meer gevallen van dreigende thuisloosheid. Bureau Jeugdzorg werkte wel aan een ‘volgsysteem’. De meeste doorverwijzingen naar Xonar komen van het Leger des Heils 15 van de 53 in begeleiding genomen; volgens het Leger des Heils in Maastricht verwijzen ze er wel zo’n 30 door naar Xonar.


Maastricht: Xonar heeft begeleidingstrajecten, capaciteit 6 jongeren van 16


tot 24 jaar, waaronder ook zorgmijders. Jongeren sluiten voor 13 weken een

hulp bij zoeken van

contract. Verder kamertraining. Daarna wordt gezorgd voor een zelfstandige

werk en scholing,

woonplek. Ook is er een moeilijke meidengroep met speciale activiteiten

begeleid wonen)

(o.a. buitenland, opleiding in de horeca, werken op een camping). Straathoekwerk meldt tekort aan vervolgtrajecten. Individuele begeleiding kost hierdoor veel tijd (verschillende loketten). Ook kamers zijn een probleem voor deze groep.

Bemoeizorg (zware

CAD doet geen veldwerk in Maastricht (veel jongeren zouden hard-drugs

gevallen)

gebruiken volgens het straathoekwerk). Er zijn geen opvangplaatsen geschikt voor verslaafde jongeren. Het opjaagbeleid van de gemeente is een knelpunt (volgens gegevens verslavingszorg zijn er 5 hulpzoekende verslaafde jongeren in Maastricht (totale groep verslaafden in Maastricht 43). In Sittard is een meldpunt voor zorgwekkende zorgmijders. (aktiviteiten verder niet bekend). In Sittard/Geleen zijn er 8 hulpzoekende verslaafde jongeren (totaal aantal hulpzoekende verslaafden 34).

Vervolgtrajecten

Jongeren met een psychiatrisch probleem worden door Xonar doorverwezen


naar RIAGG. Hier zijn wachtlijsten. Bij RIAGG niet bekend of hier

verlsaving,

zwerfjongeren op staan.

psychische problematiek, reclassering) Middelen, verantwoording, resultaten, plannen, afstemming, coördinatie en sturing Geld door gemeente

Sittard/Geleen ontving in de periode 1998-2000 ca. f 1 mln voor MO per


199

Algemene Rekenkamer

l en anderen (bijv.

jaar. Geen Dijkstal geld.


Dit bedrag gaat geheel naar het MOV. Hiervan zijn geen gelden aan


aantallen jongeren te relateren.


Maastricht ontving in de periode 1998-2001 jaarlijks ca. 4,7 miljoen voor

vervolgtrajecten)

MO/VO. Dit bedrag gaat geheel naar het Legers des Heils. Verder zou Maastricht in 2001 f 2,4 mln gekregen hebben uit de doeluitkering voor Heerlen voor het verslavingsbeleid. Dijkstal gelden: f 295.463,-. Maastricht had f 85.000 Dijkstalgeld bestemd voor het Legers des Heils. In verband met de kosten voortvloeiend uit de nieuwe CAO (voor 1 fte). Verder nog geen bestemming. Xonar wordt gefinancierd door de provincie. Het T-team kreeg bij de start een bijdrage van de provincie van f 300.000 (1995) en van VWS (f 400.000). De kosten worden thans door Xonar betaald.

Behaalde resultaten

Maastricht: T-team vanaf 1995. Per jongere worden 8 doelen geformuleerd.


Na vertrek is gemiddeld 65% van de doelen gehaald. 6 maanden is gemiddeld 86% gehaald. Het project heeft sinds 1995 130 jongeren begeleid. Straathoekwerk geen cijfers over de resultaten. In het algemeen liggen die lager omdat het gaat om een zeer moeilijke groep jongeren, soms ook uitvallers T-team. Verder niets bekend over resultaten. MOV Sittard/Geleen niets bekend. Legers des Heils doet zelf geen trajecten.

