Zorg & ICT innoveren in de Metropool Amsterdam
met de subregio’s Almere, Amsterdam en Gooi en Vechtstreek
Inhoudsopgave
Inleiding
3
Een regionale visie
4
Visieconferentie
4
Uitgangspunten integraal beleid van de Metropoolregio Amsterdam
5
Organisatie
6
Projecten
6
Zorg Dichtbij, iZovator
7
Cogknow, Novay en VUMC
8
Amsterdam Bijlmer Care Centre, CAMeRA VU
9
Ambient Assisted Empowerment of the Elderly, CAMeRA VU
10
Virtual Coach Reaches out to me (V2me), CAMeRA VU
10
Cameratoezicht voor valdetectie, Hogeschool van Amsterdam
11
Gerichte zorgverlening door monitoring van bewoners met een draadloos sensornetwerk in Naarderheem, Hogeschool van Amsterdam
12
AIBO, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Novay
13
Verzilvering van Almere, Almere Kennisstad
14
AlmereBreedTv, Almere Kennisstad
15
Verhalentafel, Waag Society
16
Scottie, Waag Society
17
Initiatiefnemers
18
2
Inleiding
Gezond zijn en blijven willen we allemaal. Maar bij ziekte
De twee domeinen waarin Zorg & ICT met elkaar
en als we ouder worden willen we er wel van verzekerd
verbonden worden, worden vaak gekarakteriseerd als
zijn dat we toegang hebben tot een goede gezond-
e-cure en e-care. E-cure richt zich vooral op de medische
heids- en ouderenzorg. Dat is niet meer vanzelfsprekend.
en klinische zorg en e-care op de zorg die verder gaat
De komende jaren krijgen we immers te maken met een
dan puur medische begeleiding. E-cure en e-care lopen
toenemende vergrijzing en de zorgvraag zal daarom
overigens zonder harde scheidslijn in elkaar over.
stijgen. De wens om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven en de toenemende kans op sociaal isolement
Deze brochure geeft een overzicht van de ambitie die
bij het ouder worden verhevigt dat probleem. Omdat
de Metropoolregio Amsterdam (Almere, Gooi en Vecht-
ook het personeelstekort in de zorgsector dreigt toe
streek en Groot Amsterdam) heeft om tot een regionale
te nemen stevent de Nederlandse samenleving op een
aanpak te komen op het gebied van Zorg & ICT. Deze
zeer groot probleem af. Er zullen ingrijpende maat-
regio wil een eensgezind beleid, waarin ervaringen
regelen nodig zijn om dat te voorkomen. Een snelle
worden gedeeld, naar de noodzakelijke schaal wordt
ontwikkeling
innovatieve
gestreefd bij het implementeren van producten en
producten en diensten is nodig om het tij te keren,
diensten en waarbij gebruik wordt gemaakt van de
en die zullen in belangrijke mate gebruikmaken van
resultaten van al succesvolle innovatieve projecten.
informatie- en communicatietechnologie (ICT). Zorg &
Enkele voorbeelden daarvan worden beschreven.
en
implementatie
van
ICT zal daarom een belangrijk aandachtsgebied moeten zijn voor alle, direct of indirect, bij de zorg betrokken partijen.
3
Een regionale visie
In de Metropoolregio Amsterdam (Almere, Gooi en
aandacht moeten zijn voor een betere aansluiting van
Vechtstreek en Groot Amsterdam) zijn er ettelijke
het onderwijs op de vraag vanuit de arbeidsmarkt. Een
(project)initiatieven op het gebied van Zorg & ICT.
goed gecoördineerde aanpak biedt ook kansen voor
Verduurzaming en opschaling van die projecten is vaak
bestaande (creatieve) bedrijven en voor innovatieve
een probleem. Er ontbreekt een samenhangend en
starters en kan daarmee bijdragen aan de regionale
integraal beleid waarbij ervaringen worden uitgewisseld,
economie. Samenwerking tussen de subregio’s leidt
voldoende schaal wordt gemaakt en gemeenschappelijke
tot versterking van die kansen. De uitrol in de regio
standaarden worden vastgesteld. De kosteneffectiviteit
van hoogwaardige glasvezelverbindingen biedt extra
en de acceptatie door zorgverleners en zorgontvangers
impulsen voor innovatie.
is
daarmee
niet
optimaal
gewaarborgd.
Ook
het
onderwijs speelt nog onvoldoende in op de toekomstige ontwikkelingen.
