oktober maandblad voor onderwijs in vlaanderen Games: geen kinderspel Vier op de ViJF Jongeren gamen. straks ook in de klas?

oktober 2010 www.klasse.be

maandblad voor onderwijs in vlaanderen

Games: geen kinderspel

Vier op de ViJF Jongeren gamen. straks ook in de klas?

208

Uw kind is geen probleem Ergernis. Een vader vertelt me

dan nog woorden aan haar vuil maken? We plakken graag

hoe ontgoocheld hij terugkeer-

een etiket op leerlingen, waar ze niet meer van af geraken.

de van het oudercontact bij de

What you focus on, is what you get. Focus je op de problemen,

klastitularis van zijn zestienja-

dan krijg je problemen. Waarom kijken ouders en leraren

rige dochter. Het duurde amper

niet samen naar de vele kanten van jonge mensen? Hun

drie minuten. “Het rapport is

meervoudige intelligentie, nieuwsgierigheid, veerkracht,

goed. Evy is geen probleem. Al-

creativiteit, sociale omgang, doorzettingsvermogen, passie,

lemaal in orde!” De vader stelde

eigenheid. Dat is niet met een etiket te vatten. “Wie goed

nog enkele vragen maar meer inzicht kreeg hij niet. Evy was

naar ouders luistert, ziet ook een belangrijke verschuiving

geen probleem en op de gang wachtte nog een rij ouders.

in wat mensen belangrijk vinden”, vertrouwt een oudere

Verwondering. Ik kan me uit mijn eigen lerarenopleiding niet herinneren ooit één keer iets gehoord te hebben over hoe je met ouders moet omgaan. Plots zaten ze daar voor

Of ik ze de baas kan?

me en ik zei maar wat. Elke leraar zal erkennen dat je omgang met ouders grondig verandert vanaf het moment dat je zelf schoolgaande kinderen hebt. Alsof de schellen dan pas

leraar in de basisschool me toe. “Vroeger vroegen ze me

van je ogen vallen.

‘Of ik ze de baas kon?’ Het was de tijd van de discipline, alsof de school een kazerne was. Daarna kwam de econo-

Verantwoordelijkheid. Ik hoop dat de lerarenopleiding

mie voorop, alsof de school een bedrijf was. Toen werd de

nu veel meer aandacht besteedt aan omgaan met ouders.

vraag ‘Hoeveel punten heeft hij en de hoeveelste is hij?’ Nu

Al hoor ik stagestudenten dat niet altijd bevestigen. Het

zijn ouders meer bezig met het welzijn van hun kinderen

blijft voor de meeste leraren improviseren. Sommigen zijn

en hoor ik vooral ‘Hoe voelt hij zich?’ Ze willen dat hun

er goed in, anderen zijn er bang van of vinden het niet be-

kinderen gelukkig zijn en worden.” Maken we bij een ou-

langrijk. “Wie je moet zien, zie je toch nooit” en “Ik ben

dercontact samen ruimte voor het antwoord op die vraag?

niet opgeleid om hun kinderen op te voeden” zijn zowat de meest gebruikte clichés om er zich uit te kletsen. De papa van Evy was wat vroeger gestopt met zijn werk om naar de school te komen. Hij is begaan met haar leven en haar

Hoofdredacteur Klasse

toekomst. Maar Evy is geen probleem. Waarom zouden we

[email protected]

Maandblad voor onderwijs in Vlaanderen Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts, Wouter Vanmol en Hans Vanderspikken Lerarenkaart & Zeker Doen: Patrick De Busscher, Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut, Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq, Hannah El-Idrissi en Anne Siccard Publiciteit: Diana De Caluwé

Nr 208 • oktober 2010

Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert IIlaan 15 – 1210 Brussel

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be. Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Leen Leemans en Toon Van de Putte, m.m.v. Jo Valvekens Vormgeving: Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia:

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie. Abonnement (10 nummers): 28 euro. Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en individuele

studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 99 57 of mail [email protected]). Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be. Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel [email protected] Tel. redactie: 02 553 96 86 Tel. secretariaat: 02 553 96 95 Tel. advertenties: 02 553 96 94 Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

INHOUD 04

Het nieuws Secundair onderwijs krijgt nieuwe vorm.

10 Games: geen kinderspel Vier op de vijf jongeren gamen. Negeren of integreren?

20 Iedereen borderline!? Persoonlijkheidsstoornissen nemen sterk toe. Test jezelf. Pedagoog Jeroen Bourgonjon: “Een game stimuleert leerlingen en brengt leerprocessen op gang.” Hoe bang zijn we daarvan?

p. 10

24 Samen op school TV.Klasse in de proeftuinen van onderwijsvernieuwing

26 Sjapo Leerlingenraad bouwt clubhuis.

28

Valt de middenmoot uit de boot? Stimuleer de gemiddelde leerling. Tien tips.

30 De lerarenkamer Hoe reageren leraren op de plannen voor het secundair onderwijs? Discussieer mee. Psychiater Dirk De Wachter: “Zo veel kinderen met ADHD? Vinden we dat normaal?” Een nieuwe kijk op de leerlingen en op onszelf.

32 Dialoog p. 20

De lange weg naar echte inclusie

34

Help Gratis hulp voor leerlingen met psychische problemen

36 De taalstrijd in elke jongere Welke invloed heeft jongerentaal op de standaardtaal?

39

Zeker Doen 40 Kalender lerarendagen 50 Doe iets strafs tegen de doodstraf 53 Tip&Win 62 Kruiswoordraadsel en fotospel

Sarah Hillewaert in Kenia: “Wil je weten hoe taal evolueert, luister dan naar jongeren. Zij vangen de invloeden het eerst op.” p. 36

HET NIEUWS

4

• Klasse voor Leraren

Weg van het water [PAKISTAN] Twee jongens wassen hun haren aan de stadswaterafvoer, net buiten een vluchtelingenkamp voor slachtoffers van de watersnood in Nowshera. Volgens officiële schattingen zijn minstens 17,2 miljoen mensen getroffen door de overstromingen, waarvan 8 miljoen kinderen. De ramp bedreigt zeker 1 miljoen mensen met de dood als ze niet snel de nodige hulp krijgen: zuiver drinkwater, voedsel, medicijnen en tijdelijke huisvesting. Help jij? Stort op het centrale rekeningnummer voor Pakistan: 000-0000012-12.

Klasse voor Leraren •

5

©© REUTERS/Tim Wimborne

Beeld van de maand

HET NIEUWS

Het secundair onderwijs hervormd

Zes belangstellingsgebieden in de plaats van vier onderwijsvormen, een brede eerste graad, een differentiatiepakket voor alle leerlingen. Binnen een tiental jaar ziet het gewoon secundair onderwijs er grondig anders uit. Daarvoor wordt nu de basis gelegd. Een eerste oriëntatienota met als titel ‘Mensen doen schitteren’ geeft de grote lijnen van de hervorming weer. Ze moet de discussie in het onderwijsveld op gang brengen. Een nieuwe structuur De onderwijsvormen aso, bso, kso en tso verdwijnen. De bestaande driegradenstructuur blijft behouden. Het aantal richtingen in de tweede en de derde graad wordt beperkt.

voor leerlingen die een bijzonder talent verder willen ontplooien en een aantal specialiserende arbeidsmarktgerichte en kwalificerende opleidingen.

➡ Eerste graad: breed algemeen vormend

➡ Derde graad: kwalificerend

In de eerste graad gaat de aandacht vooral naar de brede persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Leerlingen die een getuigschrift basisonderwijs hebben, gaan naar de algemene stroom waar ze in het eerste jaar kennismaken met diverse aspecten van de wereld en de samenleving via zes belangstellingsgebieden. Dat zijn: ‘techniek en wetenschappen’, ‘natuur en wetenschappen’, ‘welzijn en sociale wetenschappen’, ‘handel en economische wetenschappen’, ‘creatie en kunst’ en ‘taal en letterkunde’. In het tweede jaar verkennen ze twee belangstellingsgebieden grondiger. Leerlingen zonder getuigschrift basisonderwijs worden via het schakelblok zo veel mogelijk klaargestoomd voor de eerste graad of worden voorbereid op een arbeidsmarktgerichte kwalificatie.

➡ Tweede graad: verbreed

In de tweede graad kiezen leerlingen uit domeinbrede richtingen, zoals ‘economie en administratie’, ‘plant, dier en milieu’, ‘moderne vreemde talen’, ‘hout’... Daarin verwerven ze, naast competenties die nodig zijn om vlot in de samenleving te kunnen meespelen (sleutelcompetenties), competenties die in meerdere beroepen of opleidingen binnen dat domein toepasbaar zijn. Naast de domeinbrede richtingen zijn er een beperkt aantal specialiserende studierichtingen

6


Leerlingen kiezen in de derde graad voor een specifieke studierichting die ofwel arbeidsmarktgericht is ofwel gericht op verder studeren in het hoger onderwijs. Een leerling die slaagt in de derde graad behaalt een diploma dat ingeschaald wordt op niveau 3 of 4 van de kwalificatiestructuur. Dat niveau bepaalt ook de toegang tot het hoger onderwijs. Accent op competenties In het nieuwe secundair onderwijs staat competenties verwerven centraal. Competenties worden gedefinieerd als ‘de bekwaamheid om kennis, vaardigheden en attitudes in het handelen op een geïntegreerde wijze aan te wenden voor maatschappelijke activiteiten’. Die competenties worden vertaald in eindtermen. De beleidstekst ‘Mensen doen schitteren’ vormt de komende maanden de basis voor verder overleg in het onderwijs, de samenleving en het Vlaams Parlement. Aan de hand van alle input wordt deze nota verder geconcretiseerd in plannen voor het onderwijslandschap, de financiering, de personeelsleden en alle aspecten van de schoolorganisatie. Wat vinden leraren van de hervormingsplannen voor het secundair onderwijs? Vijf leraren van WICO Campus TIO in Overpelt geven een voorzet in ‘De Lerarenkamer’, p. 30.

IN HET KORT

Geef mij maar het jeugdjournaal Elfjarigen ervaren positieve emoties als ze naar het jeugdjournaal kijken. Ze zijn vooral blij, nieuwsgierig en enthousiast. Dat stelt Ine Wenmaekers van de Universiteit Antwerpen (UA) vast in haar masterproef. Het televisienieuws helpt kinderen en jongeren bij hun socialisering in de samenleving. Op het volwassenenjournaal reageren ze echter vaak verdrietig en angstig omdat het negatieve nieuws domineert. Bij jeugdjournaals is er meer zacht en positief nieuws. Die strategie blijkt te werken: bij elfjarigen zijn negatieve emoties minder sterk en angst komt het minst voor. Hoewel vijftienjarigen op alle soorten nieuwsberichten uit het jeugdjournaal minder emotioneel reageren dan elfjarigen, domineren ook bij hen positieve emoties. Ze zijn wel sneller verveeld.

➜ Vier op de tien leerlingen secundair hebben geregeld rugpijn. Bovendien vinden negen op de tien dat ze op school onvoldoende uitleg krijgen over rugpijn en een gezonde lichaamshouding. Twee studenten lerarenopleiding, Nathalie Vanroy en Kirsten Wauters, stelden dat vast in hun eindproef (Hogeschool-Universiteit Brussel).

➜ In 2009-2010 is het aantal leerlingen op internaat gestegen tot 8500 in het vrij en 3800

Leren vallen Leerlingen van Nederlandse basisscholen krijgen vanaf volgend schooljaar valtraining om het aantal ernstige letsels te verminderen. Het aantal letsels dat acht- tot twaalfjarigen opliepen tijdens sport of buiten spelen steeg tussen 2004 en 2008 met 42 procent. “Daar zijn twee oorzaken voor”, zegt Saskia Cloet, coördinator Sport van de Stichting Consument en Veiligheid. “Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat de motorische vaardigheden van kinderen de afgelopen twintig jaar zijn afgenomen, waardoor ze vaker vallen. Doordat veel kinderen te dik zijn, hebben valpartijen ernstigere gevolgen omdat er meer gewicht terechtkomt op bijvoorbeeld een pols of hoofd.” Het lespakket over valvaardigheden dat de Stichting ontwikkelde, werd vorig schooljaar getest in 38 basisscholen. “De eerste resultaten zijn positief: het aantal letsels na een val lijkt te worden gehalveerd”, zegt Saskia Cloet. Het pakket is bedoeld voor sportleraren: zij kunnen echte ‘val-lessen’ geven of tijdens het volledige schooljaar de oefeningen van het pakket integreren in hun lessen.

in het gemeenschapsonderwijs. Dit schooljaar zijn dat er waarschijnlijk nog meer. Er is vooral een toename in het secundair onderwijs.

➜ De Nederlandstalige basisscholen in Brussel hebben op 1 september 394 extra kinderen opgenomen, waarvan 235 in onthaalklassen. De Vlaamse en Brusselse onderwijsministers Smet en Vanraes willen tegen 1 januari en 1 september 2011 extra onthaalklassen in het Brussels Gewest voor nog eens 290 kinderen.

➜ Het aantal uitgereikte ervaringsbewijzen verdubbelt elk jaar. In 2007 werden er 240 uitgereikt, in 2008 480, in 2009 990 en in de eerste helft van 2010 412. Een ervaringsbewijs bevestigt dat je over de vaardigheden beschikt om een beroep uit te oefenen. Ook begeleiders buitenschoolse kinderopvang kunnen zo’n bewijs halen.


7

HET nieUws

101

leraren ouder dan 65 jaar stonden vorig schooljaar voor een Vlaamse klas. Hun terugkeer naar school was meestal kortstondig: samen waren hun prestaties goed voor één voltijdse job gedurende een volledig schooljaar. Sinds september 2009 kunnen gepensioneerde leraren makkelijker inspringen als een school geen andere geschikte kandidaat vindt. Ze worden betaald op basis van de diensten die zij vóór hun pensioen gepresteerd hebben. In de omzendbrief over ‘een gepensioneerde die in het onderwijs of bij de inspectie in dienst treedt’ lees je meer over de voorwaarden en de bezoldiging (www.ond.vlaanderen.be/ edulex, zoekterm ‘gepensioneerde’).

De sterren ★ Gratis vaccins tegen

baarmoederhalskanker

★ opleidingscheques anders Wil je dit schooljaar een opleiding volgen of voortzetten? check vóór je ze bestelt of je (nog) met opleidingscheques kan betalen. Opleidingen die starten vanaf 1 augustus 2010 kun je enkel nog met opleidingscheques betalen als ze binnen het ‘stelsel van Betaald Educatief Verlof’ worden erkend. Check de lijst van erkende opleidingen (www.vdab.be).

★ Het doek valt over BIS

pEFc? Klasse heeft vanaf deze maand het PEFC-certificaat. Dat betekent dat het papier waarop het blad wordt gedrukt afkomstig is uit duurzaam beheerd bos, gerecycleerde of gecontroleerde bronnen. En je had het al gemerkt: ook het formaat is sinds vorige maand kleiner.

8


Begeleid Individueel Studeren (BIS), het afstandsonderwijs van de Vlaamse overheid, wordt stopgezet op 31 december 2010. Wie op zoek is naar een opleiding kan terecht bij de Centra voor Volwassenenonderwijs, de Centra voor Basiseducatie, de VDAB, Syntra of het sociaal-cultureel vormingswerk. Die bieden steeds vaker de mogelijkheid om op afstand te studeren. Het cursusmateriaal van BIS blijft gratis online beschikbaar voor leraren en scholen.

Alle meisjes van het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen krijgen vanaf dit schooljaar gratis vaccins tegen het humaan papillomavirus (HPV). De volledige vaccinatie bestaat uit drie inspuitingen door het CLB of een arts naar keuze in de loop van één schooljaar. De vaccinatie is niet verplicht. Bij het begin van het nieuwe schooljaar ontvangen alle leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen via de scholen een folder met meer info. Voor oudere meisjes moeten de ouders de vaccins zelf aankopen op voorschrift van een arts. Ze krijgen die gedeeltelijk terugbetaald via het ziekenfonds.

★ ouderschapsverlof voor kinderen tot twaalf jaar

Vanaf 1 september 2010 kun je als leraar je ouderschapsverlof opnemen totdat je kind twaalf jaar wordt. Dat ‘ouderschapsverlof in het kader van loopbaanonderbreking’ moet ingaan uiterlijk op de dag vóór de twaalfde verjaardag van je kind. Vroeger was vier jaar de leeftijdsgrens. Meer info via www.ond.vlaanderen.be/wetwijs, thema ‘loopbaanonderbreking’.

★ Aanmoedigingspremie online

Vanaf 3 september 2010 vraag je je aanmoedigingspremie bij loopbaanonderbreking of tijdskrediet online aan bij de Vlaamse overheid. Dat doe je via de link ‘aanmoedigingspremies’ op www.werk.be. Daarvoor heb je je elektronische identiteitskaart en kaartlezer of federaal token nodig.

Wedden dat ik een tien haal? Amerikaanse studenten kunnen een flinke som verdienen met hun schoolresultaten dankzij Ultrinsic. Dat is een website waar studenten uit 36 universiteiten geld kunnen inzetten op hun cijfers. Hoe hoger hun score, hoe groter de beloning: een tien brengt dus meer op dan een acht. “Zie een inzet bij ons als een motivatie om het goed te doen”, aldus de oprichters. Daarnaast kunnen de studenten ook gokken voor welke vakken ze niet zullen slagen. Hun kansen worden berekend aan de hand van variabelen zoals de moeilijkheidsgraad van hun vakken, hun geschiedenis, maar vooral de moeite die ze doen om goed te scoren. “Onze werkwijze kun je niet vergelijken met online weddenschappen in de traditionele betekenis, die verboden zijn in de VS”, klinkt het bij Ultrinsic. “Studenten hebben volledige controle over de uitkomst van hun weddenschap: of ze geld winnen of verliezen hangt helemaal af van hun eigen prestaties.” ©©Klasse

Dag van de jeugdbeweging Spoor je leerlingen aan om op 22 oktober in uniform naar school te komen. Of hijs jezelf in je Chirorok of Scoutshemd. Laat je je leerlingen in de klas ook vertellen over hun belevenissen bij de jeugdbeweging? Vaak doen ze daar sociale vaardigheden op die ze elders nooit zouden leren. www.dagvandejeugdbeweging.be

Méér onderwijsnieuws? Elke woensdag kant-en-klaar in je mailbox.

Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...? Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be.

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker? Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be.


9

©© I l l

ustr a

t ie s: J

e n s Cl

aes sen

s


10

Games zijn krachtige leermiddelen in de klas

Games: geen kinderspel

Vier op de vijf leerlingen gamen. Ondertussen is gaming veel meer geworden dan amusement. Serious games, computerspellen die niet gericht zijn op ontspanning maar wel werken aan kennis, vaardigheden en attitudes dringen nochtans maar moeizaam door tot de schoolbanken. Games slepen een hardnekkig imago van geweld en machocultuur mee. Toch hebben ze als leermiddel een enorm potentieel. Zijn games meer dan een spelletje?

juist

Je leert niets bij van gamen.

Bij games beslis je zelf wat je leert.

Leerlingen willen games in de klas omdat het leuk is.