Toekomstplannen om

Geen plannen genoemd. Maastricht moet zich nog inleven in de nieuwe rol


van grotere centrumgemeente.


Bij de instellingen onderling is veel kritiek op elkaars aanpak bij het oplossen van het zwerfjongerenprobleem. Verder geen relevant overleg genoemd. Nog geen convenant zoals voor de regio Parkstad.


Geen coördinatie en sturing. De plannen van de provincie voor een

door gemeente

geïntegreerde aanpak van het jeugdbeleid en de MO zijn verder nog niet

(regierol)

opgepakt.

Eisen aan de

Geen gelden bestemd voor zwerfjongeren. De gemeenten hadden overigens

verantwoording

grote problemen met de financiële verantwoording van MOV. Deze instelling bleek in 2000 grote tekorten te hebben. Daarbij kwam nog het probleem van de dure nieuwe CAO. Hierover heeft overleg met het ministerie plaatsgevonden.


200

Algemene Rekenkamer

l

201

Centrumgemeente Venlo en Roermond

Problematiek

Beschrijving

Probleemanalyse,

De gemeente heeft geen inzicht in de zwerfjongerenproblematiek in Venlo en

beleid en/of

Roermond. Er is geen probleemanalyse of beleid voor zwerfjongeren. De taak

Activiteiten

ten aanzien van Roermond is in 2001 gevoegd bij die van Venlo. Er is in

gemeente

Roermond sinds 2000 een zwerfjongerenpension (Roerzicht). De gemeente Venlo had signalen van instellingen over zwerfjongeren in Venlo, maar daar nog niets meegedaan. De gemeente meende dat het ging om circa 25 jongeren. Over Roermond had de gemeente Venlo geen verdere informatie.

Definitie

De gemeente heeft geen definitie, maar gaat uit van jongeren tussen 0 en 23

zwerfjongeren

jaar die geen dak of thuis hebben.


Uit een quick scan van de provincie Limburg blijkt dat er in 1999 in Noord en

andere bronnen

Midden Limburg 30 jongeren beneden de 18 jaar in de MO waren beland. In

(provincie,

2000 was dit aantal 58 beneden de 18 jaar (de quick scan is gebaseerd op

instellingen) en

gegevens van De Doortocht, CAD, RIBW, MOV en pension Roerzicht).

registraties

Bemoeizorgproject Venlo (CAD) (sinds 1995) jaarlijks 20 in begeleiding. Potentiëel van 50 (namen bekend). Hebben in 2001 5 tot 6 klanten doorverwezen naar de Zichten in Roermond of Heerlen. CAD drugsverslaafden jongeren tot 25 jaar: 8 in 2001 (bron dagopvang Venlo). Gegevens verslaafdenzorg (LADIS): in 1995 Venlo: 0, Roermond 2 hulpzoekende verslaafden in een tehuis en 2000 Venlo 4 en Roermond 1 op straat en 1 in een tehuis. Roerzicht meldt in 2000 12 jongeren uit Venlo te hebben opgevangen en 34 vanuit heel Noord en Midden Limburg (waar Venlo centrumgemeente voor is). Er moesten 42 jongeren worden afgewezen. In pension Mijnzicht zijn in 2000 10 jongeren uit Venlo opgevangen (van de 115). Andere instellingen namen ook zwerfjongeren op maar hadden geen cijfers. De Algemene Rekenkamer berekent op basis van de bekende cijfers dat er in 2000 minstens 44 zwerfjongeren in Venlo waren (Schatting gemeente Venl0 25) Over Roermond zijn de cijfers van Pension Roerzicht bekend. Inclusief de 12 jongeren uit Venlo waren hier 63 jongeren in pension en moesten er 42 worden afgewezen. Bij andere mogelijke bronnen kon geen relevante info worden verkregen.