Hoewel de problematiek niet beperkt
blijft tot de regio, biedt een regionale aanpak wel het juiste evenwicht tussen beheersbaarheid en voldoende schaalgrootte. In een dergelijk beleid zal er naast de ontwikkeling en implementatie van innovatieve producten en diensten ook oog moeten zijn voor de arbeidsmarktbeperkingen en -perspectieven en zal er
Visieconferentie
Tijdens een recente visieconferentie (november 2009), waarbij
vrijwel
alle
zorginstellingen,
overheden,
woningcorporaties, onderwijsinstellingen en een aantal bedrijven uit de Metropoolregio aanwezig waren, bleek dat er voldoende draagvlak was voor een brede regionale aanpak rond het thema Zorg & ICT. De initiatiefnemers van de conferentie werden vervolgens aangemoedigd om het proces daartoe in te zetten.
4
Uitgangspunten integraal beleid van de Metropoolregio Amsterdam
•
Het
is
noodzakelijk
om
tot
meer
regionale
dat de arbeidsmarkt de wensen t.a.v. competenties
samenwerking en coördinatie te komen. Er moet
en functies beter benoemt. De onderwijsinstellingen
een kader komen waarbinnen ervaringen worden
zullen op basis van een gemeenschappelijke visie
uitgewisseld, de nodige schaal kan worden gemaakt
aan deze ontwikkeling invulling geven.
en resultaten kunnen worden geconsolideerd. •
Alle
stakeholders
(zorginstellingen,
•
onderwijs,
zorgverzekeraars, woningcorporaties, overheid en
CISCO, Logica en IBM) bij dit beleid te betrekken. •
bedrijfsleven) moeten daarbij worden betrokken. •
•
Om dit te realiseren moet een lichtvoetige regie
•
•
Het
is
wenselijk
om
de
cliënt,
middels
de
patiëntverenigingen, ook bij dit beleid te betrekken. •
Het is belangrijk dat de kleinere commerciële
worden gevoerd die rekening houdt met de diversiteit
partijen
van het zorgveld.
worden gemobiliseerd en dat innovatieve nieuwe
Het is wenselijk om zo goed mogelijk gebruik te
bedrijvigheid wordt gestimuleerd.
maken van bestaande organisatorische structuren
•
Het is wenselijk om het (ICT-)bedrijfsleven (zoals
•
die
werkzaam
zijn
in
deze
sector
Coördinatie is noodzakelijk, omdat er veel spelers zijn
(o.a. Almere Kennisstad, EZDA en iZovator) en van
op deze groeimarkt. Dit kan leiden tot inefficiëntie
lopende projecten.
waarbij producten en diensten niet voldoen aan open
Het accent moet voorlopig komen te liggen bij
standaarden, niet kunnen worden opgeschaald en/
e-care en domotica, omdat ontwikkelingen op dit
of niet gemakkelijk aangepast kunnen worden aan
terrein de grootste impact hebben op de zorgvraag.
nieuwe technologische ontwikkelingen. Hierdoor
Ze leiden ertoe dat mensen langer thuis kunnen
kan de zorgsector een negatieve houding krijgen ten
blijven wonen.
aanzien van ICT.
Aspecten
als
sociaal
isolement,
mantelzorg,
•
Zorgverleners zullen kritisch zijn als het gaat om
maatschappelijke en andere diensten, die aan de
het invoeren van ICT in de zorg. Het is daarom van
echte zorgvraag voorafgaan moeten in zo’n integrale
belang dat ook sociaal wetenschappelijke aspecten
aanpak worden meegenomen.
aandacht krijgen in het Zorg & ICT beleid en dat de
In de onderwijscurricula zal meer aandacht moeten
ontwikkelingen gedreven worden door de vraag en
worden
niet door de technologische mogelijkheden.
besteed
aan
ICT
als
ondersteunende
technologie. Om dit te realiseren is het wenselijk
5
Organisatie
Om inhoud te geven aan dit beleid worden drie
effectief te zijn moet de omvang van de stuurgroep
organisatorische niveaus voorgesteld:
beperkt blijven (tien tot vijftien personen). Bij de
1. Een Regionaal Platform. Hierin zijn alle stakeholders (zorginstellingen,
nagestreefd
met
wordt
ook
bestaande
een
overdekking
organisaties
zoals
onderzoeks-
SIGRA/EZDA, iZovator en Almere Kennisstad. Het
woningbouwcorporaties,
is noodzakelijk dat aan deze stuurgroep ook een
bedrijfsleven en overheid) in de regio betrokken.
uitvoerende organisatie gekoppeld is. EZDA en
Door algemene en gerichte netwerkbijeenkomsten
iZovator kunnen in onderlinge samenwerking de
te organiseren wordt
kern van deze uitvoerende organisatie vormen.
en
zorgverzekeraars,
samenstelling
onderwijsinstellingen,
informatie en expertise
uitgewisseld en worden consortia voor project-
3. Een Raad van Toezicht (RvT). Met de samenstelling
initiatieven gevormd.
