De modesector in de Metropool Regio Amsterdam Samenvatting en conclusie

Samenvatting en conclusie

De modesector in de Metropool Regio Amsterdam Samenvatting en conclusie Zeist, Januari 2016 Rens Tap, Modint Matthijs Crietee, International Apparel Federation

Eind 2014 kreeg Modint de opdracht van de Amsterdam Economic Board om de modesector in de Metropool Regio Amsterdam (MRA) in kaart te brengen. De vragen van de Amsterdam Economic Board 1. Wat kan Modint zeggen over de opbouw en omvang van de bedrijfstak. Over omzet, arbeidsplaatsen, aantallen bedrijven, en vooral definities van wat men tot de “Mode industrie” moeten rekenen 2. Schets de trends in de structuur van de sector, in innovaties, in duurzaamheid en in investeringen 3. Wat zijn de de sterke kanten van deze industrie in deze regio? Wat zijn de zwakke kanten? Waar liggen kansen, waar liggen mogelijke cross-overs met andere sectoren? De analyse dient daarmee aan te sluiten bij de relevante thema’s van Amsterdam Economic Board zelf, zoals die momenteel voor 2016 worden omschreven:     

Gezondheid Mobiliteit Digitale Connectiviteit Circulaire economie Jobs of the Future / Talent

De Modebranche in de Metropool Regio Amsterdam, Modint, Januari 2016

1


1. De omvang van de mode sector binnen de MRA. a. Definities: De bepaling van de omvang van de bedrijfstak is gebaseerd op definities waarmee de bedrijfstak wordt ingekaderd. De kern van onze aanbeveling voor een eenduidige definitie wordt gevormd door een gesegmenteerde opbouw, gevat in het onderstaande model:

De kern van de bedrijfstak wordt gevormd door de modeleveranciers zelf. Deze wordt omgeven door een schil van toeleveranciers, die we hier het ‘ecosysteem’ noemen. Vervolgens volgen lagen die in grote mate flexibel zijn en afhankelijk van trends in de bedrijfstak wel of niet tot het ecosysteem gerekend kunnen worden. Een te starre afgrenzing van de bedrijfstak is niet goed want dit gaat voorbij aan belangrijke trends in de creatieve economie in Nederland en in Amsterdam, namelijk de grote dynamiek en de toenemende mate van cross sectorale ontwikkelingen. Dat wil niet zeggen dat het ook goed is om te werken met losse definities. Een bedrijfstakomvang definiëren is een continu proces, waarbij heldere afspraken over definities die afbakening mogelijk maken van groot belang zijn. Onder het ecosysteem verstaan we bedrijven die geen mode leveren maar wel van de sector afhankelijk zijn, er door de aard van hun activiteiten ook deel van uitmaken en meestal ook in geografische zin aan de ‘kern’ verbonden zijn. Denk aan gespecialiseerde PR bureaus, evenementen organisaties, ontwerpers, fotografen, organisaties op het gebied van duurzaamheid, modellenbureaus, marketingbureaus etc. De detailhandel laten we buiten beschouwing, alsmede de agenturen. Waar ligt echter de grens? Hoe om te gaan met (r)etail personeel dat zich met productie bezig houdt? Creatieve functies bij e-commerce platforms? Denk aan apps