Games horen niet thuis in de lerarenopleiding.

Elke leraar moet een gamer worden.

Er is geen tijd om te gamen in de klas.

Een uitstap is interessanter dan een game.

Games zijn alleen maar gewelddadig.

Games vergroten het competitiegevoel bij je leerlingen.

Games zullen de leraar vervangen.

fout

Volgens de onderzoekers zijn de uitspraken allemaal fout.

Zijn de volgende uitspraken juist of fout?


11

Leerlingen willen leren in de klas. Amusement is voor thuis Jeroen Bourgonjon is maatschappelijk werker en pedagoog. Hij is verbonden aan de UGent en werkt aan een doctoraatsthesis over de betekenis en effecten van videogames op school.

Waarom zou je games in de klas halen? Jeroen Bourgonjon: “Leraren, van kleuteronderwijzers tot docenten, hebben altijd al spelletjes gespeeld in de klas. De spelvorm is een krachtig medium om complexe verbanden te leren zien. De spelregels zijn zeer belangrijk in een game: je moet ze kennen als je die game wilt winnen. Pure leerstof aanbrengen lukt minder goed. Maar game-based learning laat je leerlingen verder kijken dan wat op het eerste gezicht te zien is. Ze ontdekken de onderliggende regels. Het stimuleert hun out-of-the-box denken. Daarom zijn games een goede opleiding voor managers: je krijgt een opdracht, maar als je alternatieve oplossingen bedenkt, word je vaak beloond.” Games zijn learner controlled: je beslist zelf wat en hoe je leert. Jeroen Bourgonjon: “Als je gamet, heb je het gevoel dat je enorm vrij bent, maar je kunt natuurlijk enkel doen wat in de spelregels zit geprogrammeerd. Net zoals een goede leraar zijn leerlingen het gevoel geeft dat ze zelf bepalen waar de les over gaat, terwijl hij de klas perfect stuurt. Voordeel van een game is dat je kunt experimenteren. Terwijl je in een rollenspel jezelf niet volledig blootgeeft, zeg je in een game dingen die je anders nooit zou zeggen. Je zit veilig, want als je mislukt: reset, en je probeert opnieuw. Vergelijk het met een vluchtsimulator. Je crasht, maar er zijn geen slachtoffers. Meer zelfs, je leert uit je falen.” Staan leerlingen te springen om games in de klas? Jeroen Bourgonjon: “Nee. Ze amuseren zich liever buíten de school. Ze willen in de eerste plaats iets bijleren. En dat kan ook door games te spelen, of door ze te bespreken. Net zoals je de roman Het parfum leest en analyseert in de klas, kun je ook videogames bespreken. Bekijk met je leerlingen hoe games ons denken, onze samenleving beïnvloeden. Leerlingen haken niet af als ze leerinhouden ontdekken in games. Als je op voorhand

12


duidelijk zegt dat je leerlingen een game zullen spelen om bij te leren, dan werkt dat. Het mag plezant zijn, maar het hoeft niet.” Horen games thuis in de lerarenopleiding? Jeroen Bourgonjon: “Krachtige leeromgevingen creëren is een van de pijlers van de lerarenopleiding. Nu is een goede game bij uitstek een leuke, relevante leeromgeving die op het juiste moment aan elke leerling de informatie geeft die hij op dat moment nodig heeft. Als leraar kom je soms handen te kort, maar een game heeft aandacht voor de individuele leerling en past zijn uitleg aan. Bovendien leren leerlingen en leraar van elkaar. Als 27-jarige krijg je bijvoorbeeld informatie van een 11-jarige leerling omdat die het spel al beter beheerst. Dat creëert een samenhorigheidsgevoel, het is niet langer de leerling tegen de leraar.” Moet elke leraar dan een gamer worden? Jeroen Bourgonjon: “Het kan niet zijn dat je leerlingen thuis gamen en dat je zegt: ‘Wat jij thuis doet, interesseert mij absoluut niet’. Maar niet elke leraar moet daarom een gamer worden. Om over games te praten in de klas moet je er niet alles over weten. Gebruik de klas liever als een contact zone. Als de les bijvoorbeeld gaat over Robinson Crusoë, hebben sommige leerlingen het boek gelezen, anderen hebben Expeditie Robinson gezien, nog anderen hebben Far Cry op de computer gespeeld. Leg al die ervaringen samen. Luister naar je leerlingen als een coach. Je hoeft niet de sterspeler te zijn.” Uit onderzoek blijkt dat je veel moet gamen om echt leereffecten te zien. Jeroen Bourgonjon: “Toch hoeft een spel niet lang te duren. In September 12th laat je bommen vallen als vergelding voor de aanslagen op de Twin Towers. Je doodt terroristen, maar


In hoever is het geweld in games pedagogisch te verant©©Lieven Van Assche

woorden? Jeroen Bourgonjon: “In serious games zit nauwelijks geweld. In commerciële games wel, maar juist daarom moet je je leerlingen games leren lezen en interpreteren. Op het eerste gezicht zie je geweld. Maar kijk je verder, dan zie je welk gedrag – zoals strategieën met elkaar afspreken – wordt beloond in games. Bovendien zijn games als Counter Strike gewoon een moderne variant van tikkertje: je loopt virtueel met je vrienden rond in een game, en je probeert elkaar te raken.” Vergroten games de competitie tussen je leerlingen? Jeroen Bourgonjon: “Een rapport op het einde van de maand is ook een vorm van competitie. Als je in een community of learners een groepsgevoel creëert waarin jongeren elkaar uitdagen om tot het uiterste te gaan, dan werkt dat zeer motiverend. Bovendien worden in serious games vooral je inspanningen beloond. Je moet je best doen om naar een volgende level te mogen overgaan.” Zullen de steeds krachtiger en complexer wordende games uiteindelijk de leraar vervangen?

Jeroen Bourgonjon, FWO-aspirant UGent: “Gamen stimuleert het out-of-the-box denken van je leerlingen.”

Jeroen Bourgonjon: “Een handboek of documentaire vervangt de leraar toch ook niet? Een game is een systeem, en daar komt maar uit wat je er op voorhand in programmeert. Je leerlingen leren, maar iedere leerling voelt iets anders. Dus zijn terugkoppelmomenten erg belangrijk. Daarin praten je leerlingen over hun ervaringen tijdens het gamen, ze kijken wat al of niet belangrijk was. Ze toetsen of bepaalde ideeën die ze door dat spel hebben gekregen wel kloppen. Elkaars mening horen is erg belangrijk. Die reflectie moet je als leraar op gang brengen.”

je maakt natuurlijk ook onschuldige slachtoffers. Dus worden de mensen die rouwen op hun beurt terroristen, waardoor het probleem steeds groter wordt. Die krachtige boodschap krijg je op één minuut. Verlies evenmin tijd met de handleiding. Als je gamet, leer je al spelend. Stap voor stap krijg je de spelregels aangeleerd.” Waarom zou je leerlingen laten verdwalen in de virtuele realiteit als je in de echte wereld op stap kunt gaan? Jeroen Bourgonjon: “Gebruik games in je klas zoals je televisie, film of tekstverwerker gebruikt. Het is een medium dat je leerlingen motiveert en leerprocessen op gang krijgt. Een voorbeeld: Playing the Past maakt 3D-simulaties van historische gebouwen, zoals het fort van Napoleon aan de kust. In de realiteit kost dat fortuinen, want wat rest is een berg zand en een hoop stenen. Maar in een game-simulatie laat je je leerlingen eerst virtueel rondlopen in het fort zoals het er toen uitzag. En daarna neem je je leerlingen mee op uitstap. Dat wordt voor hen een beklijvende ervaring.”


13

©©Lieven Van Assche

Ideaal als instap Hendrik Van Peteghem geeft geschiedenis in de tweede en derde graad aso in het Sint-Lodewijkscollege in Lokeren. Hij gebruikt commerciële games in zijn lessen. Maar werkt dat ook?

Hendrik Van Peteghem: “In mijn lessen werk ik met diverse media om geschiedenis in moderne vorm aan te brengen: van strips over documentaires tot bordspellen. En aangezien ik zelf gamer ben, zie ik ook in commerciële games de informatieve en educatieve waarde. Games zijn afwisselend. Ze zijn ideaal als instap voor een lessenreeks. Games zijn zeer interactief. Je leerlingen zien onmiddellijk het effect van hun beslissingen.

Hendrik Van Peteghem, leraar geschiedenis: “Collega’s overtuigen blijft moeilijk. Tot ze je les mogen bijwonen.”

Hoe kies je de geschikte game voor je klas? 1.

Is het spel educatief of ontspannend?

2.

Welke leerprocessen biedt de game?

3.

Hoe hoog zijn de technische vereisten?

4.

Kun je de game zowel op school als thuis spelen?

5.

Is er een computerruimte beschikbaar?

6.

Is de game geschikt voor de leeftijd van je leerlingen?

7.

Is de game gebruiksvriendelijk?

8.

Kun je het spel in één lesuur spelen?

9.

Sluit de game aan bij de inhouden en vaardigheden die je wilt aanleren?

10. Geeft de game feedback aan de speler? 11.

Kun je de vooruitgang van je leerlingen beoordelen?

14


Dat heb je veel minder als je de leerstof aanbiedt met een tekst of een afbeelding. Je leerlingen leven zich echt in, en die indrukken blijven hangen, omdat ze de virtuele wereld zelf controleren. Computerspellen zijn een interpretatie van de realiteit, net zoals boeken, strips en films. Leer je leerlingen vragen stellen en een waardeoordeel vormen zodat ze inzien dat een bepaald boek bijvoorbeeld een betere weergave is van de historische feiten dan een spel. Anderzijds zijn games duur en tijdrovend. Je hebt een zware grafische kaart nodig. Welke school wil daarin investeren? Collega-leraren vinden ook vaak dat games aanzetten tot geweld. Onzin. Ik game al vijftien jaar en ik doe geen vlieg kwaad. Als leraar moet je ook iets van de technische kant van een game afweten. Maar of leraren zich daarvoor willen bijscholen? Als je gamende leerlingen uitleg laat geven aan hun medeleerlingen, dan krijg je ze mee. Ze merken dat hun leraar bezig is met hun leefwereld, en dan staan ze opener tegenover wat je te vertellen hebt. Ze appreciëren dat je moeite doet om de nieuwe media te gebruiken. Leraren overtuigen blijft moeilijk. Ik kan nauwelijks van gedachten wisselen met collega’s geschiedenis omdat haast niemand werkt met games in de klas. Maar onlangs observeerde een collega mijn les, en hij gaf ruiterlijk toe dat ik door teksten, afbeeldingen en games te vergelijken mijn leerplandoelstellingen had bereikt.”



Poverty is not a game In het kader van het Europese jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting lanceert de Koning Boudewijnstichting Poverty Is Not a Game (PING), een serious game over armoede. Jan Van Looy, onderzoeker bij IBBT-MICT (UGent), initieerde het project en zorgde voor de wetenschappelijke opvolging.

Waarom kiezen jullie een game om armoede te bespreken in de klas?

Jan Van Looy, onderzoeker UGent: “Typisch voor games is hun zelfmotiverende karakter.”

Jan Van Looy: “We willen jongeren bewustmaken van armoede op een manier die hun aanspreekt. Vandaar de keuze voor een serious game. Vier op de vijf jongeren gamen, en typisch voor games is hun zelfmotiverende karakter. Je hebt geen externe beloningen nodig. Als je een spel leuk vindt, wil je het blijven spelen. Doordat je vooruitgaat, leer je niet alleen over dat spel, maar ook over de wereld. Ook krijg je een rol in het spel. Doordat je de problemen van dat personage moet oplossen, identificeer je je ermee. Ten slotte zijn games ook heel sterk om complexe fenomenen met veel variabelen voor te stellen. Armoede is zo’n complex probleem: het draait niet enkel om geld, maar ook om opleiding en gezondheid.” Hoe hebben jullie het thema armoede verwerkt in PING?

GRATIS GAME

Jan Van Looy: “PING is een online adventure over twee tieners die in de armoede verzeilen. Als je het speelt, kom je in de vicieuze cirkel van achterstelling terecht, met alle frustraties van dien. Je wilt een kamer huren, maar je hebt een waarborg nodig, terwijl je geen werk en dus geen geld hebt. Maar om werk te krijgen, heb je dan weer een vaste verblijfplaats nodig. Zo leer je hoe het voelt om arm te zijn.”

PING is vanaf 20 oktober gratis beschikbaar voor alle secundaire scholen in Vlaanderen. Het spel wordt verspreid op cdrom samen met een handboek voor leraren over het nut van games op school en hoe je het thema armoede via het spel in de les aanbrengt. Je kunt het spel ook online spelen.

Kan ook de niet-gamer het spel spelen? Jan Van Looy: “Het spel is voor elke jongere toegankelijk. De besturing is simpel: klikken en je loopt ergens naartoe en voert opdrachten uit. In de testklassen waren de leerlingen heel enthousiast. Zeker omdat de game een positieve boodschap uitdraagt. Je wordt met uitdagingen geconfronteerd, maar je kunt die overwinnen.”

Er komen vormingen voor leraren. Meer info vind je op www.povertyisnotagame.com.

Meer weten over armoede? Download het eerstelijnsdossier ‘Kansarmoede’ op www.klasse.be/ga/kansarmoede en bekijk het filmpje op www.tvklasse.be.


15


Meer games in de klas? Frederik De Grove onderzocht voor zijn masterproef Communicatiewetenschappen aan de UGent hoe games in het onderwijs onthaald worden. Hij testte PING bij 340 jongeren in 22 klassen.

Frederik De Grove: “We hebben de game-ervaring van jongens en meisjes uit aso en tso gemeten. Meer dan de helft van de jongeren speelt videogames op regelmatige basis. Als je specifiek naar de ontvangst van PING kijkt, scoort de game heel hoog: leerlingen vonden het leuk om de game te spelen, ze hebben het gevoel bijgeleerd te hebben over armoede en ze willen meer les krijgen via games.” Zijn de resultaten afhankelijk van geslacht, studierichting of game-ervaring? Frederik De Grove: “Nauwelijks. Aso’ers staan net iets positiever tegenover les krijgen via games en tegenover PING zelf. Jongens voelen zich iets competenter om het spel te spelen. De meisjes waren dan weer positiever over PING dan de Frederik De Grove, onderzoeker UGent: “Struikelblokken zijn niet de leerlingen. Wel de infrastructuur en de koudwatervrees van de leraren.”

HOE VAAK GAMEN JONGEREn?

14%

nooit

20%

bijna nooit

een paar keer per jaar

elke maand

11%

12%

elke week

dagelijks

24%

19%

Onderzoek bij 340 leerlingen in 22 klassen van de tweede graad secundair. Cijfers uitgedrukt in procenten.

16



Gebeten door games? •

Food Force: hulp bij humanitaire rampen (www.wfp.org/how-to-help/individuals/food-force)

•

Global Conflicts: democratie en mensenrech-

•

Through the Wild Web Woods: veilig internet-

ten (www.globalconflicts.eu) ten voor jonge kinderen (www.wildwebwoods.org) •

Re-mission: kanker (www.re-mission.net/site/game/index.php)

•

Copenhagen challenge: klimaatverandering (www.copenhagenchallenge.org/Play_Online.htm)

•

3rd World Farmer: beheer van een Afrikaanse boerderij (www.3rdworldfarmer.com)

jongens. Gamers vonden meer dan niet-gamers dat ze goed waren in het spel en stonden iets positiever tegenover les krijgen via games, maar ook daar waren de verschillen minimaal.”

•

Een warm pleidooi voor games, dus?

•

Ayiti, The Cost of Life: armoede in Haïti (http://ayiti.newzcrew.org/ayitiunicef)

•

Darfur is dying: de humanitaire crisis in Soedan (www.darfurisdying.com)

Frederik De Grove: “Jawel. Met één belangrijke nuance:

jongeren verwachten geen World of Warcraft of andere commerciële games in de les. Omgekeerd werken serious games dan weer bij uitstek in de klascontext. Struikelblokken zullen niet zozeer de leerlingen zijn, maar wel de infrastructuur van de scholen en de koudwatervrees van de leraren.”

Pats en Co: jongeren in armoede (www.patsenco.be)

•

McDonald’s videogame: de waarheid over fastfood (www.mcvideogame.com)

•

Playing the past: simulaties van cultureel erfgoed

•

(www.playingthepast.com)

September 12th: terreurbestrijding (www.newsgaming.com/games/index12.htm)

Zoek je je weg in de wereld van de computergames? Je vindt alle info op www.cjsm.vlaanderen.be/gaming.

Vind een uitgebreide lijst games op www.gamesforchange.com en op http://nobelprize.org/educational.

Hoe staan jongeren tegenover serious games?

“Hoe goed ben je in het spel?”

3,03

“Hoe visueel aantrekkelijk is het spel?”

2,66

“Vond je het spel meeslepend?”

2,54

“Daagt het spel je genoeg uit?”

1,90

“Vond je het spel saai en stom?”

1,89

“Vond je het spel goed en leuk?”

3,18

“Sta je positief tegenover leren met games?” “Heb je bijgeleerd al gamend?”

3,99 2,94

Onderzoek naar de game-ervaring van 340 jongeren in 22 klassen van de tweede graad secundair. Score op een schaal van vijf.


17

Persoonlijkheidsstoornissen nemen sterk toe

Iedereen

borderline!? “De diagnoses van borderline personality disorder zijn de laatste twintig jaar spectaculair gestegen”, stelt psychiater Dirk De Wachter vast. Zijn onze hersenen dan getransformeerd? “Nee, de wereld is in één generatie gewoon heel erg veranderd. En de psychiatrische diagnoses weerspiegelen dat.” De Wachter formuleert negen kenmerken van de mens anno 2010 en vergroot daarmee maatschappelijke trends uit. Zo maakt hij psychiatrische symptomen ‘normaal’ en herkenbaar.

Test jezelf en vink aan Wat op jou van toepassing is

Je vindt het leven soms zinloos en leeg

Je handelt nogal eens impulsief

Dirk De Wachter: “De ultieme uitdaging is: hoe vinden we zin in ons bestaan? Die zin zit in relaties met naasten, geliefden, in zorgberoepen, in zinvol bezig zijn met mensen. Maar de zorgsector, het onderwijs staan onder druk, zijn niet cool. De reclamesector, de media, design en esthetiek, die zijn cool. Dat heeft ook te maken met de ontkerkelijking, het einde van de grote verhalen, een wereld van relativisme, scepticisme en twijfel. Vraag aan jonge mensen hoe de wereld is en het antwoord klinkt: fast, short, kicking and new. Al de rest is bo-o-o-oring.”

Dirk De Wachter: “In deze zeer impulsieve wereld leven we op de top van onze driften. We hebben seks omdat we willen genieten, omdat we moeten genieten. Ook intensief middelengebruik typeert onze wereld: soft- en harddrugs, maar ook slaap- en kalmeermiddelen. We verhitten onze wereld en de farmaceutische nijverheid helpt graag die oververhitte wereld tijdelijk af te koelen, waardoor die nog meer kan draaien. We gaan impulsief om met voeding: obesitas is een enorm groot gezondheidsprobleem. Ook geld geven we impulsief uit: meer en meer mensen vragen schuldbemiddeling, krijgen loonbeslag. We consumeren vóór het geld er is.”