hiervan geven de regionale en lokale overheden een
2. Een kern/stuurgroep. Deze vormt het scharnierpunt
duidelijk signaal dat Zorg & ICT een speerpunt is van
van de Zorg & ICT organisatie. De stakeholders en
het beleid van de Metropoolregio Amsterdam.
de drie subregio’s (Almere, Gooi en Vechtstreek en Groot Amsterdam) zijn hierin vertegenwoordigd. Om
Projecten
Er zijn meerdere Zorg & ICT projecten in de regio die als startpunt kunnen dienen voor het gewenste integrale beleid. Deze projecten worden hierna belicht aan de hand van het doel, de doelgroep, een korte omschrijving van het project en de organisatie die het project uitvoert: •
Zorg Dichtbij, iZovator
•
Cogknow, Novay en VUMC
bewoners met een draadloos sensornetwerk in
•
Amsterdam Bijlmer Care Centre, CAMeRA VU
Naarderheem, Hogeschool van Amsterdam
•
Ambient Assisted Empowerment of the Elderly,
•
•
CAMeRA VU • •
Gerichte zorgverlening door monitoring van
AIBO, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Novay
Virtual Coach Reaches out to me (V2me), CAMeRA
•
Verzilvering van Almere, Almere Kennisstad
VU
•
AlmereBreedTv, Almere Kennisstad
Cameratoezicht voor valdetectie, Hogeschool van
•
Verhalentafel, Waag Society
Amsterdam
•
Scottie, Waag Society 6
iZovator iZovator
is
het
regionale
Zorg Dichtbij
kennis-
en
Betrokken organisaties
innovatieplatform voor de zorgeconomie in de
iZovator, Zorggroep Amaris; locatie Zuiderheide en
regio Gooi en Vechtstreek. iZovator wil innovatie in
Dudok Wonen.
de zorgeconomie stimuleren, zodat de zorg goed aansluit bij de behoefte van de burger. Daarnaast
Doel
wil iZovator de economische bedrijvigheid in de
Ouderen langer thuis laten wonen en vereenzaming
regio bevorderen. iZovator organiseert netwerk-
en depressiviteit verminderen.
en kennisbijeenkomsten zoals de Cross Care Cafés en sector ondersteunende projecten zoals ‘Zorg
Doelgroep
Dichtbij’.
Bewoners Amaris Zuiderheide. Zorg op afstand vergroot de zelfredzaamheid van ouderen en vermindert vereenzaming en depressiviteit. Het project “Zorg Dichtbij” maakt gebruik van innovatieve communicatietechnieken die het ouderen mogelijk maakt langer thuis te blijven wonen. Een voorbeeld hiervan is beeldbellen waarbij cliënten
naast
communicatie zorgers het
de met
krijgen
beeldbellen
aanvragen
van
bestaande
thuiszorg
zorgverleners
aangeboden. ook
en
Cliënten
gebruiken
maaltijden,
beeldmantelkunnen
voor
het
boodschappen,
klussen en woondiensten. Daarnaast is het een loket voor zorgvragers, alarmering en thuiszorg. Comfort, gemak en zorg staan centraal.
7
Amsterdam Living Lab
Cogknow
Amsterdam Living Lab (ALL) is een dienst die
Betrokken organisaties
wordt ingezet om nieuwe producten en diensten,
ALL is een initiatief van Amsterdamse Innovatie
op het gebied van onder andere zorg en ICT,
Motor, Waag Society, Novay en de Universiteit van
onder gecontroleerde omstandigheden te testen
Amsterdam.
en verbeteren. Dit gebeurt in samenspraak met de uiteindelijke gebruikers.
Doel
Het grote voordeel van middels een ‘living lab’
Het
een product of dienst ontwikkelen is dat door het
dementerende ouderen zo lang mogelijk thuis te
samenspel van kennisinstellingen, bedrijven, de
laten wonen waarbij het gevoel van zelfstandigheid
overheid en de gebruikers, het eindproduct zo goed
en onafhankelijkheid blijft bestaan.
ontwikkelen
van
hulpmiddelen
om
licht
als mogelijk op de klantbehoefte wordt afgestemd en daardoor een grote kans van slagen heeft op de
Doelgroep
markt. Amsterdam Living Lab is een initiatief van
Licht dementerende ouderen.
AIM, Waag Society, Novay en de Universiteit van Amsterdam.