Aard problematiek

Problematiek komt overeen met de weergave in de landelijke onderzoeken

jongeren (volgens

(zware tot zeer zware diverse problemen en meervoudige problematiek)


Van integratie tussen jeugdbeleid en mo-beleid binnen de gemeente is


Algemene Rekenkamer

l Jeugdbeleid/

nauwelijks sprake. Er wordt aan gewerkt.

maatschappelijke

De integratie jeugdbeleid en MO wordt vanuit de provincie Limburg

opvang voor

gestimuleerd. De provincie had in 1995 al aandacht voor het probleem en heeft

jongeren (binnen

projecten gesubsidieerd. In 2000 heeft de provincie een quick scan laten

gemeente en tussen

verrichten. Venlo heeft dit nog niet echt opgepakt en had deze info ook niet

gemeente en

paraat. De gemeente hanteert een scherpe taakverdeling (Provincie

provincie)

verantwoordelijk voor jongeren met een indicatie voor de jeugdhulpverlening en de gemeente voor de jongeren in de MO). Roerzicht werkt met jongeren van 13 tot 23 jaar (aanmeldingen van 9 jaar tot 27 jaar komen voor). De rol van bureau Jeugdzorg is nog in ontwikkeling (nog weinig over zwerfjongeren bekend). Wel zijn de bureaus Jeugdzorg (uit meer steden) vaak doorverwijzer van de jongeren voor Roerzicht. De provincie heeft in 1995 een project gefinancierd gericht op Allochtone randgroepjongeren in Venlo. Looptijd 19951997. Ging om signalering, netwerkontwikkeling en integrale aanpak. Resultaten onbekend. Het project loopt nu door in het wijkgericht jongerenwerk en is verbreed tot ook de autochtone jongeren.

Helderheid

Niet duidelijk wat het rijk verwacht van de centrumgemeenten ten aanzien van

rijksbeleid

zwerfjongeren.

Bestaande

Beschrijving



Signaleringsfunctie

Er is geen T-team. De gemeente heeft aangegeven dat er een signaleringsfunctie is. Er is een Bemoeizorgproject (zorgmijders) dat een signaleringsfunctie uitoefent Het project was in eerste instantie gericht op het in kaart brengen van de doelgroep.

Crisisopvang en

Er is een algemene crisisopvang met 14 plaatsen. Deze nam in 1999

capaciteit

9 jongeren beneden de 18 jaar op en in 2000 7 (Quick scan provincie). Verder geen gegevens. Uit de quick scan van de provincie Limburg blijkt dat er in heel Noord en Midden Limburg 9 plaatsen voor jongeren waren. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Jongerenpension

Roerzicht in Roermond. Sinds 2000. Capaciteit 35 kamers. Maar Roerzicht

(model zichten) en

heeft jongeren uit heel Limburg en ook nog daar buiten.

capaciteit Dag en

Venlo: Doortocht (particulier gefinancierd). Passantenverblijf 9 bedden. Vanaf

nachtopvang (bed,

18 jaar.

brood, bad) en

De gemeente had geen zicht op de toereikendheid van de capaciteit MO in

capaciteit

Venlo (wel zicht op de capaciteit). Er is geen concreet beeld van het aantal

(gemengd voor

jongeren dat gebruik maakt van de voorzieningen.


202

Algemene Rekenkamer

l alle leeftijden)

Roermond M.O.V: de Rekenkamer kon hier geen informatie krijgen. Volgens ‘Quick scan provincie’ beneden de 18 jaar in 1999 64 jongeren en in 2000 73 jongeren.

Instellingen voor

Venlo: Jeugdhulp de Spil: nemen geen zwerfjongeren op. Verwijzen door naar

jeugdzorg die

Doortocht en naar Roerzicht. .

zwerfjongeren

Bureau Jeugdzorg speelt in de zwerfjongerenproblematiek een geringe rol

opvangen en rol

(alleen doorverwijzen naar de zichten). Heeft nog geen inzicht in de omvang

bureau jeugdzorg

van het probleem.

