Ondernemers in de Brusselse metropool

Ondernemers in de Brusselse metropool

copyright Chak López

jaargang 2, juni 2015

• Meer shoppingcentra in de Brusselse Noordrand gewenst p. 04 • Nieuw verkeerscirculatieplan in Brussel-centrum p. 05 • Huis van het Nederlands geeft advies op maat p. 07

Chris Cools, Armonea:

“Verdubbeling van woonaanbod voor senioren in Brussel tegen 2016”

Publireportage

Waarde en prijs zijn twee verschillende zaken. Dat de monetaire politiek in de eurozone nog een hele tijd soepel zal blijven, mag blijken uit het aankoopprogramma van staatsobligaties dat de ECB enkele weken geleden aankondigde. We verwachten dan ook dat de recente stijging van de rentevoeten beperkt zal blijven.

richting uitging. In de Verenigde Staten zitten de eerste renteverhogingen eraan te komen. Immers, de economische groei in de Verenigde Staten verrast positief en de werkloosheid bedraagt nog slechts 5,5%. In Europa is het alle hens aan dek bij de ECB om het deflatiegevaar af te wenden. De economische groei valt tegen, de inflatie is negatief en de werkloosheid blijft hoger dan 10%. De monetaire politiek in de eurozone zal dan ook nog een hele tijd soepel blijven. De laatste exponent daarvan is het aankoopprogramma dat de ECB enkele weken geleden aankondigde. Wat betreft de verzwakking van de euro, zijn we ervan overtuigd dat we het einde nog niet hebben gezien. We houden onze posities in andere valuta dan de euro dan ook aan. Opwaarts potentieel voor Europese aandelen

Stijging rentevoeten blijft beperkt Sinds 2008 stellen wij reeds dat er teveel schulden zijn opgebouwd en dat deze schuldenberg dient te verminderen. Boven­ dien voorspelden wij dat dit zou leiden tot lage rentevoeten voor langere tijd, misschien wel voor jaren. Afbouw van schulden weegt immers onvermijdelijk op de economische groei. Dit scenario is helemaal waarheid ge­ worden. Maar, de wereld heeft zijn schulden ondertussen niet afgebouwd. Het blijft dan ook onze overtuiging dat een stijging van de rentevoeten beperkt zal blijven. Begin 2014 hebben we de weging van dollarbeleggingen in onze portefeuilles gevoelig verhoogd. Zowel wat betreft onze aandelenbeleggingen als onze obligatie­ beleggingen. Het werd ons toen immers duidelijk dat de monetaire politiek in Europa en in de Verenigde Staten een heel andere

Onze andere grote overtuiging was dat na de kredietcrisis in 2009 het heel interessant was om te beleggen in bedrijven: zowel in aandelen als in bedrijfsobligaties. Het extra rendement dat bedrijfsobligaties bieden bovenop staatsobligaties is sindsdien sterk verminderd. We worden hier een beetje voorzichtiger en hebben de looptijden van onze bedrijfsobligaties in onze portefeuilles dan ook ingekort. Vandaag zien we ook meer potentieel in dollarobligaties, waar de rendementen toch circa 2% hoger zijn dan in Europa. Wat betreft onze aandelen­ beleggingen zien we nog steeds een opwaarts potentieel. De risicopremie (dit is het extra rendement dat aandelen bieden bovenop de risicovrije staatsrente) is nog steeds substantieel. Vooral Europese aandelen zullen profiteren van de dalende euro, lagere olieprijzen en rentevoeten waartegen deze bedrijven zich kunnen herfinancieren op historisch lage niveaus. We hebben de weging van Europese aandelen dan ook gevoelig verhoogd en die van Amerikaanse aandelen verlaagd.

Het moge duidelijk zijn dat de volatiliteit op de financiële markten hoog zal blijven de komende maanden. Voor een actieve belegger opent dit perspectieven. Hij heeft hiervoor niet noodzakelijk een glazen bol nodig. Via doorgedreven huiswerk weet hij ongeveer wat de waarde is waartegen hij bepaalde obligaties en aandelen wenst te kopen. Hij dient dan enkel die waarde te vergelijken met de prijs die daarvoor wordt betaald op de financiële markten. En, met de volatiliteit die we verwachten, is de kans reëel dat die prijzen wel eens zullen verschijnen op de schermen van onze vermogensbeheerders. Erwin Deseyn, Chief Investment Officer CapitalatWork Foyer Group

Manage your future, put your Capital at Work

VERMOGENSBEHEER VERMOGENSPLANNING

Tel.: 02/673 77 11 [email protected] www.capitalatwork.com

Edito

Colofon & inhoud Voka Metropolitan vzw Koningsstraat 154-158 1000 Brussel tel. 02 229 81 42 www.vokametropolitan.be [email protected]

Be.brussels, be.smart 29 juni is het V-dag voor Brussel. Dan gaat het nieuwe Verkeerscirculatieplan in de Vijfhoek van start, waarbij 50ha (nu nog 28ha) van de binnenstad verkeersvrij wordt en doorgaand verkeer wordt geweerd. Het is bang afwachten of V staat voor verkeers­ circulatie of verkeersinfarct. De start is bewust geprogrammeerd aan het begin van de zomervakantie en gaat onder andere gepaard met nieuwe busverbindingen. Het gaat ook om een testperiode van 8 maan­ den waarbij bijsturingen mogelijk zijn. Meer info verder in dit blad (p. 5). Brussel-stad wil hiermee zijn bewoners het leven aangenamer maken, maar rekent ook op een grotere aantrekkingskracht voor handel en talent voor bedrijven. Daar is niets mis mee. Europese steden wedijveren voor het aantrekken van talent. Woon- en levens­ kwaliteit zijn daarin een essentiële troeven, en autoluwe of -vrije zones zijn enkele van de instrumenten. Kopenhagen geeft ter zake al jaren de toon aan en groeide de voorbije jaren uit tot dé fietsstad. Madrid wil zijn centrum de komende vijf jaar volledig verkeersvrij maken en Parijs wil tegen 2020 het aantal fietspaden verdubbelen, diesel­ wagens bannen en drukke verkeersassen voorbehouden voor elektrische wagens. Is Brussel dan goed bezig? We hebben toch nog onze twijfels. Er is vooreerst een pro­ bleem van timing. Het centrum binnen de Vijfhoek verkeersvrij maken, zonder eerst of minstens tegelijk de congestie op de kleine ring en de toegangswegen naar Brussel aan te pakken, dat is de kar voor het paard spannen. Wij vrezen dat de kleine ring en toegangswegen naar het centrum nog meer komen vast te zitten. Nochtans staan een aantal mobiliteits­ ingrepen op de agenda die deze ver­ keerstroom kunnen verlichten, waarvan sommige op vrij korte termijn. Denk aan de versnelde activering van het Gewestelijk Expressnet (GEN) die federaal verkeers­ minister Galant op de sporen zet (p. 8 in dit blad). Ook het passend wettelijk kader voor de taxidiensten van Uber of soortgenoten biedt uitzicht op minder auto’s in de stad omdat wagenvervoer meer gedeeld wordt. Aan de rand ontwikkelen zich stadsdistri­ butiecentra, die zwaar vrachtverkeer uit de stad houden, waar grote spelers als bpost zich op werpen. Op wat langere termijn kunnen de geplande tramlijnen van de rand naar het centrum, naast de uitbreiding van de kilometerheffing naar personenwagens, een boost geven aan collectief vervoer.