2

Samenvatting en conclusie die niet alleen kleding presenteren, maar zich ook storten op maatvoering, 3d scanning etc. Er is daarnaast in de retail een trend naar meer flagship stores en retail krijgt meer functie als toonzaal en beleveniscenter. Dit zijn nieuwe vormen van creativiteit in winkels. Dit soort functies maakt het nodig om de grenzen tussen kern, ecosysteem, retail en de hele creatieve industrie om ons heen steeds opnieuw te verkennen. b. Methode: De kern van de modeleveranciers zelf is zo veel mogelijk gebaseerd op al gecategoriseerde publieke en daarmee structureel geactualiseerde data. In dit geval gaat het om bedrijven die bij de Kamer van Koophandel en CBS zijn ingeschreven onder de SBI (bedrijfsindeling) codes die de branches kleding en textiel industrie en kleding groothandel omvatten. In tegenstelling tot de bedrijven in de kern kan voor het bepalen van de omvang van het ecosysteem geen gebruik worden gemaakt van kant en klare gecategoriseerde data uit openbare bronnen. Daarom zijn verschillende methoden gebruikt om schattingen van de omvang van het ecosysteem te maken. Door de schattingen via diverse methode te vergelijken en te verbinden, wordt, indien uitkomsten elkaar benaderen, de waarde van de schatting groter. Dit is het zogenaamde “rondrekenen”. c. Bepalingen van de omvang van de sector Ten eerste hebben we een vergelijking gemaakt tussen de aantallen vestigingen van bedrijven uit diverse bronnen zoals CBS, KvK en eerdere onderzoeken van de Gemeente Amsterdam, afdeling Onderzoek en Statistiek (O&S). Voor het Ecosysteem gebruiken we hierbij de categorie “industrieel ontwerp”, waarbij we ons aansluiten bij het eerder gedane onderzoek door de afdeling O&S van de Gemeente Amsterdam en wat we vinden bij het CBS, waarbij we de indeling in Corop gebieden die veel gebruikt wordt in regionaal onderzoek als best bruikbare gebiedsafbakening zien. KvK 2014 inschrijvingen

CBS Corop CBS Corop 2012 2014

O&S Denim 2012 525

vestigingen

555

635

vestigingen

Totaal kledingindustrie

771

Totaal kledinggroothandel

1970 inschrijvingen

1793

vestigingen

1475

1375

vestigingen

Totaal “Kern”

2741 Inschrijvingen

2318

Vestigingen

2020

2010

vestigingen

Totaal industrieel ontwerp

3906 inschrijvingen

3345

vestigingen

3245

3175

vestigingen

Totaal

6647 inschrijvingen

5663

vestigingen

5275

5185

vestigingen


3


Het totaal industrieel ontwerp omvat dus alle bedrijven die onder industrieel ontwerp bij de Kamer staan ingeschreven, inclusief bijv. (binnenhuis)architecten. Om voor de kern naast aantal bedrijven en aantal medewerkers ook uitspraken te kunnen doen over de omvang zijn ook omzetgegevens van MODINT gebruikt. In een tweede slag hebben wij het ecosysteem in meer detail berekend. De beste bron bleek HTNK Fashion recruitment & consultancy te Amsterdam. In totaal levert hun telling bijna 6000 bedrijfjes en ZZP’ers op, mode gespecialiseerd. Met 1,2 aantal banen gemiddeld (volgens bureau Lisa dat de omvang van werkgelegenheid in Nederland statistisch onderzoekt) kom je op ruim 7000 mensen Hoger in aantal dan de KvK en eerdere onderzoeken en schattingen aangeven, omdat enerzijds ontwerpers in andere branches werkzaam afvallen, maar anderzijds omdat alle andere creatieve beroepen in fashion wel betrokken worden. d. Dit leidt tot de volgende conclusies: Op basis van KvK, Lisa, CBS en omzetten van bedrijven die bij Modint bekend zijn, schatten we de omvang van de kern. - We gebruiken ronde getallen van 2000 bedrijven, aansluitend bij de de Corop cijfers. - De omzet is gebaseerd op gemiddelde omzetten van Modint leden in de MRA, gecorrigeerd voor de wholesale omzetten van enkele heel grote bedrijven. - De gemiddelde omzetten per bedrijf en werknemer wijken iets af van de gemiddelden die we voor de best vergelijkbare groep bij het CBS vinden, de groep groothandels in heel Nederland. Dit kan komen doordat Modint eerder de wat grotere dan kleine bedrijven organiseert en door de vestiging van grote bedrijven juist in de MRA. - Het ecosysteem schatten we in op basis van de gegevens van HTNK Fashion recruitment & consultancy. - De omzet van het ecosysteem is gebaseerd op een berekening waarbij we uit overzichten van de kostenopbouw van kledinggroothandels (de grootste homogene groep bedrijven) van het CBS leren dat deze bedrijven 9% van de totale kosten die ze maken, besteden aan voor dit onderzoek relevante diensten die een bedrijf inkoopt van buiten af. Denk aan verkoopkosten, automatisering, PR en reclame etc. Dit geld wordt dus in het ecosysteem besteed.