(indicatiestelling)

De gemeente Venlo had geen zicht op de capaciteit in de jeugdzorg.

Begeleidingstraject

Venlo: Doortocht beperkt voor jongeren (totaal 14 plaatsen voor begeleid

en (zoals

wonen voor alle leeftijden)

budgettering, hulp

Roerzicht: de jongeren worden begeleid (budgetteren, werken en leren).

bij zoeken van

Zelfstandige huisvesting in in Venlo een grootprobleem (gemeld door

werk en scholing,

Bemoeizorgproject).

begeleid wonen)


Bemoeizorg

Het bemoeizorgproject richt zich op jongeren met een zeer zware problematiek.

(zware gevallen)

Als de jongeren alsnog geplaatst kunnen worden in een jongerenpension is extra begeleiding vanuit het bemoeizorg project nodig. Dit wordt ook gegeven. Het probleem is vooral het tekort aan opvang en huisvestingsmogelijkheden voor deze jongeren. De gemeente heeft aangegeven dat deze functie beperkt aanwezig is.

Vervolgtrajecten

De begeleiding vanuit de GGZ verloopt moeizaam. Wel is er vanuit het

(specifiek gericht

bemoeizorgproject een plan tot aanvulling van het project met deskundigheid

op verslaving,

op het gebied van GGZ en verslavingszorg. Veel jongeren hebben een dubbele

psychische

problematiek op deze terreinen. In de bestaande dagopvang voor verslaafden

problematiek,

horen ze beslist niet thuis.

reclassering)



In de periode 1998-2001 ontvingen de gemeenten Venlo en Roermond jaarlijks

en anderen (bijv.

ca. 7,7 miljoen voor MO/VB/VO.

provincie,

Dijkstalgelden Venlo f 146.916,- en Roermond f 126.894,-.


De gemeente had geen overzicht van de bestedingen van deze doelbijdrage

besteed aan

beschikbaar. De gemeente Venlo had nog geen zicht op de bijdrage aan

projecten voor

pension Roerzicht. De kosten voor Roerzicht waren volgens de gemeente


203

Algemene Rekenkamer

l zwerfjongeren (ook vervolgtrajecten)

f 940.000 De bijdrage van de gemeente hierin werd geschat op f 488.000. Hieraan zouden de Dijkstal gelden worden besteed. De Rekenkamer heeft geen info gekregen van gemeente Roermond (vanwege personeelsproblemen). De gemeente Venlo gaf aan geen goed zicht te hebben op de vraag.

Behaalde resultaten

Pension Roerzicht pas medio 2000 gestart. Positieve uitstroom nog niet


bekend. Bemoeizorg project: niet bekend, gaat om zeer moeilijke gevallen.

Toekomstplannen

De gemeente Venlo wil het begeleid wonen subsidieren. Specifiek project voor

om gaten in de

jongeren uit de jeugdhulpverlening tussen de 18 en 13 jaar. Project moet

opvang te dichten +

voorkomen dat deze jongeren afglijden na vertrek uit instelling. Project is

termijn

ingediend maar nog niet gehonoreerd vanwege de beperkte middelen voor de MO. Wordt meegenomen in de afweging voor 2002. Aan de regiogemeenten zal ook een bijdrage worden gevraagd.


Er is een stuurgroep MO waarin meer instellingen vertegenwoordigd zijnOnbekend is in welke mate de zwerfjongerenproblematiek aan de orde komt. Verder is er bilateraal overleg is tussen CAD en GGZ over bemoeizorg. Dit overleg wordt bottum-up gestimuleerd.

Coördinatie en

Nee.

sturing door gemeente (regierol) Eisen aan de verantwoording

De bijdrage van de gemeente aan pension Roerzicht is een schatting. Aan de bijdrage heeft de gemeente geen verantwoordingseisen gesteld.


204

Onderzoek Opvang Zwerfjongeren

Recommend Documents