Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Voorstelnummer Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder
16 april 2012 9 2012/ n.v.t. wethouder J. (Ans) Otterloo-Ripperda
Kenmerk Datum B&W-besluit
12.008352 *12.008352* 27 maart 2012
Onderwerp Voorstel tot het vaststellen van de notitie over ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers
INLEIDING Het maatschappelijke doel van de Wmo is: meedoen. Meedoen van alle burgers aan alle facetten van de samenleving, eventueel geholpen door vrienden, familie of bekenden. Dat is de onderlinge betrokkenheid tussen mensen. Als dat niet kan, is er ondersteuning vanuit de gemeente. Het eindperspectief van de Wmo is een samenhangend lokaal beleid op het gebied van de maatschappelijke ondersteuning en op aanpalende terreinen. Voor mensen die langdurige, zware zorg nodig hebben is er de AWBZ. De Wmo kent verschillende prestatievelden. De bij dit voorstel gevoegde notitie gaat in op het vierde prestatieveld. Hierin is vastgelegd, dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. In 2011 zijn drie onderzoeken uitgevoerd op het terrein van Mantelzorg en Vrijwilligerswerk. In deze beleidsnotitie vormen de resultaten van de verschillende onderzoeken de basis. De belangrijkste punten worden op hoofdlijnen genoemd. Voor gedetailleerde gegevens verwijzen wij u naar de volgende onderzoeksrapporten: - het Klanttevredenheidsonderzoek Mantelzorgers door het team Kennis en Verkenning van de gemeente Deventer; - de Monitor vrijwilligerswerk 2011 onder alle organisaties in onze gemeente die werken met vrijwilligers; - het onderzoek in opdracht van de Rekenkamercommissie : Movisie heeft voor de Rekenkamercommissie Olst-Wijhe een onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van het zorggerelateerde vrijwilligers- en mantelzorgbeleid. In het eindrapport staan de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen uitgewerkt. Het onderzoek van de Rekenkamercommissie is op 23 januari 2012 door uw raad besproken. Aan dit raadsvoorstel is een overzicht gekoppeld van de verschillende aanbevelingen, die de Rekenkamercommissie heeft gedaan en de manier, waarop deze aanbevelingen door ons zijn meegenomen. BEOOGD RESULTAAT Het resultaat, dat wij met dit beleidskader willen bereiken is het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers in onze gemeente. Hierbij werken wij aan de volgende doelen:
12.008352
1
-
De basisfuncties voor mantelzorg en vrijwilligerswerk optimaal vorm blijven geven met extra aandacht voor respijtzorg; De vraag naar vrijwilligers en het aanbod van vrijwilligers doorlopend goed op elkaar afstemmen; Voor de jonge mantelzorgers de negatieve gevolgen van het opgroeien en opvoeden met zorg voorkomen of in ieder geval beperken door een specifiek ondersteuningsaanbod.