Drastische mobiliteitsingrepen zoals het nieuwe verkeerscirculatieplan van de stad Brussel vragen afstemming met andere maatregelen en tussen verschillende besturen, met een totaalaanpak voor de hele metropool en een stappenplan. Een must als het over mobiliteit gaat, want deze houdt zich niet aan politieke grenzen. Daarnaast missen we in de Brusselse metropool een drive voor creatieve tota­ le mobiliteitsoplossingen, de zogeheten smart mobility. Onlangs kwam een ploeg van IBM op studiebezoek in Brussel om de mobiliteits­problematiek onder de loep te nemen, overigens op vraag van de Brusselse regering. We hopen dat die met hun bevindingen snel aan de slag gaat. Het gaat vaak om ingrepen mogelijk gemaakt door nieuwe technologie en de ontwikkeling van de digitale communicatie. Een smartphone kan u snel leiden naar een open parkeerplaats, zonder eindeloos rond te toeren. Verkeerspatronen kunnen in real time uit smartphoneverkeer in kaart gebracht worden. Verkeerslichten kunnen beter worden afgesteld op verkeersstromen. Het gaat evenzeer om betere organisatie van het collectief vervoer: rijstroken reser­ veren voor collectief vervoer, één ticket voor trein, tram, bus, metro in de hele metropool met betere afstemming van uurschema’s … Smart is ook het inzetten op propere wagens. Elektrische wagens, of wagens op gecomprimeerd aardgas, dragen sterk bij tot een beter leefklimaat, door de verminder­ de uitstoot van CO2 en fijn stof. De overheid kan hier extra stimulansen geven. Be.brussels is de mooie slogan die je verwelkomt bij het binnenrijden. Graag aanvullen met be.smart…En dat mag natuurlijk evenzeer voor de Vlaamse Rand.

Redactie Jan Van Doren, hoofdredacteur, [email protected] Kris Timmermans, eindredacteur, [email protected] Steven Betz, Paul Hegge, Els Heyvaert, Bart Moens, Johanna Neyt, Goedele Sannen, Sonja Teughels, Zoë Van Nieuwenhoven Ontwerp & druk Artoos Communicatiegroep Publiciteit Jan Van Doren, [email protected] Verantwoordelijke uitgever Jean-Paul Van Avermaet, i.o.v. VEVIA vzw Koningsstraat 154-158 1000 Brussel Het overnemen van gehele en/of gedeeltelijke bijdragen is slechts toegelaten mits de uitdrukkelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever. Op de cover: Chris Cools, Armonea copyright: Chak López Inhoud Edito Colofon & inhoud

01

Naar 15.000 elektrische wagens in de Brusselse metropool

02

Armonea verdubbelt aanbod woonzorg voor senioren in Brussel

03

Vraag naar bijkomende shoppingcentra in de Noordrand is groot

04

Centrum Brussel meer verkeersvrij vanaf 29 juni

05

Federale Verzekering versterkt aanwezigheid in Brussel en de Rand

06

Huis van het Nederlands geeft advies op maat

07

Van GEN naar S-baan

08

Voorjaarslunch met Koen Van Gerven (bpost) 09 Young Voka Metropolitan

09

Partners

Jean-Paul Van Avermaet Voorzitter

01

Electrabel, Groep ENGIE, ziet enorm groeipotentieel

Naar 15.000 elektrische wagens in de Brusselse metropool Binnen vijf jaar kunnen er 15.000 elektrische wagens rondrijden in de Brusselse metropool. Dat zal een drastische verbetering van de luchtkwaliteit betekenen. Op dit ogenblik zijn er slechts 2.600 elektrische wagens op de Belgische wegen. ENGIE - de nieuwe groepsnaam van GDF SUEZ met energiepoot Electrabel - is overtuigd van het groeipotentieel en timmert aan de weg. De ambitie van ENGIE is om de leider te zijn in de transitie in Europa naar een duurzaam energiemodel. Daarin is mobiliteit essentieel. Een gesprek met Griet Heyvaert, Head of Public Affairs, en Didier Léchaudé, Head of Sales Business. Wat doen jullie bij Electrabel hier concreet rond? G. Heyvaert: “In eigen huis werken we aan een geïntegreerde aanpak rond duurzame mobiliteit. Verplaatsingen worden zo vaak mogelijk vermeden, onder meer door ge­ bruik van videoconferentie of open offices. Daarnaast bevorderen we het gebruik van openbaar vervoer of fiets. De toegang tot het openbaar vervoer is een belangrijk criterium bij de selectie van onze sites. We promoten groenere mobiliteits­ oplossingen indien er toch verplaatsingen nodig zijn. We werken sinds 2010 met een groen mobiliteitsbudget waarbij de werknemer kan kiezen uit een portfolio van energiezuinige voertuigen. Hoe minder de bedrijfswagen verbruikt, hoe meer budget. Dit budget geldt ook voor alternatieve modi, zoals trein, metro, fiets. Sinds 2014 kunnen werknemers ook kiezen voor een elektrisch voertuig als bedrijfswagen. We maakten de ommezwaai: in 2010 kwam nog 75% van de mensen met de wagen naar het werk en 25% met het openbaar vervoer. In 2015 is de verhouding omgedraaid.” Wat zijn de troeven van elektrische wagens? G. Heyvaert: “Voertuigen op elektriciteit zijn zeer milieuvriendelijk en maken amper geluid. Vandaag hebben de meeste elektrische auto’s een autonomie van 150 km, met Tesla als uitzondering die tot 450 km ver kan zonder bijladen. Dat is vaak voldoende: 80% van de particuliere chauf­ feurs legt dagelijks niet meer dan 50 km af. We promoten ook het gebruik van voer­ tuigen op aardgas. Hun actieradius is ruimer en ze zijn ook aantrekkelijk qua energie­ verbruik en milieuprestaties. Bovendien is de aankoopprijs van dit soort voertuigen