20


Dirk De Wachter:

Dirk De Wachter is volwassenenpsychiater aan de K.U. Leuven. Zijn specialiteit is gezinstherapie en mensen behandelen met een heel ernstige psychiatrische problematiek.

©©Klasse

We zijn allemaal niet-patiënten. Tot er iets gebeurt

Test jezelf en vink aan wat op jou van toepassing is

Je kunt je agressie niet altijd kwijt

Je weet soms niet meer wie je bent

Dirk De Wachter: “Agressie is van alle tijden. Oorlog kanaliseert de agressie in een maatschappij. Onze jongens gingen het geloof of de natie verdedigen in de loopgraven. Maar er zijn geen grote verhalen meer. Dus vindt die agressie via onaangepaste vormen zijn uitweg in onze maatschappij: hooliganisme, verkeersagressie, steeds driester wordende criminaliteit. Op tv vallen de doden bij bosjes. De doorsneecomputerspelletjes bevatten een enorme dosis agressiviteit. Kunnen onze kinderen een onderscheid maken tussen het imaginaire van zo’n spelletje en de realiteit?”

Dirk De Wachter: “Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Wat is de zin van ons bestaan? Op die vragen hebben we geen antwoord. We hebben geen traditionele sjablonen meer om naar te leven. Generaties lang toonden de Kerk of onze ouders ons hoe te leven. Nu worden jonge mensen via televisie, computer en reclamecultuur geconfronteerd met massa’s modellen, en ouders weten het ook niet meer. De sekserollen vervagen. Koppels verdelen de huishoudelijke taken met veel enthousiasme. Dan komen er kinderen. En dan kiest toch weer de man voor de carrière. Nu zegt Weekend Knack hoe we moeten leven. Dat is onze norm geworden. Welk restaurant, welke auto, welk kapsel we moeten kiezen. De kapitalistische consumptie-identiteit is in de plaats gekomen van de traditionele identiteit. De mens wordt een icoon van uiterlijkheden: ‘Ik ben hoe ik eruit zie’. Op Facebook, in games nemen jongeren een virtuele identiteit aan, doen zich voor als iemand anders, en zo dreigen ze het contact met de realiteit te verliezen.”

Je bent een emotionele rollercoaster Dirk De Wachter: “We surfen op de golven van onze emoties: ups en downs wisselen heel snel af. We zijn een oppervlaktedier zonder diepte geworden op zoek naar genot. Wij kijken uit naar onze volgende citytrip, shortski, een avontuurlijke reis. En daarna volgt de down: werken. Jongeren zitten de hele week tegen hun zin op school, en kijken uit naar de kicks in het weekend. En dan sta je op de Mount Everest en krijg je een geweldige kick. Maar je moet terug naar beneden.”

Hypes en trends beïnvloeden je Dirk De Wachter: “De media bepalen de werkelijkheid. Plots ontstaan er hypes. Maar ondertussen draait de werkelijke wereld verder. Mooi voorbeeld: de Witte Mars van tien jaar geleden. Een miljoen mensen op straat voor de hervorming van justitie. Maar justitie is de voorbije tien jaar heel weinig veranderd. Die uitvergrote hype is een zeepbel, de realiteit gaat gewoon verder en er gebeurt niets.”

22


Je bent bang om eenzaam te zijn Dirk De Wachter: “De postmoderne, verstedelijkte mens is bang om alleen te vallen. We hebben de illusie dat we ons eigen leven kunnen vormgeven. We willen kiezen met wie we ons leven delen, of we kinderen willen, waar we werken, wonen, op vakantie gaan. Kortom: we willen onze goesting doen. De prijs van die vrijheid is de eenzaamheid, omdat onze medemensen ook hun goesting willen doen. De kans is dan ook zeer groot dat geliefden andere keuzes maken en dat we verlaten worden. Het gezin als hoeksteen van de maatschappij bestaat niet meer. Onze geliefden, onze ouders verlaten ons, onze kinderen gaan via Erasmus studeren in Rio, trouwen daar met een Braziliaan, en blijven via Skype met ons in contact. Maar als we oud en afhankelijk worden, zal Skype onze poep niet afkuisen. We blijven vereenzaamd achter.”

Persoonlijkheidsstoornissen nemen sterk toe

RESULTAAT

Je hecht extreem veel belang aan hoe je eruitziet

Voldoe je aan minstens vijf van de negen kenmerken? “Dan is de diagnose borderline”, zegt prof. Dirk De Wachter. Zijn we dan allemaal ziek en moet de wereld genezen worden? “Al wie niet meedraait in ons gekmaken-

Dirk De Wachter: “We hechten enorm veel belang aan de li-

chaamscultuur, aan hoe we eruitzien: kapsel, kledij en versiering van ons lichaam. De tatoeage- en piercingcultuur bepaalt wie we zijn. We willen een extreme make-over bij de plastisch chirurg. De illusie wordt gecreëerd dat geluk te maken heeft met de grootte van je cup, een rechte neus, perfecte schaamlippen. Maar de grens tussen automutilatie – jongeren die in hun armen snijden omdat ze zich slecht voelen – en plastische ingrepen is erg dun. Ook over onze dood willen we zelf beslissen. We willen zelf bepalen: nu is het genoeg geweest.”

de kapitalistische systeem, wordt door onze samenleving gestigmatiseerd met een psychiatrisch label, zoals borderline. Elke vorm van protest, elk niet-functioneren stoppen we achter de muren van het asiel. We zijn allemaal ‘niet-patiënten’. Tot er iets gebeurt. Sommige patiënten weten zich staande te houden ten koste van anderen. En die noemen we dan geen patiënten, maar wel: ‘geslaagd’. Als het succes stopt, als we ons werk, onze geliefde, onze gezondheid, onze kinderen verliezen, komen we in de miserie terecht en vallen we uit de boot.” “Als er zoveel kinderen met ADHD zijn, dan is dat meer een maatschappelijk dan een psychiatrisch verhaal. Een verhaal van kinderen die moeten stilzitten, en liever wat meer zouden rondlopen, of kinderen die niet meer leren stilzitten, of een schoolsysteem dat zo prestatie gericht is dat je Rilatine nodig hebt.” “Zelf vind ik inspiratie in de filosofie van

Je relaties zijn intens, maar instabiel

Lévinas. Hij spreekt over la petite bonté, de kleine goedheid. Onderwijs is een geraamte dat betekenisloos is zonder vlees. De mensen die daarin werken geven het vorm en beweging. Grotere structuren moet je overstijgen door kleine daden

Dirk De Wachter: “Relaties werden tot honderd jaar geleden ‘ge-

regeld’. Mensen beslisten daarover niet zelf. Er waren geen echtscheidingen en de relaties waren stabiel. Wij daarentegen worden verliefd en daarop bouwen we onze relaties. Maar die zijn per definitie instabiel. Gevolg: het gemiddelde huwelijk in België duurt 12,5 jaar, genoeg om kinderen op de wereld te zetten en dan voor ander en beter te gaan. In onze wegwerpcultuur consumeren wij relaties tot ze op zijn. We geven elkaar enkel ons jawoord in goede dagen. Partners die ziek worden, worden heel dikwijls verlaten. Mensen kunnen nog moeilijk leven met tekorten, met ernstige trauma’s. Maar kwetsuren zijn onvermijdelijk in ons bestaan. We willen nú genieten, niet na de dood, want we weten niet of er nog iets komt.”

van goedheid. Hiervoor zijn individuele gewetens nodig, die gevoelig en kwetsbaar zijn voor het leed van de unieke andere. Luister naar wie uit de boot valt, breng die terug in beeld, neem die weer mee. Was het vroeger dan beter? Natuurlijk niet. Niemand wil terug naar vroeger. Laten we de uitdaging aangaan om de tijd van nu écht onder ogen te zien en onze jongeren te leren leven in de wereld van vandaag.”


23

samen op scHool

“Trots zijn doet geen zeer”

afl . 1

nieuwe reeks: proeftuinen

09’58”

Op zoek naar een andere aanpak in je school? Laat je inspireren door de nieuwe reeks Proeftuinen. TV.Klasse gaat op zoek naar vernieuwingen in het onderwijs. In de eerste aflevering houdt de camera halt in Ingelmunster. Daar willen ze meer aandacht voor talenten van kinderen. De school werkt met de ‘trotsdoos’ aan zelfvertrouwen. Werkt dat ook bij jou op school?

24


afl . 17

de truc: sorry zeggen

01’15”

Hoe zeg je sorry tegen je klasgenootjes? Hebben je leerlingen moeite om zich te verontschuldigen? In de klas van juf Katrien staat een postdoos. Daar kunnen de kinderen een ‘sorrykaart’ insteken. Een eenvoudig kaartje waarop ze een boodschap schrijven. Ideaal om anoniem of zonder blozen ‘sorry’ te zeggen.


Over leiders, meelopers, clowns, helpers … TIP 1 Jij haalt ze er in de klas zo uit: de leider, de meeloper, de clown, de helper, de rebel … Hoe ga jij om met groepsrollen? En betrek je ouders daarbij? TIP 2 Hoe loopt het met de sportclub van de school? Test het op de nagelnieuwe website van Klasse voor Ouders. www.klasse.be/ouders TIP 3 Korte boodschappen uit dit nummer vind je in negen talen in de instapbrieven. Print ze en deel ze met het blad uit aan je anderstalige ouders. www.klasse.be/ouders/instapbrief TIP 4 ‘Laat me zélf ontdekken’ is de maandelijkse poster die bij het Klassepakket zit. Hang je de poster aan de schoolpoort?

Leven na een verkeersongeval • Silke overleefde een zwaar verkeersongeval. Nu blogt ze over haar herstel op Netlog. In Maks! 91 lezen je leerlingen haar verhaal. • Karen en Josefien reisden deze zomer op een zeilschip uit 1918. Hoewel ze elkaar amper kennen, ontstaat al snel een sterke vriendschap. Dat Josefien het syndroom van Down heeft, drukt de pret niet. • Laïka en Eline hebben allebei een Filipijnse moeder. De ene houdt van hiphop, de andere van rock. De ene valt op donkere types, de andere kiest blank. Maar ze zijn allebei allergisch voor racisme én ze zijn hartsvriendinnen. Wil je lestips bij Maks!? Kijk dan in de Maks!mum in je lerarenkamer of abonneer je op www.klasse.be/maksimum.

www.tvklasse.be Iedereen abnormaal Vicky is bang van de camera

01’30”

Ze hebben dyslexie, dys calculie, ADHD, autisme spectrumstoornis, ze komen chronisch te laat of hebben gewoon helemaal geen probleem. De leerlingen in de klas van Vicky zijn allemaal abnormaal. Vicky gaat lopen als ze een camera ziet. Check haar filmpje en de nieuwste stoornissen op www.yeti.be.

De Yetiklas uit Mol zit vol Euroburgers: smaakvol, caloriearm en voedzaam. Hoe gaan al die nationaliteiten met elkaar om? Hoe verzoenen je leerlingen hun roots met die van anderen: blijven ze zichzelf of worden ze stilaan Europeeërs? Verder in de mix van het oktobernummer: • Iedereen abnormaal: Stel dat je géén ADHD, dyscalculie of dysorthografie hebt? Ben je dan wel ‘iets’? • Defriend je Avatar: hoe overleven tieners in een urban cave met hun smartphone een online clanfight? • Jos fikst de spreekbeurt van je leerlingen en Lisa beantwoordt een vraag over ontluikende (homo)seksualiteit.


25

sJapo

©©lieven©Van©assche

sJapo

duivenkot wordt clubhuis “Niets” of “Me vervelen”, antwoordden zowat alle leerlingen op de vraag ‘Wat doe je tijdens de middag op school?’ “De leerlingen konden zich ‘s middags niet ontspannen, terwijl er toch een duidelijke vraag was naar een toneelgroepje, danslessen, muzieksessies … “, vertelt graadcoördinator Thierry De Meulemeester. Reden genoeg voor de leerlingenraad van de tweede graad van het Sint-Jozefi nstituut in Wetteren om de vier ‘duivenkoten’ op zolder om te toveren tot blitse clubhuizen. Na een schooljaar van verven en inrichten begint nu het echte werk. “De leerlingenraad programmeert volop activiteiten en richt clubjes op. We hopen dat daardoor de band tussen leerlingen hechter wordt. In de refter blijven ze altijd bij hetzelfde groepje hangen, in hun favoriete club leren ze ongetwijfeld ook andere leerlingen kennen.” Klasse en Cera selecteerden ‘Wij willen clubhuizen!’ als een van de vijftig Droom je school-projecten. De school kreeg zo 5000 euro voor de realisatie - www.sjiwetteren.be

26


Fietsend de grens over “Hoewel het hele schooljaar door heel wat leerlingen met de fiets naar school komen – ook vanuit Duitsland en Nederland – steken ze tijdens onze autoluwe schoolweek nog een tandje bij”, vertelt Stefan Flipkens. Hij is coördinator van dit netoverschrijdende project waar alle basis- en secundaire scholen van Maaseik aan deelnemen. Aan de fietsenstalling wacht een attentie van de stad Maaseik, als motivatie voor de leerlingen. Voor en na schooltijd mogen er geen auto’s in de schoolstraten. “Collega’s en leerlingen die toch met de wagen komen, moeten dus nog een eindje lopen”, lacht hij. De zesdejaars van het College bespreken in de ‘vrije ruimte’ met een panel van verkeersdeskundigen en politici de zwarte punten rond de school. Ze stellen daarvoor zelf een dossier samen, inclusief filmpjes en fotomateriaal. Zo leren de leerlingen kaartlezen en debatteren, maar de stad is er ook echt veiliger door geworden. “En dit schooljaar gaan we voor het wereldrecord langste fietsketting”, hoopt Stefan Flipkens. www.collegemaaseik.be

©©Luc Daelemans

sjapo

Met vier honden naar Spanje “Een jaar Frans en Engels geven aan Spaanse volwassenen. ¡Estupendo!” lacht leraar volwassenenonderwijs Carina Raymakers (50). Ze trok met haar man en vier honden naar Andalusië in het kader van Grundtvig, het internationale uitwisselingsproject voor het volwassenenonderwijs. “Ik geef al elf jaar Spaans in het avondonderwijs in Beringen en Heusden-Zolder”, zegt ze. “Omdat ik eens wou leven en werken als een Spanjaard, trok ik naar Spanje. Als assistent-leraar gaf ik Frans en Engels aan native speakers: een opsteker voor mijn Spaans. Van mij hebben ze geleerd dat ‘mensen uit het noorden’ ook open, communicatief en vrolijk kunnen zijn.” Haar leerlingen in België volgden mee op haar Spaanstalige blog. “Ik gebruik die nu in mijn lessen op ons digitale leerplatform. En we onderhouden het contact met mijn Spaanse leerlingen. Want straks komen zij misschien op bezoek!” www.carinaenayamonte.blogspot.com - Leermobiliteit is een van de pijlers van het onderwijsluik van het Belgische EU-voorzitterschap. Meer info op www.education2010.be


27

©©Luc Daelemans

sjapo

De gemiddelde leerling zit niet in het midden van de klas

Valt de middenmoot

uit de boot?

Pieter beweegt zich geruisloos door het schooljaar. Matige tot goede punten, onopvallend, doet nooit moeilijk. “Laat leerlingen die gemiddeld presteren ook aan hun trekken komen”, zegt Greet De Peusseleir, lector pedagogie aan KaHo Sint-Lieven in Aalst. Acht

tips om meer uit de middenmoot te halen.

28


01

Wees voorzichtig met het etiket ‘zorgleerling’ Noah heeft ADHD, Ahmed heeft dyslexie, Emma zit in een rolstoel. Eline heeft geen ‘etiket’ en haalt voldoendes, maar zij verdient evengoed de aandacht van de juf of meester. Door het etiket ‘zorgleerling’ straal je onbewust de boodschap uit dat het ene kind meer recht heeft op aandacht dan het andere.

02

Niet elke taaltopper is ook goed in rekenen

Als je lesgeeft, differentieer je: de besten van de klas gaan na een korte uitleg zelfstandig aan de slag, de middenmoters na een iets langere uitleg en de leerlingen die trager werken, krijgen uitgebreide instructie. Greet De Peusseleir: “Werk daarom met stappenplannen of visualiseer met pictogrammen. En laat de leerlingen elkaar helpen. Kinderen leggen dingen uit op hun niveau, en dat slaat sterk aan bij hun medeleerlingen.” Besef dat je leerlingen niet even goed of zwak zijn in alle leergebieden of vakken. Wie top is in taal, maar niet in rekenen, laat je mee profiteren van meer uitleg voor dat vak.

06

Geef ruimte aan creativiteit en initiatief

Het leerplan is vaak afgestemd op de gemiddelde leerling. Zorg ervoor dat je leerlingen zich niet aan die middenmoot gaan aanpassen. Iedere leerling is immers uniek in intelligentie, leerstijl, leerniveau en interesses. Laat je niet te veel leiden door de vaste structuur van een handboek of cursus. Geef je leerlingen de ruimte om de lessen creatief in of aan te vullen. Vindt een leerling tijdens een les wereldoriëntatie aanknopingspunten bij wat hij weet over zijn huisdier? Geef hem daar ruimte voor en laat hem een spreekoefening of een tekst maken. Kinderen leren immers het best als ze gemotiveerd zijn.

Ook middenmoters hebben feedback nodig

03

07

Beloon een voldoende resultaat. Maar daag je leerlingen uit om nog beter te presteren. Laat ze inzien dat ze hoger kunnen scoren. Greet De Peusseleir: “Ook kinderen waar je ogenschijnlijk geen problemen mee hebt, moet je uitdagingen bieden. Hoeken- en contractwerk helpen je leerlingen om zich naast het klassikale aanbod ergens in te verdiepen of extra oefenkansen aan te grijpen.”

Prop niet alle feedback in het klassikale gedeelte van je lessen. Greet De Peusseleir: “Beweeg je tussen de leerlingen en geef ook individuele feedback als ze zelfstandig werken.” Zo focus je niet alleen op de zwakkere leerlingen. “Elk kind heeft feedback nodig, ook als het goed bezig is.”

Leg de lat hoog genoeg voor de middenmoters

04

Laat middenmoters actief zijn in de klas

Middenmoters vallen zelden op in de klas. Laat ze daarom geregeld aan het woord. Zo stimuleer je hen om actief te blijven meewerken in de les. Geef ze een specifieke rol bij groepswerken. Kies hun zitplaats in de klas gericht zodat ze zich niet kunnen wegstoppen en meeliften met de rest van de klasgroep. Leerlingen moeten ook leren dat de inbreng van elke klasgenoot belangrijk is en dat ze naar elkaar moeten luisteren.