KADER - Wet maatschappelijke ondersteuning - (concept) Sociale toekomstvisie gemeente Olst-Wijhe 2012-2012 ARGUMENTEN Wij streven naar een samenleving, waarin iedereen zo zelfstandig mogelijk kan functioneren, maar we willen ook een zorgzame samenleving, waaraan iedereen op zijn of haar manier een bijdrage levert. Een samenleving, waarin mensen naar elkaar omkijken, waardoor het gebruik van professionele zorg uitgesteld of zelfs voorkomen wordt. Dit sluit aan bij de basisgedachte van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Om zorg betaalbaar te houden zal deze steeds meer door mantelzorgers en vrijwilligers worden verleend. De druk op het sociale netwerk van een zorgvrager zal toenemen, waardoor goede ondersteuning steeds belangrijker wordt. In de Sociale Toekomstvisie van onze gemeente komt dit thema nadrukkelijk terug. Mantelzorgers en vrijwilligers vormen belangrijke steunpilaren in een krachtige samenleving, waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam zijn. Mensen, die zich intensief en vaak langdurig inzetten voor een ander of voor de samenleving verdienen erkenning, waardering en ondersteuning. Wij vinden het van groot belang om de bestaande mantelzorgcapaciteit in stand te houden en om overbelasting van de mantelzorgers te voorkomen. Extra aandacht verdienen daarbij kinderen, die opgroeien met ziekte en zorg. Zij moeten optimale kansen krijgen om kind te zijn (zich gezond ontwikkelen, verblijven in een veilige opvoed- en opgroeiomgeving en op positieve wijze deelnemen aan de samenleving). Onze samenleving wordt gedragen door vrijwilligers en daarom leveren wij onze bijdrage aan het aantrekken en behouden van vrijwilligers. Het aanspreken van nieuwe doelgroepen (mensen met een uitkering bijvoorbeeld) hoort hierbij. De kansen voor de komende jaren liggen in een integrale benadering van mantelzorg en vrijwilligerswerk. DRAAGVLAK Het concept-beleid is ter advisering voorgelegd aan de Wmo-adviesraad, waardoor de inbreng op cliëntniveau gewaarborgd is. Het advies en onze reactie hierop kunt u vinden bij de achterliggende stukken. Daarnaast hebben de vrijwilligersconsulent van de Stichting Kulturhus, de Stichting Welzijn Ouderen Olst-Wijhe en de Stichting Vrijwillige Thuiszorg Overijssel meegelezen. In het vervolgtraject zullen deze partijen ook betrokken worden bij de totstandkoming van het uitvoeringsprogramma.
12.008352
2
FINANCIËLE CONSEQUENTIES Voor het bereiken van de doelstellingen is een budget nodig, waarmee verschillende organisaties hun diensten en producten voor onze mantelzorgers en vrijwilligers kunnen inzetten. Voor de komende jaren is binnen de bestaande gemeentelijke begroting het volgende budget beschikbaar: 2012 2013 e.v - Ondersteuning Mantelzorgers (Vrijwillige Thuiszorg) € 45.400 € 45.400 - Ondersteuning Vrijwilligers (Stichting Kulturhus) € 47.000 € 47.000 - Project Makelen en Schakelen (SWO) € 35.000 € 35.000 - Collectieve preventie GGZ (Dimence) € 7.400 € 7.400 - Professionalisering/ educatie (Deltion College) € 4.500 € 0 Totaal € 139.300 € 134.800 Het budget vanuit Volwasseneneducatie komt vanaf 2013 te vervallen. Wij streven ernaar dit binnen de bestaande budgetten op te vangen. In het heroverwegingstraject 2011 heeft geen korting plaatsgevonden op de genoemde budgetten. Voor de komende jaren zetten wij geen extra middelen in, ook al zal door de toenemende druk op dit beleidsterrein meer gevraagd worden van de betrokken organisaties. De bedragen in de bestaande begroting zijn kaderstellend. AANPAK/UITVOERING De samenwerking tussen de verschillende uitvoerders op het terrein van mantelzorgondersteuning kan worden verbeterd, omdat nu nog niet alle samenwerkingskansen worden benut. Het is belangrijk om een gezamenlijk antwoord op de vraagstukken binnen het mantelzorg- en vrijwilligersveld te formuleren. Wij willen de eerste helft van 2012 benutten om een uitvoeringsprogramma (capaciteit, budget, activiteiten en resultaten) te schrijven samen met alle uitvoerders op dit terrein. Door dit jaarlijks te herhalen kan de uitvoering van het beleid op tijd bijgestuurd worden en hiermee kan ook uw raad goed meegenomen worden in het proces. VOORSTEL In te stemmen met de notitie Olst-Wijhe (ont)zorgt over beleid voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers in Olst-Wijhe, 2012-2015; Burgemeester en wethouders van Olst-Wijhe, de secretaris, de burgemeester,
A. (Arie) Oeseburg.
A.G.J. (Ton) Strien.