02

Griet Heyvaert, Head of Public Affairs

Didier Léchaudé, Head of Sales Business

vergelijkbaar met die van een klassiek voertuig, terwijl de prijs van de brandstof ongeveer 25% lager ligt. Voor elektrische voertuigen ligt de aankoopprijs nu nog hoger, maar het prijsverschil slinkt voort­ durend.”

station in Brussel een snellaadpunt waar men 80% van de batterij kan opladen in 30 minuten. Al meer dan 30 taxi’s gebruiken het frequent. Dit laadpunt is beschikbaar voor alle elektrische rijders en laadde sinds de start in juli 2014 al meer dan 8.000 auto’s op, goed voor bijna 800.000 km CO2 vrije kilometers. Om de ontwikkeling van elektrische voer­ tuigen nog meer te versnellen, zijn er extra fiscale incentives nodig.”

Welke zijn de voorwaarden voor de ontwikkeling van elektrische wagens? G. Heyvaert: “De belangrijkste voorwaarden zijn voldoende keuze in aanbod van wagens, voldoende beschikbaarheid van laadoplossingen en een aanvaardbare totale investerings- en gebruikskost. Deze voor­ waarden zijn vandaag in België aanwezig voor bedrijven zodat de markt eindelijk kan groeien. De keuze aan voertuigen is sterk toegenomen. De gebruikskost is interes­ sant, voornamelijk voor bedrijfswagens, omwille van relatief lage brandstofkosten en fiscale voordelen: 120% fiscaal aftrekbaar voor elektrische voertuigen en 75% voor de elektriciteit als brandstof. Tenslotte zijn er steeds meer toegankelijke laadpunten. Maar vergeet niet: 90% van het opladen gebeurt thuis of op het werk, slechts 10% op (semi-)publieke plaatsen.” D. Léchaudé: “Electrabel biedt voor het laden een complete oplossing aan. We analyseren de noden van de klant en bieden een innovatieve laadinfrastructuur aan i.s.m. zusterbedrijf Cofely. Electrabel installeerde ook aan haar hoofdzetel naast het Noord­

Wat is nodig voor wagens op aardgas? D. Léchaudé: “De voornaamste voorwaar­ den om de CNG-markt te stimuleren zijn een voldoende keuze in het aanbod van wagens, beschikbaarheid van de laad­ infrastructuur en een stabiel regelgevend kader. Vandaag zijn er 25 CNG-stations in België, wat te weinig is voor de 1.500 CNG-voertuigen die rond rijden. Er is een marktpotentieel van ongeveer 125.000 voertuigen tegen 2025.” “In 2014 richtten we samen met G&V Energy Group en ELSA (IDETA) het bedrijf ENORA op met als doel aardgastank­ stations te ontwikkelen, te bouwen en uit te baten in België. Op dit ogenblik baat Electrabel drie CNG-stations uit en voorziet ze een tiental andere stations in België van aardgas. Recent openden we 2 nieuwe sta­ tions (Aalst en Doornik). Binnenkort volgen nog 2 nieuwe in Zellik en Nijvel.”

Chris Cools, CEO, vraagt ruimte om te ondernemen in zorg

Armonea verdubbelt aanbod woonzorg voor senioren in Brussel “Tegen 2016 zal Armonea haar aanbod voor senioren in Brussel verdubbelen tot 1822 woon­ gelegenheden”, zegt Chris Cools, CEO, in een gesprek met de redactie. De topman van Armonea dringt wel aan op een wetgevend kader dat meer ruimte biedt om te ondernemen in woonzorg voor senioren. Armonea is laureaat van de Trends Gazellen 2015 in Brussel, als snelst groeiende bedrijf (categorie grote ondernemingen). De onderneming is één van de leidende private groepen in de ontwikkeling van woongelegenheden voor senioren, waar zorg steeds meer een onderdeel van vormt. Wat is voor uw bedrijf de belangrijkste reden om in de Brusselse metropool actief te zijn? Chris Cools: “Armonea heeft belangrijke roots in Brussel. We zijn er sinds 1979 actief. Op dat moment nam één van onze oprichters, Jean Van Milders, zes residenties over in Brussel. Toen al met de duidelijke visie dat senioren hun leven moeten kunnen verder zetten zoals ze dat gewoon zijn. Maar dan met de gemoedsrust dat er in geval van nood altijd iemand dichtbij is. Tot voor kort had Armonea nog weinig woonzorgcentra in Brussel, maar daar komt nu verandering in. We merken dat er vraag is naar kwaliteitsvolle woonzorg voor senioren. “

kantoorgebouw getransformeerd tot woonzorgcentrum. Daarnaast is de woonzorgsector sterk gereguleerd door de overheid. In Brussel heb je drie instanties: de Gemeenschappelijke Gemeenschaps­ commissie, de Commissie van de Franse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeen­ schapscommissie. En dan heb je nog de federale, Waalse en Vlaamse overheid, die op vlak van financiering van de gezond­ heidszorg en het welzijnsbeleid eigen richtlijnen hebben. Het gevolg is we soms te maken krijgen met tegenstrijdige richtlijnen, verouderde wetgeving, onnodige complexi­ teit en vaak ook overregulering. “ “Een ander knelpunt betreft het vinden van goed opgeleide medewerkers. Het wordt een uitdaging om voldoende verpleeg­ kundigen, zorgkundigen en verzorgenden te vinden. Maar ook goeie chef-koks vinden is niet eenvoudig. Elke dag kunnen genieten

Wat zijn de verdere plannen van uw bedrijf in de Brusselse metropool?

Wat verwacht u van het beleid? Chris Cools: “Senioren willen liefst in hun eigen wijk blijven wonen. Van de overheid in Brussel zou ik verwachten dat ze de betaalbaarheid van kwalitatieve opvang zowel voor senioren als voor de maat­ schappij nauwlettend in de gaten houdt. Er is een debat nodig rond de rol van de OCMW-rusthuizen, waar we nu met zware financiële verliezen kampen. De overheid moet ook een hoogstaande kwaliteit van zorg kunnen garanderen via juist gekozen, meetbare indicatoren. Die moeten ruimte bieden om te ondernemen. We moeten beter kunnen inspelen op de noden van de nieuwe generatie senioren, maar merken dat het wetgevend kader innovatie vaak structureel afremt.” “We vragen ook meer aandacht voor efficiëntie. Zo zijn we bijvoorbeeld verplicht om de bloeddruk van onze residenten te laten meten door een verpleegkundige. Terwijl er zoveel hulpmiddelen bestaan vandaag die dat even goed kunnen. Dat leidt tot hoge kosten en een inefficiënt gebruik van de middelen. Daarbij is het ook belangrijk en fair dat er duidelijke, zinvolle en gelijke spelregels zijn voor alle spelers op het veld. Op dat vlak is er nog werk te verrichten.”