Het
Europese
beziggehouden systeem
om
project met
Cogknow
de
mensen
heeft
ontwikkeling
met
lichte
zich
van
een
vormen
van
dementia te helpen bij geheugen gerelateerde taken in het dagelijks leven. Doel is mensen langer thuis te laten wonen, beter sociale contacten te kunnen laten onderhouden en het verbeteren van het gevoel van veiligheid en controle over het eigen leven. Het systeem bestaat uit een touchscreen, een mobiel device en een aantal sensoren die in de woning zijn geplaatst. De werking van het systeem kan worden aangepast aan de wensen van de patiënt en de mate van dementia. Het Cogknow project is een open innovatieproject met vele Europese partners waaronder Novay en VU Medisch Centrum. Het ontwikkelde systeem is onder andere gevalideerd in Amsterdam, Belfast en Lulea met behulp van de Living Lab aanpak. Partners: Novay, VU Medisch Centrum
8
CAMeRA
Amsterdam Bijlmer Care Centre (ABCC)
Het Center for Advanced Media Research Amsterdam
Betrokken organisaties
(CAMeRA) bestudeert hoe media en technologie het
Rochadale/Deltaforte, AMSTA, Stadsdeel Zuid Oost
welzijn van de mensen beïnvloedt, zowel positief
en CAMeRA VU.
als negatief. Bij CAMeRA, dat praktische projecten en fundamenteel onderzoek uitvoert, worden zowel
Doel
toepassingen onderzocht als ontwikkeld.
Een wijk met ‘duurzame civil society woningen’ realiseren, ontworpen met behulp van ICT, die voorziet in de zorgbehoefte van ouderen zodat zij langer thuis kunnen blijven wonen. Doelgroep Allochtone ouderen die multiculturele zorg behoeven en alle bewoners in de K-buurt. Het
ABCC
project
creëert
een
innovatief
woonzorgconcept in de K-buurt van Amsterdam Zuid-Oost waarbij bewoners mee kunnen helpen met de zorg voor hulpbehoevende medebewoners. Op de plek van het oude winkelcentrum Kraaiennest verschijnt een complex met 300 woningen en een aantal
betekenisvolle
ontmoetingsruimten.
De
woningen zijn ontworpen met behulp van ICT om zo een levensloopbestendige woonwijk te creëren. De wijk vormt tevens een ‘sociolab’ voor ICT op het gebied van het nieuwe wonen, werken, leren en zorgen. Hiervoor wordt samengewerkt met lokale MKB, ICT-bedrijven, gezondheidsinstanties, scholen en vrijwilligersorganisaties.
9
Ambient Assisted Empowerment of the Elderly (A2E2)
Virtual Coach Reaches out to me (V2me)
Betrokken organisaties
Betrokken organisaties
O.a. AMSTA en CAMeRA VU
O.a. Diakonie en CAMeRA VU
Doel
Doel
Chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten,
Voorkomen van vereenzaming bij ouderen met
diabetes en obesitas bij ouderen proberen te
behulp van een virtuele coach.
voorkomen met ICT toepassingen. Met dezelfde toepassingen
oudere
patiënten
met
deze
Doelgroep
chronische ziekten beter begeleiden.
Ouderen tussen de 65 en 74 jaar.
Doelgroep
V2me is een Europees project dat vereenzaming
Ouderen met (een verhoogd risico op) een
bij ouderen voorkomt met behulp van een virtuele
chronische ziekte.
(3D) coach. De coach wordt via een centraal werkstation, een touchscreen en een mobiel platform
A2E2 is een Europees project dat een ICT-systeem
in de woning van de ouderen gebracht. De coach
ontwikkelt om chronische ziekten zoals hart- en
initieert communicatie en nodigt uit tot sociale
vaatziekten, diabetes en obesitas bij ouderen te
activiteiten en diensten. Daarnaast begeleidt de
voorkomen. Het systeem begeleidt ouderen op
coach de ouderen in hun sociale gedrag en helpt
een plezierige en betekenisvolle manier bij de
hen hun sociale netwerk te verbeteren.
verschillende activiteiten van de dag. Het doel is om ouderen met een inactieve levensstijl meer te laten bewegen en gezonder te laten leven. Het activiteitenpatroon wordt aangepast aan de functionele mogelijkheden en behoeften van de gebruiker. Het systeem biedt de mogelijkheid om de ouderen op afstand te monitoren. Daarnaast stimuleert
en
ondersteunt
het
mensen
om
bepaalde activiteiten uit te voeren. Denk hierbij aan
medicijninname,
fysiotherapie,
standaard
dagelijkse activiteiten en lichaamsbeweging.