05

Geef niet enkel schouderklopjes aan de besten

Het is niet leuk voor middenmoters en zwakkere leerlingen als je enkel de beste leerlingen van de klas positief bevestigt. Iedereen heeft nood aan waardering. En niet alles draait om cijfers. Greet De Peusseleir: “Kinderen in het eerste leerjaar komen net in een andere wereld terecht. Het is vaak pas goed als je een negen of een tien haalt. Jammer. Kinderen weten snel van elkaar waar ze goed in zijn, en dat geeft onmiddellijk concurrentie. Natuurlijk moet je toetsen afnemen, maar benadruk de cijfers niet publiekelijk in de klas. Bespreek liever persoonlijk met de kinderen wat er goed of minder goed ging.” Bovendien is wie een zes haalt voor taal misschien heel handig, terwijl die leerling met een tien helemaal niet sociaal vaardig is.

08

Besteed aandacht aan middenmoters op de klassenraad

Wie gemiddeld scoort, ontsnapt vaak aan de aandacht van de leraar. Die is er immers gerust op dat die leerlingen het sowieso halen. Besteed daarom op klassenraden ook aandacht aan de middenmoter en zijn leerprestaties. Greet De Peusseleir: “Elke leerling heeft een verhaal, en heeft er recht op dat je over hem spreekt op de klassenraad en bij het oudercontact. Als dat positieve commentaar is, des te beter.”


29

De lerarenkamer

Secundair onderwijs versie 2.0. De laatste grondige hervorming van het secundair onderwijs dateert van een halve eeuw geleden. Hoog tijd voor vernieuwing. Daarvoor worden de plannen volop uitgetekend. Wat vinden leraren van enkele opvallende plannen: ‘goed idee’, ‘ja, maar’ of ‘toch maar niet’? Het lerarenteam van WICO campus TIO (tso/bso/buso) in Overpelt wikt en weegt.

TWEEDE KEUS

1

J o s B o e s (5 6),

derde graad bso

Plan: aso-bso-kso-tso afschaffen en met zes belangstellingsgebieden werken.

4 Annita Bawin

Goed idee: “Enkele jaren geleden rees binnen onze scholengemeenschap al het idee om aan elke school één kennisgebied toe te kennen, zoals ‘wetenschap en techniek’. In die school

5

zouden leerlingen dan alle wetenschappelijke en technische richtingen van het aso, bso én tso kunnen volgen. Spijtig dat het plan werd afgevoerd.” Bonus: “Beroeps- en technisch onderwijs raken zo hun imago van ‘tweede keus’ kwijt.”

PROEVEN VAN ALLES

2

R o n a l d P o o r t e r s ( 3 6), e e r s t e g r a a d Aen B-stroom en gr a adcoördinator

Plan: studiekeuze uitstellen, brede eerste graad aanbieden. Ja, maar: “Veel lagere scholen zijn asogericht en dragen bij tot het watervalsysteem. We hebben in het derde jaar een grote instroom van leerlingen die eigenlijk onmiddellijk in onze school hadden moeten starten. Een brede eerste graad geeft leerlingen de kans om van alles eens te proeven. Toch is twee jaar best lang: sommige leerlingen staan al van in het vijfde leerjaar te popelen om met techniek bezig te zijn.” Bonus: “Iedereen heeft baat bij technische kennis, zoals cybernetica of megatronica.”

30


In de oriëntatienota ‘Mensen doen schitteren. Hervorming secundair onderwijs’ vind je de krijtlijnen voor de hervorming van het secundair onderwijs. Die nota is gebaseerd op voorstellen die de voorbije jaren werden geformuleerd en vormt nu de basis voor een breed debat dat zal leiden tot definitieve beslissingen. Discussieer jij mee? Geef je mening op www.klasse.be/leraren.

Erwin Meyers

©©Klasse

OVERZICHT KWIJT

3

K r i s t o f M a e s ( 3 6),

zesde en zevende jaar bso

Plan: vrijstellingen geven aan leerlingen met een C-attest. Toch maar niet: “Komen vrijstellingen de structuur bij jonge leerlingen wel ten goede? Krijgen de leerlingen dan studiepunten, worden die uren ingezet voor extra studie? Sommigen van mijn zevendejaars hebben een vrijstelling voor bedrijfsbeheer, maar hun vrije uren besteden ze niet altijd nuttig.” Aanrader: “De vrijgekomen uren zinvol invullen, is een echte noodzaak.”

3

Kristof Maes

Op naar een A-ATtest

4 A n n i t a B a w i n (5 3 ),

tweede graad tso

Plan: remediëring tijdens het volgende schooljaar verplichten, zelfs bij een A-attest. Goed idee: “Na de herfstvakantie remedi-

1

ëren we sommige leerlingen al om toch te

Jos Boes

werken naar een A- of B-attest. Ik bespreek met mijn collega van het volgende leerjaar sowieso welke hulp een leerling nog nodig heeft. Remediëring verplichten biedt structuur aan leerlingen.” Bonus: “Sommige leerlingen moeten nog ‘leren leren’. Remediëren helpt hen daarbij.”

HOGE NOOD

2

Ronald Poorters

5

E r w i n M e y e r s ( 3 9),

derde graad tso

Plan: leerlingen een differentiatiepakket aanbieden voor remediëring, verbreding of verdieping. Ja, maar: “Differentiëren is vooral nodig bij de overgang van het lager naar het secundair onderwijs en in klassen die door late instroom erg heterogeen zijn. Maar in mijn kleine, homogene klassen in de derde graad Industriële Wetenschappen vang ik verschillen tussen leerlingen gemakkelijk op tijdens de gewone lessen. Ik bied ook verdieping aan. Zo bereid ik hen voor op een zware studierichting in het hoger onderwijs.” Aanrader: “Ondersteun leraren die reme diëren binnen de differentiatie-uren.”

De lerarenkamer


31

DIALOOG

Schaf de vaste benoeming af In vaste benoemingen zijn er geen gelijke kansen. De ene krijgt het, de andere misschien nooit. Wat is de verrassing voor mijn vrouw dit jaar, die tijdelijk aangesteld is voor doorlopende duur (TADD)? Ze mag naar een verre school binnen de scholengroep lopen, omdat een andere leraar die jaren out is geweest, besloten heeft om terug te keren. Dus moet er plaatsgemaakt worden. En dat kan. Mooi is

32


Ouderschaps verlof dat. We hebben net een huis gekocht bij de school. Breek me ook de bek niet open over de beginjaren van haar carrière, waarbij jonge leraren twee jaar aan een stuk de vuile werkjes mogen doen, en daarna aan de deur worden gezet omdat de scholengroep anders verplicht zou zijn om een tijdelijke aanstelling van doorlopende duur toe te staan. En zo’n verplichting willen ze natuurlijk niet. Ze nemen liever

iemand die elders aan de deur werd gezet of die net afgestudeerd is met wie ze nog eens hetzelfde kunnen doen. Het is telkens opnieuw en opnieuw beginnen, vol nieuwe moed. Terwijl ik in de privésector omhoog klim, zie ik mensen in het onderwijs ter plaatse trappelen, anderen geven op of worden depressief. Naam en adres gekend bij de redactie

Wat een ontgoocheling dat de kinderen van personeelsleden van het hoger onderwijs niet dezelfde rechten krijgen voor ouderschapsverlof! Alweer een opdoffer voor de vele moeders en vaders uit het hoger onderwijs die zitten te wachten tot hun kroost dezelfde opvang verdient als de rest van het land. Begrijpe wie kan! Naam en adres gekend bij de redactie

Ook voor de personeelsleden van de hogescholen is de regeling voor ouderschapsverlof voor kinderen tot twaalf jaar in de maak. Net zoals in het leerplichtonderwijs is de ingangsdatum van deze nieuwe regeling 1 september 2010. Het dossier voor de aanpassing van het Besluit van de Vlaamse Regering ligt echter nog bij de Raad van State. Zodra de wijziging definitief is goedgekeurd zal de administratie Hoger Onderwijs dat officieel meedelen.

PASSIE INSPIREERT Na een carrière van vier jaar in de privésector en een sabbatjaar, besloot ik de lerarenopleiding te volgen. In juni dit jaar studeerde ik af en had ik twee maanden betaalde werkervaring achter de rug als vervanger in het bso. Vandaag ben ik gestart in een voltijdse betrekking voor een volledig jaar in tso en bso. De eerste ervaring is alvast veelbelovend. Daarnet, na mijn eerste werkdag, nam ik een welverdiend bad en nam de Klasse van september door. En ik las het editoriaal en het artikel over Quality Teaching. Ik werd door beide teksten diep geraakt. In die artikels staan voor honderd procent de redenen waarom ik voor dit beroep gekozen heb. Ze sterken mij enorm in mijn keuze, waarvoor mijn oprechte en heel enthousiaste dank.

brieF van de maand

De lange weg naar echte inclusie ScHooLBRIEf MAKE-oVER Wat was ik blij toen ik zag dat jullie de schoolbrief eens grondig onder handen namen (Klasse 207). Helemaal los daarvan deden wij op 1 september net hetzelfde. Onze GOK-coördinatoren pasten niet alleen onze brieven aan, maar ook ons schoolreglement. Wat meer is: ze maakten van de belangrijkste afspraken van ons schoolreglement kaftpapier voor onze agenda’s. Een heel origineel idee, maar tevens heel bruikbaar voor onze zwakke lezers (we zijn trouwens een school voor buitengewoon onderwijs) en voor onze anderstalige ouders. Francina Cool, Kortrijk

Philip Ivers

Jouw mening? • mail naar [email protected]. • Schrijf naar Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. • Geef je mening op www.klasse.be/leraren.

1 september. Het is de dag van kennismaken met de juf, de klassenleraar ... Voor mijn broer was het de dag dat ze hem na een uur al terug naar huis stuurden met de boodschap: ‘We weten niet wat we met jou moeten aanvangen’. Mijn broer behoort tot de eerste lichting gon-leerlingen, die de kans kregen om met een handicap les te volgen in het gewoon onderwijs. Hij heeft er ondertussen zes jaar bso Tuinbouw opzitten. Hij is niet de beste van de klas, maar wel gepassioneerd door alles wat te maken heeft met planten – daar getuigt ons ouderlijk huis van. Als hij afgestudeerd is, wil hij gaan werken in de serres van de groendienst. De school heeft duidelijk gemaakt dat ze een zevende jaar bso niet ziet zitten. Daar hadden mijn ouders alle begrip voor. Mijn ouders dachten aan een alternatief leertraject: vier dagen stage en één dag onderwijs. Daarmee willen ze de overstap naar de arbeidsmarkt voor hem vergemakkelijken. Mijn broer zou het overigens leuk vinden om nog een jaar met zijn klasgenoten te kunnen optrekken, al is het maar één dag per week.

“We weten niet wat we met jou moeten aanvangen”

Maar daar heeft de school geen oren naar. In alle communicatie (en vooral non-communicatie) blijkt dat ze mijn broer liever kwijt dan rijk zijn, alleen zegt niemand dat hardop. Mocht je nu denken: het is vast zo’n leerling die de hele klas op stelten zet, niets is minder waar. Mijn broer doet geen vlieg kwaad. Hij heeft het moeilijk gehad bij zijn geboorte, met een leerachterstand tot gevolg. Overigens doet hij het, met wat extra ondersteuning, best goed en volgt hij al zijn hele leven regulier onderwijs. Daar vinden ze hem te zwak, in het buso te sterk. Hoe het ook zij, na zes jaar haakt de school dus af, op het einde van het ‘traject’. En laat dat nu net cruciaal zijn voor een leerling met een handicap: begeleiding bij de overstap naar de arbeidsmarkt. En laat het dan ook nog tot de ‘autonomie’ van de school behoren om over zoiets cruciaals te mogen beslissen. Ik ben helemaal te vinden voor het voorstel van minister Smet. Laat leerlingen meer plezier ervaren op school. Maar vergeet ondertussen ook niet dat er sommigen zijn die niet eens naar school kunnen of mogen. En vergeet ook zeker niet dat het inclusiebeleid, dat openlijke discriminatie dan wel aangepakt heeft, maar jammer genoeg nog niet de vele verborgen vormen ervan, nog heel wat aandacht behoeft. Elisabeth Vanderveken, orthopedagoog


33

Help!

Hallo, met teJo? teJo staat voor therapeuten voor Jongeren. in die antwerpse vzw biedt een team van therapeuten op vrijwillige basis gratis, laagdrempelige therapie aan jongeren. Zo komen ze tegemoet aan de ellenlange wachtlijsten in hulpverleningssector.

ingrid de Jonghe, coördinator van teJo: “Door mijn ervaring als therapeut en jeugdadvocaat wist ik al langer dat veel jongeren met problemen kampen, maar na een bevraging in de hulpverleningssector bleek de nood aan snelle hulp erg groot te zijn. Voorlopig werken we enkel in Antwerpen, maar het concept krijgt navol-

Ingrid De Jonghe:

ging in andere steden.” Hoe komen jongeren bij jullie terecht? ingrid de Jonghe: “CLB’s, scholen, Jongeren Advies Centra, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg ... raden TEJO aan jongeren aan en maken voor hen een afspraak. Op die manier hebben we al 120 jongeren over de vloer gekregen. maar jongeren kunnen ook op eigen initiatief naar ons komen.” gebeurt dat vertrouwelijk?

In de tweedelijnshulp kom je niet eens op de wachtlijst

ingrid de Jonghe: “We noteren voornaam en geboortedatum van de jongere en via welke instantie hij bij ons terecht is gekomen. Bij een eerste gesprek komt er meestal een ouder of vriend mee, vaak op vraag van de jongere zelf. We koppelen ook terug naar de school en de ouders, tenzij de jongere vraagt dat niet te doen. maar we hebben ook onze verantwoordelijkheid. Als een jon-

jongeren ontdekken al in een vroeg stadium of ze een

gere bijvoorbeeld misbruikt wordt, dan gaan we na een

probleem hebben. Zo krijgt het minder kans om te

drietal gesprekken samen naar het vertrouwenscentrum.”

escaleren. We nodigen via een brief aan de scholen en leerlingenraden jongeren uit om deel te nemen. Daar-

weigeren jullie soms jongeren?

naast bieden we ook juridische dienstverlening.”

ingrid de Jonghe: “We helpen iedereen. Als een problematiek te zwaar is, dan maken wij de jongere ‘therapieklaar’ voor de tweedelijnshulp. We laten zo’n

wat biedt teJo dat andere eerstelijnshulp niet kan? ingrid de Jonghe: “We doen meer dan informeren

jongere niet vallen na tien sessies. We overbruggen tot

en adviseren, we bieden therapie. Een privétherapeut

hij verder geholpen wordt.”

kunnen die jongeren niet betalen én daar moeten ze bovendien veel te lang wachten op een afspraak. Ook

wat doen jullie nog? ingrid de Jonghe: “ We brengen vanaf volgend jaar

de tweedelijnszorg zit vol: als een jongere naar een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg belt, komt

praatgroepen bij elkaar waarin jongeren praten over al-

hij nog niet eens op de wachtlijst. Bij TEJO is de therapie

lerlei levensvragen. Op die manier werken we preventief:

gratis, laagdrempelig, anoniem, snel en voor iedereen.”

34


ik Vermoed misbrUik He b je ee n vra ag of prakti sch proble em klas of lerare in de nkamer? Of stappenpla ee n leuke tip n voor je co of llega’s? Stu naar help@ ur ee n mail klasse.be. Of zoek en help op ww w.klas elkaar se. be/le raren .

©©luc©Daelemans

teJo helpt laura (16) af te rekenen met haar psychische problemen

r van mijn leerlingen. maar doo “ik vermoed misbruik bij een ik of af me ik g vraa kerk de die verhalen van misbruik in t. wat moet ik doen?” niet te veel meega in de angs 1.

doe iets vermoedt, dat het er ook Het is niet omdat je misbruik is voldoende om actie te dat en rgd bezo bent je is. maar ondernemen.

2.

scH ep VertroUwe n bezorgd bent. Zo krijgt hij Laat de leerling horen dat je opgemerk t en ik kan er iets t een signaal: iemand heef vraag aan collega’s of , alen sign extra op Let terecht. hun iets opvalt.

3.

pra at oedt voor aan de direc tie, Leg wat je hoor t, ziet en verm zorgcoördinator. Houd er, eleid de interne leerlingenbeg ing en zijn gezin. leerl de van cy priva de met rekening

“Op mijn dertiende ben ik thuis weggegaan door problemen met mijn stiefvader. Ik zat eerst op internaat, dan op een peda en nu in begeleid zelfstandig wonen. Zo kwam ik bij

4.

TEJO terecht. mijn begeleiders raadden me aan om er langs te gaan. Ik voelde me al lang niet goed en had al een hele zoektocht in de

betrek specialiste n de CLB -medewerker van Leg het vermoeden voor aan rne instanties over exte met legt over Die ol. de scho mogelijke hulp.

zondheidszorg was eindeloos. Al tijdens het

doe gee n beloFtes en? Beloof dan geen Neemt de leerling je in vertrouw stappen zult zetten geen je geheimhouding, wel dat ecteer zijn tempo. Resp n. ekke betr te erbij hem zonder dat het misbruik en zorg voor Beloof niet dat jij er zult

eerste gesprek bij TEJO ondervond ik dat mijn

stopt.

hulpverleningssector achter de rug. Zo ging

5.

ik bij een psycholoog, maar dat klikte niet. De wachtlijst in het Centrum voor Geestelijke Ge-

therapeut me begreep. Ik heb haar dingen verteld die ik nooit eerder aan iemand had gezegd. Zo gingen we samen op zoek naar de reden waarom ik me niet goed voelde. Ik heb veel veranderingen op korte tijd meegemaakt

6.

bliJ F steU nen slachtoffer maar als leerBekijk het kind niet enkel als vrienden. en s esse inter lei aller ling met ling op Lees meer over kindermishande www.kindermishandeling .be. www.klasse.be/lerare n en op

en heb heel vroeg zelfstandig moeten leven. Dat was een zware last om dragen. TEJO toont me hoe omstandigheden de druk verhogen en dat ik nood heb aan een sociaal netwerk. Daardoor heb ik ingezien dat ik het allemaal niet alleen aankan. Ik legde de lat voor mezelf veel te hoog. Ik raakte stilaan geïsoleerd omdat ik alles alleen wilde doen. Ik leer nu gaandeweg hoe ik voor mezelf de druk kan verlagen, hulpbronnen kan aanboren, beter kan communiceren. Ik probeer het contact met familie en vrienden te verbeteren en anders op situaties te reageren. Ik leer het onderscheid maken tussen ‘wat is mijn probleem’ en ‘wat is van een ander’.” www.tejo.be • [email protected] • 03 283 83 80 Lees het eerstelijnsdossier over geestelijke gezondheid op www.klasse.be/ga/gezondheid. Bekijk ook het ontwapenende filmpje ‘Ik ben niet gek’ op www.tvklasse.be.