Chris Cools: “Tegen eind 2016 zal Armonea haar capaciteit in Brussel verdubbelen, van 982 woongelegenheden voor senioren – in een service residentie of een woonzorg­ centrum - naar 1822 woongelegenheden. We zullen voor het eerst ook serviceflats aanbieden in Brussel en vooral inzetten op hoogstaande en comfortabele zorg in nieuwe woonzorgcentra, in een hedendaags modern concept met gebruik van de nieuwste technologie.”

Wat zou uw project zijn om de Brussel­ se metropool aantrekkelijker te maken?

Wat is het belangrijkste knelpunt om hier te blijven investeren? Chris Cools: “Vooreerst de prijs en de beschikbaarheid van de bouwgronden. Indien we geen bouwgrond vinden, lossen we dit op met een alternatief. Zo hebben we in ‘Les Terrasses du Bois’ in Watermaal-Bosvoorde een leegstaand

van lekker eten is één van de belangrijkste eisen van onze klanten. Armonea is ge­ dreven door een sterke groei en is met 1000 aanwervingen op 18 maanden trouwens één van de grootste aanwervers van het land. “

copyright Chak López

CEO Chris Cools: “We moeten beter kunnen inspelen op de noden van de nieuwe generatie senioren, maar merken dat het wetgevend kader innovatie vaak structureel afremt.”

Chris Cools: “Ik zie drie prioriteiten: 1) de mobiliteit verbeteren; 2) zorgen voor een leefbare stad met natuur, cultuur en betaal­ bare woningen; 3) integratie en diversiteit, die een gezellige smeltkroes van verschillen­ de mensen en culturen creëert zoals in elke grote, moderne wereldstad.“

03

Markt voor kleinhandel in volle transformatie

Vraag naar bijkomende shoppingcentra in de Noordrand is groot “In de Noordrand van Brussel is er nog nood aan een 200.000m² bijkomende shoppingcentra. Dat komt ongeveer overeen met de oppervlakte van de drie geplande shoppingcentra Docks, Uplace en Neo. Het is wel goede zaak dat de drie centra niet tegelijk openen. De markt zal uitwijzen of de laatste in de rij, normaal NEO, zijn concept zal moeten aanpassen.” Zo kijkt Boris van Haare Heijmeijer van vastgoedontwikkelaar Cush­ man & Wakefield, als marktanalist aan tegen de wedloop van de drie shoppingcentra in de Noordrand van Brussel. Van Haare Heijmeijer gaf zijn analyse van de retailmarkt in de Brusselse metropool voor de Voka Vastgoed Club, die op 23 april te gast was in het winkel- en woon­ project ‘Toison d’Or’ aan de Gulden Vlieslaan in Brussel (zie kader). De partner van Cushman & Wakefield baseert zijn analyse op een aantal gegevens en tendensen die aangeven dat er in de Noordrand nog een grote behoefte is aan shoppingcentra. Ten eerste is België in het algemeen vergeleken met de rest van Europa nog vrij onder­ ontwikkeld inzake shoppingcentra. Ons land kent een 120m² aan shoppingcentra per 1.000 inwoners t.o.v. een Europees gemiddeld van een 250m² (zie grafiek). Een tweede factor betreft de demografie. Brussel kent een aan­ zienlijke bevolkingsgroei. De voorbije tien jaar dikte de bevolking met nagenoeg 20% aan, waarmee het koploper is bij de Europese steden inzake bevolkingsgroei. Ook de komende tien jaar wordt een verdere groei verwacht, en die zal het meest uitgesproken zijn aan de noordkant van Brussel. Tegelijk is er aan de Noordkant weinig of geen aanbod vandaag.

Consument wil het anders Van Haare Heijmeijer wijst op de trend naar meer ontwikkeling van kleinhandel in de periferie en in grootstedelijke winkelcentra. Deze trend heeft te maken met bepaalde wijzigingen in het consumenten­ gedrag, zo bleek uit de analyse van de retailmarkt die Willem Delaat van Idea Consult op de Vastgoed Club presenteerde. De consument gaat steeds meer voor lagere prijzen, om met hetzelfde budget meer en sneller te kopen. Dat leidt tot een toenemend marktaandeel van winkelketens, van 13% naar 23% over de laatste vijf jaar, omdat die door hun schaal kosten kunnen drukken. Die ketens vinden meer hun weg naar de periferie. Een andere trend is dat de consument meer uit is op beleving bij het winkelen en producten met een uitgesproken identiteit. “Shoppers gaan minder shoppen, maar als ze gaan, gaan ze langer en zijn ze bereid verder te gaan. Dat leidt tot een concentratie van winkelge­ bieden, veelal in of nabij grotere steden en shoppingcentra die mee evolueren”, aldus Delaat. Is er dan plaats voor de drie nieuwe geplande shoppingcentra in Brussel en de Noordrand? Van Haare Heijmeijer (Cushman & Wakefield) geeft aan dat er volgens objectieve studies een nood is aan een 200.000m² extra. Docks Bruxsel telt 45.000m² handelsop­ pervlakte. De bouw is begonnen en de opening is voor volgend jaar. Uplace (Machelen) voorziet in 80.000m² (winkelruimte en vrijetijd) en kan, als alles op schema blijft, open gaan in 2018. NEO (Heizel, Brussel) omvat 81.000m² retail en zou pas in 2022 ten vroegste de deuren openen. “Het is een goede zaak dat deze shoppingcentra niet allemaal tegelijk opstarten. Na de start van Docks en Uplace, zal de markt wel aangeven hoe een bijkomend shoppingcenter van zowat 80.000m² zich in dit globale aanbod kan integreren”, aldus de partner van Cushman & Wakefield.

