Onderwaterarcheologie, onderwater cultureel erfgoed, beheer en het nut van een zoekwijzer voor wrakken
.
RCE
Miljoenen scheepswrakken op de zeebodem
Sommige kennen we, de meeste nog niet.
Die liggen vaak veilig onder een laag zand afgedekt.
De afgelopen decennia, vanaf het begin van de onderwaterarcheologie in Nederland, zochten de archeologen niet naar scheepswrakken, maar kregen die van vissers en anderen actief op het water aangereikt.
Waarom dan nog zoeken in de archieven?
Aan de andere kant waren en zijn er ook mensen die specifiek op zoek gaan naar bepaalde schepen.
We kennen allemaal de voorbeelden wel: de schepen met waardevolle lading. • Geldermalsen, Vliegent Hart, Hollandia, Witte Leeuw, etc. Allemaal gevonden op basis van de historische bronnen.
Het via archieven opsporen van dit soort wrakken is door zeer ervaren onderzoekers gedaan
Schepen werden dus soms echt wel gevonden met behulp van historische data
Maar nu weer even andersom: schepen die al werden aangetroffen door vissers en sportduikers • Wat zijn die waard? • Wat stellen ze voor? • Van wie zijn ze eigenlijk?
Wat is hun cultuurhistorische waarde? Kunnen we dit eigenlijk allemaal met archeologische technieken onderzoeken?
Doormiddel van het archeologisch onderzoek Wordt de materiële bron bestudeerd en op basis daarvan het verleden gereconstreerd. Die reconstuctie is gebaseerd op feiten, op tastbare, maar niet gevoelsmatige zaken.
Wat vertellen de historische bronnen ons? • De schepen die werden gevonden met historische informatie zijn meestal commercieel geborgen: de historische gegevens: de subjectieve waarnemingen zijn de basis voor een verhaal wat geïllustreerd wordt door de archeologische vondsten.
Hier is dus de subjectiviteit leidend
Maar wat is nu belangrijker? • De ‘waarheid’ vanuit het oogpunt van de archeoloog (die ook ‘maar’ de vondsten interpreteert)? • Of de waarheid zoals men die destijds zag en heeft opgeschreven (subjectieve standpunten)?
Beiden zijn belangrijk
Lang is echter gedacht dat het openstellen van archieven betekende dat men de kat op het spek bond wat betreft de schatgraverij.?
?
Is dat wel zo? • 1. Schatgravers weten hun weg wel of hebben daar de juiste mensen voor. • 2. Schatgravers zijn alleen uit op schepen met grote economische waarde • 3. Archeologen zijn juist degene die kunnen leren van de gegevens die in de archieven staan! • 4. In de uitgebreide Nederlandse archieven staat veel over de Nederlandse maritieme geschiedenis en de binding die wij er allemaal mee (kunnen) hebben. Wonend in Nederland of daarbuiten.
Een weg vinden door een woud van papieren • Een scheepswrak kan een waarde hebben omdat het uit een bepaalde periode komt • Omdat het een bepaalde bouwwijze heeft • Omdat het een specifieke lading heeft Of • Omdat het historisch van belang is: belangrijke gebeurtenis, persoon aan boord, eigenaar, etc.
• Met behulp van de archeologie maken we een zo objectief mogelijke reconstructie: een feitelijk plaatje •Met behulp van de archieven, geven we dat objectieve beeld kleur en gevoel mee. Het krijgt betekenis.
Daarom zijn wij nu zo blij met de zoekwijzer die nu is ontwikkeld voor de VOC, WIC en Admiraliteit. • We kunnen nu door de historische betekenissen waarde geven aan de vindplaatsen, het gemeenschappelijk erfgoed en door de archeologie: de tastbaarheid daarvan.
Aanleiding is geweest een archeologisch onderzoek naar het Admiraliteitswrak de Utrecht (1648) in Brazilië. • De wrakresten vertellen een verhaal • De commerciële berging uit 1980 vertelt een volgend verhaal, maar heeft er ook voor gezorgd dat een deel van het opgesloten verhaal is verdwenen • In 2012 wordt een waardestelling op de vindplaats gehouden die weer wat meer puzzelstukjes van het objectieve plaatje gaat opleveren. • De Zoekwijzer heeft echter voor een groter achterliggend verhaal gezorgd die het verhaal kleurt, de binding tussen Nederland, Brazilië en Portugal verduidelijkt en het objectieve deel een duiding geeft.
Wij hopen dan ook dat de zoekwijzer een middel wordt voor anderen om wat vaker de archieven in te duiken en de gevoelens met objectieve observaties samenbrengt
Dank