Kern

aantal bedrijven

Euro Totaal omzet

Werknemers Werknemers Euro omzet per Euro omzet per bedrijf bedrijf p/werknemer

2000

7,5 miljard

10.000

Eco systeem 6000

675 miljoen

7000

TOTAAL

8,25 miljard

17.000

8000

4,25

3,75 miljoen

750.000

1,1

112.500

96.500


4

Samenvatting en conclusie Economische impact van de totale creatieve industrie in de MRA Er zijn in verkenningen van de Amsterdam Economic Board ruim 90.000 arbeidsplaatsen (waarvan helft in Amsterdam) geïnventariseerd onder de “creatieve sector”. Er zij meer dan 40.000 bedrijven, waarvan veel kleine bedrijven met lage arbeidsproductiviteit. De toegevoegde waarde van de totale creatieve industrie wordt geschat op 7,1 miljard euro. Dat is ongeveer 2,4 procent van het Nederlands BBP. De toegevoegde waarde in de Amsterdamse creatieve industrie is 4,3 miljard euro. Er is een groot spill-over effect waarbij men alleen al moet denken aan 8,3 miljard aan fashion-logistiek voor de regio. Logistiek wordt ook dit rapport buiten de definitie van de sector gehouden en natuurlijk zijn ook de bovenstaande cijfers mbt de totale omvang van de “creatieve sector” volledig afhankelijk van gehanteerde definities van de sector en begrippen als toegevoegde waarde. Het is duidelijk dat de inventarisatie van de modesector in dit rapport waarin we 17.000 arbeidsplaatsen en 8000 bedrijven vinden, een zeer substantieel deel van de creatieve industrie in Amsterdam beschrijft, of deze zelfs nog veel omvangrijker maakt dan gedacht. De stad Amsterdam zelf heeft 40% van de mode-industrie, 50% van de modegroothandel en 65% van de ontwerpers van de hele MRA binnen haar poorten. Welk aandeel van de landelijke modesector binnen de MRA is gevestigd is lastig te schatten omdat voor het “ecosysteem” geen goede landelijk dekkende bron is. Wanneer we alleen kijken naar de textiel, kleding en leerindustrie zal plm 20% van de Nederlandse bedrijven binnen de MRA gevestigd zijn en ca 50% van de textiel, kleding en leergroothandel. Deze cijfers zijn alleen geschat op basis van KvK inschrijvingen en zeggen niets over de omvang van de werkgelegenheid en de omzetten. e. Vervolgonderzoek naar de omvang van mode sector en het ecosysteem in de MRA: relatie met de trends in de sector Om precieze trends in werkgelegenheidsshift binnen groepen te meten moet je dieper gaan. Ook aantallen en type bedrijven, activiteiten en omzetten kunnen alleen nog slag dieper bepaald worden via enquêtes in toekomstig onderzoek. Het zou nuttig zijn om aan te sluiten bij onderzoeken naar de totale creatieve industrie in Nederland, in samenwerking met instellingen als KvK, CBS en Lisa die langdurig cijfers verzamelen. Het draait dan met name om definities van mode industrie en creatieve industrie. Cross overs hebben effect op de bepaling van de omvang van de bedrijfstak. Trend is dat het belang en de mogelijkheden van de functionaliteit van kleding groeien en daarmee de kans dat kleding als platform door andere bedrijfstakken wordt gebruikt. De vraag is of deze bedrijvigheid meegeteld moet worden. Dat dit invloed heeft op “Jobs of the future” is duidelijk. De methodiek voor de toekomst kan zijn om trends te gebruiken om latere aanpassingen aan de kwantitatieve berekeningen te maken. Iedere editie van het onderzoek zou daarom