Vastgoedclub bezoekt ‘Toison d’Or’ Op 23 april verzamelde de Voka Vastgoed Club in het gloednieu­ we winkel- en wooncomplex ‘Toison d’Or’ in het centrum van Brussel. Zowat 80 vastgoedprofessionals konden een unieke kijk achter de schermen nemen van deze nieuwe archtitectuurtem­ pel, die nog volop in de steigers staat. Ontwikkelaar en vastgoed­ investeerder Prowinko zorgde voor een ingenieus design, dat publieke en private delen scheidt, met vele knipogen naar de art nouveau. Het project geeft aan dat ook in het stadscentrum nog interessante winkelgebieden kunnen worden ontwikkeld. De Voka Vastgoed Club biedt vastgoedprofessionals actief in de Brusselse metropool de mogelijkheid om over verschillende beroepstakken heen alle actoren in de vastgoedwereld in de regio te ontmoeten. Shoppingcentra: aantal m² per 1000 inwoners in Europa (bron: Cushman & Wakefield)

04

Meer info? [email protected]

Impact nieuw verkeerscirculatieplan onzeker

Centrum Brussel meer verkeersvrij vanaf 29 juni Maandag 29 juni is het V-dag in hartje Brussel. Dan start het nieuwe verkeerscirculatieplan van de Stad binnen de vijfhoek, met een gevoelige uitbreiding van de verkeersvrije zone. Het is bang afwachten wat het effect zal zijn. Gaan we naar een verkeersinfarct? Brusselse schepen van mobiliteit Els Ampe denkt dat het zo’n vaart niet loopt. Na een testfase van acht maanden zijn ook nog bijsturingen mogelijk. De oppervlakte van de voetgangerszone in de vijfhoek verdubbelt tot 50 hectare. Heel wat straten worden toegevoegd aan de bestaande voetgangerszone: het Beurs­ plein, de Anspachlaan en omliggende stra­ ten. De verkeersvrije straten worden afgezet met nadarhekkens en bloembakken, die op termijn vervangen worden door uitschuifba­ re palen. Sommige personen kunnen een toelating krijgen om een voetgangerszone (tijdelijk) te betreden met een voertuig. De geplande herinrichting van de centrale lanen zal eerst begin 2018 rond zijn.

MAI

LA

AN

JACQ PH

E

M

EM

AX

ILE

P

OL AD

E

P

DA

NS

P RUE FO

SS

RT

AE

P

ST

RU

EA

PP

R.

ED

EL

EC

UX

LO

P

UY

WO

LV

UP

S

EN

GR

LAAN PACH BLD

²R U BR E D OE U KS MA TR R AA AIS T

IN

P

P

AC

HST

R.

ER

N

A

A

TL

O

IM

A

RL

SC

HIL

DK

AT

RA

G PL RA A ND CE

D

NA

BL

AP

P

BE

gemotoriseerd verkeer/

ST

R.

T TRAA

R.

P

AL

R.

EX

IE

P

NS CE

P

RO

ER

R BL UE AE BL SS AE TR S AA T

SS

TR

E

.

D D.

L

EM

RUE

DE LA

LOI

WET

STR.

rijrichting plaatselijke verkeer

UR

RE

PE

EB

busbaan (enkel toegankelijk voor bus, taxi’s en etsen)

BL

busterminus

R HO UE OG HAU ST TE RA AT

BL D M AV AU ST . D RIC AL E EL IN ST EM GR AL ON AD IN NIE LA GR R AN AD LA

AN

LL

P

P

ST

LE

RD

ROYA

S

KE

BA

P

RUE

DE

IZ

ER

RU RE E D GE E NT LA SC RE HA GE PS NC TR E .

P

M

uM

E

r. d

RU

N

AA

SL

LO

KONI

DU

ID

I-

E

NGSS

ST ID ZU

RU

rijrichting

N

ST

DE

EL

V TE AR

CIRCULATIEPLAN VIJFHOEK 05.01.2015

ECO

BL

D.

P

TO

AN

Tegelijk zet de stad in op alternatieven voor het autoverkeer. Zo wordt het fietsnetwerk binnen het centrum uitgebreid. De geweste­ lijke fietsroutes worden aangevuld met loka­ le fietsroutes. Fietsers kunnen zo makkelijker van de ene wijk naar de andere rijden. Ook het busaanbod in de benedenstad wijzigt ingrijpend. De belangrijkste nieuwigheid is

P

P

E

“Binnen de vijfhoek zal er maar 30 km per uur mogen gereden worden en het doorgaand verkeer zal naar de kleine ring gedwongen worden”, aldus schepen van mobiliteit Els Ampe. Doelstelling van de stad is om het centrum meer leefbaar en aan­ trekkelijk te maken, in de overtuiging dat dit ook de handel in de stad ten goede komt.

N LA

EKEN DE LA RUE

RU

Fiets en bus

BLD.

P

N VA

De uitbreiding van de voetgangerszone brengt ook een wijziging van de rijrichting mee in meer dan 20 straten in het centrum. Dit is nodig om de voetgangerszone bereik­ baar te houden en transitverkeer te weren. Het nieuwe circulatieplan omvat in- en uitgaande lussen en ook een bestemmings­ lus. Deze bestemmingslus creëert ruimte voor de voetgangerszone en maakt ze bereikbaar. De bestemmingslus moet ervoor zorgen dat lokaal verkeer tussen de wijken mogelijk blijft, en het bestemmingsverkeer vlotter naar publieke parkings leiden. Er komen op termijn ook enkele nieuwe stadsparkings bij. De aangepaste verkeers­ circulatie wordt weergegeven op bijgevoeg­ de kaart.

AN

STR.

P

bestaande publieke parkings P P

een nieuwe ‘lusbus’ rond de verkeersvrije zone, die tevens een verbinding legt tussen de beneden- en de bovenstad. Vanaf 29 juni 2015 gaat de testfase voor de nieuwe circulatie in. De stad Brussel en het Brussels Gewest doen dit samen. “Ondanks het vele studiewerk is moeilijk te voorspellen hoe mensen zich aan de nieuwe situatie zullen aanpassen. Studiewerk en praktijk kunnen verschillen. Daarom is een testfase van 8 maanden nodig. We kunnen dan nog aanpassingen doen vóór de grote werken aan de centrale lanen beginnen. Die heraanleg is pas voor 2016 en later”, legt Ampe uit. Ze wijst er ook op dat gedurende de testperiode een aantal plaatselijke ondernemers, handelaars en federaties zullen uitgenodigd worden om in een klankbordgroep te zetelen.

nieuwe ondergrondse publieke parking/

De Brusselse schepen van mobiliteit erkent dat het nieuwe verkeerscirculatieplan de bestaande congestieproblemen op de kleine ring zeker niet zullen verlichten. Ze wijst op de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Brusselse schepen, tevens Brussels parlementslid, is in dit verband een sterk pleitbezorger van nieuwe metrolijnen. Meer informatie: Alle informatie over het circulatieplan kunt u terugvinden op www.circulatieplan.be. Een callcenter staat ter beschikking voor uw vragen op het gratis nummer 0800-85 585 (openingsuren zijn van 9.00u tot 12.00u en van 14.00u tot 16.00u). U kan ook steeds een e-mail sturen naar [email protected].