Informatie in te winnen bij: Jessica Hoogeland-van Ankum Doorkiesnummer: 0570-568158
12.008352
3
Bijlage: Aanbevelingen uit rapport Rekenkamercommissie. Beleid en kaderstelling - Stel een nieuwe beleidsnota vrijwilligerswerk- en mantelzorgbeleid op waarin de visie wordt afgestemd op lokale maatschappelijke ontwikkelingen en in outcome termen wordt geformuleerd. Zoek daarbij aansluiting bij de visie verwoord in de beleidsnota Wmo. (korte termijn actie) De nieuwe beleidsnotitie is bij dit raadsvoorstel gevoegd. Onze missie en visie sluiten aan bij ons huidige Wmo-beleid. In de tweede helft van dit jaar werken wij aan een nieuw beleidskader Wmo. Nieuwe ontwikkelingen zijn benoemd in de notitie over mantelzorg en vrijwilligerswerk. -
Besteed in deze nieuwe nota specifiek aandacht aan de zorgvrijwilligers gezien de focus op zorggerelateerd vrijwilligerswerk. (korte termijn actie) Vrijwilligers die zorggerelateerd vrijwilligerswerk doen, zijn als specifieke doelgroep benoemd (p.18) -
Breid de mate waarin het beleid integraal en interactief wordt vormgegeven uit en agendeer de noodzaak daartoe. (korte termijn actie) Door de verschillende ontwikkelingen waar wij als gemeente mee te maken krijgen, zijn wij genoodzaakt het beleid integraal te benaderen. De doelgroep mantelzorgers en vrijwilligers komt in verschillende beleidskaders aan de orde: Wet werken naar vermogen, Wmo beleidskader, Beleidskader Jeugd (transitie Jeugdzorg), etc. (Hoofdstuk 2) -
Organiseer aanvullend op de vrijwilligersmonitor of het klanttevredenheidsonderzoek panelgesprekken of een conferentie voor vrijwilligers en mantelzorgers. (korte termijn actie) Het concept beleidskader is ter advisering voorgelegd aan de Wmo-adviesraad waarmee het klantperspectief gewaarborgd is. De Wmo-adviesraad wil in de toekomst het cluster mantelzorg en vrijwilligers verstevigen door het instellen van een klankbordgroep. Wij willen hier graag in meedenken, gecombineerd met de nieuwe cliëntengroepen die door de komende decentralisaties op ons afkomen. Het thema cliëntperspectief werken wij uit in het nieuwe beleidskader Wmo. Uitvoering - Bepaal intern hoe inzichtelijk de financiële stromen in documenten moeten zijn. (korte termijn actie) Bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma werken wij de financiële stromen verder uit. -
Borg doelstellingen en actiepunten in een uitvoeringsplan waarin alle beschikbare inzet (capaciteit, budget en activiteiten) in beeld wordt gebracht, taken worden verdeeld (zowel intern als extern) en een tijdspad wordt afgesproken. (lange termijn actie) Voor de zomer 2012 stellen wij samen met alle betrokken partijen een uitvoeringsplan 2013 e.v. op. -
Formuleer in subsidiebeschikkingen en budgetovereenkomsten heldere en SMART gestelde opdrachten, gerelateerd aan de beleidsdoelen van de gemeente, waarin de outcome van de inzet is bepaald. Dit geldt vooral voor SWO en Makelen en schakelen bij de volgende aanbesteding. (korte termijn actie)
12.008352
4
Op basis van het uitvoeringsplan passen wij de subsidiebeschikkingen en budgetovereenkomsten vanaf 2013 aan. -
Stuur aan op een kwalitatief betere verantwoording van middelen door de uitvoerder en geef een andere invulling aan de verantwoording naar de gemeenteraad. Bijvoorbeeld door aanvullend een rondetafelgesprek te organiseren. (lange termijn actie) Door jaarlijks een uitvoeringsplan op te stellen en daaraan de subsidie te koppelen kunnen instellingen beter verantwoording afleggen aan de gemeente. Wij kunnen de gemeenteraad daarmee ook beter meenemen. Een gesprek over de verantwoording met de woordvoerders uit de gemeenteraad kan hier onderdeel vanuit maken. Resultaten - Besteed in het nieuwe beleid aandacht aan bovengenoemde punten en creëer een divers ondersteuningsaanbod in deze. (korte termijn actie) Uitwerking in het uitvoeringsplan. -