5

Samenvatting en conclusie naast de kwantitatieve berekeningen ook een trends sectie met aanbevelingen voor aanpassing aan de afbakening van de te kwantificeren bedrijfstak moeten bevatten. 2. Welke trends zien we in de verandering van de structuur van de branche? De beschreven trends spelen zich op wereldwijde schaal af en zijn bepaald via Modint innovatie sessies met bedrijven en sessies met organisaties als het CBI en Nash International. De gevonden trends zijn:  Trading up versus trading down Zoek naar een andere toegevoegde waarde in de mode dan alleen prijs of branding. Dit betekent ook voor de MRA dat bedrijven moeten innoveren om zich aan een volume-prijs spiraal te onttrekken. Onderstaande trends beschrijven een aantal van de mogelijke gebieden waarop men kan innoveren.  Creativiteit in beweging Het ontwerpen zelf kan gaan verschuiven naar de productie landen waar het merk en de design teams nauw samen gaan werken met, en in de buurt van, de productielocaties. Voor de MRA luidt hier de waarschuwing: wees zuinig op creativiteit. Het is, misschien wat overdreven gesteld, de laatste functie die modebedrijven nog in eigen huis en in eigen hand hebben. Anderzijds biedt het ook een kans om creativiteit an sich te exporteren. Dit gebeurt al in relaties van ontwerp(st)ers met bijvoorbeeld bedrijven in China. Creativiteit in textiel en kleding kan zich ook richten op de toepassing van textiel of kleding als bijdrage in de oplossing voor vraagstukken in geheel andere sectoren  Winkelen in beweging Winkelen is voor de consument een "behoefte of noodzaak" , maar wordt ook gevoeld als een bijzondere ervaring, gebeurtenis of besteding van vrije tijd, online en offline. Ook op dit vlak is creativiteit in beweging, ook binnen de MRA dat relatief veel bijzondere winkels kent en nieuwe buitenlandse winkelformules trekt maar ook een initiatief als Haussman. Daarnaast onstaan nieuwe business modellen in kledingretail zoals het leasen of huren en lenen van kleding, het ontwikkelen van diensten rond kleding en vooral andere samenwerkingsvormen tussen partners in de keten.  Distributie en financiële risico's in beweging We moeten oppassen voor een verdergaand verlies van marktaandeel van de onafhankelijke multibrand winkels en leegstand in winkelstraten. Daar waar een flink deel van de branche geconcentreerd is binnen en rond één stad, moet men beducht zijn op de veranderingen in de structuur van de branche. Verticalisering zet door en online verkopen blijven groeien. Andere leveringsvormen tussen producent, merkhouder en winkelier zet bestaande businessmodellen onder druk.  Zoeken naar verdere efficiency in supply chains Zijn 3D samples en virtuele showrooms de toekomst in de verkoop van kleding? Hoe kunnen ontwerpen en productie elkaar omarmen? Wat gebeurt in logistiek en automatisering? Welke “Jobs of the future” ontstaan er? Grote bedrijven als Tommy Hilfiger experimenteren met virtueel ontwerp. AMFI van de Hogeschool van Amsterdam inventariseert de softwarepakketten en toepassingen van 3D scanning en ontwerp De Modebranche in de Metropool Regio Amsterdam, Modint, Januari 2016