Pic togrammen maken je boodschap extra duidelijk. Handig in klas, maar ook voo de r communicatie me t ouders: in de agenda brieven, aan de sch , in oolpoort. een set van 25 pic togram men de basisboodschap bevat pen die school en oud ers uitwisselen , ron thema’s ‘mededelin d de gen’, ‘ac tiviteiten’, ‘ho e gaat het ’ en ‘afspra ken’. Een woordenb oekje in negen tale n legt uit wat ze bet nen . En helemaal ma eke kkelijk zijn de printk lare stickerbladen voo leraren en ouders . Je r downloadt alles op ww w.klasse. be. Klasse voor Leraren •

35

De evolutieleer van talen: vanuit Afrika bekeken door West-Vlaamse ogen

DE TAALSTRIJD IN ELKE JONGERE Een klein stadje waar geen auto’s rijden maar ezels het openbaar vervoer uitmaken. En elke week met een zeilboot de zee op om samen te vissen met jonge Kenianen. Het eiland Lamu is geen onaardige plek voor een doctoraatsonderzoek. Sarah Hillewaert uit Brugge keert na drie jaar veldwerk terug naar Michigan om haar studie af te ronden. “Als je wilt weten hoe taal evolueert, moet je naar jongeren luisteren. Zij vangen de invloeden het eerst op. Globalisering en media leiden tot een nieuwe taalidentiteit bij jongeren”, zegt ze. Klasse vangt haar, ergens tussen zuid en west.

Sarah Hillewaert: “Ik focuste tijdens mijn studie Afrikanistiek op jongerencultuur en -identiteit. Jongeren in Kenia richten hun blik op de buitenwereld maar ze hebben er geen toegang toe. Ze groeien op in Nairobi in de hoop heel wat te bereiken, maar in de praktijk leven ze in een sloppenwijk. Daar ontwikkelen ze een andere taal dan hun moedertaal, om zich los te maken van hun ouders.”

Die unieke jongerentaal is een statement. Sarah Hillewaert: “De discussie die nu leeft is of sheng een erkende taal kan worden. Daar zijn zeker voordelen aan: die nieuwe taal werkt democratiserend. Kenia is een samenleving waarin verschillende volkeren een politiek evenwicht moeten vinden. Jongeren die sheng spreken nemen afstand van die voorgeschiedenis. Je hoort wel of ze van oorsprong Kikuyu of Maasai zijn, maar ze kiezen toch voor hun overschrijdende taal.” Je onderzoek richt zich op het eiland Lamu. Wat is daar zo bijzonder aan?

Ontwikkelen ze letterlijk een echte taal? Sarah Hillewaert: “Jawel: sheng. Dat is een mix van

slangwoorden uit het Engels, etnische talen en Swahili. Sheng ontstond in de sloppenwijken in de jaren 80. Zo creëerden jongeren hun eigen stadsidentiteit. Sheng spreken werd een erezaak. De taal heeft haar eigen woordenschat en grammatica, maar evolueert nog steeds. In scholen in de slums is sheng de voertaal. Daar is veel kritiek op van de verdedigers van de standaardtaal. Maar als je naar jongeren stapt voor wie het leven bestaat uit lijm snuiven, moet je niet met standaardtaal afkomen.”

36


Sarah Hillewaert: “Het eiland is een taallab op zich. Lamu was een groot handelscentrum aan de Afrikaanse oostkust. Verschillende volkeren hebben hier overheerst: de Portugezen, de Arabieren, de Britten … Nu is het een kleine conservatieve moslimgemeenschap. Ik onderzocht hoe jongeren hier sheng gebruiken. Daarvoor moest ik meeleven in de gemeenschap, proberen te begrijpen wat de culturele waarden en normen zijn. Ik raakte al snel betrokken bij verschillende projecten waarbij ik de jongeren echt kon helpen. Het is een persoonlijk engagement naast het onderzoek, maar het heeft me nog meer in staat gesteld om door te dringen tot die leefwereld.”

©©Klasse

Sarah Hillewaert:

Taal is je sociale kapitaal

De evolutieleer van talen

Nochtans zie je die jongerencultuur er niet op straat. Sarah Hillewaert: “Op technologisch vlak is dit achtergesteld gebied. Jongeren in Lamu gebruiken nauwelijks media. In Nairobi laten ze zich inspireren door videoclips. Ze imiteren 50 Cent en zien eruit alsof ze recht uit Brooklyn komen. In Lamu zijn de meeste jongeren nauwelijks naar school geweest. Sommigen hebben twee jaar in de klas gezeten, tot hun zevende, maar die gasten spreken vlot Engels. Dat is omdat ze leven van het toerisme. De visserij is niet meer leefbaar, nu Japanse en Europese vissersvloten de zeeën komen leegroven.” Heeft het sheng hier dan een kans? Sarah Hillewaert: “Nee, ze willen het niet spreken.

Ze hebben er geen toegang toe. Het contrast tussen het leven in de stad en het platteland is zeer groot. Enkele woorden vinden de weg naar het eiland, zoals begroetingen. Wie in Nairobi gestudeerd heeft, komt hier trots tonen dat hij wat sheng spreekt.” Welke taal spreken die jongeren dan? Sarah Hillewaert: “Er zijn zes varianten van het Swahili die elk een etnische of sociale achtergrond verraden. Daarnaast heb je het Arabisch dat hier dankzij heel oude familiebanden met Jemen en Oman veel aanzien geniet. Er is het Engels, dat de officiële taal is op school, hoewel de leraren zelf het onvoldoende spreken. En sinds een jaar of tien komt de sterkste invloed uit het toerisme. Dat is hun enige bron van inkomsten. Dan leer je snel Engels, maar ook Frans, Italiaans … Al die talen komen samen in een goed geïsoleerde jongerencultuur. En die mix probeer ik in kaart te brengen.” Dat ze Engels leren door het toerisme biedt toch alleen maar voordelen? Sarah Hillewaert: “Ja. Maar het is ook jammer. Deze jongens zingen onze kampvuurnummers, terwijl hun eigen taal veel rijker is. Ze kwelen ‘Country Roads’, en ‘Marina’ van Rocco Granata, omdat er toeristen bij zijn. Maar als ze alleen zijn zingen ze hun eigen liederen, die vol improvisatie steken. Dat zijn echte word battles. Elkaar beledigen in liedjesteksten, al improviserend en op rijm, dat is een sport hier. Ik heb opnames van oude mensen die elkaar op straat toezingen en de ander voortdurend beledigen, heel grappig. Wat wij uit de hiphop kennen, zit al eeuwen in de taalcultuur van Lamu.” Jongeren die thuis een andere taal spreken dan op

Wat leer je uit je onderzoek over de taalsituatie in Vlaanderen? Sarah Hillewaert: “Er zijn natuurlijk parallellen. De ouders op Lamu klagen dat hun kinderen ‘hun’ Swahili niet meer spreken, maar echt standaard Swahili kennen ze ook niet. Ik kom uit West-Vlaanderen, de oudere generaties houden nog sterk vast aan hun dialect. Het Standaardnederlands is ook een constructie die niemand spreekt. Ik moest op school uren mijn g en h en oe oefenen. Tegelijk hebben West-Vlamingen, net als jongeren van Lamu, complexen als ze niet verstaanbaar zijn, en worden ze in Gent of Antwerpen beschouwd als de boerkes. Maar het is wel een deel van onze identiteit.” Kan dialect op school? Sarah Hillewaert: “Leerlingen en leraren moeten weten wanneer ze welk taalregister opentrekken. Al die registers bepalen mee je identiteit. Hoe bewuster je je daar van bent, hoe sterker je de taal kunt gebruiken. Er mag ruimte zijn voor dialecten op school, zolang je ook het Standaardnederlands kent. Natuurlijk moet je in de klas Standaardnederlands gebruiken. Maar als Nederlandstalige scholen in Brussel elke andere taal op de speelplaats verbieden, dan heb ik daar, vanuit het standpunt van taalontwikkeling, mijn twijfels bij. Zo negeer je de verschillende registers en forceer je de taal. En je creëert ook een negatieve perceptie rond het Nederlands.” Misschien helpt zo’n maatregel wel om de taalachterstand bij allochtone leerlingen te bestrijden? Sarah Hillewaert: “Het is belangrijk dat zij de taal leren van het land waarin ze leven. Taal is immers je sociale kapitaal. Zonder interactie kun je geen volwaardig maatschappelijk leven uitbouwen. En de basis van die interactie is de taal. Veel meer dan over culturele gewoontes of hoofddoeken te discussiëren, moeten we investeren in de kennis van het Nederlands.”

school, en met elkaar nog een ander register opentrekken, spreken toch geen enkele taal goed? Sarah Hillewaert: “Daarom is het lastig voor hen om naar een hogere opleiding in Nairobi of Mombassa te gaan. Hun Swahili is niet goed. Ze hebben een taalachterstand. Maar jongeren moeten realistisch zijn: als ze op kantoor willen werken, moeten ze Swahili én Engels spreken.”

38


Deze reportage kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand vzw (VVOB). Klasse en VVOB ontwikkelen samen de Zuidtoets. Door verhalen te brengen over de kracht van het Zuiden ontdek je wat we van elkaar kunnen leren.

zekerdoen Acties voor actieve leraren

CANON CULTUURCEL stelt voor:

gezinsdag - gratis©Het©gesnerp©van©zeemeeuwen©geeft©je©een© kustgevoel.©In©de©bomen©zit©een©fanfare©verscholen.©Met©ouderwetse© jongleernummers©en©acrobatentoeren©haalt©circus©BaF©klassiekers©van© onder©het©stof.©Zaterdag©6©november©is©de©heetste©dag©van©het©jaar,©althans© voor©Vlaamse©leraren©die©zichzelf©en©hun©gezin©graag©laten©verwennen.© CAnon Cultuurcel©landt©in©Gent©en©vangt©er©duizend©gezinnen©op.©Soep© en©brood©zijn©gratis,©tableaux©vivants©kruiden©dit©middagmaal.©De©reuzen© van©Ceremonia©leiden©jou©naar©de©wondere©wereld©van©Ensor©of©naar©het© nieuwe©stadsmuseum,©het©STaM.©Gidsen©kruipen©in©de©huid©van©een©kunstwerk©en©beantwoorden©jouw©vragen.©Kinderen©en©hun©ouders©maken©samen© maskers.©Verrassende©gasten©bewieroken©in©‘10©minute©talks’©hun©favoriete© kunstwerk.©Bijzondere©acts©overrompelen©jou©in©en©tussen©de©musea.

zekerdoen

EnsorFAnFArE Je©combineert©zoals©je©wilt.©Je©beslist©zelf©of©je©het©nieuwe©STaM©met©de© openingstentoonstelling©‘Belichte©stad’©bezoekt©of©de©duo-Ensortentoonstelling©in©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©Museum©voor© Schone©Kunsten.©De©dag©eindigt©in©de©tent©tussen©het©S.M.a.K©en©het© M.S.K.©met©de©Ensorfanfare.©Een©militaire©fi©guur©met©sabel©leidt©een©groep© muzikanten©met©erg©lange©benen.©acteurs©beelden©Ensorfi©guren©uit:©de© parvenu,©la©madame,©het©onschuldige©kind,©de©dood.©Voor©de©groepsfoto© kruipt©een©fotograaf©op©de©vuurtoren. zaterdag 6 november (12 tot 18 uur) - gratis voor het hele gezin - afspraak in de tent tussen het S.M.A.K. en het M.S.K. Gent - Citadelpark 1 - 9000 Gent - inschrijven moet via www.hetzomertinnovember.be

zekerdoen

KALENDER LERARENDAGEN Snuister©als©eerste©in©de©archiefstukken©van©de©Koninklijke©Bibliotheek.©Verlies©in©duizelingwekkende©vaart©aan© gewicht©in©het©Euro©Space©Center.©Bezoek©Etruskische©huizen,©tempels©en©necropolen.©Het©recentste©aanbod©staat© op©www.lerarenkaart.be.©Wie©zich©abonneert©op©de©nieuwsbrieven©krijgt©als©eerste©te©horen©welke©nieuwe©voordelen© voorhanden©zijn©(www.lerarenkaart.be©-©nieuwsbrieven).

woensdag 13 oktober

publiC privAte pAintings

woensdag 13 oktober

m hkA-noCturne

vipdag©Hebben©de©particuliere©Vlaamse©en©Brusselse© kunstverzamelaars©goede©smaak?©laat©je©gidsen©door© een©selectie©van©schilderijen©die©deze©liefhebbers©de© laatste©tien©jaar©kochten.©De©kinderen©volgen©het© jeugdatelier.©Waar?©Mu.ZEE©-©Romestraat©11©-© 8400©Oostende©Wanneer?©13.30©tot©15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren© en©kinderen©tot©12©jaar.©Jongeren©van©12©tot©26©jaar©betalen©1©euro©per© persoon.©Partner:©5©euro.©Meer info:©www.muzee.be©Inschrijven:© uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

infodag©Ga©op©speeddate©met©de©gidsen©van©het© M©HKa©en©geniet©van©live©performances©in©het©museum.© liever©naar©de©fi©lm?©Cinema©Zuid©ontvangt©jou©voor©een© vertoning©met©omkadering.©Napraten©kan©op©de©receptie© achteraf©in©het©M©HKaFE©Waar?©M©HKa©-©leuvenstraat© 32©-©2000©antwerpen©of©Cinema©Zuid©-©lakenstraat©14©-©2000©antwerpen© Wanneer?©19©tot©23©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:© www.muhka.be©Inschrijven:©03©260©99©90©of©[email protected]© (vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

woensdag 13 oktober

woensdag 13 oktober

museA mAAseik eDuCAtieF infodag©Na©de©lunch©krijg©je©een©rondleiding©met©de©museum©koffer,© uitleg©over©de©nieuwe©educatieve©ruimte©en©over©de©workshops©van©de© Musea©Maaseik.©Waar?©Musea©Maaseik©-©Markt©45©-©3680©Maaseik© Wanneer?©12©tot©14.30©uur©of©14.30©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren© secundair,©hoger©en©volwassenenonderwijs©(geen©gezinsleden)©Meer info:© www.museamaaseik.be©Inschrijven:©089©56©05©44©(van©9©tot©16©uur)©of© [email protected]©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)©

woensdag 13 oktober

nieuw: het librArium vipdag©Bezoek©in©avant-première© de©permanente©tentoonstelling©van© de©Koninklijke©Bibliotheek.©De© authentieke©documenten©van©het© librarium©illustreren©de©geschiedenis©van©de©boek-©en©schriftculturen.© Na©koffi©e©of©thee©volgt©een© rondleiding©door©de©tentoonstelling.©In©de©workshopruimte©volgen© demonstraties©van©de©nieuwe©ateliers.©Waar?©Koninklijke© Bibliotheek©van©België©-©Ingang©Gutenberg©-©Kunstberg©-© 1000©Brussel©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,© partner©en©maximaal©2©eigen©kinderen©(minimumleeftijd:©8©jaar)© Meer info:©www.kbr.be©Inschrijven:©uitsluitend©via© www.lerarenkaart.be/inschrijven

40


brAnD!!! infodag©Na©koffi©e©of©thee©met©een©broodje©word©je© ‘blootgesteld’©aan©de©gevaren©van©brand.©Maar©je© verneemt©vooral©hoe©je©brand©vermijdt.©Boris©de© Brandweerman©is©de©held©in©drie©leskoffers.©Hij©is©op©zoek© naar©brandweerhulpjes.©Halen©je©leerlingen©het©diploma© van©brandweerhulp?©Waar?©Provinciaal©Veiligheidsinstituut©-©Jezusstraat©28©2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager© onderwijs©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.provant.be/pvi©Inschrijven:© uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 13 oktober

Al Zilver wAt blinkt … infodag©laat©je©gidsen©langs©de©topstukken©van©het© Zilvermuseum.©Meer©uitleg©verschaffen©de©verschillende© workshops.©Je©praat©na©bij©een©drankje.©Waar?© Zilvermuseum©Sterckshof©-©Hooftvunderlei©160©-© 2100©Deurne©Wanneer?©14©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor© leraren©en©hun©gezin©(maximaal©2©eigen©kinderen,©minimumleeftijd:©5©jaar)© Meer info:©www.zilvermuseum.be©Inschrijven:©03©360©52©51©(10©tot© 16©uur)©of©[email protected]©(vermeld©je© contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

zaterdag 16 oktober

nieuw: het librArium Wanneer?©9.30©tot©13.30©uur© zie woensdag 13 oktober

zekerdoen

zaterdag 16 en zondag 17 oktober

bAZAAr kAstAAr

zondag 17 oktober

vipdag©Bazaar©Kastaar©is©een©actieve,©educatieve© tentoonstelling©voor©lagereschoolkinderen©over©land-©en© tuinbouw.©De©bezoekers©kiezen©uit©vier©thema’s:©zuivel,© groenten©en©fruit,©vlees,©paarden.©Waar?©loc© Breugelhoeve©-©Weyerstraat©1©-©3990©Grote©Brogel© (Peer)©Wanneer?©10©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs© en©hun©gezin©Meer info:©www.plattelandscentrumkenm.be©Inschrijven:© uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©


W I N!

Country liFe korting©In©het©kasteelpark©Ter©laeken© inspireert©Country©life©jou©voor©landelijk© leven.©Op©het©kasteel©leidt©de©kasteelheer© je©rond.©Neem©deel©aan©natuurwandelingen©op©het©domein,©ooit©het©decor©voor©de© fi©lm©Pallieter.©De©hele©dag©is©er©live©muziek© en©zijn©er©hapjes©en©drankjes.©Waar?© Kasteeldagen©Booischot©-©Kasteelpark©ter© laeken©-©Hofdreef©2©-©2221©Booischot© Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Houders©van©de©lerarenkaart©betalen©4©i.p.v.© 5©euro©per©persoon.©Meer info:©www.kasteeldagenbooischot.be© W!n: twintig leraren winnen een duovrijkaart.©Mail©vóór©15©september©naar©[email protected]©met©als©onderwerp©‘kasteeldagen’.© Vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©De©winnaars© worden©persoonlijk©verwittigd.