10
Digital Life Centre
‘Digital
Life
Centre’
van
de
Cameratoezicht voor valdetectie
Hogeschool
van
Amsterdam voert onderzoek uit naar ICT in onze
Betrokken organisaties Hogeschool van Amsterdam
dagelijkse leefomgeving. Zorg in de woning is een van de zwaartepunten. Via vraaggestuurde projecten
Doel
wordt kennis opgebouwd van zowel de technologie
Oudere mensen langer zelfstandig laten wonen.
als van de acceptatie ervan. Door bij het onderzoek docenten en studenten uit verschillende disciplines
Doelgroep
(zorg en ICT) in te schakelen, wordt gezorgd voor
Ouderen
innovaties in het beroepenveld en het onderwijs. Naarmate mensen slechter ter been zijn, neemt de kans op een val toe. Als je alleen woont is het niet vanzelfsprekend dat er hulp komt. Met een draagbare noodknop of een versnellingsmeter kan alarm worden geslagen als iemand valt. Het nadeel hiervan is dat de gebruiker ze vergeet te dragen of niet in staat is ze te bedienen door bijvoorbeeld bewusteloosheid of pijn. Een
val
kan
ook
geconstateerd
worden
met
behulp van camera’s. Het Digital Life Centre van de Hogeschool van Amsterdam onderzoekt de automatische
analyse
van
camerabeelden.
De
camera is dan zelf in staat om te zien of iemand is gevallen. Nadat het systeem een val constateert, kan er actie worden ondernomen. Valdetectie met camera’s is op dit moment nog niet commercieel haalbaar. De bestaande prototypes geven nog te veel valse alarmen. Dit komt omdat bij twijfel het systeem een val moet melden. Digital Life Centre onderzoekt nu hoe dit verbeterd kan worden. Door de herkenning te verbeteren en te kijken in welke gevallen een vals alarm optreedt, wordt het mogelijk om een visuele valdetector gedurende lange tijd ononderbroken te laten draaien. Ouderen kunnen op deze manier, met de zekerheid dat er hulp komt na een val, met een gerust hart langer zelfstandig blijven wonen.
11
Gerichte zorgverlening door monitoring van bewoners met een draadloos sensornetwerk in Naarderheem
Betrokken organisaties Vivium en Hogeschool van Amsterdam. Doel Gerichte en efficiënte zorgverlening aan ouderen. Doelgroep Bewoners Vivium Naarderheem.
Kan ICT helpen de beschikbare zorg gerichter in te
In Vivium Naarderheem zijn nu in vijf kamers bedmatten,
zetten? Zorggroep Vivium, locatie Naarderheem heeft
bewegingssensoren en deurcontacten geïnstalleerd. De
in samenwerking met het Digital Life Centrum het
volgende stappen in het onderzoek zijn het ontwerpen
project CARE opgezet. CARE onderzoekt de toepassing
van bewonersspecifieke alarmeringsregels, het testen
van sensornetwerken in zowel de psychogeriatrische
van het volledige systeem in de nachtdiensten en het
afdeling als in de aanleunwoningen. Verschillende
bepalen van de impact op de kwaliteit en kosten van
sensoren die onderling met elkaar verbonden zijn
de zorg.
door
middel
van
een
draadloos
netwerk
volgen
’s nachts de bewoners. Als zich een ongewone situatie
Ook
voordoet wordt de verpleging gealarmeerd. Dit kan
sensornetwerken
bijvoorbeeld gebeuren als een bewoner uit bed valt of
situaties. Hier wordt ook gekeken naar lange termijn
niet terugkeert in bed na een bezoek aan het toilet.
ontwikkelingen. Zo wordt geanalyseerd of het dag- en
Met dit monitoringssysteem kunnen nachtverplegers
nachtritme verschuift of dat er voldoende beweging is.
gerichter en sneller in actie komen en zijn de huidige
Binnenkort worden in Vivium Naarderheem ook in de
looprondes in de toekomst wellicht overbodig.
aanleunwoningen de eerste systemen geïnstalleerd in
in
de
aanleunwoningen bij
het
helpen
bepalen
van
dergelijke ongewone
het kader van het Pieken in de Delta project ‘Zorgen voor Morgen’.
12
Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
AIBO
Bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU)
Betrokken organisaties
studeren ruim 3700 studenten in een van de
Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Novay.
volgende richtingen: Beeldende Kunst, Vormgeving, Muziek,
Theater,
Games
en
Interactie,
Media
Doel
en Kunstmanagement. In deze richtingen biedt
Weerstand bij ouderen en verzorgend personeel
de HKU bacheloropleidingen met meer dan 40
voor nieuwe technologieën wegnemen.
afstudeerrichtingen, maar ook basis-/vooropleidingen en masteropleidingen. De HKU is onder andere
Doelgroep
gevestigd in Hilversum.