05

Federale Verzekering versterkt aanwezigheid in Brussel en de Rand Al jaren zet Federale Verzekering in op nabijheid bij haar klanten. Die lijn trekt de verzekeringsmaatschappij consequent door. Zo opende de verzekeraar recentelijk twee nieuwe kantoren in Brussel en de Rand, maar zet zij ook in op haar online aanwezigheid. Kantoren in Brussel en de Rand Federale Verzekering is al jarenlang een vaste waarde in Brussel. De maatschappij heeft haar hoofdzetel dichtbij de Grote Markt, en er zijn reeds twee drukbezochte kantoren in het Brusselse: één in Sint-Pieters-Woluwe, en een ander in centrum Brussel, in de hoofdzetel. Federale Verzekering opende onlangs twee nieuwe kantoren. De beide kantoren openden terzelfdertijd in Ganshoren (Koningin Fabiolaplein 1) en in Halle (Zuster Bernardastraat 67, kruispunt met de Auguste Demaeghtlaan). Op deze manier tracht de maatschappij nog meer in te zetten op een ‘offline’ bereikbaarheid voor haar klanten. Want een persoonlijk en gepersonaliseerd contact met haar klanten, staat voorop voor de verzekeraar. Ondernemers kunnen met vragen terecht bij één van de vele adviseurs van Federale Verzekering. Die kunnen globale oplos­ singen op maat van het bedrijf uitwerken. Federale Verzekering zorgt er voor dat klanten makkelijk met vragen bij iemand terecht kunt, in persoon. Zo heeft de klant dus snel een duidelijk en klaar antwoord op al zijn vragen, hetzij als particulier, hetzij als ondernemer. Federale Verzekering is ooit begonnen als verzekeraar in Brussel. Haar roots liggen in het historische centrum. En de ontwikke­ lingen van de laatste maanden tonen dus aan dat ze haar roots niet vergeet, en nog meer inzet op haar aanwezig in Brussel en de Rand. En naast die persoonlijke, ‘offline’ aanwe­ zigheid, zal de verzekeraar ook inzetten op een verhoogde online aanwezigheid. Door een snel veranderd internetlandschap – waar veel zelfstandige ondernemers ook mee te maken krijgen – bleek al snel dat de website van Federale Verzekering aan vervanging toe was. Een geheel nieuwe website staat in de steigers. De lancering is gepland voor het najaar. De nieuwe website voorziet in een verhoogde gebruiksvriende­ lijkheid, online offerteaanvragen, interactieve

06

“Federale Verzekering opent nieuwe kantoren in Brussel en de Rand. Kantoorhouder Didier Debourg bij het nieuwe kantoor in Ganshoren”

mogelijkheden, een modernere lay-out, … alles wat van een up-to-date webomgeving wordt gevraagd. Trofee voor Arbeidsongevallen­ verzekering Uiteraard zullen bedrijfsklanten nog steeds hun verzekeringen online kunnen beheren in ‘My FEDERALE’. Ook arbeidsongevallen en de opvolging van het beheer ervan zullen nog steeds online kunnen gedaan worden via deze gepersonaliseerde webtool. Voor haar arbeidsongevallenverzekering heeft Federale Verzekering trouwens eind april, en dit al voor het 3de jaar op rij, de Verzeke­ ringstrofee gewonnen. De trofee is dus een erkenning van de professionele wereld en getuigt van het professionalisme en van de ervaring van deze verzekeraar met de bedrijfswereld. Het winnen van de trofee ligt niet enkel aan de kwaliteit van het verzekeringsproduct, maar ook aan de hele omkadering. Zo kunnen bedrijfsklanten rekenen op een zeer kwalitatieve preventieservice. Deze

dienst staat klanten bij met praktische tips en voorlichtingen zodat het aantal en de ernst van de arbeidsongevallen naar omlaag gaan. En gebeurt er toch iets op de bedrijfsvloer of werf? Dan staat de Dienst Slachtoffer­ begeleiding paraat. Zij begeleidt het slachtoffer, maar ook zijn of haar familie en werkgever, gedurende de periode van de revalidatie. Ook in geval van een eventueel overlijden laat deze dienst de nabestaanden niet in de steek. Verder is er de toekenning door Federale Verzekering van restorno’s, die voor elk product anders zijn en evolueren met de tijd in functie van de bedrijfsresultaten en de economische conjunctuur. Ze zijn niet gegarandeerd en worden bepaald door de Raad van Bestuur. Federale Verzekering heeft geen externe aandeelhouders en kan dus haar winst delen met haar klanten. Een interessante piste om het rendement voor haar klanten nog te verhogen. Redactie: Federale Verzekering

Meer Nederlands in uw bedrijf in Brussel?

Huis van het Nederlands geeft advies op maat Klanten worden graag in hun eigen taal bediend. Toch lukt dat in Brussel niet altijd. Als werkgever bent u al blij als u goede werknemers vindt. Dat ze niet vlot tweetalig zijn, neemt u er nood­ gedwongen bij. U hoopt dat ze die tweede taal later wel zullen leren, maar eenvoudig is dat niet. Het Brussels Huis van het Nederlands kan u helpen om meer Nederlands binnen te brengen in uw bedrijf. Het Huis is het aanspreekpunt voor alle vragen over Nederlands leren en oefenen in uw bedrijf in Brussel. We spraken met directeur Els Deslé. Wat doet het Huis van het Nederlands Brussel?

Met welke vragen komen bedrijven zoal bij u terecht?

“Iedereen die informatie wil over Nederlands leren of Nederlands oefenen kan bij ons terecht. Concreet komen mensen bij ons langs voor een taaltest en oriënteren we hen naar een passend lesaanbod in het volwassenenonderwijs. Jaarlijks testen we zo’n twintigduizend mensen. En voor bedrijven hebben we een specifiek adviesen begeleidingsaanbod.”

“Bedrijven kloppen bij ons aan met heel uiteenlopende vragen. Wat we vaak zien is dat bedrijven zelf al eerst taallessen hebben georganiseerd, maar dat ze er niet in slagen om hun medewerkers aan te zetten om het Nederlands ook effectief te gebruiken. En laat dat net ons sterke punt zijn. We zetten binnen onze begeleiding erg in op het toepassen van het geleerde op de werk­ vloer, onder andere door het organiseren van zogenaamde ‘oefenkansen’ op het werk zoals conversatietafels, peter-/meter­ schappen of de ‘Dag van het Nederlands’.”