AnoreXiA in museum Dr. guislAin vipdag©Waarom©stoppen©mensen© met©eten?©lange©tijd©vastten© mensen©uit©religieuze©overwegingen.©In©de©negentiende©eeuw© stelden©hongerkunstenaars©hun© uitgemergelde©lichaam©tentoon.© In©de©laatste©decennia©ontwikkelde© anorexia©zich©van©zeldzaam© ziektebeeld©tot©modieuze© aandoening.©Waar?©Museum©dr.©Guislain©-©Jozef©Guislainstraat©43©9000©Gent©Wanneer?©13,©14,©15©of©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren© met©partner©Meer info:©www.museumdrguislain.be©Inschrijven:© uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

dinsdag 19 oktober

hArt noDig infodag©Ken©jij©de©sterke©kanten©van©je©leerlingen?© Zijn©zij©de©juiste©personen©voor©een©loopbaan©in©de© social©profi©t?©Op©de©infodag©maak©je©kennis©met©een© aantal©bekende©en©minder©bekende©beroepen©uit©deze© sector.©Want©zij©hebben©jou(w)©hard(t)©nodig.©Waar?© Universitair©Ziekenhuis©Brussel©-©laarbeeklaan©101©-©1090©Jette© Wanneer?©10©tot©15©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©ClB-medewerkers© (geen©gezinsleden)©Meer info:©www.vivosocialprofi©t.org©Inschrijven:©vóór© 12©oktober©via©02©250©37©78©of©hartnodig@vivosocialprofi©t.org©(vermeld©je© contactgegevens)

zondag 17 oktober

turQuAZe vipdag©Drie©zonen©begraven©hun©vader©in©Istanbul©en© keren©terug©naar©Gent.©De©oudste©probeert©zijn©vader©te© vervangen,©de©jongste©broer©doet©domme©dingen.© Timur,©de©middelste,©wil©de©droom©van©zijn©vader© realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©Waar?© Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©en©Metropolis©antwerpen© Wanneer?©11©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:© www.turquazedefi©lm.be©Inschrijven:©uitsluitend©vanaf©vrijdag©1©oktober©via© www.lerarenkaart.be/inschrijven©

dinsdag 19 en woensdag 20 oktober

swChwrm vipdag©De©toneelvoorstelling© SWCHWRM©vertelt©in©diverse©talen© het©verhaal©van©een©jongen©die©een© eigen©taal©ontwikkelt©voor©de© wereld©die©hij©ontdekt.©Waar?© Toneelhuis©-©Bourlaschouwburg©-© Komedieplaats©18©-© 2000©antwerpen©Wanneer?© 17©of©20©uur©Wie?©Gratis©voor© leraren,©partner©en©maximaal©2©kinderen©(minimumleeftijd:©6©jaar)© Meer info:©www.toneelhuis.be©Inschrijven:© [email protected]©(vermeld©je©contactgegevens©en©het© nummer©van©je©lerarenkaart)


41

zekerdoen

woensdag 20 oktober

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis infodag©Grafi©sche©fresco’s,©audiovisuele©producties,© getuigenissen,©interactieve©displays©en©kunstwerken© schetsen©de©relaties©tussen©de©Verenigde©Staten©en© Europa©gedurende©de©laatste©driehonderd©jaar.©Je©krijgt© een©gegidste©rondleiding.©Waar?©Tour©&©Taxis©-© Havenlaan©86c©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-© 15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©kinderen©jonger©dan©6©jaar.©Overige© gezinsleden©betalen©6©euro.©Meer info:©www.expo-europe-usa.be© Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

woensdag 20 oktober

vAn DelACroiX tot kAnDinsky ©© Jean©lecomte©du©Nouÿ©/©RMN©/©Génard©Blot

infodag©Vrouwelijke©silhouetten©die©zich©hullen©in©een© waas©van©discretie,©desolate©woestijnlandschappen.©Het© zijn©onderwerpen©die©westerse©kunstenaars©ontleenden© aan©het©oosten.©Beleef©de©‘oriëntaalse©begeestering’©in© de©Europese©kunst©van©de©19de©eeuw©(1798-1914).© Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Schone©Kunsten©van©België©-©Regentschapstraat©3©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor© leraren©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.fi©ne-arts-museum.be of©www.extra-edu.be©Inschrijven:©02©508©33©33©(dinsdag©tot©vrijdag,©van© 9©tot©16©uur)©of©reservation@fi©ne-arts-museum.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

zaterdag 23 oktober

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis Wanneer?©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uur zie woensdag 20 oktober W I N!

zaterdag 23 oktober

bubbels op megAvino vipdag©Cava.©Hype©of©terechte©erkenning©van© kwaliteit?©Ontdek©het©tijdens©de©proeverij©voor©leraren© op©Megavino.©Met©een©professionele©sommelier©proef© en©vergelijk©je©de©Spaanse©schuimwijn.©280©exposanten© laten©je©tienduizend©wijnen©ontdekken©uit©23©landen,© met©de©languedoc©als©centrale©gastregio.©Waar?©Megavino©-©Brussels© Expo©(Heizel)©-©Paleis©3©Wanneer?©13.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en© hun©partner©Meer info:©www.megavino.be©Inschrijven:©50©leraren©en© partners©maken©kans©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven W!n: 50 duotickets. ontdek je Megavino liever op eigen tempo?© Vul©vóór©10©oktober©het©wedstrijdformulier©in©op©www.lerarenkaart.be© (startpagina©-©gelezen©in©klasse).©De©tickets©zijn©geldig©van©22©tot© 25©oktober.©De©winnaars©worden©halfweg©oktober©persoonlijk©verwittigd.

zaterdag 23 oktober

mAAk een virtuele ruimtereis

infodag©Geef©je©Frans©aan©Nederlandstaligen©of©Nederlands©aan© Franstaligen?©Heb©je©al©deelgenomen©aan©klasuitwisselingen?©Deel©je©ervaringen©met©collega’s©van©de©andere©gemeenschap©tijdens©de©ambassadeursdag©Waar?©Biouel©Boot©-©Havenlaan©23©(vlakbij©Tour©&©Taxis)©-©1000© Brussel©Wanneer?©9.30©tot©16.30©uur©Wie?©leraren©Nederlands©en/of© Frans©in©het©lager©en©secundair©onderwijs©betalen©20©euro©(lunch©inbegrepen).©Meer info:©www.talenanimatie.be©Inschrijven:©www.talenanimatie.be©

vipdag©Vlieg©naar©115.000©sterren©en©hemelobjecten.© Het©nieuwe©digitale©planetarium©maakt©van©tijd-©en© ruimtereizen©een©wetenschappelijk©verantwoorde© sensatie.©Educatieve©medewerkers©bouwen©samen©met© de©aanwezigen©een©les©op©voor©het©lager©onderwijs©en© voor©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Planetarium©van©de©Koninklijke© Sterrenwacht©-©Boechoutlaan©10©-©1020©Brussel©Wanneer?©13.30©tot© 17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©partner©en©kinderen©vanaf©12©jaar©Meer info:©www.planetarium.be©Inschrijven:©02©474©70©50©of© [email protected]©(vermeld©je©naam,©adres,©school,©de© onderwijsvorm©en©de©graad©waarin©je©werkt©en©het©aantal©gezinsleden)©

vrijdag 22 oktober

zaterdag 23 oktober

donderdag 21 oktober

iDeeËnbeurs voor tAAluitwisselingen

vormingsDAg Congo infodag©Een©rondleiding©in©het©Koninklijk©Museum© voor©Midden-afrika©en©een©presentatie©van©de©nieuwe© workshop©‘Congo:©Kolonisatie©en©Dekolonisatie.©Tachtig© jaar©Belgisch-Congolese©geschiedenis’.©Zo©maak©je© kennis©met©de©pedagogische©activiteiten©voor©leerlingen© van©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Koninklijk©Museum©voor©Middenafrika©-©leuvensteenweg©13©-©3080©Tervuren©Wanneer?©9©tot©16©uur© Wie?©leraren©geschiedenis©uit©de©derde©graad©secundair©onderwijs©betalen© 20©euro©(vorming,©lunch©en©drank,©pedagogisch©dossier©inbegrepen)© Meer info:©www.africamuseum.be©Inschrijven:©uiterlijk©tegen©8©oktober© via©02©769©52©46©(elke©werkdag©van©9©tot©12©uur©en©van©13©tot©16©uur)

lerAArs ZonDer grenZen infodag©‘leraars©zonder©grenzen’©zet©educatieve© projecten©op©in©Oost-Europa,©afrika,©azië©en©Zuidamerika.©Wil©je©een©maand©of©langer©als©vrijwilliger© werken©in©een©buitenlands©project?©lzG©stelt©al©zijn© projecten©voor.©Waar?©VSPW©-©Edgard©Tinelstraat©92©9040©Sint-amandsberg©(Gent)©Wanneer?©10©tot©12©uur©Wie?©Gratis©voor© leraren©Meer info:©www.lzg.be©Inschrijven:©[email protected]


43

zekerdoen


De Etrusken infodag Multimedia schetsen een levendig beeld van de Etruskische beschaving: de oorsprong, de politieke en sociale organisatie, het schrift en de uitzonderlijke grafcultuur. Twintig videofragmenten en 3D-reconstructies zetten de KMKG-verzameling in een ruimere context. Waar? Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (Jubelparkmuseum) - Jubelpark 10 - 1000 Brussel Wanneer? Zaterdag vanaf 10 uur, zondag vanaf 10.30 uur Wie? Gratis voor leraren Meer info: www.kmkg.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 24 oktober

Avant-première Knoester vipdag Junior en zijn familie verhuizen naar het platteland, maar de woning is in slechte staat. Mama en papa verbouwen en Junior vindt maar moeilijk nieuwe vrienden. Tot hij Knoester ontdekt, een grappige pratende tak met een oplossing voor ieder probleem. Lesmap op cd-rom. Waar? Zaal Roxy - Pieter Vanhoudstraat 39 3582 Koersel-Beringen Wanneer? 16 uur Wie? Gratis voor leraren en hun kinderen (geen partners) Meer info: www.jekino.be/knoester Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 24 oktober

Energie- en klimaatbeurs gratis Meer dan vijftig standhouders geven praktische tips en informatie om onze ecologische voetafdruk te verminderen. Lezingen, demonstraties en praktische workshops geschikt voor jong en oud wisselen elkaar af. Waar? Ontmoetingshuis De Brug - Hertshage 11-19 9300 Aalst Wanneer? 10 tot 18 uur Wie? Voor iedereen gratis toegankelijk, gratis drankje op vertoon van de lerarenkaart Meer info: klimaatkoepel.blogspot.com Inschrijven: hoeft niet

woensdag 27 oktober

Amerika, DIT IS OOK ONZE GESCHIEDENIS Wanneer? 13.30 uur - 14.30 uur - 15.30 uur zie woensdag 20 oktober

woensdag 27 oktober

De Vliegende Tijd uittip Twee woordkunstenaars, de Recitantes, fladderen door verhalen en poëzie voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Tijdens het vertelprogramma houden ze met hun tijdkijker de tijd in de gaten. In de aansluitende workshop gaat het jonge publiek zelf aan de slag. Waar? Centrum voor Jonge Kunst (CJK) - Kasteel Claeys-Brouüaert Kasteeldreef 2 - 9030 Mariakerke Wanneer? 15.30 tot 17 uur of 18.30 tot 20 uur Wie? Gratis voor leraren (geen gezinsleden) Meer info: www.musicarte.be Inschrijven: uitsluitend via [email protected] (vermeld je naam, adres en het nummer van je lerarenkaart)

woensdag 27 oktober

JOBBEURS UITTIP Zoek je een job als leraar in het kleuter- of lager onderwijs? Of wil je je parttime betrekking aanvullen? Ontdek alle vacatures in Antwerpen tijdens de jobbeurs. Scholengemeenschappen van alle netten presenteren hun vacatures. Werkzoekenden kunnen hun cv bij hen achterlaten. De VDAB en het ministerie van Onderwijs en Vorming verschaffen algemene informatie Waar? Elzenveld - Lange Gasthuisstraat 45 - 2000 Antwerpen Wanneer? 13 tot 17 uur Wie? Voor iedereen gratis toegankelijk Meer info: www.antwerpen.be/onderwijs Inschrijven: hoeft niet

woensdag 27 oktober

Ontdek je talent maandag 25 en dinsdag 26 oktober

Figurentheater met milieuknipoog uittip Kindertheater Foesiemauw tovert je turn- of feestzaal om tot Noordpool. Eskima is dol op die witte Noordpool, maar op een dag wordt haar hagelwitte ijsschots besmeurd met zwarte smurrie. Waar? ’t Werkhuys - Zegelstraat 13 - 2140 Borgerhout Wanneer? 10.30 of 13 uur Wie? Gratis voor leraren lager onderwijs Meer info: www.foesiemauw.be Inschrijven: uitsluitend via 0497 23 38 93 of [email protected] (vermeld je naam, adres en het nummer van je lerarenkaart - je kunt ook naar de open repetitie op 23 oktober om 14.30 uur in GC Den Dries in Retie)

infodag Help je leerlingen bij hun studie- en beroepskeuze. Met de interactieve tentoonstelling en de beroepenateliers van Het Beroepenhuis vzw ervaren leerlingen van 10 tot 14 jaar meer dan veertig technische beroepen. Tijdens de infodag maak je kennis met de tentoonstelling, de beroepenateliers en de projecten. Doorlopend is er een beurs met lesmaterialen en een koffiebar. Waar? Het Beroepenhuis vzw - Doornzelestraat 86-92 - 9000 Gent Wanneer? 13 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren derde graad lager en eerste graad secundair onderwijs en CLB-medewerkers (geen gezinsleden) Meer info: www.beroepenhuis.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven


45

zekerdoen

zaterdag 30 oktober

Amerika, DIT IS OOK ONZE GESCHIEDENIS Wanneer? 10.30 uur - 11.30 uur - 12.30 uur - 13.30 uur - 14.30 uur zie woensdag 20 oktober

zaterdag 30 oktober tot dinsdag 2 november

Countryside uittip Van interieur- tot tuindecoratie, van brocante tot ambachtelijke streekproducten en van hobby & mode tot arts & crafts ... Countryside laat je genieten in landelijke stijl. In de themahal ‘Landelijk toerisme’ droom je weg bij b&b’s, rustieke vakantiewoningen en hoevetoerisme. Topsterrenchefs geven demonstraties in het kooktheater. Waar? Flanders Expo - Maaltekouter 1 - 9051 Gent Wanneer? 10 tot 19 uur Wie? Download de reductiebon op www.lerarenkaart.be/inschrijven en je krijgt 2 euro korting op vertoon van de bon en van je lerarenkaart Meer info: www.countryside.be

woensdag 3 november

Boekenbeurs (basisonderwijs) uittip Van muziek tot geschiedenis, van techniek en AVI-niveaus tot meer bewegen op school. Het Boekenbeursprogramma van 3 november is volledig afgestemd op leraren basisonderwijs. Met programmapunten over pesten op school en hoogbegaafdheid. © De kinderen zelf kunnen terecht in de RODE zaal. Waar? Antwerp Expo Jan Van Rijswijcklaan 191 - 2020 Antwerpen Wanneer? 10 tot 18 uur Wie? Leraren betalen 6 i.p.v 8 euro op vertoon van hun lerarenkaart (enkel op de lerarendagen, zie ook 5 november), alle randactiviteiten zijn gratis. Meer info: www.boekenbeurs.be

vrijdag 5 november

Boekenbeurs (secundair onderwijs) uittip Pak pesters aan. Word gelukkig. Mindfulness in de klas. Actualiteit in de les. De Boekenbeurs reikt informatie en inspiratie aan. Kinderen gaan voor een eigen programma naar de RODE zaal. Waar? Antwerp Expo Jan Van Rijswijcklaan 191 - 2020 Antwerpen Wanneer? 10 tot 18 uur Wie? Leraren betalen 6 i.p.v 8 euro op vertoon van hun lerarenkaart (enkel op de lerarendagen, zie ook 3 november), alle randactiviteiten zijn gratis. Meer info: www.boekenbeurs.be

zaterdag 6 november

Het zomert in november vipdag CANON Cultuurcel palmt drie Gentse topmusea in. Of je nu een Ensor-liefhebber bent, geprikkeld wordt door hedendaagse kunst, of nieuwsgierig bent naar het nieuwe Stadsmuseum ... Er is voor iedereen wat wils. Inclusief een kop warme soep, originele animatie en verrassende ateliers in en rond de musea. Waar? Afspraak: CANON-tent op het museumplein tussen het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst en het Museum voor Schone Kunsten, Citadelpark 1 Wanneer? Onthaal en soep vanaf 12 uur, programma vanaf 13.30 uur tot 18 uur © Wie? Gratis voor leraren en gezin Meer info: www.hetzomertinnovember.be Inschrijven: digitaal via www.hetzomertinnovember.be

zaterdag 6 en zondag 7 november woensdag 3 november

Euro Space Center infodag Maak kennis met de schoolprogramma’s en de infrastructuur van het Euro Space Center. Enkele deelnemers krijgen de kans om twee ruimtesimulatoren te testen. Zij stellen hun evenwicht op de proef of ondervinden hoe het voelt om op de maan te wandelen. Waar? Euro Space Center - 1 rue devant les Hêtres - 6890 Transinne Wanneer? 10 of 14 uur Wie? Gratis voor leraren. Partner en maximaal 4 eigen kinderen betalen 4,20 i.p.v. 8 of 11 euro per persoon. Meer info: www.eurospacecenter.be Inschrijven: uitsluitend via [email protected] (vermeld je naam, adres en het nummer van je lerarenkaart) of via fax: 061 65 64 61. Je inschrijving is pas definitief na bevestiging door Euro Space Center.

Bazaar Kastaar zie zaterdag 16 en zondag 17 oktober

zondag 7 november

Zoek de Bever! vipdag Als dammenbouwer en architect van de rivieren schopt de bever het tot het nieuwe embleem van de Belgische Ardennen. Geniet van zijn spectaculaire constructies. Tijdens een anderhalf uur durende excursie leidt een Nederlandstalige gids je rond in beverland. Je sluit af met een film over het leven van de bever. Waar? Brouwerij van Achouffe - 32 rue du Village - 6666 Wibrin-Achouffe Wanneer? vertrek om 10, 12, 14 en 16 uur Wie? Gratis voor leraren en hun partner Meer info: www.paysdescastors.eu Inschrijven: 0498 04 30 68 of [email protected] (vermeld je naam, adres © en het nummer van je lerarenkaart) Klasse voor Leraren •

47

REIZEN MET KLASSE Weekendje Parijs

www.holidayline.be/klasse

De romantische Rijn

Je verblijft in het Hotel Holiday Inn Paris Gare de l’Est ***(*), centraal gelegen in een levendige buurt waar je diverse brasseries en restaurants aantreft. Met een metrohalte vlak voor de deur bereik je in geen tijd alombekende Parijse sites zoals de Eiffeltoren, de Champs-Elysées of het Louvre.©

Op minder dan vier uur rijden van Brussel beland je aan de toegangspoort van de ‘romantische Rijn’, het stuk dat loopt tot in Koblenz en Bonn. Je verblijft in het Rheinromantik Hotel Zum Grünen Kranz *** in Rüdesheim am Rhein. Het hotel ligt in het centrum van de oude stad, vlakbij de Rijn. Je geniet van een uitzicht op de wijngaarden.

Jouw prijs: drie dagen (twee nachten) tussen 25 december 2010 en 9 januari 2011: 169 euro per persoon op basis van een tweepersoonskamer. Tussen 1 en 7 november 2010 (herfstvakantie) en 11 en 14 november 2010 (Wapenstilstand): 189 euro per persoon. Inclusief ontbijtbuffet en vervoer met Thalys h/t vanuit Brussel in Comfort 2 (volgens beschikbaarheid).

Jouw prijs: vier dagen (drie nachten) van 3 tot 9 januari 2011 (kerstvakantie) en van 4 tot 13 maart 2011(krokusvakantie): 125 euro per persoon. Van 29 oktober tot 7 november 2010 (herfstvakantie), van 11 tot 14 november 2010 (Wapenstilstand) en van 24 tot 29 december 2010 (kerstvakantie): 129 euro per persoon. Ontbijtbuffet, driemaal een viergangendiner, welkomstdrankje, gratis wijndegustatie in de vinotheek en een fles wijn per twee volwassenen op de kamer inbegrepen.