Ouderen en mensen die werkzaam zijn in de zorg. Project AIBO is bedoeld om de weerstand tegen nieuwe technologieën, zoals ICT bij ouderen en verzorgend personeel weg te nemen. Om dit te bereiken is de “verpakking” van nieuwe technologieën van groot belang. In dit project wordt de Sony AIBO gebruikt: een computer met video, audio en wifi die eruit ziet als een aandoenlijk uitziende hond die zelf kan lopen. Er wordt momenteel onderzocht wat de gebruiksmogelijkheden van de AIBO in de zorg kunnen zijn. Hierbij wordt onder andere gekeken naar alarmering op basis van beelden die de AIBO ziet en de mogelijkheid om te waarschuwen als bijvoorbeeld medicatie moet worden ingenomen. De bewegingsvrijheid van het systeem maakt het mogelijk dat de AIBO de gebruiker volgt maar ook de aandacht kan trekken. Daarnaast is de AIBO door zijn autonome gedrag en de vele sensoren in staat om op basis van zijn waarnemingen zelf beslissingen te nemen. Een aantal AIBO’s is getest in een verzorgingstehuis in Hilversum. Uit de test bleek dat de AIBO makkelijk geaccepteerd wordt als “gezelschapsdier”, maar ook als technologisch hulpmiddel. “Een gezellig wakend oog”, zoals een van de bewoners zei.
13
Almere Kennisstad Almere Kennisstad is al vele jaren de aanjager van innovatie met behulp van ICT in Almere. Almere Kennisstad stimuleert innovatie in de verschillende sectoren van de samenleving (zorg, onderwijs, economie en wonen) en is continue op zoek naar
projecten: Digifit en DigiMusiceren. Ontmoeting en
nieuwe toepassingsmogelijkheden van ICT. Samen
verbinding staan voorop, zowel fysiek als virtueel.
met
bedrijven,
Digifit is gericht op het samen en meer bewegen.
bewoners, de gemeente Almere en vele anderen
DigiMusiceren op het samen muziek maken in een
profileren ze op die manier Almere als dé innovatieve
koor. De projecten hebben een directe relatie met
stad van Nederland.
gezondheid en welzijn. Enerzijds door in te steken
maatschappelijke
organisaties,
op het delen van activiteiten, interesses en passies door mensen. Anderzijds door hen te activeren en te verleiden tot meer bewegen.
Verzilvering van Almere
Internationale uitstraling Er is een internationale beweging aan het ontstaan
Betrokken organisaties
die zich het belang realiseert van onze vergrijzende
Almere Kennisstad, Cisco, gemeente Almere, De
maatschappij en de impact die dat zal hebben in de
Schoor, De Kunstlinie, BT en UNET.
komende 5 tot 30 jaar. Daarom is Cisco in 2008, onder aanvoering van haar IBSG team, ‘Ageing
Doel
Well in a Connected World’ gestart. Dit wereldwijde
Meedoen en prettig ouder worden in Almere.
programma is gestart in Europa en reeds actief in drie continenten. De ‘Verzilvering van Almere’ is een mooi
Doelgroep
voorbeeld van een concreet project dat past binnen
Bewoners van Almere.
dit Cisco programma en de brede internationale beweging.
Prettig ouder worden in Almere. Blijven meedoen. Dat klinkt mooi. Maar hoe bereik je dat als stad? En
Hoe verder
hoe kan moderne technologie daar een bijdrage aan
Succesvolle pilots binnen het Verzilveringsprogramma
leveren? Uitgangspunt bij de Verzilveringsprojecten
worden opgeschaald en in de praktijk gebracht. De fase
is dat het bruikbare en nuttige toevoegingen moeten
die na de pilots komt is daar ook op gericht, alsmede
zijn aan de bestaande dienstverlening, dat het ge-
op het testen van meer concepten op dit gebied.
makkelijk moet zijn in het gebruik en financieel haal-
Daarnaast richt Kennisstad zich op het verbinden van
baar voor de gebruiker. Bovenal moeten ze nieuw
de ‘Verzilvering’ met andere innovatieve projecten die
zijn: inspireren tot een andere manier van denken
zij uitvoert op het gebied van Zorg & Welzijn.
en werken. Allereerst is begonnen de behoeften en mogelijkheden te onderzoeken van bewoners in Almere. Op basis van deze inzichten is gestart met een tweetal pilot 14
AlmereBreedTv
Betrokken organisaties ABCTV, Almere Kennisstad, Brevidius en Zaal & Partners. Doel Informeren en verbinden van buurtbewoners en almeerse organisaties door het opzetten van een lokaal informatie-, communicatie- en dienstenplatform. Doelgroep Almeerders en organisaties die actief zijn binnen Almere. Omdat
beelden
AlmereBreedTv Almere
heeft
meer
zeggen
ontwikkeld. zijn
eigen
dan
Ieder
woorden stadsdeel
buurtportal.