Wat houdt dit concreet in? “We starten met een analyse van de taalsituatie in het bedrijf aan de hand van niveautesten, enquêtes, observaties en gesprekken. Op basis hiervan stippelen we een taaltraject op maat uit. Ons uitgangs­ punt is dat de medewerkers het Nederlands moeten leren dat ze effectief nodig hebben voor hun job, en ook op lange termijn blijven gebruiken. We helpen ook om verschillende taalacties op te starten en zorgen nadien voor kwaliteitsbewaking.”

Wat zijn de voordelen van een samenwerking met het Huis? “Een samenwerking met het Huis biedt veel voordelen. Zo zullen de taalinspanningen van het bedrijf beter renderen omdat de medewerkers het specifieke Nederlands leren dat bij hun functie past. Bij het zoeken naar een geschikte talenschool wint het bedrijf bovendien tijd omdat het toegang

krijgt tot ons uitgebreide netwerk van partners. We hebben geen commerciële belangen, waardoor het bedrijf er zeker van kan zijn dat het neutraal advies krijgt. En – niet onbelangrijk – aangezien het Huis voor zijn dienstverlening aan bedrijven gesubsidieerd wordt, blijft de kostprijs beperkt. We zorgen er ook voor dat het bedrijf de nodige knowhow verwerft om na de samenwerking de taalacties zelfstandig verder te zetten.” Zij deden al beroep op het Huis van het Nederlands: “Samen met het Huis zijn we tot een succesvolle formule gekomen om de taallessen te combineren met de praktische organisatie van de winkel. De verkopers leren tijdens een taalbad van 2 weken precies wat ze nodig hebben voor hun job. Door de professionele begeleiding en advies van het Huis heb ik zelf ook veel geleerd over het organiseren van interne taalopleidingen.” Nicolas Rombaut, Directeur in opleiding bij Decathlon Anderlecht “We wilden het Nederlands van onze medewerkers verbeteren maar wisten niet goed waar te beginnen. Het Huis van het Nederlands heeft voor ons in kaart gebracht wat onze medewerkers nodig hadden binnen hun functie en hoe we dit verder konden aanpakken. De conversatietafels Nederlands die we nu organiseren, hebben een zichtbaar positief effect op de samenwerking tussen Franstalige en Nederlandstalige collega’s.” Audrey Perna, Human Resources Officer bij Nationale Suisse

Het team taalbeleid bedrijven, boven van links naar rechts: Marianne Wals, Joke Jacobs, Els Deslé, Rudy Van den Broecke, en onder van links naar rechts: Marie Taminau, Saar Timmermans

Benieuwd naar wat het Brussels Huis van het Nederlands voor uw bedrijf kan betekenen? Maak vrijblijvend een afspraak met een adviseur taalbeleid via 02 501 66 60 of via [email protected]. www.huisnederlandsbrussel.be/taaladvies

07

Beleid in de Brusselse metropool

Van GEN naar S-baan De NMBS brengt het GEN (Gewestelijk Expressnet) in een nieuwe versnelling. In het bijzonder de verbindingen in Brussel en de onmiddellijke rand worden beter in de markt gezet, onder de merknaam ‘S-baan’. Nog op het vlak van mobiliteit hebben de drie gewesten samen de stap gezet naar de invoering van een kilometerheffing voor vrachtwagens. Op de arbeidsmarkt blijkt er ook meer mobiliteit te zijn van Brusselse werkzoekenden naar de rand. Verder vermelden we nog een gezamenlijk programma van de drie gewesten voor steun aan interregionale innovatieprojecten.

Het GEN is een voorstadsnet van openbaar vervoer rond Brussel. Het moet zorgen dat pendelaars die in een straal van 30km rond Brussel wonen per trein, metro, tram of bus van de verschillende openbare vervoers­ maatschappijen snel op hun bestemming geraken. In totaal betreft het 141 trein­ stations, waarvan 81 in Vlaanderen, 33 in Brussel, en 27 in Wallonië. Het GEN werd ruim 15 jaar geleden gelan­ ceerd, maar liep voortdurend vertraging op. Intussen zijn toch al enkele belangrijke delen van de noodzakelijke infrastructuurwerken voltooid. Het betreft in het bijzonder de verruiming van de spoorverbindingen tussen Brussel en de brede rand van 2 naar 4 sporen. De vereiste sporen van Brussel naar Leuven evenals naar Halle (Bergen) liggen er al. Ook is er al rollend materiaal aangekocht.

“De kilometerheffing voor vrachtwagens zal weinig aan de files verhelpen zolang er ook geen heffing voor personenwagens komt.” De NMBS stelde onlangs dat reeds 62% van het GEN-aanbod (per trein) in gebruik is. De NMBS-top en federaal minister van mobiliteit Jacqueline Galant maken zich sterk dat tegen einde 2017 zelfs 90% in gebruik zal zijn. Een belangrijke stap wordt de voltooiing van de spoortunnel Schuman-Josaphat eind dit jaar. Die zal de overbevraagde Brusselse Noord-Zuid-ver­ binding ademruimte geven en rechtstreekse verbindingen vanuit Leuven met het station Schuman creëren. De piekperiode wordt uitgebreid evenals het aanbod tijdens het weekend. Tevens is de opening van enkele nieuwe en vernieuwde stations gepland. Zo is er eind 2015 de opening van het vernieuwde multimodale station

8 08

Brussel-Schumann, en het station van Tour & Taxis. Minister Galant gaat het GEN-aanbod in Brussel en de onmiddellijke rand beter in de markt zetten, onder een nieuwe merknaam: de S-baan. Een groot probleem is inder­ daad de zichtbaarheid van het spoor­ netwerk in Brussel. Van de 33 Brusselse treinstations worden er slechts 5 naar capaciteit benut. Andere grote knelpunten inzake het GEN blijven de onduidelijkheid over de financiering van de exploitatie en de samenwerking tussen federale en regionale openbare vervoersmaatschappijen voor een geïntegreerd aanbod. Kilometerheffing voor vrachtwagens De drie gewesten gaan vanaf april 2016 een kilometerheffing voor vrachtwagens invoeren. Voka betreurt de invoering van een heffing uitsluitend voor vrachtwagens. Zolang de heffing niet wordt verruimd tot personenwagens, zal ze immers weinig bijdragen tot de oplossing van de files, maar wel bedrijven extra op kosten jagen. Voka is weliswaar tevreden dat de Vlaamse regering enigszins tegemoet kwam aan haar vraag naar enkele begeleidende maatre­ gelen om de negatieve impact te milderen. Zo engageert de Vlaamse regering zich om jaarlijks 100 miljoen euro van de opbrengs­ ten te besteden aan de wegeninfrastructuur. De heffing blijft ook beperkt tot het euro­ vignet-netwerk. En de Vlaamse regering gaat een bijkomend onderzoek doen naar een kilometerheffing op personenwagens. Voka waarschuwt toch voor de mogelijke negatieve economische impact van de vast­ gelegde tarieven. Die zullen leiden tot een meerkost die niet wordt gecompenseerd door de afschaffing van het eurovignet en de voorziene afschaffing of vermindering van de verkeersbelasting. Meer Brusselse werkzoekenden naar de rand Steeds meer Brusselse werkzoekenden vinden een job in Vlaanderen. Het aantal