Stel ook na 2012 geld beschikbaar voor deskundigheidsbevordering en verruim de mogelijkheden tot inkoop van cursussen. (lange termijn actie) Op dit moment stellen wij geen extra middelen beschikbaar voor de deskundigheidsbevordering van vrijwilligers en mantelzorgers. Bij de heroverwegingsoperatie is geen korting doorgevoerd op het totale budget voor ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. Wij zijn van mening dat de financiële ruimte dan ook binnen de bestaande budgetten gevonden moet worden. -
Maak één partij verantwoordelijk voor de ondersteuning van vrijwilligers, inclusief de zorgvrijwilligers. (lange termijn actie) Deze aanbeveling nemen wij mee in het onderzoek of één welzijnsorganisatie in de gemeente Olst-Wijhe tot de mogelijkheden behoort. -
Maak een duidelijk onderscheid tussen de verschillende basisfuncties zodat alle basisfuncties voldoende worden uitgewerkt in het beleid. (korte termijn actie) In de beschrijving van de huidige ondersteuning aan mantelzorgers en vrijwilligers hebben wij onderscheid gemaakt tussen de verschillende basisfunctie. In het uitvoeringsplan komen deze functie opnieuw terug, zodat de ontwikkelingen en verbeteringen goed te volgen zijn. -
Vergroot de bekendheid van het volledige aanbod mantelzorgondersteuning met een focus op respijtzorg. (korte termijn actie) In de doelstelling hebben wij deze aanbeveling meegenomen. -
Onderzoek of het aanwezige aanbod respijtzorg voldoet aan de vraag en pas zonodig het aanbod aan. (lange termijn actie) Uitwerking in het uitvoeringsplan. -
Bepaal vooraf welke specifieke doelgroepen mantelzorgers extra ondersteuning nodig hebben en sluit in het ondersteuningsaanbod aan bij de specifieke wensen en behoeften van deze doelgroep mantelzorgers. (korte termijn actie) Uitwerking in het uitvoeringsplan.
12.008352
5
-
Voer een aanvullend onderzoek uit naar de specifieke ondersteuningsbehoeften van de geselecteerden doelgroepen. (lange termijn actie) Uitwerking in het uitvoeringsplan. -
Bepaal met de verschillende uitvoerende partijen een gezamenlijke visie op de vraagstukken die in het mantelzorgveld spelen en benut hierin de samenwerkingskansen. (korte termijn actie) Uitwerking in het uitvoeringsplan. -
Vervul als ambtelijke organisatie een sterke regierol op de onderscheidende werkzaamheden van de uitvoerders en stuur op een kwalitatief betere verantwoording van middelen door de uitvoerders. (lange termijn actie) Uitwerking bij het opstellen van het uitvoeringsplan. Bestuurlijk proces - Voer een specifiek effectmeting- en/of subsidieonderzoek naar SWO en haar activiteiten uit als de effectiviteit van het project ‘Makelen en schakelen’ in combinatie met de reguliere activiteiten van SWO discutabel blijft. (lange termijn actie) In 2012 evalueren wij het project Makelen en schakelen.
12.008352
6
Nr.
2012/..
Onderwerp
Besluit tot vaststellen notitie over ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers
De raad van de gemeente Olst-Wijhe; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 27 maart 2012, nr. 2012/..; gelet op artikel 3 en artikel 1,lid g van de Wet maatschappelijke ondersteuning besluit: vast te stellen de notitie Olst-Wijhe (ont)zorgt, beleid voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers in Olst-Wijhe, 2012-2015.
Aldus besloten in de openbare raadsvergadering d.d.. De raad voornoemd, de griffier, de burgemeester,
B.A. (Bart) Duursema.
12.008352
A.G.J. (Ton) Strien.
7