6

Samenvatting en conclusie zowel ten behoeve van productie als voor verbetering van pasvormen en maatvoering van kleding. Voorraden worden transparanter in systemen opgeslagen om levering via meerdere kanalen mogelijk te maken. Productie komt in beweging, van Azie in de richting van Europa en zij het nog zeer experimenteel zelfs naar Nederland: breien, weven, maar ook nieuwe vormen van vezels en stoffen verwerken staan in de belangstelling.  Maatschappelijk verantwoord ondernemen Transparantie en traceerbaarheid, compliance, duurzaamheid, auditing en duurzaam ontwerp zijn termen die belangrijker worden. Specialisatie in duurzaamheid is een kans voor de MRA? In de branche is onmiskenbaar veel aandacht voor arbeidsomstandigheden in productielocaties, gebruik van schonere grondstoffen en processen, recycling van materialen, terugdringen van energieverbruik, en certificering en keurmerken op deze gebieden. Duidelijk is dat alle bovenstaande trends vanuit “Amsterdam” gezien een regionale maar zeker ook eer internationale dimensie hebben. 3. De mode sector en de kracht van de MRA Analyse en ontwikkeling van het “Ecosysteem” valt buiten de scope van het onderzoek. Maar wat vanuit de interviews gesteld kan worden is dat Amsterdam geen “High Fashion” stad is zoals Parijs, Londen, Milaan, New York, Tokio of wellicht binnenkort Shanghai.  De MRA heeft vele Europese hoofdkantoren van grote mode en sportmerken binnen haar poorten.  Wel is Amsterdam een creatief centrum en staat het bekend om originele casual kleding en jeans.  Daarnaast ontwikkelt Amsterdam zich tot een centrum waar organisaties die zich op sustainability richten, zich met hoofdkantoren vestigen.  Er is een goede infrastructuur voor innovatie met een goed kennisnetwerk, prima internet acces en een ontwikkelde workforce.  Amsterdam ontwikkelt zich als centrum voor startups  We zien innovatie in de industrie in het algemeen, maar weinig in de kledinghandel. Er wordt wel met nieuwe vormen van kledingproductie geëxperimenteerd, met virtueel design en met 3D scanning  Er wordt gekeken naar crossovers tussen textiel en kleding en toepassingen in andere sectoren als health, bouw, sport en industrie als belangrijke drivers van innovatie. Belangrijke raakvlakken dus tussen de veranderingen in de sector en de thema’s die de Amsterdam Economic Board aandraagt: Amsterdam als start up capital en daaraan gerelateerd de Jobs of the future en de circulaire economie.


7

Samenvatting en conclusie a. Jobs of the future Jobs of the Future die waarde toevoegen in mode rond beschreven trends en thema’s kunnen zijn:  E-commerce (3D scanning, digitale weergave van stoffen, maatvoering)  Virtueel ontwerpen en vituele product presentatie  Wearable tech (in health, gaming, locatiebepaling, veiligheid, domotica, social verkeer, onderhoud…)  Nieuwe productie methoden, New-shoring  Sustainability in al zijn facetten van grondstoffen tot energieverbruik, arbeidsomstandigheden en recycling  Gebruik van creativiteit uit mode in andere branches  Specialiteit in casual en jeans  Nieuwe businessmodellen in retailing b. Sustainability en circulaire economie Zowel voor de Amsterdam Economic Board als voor het ClickNL Nextfashion innovatie programma van de overheid is circulariteit een prioriteit. Hoe kan circulaire economie in de mode industrie concreet doorwerken in werkgelegenheid en economische ontwikkeling ? 

Duurzaamheid is in Amsterdam een harde vestigingsplaats factor

We vinden vestigingen van alle (wereldwijde en sommige multi-sectorale) bureaus op gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen in Amsterdam zoals: Sustainable Apparel Coalition, European Head office. Accord for Fire and Building Safety Bangladesh, Head office Greenpeace, International Headquarters (particularly for zero detox campaign) Clean Clothes Campaign, coordination of international campaigns Amsterdam Denim City MadeBy True Price Global Reporting Initiative CREM Bureau voor duurzame ontwikkeling IVAM Fairwear Foundation Buiten Amsterdam: International Apparel Foundation (IAF), Zeist Wereld Natuurfonds, Zeist HiiL, Avisory and Research Institute for the Justice Sector: Werkt als secretariaat voor ACT, een groep grote internationale brands en retailers die werken aan het thema “liveable wage”.


8

Samenvatting en conclusie 

De voordelen van specialisatie in duurzaamheid voor de MRA zijn:

1. 2. 3. 4.