is in
Daarmee
groeit AlmereBreedTv uit tot hét lokale informatie-, communicatie- en dienstenplatform. Elke portal biedt organisaties en buurtbewoners de mogelijkheid om informatie met elkaar te delen door middel van korte filmpjes, live registraties van evenementen en de mogelijkheid tot live beeldcontact. AlmereBreedTv informeert daarom niet alleen, maar het verbindt ook buurtgenoten met elkaar. Ook kan het mensen helpen aan een zinvolle dagbesteding, doordat zij in opdracht bijvoorbeeld video-items kunnen maken. Het instrument dat wordt gebruikt is video, al dan niet zelf geproduceerd. De techniek achter AlmereBreedTv maakt dat zowel bewoners als organisaties elkaar kunnen informeren en/of uitnodigen om mee te doen. Vervolg Almere
Kennisstad
stond
aan
de
wieg
van
AlmereBreedTv. Inmiddels is de organisatie ABCTV opgericht en is het aan deze ondernemers om het succes te vergroten. Alle betrokkenen blijven echter op zoek naar nieuwe functionaliteiten. Samen met de bewoners van, en organisaties in, Almere.
15
Waag Society Waag voor
Society
Verhalentafel
ontwikkelt
maatschappelijke
creatieve
innovatie.
technologie De
stichting
Betrokken organisaties Kunstenaar Hans Muller en Waag Society.
doet onderzoek, ontwikkelt concepten, pilots en prototypen en fungeert als intermediair tussen
Doel
de kunsten, de wetenschap en de media. Hiertoe
Drempelvrees bij de doelgroep wegnemen voor
ontwikkelt het samenwerkingsvormen met partijen
technologie en levensvreugde vergroten door onder
in de culturele, publieke en private sector.
andere sociale isolatie te verminderen. Doelgroep Ouderen boven de 80 jaar. Waag
Society
ontwierp
in
samenwerking
met
kunstenaar Hans Muller de Verhalentafel. Aan de Verhalentafel kunnen ouderen uit verzorgingshuizen gemakkelijk films, muziek en verhalen afspelen en er hun eigen ervaringen en verhalen aan toevoegen. De Verhalentafel is samen met ouderen ontwikkeld en sluit aan op hun vaardigheden. Met slechts twee knoppen kan men alle mogelijkheden van
de
tafel
gebruiken.
Het
Centrum
voor
Verouderingsonderzoek (Vrije Universiteit) heeft een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar de mate waarin de Verhalentafel sociale isolatie kan verminderen. Uit het onderzoek is gebleken dat training van gezamenlijke herinneringen bijdraagt aan het welzijn van ouderen, waarbij de Verhalentafel in zorginstellingen een goede ondersteuning kan zijn.
16
SCOTTIE
Betrokken organisaties Het project werd gefinancierd door het VSBfonds, Stichting Kinderpostzegels Nederland en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De ontwikkeling van Scottie wordt voortgezet binnen de Innovatieve Zorgpilot van GATE (Game research for training and entertainment). Doel Het (dreigend) isolement van kinderen tijdens een ziekenhuisopname wegnemen, bestaande sociale relaties in stand houden en zo het herstelproces te versterken en latere re-integratie makkelijker te maken. Doelgroep Kinderen tussen de 13 en 15 jaar die langdurig in het ziekenhuis liggen. Scotties
zijn
kunststof
‘poppetjes’
die
boodschappen zenden en ontvangen. Kinderen die langdurig in het ziekenhuis liggen kunnen via Scottie communiceren met dierbaren op afstand. Een kind in het ziekenhuis en een dierbaar persoon uit zijn of haar omgeving hebben elk een Scottie. Met Scottie kunnen de gebruikers die op afstand van elkaar zijn op verschillende manieren
non-
verbale
boodschappen
naar
elkaar verzenden. Dit gebeurt door middel van trillingen en kleuren. Als bijvoorbeeld op een kleurencirkel een kleur wordt gekozen, geeft het hoofdje van de andere Scottie deze kleur licht. Met Scottie kan communicatie op afstand een meer persoonlijke en affectieve vorm krijgen.