Extra: één kind tot en met 11 jaar overnacht gratis op de kamer van de ouders (inclusief ontbijt). Voor 14 euro per persoon boek je een ticket voor de tentoonstelling ‘Claude Monet’ in de Galeries Nationales du Grand Palais. Voor 10,50 euro per persoon ga je naar de Pinacothèque de Paris voor de tentoonstelling ‘Het goud van de Inca’s, oorsprong en mysterie’. Boekingscode: PARPKL13

Extra: twee kinderen tot en met 11 jaar overnachten gratis op de kamer van de ouders (inclusief ontbijt). Half pension (kindermenu) bij te betalen: 9 euro per nacht. Boekingscode: RIJPKL06

Genieten in de Elzas Ontdek de gastronomie en de wijnen van de Elzas. Je verblijft in Hotel Au Relais d’Alsace **, in het hart van de wijnvelden omringd door pittoreske dorpjes met zicht op de bergen. De hoofdstad van de Elzas, Colmar, ligt op 15 kilometer. Door de wijnroute te volgen geniet je onderweg van de natuur en de talrijke kastelen. Jouw prijs: vier dagen (drie nachten) tussen 30 oktober en 7 november 2010 (herfstvakantie), 11 en 14 november 2010 (Wapenstilstand), 27 en 30 december 2010 of 3 en 9 januari 2011 (kerstvakantie), 5 en 13 maart 2011 (krokusvakantie): 149 euro per persoon, ontbijtbuffet, één driegangendiner, één viergangendiner, één fles Crémant per twee personen op de kamer en een bezoek aan een grand cru wijnkelder en aan de Munsterkaasmakerij inbegrepen. Verblijfstaks ter plaatse te betalen (0,30 euro per persoon per nacht).

Hoe deze reizen reserveren? Meer informatie over deze reisaanbiedingen vind je © op www.holidayline.be/klasse. Alle vermelde prijzen zijn op basis van een standaard twee persoonskamer en volgens beschikbaarheid. © Ze zijn geldig voor leraren en meereizende familie of vrienden gedurende de vermelde periodes. Holidayline aanvaardt de EcoCheque en Eco Pass als betaalmiddel voor je treintrips. De voorwaarden vind je in de rubriek ‘vragen’ op www.holidayline.be/klasse. Reserveer tijdig. Als alle kamers van een hotel ingenomen zijn, dan is dat zo. Bel Holidayline (lic A5787) op 050 33 09 90 en vermeld het nummer van je lerarenkaart. Mailen kan naar [email protected]. 100 procent kosten bij wijziging of annulatie tenzij je een reisverzekering neemt van 3,5 procent op de totale reissom.

Boekingscode: ALSPKL03


49

zekerdoen

DOE IETS STRAFS TEGEN DE DOODSTRAF dÁÁrom!

De©doodstraf©is©gruwelijk,©mensonwaardig©én©in©strijd©met©het©recht©op© leven.©De©doodstraf©volgt©vaak©na©een©oneerlijk©proces.©Meer©dan©eens© worden©onschuldige©mensen©geëxecuteerd.©De©doodstraf©is©bovendien©niet© effi©ciënt:©het©is©nooit©bewezen©dat©ze©meer©afschrikt©dan©een©andere©straf.© 58 landen©voeren©de©doodstraf©nog©steeds©uit.©10 oktober is de internationale dag tegen de doodstraf.

trek aandacht!

Een©groot©laken©en©een potteke verf.©De©leerlingen©mikken©op©een groot spandoek©de©slogan©‘Zeg©nee©tegen©de©doodstraf’.©Moedig©leerlingen,© ouders©en©leraren©aan©om©het©spandoek©te©ondertekenen.©aan©de©schoolpoort©of©op©de©speelplaats©krijgt©het©doek©op©10©oktober©een©goed©zichtbare© plaats.©Overtuig©zo©de©andere©leerlingen©en©ouders©om©deel©te©nemen©aan© de©Schrijf-ze-VRIJdag©op©15©oktober.©

Beloof!

Schending©van©mensenrechten©stop©je©niet©in©één©dag.©Mensenrechten© kunnen©je©steun©en©enthousiasme©het©hele©jaar©door©gebruiken.©Maak©van© één©wand©in©je©klas©een muurkrant.©Prik©er©alle©kranten-©en©tijdschriftartikels©op©die©over©de©schending©van©een©mensenrecht©handelen.©Is©er©een© frappant©bericht?©leef©je©dan©uit©in©een©creatieve©en©spontane©actie.

schrijf! Reggie©Clemons©werd©ter©dood©veroordeeld© zonder©enig©fysiek©bewijsmateriaal.©De©ooggetuigen©zijn©een©medebeschuldigde©en©een© vroegere©verdachte©in©dezelfde©zaak.©Reggie© Clemons©kreeg©onvoldoende©juridische©bijstand©en©beweert©dat©de©politie©hem©mishandelde.©Hij©houdt©zijn©onschuld©vol.©Schrijf© brieven©naar©Jay©Nixon,©de©gouverneur©van© Missouri©(V.S.)©en©vraag©uitleg©over©de©nakende© executie©van©Reggie©Clemons.© Op vrijdag 15 oktober 2010 organiseert Amnesty International voor de twintigste maal de Schrijf-ze-VRIJdag. 100.000 kinderen en jongeren schrijven brieven tegen mensenrechtenschendingen. Dit jaar strijdt de Schrijf-ze-VRIJdag tegen de doodstraf. Een gratis educatief pakket biedt jou achtergrondinformatie en werkvormen. Dit pakket, meer info en inschrijvingen: www.amnesty.be/schrijfzevrijdag. Bijkomende vragen stel je aan Danielle Hennaert ([email protected] of 03 271 16 16).

50


Adres van de gouverneur: www.amnesty.be/schrijfzevrijdag

zekerdoen

doe! Actie zet aan tot nadenken. Spreid enkele activiteiten over het schooljaar.

1. Neem op 15 oktober deel aan de twintigste Schrijf-ze-VRIJdag.

2. Word lid van de Facebook- en Netlogpagina van Amnesty Vlaanderen.

3. Duid op een wereldkaart alle landen aan die de doodstraf nog uitvoeren.

4. Organiseer een debat op 10 december naar aanleiding van de Internationale dag van de mensenrechten.

5. Dead man walking, The life of David Gale:

organiseer een mensenrechtenfilmdag.

6. Hoor je in de media over een nakende executie? Hou een kaarsenwake.

7. Exploreer het multimediaproject www.wapenland.be.

8. 25 minutes to go, The Mercy Seat en

Johnny 99: bespreek liedjesteksten over de doodstraf.

Nog acties op www.amnesty.be.


51

zekerdoen

TIP&WIN lees©in©praatwolken,©droom©weg©bij©pianomuziek©van©Chopin,©win©een©verjaardags-T-shirt© voor©je©kleuterklas©en©…©vind©nog©veel©meer©op©www.klasse.be/leraren. W I N!

W I N!

10-18 jaar

6-8 jaar

gezocht: groene journalisten

lezen in praatWolken

Wedstrijd©‘Natuur-Milieu-Ecologie’© zijn©de©thema’s©van©de©‘Junior©Journalist’-wedstrijd©rond©creatief©schrijven.©Voor©de©derde©graad©lager©en©eerste©graad©secundair©onderwijs©mikt© de©wedstrijd©op©fantasierijke©én©‘groene’©verhalen.©Het©leven©als©eendagsvlieg,©de©geheimen©van©het©bos:©het©kan©allemaal.©Voor©leerlingen©tweede© graad©secundair©is©er©de©‘Nieuwsbladprijs’©voor©het©beste©interview©met©je© vader©die©je©dak©isoleert,©de©verkoper©van©zonnepanelen,©de©vrijwilliger©van© Natuurpunt©of©de©minister©van©leefmilieu.©Het©Nieuwsblad©publiceert©de© winnaar©van©deze©reeks.©De©oudsten©(derde©graad©secundair)©dingen©mee© naar©de©‘Knackprijs’©voor©het©beste©opiniestuk©over©milieubeleid.©Zij©maken© kans©op©hun©debuut©in©Knack. www.davidsfonds.be/juniorjournalist

Win: een prijzenpot van meer dan 60.000 euro,©met©boekenpakketten,©redactiestages,©auteursontmoetingen,©vakantieweekends©…

vanaf 12 jaar

transit festival klassiek - korting©Het©jonge©Nadar©Ensemble©opent©het©festival© met©werk©van©een©nieuwe©lichting©Vlaamse©componisten.©Het©kleurrijke© amsterdamse©ensemble©Klang©brengt©werk©van©Frank©Nuyts©die©zich©liet© inspireren©door©het©stripverhaal©Sacha.©Op©zaterdag©24©oktober©(11©uur)© verzorgt©Benjamin©Van©Esser©het©gratis©educatieve©project.©

samenleesBoeken©Beginnende©lezers©smullen©volop©van©de©avonturen©van©Spik©en©Spek,©samen©met©een©meer©ervaren©lezer.©Kinderen©die© nog©maar©net©lezen©vinden©aangepaste©tekst©in©praatwolken,©de©meelezer© leest©de©overige©tekst.©De©serie©‘samenleesboeken’©is©opgebouwd©volgens© moeilijkheidsgraad©en©groeit©mee©met©de©ontwikkeling©van©de©leerlingen.© achteraan©vind©je©telkens©enkele©spelpagina’s©met©opdrachten©om©samen© op©te©lossen. ‘Spik en Spek - Leesbox 5’ - 8,95 euro per boekje - 44,75 euro voor box met 6 verschillende titels - www.abimo.net

Win: 5 x ‘spik en spek - Leesbox 5’©-©mail©vóór©15©oktober© (met©als©onderwerp©‘leesbox©5’©en©al©je©gegevens©en©die©van©je©klas)© naar©[email protected]

9-12 jaar

knotsgekke geschiedenis televisie©Saartje© Vandendriessche©en©Pretman,© de©‘foute’©superheld©van©KetNet,© slaan©de©handen©in©elkaar©voor©de© ‘Pretshow’,©een©knotsgekke©show© over©geschiedenis.©In©elk©van©de© 40©afl©everingen©komen©drie©historische©feiten©aan©bod. ‘De Pretshow’ - dit najaar op KetNet www.ketnet.be

Transit Festival - van vrijdag 22 tot en met zondag 24 oktober - diverse locaties en tijdstippen te Leuven - www.transitfestival.be - info en tickets (ook voor het gratis educatieve project) via www.transitfestival.be of 016 30 09 00 - leraren krijgen 25 procent korting


53

zekerdoen W I N! 16-18 jaar

10-12 jaar

straffe madammen

dokters in oorlogsgeBieden educatief pakket©leerling-artsen©Zonder©Grenzen©Ziggy©en©Sylvie© nemen©je©leerlingen©met©het©materiaal©uit©de©‘Meteor’-koffer©mee©achter© de©schermen©van©humanitaire©noodhulp©in©oorlogsgebieden©of©op©plaatsen© waar©natuurrampen©hebben©plaatsgevonden.©Wat©hebben©mensen©nodig© tijdens©zo’n©crisis?©Hoe©wordt©de©hulpverlening©georganiseerd?©Wat©zijn©de© uitdagingen? www.azg.be (‘AZG en de Jeugd’)

› Gratis:©leen©de©‘Meteor’-koffer©(fi©lm,©leerlingenbrochure,©lerarendossier,©zelfklevers,©poster)©via©de©site©of©via©Sophie©Reyntens©-© [email protected]©-©02©474©74©91 dvd©Echt©gebeurd!©Na©tweeënhalf©jaar©strijd©kreeg©de© Nederlandse©Janneke©Schoonhoven©haar©kinderen©terug.© al©die©tijd©werden©ze©door©haar©ex-man©vastgehouden©in© Syrië©en©was©Janneke©de©speelbal©tussen©moederliefde,© ambassades,©sluimerende©gevoelens©voor©haar©ex©en© het©gevecht©om©de©voogdij©over©haar©kinderen©terug©te© krijgen.

W I N! 12-18 jaar

klimaatverandering fictie? Boek©Stel©dat©wij©mensen©een©ongewoon©snelle©klimaatverandering©veroorzaken©en©de©gemiddelde©temperatuur©zes©graden©zou©stijgen.©Wat©zou© er©dan©gebeuren?©Jeugdauteur©Patrick© lagrou©(Dolfi©jnenkindserie)©start©met© ‘De©grote©ramp’©een©nieuwe©reeks© over©de©veranderingen©die©ons©allen©te© wachten©staan©als©de©klimaatverandering©blijft©doorgaan.©Superorkanen©en© ander©natuurgeweld,©een©bedreiging© voor©alle©leven©op©aarde©…

dvd©Echt©gebeurd!?©aan©het©begin©van©de©9de©eeuw©is© Johanna©von©Ingelheim,©vermomd©als©man,©de©lijfarts©van© de©paus.©Na©zijn©dood©wordt©ze©gekozen©tot©zijn©opvolger.© ‘Pope©Joan’©(Sönke©Wortmann)©vertelt©het©bijzondere©verhaal©van©de©enige©vrouwelijke©paus©ooit.©Realiteit©of©fi©ctie? ‘Kom niet aan mijn kinderen’ en ‘Pope Joan’ - overal verkrijgbaar - www.rcv.nl

Win: 2 x ‘Kom niet aan mijn kinderen’ en 2 x ‘Pope Joan’©-©mail©de© titel©van©je©keuze©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kom©niet’©of©‘Pope© Joan’)©naar©[email protected] W I N! aLLe Leeftijden

soep op school Wedstrijd©Roer©op©19©november©in©de©kookpot© en©serveer©soep©op©school!©Velt©vzw© en©de©‘Week©van©de©Smaak’©dagen©je©uit©om©een© Vlaamse,©Spaanse©of©multiculturele©soep©te©brouwen:©een©klassieke©pompoensoep,© een©eigenzinnige©pastinaaksoep,©gazpacho©…© En©waarom©geen©soep©met©de©groenten©uit©de© schoolmoestuin? www.weekvandesmaak.be - www.velt.be

› Extra:©affi©ches,©infomateriaal,©assistentie©…©voor©scholen©die©voor© duurzaamheid©gaan Win: een soepset (soepketel,©200©soepkommen©en©een©kookboek© duurzame©voeding)©voor©de©origineelste©soep.© Meer©info:©www.weekvandesmaak.be©(‘speciale©acties’)

‘De grote ramp’ - 19,95 euro www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘de grote ramp’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp© ‘De©grote©ramp’)©naar©[email protected]

aLLe Leraren

schrijf met stijl Boek©Vind©je©het©een©hele©opgave©om©een© goede©uitnodiging©of©een©overtuigende©brief© te©schrijven?©Ben©je©bang©dat©je©niet©de© juiste©formuleringen©gebruikt?©‘Schrijven© met©stijl.©Van©brief©tot©verslag’©helpt©je©bij© de©schriftelijke©communicatie©met©familie,© vrienden,©kennissen,©collega’s©of©je©baas.© Het©boek©beschrijft©36©schrijfvormen.© ‘Schrijven met Stijl’ - Marian Goossens en Ann Hellemans - Standaard Uitgeverij 112 pagina’s - 14,95 euro


55

zekerdoen

6-12 jaar

zeppe & zikki-filmpje Wedstrijd©Na©36©afl©everingen©van©Zeppe©&©Zikki©en©hun©avonturen© in©het©verkeer,©is©het©nu©de©beurt©aan©je©leerlingen.©De©opdracht:©maak©je© eigen©Zeppe©&©Zikki-fi©lmpje©met©jouw©verkeerservaringen©die©je©met©de© hele©wereld©wilt©delen.©Zoek©je©inspiratie?©Op©www.zeppezikki.be©vind©je© de©bestaande©fi©lmpjes.©In©de©klas©heb©je©misschien©al©de©Zeppe©&©Zikkihandpoppen,©aangeboden©door©levenslijn-Kinderfonds?©Maak©ze©anders© zelf©of©koop©ze©aan©(zo©steun©je©meteen©levenslijn). www.levenslijn.be - www.zeppezikki.be

› Hoe?©Maak©een©fi©lmpje©(maximaal©3©min.)©met©je©gsm,©fototoestel©of© camera©en©post©het©vóór©15©oktober©op©YouTube,©Garage©TV©…©-©mail© de©link©(met©wat©uitleg©én©al©je©gegevens)©naar©[email protected]©-©dan© komt©je©fi©lmpje©op©www.levenslijn.be©en©ronsel©je©kijkers©-©je©vindt©daar© ook©twee©voorbeeldfi©lmpjes© Win: het ﬁlmpje met de meeste kijkers wint 500 euro©(waardebon),© Zeppe©&©Zikki-producten©en©het©fi©lmpje©komt©op©vtmKzoom W I N! vanaf 6 jaar

klassiek voor iedereen concert©Hoe©maak©je©klassieke© muziek©toegankelijker©voor©je©leerlingen?©Neem©ze©bijvoorbeeld©mee©naar© ‘Klassiek©voor©iedereen’,©een©romantisch©pianorecital©door©Ben©Roels,©dit© jaar©volledig©in©het©teken©van©jubilaris©Frederik©Chopin.©acteur©Erik©Burke© brengt©tussendoor©Nederlandstalige© poëzie. › Hoe?©Concert©op©maandag© 22©november,©om©20©uur,©in©deSingel,© antwerpen©-©11©euro©(leerlingen©betalen© 6©euro)©-©reserveren©via©Info©Cultuur©-© 03©203©95©85©-©[email protected]©-©je©kunt©de©poëzieteksten©vooraf© krijgen©en©als©lesmateriaal©gebruiken Win: één klas©(maximaal©30©leerlingen©en©2©begeleiders)© mag gratis naar het concert -©mail©vóór©1©november©naar© [email protected]

4-6 jaar

kleuters en Wetenschap educatief pakket©De©map©‘Op©onderzoek©met©Fred’©nodigt©je©kleuters© uit©in©de©boeiende©wereld©van©fysica©en©chemie.©Ver©weg©van©alle©theorie© wekt©deze©map©hun©honger©naar©experimenteren©en©nieuwe©inzichten.© De©map©bevat©een©handleiding,©een©basisverhaal©rond©Fred©de©mier©en© 16©‘impuls-©en©onderzoekskaarten’©die©de©kleuters©stap©voor©stap©door© allerlei©experimenten©leiden. ‘Op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij kleuters’ (Gisela Lück) 61,50 euro - www.deboeck.com - er is ook een pakket voor de eerste graad lager onderwijs beschikbaar

Win: 3 x ‘op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij kleuters’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Wedstrijd©Klasse’)© naar©[email protected]

2,5-6 jaar

jarige kleuters voorleesBoek©Een©kroon,©liedjes,© ©Een©kroon,©liedjes,© cake©met©kaarsjes:©een©verjaardag©in©de© kleuterklas©is©altijd©een©feest.© Met©‘anna©is©jarig’©geeft© auteur/illustrator©Kathleen© amant©nog©meer©fuifmogelijkheden:©een©voorleesboek© met©een©van©Vlaanderens© bekendste©peuters©in©de©hoofdrol,©met©als©extraatje©een©speciaal© verjaardags-T-shirt©dat©de©jarige©de©hele© dag©mag©dragen.©Op©de©website©van©Clavis© kun©je©trouwens©nog©meer©verjaardagsmateriaal©downloaden.©En©last but not least©is©er©een©set©van©13©grote©vertelplaten©voor©het©‘kamishibaitheater’.© Terwijl©je©kleuters©naar©de©grote©prenten©kijken,©lees©je©de©tekst©handig©af©op© de©achterkant©van©de©plaat. ‘Anna is jarig’ - 13,95 euro (boek en T-shirt) - 25 euro (vertelplaten) www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘Anna is jarig’ (boek en T-shirt)©-©mail©vóór©23©oktober© (met©als©onderwerp©‘anna©is©jarig’)©naar©[email protected]


57

zekerdoen

10-14 jaar

een klas met grote voeten?

educatief pakket©Je©leerlingen©ontdekken© met©‘Voetzoekers©Junior’©spelenderwijs©de©geheimen©van©de©ecologische©voetafdruk.©Je©berekent©samen©de©klasvoetafdruk©én©via©actiekaarten©plan©je©haalbare©acties©om©die©voetafdruk©te© verkleinen.©Plaats©een©leuke©klaservaring©met© een©gekke©‘voetenfoto’©op©de©site©en©laat©zo©je© bespaarde©m²©meetellen©op©de©WWF-teller. www.wwf.be/voetzoekersjunior - beschikbaar vanaf oktober - klassen tweede en derde graad secundair kunnen via www.wwf.be/voetzoekers ook aan de slag

› Gratis:©pakket©met©spel,©poster,©voetafdrukmeter©en©lerarenhandleiding© met©uitgewerkte©lesactiviteiten©-©bestellen©via©de©website©-©elke©deelnemende©klas©krijgt©een©verrassing W I N! vanaf 14 jaar

kussen in de kantlijn Boek©Driemaal©Gerda©van©Erkel©in©een© omnibus©met©verhalen©over©jongeren© die©op©zoek©zijn©naar©zichzelf,©liefde©en© geborgenheid.©‘Zes©maal©één©is©zeven’© volgt©zes©jongeren©tijdens©een©kamp©in© de©ardennen,©een©alternatieve©straf©door© de©jeugdrechter©opgelegd.©In©‘leven©op© de©rand’©ontmoet©Jasper©(werkloze©vader,© broertje©met©Down,©radeloze©moeder)© Margreet©(met©het©kale©hoofd)©in©het©opvangcentrum©waar©hij©overdag©verblijft.© En©in©‘De©hemel©is©geen©huis’©vlucht© Evelien©in©anorexia©en©zelfverminking,©na©de©dood©van©haar©moeder©en© problemen©met©de©nieuwe©vrouw©van©haar©vader. ‘Kussen in de kantlijn’ - 18,95 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Kussen in de kantlijn’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kussen’)©naar©[email protected]

zekerdoen W I N!