De uitstraling van een internationale sustainability hub in de kledingindustrie Toegang tot informatie voor bedrijven Kundig personeel op MVO en duurzaamheidsgebied Een track record op het gebied van start ups in duurzame kleding



Recycling is een heel concrete kans om de MRA en duurzaamheid op de kaart te zetten.

Wil je dat recycling een grotere rol speelt in de kledingindustrie dan moet er echter wel sprake zijn van aansluiting op een internationale markt. Anders bestaat er te weinig volume om concurrerende prijzen te kunnen krijgen en is er geen geld voor innovatie. Amsterdam heeft goede uitgangspunten op gebied van circulaire economie, maar zou deze positie niet allen internationaal maar ook regionaal uit moeten bouwen door samenwerking met universiteiten, hogescholen, organisaties, bedrijven en experts in Nederland buiten de MRA die mogelijk al verder zijn qua inzichten en technologie. Concurrentie tussen regio’s is daarbij spannend binnen Nederland, maar internationaal zonder enige waarde. 

Hoe geef je de MRA een optimale plek binnen een internationale markt voor recycling in textiel?

1. Dit kan via het ontwikkelen internationale standaard. Laat Amsterdam hier de hoofdrol spelen 2. Zorg voor een innovatief en goed werkend retour systeem in Amsterdam en omgeving 3. Ontwikkel als overheid met bedrijven en hogescholen het Kenniscentrum Recycling. 4. Leg de verbinding met de creativiteit en de casual en jeans markt 5. Ondersteun initiatieven om tot recycling van kleding te komen: het proces vraagt flinke investeringen 6. Koop zelf als regionale overheid maatschappelijk verantwoord in en daag andere overheden hetzelfde te doen


9

Samenvatting en conclusie Algemene conclusies De mode industrie is groter dan uit eerdere onderzoeken is gebleken wanneer we zowel de industrie als de groothandel betrekken en deze verbinden met wat we het “ecosysteem” noemen: de bedrijven die producten en diensten leveren die sterk samenhangen met en afhankelijk zijn van de kleding en textielsector. Beschreven trends die zich in de modesector voordoen, hangen sterk samen met de thema’s die ook in het beleid van de Amsterdam Economic Board centraal staan. Met name de thema’s digitale connectiviteit, jobs of the future en (in dit geval creatief) talent en circulaire economie en duurzaamheid raken de kern van de ontwikkelingen in de mode- en textielsector. Crossovers zoals health, een ander thema, zijn ook zeer interessant omdat een innovatieve textiel en kledingsector bij kan dragen in het oplossen van problemen in andere sectoren. Waar Amsterdam niet een high-fashion stad is, kent de stad wel sterke punten waarom het gekend is in de mode- en textielwereld. We noemen de creativiteit, de open en informele manier van werken, de specialisatie in jeans en casual kleding en het feit dat zovele Europese hoofdkantoren in en rond Amsterdam zijn gevestigd naast zovele internationale maar ook kleine detailhandel. Vanuit de trends die in het rapport aangestipt worden, voegen we er mogelijke speerpunten voor de MRA aan toe: innovatie in de techniek van het ontwerpen (gebruik van 3D en virtueel ontwerp), innovatie in de toepassing van textiel (weer de crossovers naar andere sectoren), en tenslotte duurzaamheid in kleding en textiel en wellicht meer branches. Met name op het laatste gebied, duurzaamheid, is Amsterdam al stilaan een “hoofdstad” geworden door de aanwezigheid van veel NGO’s op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Innovatie op al deze gebieden hangt sterk samen en zal leiden tot meer internationalisering van de sector en tot andere businessmodellen om consumenten- en zakelijke markten te bedienen. Een heel concreet voorbeeld van een kans is het bevorderen van recycling van kleding en textiel als stap naar een meer duurzame, circulaire economie.

Zeist, Januari 2016 Rens Tap, Modint Matthijs Crietee, International Apparel Federation


10

De modesector in de Metropool Regio Amsterdam Samenvatting en conclusie

Recommend Documents