17
Initiatiefnemers Almere Kennisstad Almere Kennisstad is al vele jaren dé aanjager van innovatie met behulp van ICT in Almere. We stimuleren innovatie in de verschillende sectoren van onze samenleving (zorg, onderwijs, economie, wonen) en zijn continue op zoek naar nieuwe toepassingsmogelijkheden van ICT. Samen met maatschappelijke organisaties, bedrijven, bewoners, de gemeente Almere en vele anderen profileren we op die manier Almere als dé innovatieve stad van Nederland. Doet u mee? Voor meer informatie gaat u naar www.almerekennisstad.nl. Amsterdam Living Lab Amsterdam Living Lab (ALL) is een dienst die wordt ingezet om nieuwe producten en diensten, op het gebied van onder andere zorg en ICT, onder gecontroleerde omstandigheden te testen en verbeteren. Dit gebeurt in samenspraak met de uiteindelijke gebruikers. Het grote voordeel van middels een ‘living lab’ een product of dienst ontwikkelen is dat door het samenspel van kennisinstellingen, bedrijven, de overheid en de gebruikers, het eindproduct zo goed als mogelijk op de klantbehoefte wordt afgestemd en daardoor een grote kans van slagen heeft op de markt. Amsterdam Living Lab is een initiatief van AIM, Waag Society, Novay en de Universiteit van Amsterdam. EZD Amsterdam Bij de stichting Elektronisch Zorg Dossier (EZD) Amsterdam zijn ruim twintig Amsterdamse zorginstellingen en beroepsgroepen uit alle sectoren (care, cure en preventie) aangesloten. Ook de Gemeente Amsterdam, de GGD, AGIS Zorgverzekeringen en de Vereniging Cliëntenbelang Amsterdam zijn participant in de stichting. De missie van EZD Amsterdam is het verbeteren van de kwaliteit en de efficiency van de zorg en het zorgverleningsproces op alle terreinen. Zij wil dit bereiken door het optimaliseren van de informatieuitwisseling tussen de deelnemende zorgverleners onderling en met de patiënt. SIGRA en EZD Amsterdam werken nauw samen op het gebied van zorg en ICT. iZovator iZovator is het regionale kennis- en innovatieplatform voor de zorgeconomie in de regio Gooi en Vechtstreek. Het doel van iZovator is het bevorderen van innovatie in de zorgeconomie, zodat de zorg goed aansluit bij de behoefte van de burger. Daarnaast wil iZovator de economische bedrijvigheid in de regio bevorderen. iZovator organiseert netwerk- en kennisbijeenkomsten zoals de Cross Care Cafés en sector ondersteunende projecten. Kijk voor meer informatie op www.izovator.nl.
18
PAO Het Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs (PAO) is opgericht door het gemeentebestuur
van
Amsterdam
samen
met
het
georganiseerde
Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs
bedrijfsleven en de onderwijssectoren. Het doel van het PAO is door publiek-private samenwerking tot een goed werkende lokale en regionale arbeidsmarkt te komen. De organisatiedoelstellingen van PAO zijn: 1. Een bijdrage leveren aan een verlaging van de werkloosheid 2. Een adequate personeelsvoorziening voor werkgevers mogelijk maken 3. Bevorderen van opleidingen die afgestemd zijn op de behoeften van het bedrijfsleven PAO houdt zich de laatste jaren intensief met de arbeidsmarkt in de zorg in Amsterdam bezig. Een overzicht hiervan is te vinden in de publicatie Pieken aan de Amstel 2, de in januari 2008 uitgekomen Arbeidsmarktmonitor die een analyse van de arbeidsmarkt in de zorg bevat. Regionaal Arrangement Het Regionaal Arrangement is een initiatief om de sterke positie van ICT en Nieuwe Media in de Noordvleugel een steviger onderwijsbasis te geven. Het is in 2007 gestart met de ambitie om ICT en Nieuwe Media beter in het onderwijs te verankeren en bij te dragen aan het doel om het onderwijs, met name in de beroepskolom, meer ICT-kundigen en ICT-vaardigen te doen afleveren. In 2008 is ook het gebruik van ICT als instrument in het onderwijs onderdeel van de opdracht gemaakt. De kwartiermakers van het Regionaal Arrangement zien het makelen en schakelen tussen partijen met als doel expertises samen te brengen en schaal te maken als hun belangrijkste taak. Ze constateren dat het vaak een probleem is voldoende samenwerking tot stand te brengen en dat zo kansen onvoldoende benut worden. Vanuit dat perspectief willen ze met partijen uit de zorgketen en het onderwijs de basis leggen voor een bundeling van krachten om het gebruik van ICT in de zorg maximaal te benutten. Samenwerking biedt het onderwijs en de betrokken partijen in de zorgketen unieke kansen om het onderwijs te versterken en belangrijke maatschappelijke ambities te realiseren. SIGRA De
SIGRA,
Samenwerkende
Instellingen
Gezondheidszorg
Regio
Amsterdam, heeft tot doel het verbeteren van de samenhang, kwaliteit en efficiëntie van de zorgverlening in haar werkgebied. De vereniging SIGRA heeft ruim vijftig leden, actief in de ziekenhuiszorg, verpleging, verzorging en
thuiszorg,
geestelijke
gezondheidszorg,
gehandicaptenzorg
en
specifieke dienstverlening. Arbeidsmarktbeleid is één van de speerpunten van de vereniging SIGRA. Innovatie Domotica en ICT is de nieuwste pijler onder het arbeidsmarktbeleid van de vereniging. Instellingen worden ondersteund bij de ontwikkeling, implementatie en acceptatie daarvan.
19
Platform Arbeidsmarkt en Onderwijs