Brusselse pendelaars naar Vlaanderen is de voorbije 10 jaar toegenomen met 28% tot een goede 47.000 in 2014. Deze toename heeft uiteraard te maken met de betere jobopportuniteiten in Vlaanderen dan in Brussel, maar tevens met een versterkte samenwerking tussen de Vlaamse en Brusselse diensten voor arbeidsbemidde­ ling, en de inspanningen voor taallessen Nederlands. In 2014 zijn in Vlaanderen 1.820 Brusselse werkzoekenden aan de slag gegaan in het kader van afspraken tussen VDAB en de Brusselse arbeids­ bemiddelingsdienst Actiris over een actieve toeleiding van Brusselse werkzoekenden naar vacatures in Vlaanderen. Dat zijn er 500 meer dan in 2013. Voor Voka Metro­ politan moeten VDAB en Actiris de lat hoger leggen, en zou een jaarlijkse toeleiding vanuit Brussel van 3.000 werkzoekenden de ambitie moeten zijn. Er resten nog veel niet ingevulde jobopportuniteiten in Vlaanderen, zeker in de luchthavenregio waar er nog belangrijk groeipotentieel is. Steun voor interregionale innovatie­projecten De drie gewesten hebben een gezamenlijk steunprogramma ontwikkeld voor innovatie­ projecten waarbij KMO’s uit minstens twee gewesten zijn betrokken. Het programma “BEL-SME” werd voorgesteld op een informatiesessie bij Voka in Vilvoorde op 3 april. De termijn voor het indienen van projecten voor ondersteuning dit jaar is inmiddels verstreken. Bedrijven die zich willen voorbereiden op de call die begin volgend jaar wordt uitgeschreven, kunnen zich alvast informeren via het Vlaamse Agentschap IWT, op de website http://www.iwt.be/subsidies/kmo-innovatie, of per mail [email protected], of contact Lieve De Docker, [email protected] of 02/432.42.79.

Voorjaarslunch met Koen Van Gerven, CEO bpost Bpost gaat zich toeleggen op stadsdistributie in de Brusselse metropool, waarbij het zorgt voor leverin­ gen met bestelwagens in de stad vanaf een site aan het kanaal. Zo kondigde Koen Van Gerven, CEO van bpost, aan op de voorjaarslunch van Voka Metropolitan op 30 maart. Intussen zette bpost vorige maand een belangrijke stap door de krachten voor stadsdistributie te bundelden met CityDepot. Van Gerven vertelde ook dat de bouwvergunning voor het nieuwe postsorteercentrum Brussel X aan het kanaal in Neder-over-Heembeek binnenkort rond zou moeten zijn. “Tegen 2017 zijn we operatio­ neel, goed voor 1500 voltijdse jobs, 700 meer dan nu.” Foto’s: Studio Dann Gastspreker Koen Van Gerven pareert de vragenronde geleid door voorzitter Jean-Paul Van Avermaet.

Aandachtig publiek op de voorjaarslunch. Aan de tafel vooraan van links bovenaan tot rechts onderaan: Staatssecretaris Pieter De Crem, Brussels parlementslid Johan Van den Driessche, Tom Meeus (CEO Federale Verzekering), Brussels parlementslid Annemie Maes, Staatssecretaris Bart Tommelein, Karel Lowette (kabinetschef Brussels minister Pascal Smet), Kris Cloots (managing director ISS), Brussels staatssecretaris Bianca Debaets.

Van links naar rechts. Marc Noppen (UZ Brussel), Luc Vermeersch (Hudson), Remi Vermeir (Music Fund) Eddy Van Gelder (GIMB en voorzitter VUB)

Young Voka Metropolitan Young Voka Metropolitan ontmoet creatieve en artistieke ondernemers in de Brusselse metropool. Op 29 april maakte YVM kennis met kok-on­ dernemer Wim Ballieu, van de beruchte gehaktballen van Balls & Glory. Hij ontving ons in zijn loft in Molenbeek. We brainstormden volop over de ideale locatie van Balls & Glory in Brussel. Op 10 juni volgde een bezoek aan het Brussels Art Institute van de Brusselse kunstenaar Jan De Cock. Het BAI-haus is niet alleen de studio van een gerenommeerd kunstenaar, maar ook de studenten van Sint Lukas en een café krijgen er onderdak. Kalender najaar: • 3 september, YVM @ The Library, beleef een Scandinavische work-life balance • 2 oktober, bezoek Europees Parlement en lunch met Europarlementsleden • 28 oktober, bezoek aan Audi fabriek voor productie A1 • 16 december, bezoek Flagey Wim Ballieu, creatieve kok en ambitieuze ondernemer, legt de leden van Young Voka Metropolitan het recept uit van de gehaktballen en zijn project Balls & Glory.

Agenda

Info en inschrijvingen via www.vokametropolitan.be Lid worden? Contacteer [email protected]

� Donderdag 18 juni 2015

Voka Zomer Fladderie Met gastspreker Gwendolyn Rutten, 18u, Tervuren

� Donderdag 1 oktober 2015 Najaarslunch

met Europees Commissaris Marianne Thyssen, Hotel Le Plaza, Brussel

� Maandag 26 oktober 2015 Metropolitan Cultural Night

Achter de schermen van de VRT, Brussel

Meer info en inschrijvingen www.vokametropolitan.be

09

IEDEREEN

ER STAAT Uw werknemers vormen de kracht van uw bedrijf. U wilt dan ook dat ze er elke dag staan. Daar kan Mensura u bij helpen. Want samen zorgen we voor de gezondheid van uw medewerkers en een veilige werkomgeving. Van het strikt wettelijke tot zoveel meer. Zo boekt u als werkgever meer resultaat.