W I N!

Leraren mUzikaLe oPvoeding

6-8 jaar

dag van de schoolmuziek

rekenen op muziek

vorming©Is©‘capoeira’©dansen©of©vechten?©Hoe©maken©kinderen©op©een© speelse©manier©kennis©met©jazz?©Hoe©mix©je©klanken©uit©de©omgeving©met©je© eigen©stem©tot©een©geluidenspiegel?©‘In©de©spiegel’©is©een©festival©en©vormingsdag©voor©leraren©basisonderwijs,©leraren©muzikale©opvoeding©en©leraren©uit©het© deeltijds©kunstonderwijs.©Je©kiest©drie©sessies©uit©een©ruim©aanbod.©Tussendoor© kuier©je©door©de©vakbeurs.©Thomas©Vanderveken©is©gastheer. Dag van de Schoolmuziek 2010 - donderdag 11 november - Kunstcampus deSingel Desguinlei 25 - 2018 Antwerpen - 90 euro (70 euro voor leden Muzes), broodjeslunch inbegrepen - inschrijven via www.muzes.be/dvds2010

Win:©drie©leraren©die©vóór©15©oktober©hun©naam,©adres©en©de©contactgegevens©van©hun©school©mailen©naar©[email protected]©winnen©een© toegangsticket.

11-14 jaar

multiple choice voorstelling©Op©het©podium©brengen©een©kortfi©lm,©7©jonge©dansers© en©1©acteur©een©verhaal©over©keuzes©maken.©In©het©gratis©educatieve©pakket© vind©je©een©spelvorm©rond©studiekeuze.©Het©studiekeuzeproject©Multiple© Choice©mikt©hiermee©op©leerlingen©van©het©6de©jaar©lager©onderwijs©en©de© 1ste©graad©secundair.©Er©zijn©schoolvoorstellingen©in©de©culturele©centra© van©Halle,©Brugge,©Tielt,©Geraardsbergen,©Gent,©Tienen,©aarschot,©Beersel,© Ieper,©Vilvoorde©en©Oostende.

lespakket©Neem©een©latino-grootmeester,©een©kinderkoor©en©een©muzikale©kapitein.Het©resultaat©is©de©‘Tafels©van©vermenigvuldiging’,©een©zwierige©muzikale©bewerking©die©zelfs©de©vurigste©wiskundehaters©kan©overtuigen.©Kapitein©Winokio©en©Buscemi©laten©de©‘Tafels’©swingen,©één©track©per© tafel.©Je©leerlingen©kunnen©de©tafels©oefenen©op©de©karaokeversie©en©ten© slotte©is©er©huiswerk©op©zijn©‘Kapiteins’:©een©tafels-quiz.©I.s.m.©klas©3B©van© meester©Demaeyer©(waar©Winok©Seresia©ooit©zelf©de©tafels©leerde).

www.multiple-choice.be - reservaties via [email protected] Carolien Vandersteene - 0476 46 21 94

‘Tafels van vermenigvuldiging’ - 21,95 euro - www.kapiteinwinokio.be

› Extra:©dit©pakket©bestaat©uit©de©cd,©100©product-oefenkaartjes,© 100©deling-oefenkaartjes©en©een©poster vanaf 16 jaar

Win: 5 x pakket ‘Tafels van vermenigvuldiging’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Tafels’)©naar©[email protected]

stilte gestoord hedendaagse kunst©Een© twintigtal©kunstenaars©interpreteren©het©thema©‘stilte’:©de©stilte©van© de©ruimte,©van©het©lichaam©(en©de© geest),©van©het©sacrale.©Je©vindt© ‘disturbed©SIlENCE©-©STIlTE© gestoord’©in©het©unieke©kader©van© de©campus©van©het©Psychiatrisch© Centrum©Duffel,©een©gelegenheid©om©enkele©taboes©in©de© geestelijke©gezondheidszorg©te© doorbreken. www.pz-duffel.be - [email protected] - 015 30 40 04

› Gratis:©de©toegang©is©gratis©(woensdag©tot©zondag,©13©tot©17©uur)©-© digitale©lesmap©voor©leraren©én©leerlingen

W I N! vanaf 4 jaar

muizenstreken en kattenissen voorleesBoek©Vrolijke©muizenkleuter©Piep© en©oude©kater©Mauw©beleven©elk©seizoen©vele© avonturen:©samen©naar©de©winkel,©bloemen© verzorgen,©terrasje©spelen,©ijsjes©eten,©winterpret.©‘Piep©mag©Mauw©zeggen’©van©Frans©lasès© is©een©bundel©pittige©voorleesverhalen,©met© grappige©illustraties©van©Tom©Schamp. ‘Piep mag Mauw zeggen’ - 17,50 euro www.eenhoorn.be

Win: 10 x ‘Piep mag Mauw zeggen’ -©mail©vóór©23©oktober© (met©als©onderwerp©‘Piep’)©naar©[email protected]

› Extra:©geleid©bezoek©mogelijk©mits©reservatie©(75©euro) Klasse voor Leraren •

59

zekerdoen

6-12 jaar

vanaf 8 jaar

Verkeerspreventie

Kuifje, Hergé en de treinen

www.zebraweb.be - www.zeppekit.be

›› Gratis: elke school krijgt een mini-Zeppekit (handleiding, lessuggesties, tips voor klasgesprekken, links naar materiaal en organisaties, dvd met Zeppe & Zikki-filmpjes, knuffel) - aanvragen via [email protected] - 03 205 74 40

©© Hergé - Moulinsart 2010

EDUCATIEF PAKKET Praat over verkeersongevallen in je klas, ze maken deel uit van de wereld van je leerlingen, ze roepen vragen en emoties op. Werk vanuit de ervaringen van je leerlingen en laat hen zo stilstaan bij het belang van hun eigen gedrag in het verkeer en bij de impact van een verkeersongeval op iemands leven. ZEBRA biedt elke school daarvoor een gratis pedagogische kit. Voor wie meer wil doen, is er ook ‘Samoerai!’, een theaterstuk van Wim Geysen, rond sociale competenties en rond gevoelens van angst, verdriet, woede en vreugde binnen het thema verkeer(songevallen).

EXPO - GRATIS Hergé had iets met treinen. Niet alleen duiken ze geregeld op in de albums van Kuifje. Hij illustreerde ook de brochures van de NMBS. Treinmaquettes, archieven en spoorobjecten treden in dialoog met de tekeningen van de schepper van Kuifje. Kuifje, Hergé en de treinen - van 13 oktober 2010 tot 28 februari 2011 - Hergé Museum - 26 rue du Labrador - 1348 Louvainla-Neuve - www.museeherge.com - gratis voor leraren op vertoon van hun lerarenkaart. Vergezellende personen betalen 5 i.p.v. 9,50 euro. Geldig van 14 oktober tot en met 30 november 2010. Nadien gelden voor iedereen de normale tarieven.

zekerdoen W I N! vanaf 14 jaar

12 tot 18 jaar

kussen tussen pita en friet

militair verleden congo

Boek©Maite©is©geboren©zonder© stem©en©droomt©weg©in©haar© eigen©schrijfsels.©Tot©ze©de© Turkse©Moonisah©leert©kennen©en©een©passionele©relatie© ontluikt,©tot©frustratie©van©hun© vaders.©Debutante©Evelien©Van© landeghem©koos©voor©haar©debuutroman©een©niet©meteen©voor© de©hand©liggend©thema:© holebi-relaties©in©de©islam.© abimo©Uitgeverij©en©Holebibeweging©‘Wel©Jong,©Niet©Hetero’© brachten©het©boek©op©de©markt.

eXpo - gratis©Zoom©in©op©het©Belgisch-Congolese©militaire©verleden© van©de©laatste©125©jaar.©Ontdek©hoe©een©Belgische©piloot©tijdens©de©Eerste© Wereldoorlog©het©Duitse©leger©in©Oost-afrika©een©eerste©nederlaag©toebrengt.©Ontmoet©de©27©Congolezen©die©aan©de©IJzer©vechten.©Reis©mee©naar© Birma©met©het©veldhospitaal©van©dr.©Thomas©en©trek©van©Nigeria©naar©de© Egyptische©piramiden©met©het©expeditiekorps.©Beleef©de©moeilijke©periode© van©onafhankelijkheid©door©de©ogen©van©de©para’s.©leer©over©de©militaire© samenwerking©voor©en©na©de©onafhankelijkheid.©

‘Kussen tussen pita & friet’ 14,95 euro - www.abimo.net

aLLe Leraren

› Extra:©auteur©Evelien©Van©landeghem©zal©(i.s.m.©‘Wel©Jong,© Niet©Hetero’)©lezingen©geven©rond©dit©boek/thema©-©meer©info©via© [email protected] Win: 10 x ‘Kussen tussen pita & friet’©-©mail©vóór©15©oktober©(met©als© onderwerp©‘Pita©&©Friet’)©naar©[email protected]

aLLe Leeftijden

jongeren keren het klimaat actie©Met©vijf©laagdrempelige©acties©kun©je© de©CO2-uitstoot©van©je©school©verminderen.© Je©kiest©zelf©hoe©je©de©acties©aanpakt,©met©de© hele©school©of©in©kleine©groepjes,©één©dag,© één©week©of©defi©nitief©(waarom©niet?) De©acties©zijn:©‘Eet©lokaal,©denk©globaal’©(15/10;©lokale©producten©eten),© ‘Kringloopactie’©(22/11;©spullen©die©je©niet© langer©gebruikt©aan©kringloop-©en©tweedehandswinkels©bezorgen),©‘Dikke©truiendag’© (16/2;©de©verwarming©een©graadje©lager© zetten),©‘Kranig©water’©(22/3;©een©dag©enkel© kraantjeswater©drinken)©en©‘Mobiel©met©minder©CO2’©(een©dag©met©de©fi©ets© of©het©openbaar©vervoer©naar©school).©al©deze©acties©betekenen©minder© energieverbruik,©minder©grondstoffen,©minder©transport…©en©dus©minder© CO2-uitstoot. www.jongerenkerenhetklimaat.be

Het Instituut voor Veteranen stelt de 35 panelen (200 m²) gratis op in je school. Gidsen van het Instituut geven rondleidingen. Vereisten: een goede zaal, een verzekering ter waarde van de tentoonstelling en bezoekers. Reserveren: [email protected] 02 227 63 18

zonneklasje tijdschrift©Nieuwetijdskinderen,©bewust©opvoeden,©aDHD©en© Zonneklasjes©zijn©enkele©onderwerpen©van©het©speciale©dossier©rond©‘kinderen©van©nu’©in©het©derde©nummer©van©‘CHaNGE©Think+’,©een©driemaandelijks©‘positief©magazine©voor©mensen©die©bewust©willen©leven’. www.changethinkpositive.be - het blad ligt overal in de boekhandel

› Gratis:©een©workshop©‘Nieuwetijdskinderen©en©hoe©start©ik©een© Zonneklasje’,©voor©leraren©en©ouders,©over©begeleiden©van©kinderen©van©deze©tijd,©door©Patricia©libbens©(bezieler©“Zonneklasje”©-© www.zonneklasje.be)©-©meld©je©aan©via©[email protected],©plaats©en© datum©volgt©later.

nog geen lerarenkaart? Dat©is©normaal©als©je©pas©in©dienst©bent©getreden.© Het©duurt©even©voor©de©administratie©alle© dossiers©van©de©nieuwe©leraren©en©docenten© opgesteld©heeft.©Eind©november©beschikken© we©over©de©noodzakelijke©gegevens.©Dat©is© precies©op©tijd©voor©de©lerarenkaart©2011.©Die© krijg©je©samen©met©het©januarinummer©dat©eind© december©in©de©bus©valt.©Wie©vorig©jaar©al©in© dienst©was,©beschikt©over©de©lerarenkaart©2010.© Die©blijft©geldig©tot©31©december©2010.

› Gratis:©pedagogisch©dossier©bij©elke©actie,©met©achtergrondinfo,©tips©om© de©dag©te©plannen©en©links©naar©educatief©materiaal


61

zekerdoen

KRUISWOORDRAADSEL los©het©kruiswoordraadsel©op.©Dat©is©meteen©je©eerste©stap©richting©een©reischeque©van©500©euro.© Daarmee©kun©je©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Mail©het©woord©achter© horizontaal©14©vóór©23©oktober©2010©(met©als©onderwerp©‘Kruiswoord©208’)©naar©[email protected].© Tania©Geleyn©uit©Sint-Niklaas©is©de©septemberwinnaar©(‘eerste©schooldag’).©Prettige©reis!

1

7

2

3

4

8

6

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

22

25

5

19

20

23

21

24

26

27

29

30

28

win!

HorIzonTAAL 2 Schoolvak©-©7 Zintuig©-©9 Militaire©afkorting©-©10©Comparatief© van©“nat”©-©13©“Je©…is©bien”©(ontbrekende©letters)©-© 16©Bolleboos©-©17©The©sixth©month©-©18 Deelgemeente©van© Gistel©- 21©Dyne©-©23 Voor©- 24©a©note©to©follow©sol©-©25©Duits© uitvinder©-©27©Gehoorzaam©-©29©Colonel©Mustard©met©de©kandelaar©in©de©serre©- 31©Bijbelse©naam©-©32©Mentor,©opvoeder

vErTICAAL 1©Maan©van©Jupiter©- 2©Vlaamse©zanger©-©3©Maand©-©4©Minihoofdtelefoon©in©het©wielrennen©- 5©Gemeenschapsonderwijs©6©afspraak©in©juni©- 8©Spaanse©elf©-©11©Internetdomeinnaam©voor© Tonga©- 12 lengtemaat©-©13©Toerist©in©Rome©in©455©14©Muziekgenre©- 15©Europese©Unie©-©19©Moedwil©-© 20©Mechanisch©wezen©-©22©Zeewier©- 24©Shakespearekoning© met©spelfout©-©25©Basso©Continuo©-©26©Griekse©letter©-© 28 Gezond©- 30©Klassieke©openingsdans©

31

32

Pierre©Bailly©uit©Koksijde©is©de©winnaar©van© de©grote©zomerwedstrijd©2010©‘De©schatkist’.© Hij©wint©een©reis©cheque©van©1000©euro.© De©oplossing:©‘Pieter©Paul©Rubens’.©De©weg©naar©de©oplossing©vind©je©op©www.klasse.be/leraren.

FOTOSPEL Neem©de©eerste©letter©van©wie©of©wat©je©op©elke©foto©precies©ziet.© Samen©vormen©ze©een©vijfl©etterwoord.©Daarmee©kun©je©de©kluis©openen© voor©een©reischeque©van©500©euro.©Je©kunt©een©citytrip©kiezen©uit©het© volledige©aanbod©van©Holidayline.©Op©www.klasse.be©krijg©je©een©extra©

62


tip.©Mail©de©oplossing©(met©als©onderwerp©‘fotospel©208’)©vóór©23©oktober©2010©naar©[email protected].©Frans©Cuyvers©uit©Geel©is© de©septemberwinnaar©(‘kopie’).©Prettige©reis!

Afgiftekantoor Gent X - Pnr: P004699 Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming Redactie KLASSE Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel

België - Belgique

PB/PP 3/9156

TIJDSCHRIFT

verschijnt maandelijks (behalve in juli en augustus)

TURQUAZE bu ra k b a l c i & ch a r lo t t e va n d e r m e e r s c h

zondag 17 oktober

Turks voor beginners Timur (28) is verliefd op Sarah. Hun relatie ondervindt tegenstand. Als zijn vader sterft, trekt Timur met zijn twee broers en zijn moeder naar Istanbul. Na de begrafenis keren de drie broers terug naar Gent. Ze zoeken een nieuw evenwicht. Ediz (36) speelt de dominante vader, Bora (16) doet domme dingen met de verkeerde vrienden en Timur probeert zijn vaders droom te realiseren: trompet spelen bij een fanfare. Turquaze brengt een eerlijke kroniek van een Turkse familie in Gent. Bert Ostyn, zanger van Absynthe Minded, componeerde de filmmuziek.

VIPDAG In Montréal moesten de organisatoren van het filmfestival stoelen bijzetten in de zaal. Duizend Vlaamse leraren met partner mogen rekenen op een comfortabele bioscoopzetel: op zondag 17 oktober (11 uur) in Kinepolis Kortrijk, Brussel, Hasselt, Leuven of in Metropolis Antwerpen. Inschrijven kan vanaf 1 oktober via www.lerarenkaart.be/inschrijven. Download het scholendossier op www.turquazedefilm.be.

oktober maandblad voor onderwijs in vlaanderen Games: geen kinderspel Vier op de ViJF Jongeren gamen. straks ook in de klas?

Recommend Documents